Nr. 19 | Najaar 2013 | Volg ons ook via www.denhaagnieuwcentraal.nl en op Twitter, Facebook en YouTube.
Studenten足dynamiek In hartje Den Haag /p.
2
Nieuwe winkels in 3 stappen /p.
5
Fietsenstalling Waar kan ik mijn fiets kwijt? /p.
10
Druk bezig met het plaatsen van de
natuurstenen tegels
/p. 7
Studentendynamiek in hartje Den Haag Studenten en docenten van de Leiden University College (LUC) The Hague verhuisden afgelopen zomer van het Lange Voorhout naar het splinternieuwe Anna van Buerenplein. Met een grand café, een dakterras en vanaf de vijfde etage studentenstudio’s. 31 oktober is de ‘Grand Opening’. Hoe bevalt het gebouw? Twee studenten en één docent vertellen. Thomas Cytrynowicz, eerstejaars student Liberal Arts & Sciences: Global Challenges uit Frankrijk: “Geweldig hier. Midden in de stad en een echte studentensfeer. Voor colleges hoef ik alleen een paar verdiepingen omlaag en met de fiets zit ik zo bij de cafés en het theater. Ik studeer in Den Haag, omdat een vriend er ook al studeert. Het Liberal Arts & Science-concept is breed en flexibel, want je kunt je eigen curriculum samenstellen. Vanaf je tweede jaar moet je dan ook een specialisatie kiezen. Je zit hier niet met 500 studenten in één zaal, maar in kleine groepen. Zoals in een echt bedrijf. Omdat ik in hetzelfde gebouw woon en studeer, bespaar ik reistijd. Andere voordelen zijn een grote kamer, 27m2, met badkamer en toilet. Ik betaal 536 euro huur all-in. Maar ik krijg nog zo’n 150 euro huursubsidie. Leuk is de gemeenschappelijke ruimte, waar ik ook een paar buitenlandse medestudenten spreek. We hebben goed contact. Verder is Den Haag leuk. In het centrum is veel te doen. En het is een diplomaten- en regeringsstad; voor onze studie interessant. LUC heeft net als Den Haag de thema’s Peace, Justice and Sustainability als ‘Global Challenges’ in het programma opgenomen.”
Nynke Blömer, eerstejaars student Liberal Arts & Sciences: Global Challenges: “Een grote gemeubileerde kamer met douche, toilet en keukentje in een duurzaam gebouwd pand en midden tussen de internationale studenten. Een bijzondere ervaring. Met een studie in het Engels hoop ik weer te reizen en mijn baankansen te vergroten. Op mijn etage wonen ook een Australiër, een Brit en een aantal Nederlanders, die ook in het buitenland hebben gewoond. Ik zelf heb in Spanje en Zweden gewoond. Behalve dat het gebouw duurzaam is, is er een daktuin die studenten zelf duurzaam gaan onderhouden. Ik wil later iets met duurzaamheid doen. Dat heb ik vooral meegekregen van mijn ouders; de één houdt bijen, de ander werkt op een biologisch landgoed. Dat kamer en studie in hetzelfde gebouw zitten, vind ik geen nadeel. Je bent zo op de universiteit, maar ook zo in het centrum, waar van alles te doen is. Je ziet daar niet alleen studenten, zoals je misschien verwacht in een echte studentenstad. Dat vind ik juist leuk.”
Dr. Daniela Vicherat Mattar, docente Sociology: “Ik zit boven het station en heb uitzicht op de mooie skyline van Den Haag. Het gebouw is modern: transparant, licht en ruim. En doordat er ook studenten wonen, is er dynamiek; je krijgt het alledaagse leven mee. De opzet van het gebouw stimuleert de binding tussen studenten. Van het programma van de Leiden University College geef ik sinds drie jaar de Human Interaction major en Global Citizenship. Voor promoties en seminars kom ik soms in Leiden zelf, dat een oude traditie als studentenstad heeft. Maar in Den Haag komt ook steeds meer een studentensfeer. Een paar jaar geleden zag ik vooral werkenden in het Haagse centrum, tegenwoordig zie je ook veel studenten. Nadeel van deze transparante bouw is dat ik me soms als in een aquarium voel. Dat wordt beetje bij beetje opgelost met posters en planten, zodat het hele gebouw gaat leven.”
