REVIEWS
Canon
RF 100-400mm f/5.6-8
Panasonic Nikon FUJIFILM Canon LUMIX GH6
Z9
X-T30 II
Interview
‘De nacht doet iets met me’ Mischa Keijser: nachtfotograaf met nachtvrees Fotoserie
On Dreams and Screens
Ira Lupu fotografeert camgirls in Oekraïne Inspiratie
Balinese Achtergronden DIGIFOTO Pro Ambassadeur Léon Wodtke op reis Interview
‘Ik gun iedereen het allerbeste, maar ik gun de fotografie ook het allerbeste’ X-Photographer Joram Krol
Alles over EDUCATIE supertele’s
Scherptediepte is een optische illusie
RF 16mm f/2.8
DIGIFOTO.NL NUMMER 1|2022 PRIJS
CANON EOS R3. OUTPACE. OUTPERFORM. De nieuwe krachtige high-speed systeemcamera. Met geavanceerde Eye Control AF-tracking en 30fpsopnamen luidt deze camera een nieuw tijdperk in voor fotografie en filmproductie.
Live for the story_ 2 | DIGIFOTO Pro 1.2022 | digifotopro.nl
AMBASSADEURS
DIGIFOTO PRO
Ambassadeurs
In 2021 startten wij de samenwerking met DIGIFOTO Pro Ambassadeurs. Stuk voor stuk gedreven fotografen die opereren in diverse genres van fotografie. We zijn trots om ook in 2022 weer veelvuldig samen te werken met deze professionals uit het werkveld en streven om steeds nieuwe namen toe te voegen aan onze line-up. TEKST EN FOTOGRAFIE CHRISTEL DE WOLFF
DIGIFOTO Pro Ambassadeurs houden zich bezig met het overdragen van kennis, het testen van apparatuur en het geven van workshops uit naam van het DIGIFOTO Pro Ambassadeurs programma. Een titel welke zij met passie uitdragen. Door ambassadeurs te kiezen in verschillende genres en disciplines, kunnen we een zo breed en compleet mogelijk beeld geven van fotografie als medium.Door een mix van gevestigden en opkomende
Yong Lei van Barlingen
fotografen aan het woord te laten, wordt DIGIFOTO Pro nog meer hét platforop voor iedere fotografie liefhebber iets te beleven is. Onze ambassadeurs zijn er niet alleen om problemen op te lossen en de startende en iets gevorderde fotograaf van advies te zien. Ook de professionele fotograaf kan zich laten inspireren door de bijzondere werkwijze en de bijbehorende resultaten van onze DIGIFOTO Pro Ambassadeurs.
Ivo Mostert
LANDSCHAPSFOTOGRAFIE
HONDENFOTOGRAFIE
Yong Lei, geboren in China en getogen in Schagen is full time student met een passie voor honden én fotografie. Toen haar hond overleed, gaf dit haar een wake-up call om waardevolle herinneringen tastbaar te maken. Door middel van haar fotografie, zorgt ze er nu voor dat vele hondenbaasjes kunnen genieten van prachtige portretten van hun trouwe viervoeters. Yong Lei fotografeert het liefst in de natuur en combineert dan een mooie wandeling met het maken van gave foto’s.
Landschapsfotograaf Ivo reist graag om meer van de wereld te zien, nieuwe plekken te ontdekken en deze indrukken vast te leggen. Ook dichtbij huis weet hij steeds de mooiste plekjes te vinden. Ivo houdt zich voornamelijk bezig met het fotograferen van natuur- en stedelijk landschap. Het spelen met licht en lijnen blijft hem boeien en inspireren. Tevens zijn stilte en rust belangrijke kenmerken die we ook terugzien in Ivo’s foto’s.
Ook in deze eerste editie van 2022 zijn de ambassadeurs weer ruim vertegenwoordigd. Het DIGIFOTO Pro Ambassadeurs-logo geeft aan dat het speciale content betreft die is verzorgd door een van onze ambassadeurs.
A M B A S S A D E U R
Karin de Bruin
Léon Wodtke
Kevin Vervoort
Landschapsfotograaf Karin heeft een passie voor stranden en water. Woonachtig in Hellevoetsluis, een mooi vestingstadje aan het Haringvliet en met diverse stranden in de buurt, heeft ze alle facetten om mooie foto’s te maken binnen handbereik. Karin houdt van lange sluitertijden, wolken die vervagen, sterke kleuren en verstild water - het liefst met een stilstaand element zoals een paaltje, steiger, stokken of een boom.
Léon is een creatieve allround fotograaf met passie voor storytelling en portretfotografie. Als eigenzinnige beeldmaker zoekt hij altijd de randjes van het gangbare op, zowel in het verhaal, de compositie als in de nabewerking. Zijn beelden mogen best een beetje schuren en zetten je zonder meer aan het denken.
Als ambulanceverpleegkundige maakt Kevin ingrijpende momenten van heel dichtbij mee. Als beeldmaker zit hij zo dicht bij de bron van bijzondere fotoreportages en legt hij gebeurtenissen vast volgens het “Fly on the wall”principe. Kevin focust zich op het vertellen van verhalen, of dit nu een trouwerij, een afscheid, familieshoot of bedrijfsreportage is.’
