16/01/2013
Ruimtelijk scenario voor een vierkantshoeve
Gijs Van Vaerenbergh
Opdrachtgever: Wannes Verhoogen en Lotte Brants Ontwerper Gijs Van Vaerenbergh Priester Daensstraat 26 bus 6 3010 Kessel-lo Locatie hoeve Boutersemstraat 29 3211 Binkom
1. Situering en stedenbouwkundige randvoorwaarden
Situering
Stedenbouwkundige randvoorwaarden 1) Gewestplan Leuven De hoeve is gelegen in woongebied met landelijk karakter. Dat betekent dat de hoeve kan bestemd worden met wonen, handel, dienstverlening, ambacht en klein bedrijf, in zover ze ‘verenigbaar zijn met de omgeving’. Deze woongebieden zijn bestemd voor de volgende activiteiten : 1. Wonen : hier wordt de zuivere woonfunctie bedoeld. 2. Handel : het verkopen van niet ter plaatse vervaardigde goederen. 3. Dienstverlening : bedoeld worden inrichtingen en activiteiten die omwille van hun specifieke functie en hun frequente relaties tot het publiek noodzakelijkerwijze en eng verbonden zijn met de woonfunctie, zoals bv. kantoorgebouwen, horecabedrijven en dergelijke. 4. Ambacht en kleinbedrijf : Ambachtelijke bedrijven zijn deze bedrijven waar handwerk primeert, wat het gebruik van machines evenwel niet uitsluit. Te denken valt bijvoorbeeld aan kleine graanmaalderijen, pottenbakkersateliers en dergelijke meer. Warme bakkerijen en beenhouwerijen kunnen over het algemeen ook worden beschouwd als ambachtelijk bedrijf of als kleinbedrijf. Met kleinbedrijf wordt bedoeld industrie op kleine schaal. 5. Sociaal-culturele inrichtingen: bedoeld worden hier de sociale, culturele of sociaal-culturele inrichtingen, die omwille van hun relaties tot het publiek zo veelvuldig zijn, dat ze deel uitmaken van centrumvormende elementen. Bijvoorbeeld : schouwburgen, culturele centra, tentoonstellingsruimten, musea. 7. Openbare nutsvoorzieningen: dit zijn inrichtingen, voorzieningen en activiteiten die gericht zijn op de bevordering van het algemeen belang, en ten dienste staan van elkeen. In de woongebieden zijn onder meer toegelaten : scholen, klinieken, gebouwen voor de eredienst, gemeentehuizen, brandweer, rijkswacht, politie, administratieve gebouwen met beperkte omvang. 8. Toeristische voorzieningen: hiermee worden onder meer bedoeld vakantiehuizen, hotels en informatiekantoren. Voor meer info zie: http://www.ruimtelijkeordening.be/NL/ Beleid/Wetgeving/Omzendbrieven/omzgewestplannen/tabid/13871/Default.aspx
2. Ruimtelijke analyse
Beeldbepalende elementen
1. Landschap en uitzicht Weids zicht van op de eerste verdieping van het woongedeelte of van achter de hoeve.
2. Poorten Iconografische elementen in de hoevearchitectuur
3. Binnenkoer De binnenkoer als intieme ruimte in het weidse landschap. Als bindende en structurerende ruimte tussen de verschillende vleugels.
4. Schuur Grote schuur met een kathedraalachtig ruimtegevoel.
4. Zolderruimte stallen Karaktervolle houten dakspanten in het stallengedeelte.
5. Materialiteit Rijke baksteentexturen vragen voor verder onderzoek
Een sequens van tuinen De hoeve staat in een open landschap. Door zijn inplanting en planopbouw onstaat een reeks van interessante buitenruimtes: 1. Voortuinen: door het terugspringen van de hoeve ten opzichte van de rooilijn ontstaat een reeks voortuinen. 2. Zijtuinen: langs de oostkant een eerdere schaduwrijke tuin (ingekneld tussen de hoeve en dennenbomen). Langs de westkant een zonrijke tuin, geschikt voor gebruik als moestuin 3. Binnenkoer: intieme verharde binnentuin waarrond het leven van de hoeve is georganiseerd. 4. Recreatieve tuin: aanlsuitend bij de hoeve een tuinzone meer geschikt voor recreatief gebruik aanlsuitend bij het wonen van de hoeve. 5. Boomgaard: deel van de achtertuin ingevuld met fruitbomen 6. Landelijke tuin: achterste deel van de tuin bestemd als landbouwgrond.
Bestaande toestand: inplantingsplan schaal 1/500
N
Diverse volumes georganiseerd rond een binnentuin De hoeve bestaat uit een rijk patchwork van vleugels georganiseerd rond de binnenkoer. Dit zorgt voor een manier van leven die zowel naar binnen is gericht (intimiteit van de binnenkoer) als betrokken is op het landschap. Elk volume vervulde een specifieke rol in het leven op de boerderij. De volumes hebben allemaal verschillende dimensies en verspringen ten opzichte van elkaar. Zo ontstaan ‘accidenten’ en leuke hoekjes en kantjes. In toekomstige verbouwingen en bijbouwen kan die logica verder gezet worden en uitgebuit worden.