Mijlpaal: zie pag. 6-7
pagina 2 | nr. 19 | najaar 2013
www.denhaagnieuwcentraal.nl
Mijlpaal: zie pag. 6-7
New Babylon shops & restaurants open
Nieuw: winkelen in Uptown Den Haag Herinneringen aan het oude Babylon vervliegen, zodra je New Babylon
Rijstkorrels
ook in het oude Babylon te vinden was, benadrukt dat Sticky Rice niet zomaar ‘het oude Sarinah in een nieuw jasje’ is.“ We zijn echt heel anders dan Sarinah. Maar ook bij ons vind je die warme deken en dat goede eten.” Dat zie je al bij binnenkomst in het restaurant. Rijstkorrels op het behang, rijstkorrels op de bekleding van de stoelen, een rijstveld op de muur. Op de achterwand golft een waterval, met daarop, in zwevende letters, ‘Sticky Rice New Babylon’. Maar niet alleen de inrichting is modern en anders dan we van Sarinah kennen, ook is het niet uitsluitend Indonesisch wat de klok slaat.“Bij ons is het from Bangkok to Bali. Alle keukens op de route tussen die twee, hebben wij. Denk aan Thais, Maleis en Singaporees.” Aan een lange designcounter kunnen klanten hun bestelling doen. Daarboven hangen displays met de gerechten die je kunt kiezen. Jeffrey: “Heb je je bestelling geplaatst, dan krijg je een ring mee, die piept wanneer je gerecht klaar is. Je kunt die ring gewoon om je vinger schuiven en nog even rustig winkelen, tot je eten klaar is. Of je blijft in het restaurant wachten tot je bestelling klaar is. Op beeldschermen in de zaak zie je hoe de kok jouw gerecht klaarmaakt.”
Een volledig nieuwe naam in New Babylon is Sticky Rice. Eigenaar Jeffrey Wener, voorheen de beoogd opvolger van Indonesisch restaurant Sarinah, dat
Ook nieuw is Northbound, een winkel met uitsluitend Scandinavisch design. Eigenaar Mila Kluen startte klein, met een webshop,
binnenstapt. De donkere gangen hebben plaatsgemaakt voor passages met veel licht, de oude winkels voor vernieuwende concepten. New Babylon shops & restaurants is nu volledig open for business. Bewoners van de woontorens, kantoor personeel, studenten en reizigers met tijd over kunnen hun hart ophalen: Uptown Den Haag heeft een nieuw winkelhart. Maar wat voor winkels vind je hier? “De winkels hier zijn anders dan in het centrum. Dat was ook ons doel: alleen vernieuwende winkelconcepten”, zegt mall manager Babette Marsé. “We hebben ook ketens die je kent uit het centrum en van andere plekken, maar hun vestiging in New Babylon is anders. Vernieuwender.“ Zo zit er een AKO in New Babylon. Geen ‘gewone’ AKO, maar een AKO Books & Travel; een boek- en tijdschriftenwinkel met een nadruk op reizen, met een moderne inrichting en veel shops-in-shops. Ook heeft New Babylon een DA drogist. Maar niet zo maar één: de formule DA + Mooi is een drogist, parfumerie én schoonheidssalon in één.
‘Snoep tappen’ Ook de supermarkt in New Babylon is anders
www.denhaagnieuwcentraal.nl
dan anders. Eigenaar Michael Voormeulen van Spar City Store legt in zijn gloednieuwe zaak uit wat er nu zo bijzonder is aan zijn concept. “Bij binnenkomst zie je meteen dat we veel producten hebben voor het hier en nu, voor directe consumptie. Denk aan belegde broodjes, vers bereide smoothies en jus d’orange die je zelf kunt tappen. Maar we hebben ook verse koffie en een heuse ‘snoeptap’: acht buizen waar je een bekertje onderhoudt en je zelf je snoep kunt tappen. Klanten kunnen hun net gekochte broodje meteen opeten aan een tafel.” Deze supermarkt is voor een deel dus gericht op de passant, die even snel iets voor onderweg koopt. Maar ook voor de dagelijkse boodschappen kunnen klanten terecht in deze winkel: achterin vind je het ‘normale’ assortiment.
vanuit ondernemerscentrum BINK36. “Ik begon Noorse tassen te verkopen, ontworpen door een oude schoolvriendin van de internationale school in Brussel.” De webshop groeide en groeide. Niet alleen met Scandinavische tassen en kleding, ook met interieurspullen. Mila: “Ik verkoop bijvoorbeeld ook stalen gevlochten manden, gebaseerd op manden uit de Zweedse visserstraditie, en designlampen uit Noorwegen. Maar ook meubels: loungestoelen, krukjes…” Naast de winkel van Mila Kluen zit de roltrap naar de eerste etage, waar vanaf november het walhalla van de fashionista met oog voor koopjes zit: Fashion Factory Outlet. Verspreid over bijna de hele eerste verdieping vind je tientallen kledingmerken tegen lage prijzen.
Pianist Tussen al het gewinkel door word je als bezoeker ook vermaakt met evenementen in het winkelcentrum. Van kleine dingen als een pianist in het atrium van New Babylon op zondagmiddag, tot grotere evenementen. Babette Marsé: “Zo hebben we hier al een ‘movie night’ gehad: bij ons in het atrium kon het publiek films kijken. Een eerbetoon aan het oude Babylon, waar natuurlijk een bioscoop zat. Zo geven wij Babylon weer terug aan de inwoners van Den Haag.”
pagina 3 | nr. 19 | najaar 2013
Wat vind jij?
