Faculteit Mens en Welzijn
PBA_KO
Krachtig Leren: Nederlands 1
INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE..............................................................................................................................1 SITUERING IN HET OPLEIDINGSPROGRAMMA VAN LAGER ONDERWIJS .........................................5 ALGEMENE INLEIDING .......................................................................................................................6 DOELSTELLINGEN .............................................................................................................................7 STUDIEFICHE ....................................................................................................................................9 EVALUATIE ........................................................................................................................................9 PRAKTISCHE INFORMATIE ................................................................................................................9 DEEL 1: BEGINSITUATIE, DOELEN EN VISIES OP TAAL .............................................. 10 ALGEMENE INLEIDING.....................................................................................................................11 1
2
3
4
WAAROM IS TAALONDERWIJS AAN KLEUTERS ZO BELANGRIJK? ..........................................12 1.1
Inleiding ..........................................................................................................................12
1.2
Wat is communiceren? ................................................................................................12
HOE BEPAAL JE DE BEGINSITUATIE VOOR NEDERLANDS? ....................................................14
2.1
Welbevinden en betrokkenheid: de basis voor (taal)ontwikkeling ........................14
2.2
Bepalen van de beginsituatie .....................................................................................15
2.3
Bepalen van de didactische beginsituatie ................................................................18
2.4
Oefeningen ....................................................................................................................33
2.5
Afsluiter ..........................................................................................................................35
2.6
Wat kan je aan het einde van dit hoofdstuk? ...........................................................35
EEN HEDENDAAGSE VISIE OP TAAL-EN TAALONDERWIJS ......................................................36
3.1
Mondelinge taalvaardigheid ........................................................................................37
3.2
Schriftelijke taalvaardigheid ........................................................................................38
3.3
Werken aan een taalbeleid binnen deze opleiding .................................................38
DOELEN VOOR NEDERLANDS..................................................................................................40
4.1
Ontwikkelingsdoelen ....................................................................................................40
4.2
Leerplandoelen Nederlands ........................................................................................46
4.3
leerlijnen en groeilijnen ................................................................................................48
4.4
Afsluiter ..........................................................................................................................50
4.5
Wat kan je aan het einde van dit hoofdstuk? ...........................................................51
BRONNEN DEEL 1 ...........................................................................................................................51 DEEL 2: ................................................................................................................................ WOORDENSCHATVERWERVING HOE VERWERFT EEN KIND .................................... 53 EEN NIEUW BEGRIP? ..................................................................................................... 53 1
DRIE FASEN.............................................................................................................................54
2
NIEUWE WOORDEN AANBRENGEN IN DE KLAS .......................................................................56
HOGENT
2019-2020
Pagina 1 van 160
Faculteit Mens en Welzijn
PBA_KO
Krachtig Leren: Nederlands 1
BRONNEN ........................................................................................................................................61 DEEL 3: ............................................................................................................................ 62 LEERINHOUDEN EN WERKVORMEN: GESPREKKEN MET KLEUTERS ...................... 62 1
ALGEMENE INLEIDING .............................................................................................................63
1
HET KRINGGESPREK ...............................................................................................................66
2
1.1.
Voorbereiden van een kringgesprek..........................................................................66
1.2.
Het kringgesprek in de praktijk ...................................................................................68
HET LEERGESPREK .................................................................................................................69
2.1. 3
Voorbereiden van een leergesprek............................................................................70
WAAROM GESPREKSVORMEN GEBRUIKEN ............................................................................71
ALS WERKVORM? ............................................................................................................................71
3.1.
Vergroten van de luisterattitude ................................................................................71
3.2.
Ontwikkelen van het actief taalgebruik......................................................................72
Afsluiter ......................................................................................................................................81 DEEL 4: ............................................................................................................................ 82 LEERINHOUDEN EN WERKVORMEN: ............................................................................ 82 VERTELLEN EN VOORLEZEN MET KLEUTERS ............................................................ 82 DOELSTELLINGEN ...........................................................................................................................83 1
DE FUNCTIES VAN BOEKEN: WAT KUNNEN BOEKEN VOOR KLEUTERS BETEKENEN? ...........83
2
WAAROM IS VERTELLEN ZO BELANGRIJK? ............................................................................86
3
WELKE SOORTEN VERHALEN ZIJN ER? ..................................................................................90
3.1. Verhalen uit het dagelijks leven ......................................................................................90 3.2.
Fantasieverhalen of verhalen met animistische inslag ...........................................91
3.3.
