Magazine Fraters CMM 2020/1

FRATERS CMM m aga zine 1/20

| Apostolaat in beeld: de school in Gleno | In de kijker: stillevens van frater Vincenzo | "Zingen is twee keer bidden" | Broederschap op het voetbalveld | Rond Joannes Zwijsen | Vormingshuis in Oost-Timor

Neem ook eens een kijkje op de website www.cmmbrothers.org

Inhoud Mission statement Barmhartigheid is van alle tijden en plaatsen.

Barmhartigheid staat centraal in alle wereldgodsdiensten: hindoeĂŻsme, boeddhisme, jodendom, christendom en islam.

De beweging van barmhartigheid heeft een spoor getrokken in de geschiedenis.

De verschillende vormen waarin zij verschijnt, zijn uitdrukking van de samenleving waarin zij ontstond en van de spiritualiteit die haar draagt.

De Congregatie van de Fraters van Onze Lieve Vrouw, Moeder van Barmhartigheid is geworteld in de christelijke barmhartigheid.

gesprek met de algemene overste

4

Apostolaat in beeld

5

Colofon Fraters CMM is het drie keer per jaar verschijnende contactblad van de Congregatie van de Fraters van Onze Lieve Vrouw, Moeder van Barmhartigheid.

Een abonnement is gratis. Een vrijwillige bijdrage is welkom op IBAN: NL30INGB0001068517 (BIC: INGBNL2A). ISSN 1574-9193 Redactie: Nathalie Bastiaansen (hoofd- en eindredacteur), frater Edward Gresnigt, frater Ad de Kok, frater Benyamin Tunggu.

Met bijdragen van: frater Peter Narwadan, frater Elijah Agilo, Charles van Leeuwen, frater Niek Hanckmann, VNB, frater Leo van de Weijer.

Vertaling: frater Edward Gresnigt, Nathalie Bastiaansen.

Ontwerp:

Heldergroen (www.heldergroen.nl)

Opmaak en druk: DekoVerdivas (www.DekoVerdivas.nl) Contact: Fraters CMM Gasthuisring 54

5041 DT Tilburg Tel.: 013 5432777 (Nathalie Bastiaansen) E-mail: magazine@cmmbrothers.nl Website: www.cmmbrothers.org

Foto omslag voor: Frater Elijah Agilo en leerlingen van de St. Vincent de Paul School in Mosocho (Kenia) in de studio (p.10-11).

Verloren zoon, Rembrandt.

2

Foto omslag achter: Deur van de Santa Maria degli Angeli e dei Martiri in Rome. Foto: Ad de Kok.

In de kijker

8

Zingen is twee keer bidden

10

Barmhartigheid op het voetbalveld

12

Rond Joannes Zwijsen

13

CMM en VNB bewegen mee

14

Van de redactie Het jaar 2020 is voor de fraters een belangrijk jaar. Van 18 mei tot 7 juni zal in het Generalaat in Tilburg het generaal kapittel plaatsvinden. Het generaal kapittel is de bijeenkomst van de wettige vertegenwoordigers van de congregatie wereldwijd. Hun taken zijn onder andere: het erfgoed bewaren, aangepaste vernieuwing bevorderen, en het beleid voor de komende bestuursperiode bepalen. Het ‘gewone’ werk van de fraters ligt echter niet stil. Overal wordt hard gewerkt om het charisma van de fraters - barmhartigheid en broederschap - gestalte te geven in de realiteit van het dagelijks leven. Zoals in Oost-Timor, waar op een school in Gleno jongeren worden voorbereid om hun land mee op te bouwen.

In Oost-Timor werd onlangs ook een nieuw vormingshuis voor jonge fraters geopend. In Kenia nam frater Elijah Agilo zijn leerlingen mee naar een professionele studio om een gospelalbum op te nemen. Immers, “zingen is twee keer bidden”. Barmhartigheid en broederschap zijn in Kenia overigens ook gewoon op het voetbalveld te vinden, zoals u kunt lezen op pagina 12. In Nederland zoeken de fraters de samenwerking met andere organisaties op die net als de congregatie werken aan een eigentijdse vorm van kerkopbouw. Stichting VNB is een van die organisaties. Voor de kunstliefhebbers presenteren we enkele stillevens van frater Vincenzo de Kok (1911-1997), en voor de lezers die geïnteresseerd zijn in de geschiedenis van de congregatie is er weer een bijdrage in de rubriek ‘Rond Joannes Zwijsen’.

Vormingshuis in Oost-Timor

16

Korte berichten

17

In memoriam

17

Zie mijn mensen

19 3

gesprek

met de algemene overste

In januari 2020 was frater Lawrence Obiko in Rome voor een bijeenkomst van leiders van de internationale Vincentiaanse Familie. Het thema van deze bijeenkomst was: "Vincentiaanse Familie vooruit".

Vooruitgaan impliceert een beweging van verleden naar heden naar de toekomst. Als fraters zijn we ons meestal goed bewust van ons verleden; onze wortels.

