Perfect licht 52 AF-1 digitaal • Richtgetal 52 bij ISO 100 • Draadloos flitsen (TTL-slave en servofunctie) • Metalen voet en zwenkreflector (vert. en hor.) • USB-interface voor firmware updates • Touch display met automatische draaifunctie (90o) • Volledig compatibel met camera’s van: Canon, Nikon, Olympus/Panasonic, Pentax en Sony
Waarom Metz? Bekijk de 52 AF-1 review video door fotografe Esmee van Loon op: transcontinenta.nl/metz
Importeur: Transcontinenta B.V.
•
Tel: 0252-687555
•
info@transcontinenta.nl • www.transcontinenta.nl
wie zijn wij?
Over ons DIGIFOTO Pro wordt gemaakt door een vast team van redacteuren. Daarnaast maken we gebruik van freelancers en hebben we een aantal partners die op regelmatige basis artikelen aanleveren voor het magazine. Even voorstellen: redactie Julian Huijbregts HOOFDREDACTEUR Als hoofdredacteur is Julian verantwoordelijk voor de inhoud van het magazine en de website. Naast het bepalen en uitzetten van de onderwerpen, het aansturen van de redactie en freelancers, kruipt hij ook regelmatig zelf in de pen. Dat levert meestal reviews van camera’s en objectieven op, maar voor een achtergrondartikel draait hij ook zijn hand niet om.
julian@clipboard-publishing.nl
Joni Hendrix REDACTEUR
Thomas Kouveld REDACTEUR
Joni is niet alleen creatief met beeld, maar ook met woorden. Duidelijk overbrengen hoe een fotograaf te werk gaat? Dat laten we graag aan haar over.
Thomas begon ooit met het fotograferen van obscure bandjes in duistere kroegen en kreeg toen de smaak te pakken. Schrijven vond hij altijd al leuk, net als de nieuwste gadgets. Naast een voorliefde voor fotografie is hij gek op anekdotes van enthousiaste fotografen.
joni@clipboard-publishing.nl
Lucas Boon
Peter Güldenpfennig
Mark Hofman
REDACTEUR
REDACTEUR
REDACTEUR
Dalindcy Koolhoven
Eveline Meijer
REDACTEUR
REDACTEUR
thomas@clipboardpublishing.nl
partners DutchPhotoZone Sinds 2008 werkt DIGIFOTO Pro samen met DutchPhotoZone (DPZ), hét forum voor de serieuze amateurfotograaf en (semi)professional. In elke editie tonen we je het werk van een van de DPZ-leden. www.dutchphotozone.com
3
awards
Over onze reviews Elke editie testen we diverse camera’s, objectieven en accessoires. Maar hoe testen we deze producten precies en hoe beoordelen we ze? Op deze pagina geven we je een overzicht van onze criteria en testmethoden.
Onder snelheid valt het autofocussysteem, maar ook de tijd die de camera nodig heeft om foto’s weg te schrijven.
Behuizing
Bij de beoordeling van de behuizing kijken we naar de bouwkwaliteit, maar ook het lcd en de zoeker nemen we in beschouwing.
Spiegelreflexcamera’s (dslr)
GOUD
PR O • TO
PLATINA
Brons
Een product dat doet wat het moet doen, maar niet echt uitblinkt krijgt een bronzen award.
Zilver
Producten die een goede indruk op ons achterlaten krijgen een zilveren award.
Goud
Weet een product ons echt te overtuigen, dan belonen we het met een gouden award.
Platina
Voor de echt uitblinkende producten is er de platina award. Een product moet ons volledig weten te overtuigen willen we deze award toekennen.
Compacte systeemcamera’s (CSC) Instap Geavanceerd High-end
De beoordeling van objectieven lijkt op die van camera's, maar we gebruiken hiervoor een aantal andere criteria.
Scherpte
Autofocus
Alle objectieven testen we op scherpte. Bij zoomobjectieven kijken we naar diverse brandpuntsafstanden.
We kijken niet alleen naar de snelheid van de autofocus, ook de geluidsproductie en de nauwkeurigheid nemen we mee in de beoordeling.
Vervormingen
Steekt het objectief degelijk in elkaar, zijn er bijvoorbeeld stof- en regenafdichtingen?
4
PR O • TO
Instap Geavanceerd Professioneel
Objectieven
Onder vervormingen rekenen we zaken zoals chromatische aberratie, vignettering, vertekening en flare. Een hoge score betekent dat het objectief weinig vervormingen heeft.
ZILVER
ARD AW
Snelheid
Camera’s delen we in onderstaande (sub) categorieën in. De scores en de awards zijn alleen onderling te vergelijken bij camera’s in dezelfde subcategorie. Krijgt een compactcamera van ons een Goud Award, dan wil dat niet zeggen dat deze camera evengoed presteert als een spiegelreflex met diezelfde award.
D I GI F O
Bij de bediening beoordelen we niet alleen de ergonomie, maar ook de menustructuur van de camera.
Categorieën
PR O • TO
ARD AW
Bediening
Komen de prestaties van de camera ook overeen met wat je op basis van de prijs mag verwachten?
D I GI F O
De score voor de beeldkwaliteit beoordelen we aan de hand van de ruisprestaties, het dynamisch bereik en de kleurweergave van de camera.
Prijs/kwaliteit
BRONS
ARD AW
Beeldkwaliteit
PR O • TO
ARD AW
Bij onze camera-reviews geven we scores voor vijf verschillende criteria. We beoordelen camera's per categorie, de scores van een compactcamera kun je dus niet direct met die van een spiegelreflex vergelijken. Ook zijn beoordelingen tijdsgebonden. Je kunt camera's van nu immers moeilijk vergelijken met camera's van een paar jaar geleden.
Wij kunnen niet bepalen hoeveel waarde jij hecht aan bepaalde eigenschappen van een objectief of camera, de ene persoon zal bijvoorbeeld snelheid belangrijker vinden dan de andere persoon. Daarom geven we scores voor de afzonderlijke criteria. Wel vellen we een eindoordeel in de vorm van één van onderstaande awards.
