digifoto Starter 4.2012 by Clipboard Media

t s e t e G Nikon 1 J2 Olympus PEN Lite en Mini

Knallende vuurwerkfoto’s

Deze winter maak jij de fraaiste plaatje s

Hier kom je 2013 goed mee binnen

t a a t l u s Re

origineel

Wij leren hoe jij ze zelf maakt! ADOBE PHOTOSHOP CADEAUTIPS VOOR FOTOGRAFIELIEFHEBBERS ELEMENTS 11

Nog eenvoudiger, maar met meer mogelijkheden

Leuke fotografiegadgets om te geven en te krijgen

NUMMER 4 - 2012

PRIJS €4,95

Deze foto is genomen met LUMIX G5

FINALLY NO MOMENT IS FASTER THAN YOU.

ies

act

d erio tiep * Ac

Andy Barter verruilt het comfort van zijn fotostudio in Londen voor het drukke stadsleven van Istanbul en legt dit vast met de Lumix G5. Bekijk Andy’s foto‘s en wie weet verandert het jouw kijk op fotografie: www.panasonic.nl/lumixg5

LUMIX G5 NU INCLUSIEF ADOBE® LIGHTROOM 4® SOFTWARE T.W.V. € 129,EN € 50,- RETOUR BIJ AANKOOP VAN EEN 2E LENS* e: 1 c. 7-1 oni 1-20 s a 12 t/m an 15-01-2013. www.p

nl/

Stilleven fotograaf verkent de levendige stad Istanbul met de Lumix G5 met snelle autofocus

WELKOM

Welkom, Julian Huijbregts Hoofdredacteur Julian@clipboard-publishing.nl

Sinds ik fotografeer kijk ik anders om mij heen. Ik ben veel bewuster geworden van doodnormale zaken. Insecten waren voordat ik me op fotografie stortte vervelend en vies. Toen ik begon met fotograferen probeerde ik vrijwel elke tak van fotografie uit, zo ook macrofotografie. Ik verdiepte mij in de wondere wereld van de kleinste beestjes. Mieren, torretjes, spinnen: met mijn camera ontdekte ik de natuur en zag ik er de schoonheid van in. Toegegeven, muggen in de slaapkamer weten mij nog steeds niet te biologeren, maar een spinnenweb opgelicht door de laagstaande ochtend- of avondzon kan ik best waarderen zonder dat ik aan ongedierte moet denken. Het is vooral het licht waar ik me door fotografie bewuster van ben geworden. Het is dan ook het belangrijkste ingrediĂŤnt voor je foto's. Zonder licht is fotograferen simpelweg onmogelijk. Licht is er in vele soorten en maten en dat heeft veel invloed op je foto's. Zo kan het een behoorlijke uitdaging zijn om 's avonds binnenshuis scherpe foto's te maken, ook met het licht aan. Onze ogen kunnen zich goed aanpassen: buiten in de volle zon kun je een boek lezen, maar ook binnen met een leeslampje is dat geen enkel probleem. Toch is het verschil in lichtsterkte enorm en zal je camera zich flink moeten aanpassen in verschillende situaties. De sterkte van het licht wordt uitgedrukt met de term 'lux', het Latijnse woord voor 'licht'. Op een heldere dag in de volle zon bedraagt de lichtsterkte zo'n 10.000 lux. Op een bewolkte dag is dat maar 1000 lux, in een goed verlicht kantoor gemiddeld 500 lux. Valt de schemering? Dan zakt de lichtwaarde naar 10 lux. 's Nachts bij volle maan blijft er nog slechts 0,1 lux over. Enorme verschillen dus. Geen probleem voor onze ogen: op een bewolkte dag zien we net zoveel als op een zonnige dag. Ook met je camera kun je zowel op een bewolkte als zonnige dag foto's maken, maar het verschil in licht heeft wel zo zijn gevolgen. De camera zal er alles aan moeten doen om genoeg licht te vangen. In de schemering of 's avonds binnenshuis is het onmogelijk om dezelfde sluitertijden te halen als buiten in de volle zon en dus wordt de kans op onscherpe foto's groter. De lux-eenheid mag je weer vergeten; je camera kun je er niet mee instellen. Wel is het een handige waarde om je te beseffen wat nu eigenlijk de verschillen zijn tussen diverse lichtomstandigheden en waarom binnen of tijdens de schemering foto's snel bewogen of onscherp worden. Julian Huijbregts Hoofdredacteur

Volg ons op Facebook www.digifotostarter.nl/facebook

Volg ons op Twitter www.twitter.com/digifotostarter

DIGIFOTO STARTER

AWARDS | DIGIFOTOSTARTER

Awards

Bij het testen van producten houden we altijd de beginnende fotograaf in ons achterhoofd. Zo beoordelen we camera’s en accessoires niet alleen op kwaliteit, maar ook op gebruiksgemak. Met plus- en minpunten geven we de belangrijke voor- en nadelen van het product aan. In ons eindoordeel maken we gebruik van de volgende awards.

Moeilijkheidsgraad

Aan praktische artikelen in dit magazine geven we een moeilijkheidsgraad mee, zodat je in een oogopslag kunt zien hoeveel kennis je nodig hebt om met de informatie aan de slag te gaan. Laat je niet direct ontmoedigen bij een hogere moeilijkheidsgraad, ook van deze artikelen kan iedereen - met of zonder ervaring - wat opsteken. We verdelen de artikelen in drie niveaus:

GOED Presteert een product naar onze verwachtingen? Dan belonen we het met een Goed Award.

