Brandpuntsafstand: 45mm · F/2.8, 1/320 sec
Twee nieuwe lichtgevoelige F/1.8 vaste brandpunt objectieven met superieure optische prestaties, ongekende mogelijkheden tot dichtbij scherpstellen en voorzien van Tamron's krachtige VC beeldstabilisatie. SP 35mm F/1.8 Di VC USD | SP 45mm F/1.8 Di VC USD Voor Canon, Nikon en Sony camera's.
Transcontinenta B.V. ● 0252-687555 ● tamron@transcontinenta.nl ● facebook.com/tamronnederland
OVER ONS
Over ons
DIGIFOTO Pro wordt gemaakt door een vast team van redacteuren. Daarnaast maken we gebruik van freelancers en hebben we een aantal partners die op regelmatige basis artikelen aanleveren voor het magazine. Even voorstellen: REDACTIE
Julian Huijbregts HOOFDREDACTEUR
Als hoofdredacteur is Julian verantwoordelijk voor de inhoud van het magazine en de website. Naast het bepalen en uitzetten van de onderwerpen, het aansturen van de redactie en freelancers, kruipt hij ook regelmatig zelf in de pen. Dat levert meestal reviews van camera’s en objectieven op, maar voor een achtergrondartikel draait hij ook zijn hand niet om. julian@clipboard-publishing.nl
Lucas Boon
Peter Güldenpfennig
Eveline Meijer
Mark Scholten
REDACTEUR
Joni Hendrix
Thomas Kouveld
REDACTEUR
REDACTEUR
Joni is niet alleen creatief met beeld, maar ook met woorden. Duidelijk overbrengen hoe een fotograaf te werk gaat? Dat laten we graag aan haar over.
Thomas begon ooit met het fotograferen van obscure bandjes in duistere kroegen en kreeg toen de smaak te pakken. Schrijven vond hij altijd al leuk, net als de nieuwste gadgets. Naast een voorliefde voor fotografie is hij gek op anekdotes van enthousiaste fotografen.
joni@clipboardpublishing.nl
REDACTEUR
REDACTEUR
REDACTEUR
thomas@clipboardpublishing.nl PARTNERS
DutchPhotoZone Sinds 2008 werkt DIGIFOTO Pro samen met DutchPhotoZone (DPZ), hét forum voor de serieuze amateurfotograaf en (semi)professional. In elke editie tonen we je het werk van een van de DPZ-leden. www.dutchphotozone.com
WWW.DIGIFOTOPRO.NL EDITIE 3-2015
3
Uitleg
Over onze reviews
Elke editie testen we diverse camera’s, objectieven en accessoires. Maar hoe testen we deze producten precies en hoe beoordelen we ze? Op deze pagina geven we je een overzicht van onze criteria en testmethoden.
BEDIENING
Bij de bediening beoordelen we niet alleen de ergonomie, maar ook de menustructuur van de camera.
Onder snelheid valt het autofocussysteem, maar ook de tijd die de camera nodig heeft om foto’s weg te schrijven.
BEHUIZING
Bij de beoordeling van de behuizing kijken we naar de bouwkwaliteit, maar ook het lcd en de zoeker nemen we in beschouwing.
D I GI F O
Brons
Een product dat doet wat het moet doen, maar niet echt uitblinkt krijgt een bronzen award.
Zilver
ZILVER
Producten die een goede indruk op ons achterlaten krijgen een zilveren award.
PR O • TO
Goud
Komen de prestaties van de camera ook overeen met wat je op basis van de prijs mag verwachten?
CATEGORIEËN
Camera’s delen we in onderstaande (sub) categorieën in. De scores en de awards zijn alleen onderling te vergelijken bij camera’s in dezelfde subcategorie. Krijgt een compactcamera van ons een Goud Award, dan wil dat niet zeggen dat deze camera even goed presteert als een spiegelreflex met diezelfde award.
SPIEGELREFLEXCAMERA’S (DSLR)
GOUD
PR O • TO
PLATINA
Instap Geavanceerd Professioneel
COMPACTE SYSTEEMCAMERA’S (CSC) Instap Geavanceerd High-end
Objectieven
De beoordeling van objectieven lijkt op die van camera's, maar we gebruiken hiervoor een aantal andere criteria. Scherpte Alle objectieven testen we op scherpte. Bij zoomobjectieven kijken we naar diverse brandpuntsafstanden.
Autofocus We kijken niet alleen naar de snelheid van de autofocus, ook de geluidsproductie en de nauwkeurigheid nemen we mee in de beoordeling.
Vervormingen Onder vervormingen rekenen we zaken zoals chromatische aberratie, vignettering, vertekening en flare. Een hoge score betekent dat het objectief weinig vervormingen heeft.
Behuizing Steekt het objectief degelijk in elkaar, zijn er bijvoorbeeld stof- en regenafdichtingen?
4
PR O • TO
ARD AW
SNELHEID
BRONS
ARD AW
De score voor de beeldkwaliteit beoordelen we aan de hand van de ruisprestaties, het dynamisch bereik en de kleurweergave van de camera.
PRIJS/KWALITEIT
D I GI F O
BEELDKWALITEIT
PR O • TO
ARD AW
Bij onze camera-reviews geven we scores voor vijf verschillende criteria. We beoordelen camera's per categorie, de scores van een compactcamera kun je dus niet direct met die van een spiegelreflex vergelijken. Ook zijn beoordelingen tijdsgebonden. Je kunt camera's van nu immers moeilijk vergelijken met camera's van een paar jaar geleden.
Wij kunnen niet bepalen hoeveel waarde jij hecht aan bepaalde eigenschappen van een objectief of camera, de ene persoon zal bijvoorbeeld snelheid belangrijker vinden dan de andere persoon. Daarom geven we scores voor de afzonderlijke criteria. Wel vellen we een eindoordeel in de vorm van één van onderstaande awards.