NATUUR EN LANDSCHAPSFOTOGRAFIE
STORYTELLING EN PORTRETFOTOGRAFIE
DOCUMENTAIRE EN REPORTAGEFOTOGRAFIE
Meer info
Bekijk meer informatie en de artikelen door onze DIGIFOTO Pro Ambassadeurs via: www.digifotopro.nl/ambassadeurs digifotopro.nl | DIGIFOTO Pro 1.2022 | 3
INHOUD
INTERVIEWS
10 X-PHOTOGRAPHER JORAM KROL
‘ Ik gun iedereen het allerbeste, maar ik gun de fotografie ook het allerbeste’
68
FOTOSERIE: ON DREAMS AND SCREENS Ira Lupu fotografeert camgirls in Oekraïne
49
FOTOSERIE: ABOUT SPACE anny Franzreb exposeert D op Rotterdam Photo
84
FOTOSERIE: LA RADA DI AUGUSTA Sebastian Wells exposeer op Rotterdam Photo
110
BEST OF FIVE: MISCHA KEIJSER ‘De nacht doet iets met me’ 4 | DIGIFOTO Pro 1.2022 | digifotopro.nl
INSPIRATIE EEN UITGAVE VAN CLIPBOARD MEDIA & CONTENT DELFTWEG 147
2289 BD Rijswijk, Nederland, Tel: +31(0)15 7600.700 info@clipboardmedia.nl www.clipboardmedia.nl UITGEVER
Linda Oenema linda@clipboardmedia.nl Tel: +31(0)15-7600.700 REDACTIE
Christel de Wolff, Dré de Man, Aimée van Vuuren, Nina Oomen, Johan Elzenga DIGIFOTO PRO AMBASSADEURS
Kevin Vervoort, Léon Wodtke, Karin de Bruin, Yong Lei van Barlingen, Ivo Mostert
20 BALINESE
MEDEWERKING VAN
ACHTERGRONDEN DIGIFOTO Pro Ambassadeur Léon Wodtke op reis
Cees Visser MET DANK AAN
Joram Krol, Victor van Woensel, Danny Franzreb, Ira Lupu, Sebastian Wells, Aaron Delucoire, Maurice Jonas, Mischa Keijser MARKETING & PR
58
LOCATIES SCOUTEN? MET WANDELEN EN GOOGLE KOM JE VER DIGIFOTO Pro Ambassadeur Yong Lei van Barlingen legt uit
100
‘YOUR LIFE IS YOUR CANVAS AND YOU ARE THE MASTERPIECE’ DIGIFOTO Pro Ambassadeur Léon Wodtke laat zien
marketing@clipboardmedia.nl +31(0)15-7600.700 SALES
sales@clipboardmedia.nl +31(0)15 7600.771 TRAFFIC
REVIEWS
EDUCATIE / GEAR
30
62 46 62 72 80 96
34
VORMGEVING
LANGE TELEOBJECTIEVEN: DE TECHNIEK Alles over supertele’s
PANASONIC LUMIX GH6
SCHERPTEDIEPTE IS EEN OPTISCHE ILLUSIE We gebruiken het allemaal, maar hoe werkt het écht?
NIKON Z 9
54
ALLES OVER STATIEVEN Duurzaam, voordelig, robuust en/ of lichtgewicht?
FUJIFILM X-T30 II
En meer…
6
NIEUWS De hoogtepunten verzameld
116
BOEKEN Informatieve en inspirerende fotoboeken
PICTURE CONTROLS Maak betere jpg’s
118
DRUKKERIJ
Senefelder Misset, Doetinchem
KIJKTIPS Films en series met fotografie in de hoofdrol
Betapress BV, AMP Brussel COVERFOTO
Joram Krol ISSN
2468-869X COPYRIGHT ©
Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, gekopieerd of op andere wijze worden verspreid zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever.
ABONNEMENTEN
90
CANON RF 16MM F/2.8
Leroy de Roo, Ron de Vos
DISTRIBUTIE BENELUX
CONVERTERS EN EXTENDERS Vaak beter dan je denkt
40
CANON RF 100-400MM F/5.6-8
traffic@clipboardmedia.nl Tel: +31(0)15-7600.700
120
FOTOGRAFIE-AGENDA Alle evenementen op een rij
Jaarabonnement Nederland (6 edities): € 37,95 Jaarabonnement Europa (6 edities): € 72,50 Jaarabonnement Digitaal (6 edities): € 24,95 (prijswijzigingen voorbehouden) Telefoon: +31(0)15-7600.700 E-mail: abo@clipboardmedia.nl Het abonnement wordt automatisch verlengd. Opzeggen kan schriftelijk of per e-mail uiterlijk twee maanden voor afloop van de abonnementsperiode. Losse edities: € 6,95
VOLG ONS OP
Facebook: DIGIFOTOPro Instagram: @digifoto_pro
DIGIFOTO Pro is powered by
Eerder verschenen edities zijn na te bestellen via digifotopro.nl/nabestellen digifotopro.nl | DIGIFOTO Pro 1.2022 | 5
NIEUWS
ROBUUSTE, VEELZIJDIGE DAGRUGZAK
PEAK DESIGN TRAVEL BACKPACK 30L
Peak Design introduceert een uitbreiding van de Travel Line met nieuwe producten en kleuren. De populaire Peak Design Travel Line biedt nu meer opties, meer mogelijkheden, meer kleuren voor een ieder die de wereld wil ontdekken. De 30L is het kleinere broertje van de iconische 45L Travel Backpack, een robuuste, uitbreidbare dagrugzak die ideaal is voor korte reizen en dagelijks gebruik. Een groot en mooi achterpand biedt volledige toegang voor het gemakkelijk in- en uitpakken. Een vergroot bovenvak is onderverdeeld met stretch- en ritsvakken voor sleutels, bril, paspoort, en meer. De weerbestendige #10 UltraZip is bestand tegen decennia lang gebruik dankzij de eigen zelf ontwikkelde slijtvaste
draad. Voldoet aan de internationale vereisten voor handbagage. Verkrijgbaar in de kleuren: black, sage en midnight. Het is de missie van Peak Design om de beste dingen te maken. Niet goed, niet geweldig, maar letterlijk de beste producten in hun respectievelijke categorieën. Het is ook hun missie om geen onnodig afval te creëren. Dat is de reden waarom Peak Design producten worden geleverd met een geen-gedoe, geen-retoriek levenslange garantie.