‘Licht kan heel veel doen’ Het nieuwe dak van Den Haag Centraal is een feit. Wat vinden reizigers ervan? Is de sfeer nu anders? Drie reizigers vertellen.
u
v
Het
D
etail
De nieuwe vloer van de stationshal bestaat uit maar liefst 29.376 tegels, die per boot vanuit China zijn geleverd. De tegels hebben een zeereis achter de rug van 36 dagen en zijn met 35 vrachtwagens vanuit de haven naar het station vervoerd. De vloer wordt in delen gelegd, 34 om precies te zijn. Daarvoor zetten we steeds een ander stukje van de stationshal af. De tegels die in de hal komen, dragen de naam Palladio Light. Ze zijn grijs gevlamd van kleur. Elke tegel heeft een afmeting van 55x55 centimeter en is maar liefst 6 centimeter dik.
w
u
Inge Baars (39), online redacteur, werkt in Den Haag en reist elke werkdag van Rijswijk naar Den Haag Centraal: “Ik vind het nieuwe dak heel mooi. Ik vind de combi en de vormen van het glas en de platen prachtig. Fijn dat het nu zo licht en ruimtelijk is. Ik hoop wel dat ze de trappen bij de achteruitgang ook snel opknappen. Daar heb ik over getwitterd. Als reactie kreeg ik dat dit deel niet bij het project hoort. Het is ook jammer dat nu extra goed opvalt dat er zo’n lelijk gebouw naast staat. Ik snap best dat het gebouw niet weg kan, maar misschien kunnen ze de gevel lichter maken?”
v
Lai Shan Taal (23), HBO-student, woont in Rijswijk, reist dagelijks van Rijswijk naar Den Haag Centraal: “Ik heb de veranderingen van het dak live meegemaakt en gevolgd via Facebook en Twitter. Het dak is groot, het station oogt door het glas veel ruimer en lichter. Ik vind het wel jammer dat het dak niet door is getrokken naar de perrons, omdat het daar nog steeds donker is. Het dak, samen met de glazen buitenkant geeft me een prettig en veilig gevoel doordat er overzicht is ontstaan. Ik ben heel erg benieuwd hoe de tegels in de stationshal het geheel gaan afmaken.”
w
René Valk (59), woont in Eindhoven, medewerker bij het Eindhoven Museum: “Ik ben geïnteresseerd in techniek en architectuur en reis de laatste jaren veel treinstations af om verbouwingen en nieuwbouw te bekijken. Het dak van de nieuwe stationshal vind ik mooi, maar ik had zelf aan de buitenzijde de luiken een fel kleurtje gegeven, om meer dynamiek te krijgen. Jammer dat het dak niet tot over het busstation is doorgetrokken, want dat is nu een vlag op een modderschuit. Ook vreemd dat op tramniveau de wanden niet dichter bij de trambanen zijn gebracht. Nu heb je er erg grote tochtgaten. Al met al denk ik dat de sfeer straks na voltooiing veel vriendelijker zal zijn. Licht kan heel veel doen!”
pagina 4 | nr. 19 | najaar 2013
Mijlpaal: zie pag. 6-7
www.denhaagnieuwcentraal.nl
Nieuwe winkels in 3 stappen De winkels op station Den Haag Centraal gaan komend jaar een paar keer verhuizen. Terwijl hun nieuwe onderkomens worden gebouwd, kunnen ze gewoon open blijven. Hiermee probeert NS het aanbod van winkels en voorzieningen voor u op peil te houden, terwijl er achter de schermen flink verbouwd wordt. Om het schuifplan van de winkels op het station mogelijk te maken, bouwde NS in 2011 eerst een tijdelijke winkelvoorziening onder het tramplatform (waar nu o.a. AH to go, Bruna en Leonidas gevestigd zijn). Deze plek is voor de winkels een tijdelijk ‘tussenstation’, voordat ze doorverhuizen naar hun definitieve plek.
Stap 1 (begin mei 2013 - eind december 2013) Het winkelblok aan de Anna van Buerenzijde, waarin GWK, de Broodzaak en Tiny Toko eerst zaten, is al in 2012 gesloopt. Daar openen eind december zes nieuwe winkels. Op deze plek serveren o.a. Burger King en Italiaans restaurant Julia’s (aan het Koningin Julianaplein) straks hun maaltijden en aan de kant van New Babylon komt een AH to go.Voor de overige drie winkelunits bekijkt NS nog welke formules het beste aansluiten op de behoefte van de reiziger.
Stap 2 (begin 2014 april 2014)
Kiosken (derde kwartaal 2014)
Begin volgend jaar is de sloop en bouw van het blok aan de Rijnstraatzijde aan de beurt. Etos en de Broodzaak gaan naar de tijdelijke winkelvoorziening, waar de AH to go inmiddels weg is. De Burger King is dan inmiddels gevestigd in het opgeleverde winkelblok. Drie maanden later opent in het blok aan de Rijnstraatzijde de Starbucks met daarnaast ook Leonidas, Hema en NS Tickets & Service. Aan het plein zit straks weer de vertrouwde Bloemenhal Centraal Station.
In de hal wordt een aantal kiosken gerealiseerd. Bij de trappen naar de trams, aan weerszijden van de stationshal, komen twee Kiosken zodat u onderweg naar de trein nog snel een kopje koffie kunt halen. In de stationshal komt ook nog een informatiebalie.
