digifoto Starter 3.2015 by Clipboard Media

FOTOGRAFEREN DOOR EEN GLAZEN BOL Handige tips, inspirerende foto’s en uitleg van experts

PADDENSTOELEN EN SFEER IN HET BOS Zo maak je de mooiste herfstfoto’s

Andrius Aleksandravicius

NUMMER 3 - 2015

PRIJS € 5,95

Wat staat er op het avondprogramma?

W IN T E R A D

F I N LVAE NNT UDR E S

Ik geloof... een lichtshow van de goden.

UR ES - FI NL AN D W IN TE R AD VE NT

ariselkä Hotel Winter Adventure Sa excursies vanaf € 849 p.p.* t en ch

8-daagse reis incl. vlu

Winter Adventure W

hite Silence rsies

cht en excu 8-daagse reis incl. vlu

vanaf € 1149 p.p.**

en. n zijn o.b.v. 4 person en. ** Vermelde prijze son per 2 .v. o.b zijn ds. fon * Vermelde prijzen 0 bijdrage Calamiteiten eringskosten en € 2,5 Exclusief € 27 reserv

Vakantie. Hét moment om helemaal tot jezelf te komen. Om bijzondere ervaringen te beleven. Samen of alleen. Onder het noorderlicht, bijvoorbeeld. Buro Scanbrit, iedereen is wég van onze reizen.

www.buroscanbrit.nl

COLOFON | OVER ONS

Colofon Elke editie van digifoto Starter wordt gemaakt door een vast team van redacteuren, dat ook verantwoordelijk is voor zustermagazine DIGIFOTO Pro. Daarnaast maken we gebruik van freelancers en zetten we ons netwerk van expertfotografen in om jullie de kneepjes van het vak bij te brengen. Even voorstellen:

Een uitgave van Clipboard Publishing BV Delftweg 147 2289 BD Rijswijk Nederland Tel: +31(0)15 7600.700 info@clipboard-publishing.nl www.clipboard-publishing.nl Uitgever Linda Oenema linda@clipboard-publishing.nl Concept en idee Jascha Vink jascha@clipboard-publishing.nl

Julian Huijbregts Hoofdredacteur Als hoofdredacteur is Julian verantwoordelijk voor de inhoud van het magazine en de website. Naast het bepalen en uitzetten van de onderwerpen, het aansturen van de redactie en freelancers, kruipt hij ook regelmatig zelf in de pen.

Hoofdredacteur Julian Huijbregts julian@clipboard-publishing.nl Redactie Lucas Boon Peter Güldenpfennig Joni Hendrix Thomas Kouveld Eveline Meijer Mark Scholten redactie@clipboard-publishing.nl Tel: +31(0)15 7600.707

julian@clipboard-publishing.nl

Marketing & PR Tim Beemer Charise Geluk Giancarlo Idili marketing@clipboard-publishing.nl

Joni Hendrix

Thomas Kouveld

Redacteur

Joni is niet alleen creatief met beeld, maar ook met woorden. Duidelijk overbrengen hoe een fotograaf te werk gaat? Dat laten we graag aan haar over.

Thomas begon ooit met het fotograferen van obscure bandjes in duistere kroegen en kreeg toen de smaak te pakken. Schrijven vond hij altijd al leuk, net als de nieuwste gadgets. Naast een voorliefde voor fotografie is hij gek op anekdotes van enthousiaste fotografen.

joni@clipboard-publishing.nl

thomas@clipboardpublishing.nl

Lucas Boon

Peter Güldenpfennig

Redacteur

Eveline Meijer

Mark Scholten

Redacteur

Traffic Manager Rowan Schaaf rowan@clipboard-publishing.nl Sales Bart Arkesteijn Guido van Belle Manon van den Enden Daniel Foerster Mitchell Koymans Siebe Punter Jascha Vink sales@clipboard-publishing.nl Tel: +31(0)15 7600.770 Vormgeving Martijn Herremans Lloyd Troost Ron de Vos Coverfoto Andrius Aleksandravicius Drukkerij Senefelder Misset, Doetinchem

Clipboard Publishing Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, gekopieerd of op andere wijze worden verspreid zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever.

Distributie Nederland Betapress BV, Gilze Distributie België Betapress NV, Turnhout

DIGIFOTO STARTER

AWARDS

Awards Bij het testen van producten houden we altijd de beginnende fotograaf in ons achterhoofd. Zo beoordelen we camera’s en accessoires niet alleen op kwaliteit, maar ook op gebruiksgemak. Met plus- en minpunten geven we de belangrijke voor- en nadelen van het product aan. In ons eindoordeel maken we gebruik van de volgende awards.

Moeilijkheidsgraad

Aan praktische artikelen in dit magazine geven we een moeilijkheidsgraad mee, zodat je in een oogopslag kunt zien hoeveel kennis je nodig hebt om met de informatie aan de slag te gaan. Laat je niet direct ontmoedigen bij een hogere moeilijkheidsgraad, ook van deze artikelen kan iedereen - met of zonder ervaring - wat opsteken. We verdelen de artikelen in drie niveaus:

Voor artikelen in deze categorie heb je geen kennis nodig van het onderwerp. In deze artikelen leggen we stap voor stap de basis uit en helpen we je op weg.

Zie je deze afbeelding bij een artikel staan, dan maken we wat vaker gebruik van de gebruikelijke basistermen. Het is handig als je die onder de knie hebt.

GOED Presteert een product naar onze verwachtingen? Dan belonen we het met een Goed Award.

ZEER GOED Producten die ons echt weten te overtuigen geven we een Zeer Goed Award.

SUPER

Voor artikelen met dit niveau heb je enige basiskennis nodig voor het instellen van je camera of bepaalde handelingen in bewerkingsprogramma’s.