Dierenverhalen..............................................................................................................91
3.4.
Instructieve boeken ......................................................................................................92
3.5.
Het sprookje ..................................................................................................................92
4
VERTELLEN OF VOORLEZEN .................................................................................................100
5
WELKE SOORTEN PRENTENBOEKEN ZIJN ER? ....................................................................101 5.1. Tekstloze prentenboeken zonder verhaallijn, zonder verband tussen de prenten. ....................................................................................................................................101 5.2. Tekstloze prentenboeken met één of meerdere verhaallijnen, met een verband tussen de prenten...................................................................................................................102 5.3.
6
Prentenboeken met tekst en verhaallijn, en samenhang tussen de prenten. ...103
VERTELTECHNIEKEN ...........................................................................................................105 6.1.
Inleiding ........................................................................................................................105
6.2.
Kies een verteltechniek .............................................................................................106
6.3.
Bereid de verteltechniek grondig voor .....................................................................107
6.4.
De realisatie: Fasen en werkvormen .......................................................................109
HOGENT
2019-2020
Pagina 2 van 160
Faculteit Mens en Welzijn
7
PBA_KO
Krachtig Leren: Nederlands 1
INTERESSANTE VERTELVORMEN ..........................................................................................113
VOOR KLEUTERS ...........................................................................................................................113
8
7.1.
Vertellen met concreet materiaal .............................................................................113
7.2.
De verteltafel ...............................................................................................................113
7.3.
Vertellen met tweedimensionaal materiaal .............................................................116
7.4.
Vertellen zonder materiaal/dramatiserend vertellen .............................................119
7.5.
Voorlezen .....................................................................................................................119
HOE KIES IK EEN GOED BOEK? VERHAALANALYSE .............................................................123
8.1.
Wordt het verhaal voldoende gelokaliseerd? .......................................................123
8.2.
Wordt er voldoende gedetailleerd? ........................................................................123
8.3.
Wordt er voldoende gemotiveerd?.........................................................................124
8.4.
Is de woordenschat niet te moeilijk? .....................................................................124
8.5.
Is de zinsbouw aangepast? ......................................................................................125
8.6.
Is de grammaticale tijd aangepast? ......................................................................126
8.7.
Kent het verhaal een chronologisch verloop? ...................................................126
8.8.
Kent het verhaal niet te veel verspringingen in de tijd? ....................................126
8.9.
Kent het verhaal niet te veel verplaatsingen in de ruimte?..............................127
8.10.
Wat over de personages? ...................................................................................127
8.11.
Biedt het verhaal voldoende identificatie-mogelijkheden? ..........................128
8.12. kind?
In hoeverre sluit het verhaal aan bij de leef-en belevingswereld van het 129
8.13.
Hoe zit het met de verhaalstructuur?................................................................129
8.14.
Komen er in het verhaal voldoende dialogen voor?..........................................132
8.15. uit?
In hoeverre gaat er van het verhaal een positieve of negatieve beïnvloeding 133
8.16.
Met wat voor een wereldbeeld worden de kinderen geconfronteerd? ..........133
8.17.
Welke verwerkingsmogelijkheden biedt het verhaal? ...................................133
DEEL 5: .......................................................................................................................... 140 ONDERSTEUNING BINNEN HET TAALBELEID VAN DE OPLEIDING.......................... 140 1
INLEIDING ..............................................................................................................................141
2
CONCRETE ACTIES BINNEN HET TAALBELEID ......................................................................143 2.1. taalsessies binnen POP.................................................................................................143 2.2.
Checklists mondelinge en schriftelijke vaardigheden ...........................................143
BIJLAGE: MONDELINGE VAARDIGHEDEN
TERMINOLOGIE CHECKLIST......................................150
De verbale vaardigheden ..............................................................................................150 Non- verbale vaardigheden...........................................................................................153 BIJLAGEN SCHRIFTELIJKE VAARDIGHEDEN .................................................................................155 1.1. HOGENT
Het schrijven van een informatieve tekst: bouwplan en tips .......................156 2019-2020
Pagina 3 van 160
Faculteit Mens en Welzijn
PBA_KO
Krachtig Leren: Nederlands 1
1.2.
Het schrijven van een opiniĂŤrende tekst (beschouwing): bouwplan en tips .
1.3.
Het schrijven van een argumenterende tekst: bouwplan en tips ................158
1.4.
Het schrijven van een acitverende tekst : bouwplan en tips ........................159
HOGENT
2019-2020
Pagina 4 van 160