FRATERS CMM 3/19
| De thuislozen herbergen | De vierde gelofte | Terugblik op het jubileumjaar | Een toekomstdroom voor Kenia | 20 jaar vluchtelingenopvang in De Vuurhaard
Inhoud Mission statement Barmhartigheid is van alle tijden en plaatsen. Barmhartigheid staat centraal in alle wereldgodsdiensten: hindoeïsme, boeddhisme, jodendom, christendom en islam. De beweging van barmhartigheid heeft een spoor getrokken in de geschiedenis. De verschillende vormen waarin zij verschijnt, zijn uitdrukking van de samenleving waarin zij ontstond en van de spiritualiteit die haar draagt. De Congregatie van de Fraters van Onze Lieve Vrouw, Moeder van Barmhartigheid is geworteld in de christelijke barmhartigheid.
gesprek met de algemene overste
4
Apostolaat in beeld
5
Colofon Fraters CMM is het drie keer per jaar verschijnende contactblad van de Congregatie van de Fraters van Onze Lieve Vrouw, Moeder van Barmhartigheid. Een abonnement is gratis. Een vrijwillige bijdrage is welkom op IBAN: NL30INGB0001068517 (BIC: INGBNL2A). ISSN 1574-9193 Redactie: Nathalie Bastiaansen (hoofd- en eindredacteur), frater Edward Gresnigt, frater Ad de Kok, frater Benyamin Tunggu. Met bijdragen van: frater Athanasius Onyoni, Benedict Ashipala (WWB), Charles van Leeuwen, frater Augustine Monari, frater Yosef Trisno, frater Paskalis Wangga, Elfried Aniceto, frater Ad Hems, Nelleke Verstijnen. Vertaling: frater Edward Gresnigt, Nathalie Bastiaansen. Ontwerp:
Heldergroen (www.heldergroen.nl)
Opmaak en druk: DekoVerdivas (www.DekoVerdivas.nl) Contact: Fraters CMM Gasthuisring 54 5041 DT Tilburg tel.: 013 5432777 (Nathalie Bastiaansen) e-mail: magazine@cmmbrothers.nl website: www.cmmbrothers.org Foto omslag voor: In Namibië werd het jubileumfeest na de Eucharistieviering voortgezet op het plein voor de kerk. Foto: Benedict Ashipala (WWB Namibië).
Verloren zoon, Rembrandt. 2
Foto omslag achter: Anish Kapoor, spiegelobject 'Sky Mirror (for Hendrik)', museum De Pont te Tilburg. Foto: Ad de Kok.
In de kijker
8
Rond Joannes Zwijsen
10
Terugblik jubileumjaar
11
Van de redactie Deze editie van Fraters CMM is vooral een terugblik op het jubileumjaar. We vierden de 175e verjaardag van de congregatie, en dat is niet niks. Het jubileum komt terug in verschillende rubrieken. Zo ziet u in de rubriek ‘Apostolaat in beeld’ hoe het jubileumproject ‘de thuislozen herbergen’ werd vormgegeven in Nederland en in Namibië. De bijdrage in de serie ‘In de kijker’ toont schilderijen van frater Alfons Aerts (1919-1979). Zijn werk hing ook in de expositie ‘Kunstbroeders’ die ter gelegenheid van het jubileum werd georganiseerd in het Generalaat. Verder zijn er natuurlijk veel foto’s van de activiteiten die in de verschillende landen plaatsvonden ter ere van 175 jaar CMM. Op pagina 17 vindt u een artikel over nóg een jubileum, namelijk dat van de vluchtelingenopvang in De Vuurhaard. Maar… we kijken niet alleen terug op het jubileumjaar: we kijken ook vooruit. Bijvoorbeeld in de column van de algemene overste, en in een mooie bijdrage van Elfried Aniceto, die spannende plannen heeft voor de fraters in Kenia. In de serie ‘Zie mijn mensen’ laat frater Ad Hems weten wat hem zoal gelukkig maakt. Met deze vrolijke frater sluiten we de laatste editie van Fraters CMM in 2019 af. Op naar 2020, waarin er opnieuw een belangrijk evenement zal plaatsvinden: het generaal kapittel. Wij wensen u alvast een zalig Kerstfeest en een gezond en goed 2020.