Basisbegrippen

Wil je meer leren over basisbegrippen zoals diafragma, sluitertijd en iso-waarde, of even je geheugen opfrissen? Kijk dan op onze website. Hier hebben we een verzameling leerzame artikelen voor je klaarstaan. Bovendien voegen we regelmatig nieuwe artikelen toe.

De Super Award kennen we enkel aan de allerbeste producten toe.

www.digifotostarter.nl/de-basis

Onderscheidingen

Naast de awards zijn er nog een aantal andere onderscheidingen die we aan producten toekennen.

GOED Producten die een opvallend goede prijskwaliteitverhouding bieden, voorzien we van een budgetlogo. Bij deze producten krijg je zeker waar voor je geld.

DIGIFOTO STARTER

Sommige producten vallen op door hun fraaie ontwerp. Camera’s of accessoires die op dit gebied boven het maaiveld uitsteken belonen we met een design-onderscheiding.

Is een product opvallend gebruiksvriendelijk of een echte aanrader voor de beginnende fotograaf? Dan voorzien we dit van de ‘Startertip’.

Geven we een product één van deze onderscheidingen, dan voegen we die toe aan de Award.

Creativity Unleashed. 4K

DJI INSPIRE 1 QUADCOPTER

VIDEO

• Ingebouwde GPS/GLONASS • 4K 40 Mbps video, micro SD Class 10 tot 64GB • Foto’s tot 12,4 Megapixel in JPEG of DNG RAW • Full HD 1920x1080p 24/25/30/48/50/60fps • WiFi downlink om live 720p video te bekijken • Automatische take off en landing INCL. SINGLE REMOTE + TRANSPORT CASE Artikelnummer: 12202386

INCL. APP VOOR CONTROLE & VIDEO

DJI RONIN - BE A WARRIOR!

€3199

DJI RONIN-M - FREE YOURSELF!

• Computergestuurd camera stabilisatie systeem • Geschikt voor de meeste camera types en configuraties tot 7,3kg INCL. • Met borstelloze motoren die TRANSPORT werken op drie assen. Een voor de CASE + TUNING side-to-side roll, een voor kantelen STAND en een voor de pan • Bluetooth Artikelnummer: 12200272

€2799

€2166

• Compact camera stabilisatie systeem • Geschikt voor de meeste camera types en configuraties tot 3,6kg • Met borstelloze motoren die werken op drie assen. Een voor de side-to-side roll, een voor kantelen en een voor de pan • Bluetooth WEEGT Ideaal voor op reis, afmetingen SLECHTS 500x210x420mmmm 2,3KG! Artikelnummer: 12207121

€1559

PHANTOM 3 - Take to the sky and capture your world

LENS HOEK 94o F/2.8

€919

DJI PHANTOM 3 STANDARD

INCL. APP VOOR • Vliegtijd: 25 minuten CONTROLE • Bestuurbare afstand: 1km & VIDEO • Ingebouwde GPS • 40 Mbps video, micro SD Class 6 tot 64GB • Full HD 1920x1080p 24/25/30fps • WiFi downlink om live 720p video te bekijken • Automatische terugkeer Artikelnummer: 122055173

LENS HOEK 94o F/2.8

€1099

DJI PHANTOM 3 ADVANCED

INCL. APP VOOR • Vliegtijd: 23 minuten CONTROLE • Bestuurbare afstand: 2km & VIDEO • Ingebouwde GPS/GLONASS • 40 Mbps video, micro SD Class 10 tot 64GB • Foto’s tot 12 Megapixel in JPEG of DNG RAW • Full HD 1920x1080p 24/25/30/48/50/60fps • WiFi downlink om live 720p video te bekijken • Automatische terugkeer Artikelnummer: 12207045

VIDEO

DJI PHANTOM 3 PROFESSIONAL

INCL. APP VOOR • Vliegtijd: 23 minuten CONTROLE • Bestuurbare afstand: 2km & VIDEO • Ingebouwde GPS/GLONASS • 4K 40 Mbps video, micro SD Class 10 tot 64GB • Foto’s tot 12 Megapixel in JPEG of DNG RAW • Full HD 1920x1080p 24/25/30/48/50/60fps • WiFi downlink om live 720p video te bekijken • Automatische terugkeer Artikelnummer: 12207044

DEN HAAG UTRECHT AMSTERDAM ARNHEM ROTTERDAM Lijnmarkt 36 Parnassusweg 202-206 Kronenburgsingel 20 J. van Stolberglaan 177 Rietbaan 5 2595 CD Den Haag 1076 AV Amsterdam 2908 LP Capelle a/d IJssel 3511 KJ Utrecht 6831EX Arnhem Kijk voor openingstijden winkels op onze website. Klantenservice 085-273 74 37 Aanbiedingen geldig t/m 03/10/2015 zolang de voorraad strekt. Kamera Express kan niet aansprakelijk gesteld worden voor eventuele (druk)fouten. Kijk voor de meest recente prijzen op onze website.

€1399

ZWOLLE ANTWERPEN George Stephensonstraat 5 Boomsesteenweg 81 8013 NL Zwolle 2610 Wilrijk België

WWW.KAMERA-EXPRESS.NL Voor 23.59 uur besteld, morgen in huis!

