Baaz 2.2020 by Clipboard Media

Editie 2.2020 • € 7,95

Reviews, interviews en achtergronden voor IT-professionals PAGINA 58

Hoe vier MKB’ers CEO’S, ONDERNEMERS & HOGER MANAGEMENT

Doorzetten en overwinnen PAGINA 50

Crisis

REMOTE OFFICE

Nooit meer terug Naar de zaak

doorkomen?

ZO DOE JE DAT! PAGINA 12

PAGINA 32

RUNNING A BUSINESS

Ondernemen

In tijden van corona PAGINA 18

Crisis doorkomen? Zo doe je dat! PAGINA 12

Achtergrond 81 medewerkers en een omzet van 9 miljoen?

Bedrijfsleider Ryan Malone doet het al jarenlang vanuit huis | PAGINA 42

Axelle Bourgeois, Regional Channel Manager bij 3CX

Welkom

Clipboard Media & Content Delftweg 147 2289 BD Rijswijk, Nederland Tel: *31(0)15-7600700 Fax: *31(0)15-7600760 info@clipboardmedia.nl www.clipboardmedia.nl

In het midden Onderzoek van MKB Servicedesk wijst uit dat ruim 20 procent van alle Nederlandse MKB’ers tijdens de coronacrisis alle business heeft moeten staken. Velen hebben nog nooit voor zo’n heet vuur gestaan. De coronaklap is hard. Maar klappen zijn te incasseren. Branden zijn te blussen. En uitdagingen te overkomen. Ondernemend Nederland vertrouwt op zichzelf. 70 procent geeft aan te geloven dat hun bedrijf de crisis zal overleven. Een optimistische 40 procent meent dat de crisis kansen biedt. Het moment waarop collega’s elkaar weer op kantoor kunnen treffen is aangebroken. Maar of het wel zo logisch is om per direct weer met z’n allen op de A4-file aan te schuiven - dát is de vraag. Het antwoord ligt in het midden. Het antwoord ontdek je in deze editie, de tweede Baaz van het jaar. Een belangrijke Baaz. Bol van de noodzakelijke antwoorden op noodzakelijke vragen. In tijden als deze overleef je niet door weg te trekken. In tijden als deze overleef je door aan te gaan. Door verder te kijken dan de vier muren van het (thuis) kantoor; je niet alleen te richten op de huidige stand van zaken, maar ook het moment waarop de anderhalvemetermaatschappij plaatsmaakt voor iets nieuws. Baaz voorziet van de schat aan informatie die daarbij komt kijken.

‘In tijden als deze overleef je niet door weg te trekken’

De crisis onderstreept dat afstandswerk wel degelijk mogelijk is. Bezwaren rondom productiviteit zijn de wereld uit. Want productiviteit valt, ook op afstand, te waarborgen. Mits je aan de voorwaarden voldoet. Die voorwaarden brengen we - tezamen met adviezen voor het overleven van een bijzonder lastige tijd - in kaart. Daarbij speelt technologie een centrale rol. En om jou beter te kunnen ondersteunen, nodigden we de redactie van WINMAG Pro uit. Het platform leent zich al meer dan 30 jaar als definitieve website en magazine voor ITprofessionals in Nederland. De katernen die na pagina 58 en 59 volgen staan in het teken van IT. Dat betekent niet dat de inhoud zich uitsluitend voor IT-professionals leent. IT is vandaag de dag allesomvattend. IT hoort raakvlakken met de algemenere bedrijfsvoering te hebben. Want alleen door te digitaliseren, houd je het hoofd - nu, en over vijf jaar tijd - boven water. Hoewel we in onzekere tijden leven, geven we je met deze editie één zekerheid mee: we zijn er om te blijven. In Baaz vind je de meest betrouwbare partner van al. Lees verder en laat je informeren.

Redactie Geert van der Klugt redactie@thecontentgroup.nl Tel: +31(0)15-7600.707 Met dank aan: Ellen Wilkinson Amy El Axelle Bourgeois Frank van Veen Milan Bosman Jidde Douma Lieneke Verrest Ruben Wijnen Josie Kouwenhoven Huib van der Harst Matt Hamburg Maurice Veth Stefan van Hoof Cynthia Leest Liam Baker Sebastiaan Schepers Ronald Ravel Miriam van de Grootevheen Edwin van Buren Sophie Mollee Hugo Grausem Renuka Malaha Karianne Hoekstra Camilo Breddels James Roos Hilde Sibick Marketing & PR marketing@clipboardmedia.nl Tel: +31(0)15-7600.700 Sales Bart Arkesteijn Jascha Vink sales@clipboardmedia.nl Tel: +31(0)15-7600.770 Traffic traffic@clipboardmedia.nl Tel: +31(0)15-7600.700 Data Analist Sven de Heer

Drukkerij Senefelder Misset, Doetinchem

ONDERNEMER, ZZP'ER OF CEO? ONTVANG GRATIS BAAZ MAGAZINE | WWW.BAAZ.NL/ABO Baaz is dagelijks actief op social media. Volg ons, like ons, deel artikelen en discussieer mee.

@baazmagazine

www.baaz.nl/linkedin

Concept en idee Jascha Vink jascha@clipboardmedia.nl Tel: +31(0)15-7600.771

Vormgeving Leroy de Roo Ron de Vos

Redactie, Baaz & WINMAG Pro

www.baaz.nl

Uitgever Linda Oenema linda@clipboardmedia.nl Tel: +31(0)15-7600.700

www.baaz.nl/facebook

baaz_nl

Distributie Benelux Betapress BV AMP Brussel Baaz is powered by

Copyright © 2020 Clipboard Media & Content, Rijswijk. Het is niet toegestaan om in Baaz gepubliceerde artikelen, of gedeelten daarvan, dan wel gebruikt beeldmateriaal over te nemen, te (doen) publiceren of anderszins openbaar te maken of te verveelvoudigen, zonder uitdrukkelijke schriftelijke toestemming vooraf van de uitgever dan wel hoofdredacteur, behoudens het auteursen beeldrecht van de auteur/fotograaf indien niet in dienst bij Clipboard Media & Content.

