Educatieve bachelor in het lager onderwijs
syllabus OWE1_1920_3 domeinen
Educatieve bachelor in het lager onderwijs
Titularis: Muriel De Kestelier Lesgevers: Muriel De Kestelier, Diane Boudringhien, Griet Casteleyn
HOGENT
Pagina 1 van 164
Educatieve bachelor in het lager onderwijs
syllabus OWE1_1920_3 domeinen
INHOUDSOPGAVE ............................................................................................................... 2 INLEIDING ............................................................................................................................ 7 STUDIEFICHE ...................................................................................................................... 9 DOELSTELLINGEN ............................................................................................................................... 9 EVALUATIE ........................................................................................................................................ 11 STUDIEMATERIAAL ............................................................................................................................ 11 PRAKTISCHE INFORMATIE................................................................................................11
DEEL 1: RUIMTE ....................................................14 INLEIDING ...........................................................................................................................15 1.
..................................................................................16
2.
DE ONDERWIJSKUNDIGE DRIEHOEK. ......................................................................17
3.
DE GEOGRAFISCHE KUBUS (JOS BLOKHUIS). ........................................................19 3.1.
HORIZONTALE LIJN: DE BESTAANSDIMENSIES. .................................................................... 20
3.2.
VERTICALE LIJN: BRONNENGEBRUIK EN ONDERZOEK VAN CONCREET NAAR ABSTRACT. 22
3.3.
DIEPTELIJN/ DIAGONALE LIJN: DE GEOGRAFISCHE ZIENSWIJZE. ........................................ 23
4.
HET AARDRIJKSKUNDIG STAPPENPLAN..................................................................26
5.
CONCEPTEN = BIG IDEAS. .........................................................................................26
6.
WAT KAN JE AAN HET EINDE VAN DIT HOOFDSTUK?.............................................27 ......................................28
1.
DE LEERLIJN VOOR RUIMTELIJKE ORIËNTATIE EN KAARTVAARDIGHEDEN. ......29 1.1.
RUIMTELIJKE ORIËNTATIE OF VOORBEREIDEND KAARTLEZEN . ......................................... 29
1.2.
AANVANKELIJK KAARTLEZEN. ............................................................................................... 31
1.3.
VOORTGEZET KAARTLEZEN.................................................................................................. 45
1.4.
DE ATLAS. ............................................................................................................................. 46
1.5.
DE GLOBE EN DE WANDKAART. ............................................................................................ 50
1.6.
ORIËNTATIE. .......................................................................................................................... 52
1.6.1.
GPS = Global Positioning System. .......................................................................... 52
1.6.2.
Oriëntatie met behulp van de zon. ........................................................................... 52
1.6.3.
Oriëntatie met behulp van de poolster. ................................................................... 52
1.6.4.
Oriëntatie met behulp van het kompas. .................................................................. 52
1.6.5.
Oriëntatie met behulp van de kaart. ......................................................................... 53
HOGENT
Pagina 2 van 164
Educatieve bachelor in het lager onderwijs
syllabus OWE1_1920_3 domeinen
2.
BIJLAGEN. ....................................................................................................................53
3.
WAT KAN JE AAN HET EINDE VAN DIT HOOFDSTUK?.............................................53
4.
LITERATUURLIJST ......................................................................................................54 ................................................55
INLEIDING ...........................................................................................................................56 1.
SYSTEEMDENKEN IN HET KORT ...............................................................................57
2.
DE AARDE WARMT OP! KLIMAATVERANDERING IN EEN NOTEDOP .....................58 2.1.
DE OPBOUW VAN DE ATMOSFEER. ....................................................................................... 58
2.2.
DE OORZAKEN VAN KLIMAATVERANDERING ........................................................................ 58
2.3.
GEVOLGEN VAN KLIMAATVERANDERING.............................................................................. 59
3.
VERWERKING IN DE KLA
4.
AANVANKELIJK LEREN: DE WAARNEMING VAN HET WEER ..................................62
5.
EXPERIMENTEREN MET HET WEER .........................................................................64
6.
ZELF WEERINSTRUMENTEN MAKEN ........................................................................67
7.
AARDRIJKSKUNDIGE VAARDIGHEDEN M.B.T. HET WEER, KLIMAAT EN VEGETATIE
A.D.H.V. DE PUBLICAT
...........................................61
......................................................67
7.1.
HOE WERK JE MET EEN WEERKAART? ................................................................................. 67
7.2.
HOE LEES JE EEN KLIMATOGRAM? ...................................................................................... 67
7.3.
HOE DETERMINEER JE EEN KLIMAAT? ................................................................................. 67
7.4.
HOE HERKEN JE HET VEGETATIETYPE? ............................................................................... 67
8.
WAT KAN JE AAN HET EINDE VAN DIT HOOFDSTUK?.............................................67
9.
LITERATUURLIJST ......................................................................................................68 .....................69
1.
2.