Een toekomstdroom voor Kenia
16
20 jaar vluchtelingenopvang
17
Korte berichten
18
Zie mijn mensen
19 3
gesprek
met de algemene overste
Dat beetje extra in onze missie van barmhartigheid... Terugkijkend op ons jubileumjaar kan ik zeggen dat het een tijd was van vreugdevolle vieringen en dankbaarheid. We werden verrijkt door de aandacht voor onze eigen geschiedenis. We werden ook verrijkt door de vriendelijke woorden, de hartelijke felicitaties en de gulle giften van veel mensen in verschillende landen. Het was bemoedigend om te zien hoe ons werk door zoveel mensen om ons heen wordt gewaardeerd. In het jubileumjaar vierden we niet alleen wat er die zondag 25 augustus 1844 gebeurde, maar we werden ook herinnerd aan wat er op volgde: een ontelbaar aantal kleine maar moedige stappen. De missie van onze congregatie, zoals aangegeven door bisschop Zwijsen, is de missie van barmhartigheid. Dat was ook de missie van onze patroonheilige Vincent de Paul, het is de missie van de wereldkerk en het is niets minder dan de missie die Jezus zelf heeft ingezet. Met andere woorden: deze zending van barmhartigheid is het echte en veel grotere verhaal waar het om draait, en het is veel ouder dan 175 jaar. We kunnen het jubileumjaar zien als een oproep om die missie van barmhartigheid voort te zetten, heel eenvoudig en heel concreet. Het motto van het Generaal Kapittel 2020 weerspiegelt dit idee van 'geroepen worden': Geroepen als barmhartige broeders, moedig en vreugdevol in de wereld van vandaag.
4
En ja, we leven in een moeilijke wereld, in een moeilijke tijd. In sommige van onze landen is er een afname van het aantal leden. Onze financiĂŤle middelen nemen af en we kunnen niet alles doen wat we belangrijk vinden. We zien dat de wereld om ons heen de geldigheid van het religieuze leven in twijfel trekt. Kunnen we op een moedige manier reageren op deze uitdagingen? Kunnen we dit op een vreugdevolle manier doen en anderen inspireren om hetzelfde te doen? Vincent de Paul heeft het over 'faire d'avantage': doen wat je moet doen, en nog een beetje meer. Ons jubileumproject 'Sheltering the Homeless' weerspiegelt dat idee om iets extra's te doen. We hebben natuurlijk ons dagelijks werk, in onze scholen en poliklinieken, ons werk als bestuurslid of projectleider of leraar. Dit werk verdient onze inzet en energie. Maar er zijn altijd anderen die ook onze aandacht nodig hebben. We moeten ook hen die niet direct onder onze verantwoordelijkheid vallen niet uit het oog verliezen. Ik wil je vragen om eens na te denken over de volgende vraag en vervolgens te handelen volgens de antwoorden die je vindt: Hoe kunnen we nog radicaler reageren op de oproep om barmhartig te zijn? Hoe kunnen we de geest van Zwijsen en van de heilige Vincentius en van Maria, Moeder van Barmhartigheid, in de wereld van vandaag tot leven brengen? frater Lawrence Obiko CMM geĂŻnterviewd door Nathalie Bastiaansen
Apostolaat in beeld
De thuislozen herbergen in Namibië en Nederland De congregatie wordt wereldwijd geconfronteerd met allerlei vormen van materiële en geestelijke noden. In hun apostolaat proberen fraters deze samen met anderen te verlichten. In de veertiende aflevering van deze rubriek brengen we het wereldwijde jubileumproject van de fraters in beeld: ‘Sheltering the Homeless’. Het motto van het jubileumjaar is ontleend aan de leefregel van de fraters: “dienen en verlichten, een verlossend woord spreken, een helpende hand zijn”. De fraters willen dit motto serieus nemen. Een van de initiatieven in het jubileumjaar was daarom het project Sheltering the Homeless (de thuislozen herbergen). Hiermee sluiten de fraters aan bij de FamVin Homeless Alliance van de wereldwijde Vincentiaanse Familie. De fraters zijn dankbaar voor de donaties die zij mochten ontvangen voor dit doel. Met de financiële steun van broeders, zusters en vele vrienden zijn de fraters begonnen aan de realisatie van hun plannen.
Een trotse en blije Elizabeth bij haar eigen huis.
Van huis naar thuis in Namibië In Namibië kwamen de fraters in contact met de 75-jarige Elizabeth Katrina. Toen ze jonger was, werkte ze voor de kerk en had daarmee een bescheiden salaris. Toen er veel vluchtelingen uit Congo en Angola naar Namibië kwamen (eind jaren ’90), vroeg de kerk haar om te helpen bij de opvang en begeleiding van deze vluchtelingen. De parochie in Windhoek stelde een huis ter beschikking waar Elizabeth gratis kon wonen en waar ze de vluchtelingen kon opvangen. Toen ze met pensioen ging moest ze het huis verlaten. Van haar pensioenuitkering kocht ze een stuk grond en bouwde er een huis. Ze had echter onvoldoende middelen om de bouw te voltooien en het huis in te richten, maar zag geen andere oplossing dan er toch maar in te gaan wonen. Een echt ‘thuis’ was het niet. Omdat Elizabeth altijd klaar stond om anderen op te vangen en ‘thuislozen te herbergen’ vonden de fraters in Namibië dat juist zij in aanmerking kwam voor een helpende hand vanuit het jubileumproject van de fraters. Van haar onafgemaakte huis werd een thuis gemaakt. Er kwamen waterleidingen voor sanitair en keuken, een aanrecht, toilet en douche werden geplaatst, de muren werden gepleisterd, geschilderd of betegeld, en er werd elektriciteit aangelegd. Op 1 oktober 2019 had Elizabeth weer een huis om in thuis te komen. 5
Apostolaat in beeld
De situatie vooraf.