De Peak Design Travel Backpack 30L is nu beschikbaar voor een adviesprijs van € 229,99 INFO peakdesign.com
LICHTSTERK TELEOBJECTIEF VOOR SONY E-MOUNT
SAMYANG AF 135MM F/1.8 FE
Samyang heeft de AF 135mm f/1.8 FE geïntroduceerd. Dit zeer lichtsterke tele-objectief is ontworpen voor full-frame Sony E Mount camera's, maar kan ook op de Sony APS-C camera's gebruikt worden. Het nieuwe Samyang AF 135mm F1.8 FE tele-objectief is geoptimaliseerd voor portretten, astrofotografie en landschappen, maar ook voor het maken van video's. Het lichtsterke teleobjectief biedt een uitstekende resolutie van hoek tot hoek. Deze wordt bereikt door het optische ontwerp van 13 elementen in 11 groepen (1 U-ASP, 2 HR, en 3 ED). 6 | DIGIFOTO Pro 1.2022 | digifotopro.nl
Het objectief maakt gebruik van een groot diafragma voor een vloeiende vervaging van de achtergrond en een fraaie, zeer kleine scherptediepte. Bovendien is dit objectief voorzien van UA-lensdelen (Ultra-precision Aspherical), zodat je kan genieten van een natuurlijk en verfijnd bokeh. De AF 135mm f/1.8 is perfect voor portretten, maar ook voor close-up foto's vanwege de zeer korte minimale scherpstelafstand van slechts 0,69m. Tot de belangrijkste extra functies behoren de aanpasbare knop voor het vasthouden van de scherpstelling, de Custom Switch en de begrenzer van het scherpstelbereik, wat het
objectief ook geschikt maakt voor videografie. Bovendien beschermt de weerbestendige afdichting het objectief tegen lichte regen, sneeuw en stof. De Samyang AF 135mm f/1.8 FE is nu beschikbaar voor een adviesprijs van € 949,99 INFO samyangbenelux.com
LICHTSTERK SUPERTELEOBJECTIEF MET INGEBOUWDE TELECONVERTER
NIKKOR Z 400MM F/2.8 TC VR S Nikon introduceert de NIKKOR Z 400mm f/2.8 TC VR S. Met het grote diafragma van f/2.8, uitzonderlijke beeldkwaliteit én goede AFprestaties is dit een objectief voor sport-, wildlife- en natuurfotografie. Het objectief beschikt over een ingebouwde 1,4x-teleconverter waardoor je van 400mm eenvoudig een indrukwekkende 560mm maakt. De NIKKOR Z 400mm f/2.8 TC VR S is het eerste Z-objectief dat het nieuwe Silky Swift Voice Coil Motor(VCM)scherpstelsysteem van Nikon gebruikt met optische ABS-encoder: de autofocus is sneller en stiller, met nauwkeurige onderwerpregistratie en tracking. Het is ook het eerste Z-objectief met Nikon's nieuwe Meso Amorphous Coat, dat de hoogste anti-reflectieprestaties in de NIKKOR-geschiedenis biedt. Het objectief is stevig, perfect in balans en is rondom alle bewegende delen volledig afgedicht. Ook is het relatief licht, waardoor het gemakkelijker te
hanteren is. De bedieningselementen kunnen worden aangepast voor de ideale instelling in elke situatie, onder meer door functies toe te wijzen aan de FN-ring van het objectief. De vibratiereductie biedt voordeel tot 5,5 stops, ook bij gebruik van de teleconverter. Wanneer je het objectief koppelt aan de Z 9, is Synchro VR beschikbaar voor nog betere reductie. Met één druk op de tuimelschakelaar aan de rechterkant van het objectief
kun je de teleconverter activeren en het bereik van dit objectief uitbreiden tot 560 mm. Is dat niet genoeg? Het objectief is tevens compatibel met de losse Z-teleconverters TC-1,4x en TC-2.0x. De NIKKOR Z 400mm f/2.8 TC VR S is beschikbaar in voorjaar van 2022 voor een adviesprijs van € 14.999,INFO nikon.nl
CANON’S EERSTE FULL FRAME 8K CINEMA EOS CAMERA
CANON EOS R5 C
Canon kondigt de EOS R5 C aan, een krachtige hybride camera die de professionele filmfuncties van de Cinema EOS serie combineert met de fotografische mogelijkheden van het EOS R System. De EOS R5 C bouwt voort op de invloed die de EOS 5D Mark II had op de filmindustrie. Als eerste model binnen het Cinema
EOS System is de EOS R5 C in staat intern 8K 30p RAW-opnamen te maken en tot 60p bij gebruik van een externe voedingsbron. Dit zorgt voor een indrukwekkende helderheid en eindeloze mogelijkheden voor post-productie. Dankzij het intern actieve koelsysteem kan er urenlang 8K worden vastgelegd, met HDR-ondersteuning via PQ en HLG, en Canon Log 3 gamma. De camera is voorzien van Canon’s Dual Pixel CMOS AF-systeem en biedt Eye AF en EOS iTR AF X. Deze geavanceerde AF-technologie volgt de ogen van mensen in realtime en kan hun hoofd volgen wanneer ze van de
camera wegkijken. De 45 megapixel sensor en DIGIC X-processor staat fotograferen tot 20 beelden per seconde toe. De DIGIC X-processor biedt goede ruisverwerking voor een gevoeligheid tot ISO 51.200. Om het beste van twee werelden te bieden, heeft de EOS R5 C twee afzonderlijke menu’s voor foto en video – het EOS R System en de Cinema EOS interface. Met 13 toewijsbare knoppen en een reeks professionele videofuncties is de EOS R5 C optimaal af te stemmen op de werkomgeving. De EOS R5 C is de kleinste en lichtste Cinema EOS camera tot nu toe De Canon EOS R5 C is vanaf maart beschikbaar voor een verkoopadviesprijs van € 5029,99 INFO canon.nl digifotopro.nl | DIGIFOTO Pro 1.2022 | 7
NIEUWS OPPO FIND X5 SERIES
Nieuwe OPPO Find X5 Series
Revolutionair, krachtig en luxueus OPPO heeft de nieuwe Find X5-vlaggenschipserie gepresenteerd. Deze serie bevat toonaangevende features en is, net als eerdere OPPO Find X-series, zeer interessant voor fotografen en videomakers.
