Magazine Fraters CMM 2021/3

FRATERS CMM m aga zine 3/21

| Generaal Kapittel 2021 | Het geboortehuis van frater Andreas | Verliefd op Christus | Nieuwe missie in Zambia | Fraters op het toneel | Publicaties | Behoefte aan Jezus |

Neem ook eens een kijkje op de website www.cmmbrothers.org

Inhoud Mission statement Barmhartigheid is van alle tijden en plaatsen.

Barmhartigheid staat centraal in alle wereldgodsdiensten: hindoeïsme, boeddhisme, jodendom, christendom en islam.

De beweging van barmhartigheid heeft een spoor getrokken in de geschiedenis.

De verschillende vormen waarin zij verschijnt, zijn uitdrukking van de samenleving waarin zij ontstond en van de spiritualiteit die haar draagt.

De Congregatie van de Fraters van Onze Lieve Vrouw, Moeder van Barmhartigheid is geworteld in de christelijke barmhartigheid.

Generaal Kapittel 2021

Colofon Fraters CMM is het drie keer per jaar verschijnende contactblad van de Congregatie van de Fraters van Onze Lieve Vrouw, Moeder van Barmhartigheid.

Een abonnement is gratis. Een vrijwillige bijdrage is welkom op IBAN: NL30INGB0001068517 (BIC: INGBNL2A). ISSN 1574-9193 Redactie: Nathalie Bastiaansen (hoofd- en eindredacteur), frater Edward Gresnigt, frater Ad de Kok, frater Benyamin T. Robiwala.

Met bijdragen van: Nathalie Bastiaansen, Nelleke Verstijnen, Raldo Neven, frater Paskalis Wangga, frater Athanasius Onyoni, Jan Swolfs, frater Lawrence Obiko, Charles van Leeuwen, frater Paul Damen, frater Ad de Kok. Vertaling: Nathalie Bastiaansen, frater Benyamin T. Robiwala.

Ontwerp: Heldergroen (www.heldergroen.nl) Opmaak en druk: DekoVerdivas (www.DekoVerdivas.nl) Contact: Fraters CMM Gasthuisring 54

5041 DT Tilburg Tel.: 013 5432777 (Nathalie Bastiaansen) E-mail: magazine@cmmbrothers.nl Website: www.cmmbrothers.org Foto omslag voor: Mgr. Gerard de Korte ontvangt het boek Missie van Barmhartigheid – De fraters van Zwijsen uit handen van de auteur, studiesecretaris Charles van Leeuwen. Foto: Nathalie Bastiaansen.

Verloren zoon, Rembrandt.

2

4

Foto omslag achter: “Symbiose”. Foto: frater Ad de Kok.

In de kijker

8

Reflectie: verliefd op Jezus

10

Van de redactie En eindelijk was het dan zover. Na uitstel van het generaal kapittel vanwege de coronapandemie in mei 2020, en nog eens uitstel eind 2020, en nog eens in mei 2021, konden de fraters in november 2021 eindelijk hun generaal kapittel vieren. Voor de voorbereidingen was er in ieder geval genoeg tijd, al moet er op het laatste moment altijd nog veel gebeuren. Het werden drie bijzondere weken, waarin drie thema’s centraal stonden: Missie, financieel beheer, en leiderschap. U leest er meer over op pagina’s 4 t/m 7, en natuurlijk presenteren we daar ook het nieuwe generaal bestuur van de congregatie. De komende zes jaar zullen deze nieuwe bestuursleden zich inzetten voor een vruchtbare toekomst van de congregatie. In de rubriek ‘Apostolaat in beeld’ berichten de fraters met dankbaarheid, vreugde en toch ook wel met enige trots over hun nieuwe missie in Zambia. In dit nummer komen we ook een oude bekende tegen: frater Andreas van den Boer. Frater Perpetuus schilderde ooit zijn geboortehuis, maar waar dat huis nou precies stond? Op pagina 15, in de rubriek ‘verhalen van vroeger’, vertelt Jan Swolfs (ex-Frater Hospitius) hoe enkele fraters als figuranten in de Tilburgse schouwburg op het podium terecht kwamen. De reflectie werd deze keer verzorgd door frater Paskalis Wangga uit Indonesië. Hij relateert drie kernzinnen uit de Constituties aan de liefde voor Christus. Ook in de rubriek ‘Zie mijn mensen’ komt die liefde voor Jezus terug, in het verhaal van frater Paul Damen uit Nederland. Tot slot wensen wij u alvast een zalig kerstfeest en een vreugdevol 2022.

Apostolaat in beeld: nieuwe missie in Zambia

Verhalen van vroeger:

12

fraters op het toneel

15

Korte berichten

17

Zie mijn mensen: frater Paul Damen

19 3

INTERNATIONAAL

De leden van het generaal kapittel en stafmedewerkers.

Generaal Kapittel 2021 “Geroepen als barmhartige broeders, moedig en vreugdevol in de wereld van vandaag.”

Het generaal kapittel zou aanvankelijk plaatsvinden in het voorjaar van 2020. Vanwege de coronapandemie moest het meerdere keren worden uitgesteld, maar nu was het dan eindelijk zover: het generaal kapittel vond plaats van 8 t/m 28 november 2021.