D I GI F O
Camera's
Awards
D I GI F O
We testen de producten grotendeels in de praktijk. Een objectief of camera gebruiken we op dezelfde manier zoals we ook onze eigen apparatuur gebruiken. Daardoor lopen we tegen praktische bezwaren of voordelen op, die minstens zo belangrijk zijn als alleen de droge cijfers en testresultaten. Daarnaast kijken we ook onder gecontroleerde omstandigheden naar de belangrijke aspecten.
Behuizing
Prijs/kwaliteit Komen de prestaties van het objectief ook overeen met wat je op basis van de prijs mag verwachten?
Onderscheidingen
Sommige producten hebben een opvallende eigenschap, zeer goede prijs-kwaliteitverhouding of steken boven de rest uit dankzij hun ontwerp. Hiervoor delen we de volgende onderscheidingen uit. Deze kunnen ook gecombineerd worden met een award.
Innovatief
INNOVATIEF
BUDGET
Heeft een fabrikant lef en komen ze met nieuwe technieken of toepassingen? Dan kan het een innovatie-award verwachten!
Budget Is het product vriendelijk voor je portemonnee, dan krijgt het een budget-award mee.
Design
DESIGN
Niets zo persoonlijk als smaak, maar voor een bovengemiddelde aandacht aan het ontwerp kennen we een design-award toe.
Pentax 645Z kit
beeld
•
D-FA 645 55mm 2.8
•
CMOS sensor 51mp, ISO 204.800
•
sensor 1.7 maal groter dan fullframe 35mm
Is de beste medium format digitale systeem camera van 2015, om dat te vieren, nu tot 31 december 2015, 1000 euro kassakorting! -
€ 7.999,00 (inc. btw)• € 6.610,74
(excl. btw)
-
Pentax 645 lenzen Bij aankoop van één 645Z + 55mm korting op 1 lens (naar keuze)
= 10%
2 lenzen (naar keuze) = 15% 3 lenzen (naar keuze) = 20% korting! -
Zeiss Milvus serie Voor DSLR’s met zeer hoge resolutie! 6 objectieven van 21mm tot en met 85mm, voor de nieuwste Canon en Nikon full frame bodies! Alle lenzen zijn colourmatched! Optimaal geschikt om ook mee te filmen! -
Video devices PIX-E serie Top monitor- recorders 4K, ProRess 4444XQ 5 en 7 inch recorders in HDMI en HDMI/SDI uitvoeringen, uit te breiden met XLR ingangen voor audio opnamen! vanaf € 1.445,95 (inc. btw) € 1.195,00
(excl. btw)
photo video retail wholesale
informatie
Haarlemmerdijk 114
info@nivo-schweitzer.nl
t + 31 20 623 31 59
voor up-to-date prijzen
1013 JH Amsterdam
nivo-schweitzer.nl
f + 31 20 420 30 16
zie onze website
• na verrekening kassakorting en alleen geldig voor eindgebruikers in Nederland!
10
De zakelijke kant van de fotografie Experts en fotografen vertellen
46
Janey van Ierland Representeert ĂŠn fotografeert
70
Ronald Schmets Theatrale fine-artfotografie
inhoud
Inspiratie
Advies van de KvK 16 Hoe begin je als zelfstandig fotograaf? Spotlight: Maaike Schauer 40 Uit onze lezersgallery Charlotte Meindersma 56 Fotografie bekeken door een jurist Boeken 60 Must-reads voor de fotograaf
80
Winnaar Fotowedstrijd: Scherptediepte De winnende foto van Rutger van Loo
Reviews
88
Casper Heij Autofotografie
Fotowedstrijd
Pentax K-3 II 36 Topmodel met
Fotowedstrijd: 44 Najaar
Pixel Shift Resolution ikon AF-S 64 N24mmf/1.8G ED Lichte groothoekprime
40
23
Zakelijke fotografen Tips van professionals
Zeiss Batis 66 Modern ontwerp met oled-display
82
84
Winnaar Fotowedstrijd:
Spotlight:
Lieven Geuns over zijn winnende foto
Uit onze lezersgallery
Beweging
Jeroen van Eck
98
Pro gear
De beste apparatuur
7
nieuws
Nieuws Ook in het najaar van 2015 valt er genoeg te beleven voor fotografen. Sony wist de pers te verrassen door met de Alpha 7S II te komen en Pentax stelt de aankomende fullframe-dslr nog even uit. We zetten een selectie van de belangrijkste ontwikkelingen op een rij. Voor meer nieuws kun je terecht op onze website.