Z
o is de OPPO Find X5 Series voorzien van eersteklas cameratechnologieën, waaronder OPPO’s zelfontworpen MariSilicon X Imaging NPU. Met deze technologie maakt OPPO mogelijk wat andere smartphones nog niet lukte: filmen in het donker. 4K ULTRA NIGHT VIDEO Video-opnames in de nacht zijn altijd een enorme uitdaging geweest voor smartphones. Daarom heeft OPPO Imaging NPU (Neural Processing Unit) ontwikkeld, genaamd MariSilicon X. Het beschikt over de krachtigste AI-rekenkracht die momenteel beschikbaar is met als resultaat een viervoudige verbetering van de videoresolutie, minder korrel en superieure
kleurweergave. Hiermee is 4K Ultra Night Video voor de eerste keer mogelijk op een Androidsmartphone. FOTOGRAFEREN IN TOPKWALITEIT De groothoek- en ultragroothoekcamera’s zijn uitgerust met Sony’s geavanceerde 50MP IMX766-topsensoren. De groothoekcamera beschikt bovendien over een vijfassig OIS-systeem, wat nog niet eerder is vertoond bij smartphones. De OPPO Find X5 Pro heeft een verbeterde frontcamera van 32MP. De Find X5-serie is bovendien de eerste serie die Hasselbladsmartphonecamerasoftware bevat. Deze software verbetert en verfijnt de natuurlijke kleuren van foto’s.
Claim jouw cadeaubox
Tot en met 4 april 2022 biedt OPPO verschillende combideals aan bij aankoop van een toestel binnen de OPPO Find X5 Series. Je krijgt tot € 406,aan gratis gadgets en accessoires cadeau. Wil je gebruik maken van deze actie? Claim dan snel jouw cadeaubox via www.oppo.com/nl/ promotion.
8 | DIGIFOTO Pro 1.2022 | digifotopro.nl
LOOK AND FEEL De OPPO Find X5 Pro heeft een hoogwaardige gebogen behuizing die is geïnspireerd op ruimtevaartuigen. De ultraharde, keramische achterkant weerspiegelt de strakke, verfijnde afwerking. De behuizing is spat-, water- en stofbestendig met een IP68-classificatie. Het display is een helder 6,7-inch gebogen AMOLEDscherm. OVERIGE FEATURES • Met een WQHD+-resolutie en 100 procent P3-kleurengammadekking, geeft het 10-bits scherm meer dan 1 miljard kleuren weer. • De Always ON-functie (AON) weet wanneer het scherm verlicht moet blijven. • De OPPO Find X5 Pro verbetert de weergaveprestaties met multihelderheid kleurkalibratie. Hierdoor worden consistente kleuren gecreëerd, zowel bij zwak kunstlicht of bij fel zonlicht. • Met dank aan de nieuwste generatie multi-core Snapdragon® 8 Gen 1-processor zit de OPPO Find X5 Pro boordevol kracht om zelfs de meest veeleisende games en applicaties aan te kunnen. • De levensduur van de batterij van de Find X5 Pro is verlengd en het energiebeheer is verbeterd met meer dan elf procent ten opzichte van de OPPO Find X3 Pro. • Dankzij de verbeterde 80W SUPERVOOC-snellader, kan de OPPO Find X5 Pro in slechts 12 minuten van bijna leeg tot 50 procent worden opgeladen. OPPO FIND X5 EN FIND X5 LITE De OPPO Find X5 en Find X5 Lite zijn ook geïntroduceerd en bevatten eveneens krachtige prestaties en een premium design. PRIJS EN BESCHIKBAARHEID De OPPO Find X5 Series is direct verkrijgbaar. De OPPO Find X5 Pro met 12GB RAM + 256GB ROM heeft een adviesprijs van € 1.299,De OPPO Find X5 met 8GB RAM + 256GB ROM is verkrijgbaar voor € 999,- en de OPPO Find X5 Lite met 8GB RAM + 256GB ROM koop je voor € 499,-.
WA A R O M N I KO N Z ?