BELGIË .........................................................................................................................70 1.1.
BELGIË ADMINISTRATIEF: ..................................................................................................... 70
1.2.
BELGIË HYDROGRAFISCH ..................................................................................................... 71
1.3.
BELGIË RELIËF ...................................................................................................................... 71
EUROPA .......................................................................................................................71 2.1.
EUROPA FYSISCH.................................................................................................................. 71
2.2.
EUROPA STAATKUNDIG......................................................................................................... 72
DEEL 2: TIJD .........................................................................75 1.
HISTORISCHE GELETTERDHEID ...............................................................................75 1.1.
WAT IS GESCHIEDENIS? ....................................................................................................... 75
Definitie(s): ................................................................................................................................... 75
HOGENT
Pagina 3 van 164
Educatieve bachelor in het lager onderwijs
1.2.
syllabus OWE1_1920_3 domeinen
HISTORISCH EN CHRONOLOGISCH KADER........................................................................... 78
1.2.1.
de historische periodisering ...................................................................................... 78
1.2.2.
de indeling volgens het OVSG.................................................................................. 78
1.2.3.
De indeling volgens het GO ...................................................................................... 79
1.3.
DE PREHISTORIE ................................................................................................................... 79
1.4.
DE NEOLITHISCHE- OF LANDBOUWREVOLUTIE ................................................................... 81
1.4.1. 1.5.
De Eerste beschavingen in het Oude Nabije Oosten ........................................... 83
DE KLASSIEKE OUDHEID........................................................................................................ 84
1.5.1.
De Nijlkoningen van Egypte ...................................................................................... 84
1.5.2.
De Griekse beschaving .............................................................................................. 86
1.5.3.
De Romeinse beschaving ......................................................................................... 88
1.5.4.
Het ontstaan en de verspreiding van het Christendom......................................... 90
1.6.
DE MIDDELEEUWEN ............................................................................................................... 91
1.6.1.
De Germaanse volksverhuizingen ........................................................................... 91
1.6.2.
De standenmaatschappij ........................................................................................... 92
1.6.3.
De Karolingers............................................................................................................. 93
1.6.4.
De Pest (14de eeuw) ................................................................................................... 93
1.6.5.
De Islam en zijn betekenis voor het Westen .......................................................... 94
1.6.6.
De heropbloei van de steden in Europa .................................................................. 94
1.7.
DE NIEUWE OF VROEGMODERNE TIJDEN ............................................................................. 95
1.7.1.
De ontdekkingen en de ontdekkingsreizigers ........................................................ 95
1.7.2.
Tegenstellingen binnen en tussen Europese staten ............................................. 96
1.7.3.
De wetenschappelijke revolutie ................................................................................ 96
1.7.4.
Het ontstaan van vernieuwde samenlevingen ....................................................... 97
1.8.
DE NIEUWSTE OF MODERNE TIJDEN ..................................................................................... 98
1.8.1.
De Industriële revolutie .............................................................................................. 98
1.8.2.
De Belgische staat en haar onafhankelijkheid ....................................................... 98
1.8.3.
De Eerste Wereldoorlog ............................................................................................ 99
1.8.4.
België in WO I ............................................................................................................. 99
1.8.5.
De Tweede Wereldoorlog ........................................................................................ 100
1.9.
DE EIGEN TIJD(EN) .............................................................................................................. 101
1.9.1.
Van Tweede Wereldoorlog naar Koude Oorlog ................................................... 101 ..............................................................................................................105
2.
WAT IS HET NUT VAN GESCHIEDENISONDERWIJS? ............................................105 2.1.
ER ZIJN VERSCHILLENDE MOTIEVEN AAN TE DUIDEN: ....................................................... 105
2.2.
GESCHIEDENIS IN HET BASISONDERWIJS? ........................................................................ 105
2.3.
HEEFT GESCHIEDENIS NUT? IN HET BASISONDERWIJS? .................................................. 106
2.4.
VEEL ZINVOLLERE ACTIVITEITEN IN DE CONTEXT VAN GESCHIEDENIS ZIJN: .................... 106
HOGENT
Pagina 4 van 164
Educatieve bachelor in het lager onderwijs
syllabus OWE1_1920_3 domeinen
.................................108 3.
INLEIDING: .................................................................................................................108 3.1.
THEORETISCHE BENADERING ............................................................................................. 109
3.2.
FILOSOFISCHE BENADERING : KAIROS VS CHRONUS ....................................................... 109
3.2.1.
Filosofe Joke Hermsen ............................................................................................ 111
3.2.2.
Tijd filosofisch benaderd .......................................................................................... 111
3.3.
KINDERLIJK EN ONTWIKKELEND TIJDSBESEF ..................................................................... 112
3.3.1. 3.4.
Algemeen aanvaarde principes .............................................................................. 112
DIDACTISCHE AANPAK BIJ DE ONTWIKKELING VAN HET TIJDSBESEF ............................... 112
3.4.1.