Stap 3 (april - derde kwartaal 2014) Vóór de zomer van volgend jaar is het middenblok gesloopt. Welke winkels in deze nieuwbouw komen, zal begin 2014 bekend worden. In ieder geval de Broodzaak, de Etos, een kranten- en tijdschriftenwinkel en een mode-/sportzaak. Ze openen rond de zomervakantie.
Kantoren (begin 2014 derde kwartaal 2014) Begin 2014 verhuist het kantoor van NS Reizigers van de eerste naar de tweede verdieping van het kantoorgebouw Stichthage. De eerste verdieping wordt helemaal vernieuwd en biedt plaats aan nieuwe reizigersfaciliteiten, zoals Regus | station2station waar flexibele werk- en vergaderplekken gehuurd kunnen worden.
Verwijderen tijdelijke winkelvoorziening (derde kwartaal 2014) Alle winkels zitten op hun definitieve plek. De tijdelijke winkelvoorziening kan dus gesloopt worden. Vervolgens wordt op deze plek de natuurstenen vloer aangelegd.
Mijlpaal: zie pag. 6-7
www.denhaagnieuwcentraal.nl
Anna van Buerenplein voorproefje op Haagse Loper Het Anna van Buerenplein begint vorm te krijgen: het plein wordt onderdeel van de Haagse Loper, de looproute die het station met de Haagse binnenstad verbindt. Er is al flink wat ‘leven’ op het plein: winkelend publiek vindt er zijn weg naar New Babylon, mensen lopen er van de trein naar hun werk en studenten wonen en studeren er, in het Anna van Buerengebouw. Maar in de toekomst is dit plein het startpunt van de zogenoemde ‘Haagse Loper’. De gemeente wil met de Haagse Loper het Anna van Buerenplein en de route naar het centrum via de Turfmarkt richting het stadhuis en het Spuiplein, verlevendigen. De hele route wordt bijzonder bestraat: met mangaanklinkers (rode stenen) en een patroon van natuursteen erdoorheen.
‘Proeflopers’ Loes Verhaart, stedenbouwkundige van de gemeente Den Haag: “Zoals bij een streepjespak, willen we lijnen van natuursteen door de rode stenen. Maar welk patroon het wordt, weten we nog niet. Laten we de strepen recht of diagonaal lopen, werken we met dikke of dunne strepen?” Daarom komen er ‘proeflopers’ op het Anna van Buerenplein. De gemeente test hier een aantal verschillende patronen, en kiest
er daar uiteindelijk een van. Verhaart: “Maar behalve veel aantrekkelijker om te lopen, moet de route ook fijner zijn om te verblijven. Daarom komen er heesters en houten banken.”
Eind 2014 klaar Met de Haagse Loper moet de route meer onderdeel van de stad worden, aldus Verhaart. “Er zitten veel belangrijke instituten. Denk aan de verschillende ministeries, de Koninklijke Bibliotheek, het Letterkundig Museum, het Centraal Station en het stadhuis. En natuurlijk aan de winkels in New Babylon en die op de Turfmarkt. In de oude gebouwen van de ministeries van Binnenlandse Zaken & Koninkrijksrelaties en Veiligheid & Justitie komt bovendien nog een vestiging van de Universiteit Leiden, met collegezalen en studentenwoningen.” De route via de Turfmarkt wordt een looproute; fietsers zijn er te gast. De hoofdroutes voor fietsers zijn die via de Herengracht en de Schedeldoekshaven. Eind 2014 heeft het grootste deel van het Anna van Buerenplein zijn definitieve inrichting.
pagina 5 | nr. 19 | najaar 2013
Fundering ‘Hockeystick’ gelegd
2008
2013
Tijdelijke fietsenflat gebouwd
Gevels klaar
2011
2012
Start bouw Openbaar Vervoerterminal
Hoogste punt nieuwe stationshal
TE
RU
RandstadRailplatform opgeleverd
2008
BO GB U LIK W
2006
2007
2009
Start bouw New Babylon
Kastanjeboom verhuist van Koningin Julianaplein naar Koekamp
2013 Perrons opnieuw ingericht
2010 De luifel van de gevel wordt gesloopt
pagina 6 | nr. 19 | najaar 2013
2010 Oplevering parkeergarage Anna van Buerenplein
2012
2013
New Babylon klaar
Nieuw Babylon shops en restaurants open
www.denhaagnieuwcentraal.nl
2013 Start aanleg natuurstenen vloer
2013 Oplevering Anna van Buerengebouw en ingebruikname Universiteit Leiden
M
2013
IJ A T
N
CH
LE
ZI
LP
IN
Start verbouwing winkels en voorzieningen op het station
Nog even… Het einde van de verbouwing van Station Den Haag Centraal komt steeds meer in zicht! Medio 2004 begon de transformatie van het stationsgebied, sinds die tijd zijn al heel wat mijlpalen in de bouw bereikt. Het jaar 2011 stond vooral in het teken van sloop en van de start bouw van de stationshal. In 2012 bereikten we het hoogste punt in de bouw en realiseerden we een tijdelijk dak, dat dit jaar plaats maakte voor het nieuwe. Vervolgens plaatsten we nieuwe gevels, kregen de perrons een opknapbeurt en startte de verbouwing van de winkels en Stichthage. Op dit moment zijn we bezig met de nieuwe vloer. Een overzicht van alle gerealiseerde en toekomstige mijlpalen is te vinden op een groot ‘mijlpalenbord’ in de stationshal en op www.denhaagnieuwcentraal.nl. Maar je kunt ons ook volgen op Twitter via @DHNCentraal.