Baaz Magazine

Inhoud

EINDBAAZ

MARKTVEROVERAAR AXELLE BOURGEOIS

Axelle Bourgeois is Regional Channel Manager bij 3CX. Omdat communicatie zich sinds het begin van de crisis in een stroomversnelling bevindt, staat Bourgeois aan het front van een razendsnel groeiende markt. Dat is voor haar niets nieuws. Niet lang na een start bij 3CX’ hoofdkantoor in Cyprus, werd Bourgeois aangesteld om de Franse communicatiemarkt te veroveren. Frankrijk liep achter, maar is inmiddels de op één na belangrijkste regio van Europa. Vandaag de dag is Bourgeois verantwoordelijk voor 3CX’ groei in de Benelux. ‘Het gebied is anders’, vult zij aan, ‘maar de ambitie soortgelijk.’ Om meer te weten te komen over de levensreddende boei die communicatietechnologie heet, spraken we de Fransoos. Dit is haar verhaal.

DE CRISIS OVERLEVEN?

ZO DOE JE DAT!

Omzet loopt terug, motivatie daalt en betrokkenheid onder thuiswerkers is steeds verder te zoeken. Denken we aan overleven, dan knijpen we in de billen. Financiële steun doet zich aan, maar het beetpakken van de overheidshand is niet voor iedereen weggelegd. Er is een gigantische hoeveelheid informatie over de regelingen in omloop, wat het lastig maakt om de bomen door het bos te zien. Dus spraken we gastexperts Marvin van Donen (Horeko) en Rozemie Defrancq (Lightspeed). Onlangs presenteerden zij een webinar waaruit een volledig en praktisch overzicht van de financiële steun voor het MKB tot stand kwam. Dat overzicht vind je in dit artikel, en bestaat uit antwoorden op vragen over het uitvoeren van administratieve procedure en optimale manieren om deze periode te doorkomen. Noodzakelijke antwoorden, want hoewel de maatregelen op de korte termijn versoepelen, zijn we er nog lang niet uit.

ONDERNEMEN IN EEN PANDEMIE MAAKT CREATIVITEIT LOS

Wat begon met een aanbodverstoring in China, is inmiddels een veelkoppig monster geworden. Een monster dat overheden tot het nemen van historisch ongekende maatregelen heeft aangezet. De Nederlandse economie en het bedrijfsleven worden in 2020 duidelijk geraakt door de gevolgen van de corona-uitbraak. En het is daarbij bijzonder mooi om te zien hoeveel creatieve initiatieven op dit moment in ondernemend Nederland worden genomen, zo beschrijft ABN AMRO in een recente publicatie.

LESSONS LEARNED

Wat kunnen we leren van de risico’s en uitdagingen waar het Nederlandse MKB in de afgelopen maanden voor heeft komen te staan? De crisis is een verschrikkelijk iets. Toch spelen veel ondernemers op een positieve manier in op verandering. Accountancybureau Visser & Visser organiseerde op 23 april een webinar. Tijdens ‘Lessons Learned’ vertelde onder andere Ger Visser over de manieren waarop jouw bedrijf en medewerkers in bijzonder moeilijke tijden vitaal te houden zijn. In dit artikel vind je de belangrijkste punten.

Baaz Magazine

Inhoud

HET KANTOORLOZE

BASISINKOMEN VOOR ZZP’ERS

MILJOENENBEDRIJF

Ryan Malone richtte in 2008 Smartbug Media op. Een kantoorpand leek overbodig. Dus het kantoorpand kwam nooit. Smartbug Media telt inmiddels ruim 81 medewerkers en draaide in 2018 9 miljoen dollar aan sales. Vanaf jaar één werken Malone en zijn werknemers vanuit huis. Niet slecht voor een dakloze zaak. Logischerwijs is Malone’s aanpak vandaag de dag bijzonder interessant. Boots je de manier waarop hij al jarenlang een coronawerkwijze laat slagen na, dan kom je de resterende maanden succesvoller door, en ben je voorbereid op het soort calamiteit dat drie maanden terug onvoorstelbaar leek. Dus deelt Malone zes gouden tips voor thuiswerkende bedrijfsleiders en managers.

HOE VIER MKB’ERS

HET HOOFD OMHOOG HOUDEN

Op basis van honderden inschrijvingen selecteerde Exact vier ondernemingen voor het tweede jaargang van De Uitdaging. In het traject wordt de selectie een jaar lang ondersteund bij het confronteren van hun grootste bedrijfsuitdagingen. De ondernemers komen periodiek bij elkaar voor cursussen, ontvangen consult van een aangewezen expert en maken gratis gebruik van de bedrijfssoftware van Exact. Omdat hun uitdagingen niet anders zijn dan de obstakels waar jij - en 2,4 miljoen Nederlandse ondernemers met jou - dagelijks tegenaan loopt, volgt Baaz het traject op de voet. Niet om over een paar maanden vier succesverhalen te kunnen mededelen, maar om de stappen die daaraan voorafgaan in kaart te brengen.

De crisismaatregel voor ZZP’ers is onuitvoerbaar, stelt Martin Schuurman, oprichter en bedrijfsleider van MKB Brandstof. 14 jaar terug startte hij een bedrijf dat vandaag de dag zakelijk tanken, laden en rijden ontzorgt. Een succes. Vandaag de dag maakt hij zich hard voor de ondersteuning van ZZP’ers in crisistijden. Vraag je het aan Schuurman, dan zijn de huidige maatregelen onvoldoende, en is een tijdelijk basisinkomen voor elke ZZP’er per direct nodig.

WIL DE ECHTE CORONACRISISMANAGER ALSJEBLIEFT OPSTAAN?

Merk je ook hoe iedere werknemer sinds een paar maanden direct naar jou als manager kijkt voor het stellen van de meest benauwende vragen? Hoe komen we – als organisatie én werknemer – deze totaal onzekere coronacrisis toch te boven? Dat vraagt om ander leiderschap. ‘Coronacrisismanagers’ die in staat zijn om allerlei nieuwe, de kop opgestoken angsten in Nederland weer enigszins onder controle te krijgen.