Het sanitair is geplaatst.
De douche is klaar om betegeld en geschilderd te worden.
Stucwerk en schilderwerk in de huiskamer, de vloertegels liggen er al in.
De keukenkastjes worden in elkaar gezet. Elizabeth kijkt tevreden toe.
6
Het aanrecht met wasbak wordt geplaatst. De kraan is al aangesloten.
De entree van het huis.
Bedden in Nederland Ook in een rijk land als Nederland bestaat armoede: te weinig geld om de huur en energie te betalen, veel schulden, niet voldoende gezond eten. Als dat de dagelijkse zorgen zijn in een gezin is er vaak ook niet genoeg geld om een bed met warme dekens te kopen. Dat vertellen ouders echter liever niet aan hulpverlenende instanties, omdat ze bang zijn dat men denkt dat ze slechte ouders zijn, die niet genoeg van hun kind houden om ze een fatsoenlijk bed te geven.
ze zich niet meer schamen voor hun kamertje, waar voorheen vaak alleen een kaal matras lag. En de ouders? Die zijn erg dankbaar voor de gulle gaven. Het besef dat hun nood gezien wordt en deels opgelost is een grote troost.
Soms echter, als je als hulpverlener een vertrouwde band krijgt met een gezin, mag je dit geheim kennen. Dan is een oplossing echter niet zomaar voorhanden, omdat er geen speciale voorzieningen zijn die gratis bedden verstrekken: nooit over nagedacht, dus ook nog nooit georganiseerd. “T 'Elftal tegen Armoede” in Tilburg maakte zich hier zorgen over en vond de Lions Club Tilburg ‘Regte Heide’ bereid een groot bedrag te schenken. Daarvan werden tegen heel schappelijke prijzen bedden, matrassen en beddengoed gekocht. Met behulp van de infrastructuur van welzijnsorganisatie ContourdeTwern en de inzet van vele vrijwilligers zijn er toen in een paar maanden tijd veel bedden geplaatst.
Een nieuw bed met een vrolijk dekbed vol liefde.
Maar toen bleek dat er meer aanvragen waren dan geld. Er ontstond een wachtlijst. “T Elftal tegen Armoede” wilde de kinderen niet teleurstellen. Daarom zochten ze nog extra sponsoren, en die vonden ze onder andere in de fraters. Mede dankzij het jubileumproject van de fraters hebben nog eens 209 kinderen uit 98 gezinnen een nieuw bed gekregen. Voor hen is er iets wezenlijks veranderd: ze kunnen lekker slapen en gaan daardoor meer uitgerust naar school. Ze durven vriendjes uit te nodigen, omdat
Een lief kaartje met woorden van dank.
7
IN DE KIJKER
Sneeuwlandschap, z.j., acryl op paneel.
De veelzijdige Alfons Aerts Vroeger en ook vandaag de dag zijn er nogal wat fraters met een zeker creatief talent. Ze maken schilderijen, tekeningen, beeldhouwwerken of ander bijzonder vakwerk. Het geeft een andere, soms onbekende kijk op de makers. Deze rubriek presenteert steeds een selectie uit dit werk. Deel 6 van deze rubriek toont werk van frater Alfons Aerts. Van hem was werk te zien en te koop tijdens de expositie ‘Kunstbroeders’ in het Generalaat in september 2019.
Frater Alfons Aerts (1919-1979) volgde een opleiding aan de Stedelijke Academie in Genk (België). Hij schilderde vooral landschappen maar ook religieuze taferelen. Hij was altijd op zoek naar nieuwe materialen en technieken en maakte zijn werk in olieverf, acryl, aquarelverf, ets of keramiek. Vanaf de jaren ‘60 exposeerde Aerts zijn kunstwerken in verschillende galeries in Hasselt, maar ook daarbuiten. Op de Internationale Tentoonstelling ‘Kunst voor Allen’ in 1976 in Brussel won hij de publieksprijs.
8
Landschap, z.j., olieverf of acryl op paneel.
Landschap, z.j., gemengde technieken op paneel.
Schip in haven, z.j., olieverf op doek.