55mm
GROTE Z-MOUNT hoogste beeldkwaliteit
NIKON ERGONOMIE compact en weerbestendig
NIKON MENUSTRUCTUUR zeer gebruiksvriendelijk
FTZ-ADAPTER voor alle F-mount objectieven
CAPTURE TOMORROW
Leg onderwerpen vast in ongeëvenaard detail met Nikon Z-camera’s en NIKKOR Z-objectieven. Lichtsterker. Stiller. Scherper. Dankzij de zeer grote Nikon Z-vatting zijn compactere objectieven mogelijk die meer licht over het hele beeld kunnen opvangen, met scherpte helemaal tot aan de randen. Of je nu foto’s of video’s maakt, geniet van de ultieme beeldkwaliteit van Nikon Z. Nikon.nl
INTERVIEW JORAM KROL
X-Photographer Joram Krol
‘Ik gun iedereen het allerbeste, maar ik gun de fotografie ook het allerbeste’ ‘Ik kan je gelijk vertellen, ik heb helemaal geen verstand van fotografie en camera’s,’ valt Joram Krol met de deur in huis als we hem per videocall spreken. Geen verstand van fotografie? Wie bekend is met zijn werk, vindt het waarschijnlijk moeilijk om te geloven dat deze woorden zojuist uit de mond van de getalenteerde portretfotograaf kwamen. Natuurlijk doelt Joram louter op het, vaak overdreven, technische aspect, wat hem gewoonweg niet boeit. Wat volgt is een gepassioneerd betoog over wat volgens Joram Krol dan wél belangrijk is in de fotografie. TEKST CHRISTEL DE WOLFF | FOTOGRAFIE JORAM KROL
10 | DIGIFOTO Pro 1.2022 | digifotopro.nl
digifotopro.nl | DIGIFOTO Pro 1.2022 | 11
INTERVIEW JORAM KROL
12 | DIGIFOTO Pro 1.2022 | digifotopro.nl
‘Mijn website heb ik zodat mensen me serieus nemen, maar al mijn werk staat op Instagram,’ geeft Joram aan, waarna we @Joram_krol erbij pakken en worden overladen door rauwe, overwegend zwart-wit, beelden van échte mensen. Velen kijken recht in de camera en hoewel de kwaliteit waarin het sociale medium de beelden toont geen recht doet aan de scherpte en het contrast dat ze in volle resolutie bevatten, spat de emotie zo al van het scherm af. Ruwe bolsters, sprekende ogen, verweerde handen en opmerkelijk veel sigarettenpeuken, Joram gaat vrijwel dagelijks de straat op en legt dan vast wie hij tegenkomt, zonder plan en zonder poespas. ‘Ik stop mijn camera in mijn rugtas, gooi de deur achter me dicht en ga lopen. Mijn concept is dat ik geen concept heb,’ wuift hij het gissen naar een rode draad of overkoepelend thema meteen weg. ‘Als iemand langsloopt en ik denk een goede foto te kunnen maken, dan stap ik op die persoon af. Dat is de enige reden die ik nodig heb.’ Soms zijn het toevallige passanten, onderweg naar hun werk of de supermarkt, maar in de uren die Joram buiten besteedt, komt hij ook de hoofdpersonen van de straat tegen. Zwervers en daklozen, met wie hij op zijn manier een band opbouwt en ongekend dichtbij mag komen. Het resultaat is een reeks ongeënsceneerde portretten van markante figuren, al dan niet vergezeld van de drugs die ze consumeren. ‘De foto’s van mensen die crack roken zijn echt, ik kom hen toevallig tegen en vraag: hé, wat ben je aan het doen? Mag ik een foto maken?’ In ruil voor een kop koffie of een warme hap, weet Joram de beelden te maken die hij voor ogen heeft. ‘Dat is de jackpot, niet iedereen kan zeggen dat ze iemand hebben gefotografeerd die actief crack rookt.’ Een portretfoto kan in drie minuten gemaakt zijn, Joram spreekt iemand aan, zet hen in het juiste licht en klikt drie à vier keer. Op het eerste gezicht een mooi portret, een momentopname, maar dat is niet het enige wat in zo’n foto verscholen zit. ‘Laten we eerlijk zijn, de meeste daklozen zullen
geen 90 jaar oud worden en dan sterven met een kring van familie en vrienden om hen heen. Het zijn stadse beroemdheden, stadsgekken, maar ze gaan onbekend dood en worden dan vergeten. Onder alle drugs, drank en ellende waaraan ze proberen te ontsnappen, zijn ze zich daar terdege van bewust en des te mooier vinden ze het dat ik een beeld van ze maak. Dat zeggen ze ook: zo blijf ik bestaan.’ Een confronterend voorbeeld van hoe Joram laat zien wat voor veel mensen verborgen blijft is het portret van een aidspatiënt met naald in zijn mond. ‘Hij is er heel open over en vindt het tof dat zijn verhaal verteld wordt en blijft bestaan als hij er niet meer is. En dat is ook voor mij een hele goede motivatie om te blijven fotograferen, om hun verhalen te blijven vertellen,’ besluit Joram. ‘Daarnaast vind ik het ook gewoon leuk om tegen schenen te schoppen en een realiteit te laten zien die we vaak niet wíllen zien. Het is iets heel wat anders dan de kleurrijke paddenstoelen en mooie landschappen op een ruisvrije ISO 100, maar het is wel echt!’