Het generaal kapittel is het hoogtepunt van de gezamenlijke verantwoordelijkheid van alle fraters wereldwijd. De hele congregatie is er vertegenwoordigd, het is het hoogste gezag binnen de gemeenschap en heeft een wetgevende bevoegdheid.

Het generaal kapittel heeft tot taak te waken over de geest en de missie van de congregatie in overeenstemming met de oorspronkelijke inspiratie en de traditie van onze gemeenschap, rekening houdend met de eisen van de tijd. Het generaal kapittel kiest ook het nieuwe generaal bestuur en bepaalt de beleidsrichting voor de komende jaren (naar Constituties I, 402-408).

Noodzaak tot verandering De congregatie is internationaal geworden, en de provincies en regio's werken aan een grotere financiële zelfredzaamheid. De centrale rol van Nederland wordt kleiner, zowel op het gebied van leiderschap als van financiële ondersteuning. Dit brengt grote uitdagingen 4

met zich mee. De noodzaak tot verandering is al een tijd voelbaar. En zoals de Constituties zeggen: "Met een waakzaam oog moeten we altijd op de tekenen van de tijd letten" (Const. I, 210). Op de agenda van het generaal kapittel stonden dan ook enkele belangrijke onderwerpen die van fundamenteel belang zijn voor de toekomst van de congregatie: de missie van CMM, het financieel beheer, en leiderschap.

Er is nieuw beleid nodig om de financiële situatie van de congregatie te verbeteren en om goed leiderschap op alle niveaus te waarborgen. Het is belangrijk dat de beleidskeuzes in lijn zijn met de spiritualiteit en het charisma van de fraters, en daarom is een duidelijke visie op de missie nodig. Daar gingen de kapittelleden dan ook als eerste mee aan de slag. Onder begeleiding van moderator Tom Koot werden de hoofdthema’s, maar ook andere onderwerpen zoals het apostolaat, vorming, communicatie, en het gemeenschapsleven uitvoerig besproken.

De missie van CMM De fraters wilden een missie-statement waarin alle fraters zich kunnen herkennen, en tegelijkertijd moet het voldoende vrijheid bieden aan de provincies, regio's en communiteiten om naar de plaatselijke omstandigheden te kijken en op basis daarvan concreet beleid te maken. Begeleid door Alfred Maussen, adviseur strategisch management, kwamen de kapittelleden tot een nieuw missie-statement.

Missie van de Fraters CMM We zijn geroepen om barmhartige mensen te zijn en te doen wat Jezus heeft voorgeleefd: dienen en verlichten, een verlossend woord spreken, een helpende hand zijn.

Ons werk ligt vooral op het terrein van onderwijs, begeleiding van jongeren en pastoraat, in het bijzonder voor armen en behoeftigen.

Door goed onderwijs en goede religieuze vorming willen we jonge mensen in hun kracht zetten en bijdragen aan de ontwikkeling van de samenleving.

We dragen zorg voor zieken en kwetsbaren, maken werk van gastvrijheid en helpen mensen om zin en geluk te vinden in hun leven.

Samen met anderen zetten wij ons in voor de opbouw van een menselijker wereld van gerechtigheid en vrede.

In de kapittelzaal.

Financieel beheer Gedurende drie lange dagen bogen de kapittelleden zich over de financiële situatie. Wat is de stand van zaken? Hoe het voortbestaan van de congregatie te waarborgen? Dit taaie en complexe agendapunt werd veel toegankelijker en meer inzichtelijk gemaakt door de inbreng van creatief procesbegeleider Iris Nieuwboer met de LEGO® SERIOUS PLAY® methode.

Dat klinkt speels en leuk, en dat is het ook, maar tegelijkertijd is het een zeer effectieve manier om oplossingen te zoeken voor complexe vraagstukken.

De creatieve werkvorm nodigt uit om los te komen van een soms vastgeroeste manier van denken en om vanuit een heel ander perspectief naar die vraagstukken te kijken. Na deze LEGO-sessie werd onder leiding van Frans Schilder (financieel adviseur van het hoofdbestuur) het begin van een nieuw beleid geformuleerd. Dit nieuwe beleid biedt perspectief op een bestendige toekomst voor de congregatie en vooral – want daar gaat het tenslotte om – voor het werk van de fraters ten dienste van anderen.

We zijn religieuzen en leven in gemeenschap, moedig en vreugdevol, open voor de wereld om ons heen.

Vertrouwen in God, eenvoud, broederschap en barmhartigheid kenmerken ons leven en ons werk.

We eren Maria als onze Moeder van Barmhartigheid, koesteren de herinnering aan onze stichter Joannes Zwijsen en volgen het voorbeeld van de heilige Vincentius: God dienen in de armen en behoeftigen.

In ons hart dragen we het woord van Jezus: "Al wat gij gedaan hebt voor een van de minste van mijn broeders, hebt gij voor Mij gedaan."

Workshop LEGO Serious Play.

5

INTERNATIONAAL

Leiderschap In het generaal kapittel werd gesproken over de specifieke leiderschapscultuur in de congregatie.