Samaritaanse vrouw, Joh.4,7, 1971, olieverf of acryl op doek.
Enkele werken van Alfons Aerts in de expositie “Kunstbroeders�.
Abstract, 1966, oolieverf of acryl op doek.
Abstract, 1967, ets op papier. 9
Rond Joannes Zwijsen
De vierde gelofte
RKJW zetterij met fraters en weesjongens in 1909. De eerste zeven fraters kregen hun vorming op verschillende plaatsen, voordat ze elkaar in Tilburg ontmoetten. Wat hun noviciaat gemeenschappelijk had, was dat zij allen werden voorbereid op een leven volgens de drie geloften van gehoorzaamheid, armoede en zuiverheid. Ze moesten gewend raken aan een strenge dagorde, aan de stilte en verschillende vormen van ascese. Ze moesten ook leren leven met een religieuze leefregel. Ze werden vertrouwd gemaakt met het communiteitsleven en het liturgisch gebedsritme en kregen ook te maken met diverse vormen van apostolaat. Ze leefden dus volgens de drie gebruikelijke religieuze geloften, maar legden ook een vierde gelofte af, die wel werd aangeduid als de 'gelofte van barmhartigheid' of van ‘barmhartige toewijding’. Het was in die tijd een traditie dat het specifieke charisma van een religieuze gemeenschap in een vierde gelofte tot uitdrukking werd gebracht. Voor de zusters van Zwijsen werd de gelofte van barmhartigheid als volgt uitgelegd: ze werden “gezonden om met gevaar van haar leven Liefdewerken te verrichten, bijvoorbeeld tot het verplegen van een besmettelijke zieke.” Bij de fraters bleef de invulling van de vierde gelofte algemener. Zwijsen sprak meestal kortweg over 'de vierde gelofte', zonder in details te treden. De essentie was dat in die vierde gelofte de totale toewijding en dienstbaarheid aan de medemens tot uitdrukking kwamen. De vierde gelofte kon overigens niet vrijelijk worden 10
geïnterpreteerd, maar moest in gemeenschapsverband en in gehoorzaamheid aan de overste en worden ingevuld. Zwijsen schrijft: “Tot slot ben je gebonden aan de vierde gelofte om je inspanningen te richten op het dienen van je medemens. Je hebt niet langer de keuze om je te wijden aan die goede werken die je het meest aanspreken door je natuurlijke instincten en persoonlijke gevoelens, noch aan de mensen of individuen in de samenleving aan wie je je diensten zou willen aanbieden of waaraan je van nut zou willen zijn: je wordt verplicht om dat werk uit te voeren zoals goedgekeurd door je overste en om te gaan waar hij je stuurt.” Toen in 1845 het eerste fraterhuis werd geopend, was het eerste liefdewerk (de zorg voor weeskinderen) al overeengekomen. De weeskinderen zouden pas in november komen, maar al in september, op de eerste dag dat de fraters elkaar ontmoetten en hun taken bespraken, was de absolute prioriteit van deze missie duidelijk. Alle fraters van het eerste uur kregen een taak toebedeeld in de zorg voor de weeskinderen. Met barmhartige toewijding, hun vierde gelofte, begonnen zij aan die taak. Gebaseerd op ‘Bishop Zwijsen and his First Brothers’. History of the Brothers of Our Lady Mother of Mercy, deel 1, door Charles van Leeuwen (Valkhof Pers, 2014).
Internationaal
TERUGBLIK OP HET JUBILEUMJAAR We kunnen terugkijken op een vreugdevol jubileumjaar vol activiteiten en festiviteiten. Eucharistievieringen, lezingen, feestelijke maaltijden, exposities, voorstellingen, momenten van bezinning…. te veel om hier allemaal aan bod te laten komen, dus we presenteren een greep uit de gebeurtenissen in het jubileumjaar.
Frater Henrique vertelt over de geschiedenis van CMM.
Internationale videoconferentie tijdelijk geprofeste fraters
Lezing over de geschiedenis van de congregatie in Brazilië
In het kader van het 175-jarig jubileum vond er op 7 augustus 2019 onder de tijdelijk geprofeste fraters in Indonesië, Oost-Timor, Kenia, Tanzania, Namibië en Brazilië een internationale videoconferentie plaats.
In het retraitecentrum Vicente de Paulo in Igarapé, Brazilië, werd op 25 augustus 2019 een lezing gehouden over de geschiedenis van de congregatie. Frater Henrique Matos hield zijn verhaal voor een geïnteresseerd publiek bestaande uit leken en religieuzen uit Belo Horizonte, Colonel Fabriciano, St. Joaquim de Bicas en Igarapé.