Vanuit die wortels hebben we 'middelen' geĂŤrfd, zoals inspiratie, het charisma van onze stichter en van onze congregatie, en wijze woorden van medebroeders die ons zijn voorgegaan. De huidige tijd is ons ook bekend: het is de wereld waarin we nu leven. We kennen de toekomst nog niet, maar we hebben wel een droom voor de toekomst. In deze droom is de wereld een plek waar alle mensen dezelfde mogelijkheden hebben om een goed en waardig leven te leiden. Als we willen dat de toekomst anders is dan het nu, moeten we onze verantwoordelijkheid serieus nemen. Alleen als we nu handelen, kunnen we die positieve verandering bewerkstelligen.

Er zijn enkele zaken die ons kunnen helpen dit doel te bereiken. We moeten moedig en toch voorzichtig zijn: moedig omdat er moed voor nodig is om dingen te veranderen, en voorzichtig omdat we de mensen onderweg niet willen kwetsen. We hebben ook een solide samenwerking nodig: we worden sterker als we samenwerken. We kunnen binnen de congregatie samenwerken, als fraters, als provincies en regio's, als besturen. Maar we kunnen ook samenwerken met andere religieuzen, bijvoorbeeld met andere takken van de Vincentiaanse Familie. Daarnaast maken we deel uit van de wereldkerk en kunnen dus samenwerken met andere leden van deze kerk. En last but not least:

4

we maken deel uit van de samenleving waarin we leven. In feite zullen de meeste mensen die je ontmoet eenzelfde soort droom voor de toekomst hebben.

Waarom gaan we er niet samen naartoe?

Goede samenwerking vereist goede communicatie.

Goede communicatie houdt niet alleen in dat je je eigen ideeĂŤn deelt, maar ook dat je je afvraagt wat er in de wereld van anderen gebeurt en dat je goed luistert naar wat anderen te zeggen hebben.

Als we onze missie willen voortzetten, moeten we zorg besteden aan ons roepingen- en vormingsbeleid.

De toekomst heeft behoefte aan verantwoordelijke fraters, die moedig maar voorzichtig zijn, die kunnen samenwerken in een team, die de behoefte van anderen zien en die in staat zijn om de boodschap van hun missie duidelijk en met vreugde over te brengen. We zijn bevoorrecht met de mogelijkheden die de moderne technologie ons biedt. Laten we gebruik maken van deze middelen om onze missie (ons charisma) te delen en toegankelijk te maken voor anderen. frater Lawrence Obiko in gesprek met Nathalie Bastiaansen

Apostolaat in beeld

Meisjes voetballen op het schoolplein.

ETVC-MM: een school in Gleno De congregatie wordt wereldwijd geconfronteerd met allerlei vormen van materiële en geestelijke noden. In hun apostolaat proberen fraters deze samen met anderen te verlichten. In de veertiende aflevering van deze rubriek brengen we de school in Gleno, Oost-Timor in beeld.

Uitdagingen en kansen in Oost-Timor Oost-Timor heeft op economisch gebied zwaar te lijden gehad onder de onafhankelijkheidsstrijd. Het land staat voor grote uitdagingen in het herbouwen van de infrastructuur en de opbouw van de economie.

Oost-Timor is echter ook een land met mogelijkheden, bijvoorbeeld op het gebied van ecotoerisme, en het heeft een rijke culturele geschiedenis.

De school Sinds 2008 leiden de fraters in Gleno een school met de naam ETVC-MM: de Katholieke Middelbare School voor Beroepsonderwijs ‘Moeder van Barmhartigheid’.

De school heeft twee afstudeerrichtingen, namelijk IT en toerisme. De school ligt in een landelijk gebied waar

er weinig instellingen voor hoger onderwijs zijn. Er zijn veel jongeren in dit gebied die het zich financieel niet kunnen veroorloven om naar een goede school te gaan in de verder weg gelegen grote steden. De school in Gleno biedt die jongeren een kans om toch een goede opleiding te volgen, en zelfs om verder te studeren.

Meerdere leerlingen van de school in Gleno kwamen al in aanmerking voor een studiebeurs aan universiteiten in Europa en in andere landen. Dit laat zien dat het onderwijs aan deze fraterschool van hoge kwaliteit is en goede vruchten afwerpt.

5

Apostolaat in beeld

In de klas.

Toekomst Er is momenteel een behoorlijk tekort aan computers en lesmateriaal, met name voor de praktijklessen. Door verbetering en aanvulling van deze faciliteiten krijgen nog meer leerlingen de kans om op deze school hun toekomst vorm te geven. Niet alleen de jongeren zelf profiteren hiervan: deze jonge mensen vormen de toekomstige generatie die een bijdrage kan leveren aan de opbouw van Oost-Timor. Met de school in Gleno hopen de fraters een kleine bijdrage te leveren aan de opbouw van dit mooie land.

De docent toerisme geeft uitleg.

6

Helpt u mee? Uw donatie is meer dan welkom op IBAN: NL60ABNA 0522439055 ten name van Fraters CMM Missieprocuur (BIC: ABNANL2A), onder vermelding van ‘School Gleno’.