Thuiswerk Special

Bij het doorkomen van de volgende dagen, weken en maanden, speelt technologie een centrale rol. Om jou optimaal te kunnen adviseren over de oplossingen en methoden, nodigden we de redactie van WINMAG Pro uit. Want adviseren op vlak van IT, dat doet WINMAG Pro maar al te graag. Het platform leent zich al meer dan 30 jaar als definitieve website en magazine voor IT-professionals in Nederland. De artikelen die vanaf deze pagina’s volgen zijn ondersteund door WINMAG Pro. Dat betekent niet dat de inhoud zich uitsluitend voor IT-professionals leent. IT is vandaag de dag allesomvattend. IT hoort raakvlakken met de algemenere bedrijfsvoering te hebben. Want alleen door te digitaliseren, houd je het hoofd - ook over vijf jaar tijd - boven water. Als er iets is dat de coronacrisis heeft onderstreept, dan is het wel dat. Bedrijven met gebrekkige middelen kwamen voor gigantische risico’s te staan. Niet alleen op vlak van productiviteitsverlies door thuiswerk, evengoed door de duizenden cybercriminelen die maar al te graag gebruik maken van paniekerige thuiswerkers. Deze sectie is voor iedereen die maar moeilijk in de schoenen van een thuiswerkende organisatie past. En voor iedereen die opgebeld wordt om te zorgen dat de schoen past.

Baaz Magazine

Remote office / Interview

Tekst Geert van der Klugt

COMMUNICATIE IN CRISISTIJDEN

EEN (OPLOSBAAR) PROBLEEM

‘Het Nieuwe Werken’ wordt sinds jaar en dag aangeprezen als dé toekomst voor het Nederlandse MKB. Het toekomstbestendige bedrijf zou bol van de zelfstandige, mobiele en flexibele medewerkers staan. Die medewerkers zouden minder reizen, resultaatgerichter werken en beter presteren. Nu, tien jaar nadat de term in het leven werd geroepen, werkt het Nederlandse MKB op eenzelfde manier als de early adopters van toen voor ogen hadden. Niet om de voordelen van dit nieuwe werken te benutten, maar omdat het moet. et coronavirus doet de rondte. De stress van kantoortuinen en filerijden is de wereld uit, maar van een succesverhaal valt niet te spreken. Het MKB was onvoldoende voorbereid. De transitie naar thuiswerk is gelukt, maar daar is dan ook alles mee gezegd. Weinigen slaagden erin om de continuïteit van het bedrijf optimaal te waarborgen en werknemers veilig te stellen. De inzet van technologie, waaronder communicatiesoftware, was een hoofdvoorwaarde voor de werkwijze die ‘Het Nieuwe Werken’ aanprees. Was er aan deze voorwaarde voldaan, dan hadden heel veel MKB’ers er beter voorgestaan. Bij het gros van crisisslachtoffers liet de communicatietechnologie te wensen over. Sommige gebeurtenissen waren

Baaz Magazine

onvermijdelijk, maar het zou te makkelijk zijn om te zeggen dat niets beter te incasseren was. Velen kwamen en komen voor gigantische uitdagingen te staan. De crisis is een verschrikkelijk iets. Maar ook iets verschrikkelijks kan aansporen tot verbetering. En voor diegenen die onvoorbereid de thuiswerkperiode in moesten, is lang niet alles verloren. Moderniseren moet. En moderniseren kan. Het wordt je vandaag de dag bijzonder makkelijk gemaakt om toekomstbestendig te werk te gaan. Bijvoorbeeld door 3CX, de ontwikkelaar van een communicatieplatform voor telefonie, videoconferencing en chat. Om slachtoffers van de crisis te helpen, bieden zij hun product drie jaar lang gratis aan. Daarbij maak je zes maanden

lang gebruik van gratis hosting, wat betekent dat jouw bedrijf in die periode kosteloos videobelt, telefoneert en chat. Zolang de thuiswerkperiode aanhoudt

‘De crisis is een verschrikkelijk iets. Maar ook iets verschrikkelijks kan aansporen tot verbetering’ is dat broodnodig. Maar ook voor op het moment dat we terugkeren naar kantoor, biedt de mogelijkheid een geweldige kans. Ben je namelijk voorzien van de technologie die communicatie waar en wanneer dan ook mogelijk maakt, dan treed je een zekerdere bedrijfstoekomst tegemoet.

â&#x20AC;&#x2DC;Om de verspreiding van het virus tegen te gaan, moet er creatiever dan ooit worden gecommuniceerdâ&#x20AC;&#x2122; -Axelle Bourgeois-

Baaz Magazine

Remote office / Interview In gesprek met Axelle Bourgeois Axelle Bourgeois is Regional Channel Manager bij 3CX. Omdat communicatie zich sinds het begin van de crisis in een stroomversnelling bevindt, staat Bourgeois aan het front van een razendsnel groeiende markt. Dat is voor haar niets nieuws. Niet lang na een start bij 3CX’ hoofdkantoor in Cyprus, werd Bourgeois aangesteld om de Franse communicatiemarkt te veroveren. Frankrijk liep achter, maar is inmiddels de op één na belangrijkste regio van Europa. Vandaag de dag is Bourgeois verantwoordelijk voor 3CX’ groei in de Benelux. ‘Het gebied is anders’, vult zij aan, ‘maar de ambitie soortgelijk.’ Om meer te weten te komen over de levensreddende boei die communicatietechnologie heet, spraken we de Fransoos. Dit is haar verhaal. 1. Waarom is 3CX jouw thuis? We doen er alles aan om een zo vriendelijk mogelijke bedrijfscultuur te behouden. Met succes, want de organisatie voelt als familie. Toen ik in 2014 begon, werkten we met zo’n 50 man. Zes jaar later is dat aantal

Baaz Magazine

RESELL, DIENSTVERLENING EN VEILIGHEID De crisis zet een schijnwerper op het belang van communicatiesoftware. IT-dienstverleners krijgen met maatschappelijke verantwoordelijkheid te maken. Het zijn zij die bedrijfsnoodzakelijke software aan de man moeten zien te brengen. ‘En daar helpen we bij mee’, vult Bourgeois aan. ‘Al onze standaardlicenties zijn de komende drie jaar gratis.’ Dit stelt bedrijven in staat om niet af te hoeven hangen van de gratis communicatietools die met regelmaat in het nieuws verschijnen na een zoveelste datalek. De hosting van gratis licenties neemt 3CX zes maanden lang op zich. De telefooncentrale bevindt zich dus op een veilige plek, ver verwijderd van het bereik van cybercriminelen. ‘We treffen meerdere veiligheidsmaatregelen’, vervolgt Bourgeois. ‘Secure SIP, configureerbare anti-hacking en IP Blacklisting zijn inbegrepen. Dit betekent dat zelfs wanneer het bedrijfsnetwerk wordt aangevallen, de telefooncentrale niet perse gecompromitteerd wordt.’ 3CX is dus veilig voor gebruik in het onderwijs. Vandaar stelt 3CX Pro-licenties een jaar lang gratis beschikbaar voor onderwijsinstellingen.