Sony A7S II
Ongeveer anderhalf jaar nadat Sony veel stof deed opwaaien met de lichtsterke Alpha 7S, komt de fabrikant met een opvolger, de Alpha 7S II. De aankondiging werd gedaan tijdens de International Broadcasting Convention (IBC) 2015 in de Amsterdamse RAI. Net als zijn voorganger beschikt de A7S II over een 12-megapixelsensor met hoge lichtgevoeligheid. Het iso-bereik is ongewijzigd, dit loopt van 50 tot 409.600. Wel heeft Sony de sensor verbeterd, deze beschikt nu over 14 stops aan dynamisch bereik. Bij de A7S is dit 12 stops. Een van de grootste verbeteringen in de A7S II is de toevoeging van de vijf-assige beeldstabilisatie die we ook in de A7R II vinden, dit leidt tot een winst van 4,5 stops. Daarnaast maakt de camera gebruik van de interne geheugenkaart om in 4K op te nemen en is het dus niet langer nodig om een externe recorder te gebruiken. De Sony A7S II moet vanaf november 2015 verkrijgbaar zijn. Prijs € 3400,- Info www.sony.nl
Nieuwe firmware voor Olympus OM-D E-M1 en E-M5 Mark II
Olympus breidt de mogelijkheden van de OM-D E-M1 en E-M5 Mark II verder uit met nieuwe firmware-updates. Firmwareversie 4.0 brengt in totaal achttien verbeteringen naar de E-M1, het topmodel van Olympus. De camera kan voortaan gebruikmaken van focus stacking, een handige optie voor macrofotografie. Hierbij worden acht foto's gecombineerd tot één beeld met extra veel scherptediepte. Ook wordt de filmfunctie voortaan ondersteund door de vijf-assige beeldstabilisatie. De Olympus OM-D E-M5 Mark II krijgt vooral verbeteringen aan de filmfunctie. Met name de toevoeging van een 'flat' kleurprofiel is interessant voor filmmakers. Dit kleurprofiel zorgt voor weinig contrast en veel dynamisch bereik, waardoor je veel speelruimte in donkere en lichte partijen hebt tijdens het nabewerken. Info www.olympus.nl
Genomineerden publieksprijs WNF -Photo Award bekend
In oktober werden de nominaties bekendgemaakt voor de Publieksprijs van de WNF-Photo Award. Uit vijfduizend inzendingen werden 75 natuurfoto's van jonge en volwassen fotografen gekozen. Het thema is Wereldnatuur, jury-voorzitter Frans Lanting was onder de indruk van de inzendingen. 'Je merkt dat natuurfotografie populair is, dat doet mij goed', aldus de wereldberoemde natuurfotograaf. Na de prijsuitreiking op 13 december worden alle genomineerde foto's tentoongesteld in het Museon in Den Haag. Je kunt tot 30 november stemmen op je favoriete foto. De winnaars van zowel de Publieksprijs als de prestigieuze WNFFrans Lanting Award krijgen een exclusieve workshop natuurfotografie van de fotograaf. Ga dus snel naar de website en breng je stem uit! Info www.wnf.nl/stem
8
€100,- CASHBACK! €50,- CASHBACK! €150,- CASHBACK!
€75,- CASHBACK! € 50,
CADE
€100,- CASHBACK!
-
AUBO N
€ 100,BON
€ 50,
U CADEA
CADE
€ 100,BON
-
AUBO N
U CADEATIS HLD-7 + GRA GRIP! POWER
VERDIEN EEN BONUS! Ontvang bij aanschaf van een Olympus OM-D of lichtsterk Olympus objectief tot maar liefst € 150,- voordeel op originele accessoires en objectieven!* * Actieperiode loopt van 1 oktober t/m 31 januari 2016. Kijk voor de actievoorwaarden op www.olympus.eu/bonus
KAMERA-EXPRESS.NL AMSTERDAM | ARNHEM | DEN HAAG | ROTTERDAM | UTRECHT | ZWOLLE | ANTWERPEN
de zakelijke kant van de fotografie
De zakelijke kant van de fotografie
Leren van fotografen
De stap van amateur naar professional is voor elke fotograaf anders. De een rolt er door de hobby vanzelf in, de ander maakt een zeer bewuste afweging. In beide gevallen ben je plotsklaps ondernemer en krijg je te maken met allerlei zaken die er voorheen niet toe deden, zoals 'de markt', concurrentie en klantcontact. Hoe staat de markt ervoor en hoe kun je als fotograaf een boterham verdienen? Tekst Thomas Kouveld Fotografie Audrey Willems en Kim Verhoef
In een klein Utrechts café zit trainer en coach Marca van den Broek te genieten van een grote kop muntthee. Op tafel ligt een iPhone, die om de zoveel tijd afgaat. Twee weken eerder was ze een stuk drukker, toen haar evenement Talks About Photography 2015 (TAP) plaatsvond in een gezellig druk Theater Kikker, eveneens in de Domstad. Tijdens TAP kwamen niet alleen fotografen aan het woord, maar ook andere professionals uit de creatieve sector. Zo stonden onder andere DuPho-topman Peter van den Doel, sociaal ondernemer Janneke Smeulders en medeoprichter van Hollandse Hoogte Roel Sandvoort op de sprekerslijst. 'In eerste instantie wilde ik een inspiratie-event organiseren', vertelt Marca. 'Naarmate ik sprekers uitzocht,
kwam het ondernemen echter steeds meer om de hoek kijken. Dat is ook logisch, want dat is waar ik voor sta. Dus ik nodigde alleen mensen uit die volgens mij iets zinnigs konden zeggen over die kant van de fotografie.' Uiteindelijk benaderde Marca negentien sprekers die elk een facet van de zakelijke kant van de fotografie belichtten. Elk kregen ze vijftien minuten om hun verhaal te doen, of het nou ging over techniek, juridische zaken of crowdfunding. Samen gaven ze in razend tempo een gedetailleerd beeld van de markt en hoe je als professioneel fotograaf een bestaan kunt opbouwen. Wij zetten de waardevolste lessen op een rij.
Foto © Ingvild Molenaar
Marca is coach en trainer binnen de creatieve sector. Ze ondersteunt fotografen en andere kunstenaars met het opzetten van een succesvol bedrijf. In het bijzonder leert ze creatieve ondernemers zichzelf in de markt zetten en welke gereedschappen ze daarbij kunnen gebruiken. Naast haar werkzaamheden als coach is ze eindredacteur en blogger. In 2015 organiseerde ze de eerste editie van het evenement Talks About Photography. Marca van den Broek Monnickendam
Website www.angelcoaching.nl
10
review | Nikon D750
De zakelijke kant van de fotografie
De toekomst is multidisciplinair Waar komen we vandaan en waar gaan we heen? De traditionele fotograaf die puur zijn geld verdient met zijn ambacht en de verkoop van de rechten van foto's, heeft het tegenwoordig erg moeilijk. 'Iedereen is fotograaf', hoor je wel eens en de stortvloed van beelden waaraan we blootgesteld worden, zorgt ervoor dat je je als fotograaf nog meer moet profileren. De techniek maakt het bovendien mogelijk om naast fotograaf ook filmmaker, geluidsman en regisseur te zijn. Dat 'de markt' verzadigd is, is een veelgehoorde klacht onder fotografen. Wil je als fotograaf de kost verdienen, dan moet je tegenwoordig van meerdere markten thuis zijn. Kort gezegd is de tijd dat je als fotograaf puur en alleen met fotografie bezig bent, voorbij. Steeds meer professionele fotografen maken ook video’s en daar houdt het niet op. Peter van den Doel, directeur van DuPho, benadrukt dat techniek steeds meer integreert met het ambacht van de fotograaf en steeds meer zal overnemen. 'Met het ambacht alleen kom je er niet meer. Je moet heel veel kunnen, ga daar maar eens aanstaan.' Als fotograaf moet je ook kunnen filmen, geluidsopnames maken en deze monteren. De fotograaf wordt regisseur die dingen samenstelt uit verschillende disciplines en media. Volgens Van den Doel is het de visie van de fotograaf die hier het verschil maakt.