ARD AW
Camera's
Awards
D I GI F O
We testen de producten grotendeels in de praktijk. Een objectief of camera gebruiken we op dezelfde manier zoals we ook onze eigen apparatuur gebruiken. Daardoor lopen we tegen praktische bezwaren of voordelen op, die minstens zo belangrijk zijn als alleen de droge cijfers en testresultaten. Daarnaast kijken we ook onder gecontroleerde omstandigheden naar de belangrijke aspecten.
D I GI F O
AWARDS
Prijs/kwaliteit Komen de prestaties van het objectief ook overeen met wat je op basis van de prijs mag verwachten?
Weet een product ons echt te overtuigen, dan belonen we het met een gouden award.
Platina
Voor de echt uitblinkende producten is er de platina award. Een product moet ons volledig weten te overtuigen willen we deze award toekennen.
Onderscheidingen
Sommige producten hebben een opvallende eigenschap, zeer goede prijs-kwaliteitverhouding of steken boven de rest uit dankzij hun ontwerp. Hiervoor delen we de volgende onderscheidingen uit. Deze kunnen ook gecombineerd worden met een award. Innovatief
INNOVATIEF
Heeft een fabrikant lef en komen ze met nieuwe technieken of toepassingen? Dan kunnen ze een innovatie-award verwachten! Budget
BUDGET
Is het product vriendelijk voor je portemonnee, dan krijgt het een budget-award mee. Design
DESIGN
Niets zo persoonlijk als smaak, maar voor een bovengemiddelde aandacht aan het ontwerp kennen we een design-award toe.
WWW.DIGIFOTOPRO.NL EDITIE 3-2015
Altijd op zoek naar het ultieme fotomoment Tot € 300,cashback*
Koop de Canon EOS 7D Mk II plus een geselecteerde lens en ontvang maximaal € 300,- cashback.
*Voor actievoorwaarden ga naar http://www.canon.nl/lens-cashback/eos-7d-mark-ii
INHOUD
22
FLYING HOLLAND Lijnen in het landschap
36
DONKER UTRECHT De Domstad bij nacht
82
INTERVIEW: COOPER SEYKENS Jong en ambitieus
110
INTERVIEW: GERBRAND VAN UYTVANCK Drie maanden in Rwanda
CAMERA'S
OBJECTIEVEN
10 Sony A7R II
32 Praktijktest: Nikon 600mm f/4E FL ED VR
Alle Sony-techniek in één camera
17 Canon EOS 5DS R Nieuwe megapixelkoning
OM-D 44 Olympus E-M10 Mark II
Indrukwekkend instapmodel
48 Panasonic Lumix GX8
Op safari in Noordwijk
52
Sigma 24-35mm f/2 DG HSM Art
10
Drie primes in één objectief
AF-S 16-80mm 54 Nikon f/2.8-4E ED Voor altijd en overal
Foto-vlaggenschip met 4K
56 Fujifilm X-T10
INSPIRATIE
Het kleine broertje van de X-T1
de Schoolbanken 62 Uit Goran Turnše Fotograferen als een choreograaf
TECHNIEK 72 Foto's presenteren
68 Gijs van den Berg Gewoon Koffie
De mooiste presentatie van je werk
98 4K-Monitoren
chter de schermen: 94 AMathijs van den Bosch
Bodypaint in de studio
innaar fotowedstrijd 104 W'Reisfotografie
Zeeën aan werkruimte en haarscherp beeld
voor 106 Accessoires filmmakers
Koen van Dijck over zijn winnende foto
Benodigdheden om te filmen met je fotocamera
32
122 Magnum Contact Sheets Inzicht in iconische foto's
52
68
80
FOTOWEDSTRIJD
HOOGTE
Maak kans op een Fujifilm X-A2!
122
NIEUWS
CANON
CANON EF 35MM F/1.4L II USM Na zeventien jaar krijgt de Canon EF 35mm f/1.4L een opvolger. Canon voorziet het nieuwe objectief van 'Blue Spectrum Refractive Optics'. Dit nieuwe BRelement bestaat uit een laag van organisch optisch materiaal, dat zich tussen twee lenselementen bevindt. Dit moet leiden tot een sterke vermindering van
chromatische aberraties. De nieuwe lichtsterke prime is iets langer dan zijn voorganger en met een gewicht van 760 gram ook 180 gram zwaarder. Halverwege oktober ligt de 35mm f/1.4L II USM in de winkels. Adviesprijs â‚Ź 2099,Info www.canon.nl
NIKON
NIKON AF-S NIKKOR 24-70MM F/2.8E ED VR Nikon brengt in oktober een nieuwe professionele standaardzoom op de markt. De 24-70mm f/2.8E ED VR is uitgerust met een elektromagnetisch diafragma en VRbeeldstabilisatie. Dat maakt het objectief iets groter en zwaarder dan de voorganger, die sinds 2007 op de markt is. Ook de filtermaat groeit
naar 82mm. De nieuwe optische constructie bevat voor het eerst een asferisch lenselement van ED-glas. Dat moet chromatische aberraties en coma tegengaan en zorgen voor minder lichten scherpteafname in de hoeken. Adviesprijs â‚Ź 2499,Info www.nikon.nl
TAMRON
TAMRON SP 35MM EN 45MM F/1.8 DI VC USD Tamron introduceert lichtsterke 35mm- en 45mm-primes voorzien van VC-beeldstabilisatie. Met de lancering van de nieuwe objectieven presenteert Tamron ook een volledig nieuw ontwerp voor de SP-objectieven. Deze 'Super Performance'-lijn moet het beste bieden op gebied van beeldkwaliteit en heeft een hoogwaardige behuizing met afdichtingen tegen stof en vocht. De fabrikant belooft uitstekende optische prestaties met een minimum aan vervormingen en lensfouten. Volgens Tamron zijn de nieuwe standaardobjectieven in staat om het maximale te halen uit dslr-camera's met hoge resolutie, zoals de Nikon
8
D810 en Canon EOS 5DS. Beide objectieven hebben een opvallend korte minimale scherpstelafstand. De 35mm focust al vanaf twintig centimeter, gemeten vanaf het sensorvlak. Dankzij het zwevende lensontwerp moeten de prestaties ook bij korte focusafstanden uitstekend zijn. Tamron gaat de objectieven uitbrengen met Canon EF- en Nikon F-vatting. Later verschijnen er ook Sony A-varianten, zonder VCstabilisatie. Rond oktober moeten de 35mm en 45mm f/1.8 in de winkels liggen. Op moment van schrijven zijn de adviesprijzen nog niet bekend. Info www.tamron.eu
WWW.DIGIFOTOPRO.NL EDITIE 3-2015
Ontdek de wereld van bovenaf!