www.denhaagnieuwcentraal.nl
2014
2014
Start bouw Haags Startstation Erasmuslijn (HSE)
Nieuwe station gereed
pagina 7 | nr. 19 | najaar 2013
Stations in de steigers De aanlanding van de hogesnelheidslijn, de komst van de RandstadRail en een flinke reizigersgroei die ook komende jaren nog door zal zetten. In combinatie met een kwaliteitsverbetering redenen genoeg voor de vernieuwing van de grootste en drukste stations van Nederland. Wie vanaf station Den Haag Centraal naar bijvoorbeeld Delft, Rotterdam Centraal, Breda, Amsterdam Centraal, Utrecht Centraal of Arnhem Centraal reist, weet inmiddels dat ProRail en NS flink aan het verbouwen zijn. Het gaat om enorme bouwprojecten, waarbij zowel het station als de omgeving een metamorfose ondergaan. In 2004 gaven de toenmalige ministers van Verkeer en Waterstaat en VROM het startsein voor verbouwing en renovatie van de stations Utrecht Centraal, Rotterdam Centraal, Breda, Arnhem Centraal, Amsterdam Centraal en Den Haag Centraal. “Deze stations moesten sowieso worden verbouwd vanwege de komst van de HSL”, zegt Eric van der Meer, als manager Grote Projecten bij ProRail verantwoordelijk voor deze verbouwingen. Ook stations als Eindhoven, Tilburg en Zwolle worden aangepast aan de wensen van de toekomst. Een lastige klus, dit soort transformatieprojecten, vertelt hij. “De winkel moet altijd open blijven en de reiziger moet er het liefst niet te veel last van hebben. Het spoorboekje is leidend. Mooi om te zien dat dat goed lukt: de treinen rijden gewoon door, terwijl alle bouwplanningen op schema liggen.” 22 procent van de reizigers die vertrekken vanaf Den Haag Centraal reist naar Amsterdam Centraal, Rotterdam Centraal of Utrecht Centraal. Eric van der Meer zet de bijzonderheden van deze stationsprojecten op een rij.
AMSTERDAM CENTRAAL Wat gebeurt hier? Amsterdam Centraal, het drukstbezochte monument van Nederland, ondergaat een metamorfose. Het monumentale stationsgebouw wordt gerenoveerd waarbij het unieke, historische karakter behouden blijft. Het station krijgt twee extra passages onder de sporen door. Ze worden vrij toegankelijk en vormen zo twee extra verbindingen
pagina 8 | nr. 19 | najaar 2013
tussen het centrum en het IJ. De drie reizigerstunnels die toegang geven tot de perrons, worden ruimer gemaakt en alle perrons zijn straks via roltrappen bereikbaar. Zowel de reizigerstunnels als de passages komen straks aan de IJzijde uit in de tweede hoofdentree van het station, de IJ-hal. Een nieuwe tunnel voor fietsers en voetgangers zorgt voor een betere verbinding tussen Amsterdam Noord en het centrum van Amsterdam.
nieuw station met internationale allure te bouwen. Bijzonder aan de terminal? Het eindbeeld: één gebouw waar treinen rijden en reizigers samenkomen, een transparant overzichtelijk geheel. Met twee gezichten: de verbinding met het zakencentrum aan de voorzijde, tegenover de meer lommerrijke achterzijde aan het Proveniersplein, passend bij de buurt. De glazen overkapping over de sporen bevat ruim 10.000 m2 zonnecellen.
Klaar in? 2020 Toename van reizigers? Naar verwachting stijgt het aantal reizigers van 250.000 naar circa 310.000 in 2020. Bijzonderheden van deze verbouwing? Station Amsterdam Centraal is gebouwd naar een ontwerp van architect P.J.H. Cuypers. In 2014 vieren we de 125ste verjaardag van het stationsgebouw.