De Congregatie van Fraters CMM heeft een ANBI-status.

Studenten bezoeken het museum Chega! in Dili.

Studenten werken aan een schoolopdracht.

Frater Peter Narwadan, een van de docenten.

De schoolbel, creatief hergebruik van een oud autowiel.

Introductiedagen. De nieuwe leerlingen zorgen voor een schone en opgeruimde school.

7

IN DE KIJKER

Stillevens van frater Vincenzo Vroeger en ook vandaag de dag zijn er nogal wat fraters met een zeker creatief talent. Ze maken schilderijen, tekeningen, beeldhouwwerken of ander bijzonder vakwerk. Het geeft een andere, soms onbekende kijk op de makers. Deze rubriek presenteert steeds een selectie uit dit werk. Deel 7 van deze rubriek toont werk van frater Vincenzo [Jac] de Kok (1911-1997). Van hem was werk te zien en te koop tijdens de expositie ‘Kunstbroeders’ in het Generalaat in 2019.

Frater Vincenzo genoot van muziek, tekenen en schilderen. Hij was voortdurend bezig met olieverfschilderijen, portretten, aquarellen, etsen en potloodtekeningen. Zijn artistieke werken werden verspreid over het hele land en ook in het buitenland. Frater Vincenzo was een liefhebber van de natuur. Hij genoot ervan om buiten te zijn en vaak ging hij met zijn tekenmateriaal en veldezel op pad. De schoonheid van de natuur legde hij met liefde vast in zijn werk. Ook maakte hij vele stillevens, en daarvan tonen we hier een kleine selectie. Soms koos hij voor een heel alledaags voorwerp, zoals een hoed of pet. Soms is zijn werk heel aandoenlijk: je voelt bijna de vertedering en melancholie die frater Vincenzo ervaren moet hebben bij het zien van die dode vogeltjes.

Hoed in gras, 1991, olieverf op paneel.

8

Stilleven bij raam, 1986, olieverf op doek.

Stilleven met citroenen, 1964, olieverf op paneel.

Stilleven met prei en banaan, 1988, olieverf op doek.

Stilleven met zonnebloemen, 1987, olieverf op paneel.

Stilleven met schoenen, 1981, aquarel.

Dode vogeltjes, 1982, aquarel.

Twee vissen, 1994, aquarel.

9

Kenia

"Zingen is twee keer bidden" Evangelisatie kan in vele vormen komen, afhankelijk van de talenten die men heeft. Een van de manieren waarop mensen hun geloof uitdragen is door middel van muziek, en zoals St. Augustinus al zei: "Zingen is dubbel bidden". Het koor van de St. Vincent de Paul School, een lagere jongensschool van de fraters in Mosocho, dook in oktober 2019 de studio in om een gospelalbum op te nemen. Het is hun derde album; eerdere albums verschenen in 2015 en 2017.

Frater Elijah Agilo en leerlingen van de St. Vincent de Paul School in Mosocho in de studio.

Het eerste album was een lofzang aan God voor zijn goedheid aan onze congregatie. Het tweede album werd opgenomen ter gelegenheid van het jaar van barmhartigheid en in lijn met onze spiritualiteit van broederschap en barmhartigheid. Het derde en meest recente album is een gebed tot God om onze roepingen in de kerk te versterken. Dit derde album werd opgenomen in het jaar dat de congregatie van Fraters CMM het 175-jarig bestaan vierde. Een van de liederen op dit album was dan ook opgedragen aan dit bijzondere jubileum; gezongen in het Swahili (een officiĂŤle voertaal in Kenia) en met begeleiding van zoet klinkende instrumenten is het een mooi eerbetoon aan de congregatie.

10

Voor elk wat wils Om ervoor te zorgen dat er een verscheidenheid aan nummers op het album staat, is gekozen voor zes verschillende componisten uit zowel Kenia als Tanzania. Acht van de nummers zijn geschreven in het Swahili, drie andere in het Engels. Op verschillende plaatsen werden video-opnames gemaakt en het album werd op 11 januari 2020 gelanceerd tijdens de Dag van het Onderwijs van de school in Mosocho.

Dergelijke activiteiten worden georganiseerd door de schooladministratie in samenwerking met het liturgisch comitĂŠ, dat momenteel wordt geleid door frater Albert Nyantika.

De dvd-hoes en de dvd van album nr. 3.

Zing mee!

Geschenk

Het doel van dit initiatief is om de leerlingen te laten zien dat muziek een krachtige manier kan zijn om het geloof te beleven en uit te dragen, zowel in de kerk als in de wereld daarbuiten. Muziek is aanstekelijk, en het kan anderen aanmoedigen om ook hun eigen talenten te gaan verkennen. Als we alle talenten samenvoegen in een koor ontstaat er een mooie samenzang. Als we dit doen in de samenleving, ontstaat er een mooie samenleving.