‘Wat ik nu heb bereikt is al veel meer dan ik ooit had durven dromen’ Het opzoeken van deze kant van de samenleving is niet voor iedereen weggelegd. Tijdens ons videogesprek toont Joram een kogel- en steekwerend vest wat hij regelmatig draagt als hij met zijn camera in demonstrerende en protesterende massa’s duikt. Het helpt hem dan ook tegen eventueel slaan en schoppen en hardhandig optreden van de politie. En hoewel hij niet dagelijks zijn lichaam beschermend inpakt, is toch ook het omgaan met het grillige karakter van sommige verslaafden niet zonder risico. ‘Mensen willen graag in het Swiebertje imago geloven,’ helpt hij ons uit de droom. ‘Ze denken dat alle daklozen leuke mensen zijn, maar dat is niet waar. Het zijn vaak hele lastige mensen en het heeft een reden dat ze verslaafd en dakloos zijn. Gaandeweg bouw ik contacten en vertrouwen op en kan ik dicht bij de mensen komen,
maar geloof me, het is gevaarlijk en ik betaal altijd een prijs.’ Het blijft even onheilspellend stil, maar dan fleurt Joram op: ‘Ik klaag er wel eens over, maar nu ik er zo over nadenk ben ik er juist heel blij mee, omdat mijn werk anders is.’ ACTUAL PHOTOGRAPHER Het dichtbij mensen kunnen komen en fotograferen waar het op staat is wat Joram uniek maakt of, zoals hij het zelf noemt, een actual photographer. ‘Tegenwoordig denken mensen dat ze door een goede fotocamera te kopen, een goede foto te kunnen maken. Maar dat is niet zo, fotograferen is keihard werken en iedere dag weer investeren. Fotografie is een levensstijl.’ Om die reden hoef je bij Joram ook niet aan te komen met de vraag welke objectieven hij gebruikt voor zijn soort fotografie. ‘Dat vind ik niet interessant en de informatie gaat je ook niet verder helpen. Het is belangrijker dat je dichtbij genoeg kunt komen en dat je een vertrouwensband opbouwt met de mensen. Het gevoel dat je krijgt bij het zien van mijn foto’s is veel belangrijker dan weten welk objectief ik gebruik.’ Hoe lukt het dan om zo dicht op de medemens te kruipen? ‘Het valt of staat met tijd investeren. En natuurlijk is het ook de aard van het beestje,’ vertelt Joram. ‘Ik ben een jongen van de straat, ik spreek de taal, maar ben ook slim genoeg om dingen snel door te hebben. Ik heb een snelle mond, maar blijf altijd eerlijk. Je kunt oprechtheid niet faken en die oprechtheid is nodig om te doen wat ik doe.’ En als het dan een keer niet lukt? ‘Een enkele keer ben ik niet lekker en moet ik thuisblijven,’ verzucht de fotograaf. ‘Het is gevaarlijk om te zeggen als je een prachtige vrouw en een prachtige zoon hebt, maar mijn leven draait om fotografie. Het is een gevoel van zingeving. ‘s Morgens heb ik geen plan, geen idee en ‘s avonds weet ik dat ik echt iets moois heb neergezet. Dat is het allerbeste gevoel wat er is, daar kan niks tegenop.’ De afgelopen twee jaar hebben we allemaal last gehad van een wereldwijde crisis die ons als mens verbood om dichtbij elkaar te komen. digifotopro.nl | DIGIFOTO Pro 1.2022 | 13
INTERVIEW JORAM KROL
14 | DIGIFOTO Pro 1.2022 | digifotopro.nl
Hoe heeft Joram deze periode ervaren? ‘Als actual photographer neem ik bewust risico, of ik nu een boerenprotest, demonstratie van Extinction Rebellion of mensen op straat fotografeer. Daar stond tegenover dat ik thuis veelvuldig zelf testte op corona. Toen mijn vrouw zwanger was, werd het wel even anders,’ geeft Joram toe. ‘Toen was ik niet alleen meer verantwoordelijk voor mijn eigen hachje, maar ook vooral voor dat van mijn vrouw en zoon.’ Overigens plaatst Joram zijn manier van “dichtbij komen” ook meteen in perspectief: ‘Als ik een psychopatische crackroker, fotografeer, moet je niet denken dat ik hen een knuffel geef, niet eens een hand. Op mijn manier zorgde ik altijd al dat er een afstand tussen zit en de coronaregels hebben daar dus niks aan veranderd.’ GRONINGER MUSEUM Het werk van Joram blijft niet onopgemerkt. Om zijn straatfotografie te kunnen blijven maken, neemt hij betaalde fotografie klussen aan waarover hij niet veel mag zeggen vanwege een geheimhoudingsplicht. Wat hij wel kan zeggen is dat hij bij deze klussen juist wordt geselecteerd op het feit dat hij met verschillende soorten mensen kan omgaan. ‘Daar ben ik heel blij mee. Het is tof dat ik nu een punt bereikt heb dat ik in de zakelijke wereld ook credits krijg voor het werk dat ik maak.’ Tevreden klanten en honderden likes op Instagram, is niet de enige erkenning die Joram mag ontvangen. Binnenkort is er een expositie in het Groninger Museum. Een mijlpaal, een gekoesterde ambitie. Sterker nog; een half jaar voordat Joram werd benaderd door het museum zei hij in een podcast dat hij zou gaan exposeren in het Groninger Museum, al stond dat destijds dus nog niet eens op de planning bij het museum zelf. ‘In Nederland hebben we de neiging om dat soort uitspraken als arrogantie te zien, maar naar mijn idee is het gezonde ambitie. Ik wilde in het Groninger Museum exposeren en dat ging ik voor elkaar krijgen, ook als ik daar nog 40 jaar hard voor moest werken.’
‘Als je geraakt wordt door mijn foto, dan heb ik ‘m voor jou gemaakt’ De expositie zal in 2023 plaatsvinden en Joram is druk bezig met het uitzoeken van zijn foto’s. Dat het museum zoveel eerder bij de fotograaf aanklopte, had hij zelf ook niet durven dromen, al geeft het hem soms een dubbel gevoel. ‘Ambitie en drive is het beste wat je kan hebben, maar op het moment dat je voor elkaar hebt wat je voor ogen hebt, wat ga je daarna nog doen? Ik ben vereerd, het gaat me goede dingen brengen en geeft mijn fotografie een podium, maar aan de andere kant is het ook gewoon