12 46 58 80

Basiscursus

Herfstfotografie Zo maak je de mooiste bos- en paddenstoelenfoto's

Basiscursus

Stijlvolle glamour- en naaktfotografie PiaR Fotografie geeft zijn geheimen bloot

Aan de slag

Vakantiefoto's: van geheugenkaart tot presentatie Alles over bewerken, opslaan en afdrukken

Basiscursus

Fotograferen door een glazen bol Expertuitleg en tips van onze lezers

INHOUD

8 26 29

Nieuws

Nieuwe camera's en accessoires

Test: Fujifilm X-T10

Indrukwekkende systeemcamera

Test: Canon EOS 760D Geavanceerd instapmodel

Interview: Marloes van Antwerpen

Cavia Mieps is beroemd op Instagram

Test: Canon PowerShot G3 X

Test: Polaroid Zip

Test: Activeon CX

Lezersinterview

Winnaar fotowedstrijd 'Smartphone'

Winnaar fotowedstrijd 'Actie'

Canon's nieuwe superzoom

Mobiele printer zonder inkt

Betaalbare actioncam

Basiscursus: Waterdruppels fotograferen Uitleg van onze lezers

Anja Voorn

Jacco van den Hoven over zijn winnende foto

Ton Delfos over zijn winnende foto

Fotowedstrijd: Reisfun

Maak drie keer kans op een reischeque!

DIGIFOTO STARTER

NIEUWS

NIEUWS Adviesprijs: € 149,99 Info: www.polaroidnederland.nl

Polaroid Cube+

Panasonic Lumix FZ300 Halverwege september brengt Panasonic de Lumix FZ300 op de markt. De superzoomcamera beschikt over 24x optische zoom, met een bereik van 25mm tot 600mm en beeldstabilisatie. Bijzonder is het diafragma van f/2.8 over het hele bereik. De behuizing is afgedicht tegen stof en vocht, zodat je ook in de regen zorgeloos foto's kunt maken. De camera heeft een kleine 12-megapixelsensor, met hetzelfde formaat als veel compactcamera's. Naast een 4K-filmfunctie heeft de FZ300 ook een 4K-fotofunctie, waarmee je dertig foto's per seconde kunt maken. Adviesprijs: € 599,95 Info: www.panasonic.nl

Polaroid komt met een nieuwe versie van de Cube, een vrolijke kubusvormige actiecamera. Nieuw in de Cube+ is de toevoeging van wifi, zodat je op een smartphone de instellingen aan kunt passen en kunt zien wat je filmt. Ook kan de Cube+ films opnemen in slowmotion, tot 120 beelden per seconde en is beeldstabilisatie ingebouwd. Net als zijn voorganger is het nieuwe model voorzien van een handige magneet, waarmee je de camera op metalen voorwerpen kunt plakken. De Polaroid Cube+ is leverbaar vanaf oktober 2015. Adviesprijs: € 289,99 Info: www.transcontinenta.nl/tamron

Piepkleine GoPro Hero4 Session Lichtgewicht Tamron 18-200mm met beeldstabilisatie Tamron heeft een opvolger van zijn populaire 18-200mm f/3.5-6.3 megazoom aangekondigd. De nieuwste versie beschikt over VC-beeldstabilisatie, maar is net zo compact en licht als zijn voorganger. De lens is ongeveer 9,5 centimeter lang en weegt circa vierhonderd gram. Met een bereik van 18 tot 200mm is de megazoom geschikt voor vrijwel alle situaties: van landschappen tot portretten en detailopnames. Dankzij de minimale scherpstelafstand van ongeveer een halve meter kun je ook flinke close-ups maken. De 18-200mm Di II VC is vanaf september verkrijgbaar in uitvoeringen voor Canon- en Nikon-spiegelreflexen. Later volgt een variant voor Sony A-camera's.

DIGIFOTO STARTER

Adviesprijs: € 429,99 Info: www.gopro.com

De bekende GoPro-actioncamera's hebben een klein broertje gekregen: de GoPro Hero4 Session. Het nieuwe model is vijftig procent kleiner en veertig procent lichter dan de andere modellen in de Hero4-serie. Met het kleine kubusje mikt GoPro op avonturiers die een kleine en lichte camera zoeken. De camera weegt 74 gram, is voorzien van een geïntegreerde waterbestendige behuizing, waar tot tien meter diep mee gedoken kan worden. Twee microfoons moeten voor goede geluidskwaliteit zorgen in situaties met veel wind of bij opnames onderwater. In full-hd filmt de actiecamera met maximaal zestig beelden per seconde. In hd-formaat zijn slowmotionopnames met een vertraging van vier keer mogelijk.

TOONAANGEVEND IN FOTO & VIDEO! ALTIJD SCHERP, NIET ALLEEN ONLINE 7 dagen per week levering

CameraNU.nl is er niet alleen op internet. Wist u dat CameraNU. nl één van de mooiste fotowinkels van Nederland heeft? U kunt op ons unieke uitprobeereiland een kleine honderd camera’s testen zo uitgebreid en zo lang als u wilt. U kunt vanaf het terras meer dan 250 verrekijkers en telescopen uitproberen over de uitgestrekte weilanden rondom Urk. U kunt zich als professional laten voorlichten op onze Pro-afdeling. U kunt gratis parkeren, gratis koﬃedrinken en gratis naar ons toilet. Winkelen bij CameraNU.nl is een belevenis!