De Bijbel en de christelijke traditie bieden specifieke modellen van leiderschap, zoals Dienend Leiderschap: leiding geven door de anderen te dienen, en Broederlijk Leiderschap: leiding geven door te luisteren en het goede voorbeeld te geven, medebroeders nabij te zijn en teamwork te stimuleren. Een specifiek aspect van leiderschap is de samenwerking met anderen. Dit gaat over het werken als team binnen een bestuur, maar ook over de samenwerking tussen verschillende besturen.

Groepsdiscussies.

Terugblik en vooruit kijken

Het nieuwe generaal bestuur: fr. Rikardus Rumangun, fr. Benyamin T. Robiwala, fr. Lawrence Obiko, fr. Paul Damen, fr. Damasus Dobat.

Een nieuw generaal bestuur Op vrijdag 26 november 2021 werd het nieuwe generaal bestuur van de congregatie gekozen. Frater Lawrence Obiko (Kenia) werd door de kapittelleden herkozen als algemene overste. Frater Paul Damen (Nederland) werd gekozen als plaatsvervangend overste in het generaal bestuur. Frater Benyamin T. Robiwala (Indonesië) was al lid van het generaal bestuur in de periode 2014-2021, en zal opnieuw plaatsnemen in het generaal bestuur 2021-2027.

Daarnaast werden nog twee nieuwe bestuursleden gekozen: frater Rikardus Rumangun uit Indonesië, en frater Damasus Dobat, afkomstig uit Indonesië maar sinds 2007 als missionaris werkzaam in Brazilië.

Enkele fragmenten uit de afsluitende toespraak van de algemene overste: “De sfeer was opmerkelijk. We hadden open discussies en we genoten van een vredig en broederlijk klimaat. Enkele kernwaarden van onze congregatie: Barmhartigheid, Broederschap, Eenvoud, Dienstbaarheid, Blijde toewijding, Doen-wat-Jezusdoet, waren voelbaar en bepaalden de sfeer. En u kunt er zeker van zijn dat de namen van onze stichter, bisschop Joannes Zwijsen en van onze patroonheiligen Vincent de Paul en Maria vele malen zijn genoemd.

Zij vormen de leidraad voor onze zending, ons communiteitsleven en ook voor onze overwegingen.”

“U kent ongetwijfeld ons kapittelmotto, dat ons oproept barmhartige broeders te zijn, blij en moedig, in de wereld van vandaag. Er was een goede geest onder ons en de woorden vreugdevol en moedig drukken dat uit. We hebben veel gesproken over onze zending, over de focus van onze zending. Omdat we broeders willen zijn in de wereld van vandaag. We willen aanwezig zijn voor mensen die ons nodig hebben."

“U zult begrijpen dat het nieuwe team dat vandaag gekozen is, veel te doen heeft. En we kijken er naar uit! We beloven: we zullen ons best doen en we willen dicht bij u allen blijven, bij alle fraters, alle besturen en al onze werken in de wereld. En als algemene overste wil ik mijn best doen om dichtbij en aanspreekbaar te zijn, en de menselijke en geestelijke kwaliteiten van ons fraterleven te bewaken.”

Nathalie Bastiaansen, stafmedewerker generaal bestuur

6

Ontspanning tussen de vergaderingen door.

Presentatie van symbolen.

Presentaties.

Symboolpresentatie frater Henrique de Fatima Marques.

"Onze Constituties helpen mij echt om in mijn dagelijks leven te werken in de geest van onze stichter Joannes Zwijsen, en in de geest van onze spiritualiteit en ons charisma. Ik heb niet de pretentie een expert te zijn in het begrijpen van onze Constituties. Ik ben me ervan bewust dat ik nog veel te leren heb, van de Constituties maar ook van mijn medebroeders. Ik wil één citaat uit onze Constituties noemen dat voor mij van grote betekenis is: "Ons gebed is het antwoord: Hier ben ik, Heer".

Slotviering met Mgr. Gerard de Korte.

7

IN DE KIJKER

Waar staat dat geboortehuis van frater Andreas?

Er zijn nogal wat fraters met een zeker creatief talent. Ze maken schilderijen, tekeningen, beeldhouwwerken of ander bijzonder vakwerk. Het geeft een andere, soms onbekende kijk op de makers. Deze rubriek presenteert steeds een selectie uit dit werk. In deel 12 van deze rubriek nemen we een schilderij van frater Perpetuus van de Burgt onder de loep.

Het geboortehuis van frater Andreas, geschilderd door frater Perpetuus.

In de zomer van 2020 kreeg het secretariaat van de fraters in het Generalaat een telefoontje van mevrouw Van den Broek uit Tilburg.

Ze was in het bezit van een schilderij van het geboortehuis van frater Andreas, geschilderd door frater Perpetuus van de Burgt (1911-1986) in 1980. Mevrouw Van den Broek had zelf geen plaats meer voor het behoorlijk grote schilderij, en om het nou aan één van haar vele kinderen of kleinkinderen na te laten, dat vond ze oneerlijk naar de anderen toe.

Wilden de fraters het misschien hebben? Dat wilden de fraters wel.