Meer informatie: www.rotterdamcentraal.nl | Twitter: @rdamcentraal
Meer informatie: www.amsterdamcentraal.nu | Twitter: @020centraal
ROTTERDAM CENTRAAL Nieuwbouw? Rotterdam krijgt een compleet nieuwe openbaarvervoerterminal. Klaar in? 2014 Waarom was dit nodig? Door de aanlanding van de HSL werd station Rotterdam Centraal een internationaal station. De ambitie van de gemeente Rotterdam was het upgraden van het centrum en het verbeteren van de sociale veiligheid in het stationsgebied. Daarnaast kent ook Rotterdam Centraal een enorme toename van het aantal reizigers. Nu stappen hier dagelijks 110.000 mensen in, uit en over. Volgens de berekeningen zijn dit er ruim 323.000 in 2025. Reden genoeg om een volledig
UTRECHT CENTRAAL Wat gebeurt hier? Utrecht Centraal, hét landelijke spoorknooppunt, krijgt een compleet nieuwe stationshal, bredere perrons en nieuwe perronoverkappingen. Klaar in? 2016 Het werd te druk? Dat was het al jarenlang. De oude hal werd in de jaren ‘80 ontworpen voor 35 miljoen reizigers per jaar. Het station verwerkt inmiddels jaarlijks 88 miljoen reizigers. De nieuwe terminal is berekend op 100 miljoen reizigers. Grootste uitdaging van deze verbouwing? Elke dag lopen zo’n nu al ruim, 280.000 mensen door dit station, tevens bouwterrein, terwijl het station volledig in bedrijf blijft. Naar verwachting groeit dit aantal naar 360.000 reizigers in 2020. Dit betekent dat je hier heel goed moet nadenken over alle bouwfases en wat dit betekent voor de reiziger. Reizen vanaf en via Utrecht Centraal moet goed te doen blijven voor al deze mensen, en bovenal veilig zijn. Meer informatie: www.cu2030.nl | Twitter: @CU2030
www.denhaagnieuwcentraal.nl
Tramhalte Rijnstraat verbouwd tot ‘tophalte’ De tramhalte aan de Rijnstraat wordt verbouwd tot een ‘tophalte’. Dat betekent comfortabelere bankjes en tramhokjes en over een tijdje ook een nieuw model tram. De verbouwing bestaat uit twee delen. Met het eerste deel is al gestart: de sporen worden verlegd. Zo komt er ruimte voor een groot perron in het midden, waar reizigers aan beide zijden een tram kunnen instappen, zoals bij de tramperrons boven de stationshal. Medio december, als de nieuwe dienstregeling van HTM ingaat en de verbouwing van de Bosbrug klaar is, moeten de perrons aan de Rijnstraat klaar zijn. Voorlopig worden de perrons met eenvoudige tegels bestraat en kun je als reiziger wachten in de oude vertrouwde tramhokjes, maar uiteindelijk wordt het wachten daar een stuk luxer. Het tweede deel van de verbouwing bestaat uit de vernieuwing van de perrons en
de wachtruimte voor de reizigers. “De Rijnstraat wordt, net als een aantal andere belangrijke tramhaltes, een ‘tophalte’. ”Tophaltes zijn ruimer en comfortabeler dan de gewone haltes. Ook hebben ze een aantrekkelijke en op de omgeving afgestemde vormgeving”, zegt Maarten Strooper van de gemeente Den Haag. Over het ontwerp van de tophalte wordt nog nagedacht: dit tweede gedeelte van de verbouwing tot tophalte begint waarschijnlijk in 2015.
inrichting is de halte aan de Rijnstraat dan ook klaar voor de nieuwe trams die de HTM heeft aangeschaft. Vanaf 2014 worden de nieuwe trams gefaseerd ingezet. Begin 2015 gaat lijn 17 met de nieuwe voertuigen rijden, later volgen andere tramlijnen. Strooper: “Tot die tijd rijden alleen nog de oude trams er. Dus kunnen we nog even de middelste twee sporen niet gebruiken en gaan tijdelijk alle trams via de buitenste twee sporen.”
Nieuwe trams
Tijdens het werk is de Rijnstraat niet toegankelijk voor auto’s. Fietsers en voetgangers worden via hekken en barriers van en naar het station geleid tot half december.
Het brede perron in het midden, betekent dat daar alleen trams met deuren aan beide kanten kunnen stoppen; zoals het RandstadRail-voertuig. Met de nieuwe
TWEET TOP 5 SO3RIQUET: Net koffie gedronken met @Tegelvriend. Gisteren begonnen ze met de nieuwe vloer van Den Haag Centraal. Infographic: www.denhaagnieuwcentraal. nl/nc/nieuws/nieuws/nieuwssingle/article/ infographic-deel-4-de-nieuwe-vloer/
Overlast werkzaamheden
davidvankeulen: Leuk artikel over ´Den Haag Centraal 40 jaar oud!´ @DHNCentraal www.denhaagnieuwcentraal.nl/nc/nieuws/ nieuws/nieuwssingle/article/den-haagcentraal-40-jaar-oud/ #denhaag #prorail #NS #historie
Jemimus: I like the new floor of Den Haag Nieuw Centraal fb.me/6uuQKYvMP
imkops: Vandaag een paar mooie foto’s van Den Haag Centraal gemaakt. Nieuw Babylon zichtbaar door het glazen dak van het station is een mooi plaatje
MoggeMichiel: Het mooiste woord van vanochtend: ‘omgevingsmanager’. (beheerder fietstenstalling Den Haag Centraal)
www.denhaagnieuwcentraal.nl
pagina 9 | nr. 19 | najaar 2013
Perrons verbouwd, treinen weer op eigen spoor Fijn. Uw trein vertrekt weer vanaf het vertrouwde perron en bent u iets te vroeg, dan kunt u wachten op een van de bankjes. Alle huidige treinperrons, de sporen 1 tot en met 10 van Den Haag Centraal waren per perron steeds twee weken wegens verbouwing gesloten.
zie pag. 6-7
betonnen poefjes.” Vanwege de smalle perrons is er op Den Haag Centraal gekozen voor enkele bankjes, met maar aan één kant zitgelegenheid. “Aan de andere kant kun je leunen”, licht de bouwmanager toe, “meer ruimte hebben we hier helaas niet”. De overige ‘perronoutillage’- vertrekstaten, naamaanduidingen, brandblussers en AED-kasten - wordt op dit moment geplaatst.