De deelnemers vonden het geweldig om in de opnamestudio te zijn, vooral de jongens voor wie dat de eerste keer was. Hoe kostbaar is het om onze door God gegeven talenten te gebruiken om te dienen en te verlichten, een verlossend woord te spreken en een helpende hand te bieden. Probeer het eens, je zult er nooit spijt van krijgen. frater Elijah Agilo CMM (Kenia)

Leerzaam Muziekactiviteiten zijn niet alleen plezierig; ze verbeteren ook de persoonlijke communicatievaardigheden van de leerlingen. Vooral wanneer ze met koren uit andere delen van het land in contact komen, zoals tijdens de Nationale Muziekfestivals in Kenia, waaraan ze de afgelopen vijf jaar hebben deelgenomen. Daar kun je ze echt zien opbloeien.

Bij het album werd ook een videoclip gemaakt. Deze is te zien op Youtube. Scan de QR-code of ga naar https://youtu.be/nSJCzwh-394.

Momentopnames uit de videoclip.

11

Kenia

Het team van fraters (rode shirts) en het leerlingen-team (gele shirts).

Broederschap op het voetbalveld Veel mensen in Kenia - en ook in veel andere landen - houden van voetbal. We zien onze favoriete teams graag spelen en hopen dan natuurlijk vurig dat ze winnen. We vergeten echter vaak te kijken naar de spirituele aspecten van dit spel, zoals barmhartigheid en broederschap.

Wanneer er sprake is van broederschap, komt ook barmhartigheid om de hoek kijken. De twee zijn compatibel en onafscheidelijk. Frater Wim Verschuren stelt dat het werken aan een meer barmhartige en rechtvaardige wereld op vele manieren kan gebeuren.... Dit klinkt heel interessant en tegelijkertijd bemoedigend.

Samenwerken Het doet me denken aan het jaar 2017, toen onze medebroeders uit het westen van Kenia (Mosocho, Oyugis en Sikri) een team vormden om tegen de leerlingen van de St. Vincent de Paul basisschool in Mosocho te voetballen. Het toernooi was vernoemd naar de eerbiedwaardige frater Andreas van den Boer.

Het doel was om de leerlingen iets te leren over het leven van frater Andreas en om hen bewust te maken van het belang van samenwerking. De vriendelijkheid van dit toernooi bracht de geest van barmhartigheid duidelijk in beeld.

Allemaal winnaars Aan het einde van het toernooi kwamen beide teams als winnaar uit de bus, ook al versloegen de leerlingen het team van onze medebroeders met 3 tegen 0.

Desondanks hadden we onze doelstellingen bereikt.

De winnaars kregen een trofee die bekend staat als de frater Andreas trofee. De jongens waren wel wat verbaasd over het feit dat de fraters zo blij waren met de overwinning van hun tegenstanders. Ze begrepen niet meteen de les die erachter zat: soms moet je 12

in het leven accepteren dat je verliest. Ook dat is barmhartigheid.

Een leerling vroeg me waarom we de fraters van barmhartigheid worden genoemd. Ik vroeg hem terug te blikken op de wedstrijd die net was afgelopen en mij te vertellen wat hem zoal was opgevallen of bijgebleven. Hij noemde de vriendelijkheid van de tegenstanders (de fraters); het zien van fraters die voor en na de wedstrijd bidden; het blij omhelzen van elkaar, ondanks de nederlaag; en tenslotte het feliciteren van het jongensteam met hun overwinning.

Nu had ik hem iets te vertellen over zijn vraag, waarom men ons fraters van barmhartigheid noemt.

Al spelend barmhartig zijn We zijn allemaal uitgenodigd om elke gelegenheid te benutten om barmhartig te zijn. Het is een nobele spiritualiteit, ook al is het niet altijd gemakkelijk om ze te praktiseren. Daarom heeft onze stichter, bisschop Zwijsen, de geest van de Heer aangespoord om zijn congregatie grondig te animeren. Als fraters van barmhartigheid kunnen we barmhartigheid uitoefenen onder de armen, of als leraar, of in onze communiteiten, maar ook op het voetbalveld. Dit is toevallig een van de meer vreugdevolle oefeningen van barmhartigheid. Het hoeft immers niet altijd moeilijk te zijn. frater Elijah Agilo CMM (Kenia)

Rond Joannes Zwijsen

De gave van vriendschap Zwijsens beroemdste vrienden waren uiteraard de koning en de paus. Welbekend is dat Zwijsen en Willem II een hartelijke band hadden. De relatie met Pius IX gold als zeer levendig: ze hadden dezelfde visie op kerk en samenleving en een vergelijkbare, krachtige stijl van besturen. Ze voerden intense gesprekken en volgens getuigen maakten ze veel grappen.

Het bekende gezegde, dat je je dromen alleen kunt realiseren in samenwerking met anderen, wordt in Zwijsens vele vriendschappen zichtbaar. Het is ook zichtbaar in het Tilburgse Zwijsenmonument, in de zijmuur van de Heikese kerk. De aartsbisschop zit er tussen vier medestanders, van wie drie tot zijn beste vrienden gerekend kunnen worden.