In de introductie sprak frater Benyamin Tunggu, lid van het generaal bestuur: "Het is een grote vreugde om samen te komen door middel van deze videoconferentie. Dit moderne medium stelt jullie in staat om elkaar te zien en met elkaar in gesprek te gaan, over grenzen heen. Het is een bijzondere ontmoeting, omdat het de eerste keer is dat dit op deze manier in onze congregatie gebeurt. Onze bijeenkomst van vandaag kan ons besef van broederschap in onze congregatie versterken. We wandelen samen op dezelfde weg. Laten we elkaar steunen en een optimistische toekomst opbouwen. We zijn de erfgenamen van de geschiedenis van de congregatie, en als tijdelijk geprofeste fraters zijn jullie de hoop voor de toekomst van onze congregatie.”
Veel vrienden van de fraters en ambassadors WWB in Brazilië kwamen naar Igarapé om het jubileum mee te vieren. 11
Internationaal
Mgr. Gerard de Korte feliciteert de algemene overste.
Activiteiten voor de jeugd in Indonesië In Aek Tolang en in Balige werden in augustus 2019 verschillende activiteiten georganiseerd speciaal voor jongeren. Er waren sportwedstrijden, en op 18 augustus was er in Aek Tolang een jeugdseminar met als thema: ‘Versterking van geloof en roepingen in het industriële tijdperk 4.0’. Het seminar werd begeleid door de fraters Antonius Sipahutar en Yohanes Andianus. Ook in Balige was er op 23 augustus een seminar voor jongeren. Frater Paskalis Wangga sprak de jongeren toe en benadrukte het belang van ontwikkeling: “Leren, leren, leren en blijven leren”, en hij moedigde hen aan om hun talenten te onderzoeken en te ontwikkelen, en om daar creatief mee om te gaan.
Bijeenkomst tijdelijk geprofeste fraters in Indonesië Mede ter gelegenheid van het 175-jarig bestaan van de congregatie van de Fraters CMM kwamen zo'n 20 jonge fraters uit verschillende communiteiten in Indonesië naar de stad Yogyakarta. Van 5 tot 9 augustus 2019 werd hier een bijeenkomst gehouden voor de jonge fraters.
Op 7 augustus namen de jonge fraters deel aan de internationale videoconferentie. De bijeenkomst van de jonge fraters in Indonesië werd afgesloten met een evaluatie en een Eucharistieviering geleid door pater Yan, pr. In zijn preek zei pater Yan dat de congregatie eigenlijk in handen is van jonge fraters, “want morgen zullen wij, die oud zijn, sterven. Daarom moeten de jonge fraters die vandaag aanwezig zijn, trouw zijn en zich blijven inzetten voor de roeping. Zoek naar een goed evenwicht tussen gebed, gemeenschapsleven en de taken die de congregatie u toevertrouwt.”
Vieringen In alle landen werden gebedsvieringen en Eucharistievieringen gehouden ter gelegenheid van het jubileumjaar. Wereldwijd vierden parochianen, zusters en broeders van andere congregaties, priesters, bisschoppen, Ambassadors WWB, familieleden en vrienden mee in het feest van de congregatie.
Frater Alfons Seran CMM gaf een lezing over de spiritualiteit en de geschiedenis van de congregatie. Frater Daniel Telaumbanua CMM gaf een overzicht van CMM in Indonesië, en frater Frans Kilat CMM vertelde over de Stichting Don Bosco en de Stichting Fransiskus Assisi. Frater Blasis Perang CMM hield een inspirerend verhaal getiteld: “Wij zijn broeders, wij zijn jong, wij zijn millennials”. Frater Broer Huitema als koordirigent van de fraters in de Eucharistieviering in Nederland op 25 augustus 2019. 12
Na de H. Mis werd in Namibië het feest voortgezet op het plein voor de kerk.
In Oost-Timor was het driedubbel feest: tijdens de jubileumviering legde frater Rosario de Jesus Martins zijn professie voor het leven af, en werd het nieuwe vormingshuis in Hera geopend.
Frater Eurico de Fatima Amarel en frater Andre Neno Abi tijdens de jubileumviering in Oost-Timor.
Fraters in Namibia zingen tijdens de Eucharistieviering ter ere van het jubileum.
Schilderijententoonstelling Ter gelegenheid van het jubileumjaar van de fraters werden schilderijen van vijf fraters getoond en te koop aangeboden in de expositie ‘Kunstbroeders’ in het Generalaat. Er hing werk van de fraters Alfons Aerts, Antoon Brugmans, Vincenzo de Kok, Paschalius Vervest, en Humberto Wouters. De opbrengst van de verkoop kwam ten goede aan jubileumproject Sheltering the Homeless (zie pagina’s 5-7).
René Munnik (l), samensteller van de expositie “Kunstbroeders”, met familie van frater Humberto, een van de kunstenaars.
Expositie “Kunstbroeders”.