8

Frater Perpetuus van de Burgt.

Twee schilderijen Het schilderij werd opgehaald, en toen het eenmaal een mooi plekje had gekregen in de grote spreekkamer van het Generalaat, ontdekte frater Edward dat het wel wat leek op een ander schilderij van het geboortehuis van frater Andreas, geschilderd door frater Meinulphus van Grootel (1893-1964). Maar er waren toch ook nogal wat verschillen. Niet alleen in stijl of techniek, maar ook in de omgeving van het huis.

Het geboortehuis van frater Andreas geschilderd door frater Meinulphus.

Foto van het geboortehuis frater Andreas in Udenhout.

Foto’s van vroeger Het geboortehuis van frater Andreas stond aan de Houtsestraat nummer 8, en is in de jaren dertig vervangen door het huidige pand. Dat betekent dat frater Perpetuus er in 1980 niet op uit is getrokken met zijn veldezeltje om in de Houtsestraat neer te strijken en dit schilderij te maken. Frater Meinulphus schilderde zijn doek naar een oude foto van het huis.

Dat weten we, omdat die foto zich in het archief bevindt. Deed frater Perpetuus dat ook? Maar welke foto diende dan als voorbeeld? Op het schilderij van frater Perpetuus is veel meer te zien dan op de foto van het geboortehuis en het schilderij van frater Meinulphus.

archieven een ander schilderij van frater Perpetuus, ook gemaakt omstreeks 1980, van een andere boerderij, maar… met eenzelfde achtergrond met molen en kerkje, een waterput schuin voor het huis, kippen op het erf…

Kerk, kruiwagen, kippen, en … nog een schilderij Frater Perpetuus schilderde een waterput schuin voor het huis en een kruiwagen. Die twee objecten vinden we terug op een andere foto van het geboortehuis van frater Andreas, maar dat is een foto van de achterkant van het huis. In het schilderij scharrelen ook een paar kippen op het erf, en op de achtergrond zien we een molen en een kerktorentje. Nummer 8 stond aan de noordzijde van de Houtsestraat, dus links achter het huis zou de kerk van Loon op Zand te zien geweest kunnen zijn. En aan de Loonse Molenstraat – de naam zegt het al – in Loon op Zand staat nog steeds het restant van een molen. Een foto waarop dit alles precies zo te zien is hebben we in het archief van de fraters niet kunnen vinden. Wel vonden we in de

Een foto van de achterzijde van het huis aan de Houtsestraat nummer 8.

Heeft frater Perpetuus zijn verbeelding laten spreken en het geboortehuis van frater Andreas in een zelf bedachte omgeving geplaatst? Hoe dan ook, het is een aardig plaatje, met die gezellig scharrelende kippen op het erf. Het zou zomaar echt zo geweest kunnen zijn.

Nathalie Bastiaansen 9

REFLECTIE

VERLIEFD OP CHRISTUS "Verliefd worden op Christus" is de kernmotivatie van religieuze roeping. Deze relatie beïnvloedt ook de relatie met andere mensen. “Er zullen mensen zijn die van je houden en er zullen mensen zijn die je daarom haten,” aldus frater Paskalis Wangga. In deze reflectie relateert hij drie kernzinnen uit de Constituties aan de liefde voor Christus.

Liefde en haat maken deel uit van het levensritme.

Als religieuzen moeten we proberen nog meer lief te hebben. Drie kernzinnen in onze Constituties verwijzen in feite naar deze liefde: “dienen en verlichten, een verlossend woord spreken, een helpende hand zijn" (Const. I, 10).

Dienen en verlichten "Dienen en verlichten" begint met een totale overgave aan God en Zijn Zoon. God kent en begrijpt ieder mens die geroepen en gezonden is om licht te brengen.

Het licht in kwestie is verlossing voor de wereld, in het bijzonder voor mensen die minder bedeeld zijn, de kleinen en de armen. Zij hebben behoefte aan veiligheid, vriendelijkheid, vrede, vreugde en liefde. Zij hebben broederschap en barmhartigheid nodig. Arme mensen hebben misschien geen materiële rijkdom, maar ze hebben een hart, en daarom hebben ze een waarde van binnen. Zij verlangen naar hetzelfde geluk

als mensen die alles hebben, en hun waardigheid en zelfrespect moeten beschermd worden. Als religieuzen zijn wij geroepen zoals de profeet Jeremia. God zei tegen Jeremia: "Gij moet gaan naar allen tot wie Ik u zend" (Jeremia 1:7).

Een verlossend woord spreken Elk woord dat uit onze mond komt is een uiting van wie we werkelijk zijn. Gedachten en gevoelens die uit het diepst van ons hart komen, produceren onze spraak voor anderen om ons heen. Als religieuzen, geroepen om onszelf aan Christus te wijden, moeten wij dus eerlijke, goede, en ware woorden spreken, die betekenisvol kunnen zijn voor anderen. Wij moeten proberen negatieve woorden te vermijden, want deze kunnen schadelijk zijn voor anderen. Zelfs subtiel en zonder het te beseffen kunnen wij het karakter van de ander doden met onze woorden. Negatieve woorden kunnen het groeiproces van de ander belemmeren.