Voor artikelen in deze categorie heb je geen kennis nodig van het onderwerp. In deze artikelen leggen we stap voor stap de basis uit en helpen we je op weg.

Zie je deze afbeelding bij een artikel staan, dan maken we wat vaker gebruik van de gebruikelijke basistermen. Het is handig als je die onder de knie hebt.

ZEER GOED Producten die ons echt weten te overtuigen geven we een Zeer Goed Award.

Voor artikelen met dit niveau heb je enige basiskennis nodig voor het instellen van je camera of bepaalde handelingen in bewerkingsprogramma’s.

SUPER

Basisbegrippen

Wil je meer leren over basisbegrippen zoals diafragma, sluitertijd en iso-waarde, of even je geheugen opfrissen? Kijk dan op onze website. Hier hebben we een verzameling leerzame artikelen voor je klaarstaan. Bovendien voegen we regelmatig nieuwe artikelen toe. www.digifotostarter.nl/de-basis

De Super Award kennen we enkel aan de allerbeste producten toe.

Onderscheidingen

Naast de awards zijn er nog een aantal andere onderscheidingen die we aan producten toekennen.

GOED Producten die een opvallend goede prijs-kwaliteitverhouding bieden, voorzien we van een budget-logo. Bij deze producten krijg je zeker waar voor je geld.

DIGIFOTO STARTER

Sommige producten vallen op door hun fraaie ontwerp. Camera’s of accessoires die op dit gebied boven het maaiveld uitsteken belonen we met een design-onderscheiding.

Is een product opvallend gebruiksvriendelijk of een echte aanrader voor de beginnende fotograaf? Dan voorzien we dit van de ‘Startertip’.

Geven we een product één van deze onderscheidingen, dan voegen we die toe aan de Award.

Alles zit veilig in de cloud. En ik heb altijd toegang. Henk Koster, fotograaf Klant van Strato, www.henkkoster-foto.nl

HiDrive 100 De veilige online harde schijf Als je een schat aan materiaal hebt, zoals (tennis-)fotograaf Henk Koster, wil je die veilig bewaren én kunnen delen met anderen. Zijn tip: Strato HiDrive, de veilige online harde schijf. Of het nu documenten, foto’s of video’s zijn, je kunt ze kwijt op

50 % korting

Blijvend in prijs verlaagd!

je HiDrive. Betrouwbaar en veilig, maar ook makkelijk te gebruiken en altijd en overal toegankelijk. Ook via je smartphone. Extra backups en veilige dataoverdracht beschermen jouw bestanden. Meer nodig dan 100 GB? Er is zelfs een HiDrive 5000.

Kijk op

strato.nl/hidrive of bel ons gratis: 0800 265 8909 Actie t/m 31-12-2012. 50% korting: HiDrive 100 GB voor € 3,- per maand in de eerste contractduur van 6 maanden, daarna € 6,- per maand. Minimale contractduur van 6 maanden. Alle prijzen excl. btw.

COLOFON Een uitgave van Clipboard Publishing BV Delftweg 147 2289 BD Rijswijk Nederland Tel: +31(0)15 7600.700 info@clipboard-publishing.nl www.clipboard-publishing.nl

Over ons

Concept en idee Jascha Vink jascha@clipboard-publishing.nl

Elke editie van digifoto Starter wordt gemaakt door een vast team van redacteuren, dat ook verantwoordelijk is voor zustermagazine DIGIFOTO Pro. Daarnaast maken we gebruik van freelancers en zetten we ons netwerk van expertfotografen in om jullie de kneepjes van het vak bij te brengen. Even voorstellen:

Hoofdredacteur Julian Huijbregts julian@clipboard-publishing.nl

Redactie

Uitgever Linda Oenema linda@clipboard-publishing.nl

Redactie Peter Guldenpfennig Jesse Kraal Raymond Luijbregts Sanne Ruhaak +31(0)15 7600.707

Julian Huijbregts HOOFDREDACTEUR

Marketing & PR Tim Beemer tim@clipboard-publishing.nl Giancarlo Idili giancarlo@clipboard-publishing.nl

julian@clipboard-publishing.nl

Traffic Manager Kim Stolk kim@clipboard-publishing.nl

Als hoofdredacteur is Julian verantwoordelijk voor de inhoud van het magazine en de website. Naast het bepalen en uitzetten van de onderwerpen, het aansturen van de redactie en freelancers, kruipt hij ook regelmatig zelf in de pen. Zo vind je in deze editie een artikel over het fotograferen van vuurwerk van zijn hand.

Jesse Kraal REDACTEUR

SPECIALITEIT: TECHNIEK

Hoofd Sales Martijn Daalder martijn@clipboard-publishing.nl +31(0)15 7600.775

Jesse is onze technische expert. Camera’s, objectieven en andere fotoapparatuur hebben geen geheimen voor hem. Naast uitgebreide apparatuurkennis beschikt Jesse over een stevige fotografische achtergrond. Hij schrijft dan ook in iedere editie over diverse onderwerpen, van compositie tot flitsen.