verviervoudigd. Het is super om dagelijks met collega’s uit meer dan 15 verschillende landen te kunnen werken. 2. Hoe heeft de coronacrisis de communicatiemarkt beïnvloed? Gebruik is radicaal veranderd. wWe communiceren meer dan ooit. Bedrijven willen dat medewerkers waar en wanneer dan ook bereikbaar blijven. Videoconferences behoren tot de corebusiness; interne communicatie vindt niet langer op kantoor, maar vanuit huis plaats. Om de verspreiding van het virus tegen te gaan, moet er creatiever dan ooit worden gecommuniceerd. Velen slagen daarin, want van februari op maart is het aantal videoconferences met 400 procent gestegen. Ook het gebruik van interne chat, live chat onder supportmedewerkers en iOS- en Androidapps blijft stijgen. Bovendien is de vraag naar cloudcommunicatie gegroeid. Dat mag geen verrassing weten, want als er iets is wat helpt bij het naleven van social distancing, dan is het de cloud.

3CX IN EEN NOTENDOP Telefonie en videobellen met 3CX gaat via de technologie die het traditionele ISDN vervangt: VoIP, ofwel bellen over het internet. Gebruik je 3CX, dan beschikt het bedrijf over een eigen telefooncentrale. Deze kan je op één van de servers op kantoor laten draaien. Of in de cloud, wat in onze ogen het betere alternatief is. Maak je reeds gebruik van cloudopslag, dan is de kans groot dat 3CX hierin onder te brengen is. Dat is dan ook het fijne van 3CX: het platform is flexibel. Na een belletje met de eigen ICT’er of 3CXpartner weet je genoeg om een optimale keuze te maken.

Om onderscheidend te blijven, moeten we in alle benodigdheden voor thuiswerk voorzien. Pas dan kunnen we onszelf een ‘unified communications’-platform noemen. Introduceren we 3CX bij resellers en dienstverleners, dan wordt er - zonder uitzondering - gevraagd of conferencing inbegrepen is. In tijden als deze is conferencing nou eenmaal van belang. We zien onze rol bij het tegengaan van de virusverspreiding als vitaal. Bedrijven moeten kunnen focussen op ondernemerschap, ook wanneer iedereen thuis zit. Door de tools die daarvoor benodigd zijn beschikbaar te maken en door te ontwikkelen, dragen we een steentje bij. 3. Blijft de markt in opmars op het moment dat we terugkeren naar kantoor? Absoluut. De crisis heeft het belang van continuïteit onderstreept. Ook het MKB moet zich zien te wapenen tegen onvoorspelbare gebeurtenissen. Bovendien blijkt werken op afstand voor sommigen grote voordelen te hebben, dus is het aan ons om deze werkwijze mogelijk te blijven maken. 4. Hoe onderscheidt 3CX zich van platformen als Microsoft Teams en Google Hangouts? 3CX is simpel, betaalbaar en flexibel. Aangezien elk bedrijf anders is, is 3CX aanpasbaar om aan uiteenlopende

‘Sommige gebeurtenissen waren onvermijdelijk, maar het zou te makkelijk zijn om te zeggen dat niets beter te incasseren was’ wensen te voldoen. Elke licentie draait op dezelfde kern. Hoe groot de organisatie ook is of wordt: iedereen kan videoconferencen, live chatten en telefoneren, zij het via de browser, desktop, notebook, tablet of smartphone. Hebben we het over verschillen tussen welbekende alternatieven, dan is ons licentiemodel leidend. Waar anderen een maandelijkse prijs per gebruiker rekenen, is het aantal gebruikers bij ons ongelimiteerd. Je betaalt voor het maximale aantal gelijktijdige gesprekken. Als resultaat zien overstappers besparingen van tot wel 80 procent.

In Nederland vind je honderden 3CXpartners. Zij zijn er om de installatie en configuratie uit handen te nemen. Je neemt contact op, waarna er gekeken wordt naar de apparatuur en technologie die reeds op kantoor aanwezig is. Op basis daarvan hoor je wat de vervolgstappen zijn. Zo is het waarschijnlijk dat de huidige kantoortelefoons prima bruikbaar zijn. Tegelijkertijd zijn vaste telefoons geen voorwaarde voor gebruik, aangezien 3CX op iOS en Android draait. Puntje bij paaltje neem je zowel vaste als mobiele telefonie af, en heb je de mogelijkheid om te videoconferencen, chatten en gesprekken op te nemen. 3CX gaat naadloos samen met de meeste populaire CRM-systemen. Dit betekent dat contactinformatie direct bruikbaar is. Verder begrijpt de ontwikkelaar dat communicatie vloeiend moet kunnen verlopen. Telefoongesprekken zijn in een handomdraai tot videogesprek om te toveren. Daarnaast is het licentiemodel van nature voordelig voor organisaties die met seizoensdrukte te maken krijgen. Een extra werknemer is kosteloos toe te voegen. Pas op het moment dat je het zo druk krijgt dat er meerdere telefoongesprekken tegelijkertijd gevoerd moeten kunnen worden, breid je uit.

INFO 3cx.nl

We richten ons uitsluitend op resellers en dienstverleners. Je kan 3CX dus niet direct van ons afnemen. In plaats daarvan spreek je één van de honderden partners aan. Zij kunnen veel meer tijd en energie in ondersteuning en informatie steken, wat het voor ons mogelijk maakt om volledig te focussen op de ontwikkeling van een topproduct. Baaz Magazine

Finance / Gastexpert

Tekst Felice Hofman en Lonneke van der Werff, Lightspeed

ZO DOE JE DAT! DE CRISIS OVERLEVEN?