Frater Paskalis Wangga en enkele novicen op huisbezoek in de wijk.

10

Een helpende hand zijn Logisch gezien begrijpen we niet waarom God ons heeft geroepen en uitgekozen om frater te worden.

Waarom niet andere mensen, van wie we zelf zien dat ze werkelijk buitengewoon en goed zijn? Maar God kiest, Hij roept ons en maakt ons tot reisgenoten van Christus. Ik ben daar dankbaar voor en ik besef dat God ons ten volle kent en ons daarom deze roeping schenkt.

God heeft een heel duidelijk doel voor ons, wij zijn geroepen om in actie te komen, om een helpende hand te zijn. En door anderen gelukkig te maken, voelen wij ons ook gelukkig.

Wat heeft liefde hiermee te maken?

Liefde komt niet zomaar uit de lucht vallen. Voordat we liefde kunnen geven, moeten we die liefde eerst ontvangen. De ervaring om geliefd te zijn is een basisbehoefte. Of we het ons nu realiseren of niet, bemind te worden, onvoorwaardelijk en voor altijd, is het verlangen van ieders hart.

Frater Paskalis Wangga en enkele novicen op huisbezoek in de wijk.

In de communiteit van de tweedejaars novicen van de Fraters CMM in Pematangsiantar in Indonesië hadden we een heel interessante ervaring. In de buurt van de communiteit woont een oude dame, samen met haar kleinzoon. Haar huis is oud, en gemaakt van planken.

Het is een huurhuis, geen privé-eigendom. Haar man overleed in januari 2021. De weduwe heeft 6 kinderen en deze zijn allemaal getrouwd, maar we zien haar kinderen nooit op bezoek komen.

buurt om te helpen haar in de ambulance te dragen.

Nog steeds durfden ze haar niet aan te raken. Samen met de verpleegster van het ziekenhuis slaagde ik erin om haar in de ambulance te dragen. Ze was erg zwaar. In het ziekenhuis herstelde de dame gelukkig goed, en ze mocht weer naar huis. Sinds mei 2021 bieden we haar weer basisvoedselhulp en kunnen we weer luisteren naar haar verhalen, en we horen haar klaagzang met liefde aan.

In de praktijk

Gedeelde vreugde is dubbele vreugde

De fraters in Pematangsiantar bieden al een aantal jaren voedselhulp. We doneren meestal rijst, eieren, mie, olie, en suiker. Zo nu en dan bezoeken we de oude dame, en we luisteren dan naar haar verhalen over het leven in zulke omstandigheden, een ware klaagzang. De vrouw is inmiddels in de 70, en ze zorgt voor zichzelf en voor haar kleinzoon, die nu in de derde klas van de lagere school zit. Ondanks de lastige levensomstandigheden is ze een levenslustige vrouw en gaat ze trouw elke zondag naar de kerk.

De kracht om God en onze medemensen lief te hebben, komt niet vanuit ons alleen. Wij ontvangen deze kracht van God als een bijzonder geschenk. Onze dagelijkse ervaring in het leven, dat wij geliefd zijn door God, sterkt ons om elke haat en ergernis die wij jegens anderen hebben, uit de weg te ruimen. Ware liefde houdt niet op bij de lelijkheid of negatieve dingen die we over iemand weten. Wij moeten in staat zijn mensen lief te hebben zoals ze zijn. Wij zijn geroepen te leven naar de geest van Christus, te leven met vertrouwen en geloof in het goede dat in iedereen is.

Iedereen heeft behoefte aan een waardevol leven, en iedereen wil gewoon gelukkig zijn, net als anderen.

Enige tijd geleden werd de oude dame ziek. Van de mensen in haar omgeving kreeg ze geen hulp, ze waren waarschijnlijk bang dat de vrouw besmet was met covid-19, wat overigens niet zo was. Wel kwam een van de buren naar de fraters om te vertellen dat de vrouw ziek was. Ik belde een ambulance om haar naar het ziekenhuis te brengen, en ik vroeg de mensen in de

Frater Paskalis Wangga CMM (Indonesië)

11

APOSTOLAAT IN BEELD

Nieuwe missie in Zambia De congregatie wordt wereldwijd geconfronteerd met allerlei vormen van materiële en geestelijke noden. In hun apostolaat proberen fraters deze samen met anderen te verlichten. In de negentiende aflevering van deze rubriek gaan we naar Zambia, waar de fraters onlangs gestart zijn met een nieuwe missie.

In 2008 meldden zich bij de congregatie twee kandidaten uit Zambia. Ze hadden belangstelling om zich aan te sluiten bij de Fraters CMM in Namibië.

Het bleken serieuze kandidaten te zijn, en ze werden toegelaten om hun vorming als postulant in Namibië te beginnen. Meer jongens uit Zambia volgden.

Momenteel zijn er 7 tijdelijk geprofeste jonge fraters en enkele kandidaten uit Zambia in de congregatie.

uitnodiging van bisschop Patrick Chisanga om een nieuwe missie te openen in het bisdom Mansa, in het Kawambwa district, in het noorden van Zambia.