Peter van den doel is directeur van Dutch Photographers, beter bekend als DuPho. DuPho is een voortzetting van de FotografenFederatie, die in 2014 fuseerde met andere belangenorganisaties voor beeldmakers. DuPho vertegenwoordigt ruim tweeduizend professionele fotografen. Peter van den Doel Website www.dupho.nl
Roel Sandvoort, mede-eigenaar van fotobureau Hollandse Hoogte, kan deze denkwijze onderschrijven. 'Kijk om je heen, er wordt ontzettend veel beeld gebruikt en beeldmakers zijn nog steeds heel belangrijk. Er is dus een markt, maar die moet je zien te vinden. Dat hoeft niet alleen fotografie te zijn, maar bijvoorbeeld een combinatie van tekst en beeld of beeld en geluid. Niet alleen nieuwsmedia, maar ook bedrijven hebben heel veel behoefte aan beeld.' Sandvoort raadt fotografen dan ook aan om zich in de breedte te oriënteren en meerdere disciplines te beheersen. 'Je ziet inderdaad steeds meer fotografen filmen', vertelt Marca achteraf. 'Fotografen kunnen dit vaak ook goed, omdat ze dat oog voor compositie hebben. Wat ik wel erg grappig vind, is dat fotografen bijna altijd een statisch beeld hebben; ze zetten de camera ergens neer en dan gebeurt er van alles. Mensen uit de filmwereld denken veel meer in beweging, dus die maken bewegingen met de camera. Steeds meer opdrachtevers vragen ernaar.'
Roel Sandvoort is financieel directeur en medeoprichter van fotobureau Hollandse Hoogte. Het fotobureau bestaat sinds 1985 en vertegenwoordigt enkele honderden fotografen. Daarnaast werkt Hollandse Hoogte samen met prestigieuze internationale fotoagentschappen als Corbis, Magnum, Panos, Contrasto en Laif. Roel Sandvoort
Website www.hollandse-hoogte.nl
11
de zakelijke kant van de fotografie
De zakelijke kant van de fotografie
Specialiseren en jezelf laten zien Marketing, de een is er een kei in, de ander moet er niet aan denken. Toch zal je er als zelfstandig fotograaf aan moeten geloven, als je geld wilt verdienen met je foto's. Maar waar begin je en hoe zorg je dat potentiële klanten je weten te vinden? Als trainer en coach richt Marca zich op fotografen en andere creatieve ondernemers, die ze helpt zichzelf in de markt te zetten. 'Ik kom net van de HKU waar ik lesgeef over ondernemen en hoe je geld verdient als kunstenaar. Altijd wordt de denkfout gemaakt dat je je werk moet aanpassen aan de markt. Dat ze een soort Hello Kitty-kunst moeten maken, zodat het verkoopt. Dan leg ik ze uit dat ze juist hun eigen werk moeten maken, maar dat het ligt aan de manier waarop ze het in de markt zetten. Een essentieel onderdeel daarvan is specialisatie', legt ze uit. 'De fotografen die het nu goed doen, specialiseren zich. Veel fotografen vinden het moeilijk om die focus te pakken, want volgens het traditionele businessmodel pak je alles aan en fotografeer je alles. Door je te specialiseren, ben je veel interessanter. Voor de klant is het immers prettig om zeker te weten dat het goed komt.' Daarnaast maak je het ook makkelijker voor jezelf als je een duidelijk beeld hebt van wat je doet en voor wie je het doet. Als je je als portretfotograaf richt op zakelijke klanten, kun je daar je acquisitie en benadering op aanpassen. Een bedrijf vergt een ander vocabulaire dan een particuliere klant. Maak dus een duidelijke keuze, ontwikkel je daarin en blijf daarbij. Heb je eenmaal een markt gevonden die je kunt bedienen én die groot genoeg is – want er moeten natuurlijk wel opdrachten zijn-, dan is het zaak om je te laten zien. Veel mensen doen nu eenmaal liever zaken met een persoon, in plaats van met een anoniem bedrijf. Dat kan op verschillende manieren. Fotograaf Arnold Reyneveld stelt zich bijvoorbeeld zeer kwetsbaar op, iets wat door velen niet snel als 'professioneel' wordt gezien. Hij vertelt openlijk dat hij zichzelf verwondde als jong volwassene. Vlak na die openbaring kwam de angst. Hoe beïnvloedt dit mijn imago? Wat zullen opdrachtgevers zeggen? Zie ik ze ooit nog terug? Hoort een fotograaf immers niet te blaken van het zelfvertrouwen? Uiteindelijk veranderde er niets. Integendeel, juist door zijn onzekerheden te openbaren en eerlijk te zijn over wie hij is, verlaagt hij ook voor zijn klanten de drempel om iets van zichzelf te laten zien. Dat komt enorm van pas bij zijn portretfotografie en daarnaast bindt hij mensen op die manier aan zich. Een online aanwezigheid is daarnaast essentieel. 'Het is wel afhankelijk van je doelgroep', aldus Marca, 'veel fotografen zitten op Facebook, maar als je je op jongeren richt,
12
heeft dat niet zoveel zin. Die zitten daar wel, maar zijn niet bepaald actief. Richt je je op vrouwen van boven de dertig, ga dan iets met Pinterest doen. Wil je daarentegen de zakelijke markt bedienen, dan ligt LinkedIn voor de hand. Het gaat erom dat je je verhaal
vertelt, daar moet je dus goed over nadenken.' Dat het niet voor iedereen even makkelijk is, beaamt Marca dan ook. 'Sommige mensen hebben er een handigheid in en anderen minder. Echter, als ondernemer zal je er toch iets mee moeten. Ik vind bloggen bijvoor-
ADVERTENTIE
beeld ook erg belangrijk, maar niet iedereen kan schrijven en veel mensen vinden het ook eng. Je laat je werk zien en dat kan afgekeurd worden.' Toch kan bloggen en Twitteren je ook helpen op een laagdrempelige manier contact te leggen met klanten, collega's en leveranciers. 'Er zijn flink wat introverte fotografen', vertelt Marca. 'Als fotograaf sta je natuurlijk veilig achter je camera. Een netwerkborrel kan dan best lastig zijn. Om daar minder moeite mee te hebben, kun je via social media vooraf kennismaken met andere mensen die ook gaan. Dan heb je in ieder geval iemand die je kent om je aan vast te klampen', concludeert ze lachend. 
