Syllabus Micro-economie
Syllabus Micro-economie 1 Voor de studenten Economie 1 en Bedrijfsorganisatie 1 Auteur: Veerle Lagaert
Inhoudsopgave INLEIDING ..........................................................................................................................................6 1
INLEIDENDE BEGRIPPEN EN DE EENVOUDIGE ECONOMISCHE KRINGLOOP ....9 1.1
INLEIDENDE BEGRIPPEN .......................................................................................................9
1.1.1
2
1.1.1.1
Behoefte ............................................................................................................................................. 10
1.1.1.2
Schaarse middelen ...........................................................................................................................10
1.1.1.3
Nuttigheid en keuzeproblemen ....................................................................................................... 11
1.1.2
Welvaart en welzijn ..................................................................................................11
1.1.3
Soorten goederen .....................................................................................................12
1.1.4
Consumptie en productie ........................................................................................14
1.1.5
De methode ...............................................................................................................15
1.1.6
De ceteris paribus-clausule.....................................................................................16
1.1.7
Micro-, meso- en macro-economie ........................................................................16
1.2 2
Het doel van de economische wetenschap ............................................................9
DE EENVOUDIGE ECONOMISCHE KRINGLOOP ...................................................................17
ONDERNEMINGEN EN BEDRIJVEN ..................................................................................21 2.1.
SITUERING VAN DE BEDRIJVEN IN DE ECONOMISCHE KRINGLOOP ...................................21
2.2.
SOORTEN ONDERNEMINGEN ..............................................................................................21
2.3.
BEGRIP BEDRIJF – ONDERNEMING.....................................................................................23
2.4.
OPRICHTING VAN EEN ONDERNEMING: ONDERNEMINGSVORMEN ...................................24
2.4.1.
Kenmerken eenmanszaak en (E)BVBA ................................................................29
2.4.2.
Kenmerken NV en (E)BVBA ...................................................................................31
2.4.3.
Voor- en nadelen eenmanszaak ............................................................................32
2.4.4.
Voor- en nadelen handelsvennootschap ..............................................................33
2.5.
STOCKHOLDERS VERSUS STAKEHOLDERS .......................................................................34
2.6.
DUURZAAM ONDERNEMEN .................................................................................................35
2.7.
OPRICHTING VAN EEN ONDERNEMING: DE FORMALITEITEN .............................................36
2.7.1.
Het ondernemingsnummer (ONDnr.) ....................................................................37
2.7.2.
Het vestigingsnummer (VEnr.) ...............................................................................38
2.7.3.
Sociaal verzekeringsfonds en het verschil tussen hoofd- en bijberoep ...........39
1.2.1
Het ondernemingsplan.............................................................................................39
2.8.
DE BEDRIJFSKOLOM ...........................................................................................................41
2.9.
DE BEDRIJFSSECTOREN/PRODUCTIESECTOREN ..............................................................47
2.10.
BEDRIJF IN MOEILIJKHEDEN ...........................................................................................49
2.10.1. Gerechtelijke reorganisatie of WCO (wet op de continuïteit van de ondernemingen)........................................................................................................................50 2.10.2. Het faillissement .......................................................................................................51 3
HANDEL EN HANDELAAR ...................................................................................................52 3.1.
INLEIDING ............................................................................................................................52
3.2.
BEGRIP HANDEL VERSUS HET BEGRIP DISTRIBUTIE..........................................................53
3.3.
FUNCTIE OF DE ROL VAN DE DISTRIBUTIE (EN HANDEL) ...................................................56
3.4.
INDELING VAN DE HANDEL ..................................................................................................58
3.4.1.
Indeling van de handel volgens grootte ................................................................58
3.4.2.
Indeling van de handel volgens taak .....................................................................58
3.4.3.
Indeling van de handel volgens plaats ..................................................................59
3.5.
DISTRIBUTIEKANALEN .........................................................................................................63
3.6.
DISTRIBUTIESTRUCTUUR (OF DE SOORTEN WINKELS). ....................................................66
3.6.1.
Begrip assortiment ...................................................................................................67
3.6.2.
Groothandel (of wholesale) .....................................................................................68
3.6.2.1.
Traditionele of dienstverlenende groothandel............................................................................... 68
3.6.2.2.
Groothandel met beperkte dienstverlening ...................................................................................69
3.6.2.3.
Functionele groothandel ..................................................................................................................69
3.6.3.
Zelfstandige kleinhandel (kleinhandel of retail)....................................................69
3.6.4.
Geïntegreerde distributievormen............................................................................70
3.6.4.1.
Warenhuizen (department stores) ..................................................................................................71
3.6.4.2.
Filiaalbedrijven (chain stores – grootwinkelbedrijf - winkelketen) ..............................................71
3.6.4.3.
Verbruikscoöperaties........................................................................................................................72
3.6.4.4.
Postorderbedrijven............................................................................................................................72
3.6.5. 3.6.5.1.