13
Internationaal
Expositie over de fraters toen en nu Van 25 augustus tot en met 20 oktober was er in het Peerke Donders Paviljoen te Tilburg een expositie met de titel: ‘Missie van Barmhartigheid – 175 jaar Fraters van Tilburg’. Door middel van 11 panelen met tekst en beeld en voorwerpen uit de collectie van de fraters werd het verhaal verteld van de Fraters CMM, in de volksmond beter bekend als ‘Fraters van Tilburg’. In de tentoonstellingsperiode was er ook een drietal lezingen over het erfgoed van de fraters. Johan Willemse, voorzitter van de Beweging van Barmhartigheid, vertelde over barmhartigheid als het ‘spirituele erfgoed’ van de fraters. Michiel van Kempen, bijzonder hoogleraar in de Nederlands-Caraïbische letteren aan de UvA, hield een lezing over ‘geschreven erfgoed’. Hij belichtte de bijdrage van de fraters aan de Surinaamse literatuur en cultuur. De derde lezing ging over het ‘culturele erfgoed’ van de fraters. Kunsthistoricus Joost van Hest liet zien hoe objecten uit de collectie van de fraters iets kunnen zeggen over de identiteit van de fraters.
Frater Niek Hanckmann (r) in gesprek met bezoekers van de expositie “Missie van Barmhartigheid”.
Opening van de expositie “Missie van Barmhartigheid” door frater Lawrence Obiko.
In panelen met tekst en beeld en met voorwerpen uit het cultuurgoed van de congregatie werd het verhaal van de fraters verteld.
Expositie in Kenia Ook in de bibliotheek van het OIP in Oyugis, Kenia, was er ter gelegenheid van het jubileumjaar een expositie over de geschiedenis van de congregatie. De expositie werd samengesteld door de fraters Leo van de Weijer (provinciaal overste) en Augustine Monari Nyansimora (lid provinciaal bestuur).
Frater Videlis Minyega geeft uitleg bij de expositie aan de leerlingen van de St. Vincent de Paul School in Mosocho. 14
Goede herinneringen aan het jubileum
Frater Ad Hems tijdens de expositie “Missie van Barmhartigheid”.
Frater Niek Hanckmann biedt de fraters in Zonhoven (B) een cadeautje aan: een fotolijst met aan de rechterzijde een afbeelding van Joannes Zwijsen, en aan de linkerkant een spiegeltje. Zo kan elke frater zichzelf naast Zwijsen zien staan.
Frater Theo Hera, aartsbisschop Kornelius Sipayung van Medan, en frater Martinus Mangundap in een goed gesprek tijdens de jubileumfeesten in Indonesië.
Ook de fraters in Nederland kregen dit aandenken, hier aangeboden door algemeen overste frater Lawrence Obiko.
Een cadeau van Elfried Aniceto voor het generaal bestuur. Zijn dochter en kleinkind stonden model voor deze prachtige madonna met kind, geschilderd door Merly Trappenberg Gomez, Curaçao. 15
Kenia
Elfried Aniceto en frater Leo van de Weijer in de St. Vincent de Paul School te Mosocho.
Een toekomstdroom voor Kenia Van 2 tot 14 september 2019 was Elfried Aniceto in Kenia om meer te ontdekken over de fraters en hun projecten. Elfried is secretaris van de Stichting St. Thomas College op Curaçao. Deze stichting heeft als doel het erfgoed van de fraters op Curaçao te bewaren en levend te houden. Mijn belangrijkste doel was om te onderzoeken hoe ik een bijdrage kan leveren aan de missie van de fraters. Ik heb scholen en projecten van CMM in Kenia bezocht en heb veel respect voor het werk van de fraters. Wat mij het meest heeft geraakt, zijn het OIP, de Fr. Grol's Welfare Trust, de school voor dove en blinde kinderen, en de middelbare school in Soweto. De kinderen en de situatie in de sloppenwijken van Soweto hebben me diep geraakt. Ik heb nog nooit in mijn leven zo'n diepe armoede van dichtbij gezien.
De handen uit de mouwen De fraters in Kenia staan voor grote uitdagingen, maar ik ben ervan overtuigd dat de jonge fraters hier de handen uit de mouwen zullen steken en de verantwoordelijkheid zullen nemen om de missie voort te zetten. Het is mijn oprechte wens om deze jonge fraters te steunen. Naast hun spirituele vorming is het wenselijk om hen cursussen in persoonlijke ontwikkeling aan te bieden om hun passie, geest en de zending van stichter Joannes Zwijsen levend te houden. De fraters moeten de kans krijgen om uit hun comfortzone te komen en een radicale ommekeer te maken om de uitdagingen van de congregatie in een snel veranderende wereld het hoofd te bieden.