PHANTOM 3
PHANTOM 3 STANDARD € 919*
PHANTOM 3 ADVANCED
PHANTOM 3 PROFESSIONAL
€ 1099*
€ 1399*
Standard Remote Controller
Advanced Remote Controller
Advanced Remote Controller
57W Charger
57W Charger
100W Fast Charger
25 minuten vliegtijd
23 minuten vliegtijd
23 minuten vliegtijd
Panasonic Smart FSI Sensor
Sony Exmor BSI Sensor
Sony Exmor BSI Sensor
500 meter bereik
2000 meter bereik
2000 meter bereik
Full HD, 30 fps
Full HD, 60 fps
Full HD, 60 fps
Vision Positioning System
Vision Positioning System
Filter ring voor ND filters
Filter ring voor ND filters 4K Ultra HD, 24 fps
Onder andere verkrijgbaar bij:
* Verkoopadviesprijs. Ook DJI reseller worden? Kijk op www.mecodi.com voor meer informatie!
REVIEW
Sony A7R II
Het beste van Sony in één camera
Sony A7R II Een gloednieuwe 42,4-megapixel bsisensor, vijf-assige beeldstabilisatie, 4K-filmfunctie, 399 autofocuspunten en een reusachtige oled-zoeker. Het zijn de ingrediënten van de Sony A7R II. Op papier is het misschien wel de meest geavanceerde camera ooit en onze verwachtingen zijn dan ook hooggespannen. Maakt Sony ze waar? TEKST EN FOTOGRAFIE JULIAN HUIJBREGTS
Camera Sony A7R II Objectief Sony 55mm f/1.8 Diafragma f/2.8 Sluitertijd 1/60 ISO 400
10
WWW.DIGIFOTOPRO.NL EDITIE 3-2015
inds 2013 bestormt Sony de markt met spiegelloze fullframe-camera's. Tot voor kort waren er drie verschillende modellen, elk met hun eigen specialiteit. De Sony A7R was met zijn 36-megapixelsensor de beste keus voor landschapsfotografen. De Sony A7S kreeg een extreem gevoelige sensor met 12 megapixels en een geavanceerde filmfunctie. De Sony A7 II is het 'allround'-model, met een gestabiliseerde 24-megapixelsensor, voorzien van fasedetectie-focuspunten. Voor de A7R II heeft Sony de beste eigenschappen van deze drie camera's samengevoegd en op veel punten nog eens flink verbeterd. Verbeterde behuizing Op het oog lijkt de Sony A7R II veel op de A7 II. Ten opzichte van de eerste camera's in de A7-serie kreeg dat toestel een iets grotere behuizing met meer houvast en verbeterde bediening. Het nieuwe topmodel neemt die verbeteringen over, maar heeft meer nieuws te bieden. Zo is ook de achterkant van de A7R II-behuizing gemaakt van magnesium en is de objectiefvatting verstevigd. De draaiknop bovenop de behuizing is nu voorzien van een 'lock'. Je moet eerst het knopje indrukken voordat je van camerastand kunt wisselen. Het voordeel is dat je niet per ongeluk de camera in een andere stand zet, maar helaas heeft de knop geen unlock-functie. Het draaiwiel is altijd vergrendeld en het wisselen van fotografeerstand is daarmee wat omslachtiger. Net als de A7R heeft de A7R II een kantelscherm met diameter van 3-inch, het is echter een verbeterd paneel met 1,23 miljoen beeldpunten. De resolutie is gelijk, maar dankzij de rgbw-indeling met witte pixels is het scherm in fel licht beter af te lezen. Hoewel de behuizing zeer degelijk en robuust aanvoelt, missen we afdichtingen tegen stof en vocht. Op dat vlak heeft Sony nog winst te boeken, want bij de duurste systeemcamera's van de concurrentie en high-end dslr's, is een water- en stofbestendige behuizing gemeengoed. Ook de accu is niet gewijzigd ten opzichte van de eerdere A7-camera's. Gebruik je de zoeker, dan kun je zo'n 290 foto's maken op een volle lading. In vergelijking met professionele dslr's is dat erg weinig. Om die pijn iets te verzachten, levert Sony twee accu's mee. Ook kun je de VG-C2EM-
WWW.DIGIFOTOPRO.NL EDITIE 3-2015
Camera Sony A7R II Objectief Sony 55mm f/1.8 Diafragma f/2.8 Sluitertijd 1/3 ISO 6400
batterijgreep aanschaffen; deze biedt extra houvast en bedieningsknoppen en plaats voor twee accu's. Een andere handige optie is de mogelijkheid om de camera onderweg op te laden met een powerbank via de usb-aansluiting. De A7R en zijn broertjes hadden al een indrukwekkende oled-evf. Met de A7R II gaat Sony nog een stap verder. De resolutie is met 2,36 miljoen beeldpunten gelijk gebleven, de zoeker toont echter een groter beeld. Met een vergroting van 0,78x is het niet alleen de grootste elektronische zoeker op de markt, het beeld is ook groter dan bij professionele fullframe-dslr's. Dat maakt handmatig scherpstellen erg eenvoudig, je ziet duidelijk wat er scherp is. Bovendien reageert de zoeker zeer snel, zonder zichtbare vertragingen. Beeldkwaliteit In de Sony A7R II vinden we een 42,4-megapixelsensor met 'backsideillumination'-techniek. Het is de eerste fullframe bsi-sensor. Dankzij deze techniek vangen de pixels meer licht en kan de sensor sneller uitgelezen worden. Net als bij andere Sony-camera's zijn de raw-bestanden van de Sony A7R
II enigszins gecomprimeerd. Je kunt dit niet uitschakelen. In de praktijk is de kans dat dit zichtbaar is in de resultaten klein, in onze testfoto's hebben we het niet waar kunnen nemen. Onder sommige omstandigheden, bijvoorbeeld bij het fotograferen van 'star trails', kunnen er artefacten zichtbaar worden bij het bewerken van bestanden. Sony heeft aangegeven te overwegen om een optie voor rawbestanden zonder compressie toe te voegen. Dit zou in theorie middels een firmware-update mogelijk moeten zijn. Ondanks de compressie op de rawbestanden, is de beeldkwaliteit van de Sony A7R II fenomenaal. Zoals we gewend zijn van Sony-sensoren is het dynamisch bereik zeer indrukwekkend. In de schaduwpartijen is extreem veel informatie beschikbaar. Een foto die vijf stops is onderbelicht, kun je probleemloos repareren door de belichting op te schroeven. Ook in de hooglichten kun je nog een tot twee stops aan informatie terugwinnen bij het bewerken van de raw-bestanden. Het iso-bereik loopt van 100 tot 25.600 en kan worden uitgebreid naar 50102.400. Tot iso 1600 is er vrijwel geen
11
CAMERANU.NL, ALTIJD DE JUISTE INFO!