Ontwikkelingsfase tot zeven jaar ............................................................................ 112
3.4.2.
Ontwikkeling rond zeven jaar .................................................................................. 112
3.4.3.
Het tweede leerjaar .................................................................................................. 113
3.4.4.
De tweede graad....................................................................................................... 113
3.4.5.
De derde graad ......................................................................................................... 113 ......................................114
4.
WERELDORIËNTEREND ONDERWIJS .....................................................................116 4.1.
DOELSTELLING VAN HET WERELD ORIËNTEREND ONDERWIJS ......................................... 116
Wereldoriëntatie wil kinderen leren omgaan met de werkelijkheid. .................................. 116 Wereldoriënterend onderwijs. ................................................................................................. 116 4.2.
CHRONOLOGIE IN HET BASISONDERWIJS .......................................................................... 117
4.3.
DE DAGELIJKSE TIJD: EEN KRINGLOOP .............................................................................. 117
4.3.1.
Dag.............................................................................................................................. 118
4.3.2.
Uur / heure / hora:..................................................................................................... 119
4.3.3.
De dag bestaat uit 24 uren ...................................................................................... 121
4.3.4.
Week ........................................................................................................................... 123
4.3.5.
Maand ......................................................................................................................... 126
4.3.6.
Seizoen....................................................................................................................... 129
4.3.7.
Jaar ............................................................................................................................. 131
4.3.8.
De Kalender ............................................................................................................... 131
4.4.
HISTORISCHE TIJD: LINEAIR VERLOOP ............................................................................... 133
4.4.1.
Jaartelling / tijdrekening ........................................................................................... 133
4.4.2.
Oefening omrekenen jaarkalenders....................................................................... 133
4.5.
METEN VAN DE TIJD ............................................................................................................ 134
4.5.1.
Instrumenten die gebruik maken van de natuur .................................................. 134
4.5.2.
Mechanische instrumenten ..................................................................................... 135 ...................137
5.
THEMATISCHE AANPAK ...........................................................................................137
HOGENT
Pagina 5 van 164
Educatieve bachelor in het lager onderwijs
5.1.
De structuur ............................................................................................................... 137
5.1.2.
De rol van de leraar .................................................................................................. 137
IN DE ALGEMENE GESCHIEDENIS WORDEN 7 TIJDVAKKEN ERKEND. ................................ 139
6.1.1.
Bedenkingen bij het gebruik van een tijdlijn? ....................................................... 139
6.1.2.
Conclusies bij de tijdvakken: ................................................................................... 139
DE LESVOORBEREIDING .........................................................................................139 7.1.
8.
THEMATISCH GESCHIEDENISONDERWIJS .......................................................................... 138
DE TIJDSLIJN .............................................................................................................138 6.1.
7.
INTEGRAAL EN ADAPTIEF ONDERWIJS ............................................................................... 137
5.1.1. 5.2. 6.
syllabus OWE1_1920_3 domeinen
DE ONDERDELEN VAN EEN LESBESCHRIJVING .................................................................. 140
BIBLIOGRAFIE DEEL TIJD
DEEL 3: NATUUR 1.
INLEIDING NATUURONDERWIJS .............................................................................149
2.
ONDERWIJSLEERSTIJLEN BIJ NATUURONDERWIJS ............................................151
3.
ONDERZOEKEND LEREN IN WETENSCHAPSLESSEN ...........................................152
4.
3.1.
WAT IS ONDERZOEKEND LEREN?....................................................................................... 153
3.2.
PK MODEL ALS BASIS VOOR ONDERZOEKEND LEREN ....................................................... 154
OPBOUW VAN EEN LES WETENSCHAPPEN VIA ONDERZOEKEND LEREN MET HET
5-STAPPENPLAN ..............................................................................................................156 5.
DIDACTISCHE PIJLERS VAN ONDERZOEKEND LEREN .........................................157 5.1.
BETEKENISVOLLE CONTEXTEN........................................................................................... 157
5.1.1.
Betekenisvolle contexten in de les ......................................................................... 157
5.1.2.
Denkbeelden over de werkelijkheid ....................................................................... 158
5.1.3.
.......................................................... 158
5.1.4.
................ 159
5.2.
DENK- EN DOEVRAGEN ....................................................................................................... 159
5.3.
SYSTEMATISCH ONDERZOEKEN ......................................................................................... 159
5.3.1.
Onderzoeken in de wetenschapsles ...................................................................... 160
5.3.2.
Practicum als werkvorm........................................................................................... 160
5.3.3.
Verslagvormen .......................................................................................................... 161
5.4.
REFLECTIE EN INTERACTIE ................................................................................................. 161
6.
BIJLAGEN ...................................................................................................................162
7.
WAT KAN JE AAN HET EINDE VAN HET DEEL DIDACTIEK NATUUR? ...................162
8.
BIBLIOGRAFIE ...........................................................................................................164
HOGENT
Pagina 6 van 164