Uitnodiging Dit bracht de fraters ertoe om de mogelijkheden te onderzoeken om een nieuwe CMM-communiteit in Zambia te openen. Uiteraard hoorde hierbij ook een onderzoek naar de mogelijkheden om in Zambia een project te starten. Was er ergens een behoefte of een nood, waarin de fraters iets zouden kunnen betekenen? De bisschop van het bisdom Mansa was zeer geïnteresseerd in het werk van de fraters, en begin 2020 ontving het generaal bestuur een officiële

12

Frater Lawrence Obiko CMM en Mgr. Patrick Chisanga OFM Conv.

St. Mary’s Vocational Training Centre In het verleden waren de Missionarissen van Afrika, beter bekend als de Witte Paters, verschillende scholen begonnen in Kawambwa. Later werden deze overgedragen aan het bisdom, maar helaas beschikte het bisdom niet over de financiële en menselijke middelen om alle faciliteiten voort te zetten. Er is nu een gemengde lagere school, een middelbare school voor meisjes, en een school voor blinden en slechtzienden. Maar er is ook een centrum voor beroepsonderwijs, met faciliteiten voor een kleermakerij en een timmerwerkplaats (St. Mary’s Vocational Training Centre). Met name voor de kleermakerij en de timmerwerkplaats was er een tekort aan gekwalificeerde leraren. Deze voorzieningen lagen dan ook stil, terwijl een goede training in deze vakgebieden voor jongeren een kans is op werk en inkomen. Er zijn relatief veel jongeren in het Kawambwa district, en die hebben zo hun eigen vragen en problematiek. Er was dus ook behoefte aan mensen die deze jongeren via het jongerenpastoraat kunnen begeleiden.

Parochiekerk St. Mary in Kawambwa.

Pioniers Een belangrijke stap op weg naar de verwezenlijking van een nieuwe missie in Zambia is het identificeren van fraters die als pioniers van de missie zouden kunnen worden uitgezonden. Die werden gevonden in de fraters Daniel Nyakundi, Videlis Minyega, Peter Muthuku en Alfred Kaluba. Wij wensen deze pioniers succes in de start van hun nieuwe missie.

Deze nieuwe missie kon gestart worden door de financiële steun van de Missionarissen van het Heilig Hart (MSC), en met hulp van Vraag en Aanbod Internationaal. Veel voorzieningen zijn inmiddels aanwezig, maar er moet ook nog veel gebeuren om alles goed van de grond te krijgen en draaiende te houden. Wilt u deze nieuwe missie van de fraters ondersteunen? Uw bijdrage is zeer welkom op IBAN NL 60 ABNA 0522439055 t.n.v. Fraters CMM Missieprocuur. U kunt in de omschrijving vermelden waarvoor u een donatie wilt doen, bijvoorbeeld (in dit geval): “nieuwe missie Zambia”, dan wordt uw donatie daarvoor geoormerkt. De Fraters CMM hebben de ANBI-status. Dank voor uw steun!

De kleermakerij.

St. Mary’s Vocational Training Centre, hoofdgebouw.

13

APOSTOLAAT IN BEELD

St. Mary’s Vocational Training Centre.

St. Mary’s school voor blinden en slechtzienden.

Vrouwengroep in de parochie.

14

Renovatie en uitbreiding van de toekomstige communiteit van de fraters in Kawambwa.

VERHALEN VAN VROEGER

De Tilburgse schouwburg.

Fraters op het toneel Jan Swolfs was van 1943 tot 1982 lid van de Congregatie van fraters CMM. Zijn memoires legde hij vast in enkele boekwerken over “Ome Jan”, bestemd voor familie en vrienden. Het eerste deel gaat over zijn jeugd in de parochie Hasselt te Tilburg, deel twee gaat over zijn opleiding bij de fraters van Tilburg, en deel drie kreeg de titel: “Ome Jan en zijn werkplekken”. Soms maakten de fraters iets mee dat zeker niet alledaags was. Daarvan getuigt dit verhaal, afkomstig uit deel 3. De oorspronkelijke titel is ‘De fraters en Tilburgse Schouwburg’.

Spektakelstuk in Tilburg In 1961 werd Wim Bary benoemd tot directeur van de Stadschouwburg in Tilburg. Hij had meteen het plan opgevat om Tilburg te verrassen met een spektakelstuk. Daar hoefde hij niet lang op te wachten.

De toneelgroep ‘Ensemble’ maakte een tournee met ‘De Opvolger’, onder regie van Karl Guttmann. Dat speelde zich af in het Vaticaan, rond de pauskeuze. De kardinalen en de bisschoppen waren daar in conclaaf.

Wim Bary had een goede relatie met Karl Guttmann, en wilde daar met hem een grote TV-productie van maken voor de KRO en de Belgische televisie. Dat zou slechts tweemaal worden uitgezonden als het klaar was. De opnames zouden plaatsvinden in de Tilburgse schouwburg, waar het stuk in seizoen 1963/1964 werd gespeeld.

Figuranten Om het stuk meer glans te geven had Karl Guttmann nog een extra aantal figuranten nodig. Wim Bary had meteen een oplossing voorhanden. Hij belde naar de fraterhuizen in Tilburg en Goirle, en vroeg of er fraters beschikbaar waren, die als figurant wilden meewerken aan die productie. Wim dacht: “twee vliegen in één klap! Voor de kostumering ben ik meteen klaar.”