Zwijsenmonument, door Toon Dupuis (1933).

Het is in 1972 verplaatst naar de Heikese Kerk in Tilburg.

Foto Ronald Peters.

Zwijsen was een getalenteerd man. Hij had een groot organisatorisch talent, kon ingewikkelde situaties snel analyseren en duidelijk leiding geven. Ook had hij een scherp inzicht in mensen en was sterk in communicatie. Maar er was nog een talent dat voor zijn missie belangrijk was: de gave van vriendschap. Op de een of andere manier sloot Zwijsen snel vriendschap met mensen. Ingrediënten van die vriendschappen waren steevast zijn persoonlijke charme, een levendige conversatie en meestal ook een gezamenlijk belang.

Zwijsen had eigenlijk geen vriendschappen die niet direct of indirect in dienst stonden van ‘de goede zaak’.

Zwijsen schonk zijn vrienden graag een goed glas wijn. In de pastorie of op het bisdom ontving hij bevriende geestelijken, zakenlieden en officieren en in de loop van de avond deden ze zaken. Hij onderhield zijn vriendschappen verder met een uitvoerige correspondentie. Zwijsen hoefde vrienden niet zo vaak te zien, de afstanden waren immers groot en de agenda vol. Maar vriendschap kon jarenlang hartelijk en betekenisvol blijven.

Allereerst de priester-journalist Judocus Smits (18131872). Smits was oprichter van het katholieke dagblad De Tijd en rector bij Zwijsen’s Zusters van Liefde in Amsterdam. Het is moeilijk te zeggen wie het meest profiteerde van de vriendschap: de bisschop die via de journalist over alles snel werd geïnformeerd, of de journalist die zijn krant uitbouwde met kerkelijke steun.

Daarnaast was er de Bossche advocaat Jan-Baptist van Son (1804-1875), een onvermoeibaar voorvechter van de katholieke belangen en enige tijd minister van godsdienstzaken. Zijn pleegkind ging bij de fraters studeren en werd later rector van de Ruwenberg.

Ook de Tilburgse rechter en politicus Jacobus Arnoldus Mutsaers (1805-1880) was minister voor de roomskatholieke eredienst en had een zoon die bij de fraters de priesteropleiding deed. Samen waren ze Zwijsens voornaamste adviseurs in juridische en politieke aangelegenheden.

Zwijsen was de oudste van dit vriendengroepje en de drijvende kracht. Als ‘old boys’ zijn ze lang samen opgetrokken, het toeval wil dat ze kort na elkaar stierven.

Charles van Leeuwen

13

generalaat

CMM en VNB bewegen mee Sinds 1 november 2019 is het Generalaat van de fraters enkele nieuwe ‘bewoners’ rijker. Vanaf die dag huurt Stichting VNB kantoorruimte in het fraterhuis aan de Gasthuisring. De paden van CMM en VNB kruisten elkaar al in 2006. De fraters waren toen bezig om een internationale groep van 120 jongeren vanuit 6 verschillende landen naar Sydney te laten gaan om daar de wereldjongerendagen te bezoeken. VNB organiseerde de reisinitiatieven voor de bisdommen in Nederland en zij waren bereid om ook de fraters te ondersteunen bij de ingewikkelde logistiek die nodig was voor deze reis. Tijdens de officiële opening van het VNB kantoor in het Generalaat, op 11 januari 2020, sprak frater Niek Hanckmann over de overeenkomsten en synergie tussen CMM en VNB. De fraters zijn in 1844 gesticht door bisschop Joannes Zwijsen. Al eerder stichtte hij een congregatie van zusters, de Zusters van Liefde van Tilburg. De zusters hielden zich bezig met de zorg voor zieken, ouderen, wezen en met onderwijs. Vooral bij de wezen en het onderwijs was er behoefte aan mannen die voor de oudere weesjongens en jongensscholen konden zorgen.

Dat was de concrete nood waaruit de congregatie voortkwam.

De katholieke kerk bloeit op Die tweede helft van de 19e eeuw was de tijd waarin de katholieke kerk in Nederland weer tot bloei komen.

Bijna 300 jaar lang waren de katholieken in hun geloofsuiting sterk beperkt door de voornamelijk calvinistische overheid. In de 19e eeuw begint dat te veranderen en Joannes Zwijsen speelde daar een belangrijke rol in. De fraters werden door hun stichter ingezet om aan die kerkopbouw mee te werken.

Dat gebeurde in de parochies, maar ook door de ontwikkeling van goed en katholiek onderwijs. Door VNB organiseert onder andere bedevaarten naar Lourdes.

Foto©VNB.

14

hun gemeenschappelijk leven en een gelofte van armoede konden ze dat pro Deo doen. Pas in 1920 nam de overheid zijn verantwoordelijkheid en werd ook het katholiek onderwijs door de staat betaald.

Men kan gerust stellen dat veel van de 19e-eeuwse congregaties aan de wieg hebben gestaan van het uitstekende onderwijs- en zorgstelsel in Nederland.