Oppervlakten (bruto) 1. Woonhuis 326 m2 2. Oorspronkelijke stallen 190 m2 3. Zolder stallen 236 m2 4. Paardenstallen 62 m2 5. Schuur 183 m2
Bestaande toestand: niveau 0 schaal 1/200
N
Verschillende hoogtes creĂŤren zichten op het landschap Het plan van de eerste verdieping en de ontplooide gevel toont mooi hoe de verschillende vleugels evolueren van hoog naar laag. Dat zorgt ervoor dat vanop de eerste verdieping in de woonvleugel het zicht op het achterliggende landschap gevrijwaard blijft. Voor toekomstige verbouwingen en uitbreiding wordt die logica best verder gevolgd.
Hoog
Schuur
Laag
Schuur
Woonhuis
Oorspronkelijke stallen
Paardenstallen
Bestaande toestand: niveau +1 schaal 1/200
N
Snede A
Snede B Bestaande toestand: snedes schaal 1/200
Bestaande toestand: axonometrie 1 schaal 1/200
Bestaande toestand: axonometrie 2 schaal 1/200
Ontwerpend onderzoek
Uitgangspunt Volgend programma werd geprojecteerd op de hoeve: 1. Woonhuis 2. Ployvalente zaal 3. Keuken / Bakkerij 4.. Bed & Breakfast 5. Kangoeroewoning 6. Zwemvijver.
Polyvalente zaal
Serre/veranda/ orangerie/ buitenkeuken/ eetzaal B&B
Woonhuis Berging tuinmateri-
Bed & Breakfast
Kangourouwoning
Krachtlijnen ontwerp 1. Structurerende buitenruimte > Inzetten op buitenruimte. Kan coherentie garanderen op lange termijn > Sleutel is de zuidoost hoek. De opbergruimte daar is weinig kwalitatief. Die kan afgebroken worden om een nieuwe buitenruimte te creëren die in contact staat met de tuin. Dat terras kan gebruikt worden voor de publieke activiteiten van de polyvalente zaal, keuken en Bed & Breakfast 2. ‘Tuin in een tuin’ > Een zwemvijver/tuin in het centrum van de binnenkoer brengt groen in contact met de verschillende functies rondom de binnenkoer > Funcioneert als buffer tussen de verschillende publieke en private functies > Recratieve dimensie (zwemvijver, speelruimte,...) > Uitsparing van ruimte uit (tegel)vloer 3. Bed & Breakfast in de stallenvleugel > Kwaliteit van deze vleugel zijn de mooie dakspanten en het contact met zowel de binnenkoer als de zonnige moestuin. >Stallenruimtes in snede ontworpen: een doorgaande ruimte op gelijkvloers met terras op de binnenkoer en langs de kant van de moestuin. > Mogelijkheid tot dubbelhoge ruimtes die dakruimte voelbaar maken > Dakerkers als sculpturale elementen die lichten en zichten genereren. 3. Schuur als polyvalente zaal > Behoud van het karakter van de schuur > Daklicht om het gebruik als atelier mogelijk te maken > Mogelijkheid tot mezzanine met toegang tot duiventil > Behoud van poorten
4. Serre / Keuken / orangerie > Tegen de schuur aangebouwd en grenzend aan het terras. Dat biedt verschillende mogelijkheden naar gebruik (feesten, bakkerij, bed & breakfast,...) > Transparant volume voor een maximale relatie met de tuin > Mogelijkheid tot uitbreiding 5. Kangoeroewoning > In zuidwesthoek van de hoeve > Zicht op landschap vanaf tweede verdieping > Eigen terras en tuin langs de westkant 5. Opbergruimte gekoppeld aan bestaande stallen > Verder bouwen op bestaande stallen voor opslagruimte > Aansluitend op de binnenkoer > Directe toegang vanuit de tuin mogelijk via paardenstallen > Mogelijkheid voor ‘publieke’ douche en toilet
Nieuwe toestand: niv. 0 schaal 1/200
N
Nieuwe toestand: niv. +1 schaal 1/200
N
Voorstel buitenruimte > Voorstel om paardenren naar het achterste deel van de tuin de verplaatsen. Zo kan de zone tegen de hoeve gebruikt worden als recreatieve tuin > Terrassen naast moesttuin > Parking langs de schaduwkant (naast de schuur)
parking
boomgaard paardenren
tuin/ verblijfsgroen
moestuin
Nieuwe toestand: inplantingsplan schaal 1/500
N
Nieuwe toestand: axonometrie
Nieuwe toestand: axonometrie
Materialiteit Voorstel voor gevelbekleding langs buiten: leien. Dit is een mooi alternatief voor de traditionele pleister op isolatie. Dit materiaal bestaat in verschillende vormen en kleurtinten. Er bestaan tevens varianten aluminium. In een verdere fase lijkt het ons aangewezen de verschillende baksteentexturen in kaart te brengen. De hoeve bestaat uit verschillende soorten bakstenen en metselwerkverbanden van uiteenlopende esthetische en bouwfysische kwaliteit. Dat kan mee bepalen waar langs binnen isoleren meer aangewezen is, om zo esthetisch waardevolle bakstenen en geveldelen zichtbaar te laten.
Luifel Heist op den Berg // Gijs Van Vaerenbergh
Rooftop Tokyo University // Michel Desvign
Blereberg // Gijs Van Vaerenbergh
Melle // ADVVT
Ten Bos // ADVVT
Masterplan Farmhouse // 51N4E