Fotograaf Arnold Reyneveld was het gesprek van de dag toen hij openhartig over zijn depressie en automutilatie sprak. Hij heeft zijn zware verleden vervolgens naar zijn hand gezet en past zijn openheid tegenwoordig toe als gereedschap bij zijn portretfotografie. Arnold Reyneveld
Website www.studioreyneveld.nl
13
de zakelijke kant van de fotografie
De zakelijke kant van de fotografie
Free range lifestyle: tips voor een vrijer leven
Vaak komt de stap naar ondernemerschap voort uit onvrede met de huidige situatie. Je hebt een baan die niet bevalt of wilt meer vrijheid, weg onder het juk van je baas. Toch heeft het bestaan als ondernemer ook zijn beklemmende kanten. Moet je je naar de wens van elke klant aanpassen? Je hebt tenslotte geld nodig. Of is er ook een manier om je eigen draai te vinden en te doen waar je hart ligt? Veel fotografen komen uit een andere baansituatie. Zo ook fotograaf Richard Terborg. Net als velen met hem, was hij ongelukkig met zijn werk en wilde hij niet meer vast zitten in de negen tot vijf wereld van de kantoorbanen. Hij besloot het anders aan te pakken en probeerde naar eigen zeggen alle methoden die er bestaan. Wat bleef hangen, was de 'free range lifestyle', wat inhoudt dat hij elke dag opnieuw bepaalt wat hij wil doen en met wie. Om een idee te krijgen van hoe hij dat heeft aangepakt, kun je de volgende tips volgen:
• Reverse engineer je leven Met andere woorden, breek je huidige leven af en bouw het opnieuw op. Bedenk voor jezelf hoe je leven er over vijftien jaar uitziet. Dat mag zo gek mogelijk. Verzin waar je bent, wie je om je heen hebt en wat je doet, maar ook hoeveel geld je verdient en uitgeeft. Als je dat eenmaal vasthebt, kun je daar naartoe gaan leven. • Weet wat je uniek maakt Richard geeft een voorbeeld van zijn eigen situatie. Voordat hij fotograaf werd, deed hij een opleiding in media en design. 'Dus ik dacht: als ik nou mede-nerds ga vinden in die hoek en iets voor hen ga doen. Er zijn mensen die apps bouwen, wat nou als ik hen ga helpen met foto's, want ik kan met ze meepraten, ik ben een van hen.' Kijk dus naar alles wat je hebt gedaan in het verleden, wat je kunt en waar je goed in bent en probeer dat te combineren. • Geld verdienen Dan moet er nog brood op de plank komen. Breng voor jezelf in beeld hoeveel geld je nodig hebt en hoeveel tijd je wilt besteden om dit te verdienen. 'Ik had duizend euro per maand nodig en ik ben lui, dus ik wilde één dag werken om dat te verdienen.' Dat klinkt gek, maar het kwam erop neer dat Richard 29 dagen per maand had om zo'n opdrachtgever te zoeken. 'Of een heel jaar om twaalf mensen te vinden die dat geld willen betalen. Het kan ook anders, door tien mensen te vinden die honderd euro betalen, bijvoorbeeld door ze tegelijk les te geven. Kortom, blijf flexibel.' • Resistentie Oftewel stug door blijven gaan. Er zal altijd tegenslag zijn en er zullen
14
altijd dingen misgaan. Laat jezelf niet uit het veld slaan en blijf de droom achterna jagen. Richard had op een gegeven moment last van een burn-out en kon zijn bed niet meer uit komen. Hij compenseerde dat door online fotografieworkshops te geven en zo alsnog bezig te blijven. • Maak gelijkgestemde vrienden Je zult anderen nodig hebben om je droom te bereiken. De gunfactor is dus erg belangrijk en die ontstaat door anderen te helpen. Omring je door deze mensen, help elkaar en wees kritisch: ben je niet enthousiast over een klant of opdracht, doe het dan niet. Er zijn meer mensen die op deze manier leven, sommigen reizen de hele wereld over en werken waar en wanneer ze willen.
Toen Richard Terborg zijn draai niet kon vinden in de ict, ging hij op zoek naar wat hij wilde doen met de rest van zijn leven. Dat fotografie centraal zou staan, wist hij al. Hoe hij dat zou indelen, nog niet. Tot hij in aanraking kwam met de 'free range lifestyle'. Tegenwoordig bedenkt hij elke dag wat hij gaat doen en met wie. Richard Terborg
Website www.richardterborg.com
Ze vliegen de winkel uit Quadcopters en drones bij CameraNU.nl
Nieuwe
Quadcopters eN droNes bij cameraNu.Nl!
gOed leren vliegen met uw drOne?
bOek deZe drOnewOrkshOp! Op vrijdag 6 november 2015 wordt deze geweldige workshop gegeven in de winkel van CameraNU.nl op Urk
www.cameranu.nl/droneworkshop
facebook.com/cameranu
youtube.com/cameranu
Op werkdagen vOOr 23:59 besteld, de vOlgende dag in huis Zaterdag besteld, zondag in huis!