Een kerk voor iedereen Naarmate de vrijheid van geloven toenam, kon de katholieke kerk ook weer een kerk voor iedereen worden. De fraters waren betrokken bij broederschappen, jeugdgroepen, Maria-verenigingen en sociëteiten in de parochies. Ze organiseerden processies, gebedsgroepen en volksdevoties. Ook de VNB is een vrucht van die tot bloei komende kerk in Nederland. De VNB organiseerde bedevaarten en bracht daarmee mensen samen rondom geloof en traditie. Beide organisaties hielpen zo mee om de katholieke cultuur weer een gezicht te geven.

Mgr. Woorts, bisschop-referent voor bedevaarten, zegent de kantoorruimtes van VNB in.

Secularisatie Inmiddels zijn we meer dan honderd jaar verder en hebben we meegemaakt hoe het rijke roomse leven ook weer verdween in Nederland. Ditmaal niet door verdrukking van buiten, maar door secularisatie van binnenuit. Meer en meer mensen voelen zich niet meer zo verbonden met de klassieke kerkinstituten.

Tegelijkertijd is de vraag naar zingeving alleen maar gegroeid.

Nieuwe vraag, nieuw aanbod De fraters en de VNB bewegen mee. Niet door mee te seculariseren, maar wel door een nieuw aanbod te doen aan de maatschappij. De fraters in Nederland zijn zich gaan toeleggen op bezinning en spiritualiteit en op sociale projecten. Zo hebben ze in Vught het klooster ZIN in Werk gerealiseerd, waar bedrijven en instellingen na kunnen denken over de zingeving in hun werk. Er is een Elimcommuniteit met een gevarieerd bezinningsprogramma. Maar ook wordt daar samen met de parochie en de zusters tweemaal per week een inlooplunch georganiseerd. Tot voor kort gaven de fraters in Udenhout onderdak aan vluchtelingen.

Vanwege het ouder worden van de communiteit hebben ze dat helaas moeten stoppen. In andere landen, waar de secularisatie minder sterk is, zijn de fraters nog steeds volop betrokken bij onderwijs en pastoraat.

Nieuwe bestemmingen De VNB heeft ook haar horizon verbreed. De bedevaarten zijn veel meer dan devote reizen. Het gaat om inspiratie en persoonlijke beleving. Maar ook om solidariteit, elkaar helpen om zo’n reis te kunnen

maken. Er wordt gezocht naar nieuwe bestemmingen, niet zozeer bedevaartsoorden, maar wel reizen die voldoen aan de behoefte tot bezinning, spiritualiteit en verdieping die er bij mensen leeft.

Een eigentijdse vorm van kerkopbouw VNB en CMM hebben zich niet neergelegd bij de ontkerkelijking in Nederland. Ze hebben de bakens verzet ĂŠn zijn trouw gebleven aan hun traditie.

Toch hebben ze allebei ook ervaren dat het wel gevolgen heeft voor hun organisatie. Het aantal fraters in Nederland is sterk afgenomen en ook de organisatie van VNB is gekrompen. Ze wilden naar een kleinere locatie. Maar misschien nog belangrijker was dat het een locatie zou zijn met een duidelijk katholieke achtergrond en waar ruimte was voor meer verwante organisaties om elkaar te versterken en ondersteunen. Het is niet goed dat al die kleiner wordende organisaties alles allemaal zelf willen doen.

Dat idee was de fraters uit het hart gegrepen. Er waren al enkele andere organisaties die delen van het Generalaat huren en die werken in het verlengde van de spiritualiteit van aandacht voor de zwakkeren.

VNB heeft dat ook, maar versterkt daarnaast ook de kerkelijk betrokken kant van het huis.

We hopen dat de aanwezigheid van diverse organisaties in het pand mag leiden tot meer samenwerking en tot een eigentijdse vorm van kerkopbouw. Zo kunnen we trouw blijven aan de bedoelingen van het allereerste begin, vertaald naar deze tijd. frater Niek Hanckmann CMM (Nederland)

15

Oost-Timor

Vormingshuis in Oost-Timor In Oost-Timor werd op 27 september 2019 het nieuwe vormingshuis in Hera geopend. In dit huis zullen de postulanten van de fraters in Oost-Timor hun opleiding krijgen. Voorheen werden de postulanten ondergebracht in het huis van het regionaal bestuur in Dili. De novicen krijgen hun vorming nog steeds in IndonesiĂŤ, maar het nieuwe vormingshuis is zo opgezet dat er in de toekomst ook novicen kunnen wonen. De bouw van een eigen vormingshuis voor de regio OostTimor kon worden gerealiseerd door een grote erfenis ten gunste van de congregatie. Bijzonder is dat een van onze eigen fraters, frater Bonifasius Leston Situmorang uit IndonesiĂŤ, het ontwerp en de bouwtekeningen maakte.

Met dit eigen vormingshuis is weer een stap gezet in de ontwikkeling van de congregatie in Oost-Timor. De aanwezigheid van de fraters (en andere religieuzen) en hun scholen en andere instituten is van groot belang voor de opbouw van het land.