Gratis verzenden bij bestelling boven €100,-

Klantenservice op werkdagen tot 22:00 bereikbaar 40.000 producten in de winkel en online

facebook.com/cameranu

youtube.com/cameranu

ZATERDAG BESTELD, ZONDAG IN HUIS Op werkdagen voor 23:59 besteld, de volgende dag in huis

Meer dan 50.000 klanten beoordelen ons met een 9.3

instagram.com/cameranu_nl

ADVERTORIAL

OLYMPUS OM-D E-M10 MARK II

Prachtig design, indrukwekkende mogelijkheden De E-M10 Mark II is het nieuwste model in de populaire OM-D-serie van Olympus. Halverwege september verschijnt de geavanceerde systeemcamera op de markt. Olympus-ambassadeur Gordon Meuleman kreeg de kans om nog voor de lancering de nieuwe camera aan de tand te voelen, hij vertelt over zijn ervaringen.

e behuizing van de E-M10 Mark II oogt klassiek, van binnen is de camera echter voorzien van de nieuwste technologieĂŤn. Het is het instapmodel in de OM-D-serie, maar desondanks is de systeemcamera rijkelijk uitgerust met geavanceerde mogelijkheden. Het toestel beschikt over een grote 16 Megapixelsensor met 5-assige beeldstabilisatie en is voorzien van een volledig metalen behuizing met fraaie verchroomde

DIGIFOTO STARTER

draaiknoppen. Het is een serieus stuk gereedschap voor de veeleisende hobbyfotograaf. Composities maak je met behulp van een grote, heldere elektronische oledzoeker, of via het kantelbare aanraakscherm. Enkele maanden voor de officiĂŤle introductie van de camera, kreeg Gordon de E-M10 Mark II in handen. Wat is zijn eerste indruk? 'Heerlijk. Zeker voor mijn straatfotografie. Waar ik heel blij mee ben is dat de camera er voor een leek niet uitziet als een hele serieuze camera. Daar haal ik een groot voordeel uit, omdat

mensen mij dan niet intimiderend vinden. Als ik dezelfde soort foto's schoot met mijn spiegelreflexcamera, dan liep de straat aan alle kanten leeg. Het compacte formaat stelt mij in staat om onopvallend mijn werk te kunnen maken.' Ook over de verbeterde beeldstabilisatie en ruisonderdrukking is de fotograaf erg enthousiast. 'In mijn werk heb ik nauwelijks de tijd om stabiel te gaan staan en op mijn ademhaling te letten. De combinatie van de goede beeldkwaliteit op hoge iso's en de ingebouwde beeldstabilisatie verbreden

FOTO: Gordon Meuleman CAMERA: OM-D E-M10 Mark II OBJECTIEF: Olympus 17mm f/1.8 DIAFRAGMA: f/11 SLUITERTIJD: 1/6 ISO: 200

mijn mogelijkheden om uit de hand te fotograferen. De camera stelt mij in staat om probleemloos scherpe foto's te maken, zelfs met langere sluitertijden van bijvoorbeeld 1/10e seconde,' vertelt Gordon. PRIJS EN BESCHIKBAARHEID Halverwege september is de E-M10 Mark II beschikbaar, in zowel een zwarte als zilveren uitvoering. De adviesprijs bedraagt 599 euro voor de body en 799 euro voor de 1442mm EZ Pancake kit. Info: www.olympus.nl

ADVERTORIAL

GORDON MEULEMAN (1987) OLYMPUS-AMBASSADEUR

Gordon werkt fulltime als fotograaf. Zijn brood verdient hij met het fotograferen in de muziekwereld. Regelmatig gaat hij mee met bands en dj's om tours en optredens te documenteren. Daarnaast reist hij de wereld over om reportages te maken op tattooconventies. Zijn vrije werk bestaat voornamelijk uit straatfotografie. Website: www.gordonmeuleman.nl

FOTO: Gordon Meuleman CAMERA: OM-D E-M10 Mark II OBJECTIEF: Olympus 17mm f/1.8 DIAFRAGMA: f/1.8 SLUITERTIJD: 1/40 ISO: 2000

VEEL VERBETERINGEN De E-M10 Mark II is de opvolger van de E-M10, die in 2013 op de markt verscheen. Olympus geeft het nieuwe model veel verbeteringen en nieuwe mogelijkheden. Zo krijgt de E-M10 Mark II verbeterde beeldstabilisatie, die werkt over vijf assen in plaats van drie, een volledig metalen behuizing met meer instelknoppen, verbeterde autofocus, een grotere zoeker met hogere resolutie en uitgebreidere instelmogelijkheden voor het filmen. Daarnaast is er een nieuwe slow motion-functie en 4K Time Lapse Movie-functie.

WIFI

Dankzij de ingebouwde wififuncties en de OI.Share-app voor Android en Apple iOS, kun je gemaakte foto's eenvoudig delen, of de camera op afstand bedienen met een smartphone of tablet. Gordon was aanvankelijk sceptisch over het nut van wifi in een camera, maar kwam er al snel achter dat het voor zijn straatfotografie erg handig kan zijn. Hij legt uit: 'Als ik de camera om mijn schouder of op mijn rug heb hangen, kan ik deze met mijn telefoon bedienen. Ik zie live op mijn smartphone wat er gebeurt. Voorbijgangers denken dat

NIEUW

ik de zoveelste mid-twintiger ben die de hele dag naar zijn telefoon zit te turen, terwijl ik rustig mijn werk sta te doen!' GEAVANCEERDE FILMFUNCTIE

Niet alleen fotografen, maar ook fanatieke filmmakers krijgen veel mogelijkheden met de E-M10 Mark II. De camera filmt in Full-HD tot 60 beelden per seconde. In lagere resolutie is het mogelijk om spectaculaire slow motionbeelden te maken. Dankzij de 5-assige beeldstabilisatie ben je in staat om met ieder objectief trillingvrije opnames te maken, zonder gebruik van een statief of andere