Sinds kort hebben we bij verschillende producten informatieve video’s met alle ins en outs! Speciaal op maat gemaakt door ons team.
Jurie-Jan Editor Petra Productspecialist
Camera Bekend merk
facebook.com/cameranu
youtube.com/cameranu
instagram.com/cameranu_nl
www.cameranu.nl/productvideos Jouw favoriete product als video? Laat het ons weten via social media!
OP WERKDAGEN VOOR 23:59 BESTELD, DE VOLGENDE DAG IN HUIS Zaterdag besteld, zondag in huis!
Sony A7R II
Camera Sony A7R II Objectief Sony 55mm f/1.8 Diafragma f/2.8 Sluitertijd 1/80 ISO 51.200
AUTOFOCUS MET CANON EF-OBJECTIEVEN
Het nieuwe autofocussysteem van de A7R II werkt niet alleen in combinatie met Sony-objectieven, maar ook wanneer je een autofocusadapter gebruikt voor Canon EF-objectieven. Onder andere Metabones maakt zo'n adapter. Met de eerdere A7-camera's was het mogelijk om Canon-objectieven met autofocus te gebruiken, dat werkte echter alleen met contrastautofocus en werkte zeer traag. Het vinden van de focus kon gerust vijf seconden duren. Zet je een EFobjectief met AF-adapter op de A7R II, dan kun je ook de 399 fasedetectie-focuspunten gebruiken. Het verschil met contrastdetectie is enorm, de focus is vrijwel direct gevonden, de snelheid doet maar iets onder ten opzichte van de Sony FE-objectieven. In theorie werkt de autofocus met alle Canon EF-objectieven, ongeacht het merk. Ook een Sigma- of Tamron-objectief met EFvatting zou moeten werken. In de praktijk werken niet alle objectieven even goed en sommige zelfs totaal niet. Wil je hier gebruik van maken, dan zal je goed onderzoek moeten doen of jouw combinatie werkt en zo ja, hoe goed het werkt. Ondanks de wisselende resultaten is het werken met een autofocusadapter enorm verbeterd ten opzichte van de vorige A7-camera's. Met moderne Canon EF-objectieven, zoals de 24-105mm f/4L IS USM, 35mm f/2 IS en 16-35mm f/4L IS USM werkt de autofocus erg goed. Ook Sony's eigen objectieven met A-vatting profiteren van de verbeterde autofocus. Je kunt ze in combinatie met de LAEA3-adapter gebruiken op de A7R II. We hebben dit uitgetest met een 70-300mm SSM-objectief en dat leverde indrukwekkende prestaties op.
WWW.DIGIFOTOPRO.NL EDITIE 3-2015
ruis waar te nemen. Vanaf die iso-waarde zie je wat korrel als je het beeld honderd procent bekijkt, maar op afdrukken zal het nauwelijks opvallen. Tot iso 6400 zijn de prestaties zeer goed en ook hogere iso-waarden kun je probleemloos inzetten. Voor kleinere afdrukken is iso 25.600 nog perfect bruikbaar en zelfs iso 51.200 zouden we nog inzetten als de omstandigheden er om vragen. Dankzij de enorm hoge resolutie blijft de beeldkwaliteit acceptabel als je de foto's verkleint voor weergave op internet of kleinere afdrukken. De A7R II weet de extreem lichtgevoelige A7S zelfs te overtreffen op deze iso-waarden als het gaat om detailweergave. Verklein je de 42,4-megapixelbestanden naar de 12-megapixelresolutie van de A7S, dan zijn de foto's gemaakt met de A7R II scherper en detailrijker. Bij de hoogste waarde van iso 102.400 treden er veel kleurverschuivingen op en verlies je erg veel details. Al met al levert de 42,4-megapixelsensor uitmuntende resultaten. De beeldkwaliteit evenaart of overtreft de beste dslr's van dit moment. Sluiter en beeldstabilisatie Uit de hand perfect scherpe foto's maken met camera's die over een extreem hoge resolutie beschikken is een uitdaging, zelfs bij relatief snelle sluitertijden. De kleinste bewegingen worden zichtbaar in de resultaten. Het klappen van een spiegel of de beweging van de sluiter kan al voor onscherpte zorgen. Ten opzichte van spiegelreflexcamera's is de Sony A7R II in het voordeel. Er is immers geen spiegel die op- en neerklapt bij het maken van de foto's. Dat is echter nog geen
garantie voor scherpe foto's onder alle omstandigheden. Ook de mechanische sluiter is een bewegend onderdeel en kan de scherpte beïnvloeden. Dit fenomeen staat te boek als 'shutter shock' en is ook bij systeemcamera's van invloed. Sony heeft de A7R II voorzien van een volledig nieuw ontwikkelde sluiter. Deze is een stuk stiller en duurzamer – je kunt tot 500.000 opnames maken – dan het exemplaar in de A7R. Ondanks dat ook die camera niet over een spiegel beschikt, hoor je dat toestel vrij hard klikken bij het maken van een foto. De A7R II is merkbaar stiller, zeker als je de nieuwe 'Electronic First Curtain Shutter'-stand (EFCS) gebruikt. Activeer je deze functie, dan werkt de sluiter half elektronisch en half mechanisch. Dat zorgt voor minder geluid, want de sluiter maakt maar één beweging. Bovendien gaat de