Uitdaging Het is mijn droom om twaalf fraters uit te nodigen om naar Curaçao te komen voor een retraite in ons 'challenge camp' in het bezinningscentrum Emaus. Samen met een expert in ‘avontuurlijke training’ kunnen we hen een aantal basisvaardigheden en kennis aanbieden op het gebied van teambuilding, conflictoplossing, persoonlijkheidstypes, ethiek en leiderschap. De fraters zullen na deze training het geleerde kunnen doorgeven aan een grotere groep leerlingen in Kenia. Hopelijk creëert dit een dominoeffect, zodat meer kinderen en jongeren van het programma kunnen profiteren. Na de training op Curaçao kunnen we de workshops voortzetten via videoconferenties. Het plan voor dit project is bijna klaar en onze volgende uitdaging is om sponsors te vinden om de training te implementeren.
Hoop Het enthousiasme en de passie die ik in Kenia zag, is een duidelijk teken dat er HOOP is. Mijn dankbaarheid gaat uit naar frater Lawrence Obiko, frater Leo van de Weijer en alle jonge Keniaanse fraters. Het was een prachtige en onvergetelijke ervaring die mij de rest van mijn leven bij zal blijven. Karibu (welkom) op Curaçao. Elfried Aniceto Secretaris Stichting St. Thomas College, Curaçao
16
‘ZieNederland mijn mensen’
20 JAAR VLUCHTELINGENOPVANG IN FRATERHUIS DE VUURHAARD – UDENHOUT Op 1 september 2019 was het 20 jaar geleden dat de fraters Kees Mateijsen en Ad de Kok vanuit Scheveningen verhuisden naar het fraterhuis in Udenhout om daar te beginnen met de opvang van vluchtelingen. De fraters Gérard Verstijnen en Simon van den Broek woonden daar al. Aanvankelijk werkten de fraters samen met de stichting De Vuurdoop in Tilburg, later met Vluchtelingenwerk Midden-Brabant.
De vluchtelingen
20 jaar Vuurhaard
De vluchtelingen die in de Vuurhaard verblijven hebben al enige tijd (soms jaren) in asielzoekerscentra doorgebracht en kregen daar het bericht dat ze Nederland moesten verlaten. De Vuurdoop en later Vluchtelingenwerk waren echter van mening dat deze mensen wel mogelijkheden hadden om een verblijfsvergunning te krijgen, bijvoorbeeld op medische gronden. Ook zijn er landen die wel veilig zijn verklaard maar in de realiteit nog niet veilig zijn, en er zijn landen die hun gevluchte landgenoten niet meer terug willen nemen. Wat moet je dan, als vluchteling?
De fraters, geassocieerden, en vrijwilligers van de Vuurhaard vierden het 20-jarig jubileum van De Vuurhaard met een gebedsdienst in de kapel van het fraterhuis. Psalm 36 werd gelezen: ‘Hoe waardevol is uw bescherming, Heer, de mensen vluchten in de schaduw van uw vleugels…’ en ook enkele woorden uit Deuteronomium: ‘Gij zult liefhebben de vreemdeling want zelf zijn jullie vreemdelingen geweest in het land Egypte …’.
Voor al deze mensen (in de 20 jaar opvang hebben honderden mensen onderdak in De Vuurhaard gevonden) is de Vuurhaard een plek geweest waar ze tot rust konden komen en aan mogelijke oplossingen van hun vaak uitzichtloze situatie konden werken. Een kleine helft van de mensen die in De Vuurhaard verbleven kreeg een verblijfsvergunning. Anderen gingen terug naar hun land van herkomst of kozen voor de illegaliteit.
Samen koken en eten De middag werd besloten met een maaltijd verzorgd door de vluchtelingen en vrijwilligers, met gerechten uit landen van herkomst van de vluchtelingen. Een soort ‘eetcafé’ zoals dat al bijna 20 jaar wekelijks in De Vuurhaard wordt gehouden voor zo’n 40 gasten uit heel Brabant. Aan het einde van de maaltijd kregen de gasten een boekje met foto’s en teksten over wie de fraters zijn, wat hen inspireert, wat de vluchtelingenproblematiek inhoudt en hoe daar mee wordt omgegaan.
Toekomst? De communiteit van De Vuurhaard telt op het ogenblik vijf fraters. Ten gevolge van het ouder worden van de fraters alsook de steeds zwaardere medische en psychische problematiek van vluchtelingen waar de fraters mee te maken krijgen is besloten om de vluchtelingenopvang in de loop van dit jaar af te bouwen. De fraters hopen en bidden dat de hulp aan deze mensen door anderen wordt voortgezet. Frater Ad de Kok CMM (Nederland)
Een vluchteling en haar kind in De Vuurhaard. 17
Korte berichten
Jubilea in 2020 70 jaar frater 19 maart: frater André de Veer, frater Laurenti Verhoeven. 29 augustus: frater Adriano van den Berg, frater Piet Dilissen, frater Leopoldus Spreuwers, frater Wim Verschuren. 65 jaar frater 29 augustus: frater Wout van den Hout, frater Linus Schoutsen, frater Ad de Swart.