accessoires. Dat dit in de praktijk uitstekend werkt, kan Gordon bevestigen: 'De eerste keer dat ik het probeerde liet ik een vriend kriskras over een terras rennen. Ik ben daar als een dwaas achteraan gegaan met de camera in mijn handen. We hebben de opnames direct teruggekeken en dat was meteen een soort Mission Impossible-scene. Heel gaaf hoe strak dat uit de camera rolt.' Daarnaast heeft de E-M10 Mark II een volledig nieuwe 4K Time Lapse Movie-functie, waarmee je eenvoudig zeer gedetailleerde Ultra-HD timelapse-films kunt maken. KENMERKEN Olympus OM-D E-M10 Mark II • 16 Megapixels • Krachtige 5-assige beeldstabilisatie • Lichtgewicht metalen behuizing met klassieke details • Drie instelbare Fn-knoppen • Grote elektronische oled-zoeker met 2,36 miljoen pixels • 3-inch kantelbaar aanraakscherm • Fotografeersnelheid van 8,5 bps • 4K Time Lapse Movie • 14 Art Filters en 9 Art Effecten • Full-HD-filmfunctie met 60, 30, 25 en 24 bps • Slow motion-video's (VGA-resolutie) • Compatibel met meer dan 40 Micro Four Thirds-objectieven • 6 maanden gratis garantieuitbreiding na registratie • Silent Shutter tot 1/16.000e • Focus Bracketing

DIGIFOTO STARTER

BASISCURSUS | HERFSTFOTOGRAFIE

Jeroen Oosterhof

Bij het eerste zonlicht het bos in Ervaren landschapsfotograaf Jeroen Oosterhof weet hoe je de sfeervolste foto's uit het natste seizoen kunt halen. Als het aan hem ligt, is de herfst bij uitstek geschikt voor het maken van landschapsfoto's. 'De zon staat al wat lager aan de hemel en het is vaker bewolkt, waardoor de contrasten minder hard zijn. Ook is de kans op mist groter en dat is de ultieme sfeermaker. Daarnaast zijn er mooie kleurvariaties te zien in de bladeren. Kortom, dit is hét moment voor de landschapsfotograaf!' Tekst: Thomas Kouveld Fotografie: Jeroen Oosterhof

Lichtgevende bomen 'Deze bomen waren bedekt met mos. Door het groen in de nabewerking aan te zetten zorgde dit, samen met de rode bladeren, voor een mooi kleurcontrast. Er ontbrak echter nog iets, dus koos ik ervoor om de grijze mist een blauwe tint mee te geven. Rood en blauw zijn mooie contrasterende kleuren en doen het bijna altijd goed in foto’s.'

DIGIFOTO STARTER

JEROEN OOSTERHOF (39) AMSTERDAM Jeroen was altijd al geïnteresseerd in fotografie en kocht tijdens de opmars van de digitale fotografie zijn eerste camera. Zijn interesse gaat voornamelijk uit naar portretten, bruiloften en landschappen. Jeroen kwam er al snel achter dat beeldbewerking onlosmakelijk verbonden is met de hedendaagse fotografie en verdiepte zich in Photoshop. Zodoende gebruikt hij tegenwoordig geavanceerde technieken om zijn foto's te bewerken. CAMERA: CANON EOS 5D MARK II WEBSITE

WWW.JEROENOOSTERHOF.NL

CAMERA CANON EOS 5D MARK II BRANDPUNT 70MM DIAFRAGMA F/6.3 SLUITERTIJD 1/15 ISO 160

BASISCURSUS | HERFSTFOTOGRAFIE

Laan der herinneringen

ls de bladeren beginnen te verkleuren, is Jeroen in het bos te vinden. Een van zijn favoriete plekjes is het Speulderbos vlakbij Ermelo, op de Veluwe. 'Dit fotogenieke oerbos is gevormd tijdens de ijstijd en wordt ook wel "het bos van de dansende bomen" genoemd. Dit komt door de karakteristiek gevormde kronkelende bomen. Maar er zijn nog veel meer mooie gebieden te ontdekken, daarom trek ik er regelmatig met de auto op uit om door een bosrijke omgeving te wandelen waar ik nog niet eerder ben geweest.' Op pad met Jeroen Als je Jeroen een keer tegen wilt komen in het bos, moet je er vroeg bij zijn. Hij is doorgaans voor zonsopgang al op weg naar zijn locaties. 'Het mooiste licht heb je vroeg in de ochtend, wanneer de zon nog niet zo hoog staat', legt hij uit. 'De kans op mist of zonnestralen is dan ook het grootst, dus dat betekent dat je

CAMERA CANON EOS 5D MARK II

BRANDPUNT 160MM

vroeg uit de veren moet. Bovendien is het dan lekker rustig in het bos.' Daarnaast merkt Jeroen dat het rond deze tijd vaak minder hard waait. Dat is gunstig, want je hebt minder snelle sluitersnelheden nodig om het beeld te bevriezen. 'Als het te hard waait en de sluitertijd is te lang, zie je de beweging terug in de bladeren van de bomen, dat probeer ik te voorkomen. Ook probeer ik de iso-waarde zo laag mogelijk te houden, zo krijg je een ruisvrij beeld en optimale beeldkwaliteit. Het diafragma houd ik redelijk klein, dus met een hoog f-getal. Daardoor is alles goed scherp. Wanneer ik een object zoals een boom of een blad wil isoleren en de achtergrond wil laten vervagen, gebruik ik een groter diafragma. Dit doe ik echter sporadisch.' Aan de slag Als hij een mooie plek heeft gevonden om te fotograferen, gaat Jeroen aan de slag. Veel landschapsfotografen gebruiken groothoeklenzen, maar in een bos geeft een telelens vaak mooiere resulta-

DIAFRAGMA F/11

SLUITERTIJD 1/40

ISO 160

TIPS In het bos heb je te maken met weinig licht en lange sluitertijden. Neem daarom een statief mee. Het licht is 's morgens vroeg op zijn mooist. Vertrek op tijd. Als je een fotogenieke locatie vindt, maar de omstandigheden zijn niet perfect, laat de camera dan even in de tas. Maak een notitie van de locatie en kom terug wanneer het weer beter is. Is het mistig? Mooi! Met mist is het makkelijk fotograferen, want er is weinig contrast. Denk er wel aan om bij het nabewerken het contrast en de verzadiging van de kleuren omhoog te draaien, anders blijven de foto's nogal grauw. Zoek naar rustpunten in de compositie. Bospaden zijn een goed uitgangspunt, ze leiden het oog door de foto. Blijf experimenteren!