Sales Guido van Belle Sjoerd Blijleve Mitchell Koymans Kick van Poeteren Jascha Vink sales@clipboard-publishing.nl +31(0)15 7600.770

jesse@clipboard-publishing.nl

Vormgeving Virginia Heesterman Chris Langstraat Lloyd Troost Ron de Vos

Sanne Ruhaak REDACTEUR

SPECIALITEIT: INTERVIEWS

Sanne sturen we regelmatig langs ons netwerk van expertfotografen. Zij haalt bij ieder interview het onderste uit de kan en zorgt ervoor dat de tips en trucs van de fotografen helder op papier komen te staan. sanne@clipboard-publishing.nl

Webdevelopment Lars van der Schans Drukkerij Senefelder Misset, Doetinchem Distributie Nederland Betapress BV, Gilze Distributie België IMAPress NV, Turnhout Copyright © Clipboard Publishing Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, gekopieerd of op andere wijze worden verspreid zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever.

Met medewerking van: Alle redacteuren van Clipboard Publishing helpen een handje bij de totstandkoming van digifoto Starter.

Raymond Luijbregts HOOFDREDACTEUR WINMAG PRO EN BAAZ.NL

Peter Guldenpfennig REDACTEUR

Amsterdam

Eindhoven

Groningen

Nijmegen

Rotterdam

Fotografie: Linelle Deunk. Ontwerp: Ă&#x153;ppig Identity Store.

www.fotoacademie.nl

is een toekomst in de fotografie iets voor jou?

16 34 52 72

Basiscursus

Wintersportfotografie Praktische tips voor spectaculaire actiefoto's.

Basiscursus

Vuurwerk fotograferen Ga het nieuwe jaar in met knallende vuurwerkfoto's.

Fotografiegadgets

Cadeautips voor fotografieliefhebbers Leuk om te geven, nog leuker om te krijgen.

Reportage

Fotoreis in Noorwegen Bianca Stuurman won met onze wedstrijd een fotoreis naar Noorwegen. Hier zie je haar foto's en lees je het verhaal.

Software

Adobe Photoshop Elements 11 Eenvoudiger, maar met meer mogelijkheden

INHOUD

Test: Nikon 1 J2

Test: Olympus PEN Lite en Mini

Kleine verbeteringen.

Nieuwe sensor zorgt voor betere foto's.

Test: Canon EOS M

Test: Tokina Reflex 300mm f/6.3

Canon's eerste compacte systeemcamera.

Winnaar fotowedstrijd

De hoofdprijswinnaar van de afgelopen fotowedstrijd aan het woord.

Compacte spiegellens voor micro four thirds.

Praktijktest: Nikon Coolpix S30 Camera voor het hele gezin.

Interview: Marieke van Belle

Winnaar BredaPhoto Junior aan het woord over haar winnende fotoserie.

Fotowedstrijd: Winterweer Leg het winterse weer vast en win mooie prijzen!

Test: Panasonic FZ200

Elinchrom D-lite RX One

Unieke superzoomcompact.

Betaalbare studioflitsset.

LEZERSFOTO'S Door het werk van anderen goed te bekijken kun je veel leren. Daarom laten we lezers aan het woord over hun werk. Ze tonen niet alleen hun foto, maar geven ook uitleg en tips. Jouw foto in dit magazine? Lees meer op pagina 98!

DIGIFOTO STARTER

TEST | NIKON 1 J2

Nikon 1 J2 Nikon kwam pas relatief laat met een compacte systeemcamera (csc) op de markt, maar schoot met de 1-serie direct raak. Sinds februari 2012 is Nikon namelijk marktleider als het om csc's gaat. De populaire J1 is nu vervangen door de J2, al moet je twee keer kijken om te zien dat je met een nieuw toestel te maken hebt. We gaan op zoek naar de verschillen. Tekst en fotografie: Jesse Kraal

e behuizing van de J2 verschilt slechts in details van die van de J1. Bij het eerste model concludeerden we dat de camera een prettig compact formaat heeft en dat geldt dus ook voor de J2. Vernieuwingen moet je zoeken in het scherm, dat twee keer zoveel pixels telt en daardoor scherper oogt dan voorheen. Ook zijn er nieuwe kleuren: oranje en metalic roze. De metalic rode ĂŠn roze J2's hebben daarnaast een leuk patroontje op de behuizing zitten. Snelheid was een speerpunt van de Nikon 1 J1 en dat is het nog steeds bij de J2. Een belangrijke rol is weggelegd voor de beeldchip. Deze 10-megapixelsensor is onveranderd overgenomen uit de J1 en dat betekent dat ook deze camera weer een hybride autofocus-steem heeft. Behalve het uit compactcamera's bekende contrastautofocus, worden enkele pixels van de sensor ook gebruikt

NIKON 11-27,5MM F/3,5-5,6 Tegelijk met de J2 komt Nikon ook met een nieuwe lens. Met deze 11-27,5mm f/3,5-5,6 kun je net iets minder in- en uitzoomen dan met de 10-30mm, die samen met de J1 op de markt kwam. Daarnaast mist de nieuwe versie beeldstabilisatie (VR). Wel is de nieuwe versie een stukje dunner en is een kit met de 11-27,5mm twintig euro goedkoper dan een kit met de 1030mm VR. Toch raden we je aan om die twee tientjes extra uit te trekken voor die laatste kit. Beeldstabilisatie is met name binnenshuis of in de schemering een zeer fijn hulpmiddel!

