Ιστορία - Αρχαιολογία History - Αrchaeology

Η ιστορία του Δήμου Αμυνταίου φαίνεται πως χάνεται στον χρόνο, ωστόσο δεν είναι σαφές πότε κατοικήθηκε. Οι εκτεταμένες σωστικές ανασκαφές που διενεργούνται στην ευρύτερη περιοχή έχουν αποκαλύψει έναν ιδιαίτερο προϊστορικό πολιτισμό που εξελίχθηκε για χιλιετίες στο Λεκανοπέδιο Αμυνταίου. Ο νεολιθικός οικισμός του Αγίου Παντελεήμονα επιβεβαιώνει τη μακραίωνη πορεία του, ενώ η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως νεκρόπολη από την Εποχή του Σιδήρου. Ακόμη, οι προϊστορικοί οικισμοί στις θέσεις Ανάργυροι ΙΧa και ΧΙ που εντοπίζονται λίγο έξω από το σημερινό χωριό Άγιοι Ανάργυροι, είναι μόνο δύο από τις πολλές ανεσκαμμένες θέσεις της περιοχής που αφορούν μια ακμάζουσα νεολιθική κοινότητα. Οι ανασκαφές έχουν φέρει στο φως χιλιάδες σημαντικά ευρήματα όπως κεραμική, ειδώλια, εργαλεία, χρυσά κοσμήματα, αλλά και πασσαλότρυπες, ταφές, πηλοκατασκευές κ.ά.

Η Ελληνιστική πόλη των Πετρών Αμυνταίου, ιδρύθηκε πιθανότατα από τον Φίλιππο Β’, πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ενώ η ακμή της μετά τα μέσα του 2ου αι. π.Χ. σχετίζεται με τη διέλευση της Εγνατίας Οδού από την περιοχή, τον μεγαλύτερο στρατιωτικό και εμπορικό δρόμο του αρχαίου κόσμου. Το σημερινό χωριό Κέλλη (αρχαία Κέλλα) αποτέλεσε σταθμό της ρωμαϊκής Εγνατίας Οδού.

Η πόλη περικλειόταν από τείχος και το πολεοδομικό της σύστημα ήταν προσαρμοσμένο στη διαμόρφωση του επικλινούς εδάφους. Τα σπίτια, οργανωμένα σε ομάδες τριών-τεσσάρων, ήταν κτισμένα το ένα σε επαφή με το άλλο, σε αλλεπάλληλα άνδηρα. Άρτια οργανωμένο σύστημα παροχής νερού κατέληγε σε κρήνες σε διάφορα σημεία της πόλης, όπου λειτουργούσαν εργαστήρια κεραμικής, κοροπλαστικής, μεταλλοτεχνίας και πιθανότατα γλυπτικής. Διάχυτη σε όλο τον δήμο είναι και η βαθιά εκτίμηση για τον Αλέξανδρο Γ’

The history of the Municipality of Amyntaio appears to be deeply rooted in time, however the moment of its initial inhabitation is unclear. The rescue excavations that are carried out in the broader area have uncovered a unique prehistoric culture that evolved for thousands of years in the Basin of Amyntaio. The Neolithic settlement of Agios Panteleimon confirms its centuries-old course, while excavations have brought to light a necropolis from the Iron Age. Furthermore, the Neolithic settlements Anargiri ΙΧa and ΧΙ, located just outside the modern village of Agioi Anargiri, are only two of the many excavated sites of the region that regard a prosperous Neolithic community. The excavations have brought to light thousands of significant artifacts such as ware, figurines, tools, gold jewelry, as well as post-holes, burials, constructions out of clay, etc.

The Hellenistic city of Petres at Amyntaio was probably founded by Philip II, father of Alexander the Great. It reached its peak in the middle of the 2nd c. B.C. and its development is linked to the fact that Via Egnatia, the largest military and commercial road of the ancient world road, passed through its land. A station of the Roman Via Egnatia was the modern village of Kelli (ancient Kella).

The city was enclosed by a fortification wall and its town plan was accommodated to the sloping terrain. The houses were organised in groups of three or four, built in contact with each other and occupying a series of terraces. An excellent water-supply system ended in fountains placed at various points of the city, in which there were pottery, figurine, metalworking, and probably also sculpture workshops.

A deep appreciation of Alexander III the Great and his entourage is widespread throughout the Municipality. The Community of Amyntaio was named after Amyntas III, the grandfather of Alexander the Great, while the settlements of Antigono and Filotas were named after his respective generals Antigonos I and Filotas.

Η κάτοψη της Eλληνιστικής πόλης των Πετρών. / The top view of the Hellenistic city of Petres.

1. Το προϊστορικό νεκροταφείο του Αγίου Παντελεήμονα. / The ancient necropolis of prehistoric times in Agios Panteleimon.

2. Οι ανασκαφές έξω από το χωριό Άγιοι Ανάργυροι έχουν αποκαλύψει σημαντικές νεολιθικές θέσεις. / The excavations outside the Agioi Anargyroi village have uncovered significant prehistoric sites.

Στα μέσα του 18ου αιώνα δημιουργήθηκε ο πρώτος οργανωμένος οικιστικός πυρήνας του Αμυνταίου, όταν οικογένειες από τις γύρω ορει- νές περιοχές κατέβηκαν στην εύφορη κοιλάδα των λιμνών. Στα τέλη του

18ου αιώνα κυριάρχησε ο Αλή Πασάς των Ιωαννίνων, ενώ μετά τον θά- νατό του η περιοχή έγινε τουρκικό τσιφλίκι.

Οι κάτοικοι συμμετείχαν ενεργά στον Μακεδονικό Αγώνα, με την περι- οχή να απελευθερώνεται το 1912. Αυτό που οδήγησε στην ανάπτυξή της ήταν η προέκταση της σιδηροδρομικής γραμμής Κωνσταντινούπο- λης - Θεσσαλονίκης μέχρι το Μοναστήρι. Ωστόσο, η γαλλική εταιρεία ανέλαβε το έργο χάραξε γραμμή μέχρι το Αμύνταιο και κάπως έτσι πόλη, σε πλήρη ανάπτυξη, μπήκε στον 20ο αιώνα.

In the middle of the 18th century the first organized residential nucleus of Amyntaio was formed, when families from the surrounding mountainous regions descended towards the fertile valley of the lakes. In the late 18th century, Ali Pasha of Ioannina ruled the land and after his death the area became a Turkish estate.

Inhabitants took an active role during the Macedonian Struggle and the region was liberated in 1912. Its development was greatly influenced by the extension of the Istanbul-Thessaloniki railway line up to Monastery. The French company having undertaken the project extended the line to Amyntaio and therefore the city entered the 20th century in full growth.