Lezersenquête De redactie is blij met de reacties op de enquête, en ook met specifieke suggesties die werden gegeven. Twee zaken springen eruit: een groep lezers leest graag meer over de geschiedenis van de congregatie, en een andere groep lezers is vooral geïnteresseerd in het leven en werk van de fraters van vandaag. We proberen hier bij de keuze van artikelen steeds een goede balans in te vinden. Ook aan andere ideeën en tips zal aandacht worden besteed. Inmiddels zijn ook de drie winnaars van het boek ‘Barmhartige Liefde’ bekend. Zij hebben hierover bericht gehad en kregen het boek toegestuurd.
Neem ook eens een kijkje op de website www.cmmbrothers.org
18
60 jaar frater 29 augustus: frater Edward Gresnigt, frater Ad Hems, frater Ben Maijvis, frater Kees Mateijsen, frater Henrique Matos. 25 jaar frater 30 april: frater Rofinus Banunaek, frater Agustinus Farneubun, frater Benediktus Jeujanan, frater Alfons Seran.
‘Zie mijn mensen’
Frater ben je een leven lang Barmhartigheid en broederschap zijn twee kernbegrippen in het charisma van de Fraters CMM. Mooie woorden. Maar wat komt daarvan tot uitdrukking in het gewone dagelijks leven van fraters? Dat wordt belicht in deze rubriek ‘Zie mijn mensen’. Frater Ad Hems woonde en werkte ruim 48 jaar als missionaris in Indonesië, en woont sinds 2018 weer in Nederland, in de communiteit Joannes Zwijsen. Hij vertelt over zomaar een dag uit zijn leven.
Frater Godfried Kanen (97), de oudste frater, samen met frater Ben Maijvis.
CMM zien dat onderwijs aan kinderen een belangrijk liefdewerk blijft voor de fraters. Het deed ook goed om Vincent de Paul, de patroon van onze missie terug te zien in de rubriek ‘Rond Joannes Zwijsen’, waarin sprake was van wel twaalf Vincentiusbeelden!
Frater Ad Hems en frater Adriano van den Berg in de communiteit Joannes Zwijsen. Ik was eens aan het lezen in de vorige editie van het tijdschrift Fraters CMM en opeens voelde ik me meer dan ooit weer een frater CMM. Ik heb meteen een e-mail gestuurd naar de redactie om mijn complimenten door te geven. Daarna heb ik ook enkele auteurs een bericht gestuurd om hen te bedanken. Naar frater Franciscus Linus, voor zijn artikel ‘Postmillennium Fraters’, en naar frater Wilfridus Bria, die schreef dat “wanneer je iets wil betekenen voor een ander dat niet per se betekent dat je grote dingen moet doen.” Prachtig toch? Beide fraters ken ik goed omdat ze allebei ook missionaris waren op Noord Sumatera, waar ik zelf een tijd werkzaam was. Ook de bijdragen van de Ambassadors in Namibie en Brazilië maakten me blij. De activiteiten van de WWB hebben duidelijk veel jongeren geïnspireerd om wereldwijd barmhartigheid en broederschap te bewerkstelligen. En vanuit Kenya liet James Makovo
Kortom, het maakt me blij een frater te zijn als ik lees over wat mijn medebroeders zoal doen in Nederland en daarbuiten. In Nederland worden we een dagje ouder, maar eigenlijk gaan fraters nooit ‘met pensioen’. In onze communiteit Joannes Zwijsen Tilburg wonen nu 17 oudere fraters (gemiddelde leeftijd 82½ ). Onder hen zijn er heel wat die de meer behoeftige ouderen van dienst zijn. We helpen elkaar. Je zou kunnen zeggen dat we in een communiteit leven waarin de hele dag door allerlei vormen van barmhartigheid en broederschap tot uitdrukking komen. Heel gewoon, ‘tussen de soep en de aardappelen’. En dat is mooi. frater Ad Hems CMM (Nederland)
De fraters Joop van Dooremaal, Johannes Berchmans van Berkel en Caspar Geertman (communiteitsoverste). 19
Laten wij ons bij tegenzin en duisternis de tijden in herinnering brengen die vol waren van Gods nabijheid, en ons hart geopend houden in hoop en verwachting. (uit de leefregel van de Fraters CMM)
Blad van de Congregatie van de Fraters van Onze Lieve Vrouw, Moeder van Barmhartigheid