zoeker minder lang op zwart bij het maken van een foto en neemt de 'shutter shock' af. Nikon voorzag de D810 ook van een EFCS-modus, maar bij een spiegelreflex werkt dit minder praktisch, omdat de spiegel opgeklapt moet worden. Je kunt de optische zoeker dus niet meer gebruiken. Dat nadeel heeft de Sony A7R II niet, er zit immers geen spiegel in de weg. Het is mogelijk om een volledig elektronische sluiter te gebruiken in de 'Silent Mode'. Daarmee fotografeer je volledig zonder geluid, maar bij snelle bewegingen kan dit een 'rolling shutter'-effect opleveren. De EFCS-stand heeft hier geen last van, enkel bij zeer snelle sluitertijden (1/2000e seconde of hoger) in combinatie met third partyobjectieven kan het voorkomen dat de belichting niet helemaal egaal is. Naast de verbeterde sluiter is de ingebouwde beeldstabilisatie een groot pluspunt van de Sony A7R II. De vijf-assige stabilisatie helpt je om scherpe foto's te maken met langere sluitertijden, maar helpt ook bij het krijgen van perfect scherpe foto's in combinatie met 'normale' sluitertijden. De combinatie van de EFCS-stand en de beeldstabilisatie zorgde ervoor dat we in de praktijk met 1/50e seconde vrijwel altijd perfect scherpe foto's konden maken met het Sony 55mm f/1.8objectief. Zonder deze hulpmiddelen ingeschakeld is het succespercentage een stuk lager. De beeldstabilisatie is ook effectief bij langere sluitertijden, tot 1/8e seconde lukte het nog om behoorlijk scherpe foto's te krijgen met de 55mm. Snelheid en autofocus De eerste Sony A7R beschikte over autofocus op basis van contrastdetectie.
13
REVIEW
Camera Sony A7R II Objectief Sony 55mm f/1.8 Diafragma f/1.8 Sluitertijd 1/100 ISO 3200
Dat werkte nauwkeurig, maar niet bijzonder snel. In de A7 en de A7 II gebruikte Sony ook 117 fasedetectiefocuspunten op de sensor. Dat maakte deze camera's geschikter voor autofocustracking. Ook de Sony A7R II beschikt over deze techniek, maar het aantal focuspunten is nog eens flink opgeschroefd naar een totaal van maar liefst 399 stuks. De punten beslaan een groot deel van de sensor. In totaal bestrijken ze 45 procent van het sensoroppervlak. Dat is flink meer dan wat gebruikelijk is bij fullframedslr's. Ook buiten dit gebied kun je nog scherpstellen, dan maakt de A7R II gebruik van contrastdetectie. In combinatie met Sony-objectieven werkt de autofocus uitstekend. Gebruik je lichtsterk glas, zoals de 55mm f/1.8, dan kun je ook met zeer weinig licht
14
nog erg goed scherpstellen. De snelheid neemt dan iets af, maar de camera weet probleemloos het juiste focuspunt te vinden. Ook focustracking gaat de A7R II erg goed af. Het is indrukwekkend om te zien hoe de 399 focuspunten over het scherm dartelen terwijl je een bewegend onderwerp volgt. Objectieven worden goed gevolgd en scherp gehouden door de camera. Met een fotografeersnelheid van vijf beelden per seconde is de A7R II niet bijzonder snel, maar voor een camera met zo'n hoge resolutie is het een respectabele snelheid. Fotografeer je in raw-formaat, dan kun je zo'n 25 foto's maken met maximale snelheid. Gezien de enorme bestanden is dat een knappe prestatie. Schakel je over naar jpg met standaard-kwaliteit, dan kun je ruim vijftig foto's schieten in een burst. Deze cijfers en de goede autofocus
maken de A7R II prima geschikt voor actiefotografie. Iets wat bij de oorspronkelijke A7R niet het geval is. Filmfunctie Misschien wel de grootste verrassing van de Sony A7R II is de 4K-filmfunctie. Voor de introductie van het nieuwe topmodel mikte Sony met de A7S op fanatieke filmmakers. Die camera kan filmen in 4K, maar alleen met gebruik van een optionele hdmi-recorder, die nog eens zo'n tweeduizend euro extra kost. Hoewel de nieuwe A7R II duurder is dan de A7S, ben je goedkoper uit als je in 4K wilt filmen, want de externe recorder is niet nodig: de A7R II filmt in 4K-resolutie (3840x2160 pixels) met 30, 25 of 24 fps op een geheugenkaart. Je hebt daar een sdxc-geheugenkaart van minimaal 64GB, met UHS-1 U3-certificering, voor nodig. Met langzamere of kleinere kaarten weigert de 4K-functie dienst. De benodigde kaartjes zijn echter niet duur, voor minder dan vijftig euro koop je een geschikte sdxc-kaart. Bij gebruik van de filmfunctie heb je keuze uit twee standen: fullframe of aps-c. Kies je de aps-c-stand, dan wordt een aps-c-uitsnede van de sensor gebruikt en kan de A7R II alle pixels uitlezen en gebruiken voor de filmopname. Dit resulteert in foutloze filmbeelden zonder moire en uitstekende ruisprestaties, die de A7S tot iso 25.600 evenaren. Het nadeel van de aps-c-stand is dat het 'rolling shutter'-effect flink aanwezig is. Bij snelle bewegingen met de camera of van onderwerpen worden rechte lijnen schuin weergegeven. Film