voor zogenaamde fasedetectie autofocus. Dit systeem is vergelijkbaar met dat van spiegelreflexcamera's. Wie wel eens met zo'n camera heeft gefotografeerd weet dan ook dat zulke camera's veel sneller focussen. Het goede nieuws is dat de Nikon J2 net zo vliegensvlug kan scherpstellen. Slimme fotoselectie Doordat er een krachtige processor schuilgaat in de kleine behuizing, kun je in hoog tempo een groot aantal foto's maken. Nikon maakt hier handig gebruik van met de 'slimme fotoselectie'. Met deze functie ingeschakeld maakt de camera in een fractie van een seconde twintig foto's, waaruit de camera alvast de beste vijf selecteert en jou de beste foto toont. Als je het niet eens bent met de camera, kun je ook de andere vier geselecteerde foto's bekijken. Beelden

Met de panorama-functie maak je eenvoudig panorama's. De resolutie valt wel wat tegen. Je vakantiepanorama's op bijvoorbeeld Facebook tonen kan echter prima.

DIGIFOTO STARTER

waarop mensen hun ogen dicht hebben of niet lachen worden zo grotendeels voorkomen. Zeker als je foto's maakt van een groep mensen biedt deze functie uitkomst. Je vindt deze optie terug op het keuzewieltje achterop, samen met de functies 'bewegingssnapshot', foto, creatieve filters en video. Nieuw zijn de effectfilters, maar we zijn niet heel erg onder de indruk van deze creatieve stand. De keuze aan filters is namelijk vrij beperkt en steekt schril af tegen het aantal verschillende effecten dat Sony en Olympus bieden. Zo missen we een leuk korrelig zwart-witfilter en een Instagram-achtig filter dat je foto's voorziet van een retrotintje. Bekend, maar nog altijd leuk is de panoramamodus. Hierbij kun je de camera in een beweging rond 'trekken'. De camera maakt daar dan zelf een lange

TEST | CANON 650D

Met het filter 'Selectieve kleur' maak je een zwart-witfoto waarin één kleur behouden blijft. Je kunt hiervoor kiezen uit tien kleuren. In dit geval kozen we voor blauw.

panoramafoto van. Helaas is de resolutie van de panorama's niet erg hoog, waardoor deze functie vooral geschikt is als je de foto's digitaal wil laten zien. Ga je ze afdrukken op groot formaat dan valt de scherpte tegen. Foto's maken kan in het gangbare jpg-formaat, maar in de normale fotomodus ook in raw. Dit bestand is bedoeld om achteraf op de computer na te bewerken. Je kunt zo gemakkelijk fouten in de belichting of de witbalans nog aanpassen zonder dat dit direct invloed heeft op de kwaliteit van je foto's. Bij de camera krijg je gratis software waarmee dit kan, maar je kunt ook een programma's als Adobe Lightroom of Photoshop Elements gebruiken. De sensor van de Nikon J2 is een stuk groter dan die van compactcamera's wat zich vooral terugbetaalt in situaties met weinig licht. De kwaliteit bij hoge iso's is een stuk beter dan die van vrijwel alle zaktoestellen. Wel moet de Nikon concurrenten met een nog grotere sensor, zoals de nieuwe Olympus PEN's en de Sony NEX-camera's, op dit vlak voor laten gaan. Ook als het aankomt op spelen met scherptediepte zijn toestellen met een grotere sensor in het voordeel. Video Filmen kan ook met de J2 en wel in full-hd-resolutie. Behalve normale video's, kun je ook slowmotion-filmpjes maken met 400 of zelfs 1200 beelden per seconde. Ter vergelijking: een normaal videofilmpje bestaat uit zo'n dertig beelden per seconde. Speel je die video's vervolgens af op een gangbare snelheid, dan krijg je extreem vertraagde beelden. Handig voor golfers en tennissers die hun slag of swing willen analyseren, maar ook leuk om eens lekker mee te spelen. Wel verlies je behoorlijk wat details, de resolutie van de slowmotion-video's is behoorlijk laag.

GOED CONCLUSIE Nikon heeft met de J2 niet een gloednieuw toestel ontwikkeld, maar de reeds bekende J1 verbeterd. Niet zonder succes, want het toestel werkt met zijn nieuwe scherm nog net even iets prettiger. Leuk is de toevoeging van effectfilters, al had Nikon hier wat ons betreft net wat meer werk van mogen maken. De hoeveelheid effecten is nu beperkt. Waar we nog altijd van onder de indruk zijn is de snelheid van de kleine Nikon, wat slimme en leuke functies mogelijk maakt zoals 'slimme fotoselectie'. KENMERKEN 10,1-megapixelsensor Verwisselbare objectieven 3-inch lcd Sdxc-geheugenkaart Verkrijgbaar in wit, zwart, roze, rood, oranje en zilver Info: www.nikon.nl Prijs: € 519,- (incl. 11-27,5mm) etere beeldkwaliteit dan compactcamera B Degelijke bouwkwaliteit Slimme fotofuncties Supersnel Beperkt spelen met scherptediepte Beperkt aantal effectfilters