DIGIFOTO STARTER

BASISCURSUS | HERFSTFOTOGRAFIE

CAMERA CANON EOS 5D MARK II BRANDPUNT 160MM DIAFRAGMA F/8 SLUITERTIJD 1/8 ISO 50

Forest of Dancing Trees 'Ook wanneer er weinig kleuren te zien zijn, kan het de moeite lonen om een foto te maken. Leer met een fotografisch oog kijken en stel je voor hoe het beeld eruit zou kunnen zien met een bepaalde bewerking. Let altijd op het licht en de vormen in de omgeving. Doe dit consequent, zo leer je het potentieel te herkennen van elke situatie.'

CAMERA CANON EOS 5D MARK II BRANDPUNT 100MM DIAFRAGMA F/8 SLUITERTIJD 1/20 ISO 160

Scarlet Forest

DIGIFOTO STARTER

BASISCURSUS | HERFSTFOTOGRAFIE

ten. Foto's worden minder druk, omdat er minder in beeld komt en je kunt makkelijker dingen isoleren omdat ze loskomen van de achtergrond. Een ander belangrijk voordeel is dat een telelens het beeld comprimeert, ofwel samendrukt. Bomen staan op de foto dus dichter bij elkaar dan in de werkelijkheid en mist komt beter zichtbaar in beeld. 'Ik gebruik vaak een 70-200mm-lens. Let wel op dat, naarmate je meer inzoomt, je een kleiner diafragma nodig hebt voor een scherp beeld van voor tot achter, bijvoorbeeld f/14. Met een groothoeklens kun je een groter diafragma ge-

bruiken, zoals f/8. De keuze van je lens is zeer belangrijk voor het doel wat je wilt bereiken en het is goed om zowel met een groothoek als met een telelens te experimenteren.' Omgaan met (een gebrek aan) licht Vanwege het feit dat hij met een telelens werkt en het bos niet bekend staat om de goede lichtomstandigheden, gebruikt Jeroen bijna altijd een statief. 'Op die manier kan ik, afhankelijk van de windkracht, ook langere sluitertijden hanteren, dat komt de kwaliteit ten goede', vertelt hij. 'Stel, je fotografeert zonder

Gebruik je geen statief, dan zul je in deze situatie dus een keuze moeten maken: het verhogen van de iso, het verlagen van het diafragma, of beide, zodat de sluitertijd minimaal 1/100e seconde wordt.' Natuurlijk kun je ook een 30mm-groothoeklens gebruiken, maar de uiteindelijke foto zal compleet anders zijn dan wat je voor ogen had met de telelens. Compositie De compositie is eigenlijk het moeilijkste wat er is, ongeacht het type fotografie dat je beoefent. Hoe doe je dat in een bos? Alles lijkt tenslotte op elkaar! Jeroen geeft toe dat dit moeilijk

A PPS Er zijn verschillende apps die je helpen bepalen wanneer de omstandigheden geschikt zijn om foto's te maken. Jeroen gebruikt bijvoorbeeld Buienradar om te voorspellen of het gaat regenen of niet. Met andere apps, zoals Exsate Golden Hour, krijg je onder andere te zien hoe laat de zon opkomt en wanneer de 'gouden' en 'blauwe' uren beginnen. Erg handig om je fotografietrip te plannen.

Scarlet Road Jeroen was deze herfstdag zo in zijn element, dat hij zichzelf verloor in de bijzondere sfeer in het bos. Het kostte uren om zijn auto weer te vinden, maar dat was het meer dan waard.

CAMERA CANON EOS 5D MARK II BRANDPUNT 70MM DIAFRAGMA F/6.3 SLUITERTIJD 1/15 ISO 160

Z WART-WIT Heb je een aantal foto's gemaakt in het bos, maar zijn de kleuren niet zo interessant en vind je ze niet echt spannend? Probeer ze eens om te zetten naar zwart-wit. Jeroen: 'Zwartwitfoto's komen vaak goed tot hun recht wanneer het contrast groot is.' Draai dus flink aan de knoppen en misschien komt je foto alsnog tot leven.

statief en je wilt met een telelens een groepje bomen fotograferen. Je zoomt in op 100mm bij diafragma f/11 en zet je iso op 200, dit geeft je een sluitertijd van 1/30e seconde. Dat is te traag om uit de hand een foto te maken, waardoor het beeld onscherp zal zijn. Voor een scherpe foto moet de sluitertijd minimaal evenredig zijn aan het brandpunt, dus minimaal 1/100e seconde in dit geval.

is. 'Je moet er goed over nadenken. Ik houd er zelf van om een pad of laan te betrekken in de compositie. Dat leidt het oog door de foto of fungeert als rustpunt. Hetzelfde geldt voor een karakteristieke boom of een tak waar nog wat bladeren aan hangen. Met een groothoeklens is het vaak belangrijk dat er een punt van interesse zich in de voorgrond bevindt, zoals een boomstronk

met daarop een mooi herfstblad. Zorg ervoor dat het beeld niet te druk of rommelig wordt en zoek naar iets wat de aandacht opeist. Kader het beeld dan zo dat dit object op een mooi snijpunt in de compositie valt. De regel van derden kan je daarbij helpen, maar experimenteren is altijd goed en kan verfrissend uitpakken.'