De fraters droegen toen nog dagelijks hun fratertoog,

en er waren ook schoolhoofden bij, die hun Sinterklaaspak wilden meebrengen.

Bij de eerste samenkomst stond hij een beetje raar te kijken. In de congregatie had inmiddels de modernisering zijn intrede gedaan en de fraters hadden onlangs voor bepaalde situaties een net zwart pak gekregen. De meesten zagen de kans schoon om daarmee nu voor de dag te komen. Maar daar had Wim Bary dus niet op gerekend. De volgende keren bij de repetities verscheen iedereen netjes in zijn fraterstoog, en een paar in het Sinterklaaspak. Die waren natuurlijk bisschop, en het gros was verder gewoon ‘conclavist’.

Rabarber rabarber De tekst van de figuranten was vlug aangeleerd: “rabarber rabarber”. Van tijd tot tijd moest dat worden herhaald. In toneelkringen wordt het voortdurend herhalen van dit woord gebruikt om het onverstaanbaar gemurmel van een volksmenigte of publiek na te bootsen. Het is mogelijk een verbastering van het Griekse barbaros (‘onbeschaafd persoon’).

Ook in Engelse theaterstukken wordt “rhubarb rhubarb rhubarb” gebruikt om een geroezemoes van stemmen te simuleren.

15

VERHALEN Br VAN VROEGER

De juiste rekwisieten Bij de generale repetitie deed zich nog een klein incidentje voor. Frater Hieronymo Teurlings had als bisschop wel een erg mooi kruis om. Midden in zijn tekst viel acteur Ko van Dijk stil bij het zien van dat prachtige kruis met ‘edelstenen’ van de Goirlese Sinterklaas en riep tegen de regisseur: “Dat bedoel ik nou!” Meteen werd er geruild, en de grote Ko ging met die nieuwe aanwinst weer door met zijn rol als kardinaal van Bologna.

Een beetje beroemd Over het verdere verloop valt nog wel wat meer te vertellen, maar ik wil het laten bij de opmerking dat het voor mij geweldig was dit te mogen meemaken.

Wie kan zeggen dat hij samen met de acteurs Ko van Dijk, Lex Goudsmit en Ton van Duinhoven op de planken heeft gestaan, en later op de televisie in Nederland en België?

Jan Swolfs (ex-Frater M. Hospitius), Tilburg Ko van Dijk als de kardinaal van Bologna in ‘De Opvolger’.

Foto: Max Koot. Collectie Peter-Jan van Dijk.

Neem ook eens een kijkje op de website www.cmmbrothers.org

16

KORTE BERICHTEN

Jubilea in 2022

65 jaar frater

29 augustus: frater Jan Heerkens, frater Frans van de Meulengraaf, frater Yvo Nijsten.

60 jaar frater

29 augustus: frater Pieter-Jan van Lierop.

25 jaar frater

4 mei: frater Januarius Juma, frater Matias Hamsudin, frater Frans Kilat, frater David Jeda, frater Paulus Paji Keban, frater Aloysius Ungkang.

20 oktober: frater James Makovo.

Inspiratie U kent vast onze rubriek ‘Gesprek met de algemene overste’ van de afgelopen jaren. Met enige regelmaat krijgen we fijne reacties op deze rubriek: blijkbaar zijn de reflecties een inspiratiebron voor velen. Daarom is besloten om de teksten te bundelen in een boekje met als titel: ‘INSPIRATIE - In gesprek met frater Lawrence Obiko CMM, algemene overste’. En wat deze bundel nog meer bijzonder maakt, is dat er ook afbeeldingen in staan van schilderijen die frater Lawrence in de afgelopen jaren maakte. Alle fraters en geassocieerde leden zullen een exemplaar ontvangen.

Bent u geen frater of geassocieerd lid, maar zou u ook graag deze bundel van 64 pagina’s vol inspiratie in woord en beeld ontvangen? U kunt, zolang de voorraad strekt (op = op), een exemplaar bestellen bij de redactie van Fraters CMM, via magazine@cmmbrothers.nl.

De prijs is € 13,50 exclusief verzendkosten.

17

KORTE BERICHTEN

Missie van barmhartigheid We zijn blij dat we het verschijnen kunnen aankondigen van een nieuwe, rijk geïllustreerde geschiedenis van de fraters. Het boek vertelt de geschiedenis van de fraters als het verhaal van een missie van barmhartigheid.

Die missie begon toen een groepje mannen en vrouwen uit Tilburg en omgeving, onder leiding van hun pastoor, een paar projecten van armoedebestrijding opzette, onder meer een gasthuis, weeshuis, armenschool en school voor dove en blinde kinderen. Het was pionierswerk, dat met beperkte middelen, de nodige improvisatie en ondersteuning van welwillende burgers tot stand kwam. De kleine, lokale projecten van liefdadigheid sloegen aan en ontwikkelden zich steeds professioneler. Ze groeiden uit tot twee grote katholieke onderwijs- en zorgorganisaties, die zich over Nederland, België en later ook andere landen verspreidden. De ene werd gedreven door Zusters van Liefde, de andere door fraters, beide onder aanvoering van de dezelfde Joannes Zwijsen, die van pastoor aartsbisschop was geworden.