Inzegening van het huis door de aartsbisshop van Dili, Mgr. Virgilio do Carmo da Silva DDB.

De woon- en eetkamer.

16

Binnenplaats met tuin.

De kapel.

In Memoriam

Generaal kapittel 2020 Van 18 mei tot 7 juni zal in het Generalaat in Tilburg het generaal kapittel plaatsvinden.

Oversten en gedelegeerden uit alle landen waar de fraters werkzaam zijn komen dan bij elkaar om het beleid voor de komende zes jaar te bepalen. Ook wordt tijdens deze bijeenkomst het nieuwe generaal bestuur voor de komende bestuursperiode 2020-2026 gekozen.

Frater

Willem Beslar Beeld en motto van het generaal kapittel 2020: Geroepen als barmhartige broeders, moedig en vreugdevol in de wereld van vandaag.

Willem Beslar werd geboren op 31 maart 1956 in Tomohon op Noord-Sulawesi, Indonesië. Op 8 december 1976 trad hij in de Congregatie van de Fraters van O.L.V. Moeder van Barmhartigheid te Tomohon. In dezelfde plaats legde hij op 27 september 1983 zijn professie voor het leven af. Hij stierf in de ochtend van 3 februari 2020 in het Gunung Maria Ziekenhuis te Tomohon en werd op 4 februari, na een liturgische viering, naar zijn laatste rustplaats gebracht te midden van zijn overleden medebroeders op het fraterkerkhof te Tomohon.

Op 20-jarige leeftijd ging Willem naar het noviciaat in Tomohon. Al snel werd duidelijk dat hij zeer bewogen was met arme mensen. In de nieuwe communiteit in Langgur op Klein Kei zette hij zich met volle overgave in voor de eenvoudige en laag opgeleide bevolking. Hij zorgde ervoor dat zieken verzorgd werden, dat mensen een eigen bedrijfje konden beginnen of dat jonge mensen scholing konden volgen. Willem was een zachtmoedige man, maar hij was fel tegen onrecht, vooral wanneer zwakkeren eronder leden. Hij kon iemand dan ongezouten de waarheid zeggen, status en positie speelden daarbij geen rol. Willem hield van aanpakken.

Hij werkte op vele plaatsen in Indonesië en ook werd hij gevraagd om een nieuwe communiteit te starten in Gleno op Oost-Timor. Vanuit al die plaatsten schreef hij brieven over zijn ervaringen naar het bestuur in Nederland. In 2010 keerde hij terug naar de communiteit in zijn geboorteplaats Tomohon. Langzaam werd zijn gezondheid slechter. Na een periode in het ziekenhuis is hij op 3 februari 2020 van ons heengegaan. Moge hij nu bij onze Barmhartige Vader de rust vinden die hij verdient.

17

In Memoriam

Frater

Frater

Jan (J.E.M.G.) Koppens

Guillaume (G.J.M.) Caubergh

Jan werd geboren te Zeelst op 15 maart 1943 en trad in de Congregatie van de Fraters van O.L.V. Moeder van Barmhartigheid te Tilburg op 29 augustus 1962. Hij overleed op 4 december 2019 in het SintElisabethziekenhuis te Tilburg. Op 11 december hebben we in een liturgische viering afscheid van hem genomen en is hij begraven te midden van zijn overleden medebroeders op het Landgoed Steenwijk te Vught.

Guillaume werd geboren op 18 mei 1934 te Lanaken.

Op 29 augustus 1952 begon hij aan zijn noviciaat bij de Fraters van O.L.V. Moeder van Barmhartigheid te Tilburg. Hij overleed op 23 januari 2020 in het Virga Jesse ziekenhuis te Hasselt. Na de liturgische uitvaartdienst is hij op 30 januari 2020 begraven bij zijn medebroeders op het kerkhof van ZonhovenCentrum.

Jan ging na enkele jaren lagere school naar de Ruwenberg (Sint-Michielsgestel), een internaat van de fraters. Daar kwam hij tot de keuze om frater te worden. Hij haalde diverse onderwijzersakten en ging lesgeven op scholen in Cuijck en Goirle. In 1968 werd hij uitgezonden naar Indonesië en zou daar ruim 26 jaar blijven. Hij zei vaak: “Nederland is mijn vaderland, maar Indonesië mijn moederland.” Met hart en ziel voelde hij zich verbonden met de mensen daar.

Hij werd er regionaal en provinciaal overste en die tijd vormde hem als religieus. In 1996 werd Jan gekozen in het generaal bestuur van de fraters en verhuisde hij naar Tilburg. Hij was onder andere verantwoordelijk voor de missionarissen. Keer op keer wist hij sponsors te vinden voor vele projecten. In 2008 werd Jan provinciale overste van de fraters in Nederland. Frater Jan had oog voor mensen. Velen herkenden in hem een barmhartige broeder. Buren van de Elimcommuniteit te Tilburg vonden in hem een goede vriend. Hij stelde het huis open voor de inlooplunch, die inmiddels ruim 10 jaar voor velen een mogelijkheid tot ontmoeting biedt. Het overlijden van Jan kwam totaal onverwacht.