doodeng,’ geeft Joram toe. ‘Mijn werk wordt tentoongesteld en wordt straks in dezelfde collectie opgenomen als werk van Robert Mapplethorpe en Anton Corbijn.’ Zoals de fotograaf op straat zijn onderwerpen vereeuwigd, blijft het werk van Joram Krol straks ook bewaard in de collectie van het museum en dat is een bijzonder gevoel. ‘Nu kan ik zeggen dat ik duizenden volgers op social media heb en ben gepubliceerd in een fotografiemagazine, maar als ik straks in een museum hang, moet digifotopro.nl | DIGIFOTO Pro 1.2022 | 15
INTERVIEW JORAM KROL
16 | DIGIFOTO Pro 1.2022 | digifotopro.nl
ik toch gaan accepteren dat ik een gevestigde fotograaf ben.’ En dat naamplaatje brengt ook een nieuwe verantwoordelijkheid met zich mee: ‘Ik heb mezelf altijd de rol van de underdog aangemeten en maakte me niet druk om wat anderen van mijn werk vinden. Maar nu curatoren en kunstcritici naar mijn werk kijken en dat beoordelen. Tja, dat voelt gewoon als een prostaat check,’ lacht Joram. Tijdens ons gesprek wordt steeds meer duidelijk hoe comfortabel hij is in zijn zelfbenoemde underdogpositie. Nu hij straks zelf met een prestigieuze expositie in een vooraanstaand museum komt te hangen, lijkt deze positie niet langer gepast. Toch is Joram niet bang dat het succes hem naar het hoofd zal gaan stijgen. ‘Ik zal altijd de underdog blijven. Ik ben een jongen van de straat, heb gezeten, heb geen opleiding gehad, heb gouden tanden en ben van top tot teen getatoeëerd, niet iedereen is daarvan gecharmeerd. En ja, ik heb nu wat bereikt, maar het zal heus niet betekenen dat ik meteen door iedereen in het wereldje word geaccepteerd. Dat maakt me helemaal niet uit. Zolang ik mooi werk kan blijven maken, hoef ik niet iedereen te vriend te houden.’ En dat er dan soms ook mensen zijn die commentaar hebben op de technische kant van zijn werk, interesseert hem niks. ‘Als je Miles Davis van Anton Corbijn ziet hangen in het Groninger Museum, ga je ook niet letten op de ruis en scherpte? Ik moest huilen toen ik die foto voor het eerst in het echt zag - dat mag je best opschrijven.’ Wie klaagt over iso-waarden of scherpte, is niet het publiek van Joram. ‘Ik ga die mensen nooit tevreden krijgen en dat wil ik ook niet. Ik waardeer het veel meer wanneer mensen emotie of een persoonlijk gevoel in mijn beeld zien. Voor iedereen is dat wat anders, een eigen beleving, maar als je geraakt wordt door mijn foto dan heb ik ‘m voor jou gemaakt.’ QUID PRO QUO Een groter podium voor zijn werk zal in de toekomst deurtjes naar interessante mogelijkheden gaan
openen. Dat er ook deurtjes dicht zullen gaan, is alleen maar goed. Het is tijd voor mooiere dingen. ‘Ik krijg wel eens berichtjes van mensen die graag door mij gefotografeerd willen worden, maar als ik vraag naar het budget dat ze in gedachte hebben, dan blijkt er helemaal geen budget te zijn. Ik vraag dan waarom ze me überhaupt benaderen. Ik heb een vrouw en een kind en er zal toch geld binnen moeten komen, mensen vergeten dat snel.’ Overigens betekent dat juist niet dat er bij Joram altijd geld tegenover moet staan. ‘Ik wil echt wel werken, maar het moet ook interessant zijn voor mij. Als iemand een toffe kop of een bijzonder voorkomen heeft wat
ik gewoon echt gefotografeerd moet hebben, dan kom ik er meteen aan. Dan zit er ook wat voor mij in: quid pro quo. Te veel mensen denken helaas dat ze interessant zijn en proberen het onderste uit de kan te halen. Dat hoef je niet te pikken.’ Joram zegt wat andere fotografen helaas vaak genoeg niet durven en gaat de discussie niet eens meer aan. ‘Dat mensen me dan een klootzak vinden, is dan maar zo. Je moet als fotograaf je eigen waarde kennen en je grenzen blijven aangeven.’ EEN BELOFTE Wat zal de toekomst ná de expositie in het Groninger Museum brengen? ‘Ik ben me pijnlijk bewust van dit digifotopro.nl | DIGIFOTO Pro 1.2022 | 17
INTERVIEW JORAM KROL
vraagstuk en ik ga het ook ontwijken,’ antwoordt Joram resoluut. ‘Ik weet het niet. Ik ga eerst maar eens genieten van wat ik nu bereikt heb en de rest komt vanzelf. Ik blijf gewoon foto’s maken. Ik fotografeer pas acht jaar en wat ik nu heb bereikt is al veel meer dan ik ooit had durven dromen.’ Juist deze ongefilterde passie voor het laten zien van wat echt belangrijk is, en een tikkeltje opstandige persoonlijkheid, zorgt ervoor dat we zeker weten dat we de komende jaren nog veel gaan zien en horen van Joram Krol. Het huidige fotografielandschap wordt volgens hem bepaald door een aantal fotografen en BN’ers, die louter succes hebben door het werk wat ze in het verleden hebben gemaakt of omdat ze de juiste mensen kennen. Zodoende zet Joram ter plekke een nieuw doel, zoals hij ook ooit zijn doel van het exposeren in het Groninger Museum spontaan neerzette.