MEER LEZEN? lightspeedhq.nl/covid-19/ 12

Baaz Magazine

1. De NOW-regeling WAT HOUDT DEZE REGELING IN? Deze maatregel is ingevoerd ter vervanging van de Regeling Werktijdverkorting. Werktijdverkorting was een bestaande regeling voor werkgevers die tijdelijk geen of minder werk hebben. In dat geval kregen hun werknemers een WW-uitkering voor de niet-gewerkte uren. Bij de uitbraak van COVID-19 steeg de hoeveelheid aanvragen voor Werktijdverkorting explosief. Om overbelasting van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid te voorkomen werd per 17 maart de NOW-regeling ingevoerd. Vanaf 17 maart kunnen er geen aanvragen voor Werktijdverkorting worden ingediend. Aanvragen die voor die tijd waren ingediend maar nog niet afgehandeld, worden nu onder de NOW-regeling afgerond. Dit heeft wel tot gevolg dat werkgevers die voor 17 maart hun aanvraag al hadden gedaan, eventueel aanvullende stukken moeten aanleveren. Een belangrijk onderdeel van de NOW-regeling is de tegemoetkoming in loonkosten. Om hiervoor in

aanmerking te komen moet je aan de volgende voorwaarden voldoen: • Een verwacht omzetverlies van minstens 20 procent Dit moet gelden over een periode van drie maanden die tussen maart en eind juli vallen. Het kan dus bijvoorbeeld gaan om maart-april-mei, maar ook om mei-juni-juli. Deze voorwaarde zal geen probleem vormen voor horecazaken die volledig gesloten zijn. Voor horecazaken die nog wel (gedeeltelijk) open zijn geldt dat naar de totale omzet van 2019 wordt gekeken en dit door vier wordt gedeeld voor een zogeheten referentie-omzet. Mocht je een nieuwe zaak hebben, dan wordt alleen gekeken naar de maanden waarover wel omzet is gemaakt. • Er mogen geen ontslagen plaatsvinden om bedrijfseconomische redenen Dit valt te controleren doordat er voor zo’n ontslag een aanvraag moet worden gedaan bij het UWV (Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen). Als je deze aanvraag tijdens de

subsidieperiode doet, dan wordt je subsidie verminderd met 150 procent van het loon van de ‘te ontslagen’ werknemer(s) gedurende de volle 3 maanden. Blijk je achteraf teveel subsidie ontvangen te hebben, dan zal het UWV dit bedrag terugvorderen. Heb je de ontslagaanvraag al gedaan? Dan heb je vijf werkdagen om deze in te trekken. • De werknemers worden nog steeds 100 procent doorbetaald De aanvraag voor een NOW-regeling kan gedaan worden bij het UWV door middel van een elektronisch aanvraagformulier. Dit kan tot en met 31 mei 2020. HOE WORDT HET BEDRAG BEPAALD EN WANNEER WORDT ER UITBETAALD? De tegemoetkoming in loonkosten beslaat tot maximaal 90 procent van de totale loonsom. Om die totale loonsom te bepalen wordt er gekeken naar de loonbelastingaangifte uit januari 2020. De reden dat er ‘tot maximaal’ 90 procent van de totale loonsom wordt vergoed, is omdat dit percentage nog kan variëren: het wordt gebaseerd op de uiteindelijke omzetdaling. Baaz Magazine

Finance / Gastexpert Naast de maximale 90 procent tegemoetkoming, wordt er ook forfaitair 30 procent bijgeteld voor werkgeverspremies, pensioenbijdragen, en de opbouw van vakantiegeld. Deze 30 procent is niet in alle gevallen kloppend, maar is als mediaan gekozen om een snellere behandeling van de

zaken door het UWV mogelijk te maken.

WAT IS DE IMPACT VAN TIJDELIJKE WERKNEMERS EN FLEXWERKERS VOOR TOEPASSING VAN DE NOW-REGELING? Rozemie: 'Wat betreft werknemers met een contract voor een bepaalde tijd: je hoeft hen geen nieuw contract aan te bieden om gebruik te mogen maken van de NOW-regeling. Wel zal het beëindigen van die overeenkomst een impact hebben op het bedrag wat je ontvangt, aangezien deze afhankelijk is van de loonkosten van jouw onderneming. Het niet verlengen van het contract zal dan worden verrekend in die laatste 20 procent die achteraf wordt uitbetaald.' De NOW-regeling geldt voor

werknemers met een vast én met een flexibel contract. Ook werknemers voor wie je geen loondoorbetalingsplicht hebt en die niet werken (oproepof 0-urencontract), kun je blijven betalen. Zelfs stagiaires en BBL (beroepsbegeleidende leerweg) zijn opgenomen in de tegemoetkoming. In het geval van uitzendkrachten is het uitzendbedrijf de werkgever. Als je als ondernemer gebruik maakt van uitzendkrachten zul je voor hen dus geen tegemoetkoming ontvangen.

Baaz Magazine

De uitbetaling van de tegemoetkoming gebeurt niet meteen voor 100 procent en vindt plaats in fases. Je krijgt eerst 80 procent van het vastgestelde totaalbedrag uitbetaald als voorschot, waarvan de eerste betaling plaatsvindt 2

IS DE NOW-REGELING POPULAIR IN NEDERLAND? Marvin: 'De laatste cijfers laten zien dat er op 10 april al bijna 80.000 aanvragen

tot 4 weken na de aanvraag. Het tweede en derde deel volgen met telkens een maand ertussen. Achteraf – wanneer het daadwerkelijke omzetverlies bekend is – ontvang je de resterende 20 procent. Een goede, overzichtelijke uitleg van deze procedure vind je op uwv.nl.

waren. Dit getal telt weliswaar voor heel Nederland en is niet horeca-specifiek, maar het laat wel zien dat er gretig gebruikt wordt gemaakt van deze regeling.' Toch zijn er ook kritische kanttekeningen op het beleid: hoewel de NOW-regeling 90 procent van de kosten dekt, liggen de daadwerkelijke percentages die de werkgevers nog moeten bijdragen in veel gevallen een stuk hoger dan de resterende 10 procent. Dit opgeteld bij de volledig verdwenen inkomsten zorgt alsnog voor (te) hoge kosten.