Foto: Frank Doorhof
instagram.com/cameranu_nl
16
zakelijk | Kamer van Koophandel
Advies van de Kamer van Koophandel
Eerste hulp bij het starten van je fotografiebedrijf
Van je hobby je werk maken klinkt natuurlijk als muziek in de oren. Toch komt er meer bij kijken dan je waarschijnlijk denkt. Want wanneer ben je een echt bedrijf? Hoe moet je je inschrijven bij de Kamer van Koophandel? Hoe bereken je een uurtarief? En heb je al over je pensioen nagedacht? Wij gingen op bezoek bij de Kamer van Koophandel en kwamen terug met een hoop informatie, zodat jij weer een stap dichterbij je eigen onderneming bent. Tekst Joni Hendrix
Oké, je bent eruit: je houdt van fotograferen, verdient er al wat geld mee en wilt daarom graag een eigen fotografieonderneming beginnen. Dat kan! Er zijn wel belangrijke punten waar je bij stil moet staan. Om je hierbij een handje te helpen hebben we een aantal zaken voor je op een rijtje gezet. We spraken Theo Vrolijk en Sabina Chaou van de Kamer van Koophandel over het starten van je eigen fotografiebedrijf. Ben je wel of geen ondernemer? Je kunt wel graag je eigen onderneming willen starten, maar volgens de Handelsregisterwet zijn er een aantal spelregels waar je je aan moet houden. Het is van belang dat het ondernemersbegrip een rol speelt als je: • met regelmaat en continuïteit deelneemt aan het economisch verkeer. Dit houdt in dat je minimaal twee dagen per week gemiddeld vijftien uur met je onderneming bezig bent. • op jaarbasis minimaal tienduizend euro omzet hebt. Let op: dit is een omzetindicatie! Let op: deze criteria zijn niet zwart-wit. 'Iedere situatie en iedere ondernemer is anders', aldus Sabina. Het is wel belangrijk om goed bij deze eisen stil te staan, want is het gewoon een hobby waar je geld mee verdient of wil je echt een ondernemer worden?
' Iedere situatie en iedere ondernemer is anders' Btw-nummer Als je hobbymatig fotografeert en af en toe betaalde opdrachten krijgt, kun je je niet bij de KvK inschrijven, maar het is wel slim om je bij de Belastingdienst in te schrijven. Je maakt natuurlijk kosten, je wilt facturen
sturen en alles via de officiële weg regelen. Dan is een btw-nummer genoeg, je bent dan voor de omzetbelasting ondernemer, maar niet voor de inkomstenbelasting. Volgens de Belastingdienst ben je ondernemer voor btw als je: • zelfstandig een bedrijf of beroep uitoefent. • regelmatig inkomsten hebt. Het maakt hierbij niet uit of je winst beoogt of maakt. • inkomsten naast je werk in vaste dienst hebt. Werk je bijvoorbeeld parttime in loondienst en doe je naast deze baan wat fotografieopdrachten? Dan moet je hier btw over betalen. • een vermogensbestanddeel of recht exploiteert. KvK-nummer Wil je echt van je hobby je werk maken, dan is het slim om contact op te nemen met de KvK. Eerst via de website waar veel informatie te vinden is. Voor een antwoord op maat kun je de KvK ook bellen. Samen met de KvK kijk je of je inschrijfplichtig bent. Dit wil zeggen: of je aan de criteria van de Handelsregisterwet voldoet en dus ondernemer bent. Als dit het geval is, ben je ook ondernemer voor btw. Je hebt dan ook een aantal voordelen, zoals zelfstandigen- en startersaftrek. Hiervoor kom je alleen in aanmerking als je: •1 225 uur op jaarbasis aan je onderneming besteedt, hierbij horen ook bijvoorbeeld marketing, reistijd, acquisitie enz. •m eer tijd steekt in je onderneming dan in andere werkzaamheden, zoals in loondienst werken. Er komen dus best wel wat criteria bij kijken. Daarom is het goed om bij jezelf na te gaan wat je met je fotografie wilt. Heb je advies nodig over het stappenplan? Vraag het aan de Kamer van Koophandel. Zij denken graag met je mee hoe je een planning maakt om goed voorbereid van
Eigenschappen van een goede ondernemer
Welke eigenschappen moet je zeker hebben om een succesvolle ondernemer te zijn? Sabina en Theo noemen er een paar: J e moet veel doorzettingsvermogen hebben. De eerste jaren zullen echt niet gemakkelijk zijn, je krijgt te maken met tegenslagen en daar moet je mee leren omgaan. P assie voor het vak is erg belangrijk. C ommerciële en communicatieve vaardigheden zijn onmisbaar. Je moet natuurlijk wel geld verdienen en goed met je klanten om kunnen gaan. E en netwerk bouwt zich niet zomaar op, dus netwerkvaardigheden heb je ook nodig. Het is belangrijk dat je altijd grip op jouw onderneming houdt. Weet wat er speelt in jouw bedrijf. Je moet ook een beetje kennis van financiën hebben, want je kunt niet tegen je boekhouder zeggen: 'Hier heb je alles, doe er maar wat mee!' Je moet wel een sparringpartner zijn voor de mensen die je helpen.