WWW.DIGIFOTOPRO.NL EDITIE 3-2015
ADVERTENTIE
CONCLUSIE
SPECIFICATIES
Adviesprijs €3500,- (body) Resolutie 42,4 megapixels Beeldsensor Fullframe bsi-cmos ISO-bereik 100-25.600 (uitbreiding naar 50-102.400) Scherm 3-inch (1,23 miljoen beeldpunten) Zoeker Oled-evf (2,36 miljoen beeldpunten) Scherpstelling 399 fasedetectiepunten Snelheid 5 fps Opslag Sdxc Afmetingen Ca. 126,9 x 95,7 x 60,3 mm Gewicht 625 gram (incl. accu) Beeldstabilisatie 5-assige sensorstabilisatie Filmfunctie 4K (30, 25, 24 fps), 1080p (max. 60 fps), 720p (max. 120 fps)
BEOORDELING
CATEGORIE
Beeldkwaliteit Bediening
HIGH-END CSC
Behuizing Prijs/kwaliteit
D I GI F O
Snelheid
PR O • TO
ARD AW
je in de fullframe-stand, dan worden niet alle pixels uitgelezen. Dit kan bij fijne details moire opleveren, maar in de praktijk komen we weinig beeldfouten tegen. Wel zijn de ruisprestaties minder goed in deze stand. De fullframe-stand is echter geschikter voor het filmen van snelle bewegingen, 'rolling shutter' blijft goed onder controle en is vergelijkbaar met andere camera's zoals de Panasonic GH4. De twee standen bieden dus ieder hun voor- en nadelen. Afhankelijk van de situatie zal je een afweging moeten maken tussen de aps-c- en fullframestand. Het gemak van 4K-filmen op een geheugenkaart is echter een flink voordeel ten opzichte van de Sony A7S. Bovendien profiteer je tijdens het filmen van de ingebouwde beeldstabilisatie. Ook zonder statief maak je zo stabiele filmopnames, ongeacht het objectief dat je gebruikt. Filmen in 4K vergt veel processorkracht. Bij hoge omgevingstemperaturen kan het voorkomen dat de A7R II oververhit raakt. Dit resulteert in een waarschuwing en het stoppen van de filmopname. We hebben hier in de praktijk vrijwel geen last van ondervonden, enkel bij extreme temperaturen kun je dit probleem verwachten als je de camera tientallen minuten laat lopen. Overigens hebben ook veel camera's van andere merken in dergelijke situaties met oververhitting te kampen. Maak je korte opnamen van een paar minuten, dan zal het niet optreden. Voor professioneel gebruik kan dit een nadeel zijn, die doelgroep kan het echter vrij eenvoudig oplossen door een externe hdmi-recorder te gebruiken. De ingebouwde processor hoeft dan vrijwel geen werk te verrichten en de camera raakt dus niet oververhit. Net als de Sony A7S en A7 II beschikt de nieuwe A7R II over het Slog2-profiel. Dat levert een groot dynamisch bereik op en een goed uitgangspunt voor wie zijn beelden uitgebreid wil bewerken. In deze stand gebruikt de camera een hogere iso-waarde als minimum. Bij de Sony A7S is dat iso 3200, bij de A7 II iso 1600, film je met de Sony A7R II in S-log, dan is de iso-waarde 800. In omstandigheden met veel licht is die lagere iso-waarde een stuk praktischer. A7Sgebruikers hebben extreem sterke nd-filters nodig als ze in die situaties met een groot diafragma willen filmen.
Sony heeft alles uit de kast getrokken voor de A7R II. In de camera komt alle techniek samen die de fabrikant de laatste jaren ontwikkeld heeft en daarbovenop zijn een aantal flinke verbeteringen doorgevoerd. Ben je zowel een fanatieke fotograaf als filmmaker en wil je beide disciplines met één camera uitoefenen? Dan is de Sony A7R II met afstand het beste wat je kunt kopen. Geen enkele andere camera weet zo goed te overtuigen op beide vlakken. De nieuwe 42,4-megapixelsensor levert uitmuntende beeldkwaliteit. De EFCS-functie en ingebouwde beeldstabilisatie zorgen ervoor dat je het maximale uit de sensor kunt halen. Het vernieuwde autofocussysteem presteert zeer goed en levert nieuwe mogelijkheden in combinatie met adapters. Hoewel de kleine accu vrij snel leeg is en we afdichtingen tegen stof en vocht missen op de behuizing, houdt de camera lekker vast en is het toestel erg goed afgewerkt. Al met al is de Sony A7R II een indrukwekkende samenkomst van innovaties en technologie. Ten opzichte van de originele A7R, die twee jaar geleden nog indruk maakte, zijn de verbeteringen enorm.
PLATINA
INNOVATIEF
Alle prijzen incl. btw, excl. verzendkosten. Wijzigingen en drukfouten voorbehouden. Avenso GmbH, Ernst-Reuter-Platz 2, 10587 Berlijn, Duitsland. Alle rechten voorbehouden. *Niet in combinatie met andere acties. Fotograaf: Marc Krause.
Beleef foto’s in galeriekwaliteit. Uit het fotolab voor professionals.
UW FOTO IN EEN HANDGEMAAKTE LIJST al vanaf
€24,90
We leveren de exclusieve lijst voor uw vernissage direct mee.