2. Werknemers en arbeidsrecht De NOW-regeling moet de nodige support bieden aan ondernemers en zekerheid aan hun werknemers. Toch worden er vragen gesteld over wat je als ondernemer in deze tijden nog van je werknemers mag vragen, en wat niet. KUNNEN ONDERNEMERS AAN WERKNEMERS VRAGEN OM HUN VAKANTIEDAGEN OP TE NEMEN? Het opnemen van vakantiedagen zal geen direct financieel voordeel opleveren voor ondernemers. Wel is het natuurlijk een fijn idee dat zodra je weer open mag, je op je volledige team kunt rekenen en het maximale uit die periode kunt halen. Anderzijds is vakantie bedoeld voor werknemers om te ontspannen en herstellen – hetgeen in deze periode lastig zal zijn door de opgelegde beperkingen van de overheid. Daarom geldt als algemene regel dat een werkgever zijn werknemers niet mag verplichten om vakantie op te nemen als gevolg van COVID-19. Natuurlijk kan er over gesproken worden, maar de werkgever mag geen dwang uitoefenen op zijn werknemers. Dit geldt voor zowel de 20 wettelijke vakantiedagen als de 5 bovenwettelijke vakantiedagen. Ook voor minuren, waarbij iemand nu minder werkt en deze uren later inhaalt door extra te werken, en onbetaald verlof geldt: dit kan alleen in overleg met de werknemer. In het geval van minuren moeten de later in te halen uren daarnaast binnen de grenzen blijven van de Arbeidstijdenwet. Hoewel een werkgever een aantal dagen kan aanwijzen als verplichte vakantiedagen, moet dit vooraf en schriftelijk zijn overeengekomen in de arbeidsovereenkomst of CAO. Deze mogelijkheid is dus niet toegankelijk in de COVID-19 periode. Heeft een werknemer nog bovenwettelijke vakantiedagen van het afgelopen jaar staan? Dan mag volgens de horeca CAO de werkgever over die dagen wel beslissen wanneer deze moeten worden opgenomen.

HOE ZIT HET MET AL GEPLANDE VAKANTIES VAN WERKNEMERS EN HET VAKANTIEGELD? Het is begrijpelijk dat werknemers een al geplande vakantie willen uitstellen, omdat deze nu niet door kan gaan. Werkgevers zijn echter niet verplicht om dit verzoek te accepteren. Je kunt eisen dat de werknemer het eerder gevraagde verlof gewoon opneemt. De begrippen die dan van belang worden zijn redelijkheid & billijkheid. Als de werknemer door deze weigering geen vakantiedagen meer overhoudt om later dat jaar nog weg te gaan, dan is het niet redelijk of billijk om het verzoek tot uitstel te weigeren. Het verzoek tot uitstel kan wel geweigerd worden op basis van gegronde bedrijfsredenen. Voorbeelden van gegronde bedrijfsredenen zijn wanneer de

toekomstige personeelsplanning en -bezetting in het gedrang komt omdat iedereen zijn verlof tegelijkertijd moet opnemen, of wanneer de werkgever al vervanging heeft geregeld voor de werknemer tijdens zijn verlof – hoewel dit laatste tijdens COVID-19 niet snel aan de orde zal zijn. Wat betreft het vakantiegeld is de werkgever verplicht om jaarlijks 8 procent van het bruto jaarsalaris uit te keren als vakantiegeld aan zijn werknemers. De meeste bedrijven betalen dit bedrag uit bij het salaris in mei of juni. Het is mogelijk om de betaling hiervan over een aantal maanden uit te spreiden of volledig uit te stellen. Ook hier geldt dat dit niet zomaar kan worden toegepast: de werknemer moet akkoord gaan met dit voorstel en het vakantiegeld moet in december 2020 volledig betaald zijn.

'Als je meerdere ondernemingen hebt met verschillende KVK nummers, kom je in aanmerking voor meerdere tegemoetkomingen'

3. De TOGS-premie TOGS staat voor Tegemoetkoming Ondernemers Getroffen Sectoren COVID-19. 'Dit is een eenmalige premie van € 4.000 voor MKB-bedrijven (met of zonder personeel), die schade lijden door noodgedwongen sluiting, de inperking van bijeenkomsten en/of het negatieve reisadvies', zegt Rozemie. VOORWAARDEN VOOR DE TOGS-PREMIE De getroffen sectoren, zoals onder andere de horecabranche, zijn door de overheid vastgelegd. Om te zien of jij bij de getroffen sector hoort wordt op 15 maart 2020 gekeken naar je hoofdactiviteit volgens je inschrijving bij de KVK. Verdere voorwaarden zijn

dat je maximaal 250 werknemers in dienst mag hebben en dat je een omzetverlies van minstens € 4.000 én minimaal € 4.000 aan vaste lasten verwacht tussen 16 maart en 15 juni. De aanvraag voor de TOGS-premie kan via DigiD of eHerkenning worden gedaan. Het besluit en de uitbetaling duurt minstens drie weken. Als je meerdere ondernemingen hebt met verschillende KVK nummers, kom je in aanmerking voor meerdere tegemoetkomingen. De verschillende steunmaatregelen mogen gecombineerd worden, zolang het totaalbedrag niet boven de € 200.000 uitkomt.

Baaz Magazine

Finance / Gastexpert

4. Extra ondersteuning voor zelfstandige ondernemers Er is voor zelfstandigen een tijdelijke bijstandsregeling uitgevaardigd. Dit is de Tijdelijke Overbruggingsregeling Zelfstandige Ondernemers (afgekort TOZO). Rozemie vertelde er meer over: 'Zelfstandige ondernemers, waaronder ook ZZP’ers, kunnen voor een periode van drie maanden een aanvullende inkomensondersteuning krijgen voor hun levensonderhoud. Het inkomen wordt dan aangevuld tot het sociaal

minimum (al naargelang je leeftijd en of je samenwoont). Deze bijstand hoeft niet te worden terugbetaald. De inkomensondersteuning geldt voor maximaal 3 maanden (maart-april-mei) Hiervoor is een versnelde procedure uitgewerkt die verloopt via de gemeenten. Er wordt geen vermogensof partnertoets toegepast en ook geen

toets op levensvatbaarheid. Wel moet je voldoen aan het urencriterium: je moet minstens 1.225 uur per jaar je zelfstandig beroep uitoefenen. Deze ondersteuning is ook mogelijk in de vorm van een lening voor bedrijfskapitaal tot maximaal € 10.157 tegen een verlaagd rentepercentage (2 procent) voor een looptijd van maximaal 3 jaar.'

5. Financiële steunmaatregelen voor ondernemers Volgens Rozemie zijn er veel mogelijkheden op het gebied van financiële steunmaatregelen. 'Enerzijds kun je uitstel van betaling krijgen voor bestaande schulden. Anderzijds kun je ook leningen of kredieten krijgen.' Belastingen en uitstaande leningen

Baaz Magazine

kunnen op verschillende manieren worden uitgesteld. BELASTINGEN Alle ondernemers en ZZP’ers, ongeacht sector, kunnen gebruik van maken van dit betalingsuitstel. Dat kan gaan om je inkomstenbelasting, vennootschapsbelasting,

BTW, loonheffingen en de inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekeringswet. Je kunt ook uitstel aanvragen voor andere type belastingen zoals verbruiksbelasting alcoholvrije dranken, accijnzen op onder andere alcohol, milieubelasting, et cetera.