DIGIFOTO STARTER

ACTIE

COMPROMISLOZE FOTOGRAFIE

DOOR RICHARD WALCH

“Je hebt een snelle kaart nodig, zodat de enige limiet voor het aantal foto’s dat je per seconde kunt maken de buffersnelheid van de camera is.” Richard Walch weet dat je voor het fotograferen van “de snelste sport ter wereld” supersnelle kaarten met een grote opslagcapaciteit nodig hebt. Hij kiest voor SanDisk Extreme Pro® 64 GB** 90 MB/s* CompactFlash®-geheugenkaarten. “Zo kom je nooit vast te zitten door langzame schrijfsnelheden.” Want niet alleen het fotograferen moet snel gebeuren. “Als je meer dan 2000 foto’s per uur maakt, moet je ze ook daarna snel van de kaart kunnen afhalen. Om de gigantische hoeveelheid data te hanteren, is de overdrachtsnelheid van de kaart dus ook weer van essentieel belang: SanDisk Extreme Pro CompactFlash-kaarten presteren geweldig”. Richard Walch is lid van het SanDisk Extreme® Team, een selecte groep professionele fotografen met een visie die net zo compromisloos is als hun uitrusting. Ga voor het hele verhaal, tips, video’s en portfolio’s naar onze Facebook-pagina: www.facebook.com/sandiskextremeteam *1 megabyte (MB) = 1 miljoen bytes. Gebaseerd op SanDisk interne testen. De prestaties kunnen lager uitvallen en zijn afhankelijk van het hostapparaat. **1 gigabyte (GB) = 1 miljard bytes. Een deel van de capaciteit is niet beschikbaar voor de opslag van gegevens. SanDisk, het SanDisk-logo, CompactFlash, SanDisk Extreme en SanDisk Extreme Pro zijn handelsmerken van SanDisk Corporation, geregistreerd in de Verenigde Staten en andere landen. © 2012 SanDisk Corporation. Alle rechten voorbehouden. Velux EHF Champions League / Füchse Berlin / Evgeni Pevnov

TEST | OLYMPUS PEN MINI EN LITE

Mini en Lite Misschien ken je de Olympus PEN nog van vroeger. Kleine en voordelige fototoestellen die een foto maakten op een half negatiefje. Zo kon je wel twee keer zoveel foto's maken op een rolletje! Dat er sindsdien een hoop is veranderd, blijkt wel uit de nieuwe PEN Lite en PEN Mini. Tekst en fotografie: Jesse Kraal

at camera's geen saaie zwarte apparaten vol knoppen hoeven te zijn, bewijst Olympus met de PEN-camera's. Ook de twee nieuwe modellen zien er frivool en uitnodigend uit. Dankzij de metalen afwerking en glimmende details ogen de camera's chique. Als je kiest voor een van de vrolijke kleuren worden de camera's bijna modeaccessoires, terwijl de klassiekere zwarte en zilveren uitvoeringen wat traditioneler ogen. Door hun compacte formaat passen de camera's met gemak in een kleine tas.

beeldchip met 16 megapixels. Omdat deze sensor afkomstig is uit een veel duurder en geavanceerder model (de OM-D E-M5), krijg je behoorlijk veel waar voor je geld. De beeldchip is bijna net zo groot als die van de meeste

spiegelreflexcamera's en ook de beeldkwaliteit laat zich hiermee meten. Je kunt goed spelen met de scherptediepte, zeker als je een van de lichtsterke objectieven van Olympus of Panasonic gebruikt.

Twee zielen, ĂŠĂŠn gedachte In deze test behandelen we twee verschillende modellen tegelijk, dat lijkt wellicht wat vreemd, maar de Olympus PEN E-PL5 (Lite) en de E-PM2 (Mini) zijn vrijwel hetzelfde. Ten opzichte van de Mini heeft de honderd euro duurdere Lite een kantelbaar scherm, verwisselbare greepjes en net iets meer knopjes. De wat meer ervaren gebruiker zal daarom de voorkeur geven aan de Lite. Voor de beginnende gebruiker is de Mini de betere keuze. Deze heeft een zogenaamde 'Live Guide'. Die functie kun je tijdens het fotograferen oproepen en helpt je de camera snel in te stellen. Voor betere kwaliteit maakt de keuze tussen de toestellen niet uit, want de techniek is verder hetzelfde. Wat de toestellen bijvoorbeeld delen is het touchscreen. Je kunt daarmee snel het scherpstelpunt veranderen, je hoeft alleen maar aan te klikken wat je scherp wilt hebben. De scherpstelling is vliegensvlug, te vergelijken met spiegelreflexcamera's. De bediening van de menu's gaat nog altijd met knoppen en dat is ergens wel jammer. Het uitgebreide menu van Olympus blinkt namelijk niet uit in overzichtelijkheid. Beeldkwaliteit Vergis je niet in hun compacte voorkomen, onder hun aantrekkelijke jasjes gaan namelijk heel capabele camera's schuil. Olympus heeft de PEN's voorzien van een volledig nieuwe