Betonnen poefjes
Spoor 11 en 12 zijn nog niet aangepakt. Deze perrons zijn nog in gebruik door de RandstadRail, de Erasmuslijn. Zodra deze sneltrams vanaf de bovenverdieping boven het huidige busplatform - vertrekken, worden ook die perrons verbouwd. Het perrongedeelte achter het Bernardviaduct wordt vernieuwd als ook het emplacement net buiten het station wordt opgeknapt. Dit heeft te maken met de nieuwe ligging van de sporen en de wissels.
Nu het belangrijkste deel van de verbouwing erop zit, zijn de perrons weer open voor reizigers en staan de treinen weer op de vertrouwde sporen. De treinen rijden nu ook weer door tot in de stationshal. De eerste bankjes, prullenbakken en rookzuilen zijn geplaatst, later volgen er meer. “Ieder perron heeft nu vier banken, maar dat worden er zes. Zodra de check-in-check-out-paaltjes zijn verplaatst, komt er ruimte voor de laatste bankjes. Op elk perron komt een aantal
‘Waar kan ik mijn fiets kwijt?’
In de Anna van Buerenstraat, onder het Prins Berhardviaduct, start begin volgend jaar de bouw van een fietsenstalling met in totaal ongeveer 1.200 plekken. In het ontwerp is rekening gehouden met het feit dat mensen zich onder zo’n donker viaduct vaak onveilig voelen. Zo is de stalling omheind met ‘strekmetaal’: metaal met gaten, zodat iedereen gemakkelijk naar binnen kan kijken. Ook komt er verlichting onder het viaduct. Vanaf de stalling loopt de reiziger zo het perron van spoor 12 op en via de trap naar het viaduct direct naar de andere perrons. De verwachting is dat de stalling in de zomer van 2014 klaar is. Tot die tijd kunnen fietsers hun fiets parkeren in de tijdelijke stalling op de Grotiusplaats.
Koningin Julianaplein De tijdelijke dubbellaags fietsenstalling (1.350
pagina 10 | nr. 19 | najaar 2013
New Babylon
Fietsenkelder Rijnstraat De bewaakte (betaalde) fietsenkelder van NS onder de Ministerie stationshal wordt opnieuw ingericht: de oude houten van rekken maken plaats voor lichte, stalen exemplaren. Onderwijs Omdat veel fietsen tegenwoordig vaak een breed stuur hebben, worden de plekken wat breder. Hierdoor gaat de capaciteit van de fietsenkelder wel wat omlaag: in plaats van 2.100 plekken, komen er in de verbouwde stalling 1.500 plekken. De Fietspoint fietsenmaker krijgt ook een nieuw onderkomen in de Ministerie fietsenkelder. van IenM
Ministerie van Buitenlandse Zaken
Centraal Station Anna van Buerenplein
1
2
3
4
5
Fietsflat Rijnstraat De tijdelijke fietsflat blijft en gaat van 2.750 naar minimaal 3.550 fietsparkeerplekken. Over een halfSchedeldoeks haven jaar wordt het ontwerp van de permanente fietsflat bekendgemaakt, begin 2015 is deze stalling klaar. Prins Bern hardviadu Tijdens de verbouwing blijft de fietsflat in gebruik. ct
6
7
8
9
10 11
Letterkundig Museum
12
Anna van Buerenstraat
Anna van Buerenstraat
Malie Toren
Bezuidenhoutseweg
Koningin Julianaplein
plekken) maakt uiteindelijk plaats voor de grootste stalling in de buurt van het station, met tussen de 5.000 en 6.000 plekken.
Rijnstraat
Van alle kanten komen reizigers met de fiets naar het station, dus komen er aan alle kanten van het station fietsenstallingen. Op dit kaartje kunt u zien waar u nu en in de toekomst uw fiets kunt stallen. In 2014 zijn er 8.100 plekken om fietsen te stallen.
Koekamp
Gereed zomer 2014
Nationaal Archief La Fenêtre
Koninklijke Bibliotheek
Grotiusplaats
Kleine stalling Rijnstraat Onder het Prins Bernhardviaduct in de Rijnstraat staan dubbellaags fietsenrekken, met plek voor 500 fietsen. Vanaf daar stapt de reiziger zo het perron van spoor 1 op en via de trap naar het Prins Bernhardviaduct kunnen reizigers ook de andere sporen bereiken.
Witte Anna
www.denhaagnieuwcentraal.nl
Utrechtsebaan
Mijlpaal:
Ieder perron - tot het Prins Bernhardviaduct - kreeg nieuwe betonnen keerwanden, het straatwerk is vervangen en onder de tegels zijn buizen gelegd voor alle leidingen. Verder zijn er nieuwe blindegeleidelijnen aangebracht en is de verlichting vernieuwd. “Tijdens een dusdanige verbouwing moeten de sporen, in het kader van veiligheid, buiten dienst en waren de perrons stuk voor stuk afgesloten”, licht bouwmanager Walter van der Vlies van ProRail toe.