3
Geassocieerde zelfstandige handel ......................................................................73 Inkoopgroepering ..............................................................................................................................73
3.6.5.2.
Vrijwillig filiaalbedrijven .................................................................................................................... 74
3.6.5.3.
Franchising ........................................................................................................................................74
3.6.6. 3.7.
HANDELAAR: BEGRIP, RECHTEN EN PLICHTEN ..................................................................76
3.8.
DE WET OP DE MARKTPRAKTIJKEN EN CONSUMENTENBESCHERMING (WMPC)............76
3.8.1.
Doelstellingen van de wet .......................................................................................77
3.8.2.
Toepassingsgebied ..................................................................................................77
3.8.3.
Prijsaanduiding, hoeveelheid en etikettering........................................................78
3.8.4.
Reclame .....................................................................................................................79
3.8.5.
Bepaalde handelspraktijken ....................................................................................80
3.9.
FAIR TRADE .........................................................................................................................84
3.10. 4
Directe distributie aan de consument ....................................................................75
WEKELIJKSE RUSTDAGEN EN SLUITINGSUREN. .............................................................84
KOPEN EN VERKOPEN ........................................................................................................86 4.1.
INLEIDING ............................................................................................................................86
4.2.
HET VERKOOPPROCES / AANKOOPPROCES / KOOPPROCES ............................................86
4.3.
DOCUMENTEN VAN HET KOOPPROCES ïƒ DE HANDELSDOCUMENTEN (BINNENLANDSE HANDEL) ..........................................................................................................................................89 4.3.1.
Prijsaanvraag ............................................................................................................89
4.3.2.
Offerte.........................................................................................................................89
4.3.3.
Bestelbon ...................................................................................................................90
4.3.4.
Leveringsbon of afleveringsbon .............................................................................91
4.3.5.
Factuur .......................................................................................................................92
4.3.6.
Het betalingsbewijs. .................................................................................................96
4.4.
4
JURIDISCHE ASPECTEN VAN DE KOOP(OVEREENKOMST) .................................................97
4.4.1.
Begrip en essentie van de koopovereenkomst ....................................................97
4.4.2.
De geldigheidsvoorwaarden van een koop ..........................................................98
4.4.3.
Verplichtingen van de verkoper ..............................................................................99
4.4.4.
Verplichtingen van de koper .................................................................................103
4.4.5.
Verkoop van een onroerend goed .......................................................................103
4.4.6.
De bescherming van de consument ....................................................................105
4.4.7. 5
E-commerce ............................................................................................................106
DE BETALING........................................................................................................................109 5.1.
SOORTEN GELD ................................................................................................................109
5.2.
DE ROL VAN FINANCIËLE INSTELLINGEN: ALGEMEEN EN BIJ DE BETALING ....................109
5.3.
RECHTSTREEKSE BETALING ............................................................................................109
5.3.1. 5.4.
Bewijzen van rechtstreekse betaling ...................................................................109
ONRECHTSTREEKSE BETALING........................................................................................109
5.4.1.
Klassieke betalingstechnieken .............................................................................109
5.4.2.
Betaalkaarten ..........................................................................................................109
5.4.3.
Nieuwere vormen van de onrechtstreekse betaling (gecentraliseerd) ...........109
5.4.4.
Elektronisch bankieren ..........................................................................................109
5.4.5.
Onrechtstreekse betaling naar niet via financiële instellingen.........................109
5.5.