CAMERA OLYMPUS E-PL5

BRANDPUNT 14 MM

DIAFRAGMA F/3,5

SLUITERTIJD 1/60

DIGIFOTO STARTER

ISO 320

TEST | OLYMPUS PEN MINI EN LITE

CAMERA OLYMPUS E-PL5 BRANDPUNT 14 MM DIAFRAGMA F/9 SLUITERTIJD 1/60 ISO 200

MICRO FOUR THIRDS Olympus heeft niet een volledig eigen systeem van camera's en objectieven ontwikkeld, maar werkt samen met een aantal andere fabrikanten aan een zogenaamd 'open systeem'. Iedereen die dat wil, kan dus camera's of objectieven maken voor dit micro four thirds-systeem. Camera's zijn er momenteel van Olympus en Panasonic, voor objectieven is de keus nog ruimer. Een Panasonic-lens op een Olympus PEN-camera werkt dus prima. Je hebt daardoor veel meer keus dan bij de systemen van de concurrentie.

van een systeem dat de sensor kan verschuiven om zo trillingen van de camera te compenseren. Je hoeft dus geen speciale objectieven aan te schaffen, je hebt altijd beeldstabilisatie. Handig, want je hoeft minder snel naar je statief te grijpen.

Bovendien kun je met de grote sensor bij weinig licht, bijvoorbeeld in de schemering of in een slecht verlichte ruimte, nog steeds heel behoorlijke foto's maken. De kwaliteit is op iso 1600 nog altijd prima en zelfs iso 3200 levert nog voldoende kwaliteit voor normale fotoprintjes. Uitblinken doet de camera echter onder nor-

DIGIFOTO STARTER

male lichtomstandigheden. Vooral details in hele lichte of donkere stukken in je foto blijven goed behouden. Veel compactcamera's hebben bijvoorbeeld moeite met wolken. Omdat deze zo licht zijn, veranderen ze al snel in

witte vlekken zonder detail. Wolken zijn op de foto's uit de nieuwe PEN's nog altijd wit, maar bevatten nu wel de details die je in het echt ook ziet. Olympus voorziet al haar compacte systeemcamera's

Creatieve filters Naar goede traditie voorziet Olympus ook deze twee PEN-camera's weer van een heel arsenaal aan 'creatieve filters'. Hiermee geef je je foto's in een handomdraai een leuk effect. Er zijn in totaal twaalf verschillende effecten die je per stuk ook nog kunt aanpassen. Er zullen vast effecten tussen zitten die niet je smaak zijn, maar we zijn onder de indruk van de resultaten. Hier is duidelijk goed over nagedacht! Favoriet op de redactie zijn

ADVERTENTIE

TEST | CANON 650D

ACCU’S • OPLADERS • GEHEUGEN • EN MEER…

het 'Grainy Film'-filter en het 'Pale&Light Color'filter. De eerste geeft je foto's de sfeer van een klassieke zwart-witopname, terwijl het tweede filter zorgt voor kleuren die doen denken aan oude kleurenfoto's. Video Filmen kan in full-hd, met dertig beelden per seconde. Je kunt filmen met automatische instellingen, maar volledig handmatig behoort ook tot de mogelijkheden. De autofocus werkt ook tijdens het filmen en zal voor eenvoudige (familie)filmpjes toereikend zijn. Voor de beste resultaten kun je het beste met de hand scherpstellen. Hetzelfde gaat op voor het geluid. De ingebouwde stereomicrofoon neemt een heel behoorlijk geluid op, maar een losse microfoon werkt duidelijk beter. Deze kun je overigens niet direct op de camera aansluiten, je moet eerst de optionele SEMA-1-adapter aanschaffen.

EASYCOVER CAMERA COVERS

DE BESTE MANIER OM JE CAMERA TE BESCHERMEN?

SUPER CONCLUSIE Met de nieuwe PEN's heeft Olympus twee heel aantrekkelijke camera's in de aanbieding. Je krijgt de uitstekende beeldkwaliteit van een flink duurder toestel in een kleinere en goedkopere camera. Wel hebben we wat kritiek op de bediening, met name het menu kan echt een stuk duidelijker en gebruiksvriendelijker. Of je kiest voor de PEN Lite of de Mini zal vooral afhangen van het feit of je verwacht het kantelbare scherm (Lite) of de Live Guide (Mini) veel te gaan gebruiken. Qua foto- en videokwaliteit zijn ze namelijk precies gelijk.

NIEUW: Camera covers voor diverse Canon en Nikon camera’s. De ideale protectie voor je dure camera! Als je je camera goed wilt beschermen, maar ook overal bij wilt kunnen. Accu, geheugenkaart en flitser blijven toegankelijk.

KENMERKEN OLYMPUS PEN E-PL5 16 megapixelsensor sensorstabilisatie 12 creatieve filters Kantelbaar touchscreen Adviesprijs: € 699,- (incl. 14-42mm) KENMERKEN OLYMPUS PEN E-PM2 16 megapixelsensor sensorstabilisatie 12 creatieve filters Touchscreen Live Guide Adviesprijs: € 599,- (incl. 14-42mm) C ompacte behuizing G oede beeldkwaliteit G estabiliseerde sensor G oed uitgewerkte effectfilters M enu's soms onduidelijk

GOED EASYCOVER SILICONEN COVERS CANON & NIKON Voor diverse Canon en Nikon camera’s hebben we de easyCover siliconen covers! Inclusief een harde en zachte LCD-cover en microvezeldoekje. Leverbaar voor: Nikon: D40, D40x, D60, D90, D3100, D5100, D7000, J1, V1 Canon: EOS 5D MarkII, EOS 5D MarkIII, EOS 7D, EOS 60D, EOS 550D, EOS 600D, EOS 1100D €29,95