start te gaan. 'Soms is het slim om ook over je strategie na te denken. Fotografeer je tien bruiloften in een jaar, dan ben je nog geen ondernemer. Maar misschien kun je er bijvoorbeeld dertig doen, want dan past het ondernemersbegrip er goed bij en krijg je fiscale voordelen. Dat is voor je portemonnee beter. Je zou dan kunnen overwegen om minder bij je werkgever te werken. Dit zijn zaken waar je goed over na moet denken, want het kan je veel geld schelen', legt Theo uit. Inschrijven Als je voldoet aan het ondernemersbegrip kun je je inschrijven. Dit kun je online doen. Je moet het inschrijfformulier zo volledig mogelijk invullen, zodat je tijdens de afspraak bij de KvK je inschrijving
17
Alle prijzen zijn incl. btw en excl. verzendkosten. Alle rechten, veranderingen en fouten zijn voorbehouden. Ruimte: ©living4media/Annette & Christian Getoonde werk: „House of Savreda“ van Werner Pawlok – verkrijgbaar op LUMAS.COM. *Prijs is exclusief afwerking en lijst. AVENSO GmbH, Ernst-Reuter-Platz 2, 10587 Berlijn, Duitsland
Winnaar van de TIPA-Awards
“Best Photo Lab Worldwide” Geselecteerd door redacteuren van 28 toonaangevende, internationale fotomagazines
Uw foto als galerieprint in 120 x 90 cm, €43,95*
Maak niet alleen foto’s. Toon ze ook. In galeriekwaliteit. 60 keer testwinnaar. Made in Germany. Galeriekwaliteit waarop 12.000 professionele fotografen vertrouwen. Ontdek ons nu op WhiteWall.com
WhiteWall.com
zakelijk | Kamer van Koophandel
Tips van Sabina en Theo M aak een film in je hoofd en spoel deze twee jaar vooruit. Waar sta je dan als fotograaf? Wie zijn je klanten? Noem vijf punten die je dan bereikt wilt hebben. Speel nu de film stukje voor stukje terug. Wat moet je doen om daar te komen? Als je dat helder hebt, dan weet je wat jij moet doen om van jouw onderneming een succes te maken. B ouw een netwerk op met andere zzp'ers en probeer elkaar aan contacten te helpen. Zo zou je als fotograaf bijvoorbeeld kunnen samenwerken met een tekstschrijver, websitebouwer en marketeer. Iedereen kijkt in zijn netwerk of hij of zij iemand weet waar je een opdracht voor kunt doen en jij kijkt voor hen in jouw netwerk. Zo help je elkaar, want alleen is ook maar alleen. W il je samen met iemand een fotografiebedrijf beginnen? Stel dan een contract op! Ga niet uit van mondelinge afspraken, maar zet het zwart op wit. Zo voorkom je eventuele problemen in de toekomst. N a je inschrijving bij de KvK is het belangrijk dat je lekker aan de slag gaat. Loop je tegen problemen aan? Schakel dan de hulp van de Kamer van Koophandel in. Zij blijft namelijk altijd een klankbord waar je met je vragen naartoe kunt. H oud alles goed en netjes bij, zoals je uren, inkomsten en uitgaven. Bewaar deze gegevens zeven jaar! De Belastingdienst kan hier altijd om vragen en je moet ze dus ook kunnen tonen.
definitief kunt maken. Houd er rekening mee dat je al de omzetverwachting voor het eerste jaar moet invullen. Dit bespreek je uiteraard ook nog tijdens het gesprek. 'Als je niet weet wat je daar moet invullen, kun je dit bespreken met iemand van de KvK' vertelt Sabina. Let op: als je een fotostudio of een ander pand huurt, moet je de huurovereenkomst naar de inschrijving meenemen. Als je inschrijving definitief is afgerond, loop je met een KvK- en btw-nummer de deur uit en ben je klaar om te starten. Ondernemingsplan Volgens Theo en Sabina is voor iedere startende professionele fotograaf een ondernemingsplan onmisbaar. In zo'n plan zet je je eigen plannen op een rij. Je beantwoordt vragen als: Wie ben ik als ondernemer? Wat wil ik precies gaan doen? Welke rechtsvorm kies ik? Hoe ziet de markt eruit? Hoe kom ik aan klanten? Hoeveel geld heb ik nodig om mijn plannen te verwezenlijken? Door een ondernemingsplan te maken onderzoek je of jouw plannen haalbaar zijn en of er markt is voor jouw discipline. Stel dat er in jouw omgeving al vijftig portretfotografen zijn. Is het dan slim om de 51e te worden of kun je je dan beter op een ander genre richten? Dit plan dwingt je ook om de nodige keuzes te maken. Daarnaast voorkom je dat je aspecten over het hoofd ziet. 'In dit plan bespreek je ook je zwakke en sterke punten. Het is goed om naar je zwakke punten te
kijken. Ben je bijvoorbeeld niet goed in administratie? Zorg er dan voor dat je iemand inschakelt die het voor je doet of je erbij helpt. Het wil niet zeggen dat als je iets niet kunt je automatisch geen goede ondernemer bent. Als je goed bent in wat je doet, dus fotograferen in dit geval, kun je altijd mensen vragen om je te helpen met de dingen waar je minder goed in bent. Je kunt nu eenmaal niet alles, durf dat ook toe te geven', legt Sabina uit. Een ondernemingsplan hoeft geen heel boekwerk te zijn, tien pagina's is meer dan genoeg! Uurtarief Misschien wel een van de lastigste dingen voor startende ondernemers is het berekenen van een uurtarief. Hoeveel moet je vragen voor een shoot? Volgens Theo is het belangrijk dat je nooit als laagste gaat zitten. 'Veel starters denken: als ik laag zit dan haal ik klanten binnen. Maar een volgende fotograaf gaat dan onder jouw tarief werken en krijgt dan de klanten. Zorg ervoor dat je je eigen kosten goed in beeld hebt, kwaliteit kunt leveren en dat je kunt uitleggen waarom jouw uurtarief op dat niveau ligt.' Breng dus eerst goed in kaart wat je onderaan de streep over moet houden. Bereken wat je minimaal moet omzetten om de kosten die je maakt te kunnen dragen. Kijk niet alleen naar het bedrag dat je nodig hebt om van te
Theo Vrolijk is adviseur en ondersteunt ondernemers bij het opzetten van hun onderneming.
Sabina Chaou is frontofficemedewerker en helpt starters bij hun inschrijving.