Wij missen hem erg, maar ook mogen we Jan geborgen weten bij God, die we de Barmhartige mogen noemen.

18

Het leven van Frater Guillaume kenmerkt zich door enorme inzet voor de ontwikkeling van de jeugd. Al vroeg ging hij naar Congo waar hij zo’n zeventien jaar verbleef. Hij werd er schooldirecteur en gaf wiskunde aan de École de Moniteur te Makalayi, Nguema en Tshikapa. Door politieke ontwikkelingen in Congo moesten alle fraters in 1975 repatriëren. Terug in België studeerde hij godsdienstwetenschappen. In 1978 werd hij uitgezonden naar Suriname. Daar werkte hij in het internaat ‘Taman Putro’. Hij was zeer actief voor de Kennedy Stichting voor dove en slechthorende kinderen en hij was directeur van het Diocesaan Catechetisch Centrum. In 2002 keerde hij terug naar België. Frater Guillaume betekende veel voor de fratergemeenschap.

Vele jaren droeg hij interne bestuurstaken en diende de congregatie op diverse plekken. De spaarzame vrije momenten bracht hij graag door bij zijn broer en schoonzus in Lanaken. De laatste jaren moest hij om gezondheidsreden steeds meer inleveren. Het deed hem pijn dat hij zich minder kon inzetten voor anderen, minder aandacht kon schenken aan familie en medebroeders. Een jaar geleden vroeg hij uitdrukkelijk om het sacrament van de zieken te mogen ontvangen. Nu heeft hij zijn leven in handen gelegd van zijn Schepper.

We weten dat frater Guillaume nu veilig thuis is bij de Barmhartige God.

‘Zie mijn mensen’

Jezus onze barmhartige broeder; mijn thuis Barmhartigheid en broederschap zijn twee kernbegrippen in het charisma van de Fraters CMM. Mooie woorden.

Maar wat komt daarvan tot uitdrukking in het gewone dagelijks leven van fraters? Dat wordt belicht in deze rubriek ‘Zie mijn mensen’. Frater Leo van de Weijer vertelt over zijn reis door het leven als frater.

Onze stichter bisschop Zwijsen heeft mij een nieuw thuis gegeven door het charisma dat hij van God had ontvangen: het charisma van barmhartigheid en broederschap. In 1959, op 29 augustus, toen ik in het noviciaat kwam, ben ik begonnen op mijn weg van barmhartigheid en broederschap.

Roeping Tien jaar later, in maart 1969, kreeg ik een ander geschenk van God, in de vorm van contact met de Focolare-beweging. 1969 was een bijzonder jaar voor de hele mensheid, toen de astronauten op de maan landden. Datzelfde jaar landde ik op een andere maan, een nieuw thuis: universele broederschap. Ik heb in de Focolare-beweging een nieuw licht ontdekt dat mijn roeping als frater duidelijker maakte.

In navolging van Jezus, onze barmhartige broeder Chiara Lubich, de stichteres van Focolare, kwam met een nieuwe visie op alle charisma's in de kerk. Zij ziet elk charisma als een uitdrukking van Jezus' leven hier op aarde: Jezus als genezer, Jezus als arbeider, Jezus als leraar, Jezus als verzorger, Jezus als barmhartige broeder, Jezus als leider, Jezus als lijder. Voor mij werd het duidelijk dat ik een volgeling van Jezus de barmhartige broeder zou moeten zijn.

Frater Leo bij het naaiatelier van OIP in Oyugis, Kenia.

In de afgelopen 60 jaar heb ik geprobeerd om in Jezus' voetsporen te treden door een barmhartige broeder te zijn voor anderen: in de vorming van jonge mensen om frater te worden, in de zorg voor mensen die lijden aan aids, en in het helpen van medebroeders om in harmonie met God en met elkaar te leven.

Gebed Op mijn herdenkingskaart voor de professie van het leven had ik een zin geschreven die me nog steeds helpt om een barmhartige broeder te zijn. Het zijn woorden van kardinaal Newman, die op 13 oktober 2019 heilig werd verklaard. Het was dit gebed: "Heer, neem me zoals ik ben, en maak me zoals U wilt dat ik ben".

Ik bid dat gebed nog elke dag nadat ik Jezus in de Eucharistie heb ontvangen. Jezus voelt meer en meer als mijn thuis en ik ben blij met het motto van ons jubileumjaar, dat zegt: "Doe wat Jezus heeft gedaan: dien en verlicht, spreek een verlossende woord en wees een helpende hand". frater Leo van de Weijer CMM (Kenia)

Gebedsdienst in Oyugis.

19

In de Eucharistie gedenken wij Jezus' liefde tot het uiterste toe en belijden de werkzame aanwezigheid van Hem die ieder van ons nabij is. (uit de leefregel van de Fraters CMM)

Blad van de Congregatie van de Fraters van Onze Lieve Vrouw, Moeder van Barmhartigheid