ALTERNATIEVE EN GEDECENTRALISEERDE BETALINGSSYSTEMEN ...............................109
BIBLIOGRAFIE ..............................................................................................................................110 BIJLAGEN ......................................................................................................................................112
5
Syllabus Micro-economie
INLEIDING Je hebt de ambitie om leerkracht economie of bedrijfsorganisatie te worden. Misschien heb je in je vooropleiding al kennis gemaakt met het vak economie of handel, misschien ook niet. Voorkennis is uiteraard meegenomen, maar het allerbelangrijkste is interesse en liefde voor het vak economie en voor maatschappelijke gebeurtenissen / tendensen (nationaal en internationaal). Deze houding weerspiegelt zich in een goede kennis en belangstelling voor de actualiteit en een onderzoekende houding nl dagelijks de krant lezen, luisteren naar nieuwsberichten en zoeken naar extra achtergrondinformatie als zaken niet duidelijk zijn. Dit alles zal je in staat stellen het vak economie / handel en andere deelvakken (zoals recht, verkoop…) beter te begrijpen, de vragen van leerlingen correct te situeren en te beantwoorden, verbanden te leggen en de theoretische leerstof levendig en concreet voor te stellen. De vakinhoud van micro-economie, dat deel uitmaakt van het opleidingsonderdeel (OLOD) Economie 1 en Bedrijfsorganisatie 1 ziet er als volgt uit: In hoofdstuk 1 worden de inleidende begrippen toegelicht. Zo zal het begrip economie worden ontleed en worden stilgestaan bij de volgende afgeleide begrippen: behoefte, schaarse middelen, nuttigheid, het economische principe, goederen en diensten, productiefactoren, arbeidsverdeling of specialisatie, welvaart en welzijn, de economische kringloop, de onderzoeksmethoden in de economie, de ceteris paribus-clausule, micro-, mesoen macro-economie. In het eerste jaar educatieve Bachelor in het secundair onderwijs, onderwijsvak economie 1 en 2 en bedrijfsorganisatie 1 en 2 komt micro-economie aan bod. Uitgaande van de eenvoudige kringloop bespreken we enerzijds de bedrijven en de betrokken thema’s zoals handel en handelaar, kopen en verkopen en de betaling en anderzijds de gezinnen en de betrokken thema’s zoals belastingen, kredieten en verzekeringen. De gezinnen en de betrokken thema’s komen aan bod in het 2de semester. Bij de bedrijven (hoofdstuk 2) bekijken we het ontstaan van een onderneming met de verschillende ondernemingsvormen en oprichtingsformaliteiten. We bekijken ook de praktische kant van het opstarten van een onderneming nl van business-idee naar ondernemingsplan (inclusief marketing- en financieel plan). In deze syllabus moeten we zeker aandacht hebben voor duurzaam of maatschappelijk verantwoord ondernemen, gezien de zorgwekkende toestand van onze planeet. We bestuderen verder de bedrijfskolom, de bedrijfstakken en bedrijfssectoren. We staan stil bij de insolventierecht (Wetboek van Economisch Recht – WER) meer bepaald bij de wet op de continuïteit van ondernemingen (WCO) en het einde van een onderneming als gevolg van het faillissement (gedwongen vereffening). Een zeer belangrijke activiteit in de economie is het drijven van handel. Wij bestuderen de indeling van de handel, de distributiekanalen en – structuur, de rol van de handelaar en de wet op de marktpraktijken en consumentenbescherming (hoofdstuk 3).
6
Inleiding
Syllabus Micro-economie
Aansluitend bij het thema handel en handelaar bestuderen we diverse aspecten van kopen en verkopen. In dit thema wordt het volledig verkoopproces uit de doeken gedaan en worden alle betrokken handelsdocumenten besproken: praktisch en juridisch. Als consument / koper hebben we plichten, maar ook rechten. Dit geldt uiteraard ook voor de verkoper. Toelichting over de bescherming van de consument mag dan ook niet ontbreken. (hoofdstuk 4). Aankopen moeten worden betaald. Dit boeiend en dynamisch thema wordt besproken in hoofdstuk 5: de betaling. Alle mogelijke betaalmiddelen komen aan bod, alsook de werking van financiële instellingen en hun rol in het betalingsverkeer. Economie / handel is een levendig vak. De economische realiteit en wetgeving veranderen snel, daarom is het aangewezen de actualiteit op de voet te volgen. Dit stelt ons in staat om de lessen boeiend en concreet te maken. Op deze wijze is economie geen ‘ver van mijn bed gebeuren’, maar een leuk en aantrekkelijk vak. Deze cursus bevat naast leerinhouden, ook een aantal didactische tips. De leerinhouden zijn op het niveau van de lerarenopleiding en hebben als doel de leerkrachten in opleiding meer achtergrondinformatie te bezorgen. Deze cursus moet jullie in staat stellen, verbanden te leggen en leergierige leerlingen te boeien en te prikkelen. Uiteraard moet deze cursus worden aangevuld met notities genomen tijdens de les. De doelenlijst (m.b.t. attitudes, vaardigheden en kennis) m.b.t. deze syllabus kan je vinden in bijlage 1. Bijlage 1: Doelenlijst Micro-economie In deze cursus zijn enerzijds verwerkingsopdrachten en anderzijds onderzoeksopdrachten geformuleerd. Verwerkingsopdrachten zijn toepassingen en zijn essentieel bij de voorbereiding van het examen. Onderzoeksvragen zijn verdiepingen van de leerinhoud en moeten uiteraard ook gekend zijn op het examen. Deze opdrachten worden ofwel behandeld tijdens de les of moeten zelfstandig worden uitgevoerd. Uiteraard staat de vakleerkracht ter beschikking in geval van vragen. Alle opdrachten en bijlagen met leerinhouden (achteraan syllabus) of schema’s behoren tot de leerinhouden en moeten dus gekend zijn voor het examen in januari. Verder informatie en links rond de thema’s zijn terug te vinden op de verzamelwebsite http://economie_handel.yurls.net/nl/page/. Deze is door jullie vakleerkracht opgesteld en is er voor en door jullie. Jullie input is dan ook meer dan welkom. Ik wens jullie een leerrijk semester toe en aan ons een toffe samenwerking! Van harte Veerle Lagaert
7