WhiteWall.nl
€10 tegoedbon Tegoedboncode: WW15DFP09 Bij een bestelwaarde van min. € 70, geldig tot 31.11.2015*
Canon EOS 5DS R
Nieuwe megapixelkoning
CANON EOS 5DS R Canon leek de strijdbijl in de megapixeloorlog neer te hebben gelegd, tot begin dit jaar de 5DS en 5DS R het levenslicht zagen. Met 50,6 megapixels brengt Canon een resolutie die tot voor kort alleen mogelijk was met middenformaatcamera's naar de dslr. Hoog tijd om Canon's megapixelmonster aan de tand te voelen. TEKST EN FOTOGRAFIE JULIAN HUIJBREGTS
n de beginjaren van deze eeuw nam Canon het voortouw in de megapixelrace. Sinds de introductie van de EOS 1Ds Mark III in 2007, met 21-megapixelsensor, bleef het echter lang stil. Canon leek in 2012 zelfs een ommezwaai te maken: de EOS 1D X, die zowel de 1Ds Mark III als 1D Mark IV opvolgde, werd uitgerust met een 18-megapixelsensor. In datzelfde jaar legde
WWW.DIGIFOTOPRO.NL EDITIE 3-2015
Nikon het vuur aan de schenen van Canon met de D800 en D800E. Met hun 36-megapixelsensor wisten deze dslr's een ongekend hoge resolutie te bieden. Na een aantal jaren afwezig te zijn geweest, voert Canon de megapixelrace nu weer aan met de EOS 5DS en 5DS R. De camera's
beschikken over een fullframe-sensor met een resolutie van 50,6 megapixels. Dat resulteert in bestanden met afmetingen van 8688 x 5792 pixels; goed voor een afdruk van bijna 50 x 75 cm op 300 dpi. Canon 5DS en 5DS R Het nieuwe megapixelmonster van Canon is in twee smaken verkrijgbaar. Op het naamplaatje na is het enige verschil het 'low-pass cancellation-filter', dat in de 5DS R is toegepast. Dit filter zorgt ervoor dat het laagdoorlaatfilter in feite niet werkt, met scherpere foto's – maar meer kans op moiré – tot gevolg. Hetzelfde effect is te verkrijgen door het filter volledig weg te laten, maar gezien Canon twee verschillende camera's maakt, is het handiger om in beide toestellen een filter te plaatsen. Zo kunnen de 5DS en 5DS R exact gelijk geproduceerd worden. Zou het filter op de 5DS R weggelaten worden, dan zou de afstand van de sensor tot de vatting iets aangepast moeten worden. Door een 'neutraal' filter te gebruiken hoeft dat niet. Als potentiële koper heb je echter een keuze te maken. Wij voelen in deze review de 5DS R aan de
17
REVIEW
Camera Canon EOS 5DS R Objectief EF 16-35mm f/4L USM Brandpunt 16mm Diafragma f/8 Sluitertijd 1/250 ISO 125
18
WWW.DIGIFOTOPRO.NL EDITIE 3-2015
Canon EOS 5DS R
Camera Canon EOS 5DS R Objectief EF 16-35mm f/4L USM Brandpunt 35mm Diafragma f/8 Sluitertijd 1/320 ISO 320
tand en dat is ook de camera die wat ons betreft de meest 'logische' keuze is. Het speerpunt van de 5DS-camera's is resolutie. Als het maken van zo scherp en gedetailleerd mogelijke beelden je voornaamste doel is, dan is een camera zonder laagdoorlaatfilter absoluut in het voordeel. Behuizing Op het oog is de 5DS R nauwelijks te onderscheiden van de 5D Mark III. De behuizing is dan ook vrijwel gelijk. Het 3.2-inch lcd beschikt over 1,04 miljoen beeldpunten en is uitgerust met een anti-reflectieve coating. De optische zoeker is eveneens gelijk aan de 5D Mark III: het pentaprisma toont honderd procent van het beeld met een forse vergroting van 0,71x. Er zijn twee kaartsleuven: voor sd- en CompactFlash-geheugen. Omdat de behuizing zoveel overeenkomsten toont met de 5D Mark III, zijn ook alle accessoires compatibel. De nieuwe 5DS R maakt gebruik van dezelfde accu en je kunt ook de bestaande batterijgreep gebruiken. Toch is het nieuwe model geen complete kopie van de 5D Mark III. Canon zegt het chassis in de behuizing nog een stuk steviger te hebben gemaakt. De body voelt in ieder geval zeer robuust aan en is afgedicht tegen
WWW.DIGIFOTOPRO.NL EDITIE 3-2015
stof en vocht. Ook de bediening van de 5DS R is grotendeels gelijk aan de 5D Mark III. Nieuw is het Custom Quick Control-scherm, een snelmenu dat volledig naar wens is in te richten met instelopties. Beeldkwaliteit Dat de 50,6-megapixelsensor van Canon de concurrentie aftroeft op gebied van resolutie mag duidelijk zijn, de vraag is hoe het zit op het vlak van ruisprestaties en dynamisch bereik. De sensor heeft een iso-bereik van 100 tot 6400, met uitbreiding naar 12.800. In vergelijking met concurrerende
camera's is het bereik aan de beperkte kant. Belangrijker zijn echter de prestaties en die vallen niet tegen. Bekijk je de foto's op honderd procent weergave, dan wordt ruis vanaf iso 1600 duidelijk zichtbaar. Verklein je de foto's echter naar een kleiner formaat, dan verdwijnt veel van die ruis. Vergelijk je de ruisprestaties bijvoorbeeld met de 5D Mark III bij een resolutie van 22 megapixels, dan doet de 5DS R niet of
19
REVIEW
Canon EOS 5DS R
nauwelijks onder, ondanks de veel hogere pixeldichtheid en de kleinere pixels. De resultaten van de 5DS R zijn dankzij de hogere resolutie bovendien beduidend scherper. Hoewel de ruis op iso 3200 en 6400 toeneemt, vormt dit geen enkel probleem voor afdrukken op bijvoorbeeld A4-formaat. Ook de resultaten op iso 12.800 kunnen nog goed bruikbaar zijn voor kleinere afdrukken. In de praktijk bieden de raw-bestanden van de Canon 5DS R behoorlijk veel ruimte voor nabewerking. Uit donkere delen zijn nog veel details te halen en ook de hooglichten bieden ruimte voor correctie. Canon heeft op gebied van dynamisch bereik een kleine verbetering geboekt ten opzichte van voorgaande camera's, maar het verschil is niet groot. Daarmee moet de 5DS R zijn meerdere erkennen in camera's die van een Sony-sensor zijn voorzien, zoals de Nikon D810 en de A7R II. De enorme resolutie stelt je in staat om crops te maken zonder veel aan beeldkwaliteit te verliezen. Dat kan al in de camera met de 1,3x en 1,6x crop-modus. Je houdt dan respectievelijk 30,5 en 19,6 megapixels over, terwijl het bereik van je objectieven wordt vergroot door de extra 'cropfactor'. Je kunt ook kiezen voor een crop met 1:1-verhouding. Bij gebruik van deze standen kun je de zoeker deels laten verduisteren, of enkel met lijnen de 'crop' weer laten geven. Ook is het mogelijk om kleinere raw-bestanden te schieten, maar wel de volledige sensor te gebruiken. Met de M-RAW-optie maakt de 5DS R foto's met 28-megapixelresolutie. In de S-RAW-stand houd je 12,4 megapixels over.