In dat geval krijg je drie maanden extra tijd om deze belastingen te betalen. Het uitstel geldt voor de belastingschuld op moment van aanvraag, maar ook voor de schulden die er in de drie uitstelmaanden bijkomen. Verzuimboetes voor het niet op tijd betalen, hoeven niet te worden betaald en worden teruggebracht naar 0. Aangifteverzuimboetes blijven wel staan.

ICT en Security Trainingen

Je kunt ook uitstel aanvragen voor andere type belastingen zoals verbruiksbelasting alcoholvrije dranken, accijnzen op onder andere alcohol, milieubelasting, et cetera.

De invorderingsrente – dat is de rente die ingaat na het verstrijken van de betalingstermijn – wordt tijdelijk verlaagd van 4 procent naar 0,01 procent. Dit geldt ook voor alle belastingschulden. Hetzelfde geldt voor de belastingrente – dat is de rente op het stuk dat je te weinig heb voorafbetaald. Ook die wordt teruggebracht naar 0,01 procent.

• Bestaande leningen Een aantal banken hebben aangekondigd om kleinere ondernemers te ontzien door gezonde bedrijven 6 maanden uitstel van aflossingen op hun leningen (tot € 2,5 miljoen) te geven. Neem contact op met je eigen bank om de mogelijkheden te horen. BIJKOMENDE KREDIETEN Er zijn meerdere mogelijkheden om via kredieten meer geld te ontvangen voor je onderneming. • Tijdelijke Overbruggingsregeling Zelfstandige Ondernemers (TOZO), waarbij zelfstandigen en ZZP’ers in aanmerking komen voor een krediet van € 10.000 in plaats van inkomensondersteuning. Leen via de Borgstelling MKB-kredieten (BMKB-C) regeling meer en sneller bij banken. Dit is een bestaande regeling waarbij de overheid zich gedeeltelijk garant stelt voor een lening door een ondernemer.

TOT SLOT

Hoewel dit overzicht een prima basis voor steunmogelijkheid biedt, valt het belang van een juridische of boekhoudkundige deskundige niet weg. Het is juist nu noodzakelijk om met anderen in gesprek te gaan. Laat je dus niet uitsluitend leiden door de bovenstaande of elders verkrijgbare informatie, maar spar hierover met een professional.

advertentie

• Gemeentebelastingen Andere belastingen, zoals de onroerendezaakbelasting (ozb), toeristenbelasting, reclamebelasting en de precariobelasting worden (tijdelijk) opgeheven door sommige gemeenten. De Vereniging Nederlandse Gemeenten adviseert gemeentes om hun plaatselijke ondernemers wat meer financiële ademruimte te geven, bijvoorbeeld door uitstel van betaling te verlenen of de mogelijkheid om gespreid te betalen.

Want security start bij mensen!! TSTC is jouw opleider op het gebied van • IT • Security • Privacy Ons dagelijks leven is er de afgelopen weken compleet anders uit gaan zien, met steeds meer beperkingen om de dingen te doen die je gewend was. Gelukkig hoeft de uitbraak de mogelijkheden om jezelf te ontwikkelen niet te beperken. Misschien heb je juist nu wel de tijd om die training te volgen waar je steeds niet aan toe kwam. De komende periode worden al onze trainingen Live Online verzorgd met behulp van Cisco Webex. Een Live Online training volg je op afstand vanaf je eigen locatie. Het enige wat je hiervoor nodig hebt is een PC/Mac met internetverbinding en bij voorkeur een webcam met microfoon. Bij de theoretische trainingen volstaat zelfs een tablet of mobiele telefoon.

Dus investeer in jezelf – blijf trainen! Denk bijvoorbeeld aan:

Microsoft

Privacy

MS 365 Enterprise Administrator 15–19 juni MS Azure Fundamentals AZ 900 29–30 juni Modern Desktop 22–26 juni

CIPP/E 28 + 29 mei CIPM 9 + 10 juni CIPT 24 + 25 juni

Security

Cisco

CISA 29 juni–2 juli Python for Pentester 18–20 mei CTIA 18–20 mei CEH 25–29 mei CISSP 15–19 juni

CCNA 25–29 mei

WWW.TSTC.NL

Running a business / Gastexpert

Tekst Sonny Duijn, Sectooreconoom Themoâ&#x20AC;&#x2122;s bij ABN Amro

WRANGE CORONACRISIS MAAKT VERDERE CREATIVITEIT LOS

Wat begon met een aanbodverstoring in China, is inmiddels een veelkoppig monster geworden dat overheden tot het nemen van historisch ongekende maatregelen heeft aangezet. De Nederlandse economie en het bedrijfsleven worden in 2020 duidelijk geraakt door de gevolgen van de corona-uitbraak. En het is daarbij bijzonder mooi om te zien hoeveel creatieve initiatieven op dit moment in ondernemend Nederland worden genomen, zo beschrijft ABN AMRO in een recente publicatie.

et bewustzijn van de afhankelijkheid van alle partners binnen en buiten de eigen sector is nu

Baaz Magazine

groter dan ooit. Voor iedere ondernemer is het belangrijk om proactief en transparant in gesprek te blijven met bijvoorbeeld medewerkers, leveranciers,

verhuurders, aandeelhouders en banken. Daar kunnen mooie oplossingen uit voortkomen. Diverse huurders hebben in onderling overleg huurverlagingen

doorgevoerd en in een aantal gevallen zijn medewerkers bereid om vroegtijdig vakantie op te nemen. Ondernemers ervaren deze crisis stapsgewijs. Maatregelen als de NOW – de loonsteun waarmee een golf aan ontslagen voorlopig voorkomen is – uitstel van belasting en uitstel van rente en aflossingen helpen op weg, maar maken een onderneming in de komende maanden op zichzelf nog niet klaar voor de werkelijkheid waarin een onderlinge afstand van anderhalve meter de norm is. Op korte termijn is crisismanagement nodig, maar het ook zaak om nu vast vooruit te kijken. Iedere sector is hard aan de slag met eigen specifieke initiatieven om op een duurzame, toekomstgerichte manier te overleven, ook op de middellange termijn. Een toekomstgericht bedrijf heeft daarbij een grotere overlevingskans in het ‘nieuwe normaal’. Samenwerking, open communicatie en compassie met ketenpartners en ook met concurrenten is van groot belang. Daarbij is het tevens van belang berichtgeving vanuit de brancheverenigingen in de gaten te houden.