' Een ondernemingsplan is onmisbaar voor iedere startende professionele fotograaf' leven. Ook moet je tarief in de markt passen. Daarnaast kun je je onderscheidend vermogen meenemen in het bepalen van je tarief. Probeer ook strategisch na te denken en speel in op de psychologie van de mens. 'Als je een laag tarief vraagt zullen mensen al snel denken dat het niets kan zijn. Zorg er dus voor dat je een redelijk uurtarief hebt. Als je bijvoorbeeld zegt: mijn uurtarief is honderd euro, maar je krijgt nu twintig procent korting. Dat spreekt mensen meteen aan en zo haal je je klanten binnen. Probeer te denken als je klant.' Theo beaamt dat het erg lastig is om een uurtarief te bepalen, het is persoonlijk en daarom zijn er ook geen vaste regels voor. Praat eens met je omgeving en vraag andere fotografen naar hun uurtarief. Meer info: www.ondernemersplein.nl/onlineleren/uurtarief-bepalen Van VAR-verklaring naar modelovereenkomst Als je voor meerdere opdrachtgevers werkt heb je een Verklaring Arbeidsrelatie, ook wel VAR-verklaring nodig. Deze vraag je aan bij de Belastingdienst. Met deze verklaring geef je de opdrachtgevers de zekerheid dat zij een zelfstandige inhuren en dat ze niet later alsnog loonheffing en premies moeten betalen. Maar vanaf 1
Pensioen Het lijkt nog ver weg, maar het kan geen kwaad om alvast over je oude dag na te denken. Als je geen baan in loondienst meer hebt, moet je zelf je pensioen opbouwen. Er zijn verschillende manieren om dit te doen. Je zou een lijfrente kapitaal kunnen opbouwen. Dit kun je doen via een bank, verzekeraar of beleggingsinstelling. Daarnaast kun je ook zelf sparen voor je pensioen. Houd hiermee rekening bij het berekenen van je uurtarief. Je kunt iets meer rekenen en dat bedrag zet je opzij voor later. Of ga beleggen, het is wel belangrijk dat je hier verstand van hebt! Ook is er een optie om eventueel je hypotheek af te lossen. Het voordeel hiervan is dat je ten tijde van je pensioen lagere woonlasten hebt en dus wat geld overhoudt. Maar dit is net als beleggen een risicovollere optie. Dus het is slim om je hierover goed te laten informeren en een manier te kiezen die bij jou past.
19
zakelijk | Kamer van Koophandel
Startersdag en bijeenkomsten Op zaterdag 7 november organiseert de Kamer van Koophandel de Startersdag. Dit is een gratis evenement vol informatie en inspiratie om de start van jouw bedrijf tot een succes te maken. Je kunt er onder meer terecht voor nuttige presentaties, persoonlijk advies en je kunt er natuurlijk netwerken met andere ondernemers en hen naar tips vragen. Deze dag wordt georganiseerd in Amsterdam, Arnhem, Eindhoven, Groningen, Rotterdam, Utrecht en Zwolle. Aanmelden is verplicht. Meer info: www.kvk.nl/startersdag Naast dit evenement organiseert de KvK ook iedere maand een aantal keren de bijeenkomst 'Een eigen bedrijf starten'. Tijdens deze bijeenkomst krijg je onder meer inzicht in eigenschappen van een ondernemer, tips voor marketing en marktonderzoek, uitleg over financiën, belastingen en begrotingen, en informatie over rechtsvormen. Meer info en agenda: www.kvk.nl/ bijeenkomsten/een-eigen-bedrijf-starten/
' Vanaf 1 januari 2016 verdwijnt de VARverklaring, deze wordt vervangen door modelovereenkomsten'
20
januari 2016 verdwijnt de VAR-verklaring. Deze wordt vervangen door een nieuw systeem van modelovereenkomsten. De Belastingdienst worstelde namelijk al jaren met schijnzelfstandigheid onder zzp'ers.
' Als je uurtarief laag is, zullen mensen al snel denken dat het niets kan zijn' Dit zijn zelfstandige ondernemers die wel een VAR-verklaring hebben, maar eigenlijk alleen op papier zelfstandig zijn. Ze werken dan bijvoorbeeld voor één opdrachtgever en doen dan eigenlijk niets anders dan mensen die in loondienst werken. Zij profiteren wel van onder meer de zelfstandigen- en startersaftrek. Daarom heeft de Belastingdienst voor een nieuw model gekozen. De nieuwe modelovereenkomsten worden door hen goedgekeurd en bieden vooraf al zekerheid voor de opdrachtgevers over de gevolgen voor loonheffing. De opdrachtgever hoeft geen loonheffingen in te houden en te betalen als er gewerkt wordt volgens de voorbeeldovereenkomst. Iedereen die volgens zo'n voorbeeldovereenkomst werkt of gaat werken, kan deze downloaden op de website van de Belastingdienst. De opdrachtnemer is dan niet verzekerd voor de werknemersverzekeringen (WW, ZW en WIA). Als blijkt
Handelsregister slim inzetten In het Handelsregister staan alle bedrijven en rechtspersonen die bij de KvK ingeschreven staan. Je vindt hierin onder meer de contactgegevens van een bedrijf. Volgens Theo kun je dit register ook slim inzetten voor je marketingdoeleinden. 'Fotografeer je bijvoorbeeld horecapanden en ben je op zoek naar nieuwe opdrachtgevers? Raadpleeg dan het register. Je kunt hier zo een heel bestand uittrekken. Voor ieder adres betaal je drie cent, maar dan heb je wel snel veel potentiële opdrachtgevers gevonden. En wat ook handig is: zoek uit hoeveel bedrijven 25 of vijftig jaar bestaan. Deze bedrijven willen misschien wel een leuk jubileumboek en daar kun jij hen vast bij helpen. Op zo'n manier kun je dus ook het register slim raadplegen!' In het Handelsregister staan ongeveer 9500 fotografen.
dat de manier van werken niet volgens de overeenkomst gaat, moet de opdrachtgever alsnog loonheffingen inhouden en betalen. In dit geval is de opdrachtnemer wel verzekerd voor werknemersverzekeringen. Daarnaast zijn opdrachtgever en –nemer per 1 januari 2016 beiden verantwoordelijk voor de arbeidsrelatie, voorheen was dat alleen de opdrachtnemer.
Contact Wil je contact opnemen met de Kamer van Koophandel? Kijk dan op www.kvk.nl/contact voor de gegevens.