De geschiedenis brengt in beeld wat mensen bewoog om frater te worden en hoe hun leven in het fraterhuis en op het werk eruitzag. Het beschrijft hun religieuze en maatschappelijke idealen en gaat ook in op de moeilijkheden die zich in de organisatie en in huis voordeden. Het schetst de sfeer op de scholen en maakt de balans op van de betekenis van het onderwijs en opvoedingswerk voor kerk en samenleving. Maar bovenal tekent het de mensen zelf, de charismatische stichter Zwijsen en de vele honderden fraters die in zijn spoor de missie van barmhartigheid gestalte gaven.

Wat kunnen we doen aan de verpaupering van de samenleving en het wijdverbreide analfabetisme? Hoe kunnen we het leven in de sloppenwijken en op het arme platteland beter maken? Hoe kunnen we een kerk ondersteunen die mensen en middelen tekort komt?

Dat waren de vragen van het begin: het zijn vragen die nog steeds actueel zijn.

18

Missie van barmhartigheid is geschreven door Charles van Leeuwen, die als studiesecretaris aan de congregatie verbonden is. Dit eerste deel beschrijft de fratergeschiedenis tot 1920. Hopelijk kunnen we over enkele jaren ook het tweede deel, over de twintigste eeuw, tegemoet zien.

Het boek telt 720 bladzijden en is in de boekwinkel leverbaar. Prijs: € 45,-.

‘Zie mijn mensen’

BEHOEFTE AAN jEZUS Wie zijn die fraters eigenlijk? Wat houdt hen bezig? Wat zijn hun dromen, hun idealen? Hoe geven ze in het dagelijks leven gestalte aan ‘barmhartigheid’ en ‘broederschap’ - de twee kernbegrippen in het charisma van de Fraters CMM? In deze rubriek ‘Zie mijn mensen’ laten we steeds één van de fraters aan het woord.

Frater worden is geen vanzelfsprekende levenskeuze, zeker niet in Nederland. Is het niet een beetje wereldvreemd? Nee, fraters zijn zeker geen wereldvreemde personen: we weten op een behoorlijk aantal gebieden best wat er in de wereld te koop is.

Stevige basis Een leven als frater is gefundeerd in het geloof in God: wij beleven dat binnen de katholieke kerk. Het geeft ons leven een stevige basis. Je moet die stap natuurlijk wel durven zetten, die sprong maken die het geloof in God toch altijd is. Dat betekent niet dat je in je geloof al ‘volgroeid’ moet zijn wanneer je intreedt.

Integendeel, zelf heb ik alleen maar ervaren dat mijn geloof zich verder heeft ontwikkeld in de periode dat ik frater ben. En dat het zich nog steeds ontwikkelt.

Geloofstwijfel hoort er ook bij. Juist omdat je die sprong maakt en er ook het een en ander voor op het spel zet, juist daarom is het alleen maar normaal dat je ook wel eens twijfelt: heb ik er wel goed aan gedaan?

Maar uiteindelijk is er toch dat diepere gevoel: dit is waar ik voor sta en wat mij ten diepste gelukkig maakt.

Belangeloze liefde Ik zie om me heen een grote behoefte aan Jezus. Niet dat dit met zoveel woorden wordt uitgesproken. Maar het verlangen naar een mens die zuiver in het leven staat, die liefde geeft en blijft geven, onvoorwaardelijk en niet uit eigenbelang... dat verlangen is groot. Aan het kruis zegt Jezus nog: “Ik heb dorst.” Voor mij is dat niet zo maar een gewone dorst naar water (die zal Hij ongetwijfeld ook gehad hebben). Het is een dorst naar onze liefde, naar ons jawoord tegen Hem.

Frater Paul Damen met burgemeester Noordanus (Tilburg) en enkele gasten van de inlooplunch in de Elim communiteit.

Om niets Is het zo moeilijk om ja te zeggen? Misschien wel.

Waar hoor je dat nog, dat je ja kunt zeggen en dat het dan goed is? Waar hoor je nog dat vanuit de hemel naar je wordt omgezien, dat je bemind bent zonder dat je daarvoor iets hoeft te doen?

Onze hele maatschappij bestaat immers uit ‘voor wat hoort wat’ en ‘voor niets gaat de zon op’. Dat je zo maar welkom bent om wie je bent… Dat het niet uitmaakt of je je targets haalt… Dat het er niet toe doet of je wel cool genoeg bent en of je nog mee kunt met de laatste trends… Het is uitzonderlijk, bijna te mooi om waar te zijn. Toch bestaat het! frater Paul Damen CMM (Nederland)

19

Wij erkennen dat wij in vele omstandigheden het meest efficiënt zullen werken door ons eenvoudig in te zetten in de structuren van anderen. (uit de leefregel van de Fraters CMM)

Blad van de Congregatie van de Fraters van Onze Lieve Vrouw, Moeder van Barmhartigheid