Omwonenden kijken (alvast) terug op de bouw
We zijn er bijna! Het nachtwerk is bijna klaar, het einde van de bouw komt in zicht. Tijd om alvast terug te kijken. Omwonenden Cynthia Telting en Joke Krijgsman vertellen hoe zij de verbouwing van ‘hun’ station hebben beleefd. “Mooi, licht en ruimtelijk, dat nieuwe station”, vindt omwonende Cynthia Telting. “Mooi om naar te kijken ook, vanuit mijn appartement op de veertiende verdieping.” Cynthia woont in woontoren De Witte Anna, naast het station. Ze woont er al tien jaar en heeft de bouw van het nieuwe station dus vanaf het begin meegemaakt. Als betrokken bewoner leest ze de Bouwkrant, maar ook de bewonersbrieven die ProRail en NS regelmatig bij omwonenden bezorgen. Net als Joke Krijgsman, medebewoner van de Witte Anna en lid van het burenoverleg over de bouw. “Ik heb de bouw altijd interessant en belangrijk gevonden, vooral omdat het vlak voor mijn deur gebeurt. Het voelt echt als mijn station.”
Afwerking Nu de bouw bijna klaar is, kijken Cynthia en Joke terug op de transformatie van ‘hun’ station. Ze hebben mooie dingen zien gebeuren. Joke: “Toen het nieuwe dak werd gebouwd bijvoorbeeld. Ik liep toen een keer over het Koningin Julianaplein en zag hoe de stalen delen van het nieuwe dak over Stichthage werden getild, met die reusachtige kranen. Indrukwekkend.” Dat is nu achter de rug, net als het meeste nachtwerk. Bouwmanager Walter van der Vlies legt uit dat de komende tijd nog wel af en toe ’s nachts iets gebeurt, maar dat omwonenden daar weinig tot geen overlast van zullen hebben. “Zo zijn we nog tot begin 2014 bezig de vloer te leggen. Dat doen we gedeeltelijk in de weekenden; van vrijdagavond acht uur tot maandagochtend vijf uur, maar ook doordeweeks, overdag. Maar dat gebeurt allemaal in de hal
en die is inmiddels dicht, dus het geluid daarvan wordt gedempt. Ook gaan we de komende maanden het dak afwerken en vindt er restwerk plaats op de perrons. Vanwege de veiligheid moet dat ’s nachts gebeuren.”
Bouwlampen “Natuurlijk ben ik blij dat het nachtwerk zo goed als voorbij is”, zegt Joke. “Maar om nou te zeggen dat ik echt veel last heb gehad van die nachtelijke bouw: nee. Ik woon hier al jaren en ben gewend aan het geluid hier. Van de treinen, maar ook van de andere bouwprojecten in de buurt. Soms moest ik even wennen aan een nieuw geluid, maar na een tijdje hoor je dat niet meer. Ik had alleen weleens last van de bouwlampen.” Cynthia had dezelfde ervaring: “Die felle lichten schenen ’s nachts door mijn gordijnen heen. Maar dat loste ik op door met een slaapmasker te slapen.” Van het geluid had ook Cynthia niet zo veel last, ook omdat De Witte Anna wat verder van het station ligt. “Ik heb deze zomer één keer het raam ’s nachts dicht moeten doen, dat was het.” Cynthia heeft net haar eigen webdesignbureau gestart en werkt voornamelijk thuis. Van achter haar bureau kijkt ze uit over Den Haag, met het gloednieuwe station als een van de blikvangers. Ze is blij met die toevoeging aan haar uitzicht, maar mist toch nog wat. “Als ik naar buiten kijk, zie ik alleen maar gebouwen en asfalt. Een betonnen jungle, zeg maar. Ik zou graag wat meer groen hebben. Is het niet een leuk idee om het dak van het nieuwe busplatform te beplanten?”
29.376 www.denhaagnieuwcentraal.nl
Dat is het aantal tegels waaruit de nieuwe natuurstenen vloer van de stationshal straks bestaat.
pagina 11 | nr. 19 | najaar 2013
Meer informatie
Colofon
Kijk voor het laatste nieuws op www.denhaagnieuwcentraal.nl of stel je vraag aan ProRail, afdeling Publiekscontacten; 8.00-18.30 uur bereikbaar van maandag tot en met vrijdag, www.prorail.nl/contact.
Vormgeving, fotografie en productie cimon communicatie (Den Haag), Stefan Verkerk
Tekst Maters en Hermsen Journalistiek, Leiden
Artist impressions Benthem Crouwel Architekten
Deze bouwkrant is een gezamenlijke uitgave van: Redactie Communicatieteam Den Haag Nieuw Centraal, Gemeente Den Haag, ProRail, NS en New Babylon Druk Van Aalst Printmanagement, Zaandijk Oplage 21.000
Het project Den Haag Nieuw Centraal wordt mede mogelijk gemaakt met subsidie van: