Inhoudsopgave SITUERING IN HET OPLEIDINGSPROGRAMMA VAN KLEUTER ONDERWIJS ........................................ DOELSTELLINGEN ............................................................................................................................... PRAKTISCHE INFORMATIE ................................................................................................................3 DOELSTELLINGEN .............................................................................................................................5 THEORETISCHE INFORMATIE............................................................................................................7 1
INLEIDING ..................................................................................................................................7
2
WAT IS HET BELANG VAN BEWEGEN? ......................................................................................8 2.1
Wat kan je aan het einde van dit hoofdstuk? .............................................................9
3 WAT ZIJN DE ONTWIKKELINGSDOELEN VOOR HET LEERGEBIED LICHAMELIJKE OPVOEDING? ..................................................................................................................................10 3.1
Kerngedachten..............................................................................................................10
3.2
Domeinen.......................................................................................................................11
3.3
Overzicht van de ontwikkelingsdoelen ......................................................................12
3.4
Wat kan je aan het einde van dit hoofdstuk? ...........................................................13
4
WELKE (LEERPLAN) DOELEN STREVEN WE NA MET HET LEERGEBIED LICHAMELIJKE OPVOEDING? ...................................................................................................................................13
5
4.1
Aanzetten tot een gezonde en actieve leefstijl ........................................................15
4.2
Lichamelijk opvoeden ..................................................................................................15
4.3
Samen leren bewegen .................................................................................................16
4.4
Wegwijs maken in onze sport- en bewegingscultuur ..............................................17
4.5
Wat moet je kennen op het einde van dit hoofdstuk? .............................................17
WAT ZIJN DE FUNDAMENTEN VAN GOED ONDERWIJS IN LICHAMELIJKE OPVOEDING? ........18 5.1
6
Wat kan je aan het einde van dit hoofdstuk? ...........................................................19
WAT ZIJN DE LEERINHOUDEN IN LO? LEERLIJNEN ...............................................................20 6.1
Wat is een leerlijn? .......................................................................................................20
6.2
welke leerlijnen bieden we aan? ................................................................................21
6.3
structuur van de syllabus bij de uitwerking van de leerlijnen .................................22
6.4
Basisdocument bewegingsonderwijs .......................................................................................................23
6.5
Evenwicht ( balanceren) ............................................................................................24
6.6
Klimmen, klauteren, sluipen en kruipen (~klimmen) ...............................................29
6.7
Zwaaien, hangen, slingeren en schommelen (~zwaaien) ......................................32
6.8
Roteren en rollen (duikelen) (~over de kop gaan) ...................................................36
6.9
Springen en landen (~springen) .................................................................................40
6.10
Lopen (~gaan, hardlopen) ...........................................................................................45
6.11
Gooien, vangen en rollen van een voorwerp (~mikken) .........................................46
6.12
Sport- en spelvormen (~doelspelen, tikspelen, stoeispelen) .................................53
6.13 Ritmisch en expressief bewegen ...............................................................................62
6.14
Zwemmen ......................................................................................................................62
6.15
ter afronding, Ter inleiding. .........................................................................................97
6.16
Wat kan je aan het einde van dit hoofdstuk? .........................................................100
7
HOE BOUW JE EEN LO-ACTIVITEIT OP? ....................................................................101 7.1
Instap ............................................................................................................................101
7.2
Kern (= verloop) ..........................................................................................................105
7.3
Slot ................................................................................................................................106
7.4
Wat kan je aan het einde van dit hoofdstuk? .........................................................107
8
WELKE WERKVORMEN HANTEER JE IN LO? ........................................................................108
8.1
Organisatievormen .....................................................................................................108
8.2
Aanbiedingsvormen ...................................................................................................119
8.3
Wat kan je aan het einde van dit hoofdstuk? .........................................................123
9
HOE ORGANISEER JE EEN LES LO .......................................................................................124 9.1
WELKE DIDACTISCHE PRINCIPES MOET JE HANTEREN? ..........................124
9.2
HOE ORGANISEER JE EEN LES LO VOLGENS DE HEDENDAAGSE VISIE? 131
9.3
Wat kan je aan het einde van dit hoofdstuk? .........................................................135
10
SAMENVATTEND ................................................................................................................135
BIJLAGEN ..........................................................................................................................................1 1
VOORBEELD: VOORBEREIDINGSFORMULIER LEERLIJN ZWEMMEN .........................................1
2
VOORBEELD: VOORBEREIDINGSFORMULIER VOOR EEN BEWEGINGSACTIVITEIT VOLGENS DE HEDENDAAGSE VISIE (4 VAKKEN INCL. BOBBELBAAN) ...............................................................1
3
VOORBEREIDINGSFORMULIER: ORGANISATIESCHETS ..........................................................15
4
ENKELE CREATIEVE RELAXATIESPELEN .................................................................................17
5
BEWEGINGSRUIMTES: VRAGENLIJST STAGE ......................................................................21
6
BIJLAGE LEERLIJN ZWEMMEN ..............................................................................................22
7
EXAMENOPDRACHT: BREED OBSERVEREN LEERLIJN ZWEMMEN ....................................28
8
BRONNEN ................................................................................................................................29
PAPIER ..........................................................................................................................................29 DIGITALE BRONNEN ........................................................................................................................31
2
WAT IS HET BELANG VAN BEWEGEN?