Kijk op www.saake-shop.nl voor meer informatie! Afhalen in Haarlem op afspraak • info@saake-shop.nl T: 0900-SAAKESHOP (0900-7225374 | 10 ct/min)

BASISCURSUS | WINTERSPORTFOTOGRAFIE

WINTERSPORTFOTOGRAFIE VOLGENS RUTGER GEERLING

CAMERA CANON 1D MARK III

LENS 15MM F/2.8 FISHEYE

Een beetje spelen met je onderwerp is altijd goed om de verrassing er in te houden. Zo fotografeerde ik hier vanuit de skilift, uiteraard ging dat niet de eerste keer goed, maar na drie keer kwam deze foto er uit die zo veel wintersport plezier uitstraalt dat het nog steeds een van mijn favoriete beelden is. Genomen in de namiddag het late voorjaar moest ook hier de gouden regel een klein beetje worden aangepast door van iso 200 naar iso 160 te gaan.

DIGIFOTO STARTER

BASISCURSUS | WINTERSPORTFOTOGRAFIE

'Echt een tak van fotografie waar je je goed in kan stukbijten!' Je kunt er niet omheen, sla een tijdschrift open of bekijk een advertentie en de meest prachtige actiefoto’s in witte winterlandschappen springen je om de oren. Fotograaf Rutger Geerling spendeert elke winter flink wat weken in de sneeuw en behoort tot de meest ervaren en actieve wintersportfotografen van Nederland. Hoe je mooie wintersportfoto's maakt weet hij als geen ander. Tekst en fotografie: Rutger Geerling

FOTOGRAAF

RUTGER GEERLING Rutger Geerling werkt al meer dan vijftien jaar als freelance fotograaf voor praktisch alle wintersportbladen in Nederland. Tegenwoordig is hij voornamelijk actief als huisfotograaf van de Nederlandse Ski Vereniging (en de snowboard-afdeling) en reist hij elk winterseizoen over de hele wereld om de mooiste actiefoto’s te maken. Van Japan tot Canada en van Amerika tot de Alpen, overal is hij te vinden. CAMERA: CANON EOS 1D MARK III WEBSITE

WWW.RUDGR.COM WWW.FACEBOOK.COM/RUDGRCOM

DIGIFOTO STARTER

BASISCURSUS | WINTERSPORTFOTOGRAFIE

Door goed te plannen en duidelijk afspraken te maken met mijn 'model' kon ik van tevoren al een mooie compositie bepalen. Met mijn telelens sta ik op een veilige plek. Overigens lijkt dit een lawine te zijn, maar dat is het niet: een heel dun laagje verschuivende sneeuw ('sluff') drijft op de gewone sneeuwlaag. Dit maakt het voor deze (professionele) snowboarder bijzonder moeilijk om zijn balans te houden, maar het levert wel een extra mooie foto op.

Wat heb je nodig? Twee eeuwen geleden wisten ze het al: 'Less is more' (minder is meer) en gelukkig veranderen sommige dingen nooit. Je hebt ze er tussen zitten hoor, wintersportfotografen die hun hele hebben en houwen mee de berg op sjouwen, tot en met daglichtflitsers aan toe. Ik bespaar mijzelf liever de rugklachten en pak liefst zo min mogelijk in: een telelens is een absolute vereiste, die van mij gaat tot 200mm en daar red ik het bijna altijd mee. In de gevallen dat ik weet dat ik ook van ver, bijvoorbeeld vanaf een andere berg, moet fotograferen pak ik voor

DIGIFOTO STARTER

de zekerheid ook de 100-400mm in. Daarnaast zit een groothoekzoomlens ook standaard in mijn tas. Ik werk met een 16-35mm, alles wat daar in de buurt komt is prima. Let op, veel camera's hebben een vergrotingsfactor van bijvoorbeeld 1.6x, dan heb je dus een lens nodig vanaf 10mm! Als extra, voor het actiewerk van heel dichtbij, heb ik ook altijd een 15mm fisheye bij me, dat is die lens met die gekke ronde vertekening. Die is perfect als je echt heel dicht op je voorbij vliegende onderwerpen durft te komen. Zeg maar een meter of twee maximaal.

Een lage hoek is bijna altijd mooi, hier was dat vrij makkelijk doordat de piste waar ik stond vrij steil was en ik automatisch op bijna dezelfde hoogte stond als de ski's. Normaliter zijn bomen niet een ideale achtergrond omdat je onderwerp er vaak in verdwijnt, maar door het laagje sneeuw geven ze juist een prachtig effect en komt de voorgrond er volledig van los. Omdat de actie hier zo snel ging wilde ik op 1/2000 seconden op f/6.3 fotograferen, daar was ISO 400 voor nodig.

´Beste koop & Beste uit de test´ Bron: consumentenbond nov.2012

Uw kortingscode : 10START10

Verzilver uw code direct op www.posterxxl.nl/starter Proﬁteer ook van 10€ korting op ons ruime assortiment fotoproducten met code : STARTBON

Bijv. foto op geborsteld aluminium 30 x 45 cm nu slechts 25,99 €*

Bijv. Acrylglas foto op Alu-Dibond 30 x 45 cm nu slechts 45,99 €*

*Alle prijzen incl. BTW en excl.verzendkosten. Levering ook in Belgie. Kortingscode geldig t/m 28.2.2013 op posterXXL.nl acrylglasfoto´s. Code invullen in winkelmandje voor het afrekenen. Kortingscode kan niet met andere actie´s worden gecombineerd, max. 1 code per bestelling verzilverbaar, korting kan achteraf niet worden verrekend/uitbetaald. Ongebruikte restwaarde vervalt.