‘ Ik vind het ook gewoon leuk om tegen schenen te schoppen en een realiteit te laten zien die we vaak niet willen zien ’ ‘Ik zie hoeveel succes deze kleine kring heeft en hoe de aandacht daardoor verschuift naar de fotograaf als tv-persoonlijkheid. En ik vind dat een ongewenste ontwikkeling. Daarom doe ik nu een belofte: ik kom eraan! Ik gun iedereen het allerbeste, maar ik gun de fotografie ook het allerbeste. Daarom wil ik een tegengeluid laten horen, beelden maken die er echt toe doen. Ik praat nu openlijk over hoe ik het zie, maar dan hoor ik tegelijkertijd ook zelf wat ik hardop uitspreek en dat motiveert me om er meteen mee door te gaan. Deze passie is waarom ik fotograaf ben, hoe hard ik er ook voor moet werken.’ Kort na deze uitspraken moeten we ons gesprek dan ook staken. De fotograaf heeft vuur in zijn ogen en moet naar buiten om zijn tomeloze energie om te zetten in belangrijke beelden. Bekijk meer werk van Joram Krol via Instagram: @Joram_krol 18 | DIGIFOTO Pro 1.2022 | digifotopro.nl
FUJIFILM GFX 100S
OVER WERKEN MET DE FUJIFILM GFX100S Hoewel Joram al vrij snel in het gesprek aangaf niet veel aandacht te besteden aan zijn materiaalkeuze, is het toch op zijn minst opvallend dat hij zijn straatportretten schiet met een middenformaat Fujifilmcamera. Vragen we naar hoe hij ooit tegen Fujifilm is aangelopen, valt meteen de naam Bert Sipkes. ‘Die man verdient het om dit interview genoemd te worden, hij heeft mij ontdekt, een richting gegeven en gemaakt als fotograaf. Hij heeft een fotozaak en is meer dan vriendelijk voor mij geweest.’ We gaan acht jaar terug in de tijd, toen Joram net begon met fotograferen en nog sleepte hij met een zware spiegelreflexcamera en een behoorlijk objectief. ‘Bert gaf me toen een FUJIFILM X-T1 met 35mm-objectief om te proberen. Het eerste wat ik merkte was dat mensen op straat me niet serieus nemen, omdat het een kleine en onopvallende camera is. Dat paste bij mij, omdat ik geen fotograaf ben wanneer ik over straat loop. De camera hangt niet standaard om mijn nek, maar zit in mijn tas tot het moment daar is.’ De kleine systeemcamera hielp Joram bij zijn manier van werken. ‘Er zitten niet overmatig veel knoppen op en toch kan ik alles met mijn handen bepalen, dat is wat mij aansprak in Fujifilm.’ Na deze kennismaking volgt al snel de overstap naar de systeemcamera’s van Fujifilm en niet lang nadat Fujifilm zijn vooruitstrevende GFXlijn middenformaatcamera’s op de markt brengt, gaat Joram mee. ‘Nu ik bezig ben met het uitzoeken van mijn foto’s voor de aankomende expositie, zie ik dat de kwaliteit van mijn werk zo’n tweeënhalf jaar geleden in één
keer omhoog ging.’ Dit was het moment dat Joram zijn snelle X-T3 inwisselde voor een FUJIFILM GFX50S. Daarna volgde de GFX100S, met dubbel zoveel megapixels. ‘Ik vervloek de GFX100S ook regelmatig,’ lacht Joram. ‘Ik mag best zeggen dat ik een doorgewinterde portretfotograaf ben, ik ben er iedere dag mee bezig, maar schiet ook regelmatig mis. De GFX100S is relatief traag…’ Het lijkt dan ook een onnodige uitdaging, straatfotografie met een middenformaat camera, zeker wanneer de fotograaf bij demonstraties en protesten overal bovenop duikt. Toch helpt juist de beperkte snelheid mee aan een succesvolle foto. ‘Je moet toch wat meer nadenken en de tijd nemen om een beeld te maken. Dat heeft mijn werk ten goede gedaan.’ En daarnaast, de camera mag dan trager zijn dan een gemiddelde systeemcamera, het is een oneerlijk vergelijk, daar het hier een middenformaat met meer dan 100 megapixels betreft. Vergelijken we de FUJIFILM GFX100S met andere middenformaat camera, is het ineens wel een compact en snel fotografiemonster. ‘Het is soms moeilijk, maar het is wel de eerste middenformaat camera die het mogelijk maakt om op mijn manier portretten te schieten op straat.’ Kortom, het is een camera met unieke eigenschappen: ‘De sensor is super goed, het dynamisch bereik en de diepte die je krijg bij Fujifilm sensors zijn echt prettig. De resolutie en de details zijn uitzonderlijk. En er zitten niet onnodig veel knoppen op, wat maakt dat ik het beeld helemaal met mijn handen kan bepalen en intuïtief te werk kan gaan. Dat is wat bij mij past, dat maakt mijn werk echt.’
Meer dan een moment. I believe that the distorting mirror which is photography holds an intrinsic, even elemental, relation to writing. – Tod Papageorge Onze grootste ambities vertellen een verhaal, het verhaal van wie we zijn en waar we over dromen. Als kleine jongen waren het de intriges van het nieuws die Remko wisten te fascineren. Gebeiteld aan de televisie keek hij naar de wereld door een beeldbuis, altijd nieuwsgierig naar de verhalen die voor hem onbekend waren. Toen hij de potentie van de camera ontdekte was dat voor hem een moment van openbaring, want de camera bood antwoord op de vraag: ‘wat wil ik echt?’ Er is geen wet van Meden en Perzen, die eenduidig antwoord geeft op wat een foto bijzonder maakt. Onder fotografen zijn er zeker richtlijnen, zo bevat een mooie plaat vaak een zekere compositie en is er sprake van contrast. Maar de momenten die er echt tussenuit springen zijn momenten die ontstaan, de fotograaf verrast door het resultaat dat op zijn scherm schittert. In Remko zijn werk is er geen ruimte om het moment in scene te zetten, het komt zoals het is. Zo ook de foto van Maarten van der Weijden, wat Remko met deze foto probeert te laten zien is wat drie dagen zwemmen betekent. Velen van ons zien hun rimpelige vingers na een te lange douche of wanneer ze iets te lang in hun comfortabele bad hebben gelegen. En juist dit maakt deze foto voor Remko bijzonder, want met dit beeld creëert hij contrast tussen het herkenbare en dat wat niet voor te stellen is. Fotografie is waar Remko zijn passie voor esthetiek perfect kan combineren met zijn obsessieve curiositeit. En precies dat is wat Remko als fotograaf ambieert: het vastleggen van de mens, de wereld en al haar geheimen. Als fotograaf is het zijn verantwoordelijkheid om dicht bij de realiteit te blijven en dit zo mooi mogelijk vast te leggen. Immers is dat wat de fotograaf een vakman maakt, hij die de compositie en het contrast in een vlugge gebeurtenis herkent. Als fotojournalist draagt hij bij aan het collectieve geheugen door een extra dimensie toe te voegen aan het verhaal. Vaak herinneren mensen een specifiek beeld bij een bepaalde gebeurtenis, in het geval van Maarten zijn zwemtocht hoopt Remko dat het zijn beeld is dat wat naar bovenkomt bij de herinnering aan dit moment.
Ontdek meer:
CameraNU.nl/verhalen
30 I Journalistiek fotograaf
Canon EOS 1D X Mark II DSLR + Canon EF 24-70mm f/2.8L II USM