Het is NOODZAKELIJK om kleuters DAGELIJKS te laten bewegen. De kleuterperiode is een belangrijke periode in de ontwikkeling en de motoriek van het kind. Op deze leeftijd moeten de kleuters zoveel mogelijk kansen krijgen om zich te ontwikkelen. De bewegingsactiviteiten worden in het kleuteronderwijs vaak gegeven door een regent/ bachelor in de lichamelijke opvoeding. Dit gebeurt meestal één tot twee keer per week in de sportzaal. Dit is echter ruim onvoldoende!
Er wordt vaak verondersteld dat
fysiek actief zijn inherent is aan de kleuterleeftijd maar recente buitenlandse st udies tonen aan dat kleuters vaak de voorgeschreven gezondheidsnorm voor fysi eke activiteiten niet halen (Reilly e.a., 2004). Ter preventie van gezondheidspr oblemen werden internationale richtlijnen voor de mate van fysieke activiteit opg esteld. (Departement of Health, Physical Activity, Health Improvement and preve ntion, 2004). Volgens deze internationale richtlijnen moeten kinderen minstens 60 minuten per dag fysiek actief zijn aan matige tot hoge intensiteit. Dit om de g ezondheidsnorm te halen.
Daarnaast werden voor kleuters een norm opgesteld n Verenigde
Staten (2002). Deze organisatie oordeelde dat de kleuters minstens 120 minuten per dag fysiek actief moeten zijn.
De ene helft moet geaccumuleerd worden in
gestructureerde fysieke activiteit, zoals bewegingsopvoeding in de school.
De
andere 60 minuten zouden via ongestructureerde activiteiten, bijvoorbeeld vrij buiten spelen bereikt moeten worden. Een taak van elke kleuterleerkracht! D ezelfde richtlijn stelt bijkomend dat kleuters dagelijks niet langer dan 60 minuten sedentair mogen zijn, de tijd dat ze slapen niet meegerekend. Vigez (2015) formeert voor peuters en kleuters de volgende aanbeveling op het gebied van bew egen: minstens drie uur bewegen per dag aan lichte, matige of hoge intensiteit. Willen we aan deze aanbevelingen tegemoet komen, is het dus ook de taak van de leerkracht kleuteronderwijs zelf om beweging te voorzien voor de kleuters. Dit kan in aparte bewegingsactiviteiten, geïntegreerd bewegingsonderwijs waarbij kleuters bewegend leren of bewegingsintegratie waarbij dagelijks op verschillende momenten beweging wordt geïntegreerd in de klas en op de speelplaats zodanig alle kinderen de beweegnorm dagelijks halen. Onderzoek in Vlaanderen toont aan dat al op kleuterleeftijd een tekort aan lichaamsbeweging wordt vastgesteld, zowel thuis als op school. Uit onderzoek van Cardon en De Bourdeaudhuij (2008) blijkt dat Vlaamse kleuters per dag, zowel in de week als in het weekend, gemiddeld
34 minuten spenderen aan matige tot zware fysieke activiteit. Slechts 7% van de gevolgde kleuters haalde de norm van zestig minuten matig tot intense fysieke activiteit per dag. In totaal bleken Vlaamse kleuters gemiddeld 108 minuten per dag fysiek actief aan lichte tot zware intensiteit. Hier haalde slechts 27% de norm van 120 minuten per dag. De gevolgde kleuters spendeerden 85% van de totale meettijd aan sedentaire activiteiten. Het buiten spelen beperkte zicht tot 16 min per dag op weekdagen en tot 46 minuten tijdens het weekend. Meer kinderen wonen in de stad en door het drukker wordende verkeer spelen ze minder buiten. Het grote aanbod van computerspelletjes, tv-
e-
tijdsbesteding uit. Ook in de klas wordt er te lang stilgezeten. Het is noodzakelijk om via de school dagelijks beweging aan te bieden en beweging te stimuleren. Niet alleen de hoeveelheid (kwantiteit) van bewegen is belangrijk maar ook de kwaliteit van het bewegen moet bewaakt worden. Een kind dat kwalitatief niet goed beweegt, zal negatieve ervaringen oplopen, niet graag bewegen en bijgevolg ook minder bewegen. Een vertraagde motorische ontwikkeling kan bovendien leiden tot een vertraging in de sociale, emotionele en cognitieve ontwikkeling (zie onderstaand). Een goede motorische ontwikkeling is dus ĂŠĂŠn van de basisvoorwaarden voor een gezonde ontwikkeling van het kind waar ook de leerkracht in het kleuteronderwijs garant dient voor te staan. Zowel in de ontwikkelingsdoelen en leerplannen werd rekening gehouden met deze bewegingsnorm.
2.1
W AT
KAN JE A AN HET EI NDE VAN DI T HOOFDST UK ?
De noodzaak van het vak lichamelijke opvoeding staven. WI Dat motoriek een taak is van het volledige schoolteam verduidelijken. WI