DIGIFOTO STARTER

BASISCURSUS | HERFSTFOTOGRAFIE

Jan Paul Kraaij

Plat op je buik Vanaf halverwege september is natuurfotograaf Jan Paul Kraaij geregeld in het bos te vinden om paddenstoelen te fotograferen. Hij kan zich gemakkelijk een half uur vermaken met een enkele paddenstoel. Daarbij gebruikt hij veel verschillende technieken en staat geduld centraal. Jan Paul legt uit hoe hij te werk gaat, zodat jij straks ook met sfeervolle platen thuiskomt. Tekst: Thomas Kouveld Fotografie: Jan Paul Kraaij

A BRANDPUNT 100MM

ls echte natuurliefhebber woont Jan Paul aan het bos. Zodra hij de deur achter zich dichttrekt, kan hij meteen genieten van de bossen en heide van de Veluwe. In DIAFRAGMA F/7.1

SLUITERTIJD 1/10

De porseleinzwam vind je met name in beukenbossen.

DIGIFOTO STARTER

het najaar komen de paddenstoelen op en daar moet je als de kippen bij zijn, legt hij uit. 'Is het te droog of te nat? Zijn ze te ver heen? Om dat in de gaten te houden, moet je vaak het bos in gaan, want het komt bijna op de dag nauwkeurig aan.' ISO 200

JAN PAUL KRAAIJ (34) ERMELO Als het even kan, is Jan Paul twee keer per week op de Veluwe te vinden, in het bos of op de hei. Daar maakt hij, naast foto's van dieren, insecten of paddenstoelen, mysterieuze foto's van het bos zelf. Hij wil hiermee de mystieke sfeer van het bos laten zien. Jan Paul ziet zichzelf als hobbyist, maar zag zijn werk al verschijnen in meerdere boeken en tijdschriften. CAMERA: CANON EOS 5D MARK II WEBSITE

WWW.JANPAULKRAAIJ.NL

ADVERTENTIE

Itâ&#x20AC;&#x2DC;s time to see what youâ&#x20AC;&#x2DC;ve been missing. FUJIFILM X-Series .

Bij deze foto van een valse koper-zwam legde Jan Paul herfstbladeren op de achtergrond en bescheen deze met zijn zaklamp. Daarnaast legde hij een aantal bladeren vlak voor de lensopening. De grote diafragmaopening zorgde voor een kleine scherptediepte, waardoor de achtergrond van de foto samensmelt in herfstkleuren. Omdat de bladeren op de voorgrond zo dicht op de lens liggen, krijgt ook de voorgrond een dromerige onscherpte. Jan Paul: 'Je hebt het zonlicht niet altijd in de hand en met macrofotografie heb je met zo'n lampje toch iets meer controle.'

BRANDPUNT 100MM DIAFRAGMA F/7.1 SLUITERTIJD 1/10 ISO 200

Probeer ook eens een detailfoto te maken van een paddenstoel.

BRANDPUNT 100MM DIAFRAGMA F/3.2 SLUITERTIJD 1/80 ISO 100

Goed zoeken Dat wil overigens niet zeggen dat je, om mooie paddenstoelen te vinden, in een groot bos moet zijn. Overal waar begroeiing, schaduw en vocht is, kunnen prachtige paddenstoelen

Graphite Silver

groeien. Jan Paul: 'Het maakt niet uit hoe klein het bosje is, als je er doorheen gaat struinen, kom je genoeg tegen. Als het vochtig is, komen de paddenstoelen en zodra er ergens dood hout is, of afstervende wortels,

www.fujifilm.eu/nl/

BASISCURSUS | HERFSTFOTOGRAFIE

T EKEN Je denkt er misschien niet meteen aan, maar als je een tijdje plat in het bos ligt, neemt de kans op een tekenbeet behoorlijk toe. Zelfs met beschermende kleding en antiekenmiddelen loopt Jan Paul zo'n dertig tekenbeten in een jaar op. Controleer dus bij thuiskomst en de volgende dag of je gebeten bent, ook in het najaar. De beestjes dragen de ziekte van Lyme en dat is niet prettig!

BRANDPUNT 100MM DIAFRAGMA F/3.2 SLUITERTIJD 1/3200 ISO 400

kun je ze vinden. Het is gewoon een kwestie van goed zoeken.' Natuurlijk zijn er uitzonderingen. Sommige paddenstoelen, zoals de porseleinzwam, groeien alleen op dode beuken. Voor zulke exemplaren zal je dus misschien moeten reizen. Werkwijze Als Jan Paul een mooie paddenstoel heeft gevonden, maakt hij serieus werk van de shoot. Nadat hij een mooi exemplaar heeft gezien, kan het soms een kwartier duren voordat de eerste foto wordt gemaakt. 'Ik loop er eerst een rondje omheen om te kijken waar het licht vandaan komt en wat de mooiste achtergrond is. Vervolgens ga ik op mijn buik liggen en kijk ik door de zoeker van mijn camera. Eerst op dertig centimeter afstand, dan op een halve meter, daarna op een meter. Steeds verder, om te kijken

Door gebruik te maken van een paraplu, is de voorgrond donker, op het hazenpootje na.