Vrijwel alle sectoren geraakt Vrijwel alle sectoren worden op een of andere manier door de coronacrisis geraakt. Elke sector komt hierbij echter voor eigen uitdagingen te staan. Zo is de sector Leisure door de lockdown in het hart geraakt, maar lopen de perspectieven in de anderhalve-meter-economie uiteen. Sterrenrestaurants zijn naar verwachting goed in staat om met relatief weinig gasten toch een hoge omzet te realiseren, zeker wanneer ze nog de ruimte hebben om hun prijzen iets op te voeren. Voor veel andere Leisureondernemingen die zich richten op de meer prijsbewuste ‘massa’ is het zaak naar andere oplossingen te zoeken. Zo doen bijvoorbeeld attractieparken en dierentuinen er in de anderhalvemeter-samenleving goed aan om hun bezoekers te spreiden over de beschikbare ruimte en de beschikbare tijd. Door bijvoorbeeld op populaire tijden een opslag en in de daluren een korting te rekenen, kan de bezetting gelijkmatiger over de week worden verdeeld.

'Maatregelen als de NOW - loonsteun waarmee een golf aan ontslagen voorlopig voorkomen is - en uitstel van rente en aflossingen helpen op weg, maar maken een ondernemingen in de komende maanden niet klaar voor de werkelijkheid waarin een onderlinge afstand de norm is'

GASTEXPERT

Sonny Duijn, Sectooreconoom Themo’s bij ABN Amro.

GROEIVERWACHTING SECTOREN (IN VOLUMES)

2019 2020 2021

AGRARISCH

1 -3,5 1,5

FOOD

1 -4 2

INDUSTRIE

-1 -10 8

BOUW

4 -4,5 -2,5

VASTGOED

7 1,5 -5

RETAIL

2,5 -8 6

LEISURE

1,4 -25 30

TRANSPORT & LOGISTIEK

1,5 -7 4

TMT

3 -1 0,5

ZAKELIJKE DIENSTVERLENING

3 -4 -0,5

HEALTHCARE

3,1 3

3,5

Baaz Magazine

Running a business / Gastexpert

'Ondernemeners die buiten de gebaande paden treden zetten nu al routes uit die in de toekomst goed van pas kunnen komen. De coronacrisis is bijzonder wrang. En toch is het verheugend om te zien hoeveel initiatieven er op dit moment in ondernemend Nederland worden genomen'

Hoewel de sector industrie wordt geraakt door het stilvallen van de productie bij leveranciers, minder aanbod van arbeid door hoger ziekteverzuim en vertrokken arbeidsmigranten en vraaguitval als gevolg van de lockdown, blijven de specifieke gevolgen van de anderhalvemeter-economie op termijn relatief beperkt. Fabrieken zijn veelal ruim opgezet en veel bewerkingsmachines werken automatisch of zijn op afstand aan te sturen. Industriële ondernemingen nemen daarnaast tal van maatregelen om besmetting op de werkvloer tegen te gaan, zoals het instellen van ploegendiensten zonder ploegoverdracht, desinfectiepauzes voor de gereedschappen, thuis omkleden, aanpassing van de looproutes en het faseren van lunch- en koffiepauzes. Een aantal gemene delers zijn er ook voor ondernemers uit diverse sectoren. Voor een groot aantal ondernemingen geldt dat momenteel op grotere schaal vanuit huis wordt gewerkt. Dit stelt nieuwe eisen aan de omgang met het personeel en aan de IT-infrastructuur. Tevens kan het voor bedrijven die afhankelijk zijn van goederen en diensten uit het buitenland zaak zijn om de hele aanvoerketen onder de loep te nemen en wellicht te kiezen

Baaz Magazine

voor meer geografische spreiding van toeleveranciers. Dit kan tevens het moment zijn om over te stappen op meer circulaire grondstoffen of lokale leveranciers, zodat de afhankelijkheid van bepaalde buitenlandse producten wordt verminderd. Ongekende creativiteit toont lessen Aanpassen aan nieuwe situaties is ondernemers eigen. Dat is exact wat de komende maanden van ondernemers gevraagd wordt, door toedoen van de coronacrisis. Het brengt tegelijkertijd een ongekende creativiteit bij bedrijven naar boven: nieuwe producten en diensten, nieuwe productie- en distributiemethoden en nieuwe klanten. Een mooi voorbeeld hiervan is het bedrijf Egripment. Het bedrijf is van het bevestigen van camera’s en maken van apparatuur omgeschakeld naar het werkbaar maken van regiewagens met stalen frames met plexiglas. Daarmee worden niet alleen die wagens, maar wordt ook het bedrijf zelf ‘anderhalve-meter-proof’. En zo is drukkerij Koopmans transparante plastic schermen is gaan leveren voor kassapersoneel in supermarkten, waarmee de kans op besmetting wordt verkleind.

Kinderopvangbedrijf Charly Cares denkt mee met werkgevers die vitale afdelingen hebben die moeten blijven doordraaien. Deze bedrijven kopen opvangtegoeden in voor hun medewerkers. De oppasser komt naar het huis van het gezin en is te boeken via een app. Dit business-to-businessmodel zat al in de pijplijn, maar is nu versneld opgestart. Oerlemans Packaging Group heeft een compleet nieuw soort plastic schorten voor zorgpersoneel ontwikkeld en de start-up UV Smart levert apparaten die met behulp van ultraviolet licht gebruikte mondkapjes in anderhalve minuut kunnen schoonmaken. De ondernemers die buiten de gebaande paden treden, bieden voor het bedrijfsleven als geheel in veel gevallen waardevolle lessen die langer dan deze coronacrisis beklijven, bijvoorbeeld op het vlak van klantbinding en het tonen van hun maatschappelijke betrokkenheid. Deze creatieve ondernemers zetten nu al routes uit die in de toekomst in tal van situaties goed van pas kunnen komen. Hoewel de coronacrisis bijzonder wrang is, is het verheugend om te zien hoeveel concrete initiatieven op dit moment in ondernemend Nederland worden genomen. Het is zaak om van deze kennis kunde te maken en om samen op een toekomstgerichte en duurzame manier uit de coronacrisis te komen.