20
Filmfunctie Hoewel het mogelijk is om te filmen met de 5DS R, is het duidelijk dat Canon met deze camera niet mikt op fanatieke filmmakers. Ten opzichte van de 5D Mark III is bijvoorbeeld de koptelefooningang verdwenen. Filmen kan in 1080p-resolutie met 24, 25 of 30 beelden per seconde, de beeldkwaliteit is echter matig. Er is veel moiré aanwezig en de scherpte van de opnames valt tegen. Ten opzichte van de 5D Mark III is de filmkwaliteit een stap teruggegaan. Snelheid en autofocus Hoewel de 5DS R waarschijnlijk niet een camera is die veel voor sportfotografie gebruikt zal worden, beschikt het toestel over een geavanceerd autofocussysteem met 61 scherpstelpunten. In de basis is het systeem gelijk aan de focustechniek van de EOS-1D X en de 5D Mark III, maar er zijn nog een aantal verbeteringen doorgevoerd. Zo beschikt de 5DS R over de rgb-meetsensor met 150.000 pixels die in de 7D Mark II werd geïntroduceerd. Daarmee is de camera nog beter in staat om onderwerpen te detecteren. In de praktijk werkt de autofocus razendsnel en zeer nauwkeurig. Met name de nauwkeurigheid is van groot belang bij het werken met 50,6 megapixels. Om je objectieven perfect samen te laten werken met de camera, kun je 'Micro AF Adjustments' instellen voor veertig verschillende exemplaren. Ondanks het enorme aantal pixels fotografeert de 5DS R met een respectabele snelheid van vijf beelden per seconde. Met gebruik van een snelle geheugenkaart passen er zo'n vijftien raw-bestanden in de buffer. Ruim voldoende om vlot te werken met de 5DS
R. Wil je langere reeksopnames maken, dan kun je in jpg vrijwel eindeloos fotograferen met maximale snelheid.
CONCLUSIE De Canon EOS 5DS R maakt ongekend scherpe foto's. Het is een sterk antwoord op de megapixelmonsters van de concurrentie, want op gebied van detail worden alle andere dslr's overtroffen. Hoewel de behuizing nauwelijks gewijzigd is ten opzichte van de 5D Mark III, is dat geen straf. De stevige magnesiumbody heeft zijn diensten bewezen en is dankzij afdichtingen tegen stof en vocht geschikt voor fotografie in extreme omstandigheden. Ook het beproefde autofocussysteem en de snelheid van de camera stellen niet teleur. Hoewel je de beste resultaten krijgt met de nieuwste L-objectieven, zie je ook met oudere objectieven zichtbaar meer details. Maak je grote afdrukken en wil je het maximale uit je Canon-glaswerk halen, dan is de 5DS R de camera die je nodig hebt.
SPECIFICATIES
Adviesprijs €3749,- (body) Resolutie 50,6 megapixels Beeldsensor Fullframe cmos ISO-bereik 100-6400 (uitbreiding naar 12.800) Scherm 3,2-inch (1,04 miljoen beeldpunten) Zoeker Pentaprisma (100% weergave) Scherpstelling 61 focuspunten Snelheid 5 fps Opslag Sdxc / CompactFlash Afmetingen 152 x 116 x 76 mm Gewicht 930 gram (incl. accu) Beeldstabilisatie Nee Filmfunctie 1080p @ 30/25/24 fps
BEOORDELING
CATEGORIE
Beeldkwaliteit Bediening Snelheid Behuizing Prijs/kwaliteit
PROFESSIONELE DSLR PR O • TO
GOUD
ARD AW
Scherpte Om het maximale uit de 50,6-megapixelsensor te halen, heb je goed glaswerk nodig. Volgens Canon is er al sinds 2010 bij het ontwerpen van objectieven rekening gehouden met deze hoge resolutie. De professionele zooms zoals de EF 24-70mm f/2.8L II USM en 70200mm f/2.8L IS II USM zijn dus gemaakt met de 5DS R in het achterhoofd. In onze praktijktest valt overigens op dat ook met oudere objectieven de extra scherpte van de 50,6-megapixelsensor zichtbaar is. Zo zien we beduidend meer details op foto's gemaakt met de 5DS R en de EF 50mm f/1.4 USM, in vergelijking met datzelfde objectief op de EOS 5D Mark II. Om het maximale uit de 50,6-megapixelsensor te persen heb je nog betere primes nodig, maar dat wil niet zeggen dat de extra resolutie geen nut heeft bij gebruik van oudere of iets mindere objectieven. Niet alleen het gebruikte objectief, maar ook je fotografietechniek is van groot belang bij het maken van scherpe foto's. Hoe hoger de resolutie, hoe eerder je
trillingen terugziet in het resultaat. Met zijn 50,6-megapixelsensor, is de 5DS R dan ook een camera die je zorgvuldig moet bedienen. Fotograferen met snelle sluitertijden, of nog beter, vanaf een statief, is belangrijk om optimale scherpte te bereiken. In de 5DS R heeft Canon echter ook een nieuw spiegelmechanisme toegepast, dat minder trillingen veroorzaakt. Het nieuwe 'Mirror Vibration Control System' kan de spiegel gecontroleerd neer laten klappen, dat resulteert in hoorbaar minder geluid en minder bewegingsonscherpte. Om echt optimale scherpte te garanderen, is werken vanuit live view en gebruik van handmatige scherpstelling de beste methode. Hoewel de autofocus prima presteert, zijn de foutmarges bij de extreem hoge resolutie van 50,6 megapixels zeer klein en worden de kleinste afwijkingen zichtbaar als je het resultaat in het groot bekijkt.
D I GI F O
REVIEW
WWW.DIGIFOTOPRO.NL EDITIE 3-2015