BASISCURSUS | WINTERSPORTFOTOGRAFIE

'Het is beter om gewoon goed te belichten in plaats van alles achteraf bij te stellen in de nabewerking' Waar ik geen groot fan van ben zijn 'alleskunner'-lenzen die van groothoek naar telelens gaan, bijvoorbeeld 28300mm. Dit soort lenzen hebben zo veel lensdelen dat je beeld er niet beter van wordt, natuurlijk: niet iedereen heeft het budget om voor alles aparte lenzen aan te schaffen maar als je de keuze hebt, laat deze alleskunners dan liever links liggen. Hoe handig ze ook zijn. En een flitser? Die gebruik ik zo zelden dat ik die in ieder geval nooit standaard in mijn tas heb zitten.

DIGIFOTO STARTER

Belichting Een veel gehoord verhaal is dat je in de sneeuw vaak flink extra zou moeten overbelichten omdat de weerkaatsing van de zon in de sneeuw de camera in de war zou sturen. Met spiegelreflexcamera’s van de afgelopen tien jaar is dat al lang en breed verholpen. Bijna geen enkele camera raakt tegenwoordig nog in de war van zonreflectie. De makkelijkste manier om dat te controleren is om met een groothoeklens met de zon mee, de camera te mikken op de horizon, zodat je

DIGIFOTO STARTER TIP Tas dicht Doe altijd je fototas dicht als je deze op de piste legt, op één of andere manier kruipt er altijd sneeuw in als je dat niet doet. De fijnste fototassen voor in de sneeuw vind ik de wat plattere fotorugzakken die je open ritst aan de rugkant.

BASISCURSUS | WINTERSPORTFOTOGRAFIE

CAMERA CANON 1D MARK III

LENS 15 MM F/2.8 FISCHEYE

Bijzonder moeilijk, maar heel bevredigend, is het fotograferen in verse sneeuw met een extreme groothoeklens. Het is lastig voor het model om precies op de goede plaats een bocht te maken en voor de fotograaf is het goed vooruitzien met scherpstellen en bijzonder goed opletten tijdens het fotograferen. Zo dichtbij mis je snel je onderwerp als je door de zoeker kijkt! Overigens was het licht deze dag zo fel dat de gouden regel niet opging en er op f/8 moest worden gefotografeerd om overbelichting te voorkomen. Zo zie je maar weer hoe nuttig het kan zijn om met het histogram te werken, dit soort kleine verschillen zijn eigenlijk alleen op die manier te beoordelen.

DIGIFOTO STARTER

BASISCURSUS | WINTERSPORTFOTOGRAFIE

CAMERA CANON 1D MARK III

Een beetje spelen met je onderwerp is altijd goed om de verrassing er in te houden. Zo fotografeerde ik hier vanuit de skilift. Uiteraard ging dat niet de eerste keer goed, maar na drie keer kwam deze foto er uit die zo veel wintersport plezier uitstraalt dat het nog steeds een van mijn favoriete beelden is. Genomen in de namiddag het late voorjaar moest ook hier de gouden regel een klein beetje worden aangepast door van iso 200 naar iso 160 te gaan.

zowel de lucht als sneeuw in beeld hebt. Een beetje bergachtergrond in het beeld maakt daarbij niet zoveel uit. Indien je lichtmeter uitkomt op de magische sneeuwregel van f/6.3 met sluitertijd van 1/1600e seconde bij iso-waarde 200, dan weet je dat je goed zit. Dit is namelijk de standaardbelichting bij volle zon in de sneeuw. Jpg of raw? Een vraag die mij veelvuldig gesteld wordt is of ik in jpg schiet of in raw. De meesten gaan uit van het laatste, maar ik ben meer een jpg-mens. Ik schiet nogal veel en dan is raw niet altijd prettig qua opslag en snelheid van werken. Vorig jaar begon het te kriebelen: zou raw nou echt zo veel beter zijn? Maar ĂŠĂŠn manier om daar achter te komen: gewoon een keer een winterseizoen lang in raw fotograferen. Het resultaat? Spijt als haren op mijn hoofd! Natuurlijk, in de nabewerking heb je extra speling, maar daar betaal je wel een flinke prijs

DIGIFOTO STARTER

voor: in plaats van dat ik mijn foto's alleen nog maar hoef te corrigeren op kadrering en het wegwerken van die irritante stofdeeltjes op mijn sensor, moet ik nu bij praktisch elke foto ook de kleur en verzadiging goed gaan zetten. Iets wat bij jpg standaard gebeurt in de camera op de door mij ingestelde waarden. Een hoop extra werk waar ik niet op zit LEER JE HISTOGRAM LEZEN

Wat betekent die bergachtige grafiek op het scherm van je camera eigenlijk? Kijk op onze website voor een filmpje waarin de werking van het histogram wordt uitgelegd: www.digifotostarter.nl/histogram

LENS 15MM F/2.8 FISHEYE