DIGIFOTO STARTER

wanneer de achtergrond op zijn mooist is', licht hij toe. 'Als ik eenmaal het goede plaatje heb, kijk ik nog even of er geen storende blaadjes of takjes liggen. Of ik leg ze er juist bij, dat is natuurlijk een kwestie van smaak. De ene keer wil je een egale achtergrond en de andere keer is het leuk als er iets bij ligt. Pas daarna ga ik foto's maken.' Instellingen De iso-waarde houdt Jan Paul zo laag mogelijk, het liefst rond de 200. Afhankelijk van de gewenste sfeer in de foto stelt hij het diafragma in. 'Wil je er meer bos in hebben, dan gebruik je een klein diafragma (hoog f-getal). Zo niet, dan neem je een groot diafragma (laag f-getal). Ik maak veel foto's met een groot diafragma, maar ik vind het ook wel leuk om iets van de achtergrond

I N DE CAMERATAS VAN JAN PAUL Jan Paul fotografeert met een Nikon D300spiegelreflex. Foto's van paddenstoelen maakt hij met de Tokina 100mm f/2.8 PRO D AT-X macrolens. Ook neemt hij altijd een bonenzak mee, om de camera stabiel op de grond te kunnen leggen. Een zaklamp en spiegeltje om het licht naar zijn hand te zetten behoren tot zijn standaarduitrusting. Soms neemt hij ook een statief en paraplu mee het bos in.

BASISCURSUS | HERFSTFOTOGRAFIE

BRANDPUNT 100MM DIAFRAGMA F/13 SLUITERTIJD 1/100 ISO 400

Gele trilzwam

TIPS Kijk (bijna) dagelijks of de paddenstoelen opkomen en wees dan snel. Een nachtje vorst kan ervoor zorgen dat de paddenstoelen verrotten. 's Ochtends vroeg heb je kans op dauwdruppels, dan glimmen de paddenstoelen mooi. Bovendien zorgt dauw op mos voor mooie achtergrondonscherpte, oftewel 'bokeh'. Je hoeft niet ver te reizen voor paddenstoelen. Kijk in je tuin of in de buurt. Lukte het dit jaar niet, kijk dan volgend jaar op dezelfde plekjes. De paddenstoelen zullen daar weer groeien. Neem de tijd, bekijk eerst de omgeving en begin niet lukraak te fotograferen. Verplaats storende elementen, maar maak niets kapot. Fotografeer niet vanuit de hand, maar zorg dat de camera stabiel op de grond of op een bonenzak ligt.

mee te nemen. Het varieert van f/2.8 tot f/4; sommige mensen hebben het hele bos scherp en dat vind ik over het algemeen minder mooi. Er zit dan weinig sfeer in.' Bij zulke lage iso-waarden heeft het weinig zin om uit de hand te fotograferen. 'Dat moet je meteen afleren. Als je tien foto's uit de hand maakt, kun je er meteen vier weggooien. Je hebt in het bos altijd te maken met weinig licht.' De sluitertijd laat Jan Paul dan ook door de camera bepalen. 'De camera ligt toch stil en ik gebruik een afstandsbediening, dus het maakt mij niet uit hoe lang hij erover doet', vertelt hij lachend. Wel gebruikt hij de belichtingscompensatie van de camera om foto's een beetje onder te belichten; zo blijft de spannende sfeer beter behouden.

Licht bepakt Voor het fotograferen van paddestoelen gebruikt Jan Paul een Nikon D300 met de Tokina 100mm f/2.8 PRO-D AT-X Macro, een stevige macrolens die hem goed bevalt. 'Hij is heel scherp en heeft een sterke behuizing', aldus de natuurfotograaf. Naast camera en lens neemt hij zo weinig mogelijk mee het bos in. Aangezien de camera meestal op de grond ligt, is een statief bijvoorbeeld zelden nodig. Bij het fotograferen van grotere paddenstoelen kan een bonenzak uitkomst bieden. Daarnaast heeft hij altijd een zaklampje mee en vaak een spiegeltje. Creatief met spiegels en lampjes Met een spiegeltje kun je het zonlicht reflecteren. Dat is erg handig, want de paddenstoel is zo gebouwd dat de hoed de sporen beschermt tegen het zonlicht. Het spiegeltje kan ervoor zorgen dat je de fotogenie-

ke gleuven onder de hoed goed kunt fotograferen. Het zaklampje heeft nog meer handigheidjes. Zo kun je het gebruiken als een spotlight op het onderwerp van de foto, of je kunt juist de achtergrond verlichten. Jan Paul gebruikt geen flitslicht. Veel te veel gedoe, vindt hij. 'Je moet dat allemaal meeslepen. Ik heb alleen de ingebouwde flitser in mijn camera, maar dat is niet mooi, dus gebruik ik een klein led-hoofdlampje.' K LEDING Heel leuk, het fotograferen van die paddenstoelen, maar als je camera geen uitklapschermpje heeft, moet je er wel voor op de natte bosgrond gaan liggen. Jan Paul heeft hiervoor een speciaal bospak dat redelijk waterdicht is en vies mag worden, maar als je dit niet hebt, is het verstandig om een vuilniszak mee te nemen. Zo houd je je kleren enigszins schoon en droog.

DIGIFOTO STARTER

Alle prijzen zijn incl. btw en excl. verzendkosten. Alle rechten, veranderingen en fouten zijn voorbehouden. Ruimte: ©living4media/Annette & Christian Getoonde werk: „House of Savreda“ van Werner Pawlok – verkrijgbaar op LUMAS.COM. AVENSO GmbH, Ernst-Reuter-Platz 2, 10587 Berlijn, Duitsland

Winnaar van de TIPA-Awards

“Best Photo Lab Worldwide” Geselecteerd door redacteuren van 28 toonaangevende, internationale fotomagazines

Uw foto als galerieprint bv. in 120 x 90 cm groot al vanaf

€ 39,95

Uw foto onder acrylglas 120 x 90 cm: € 280 , met lijst € 366

Maak niet alleen foto’s. Toon ze ook. In galeriekwaliteit. Meer dan 12.000 professionele fotografen vertrouwen op de meermaals bekroonde premium kwaliteit van WhiteWall. U ook?

WhiteWall.nl