Concertgebouw Brugge Magazine Jan / Feb / Maa by Concertgebouw Brugge

Focus Rameau / Bach Academie Brugge / Cole Porter Festival / Genoteerd! / PoĂŤzienacht Brugge / MORE MUSIC! driemaandelijks magazine / jan.feb.maa 2014 / jaargang 12, nummer 1 afgiftekantoor Gent X / P 309460

Jan / Feb / Maa

Concertgebouwmagazine

8 © akg-images / Electa

7 6 Les Indes galantes © Patrice Nin

7 © David Samyn

22 © Dolorès Marat

4 Jean-Philippe Rameau

De Sound Factory: klankkunst voor iedereen

26 Poëzienacht Brugge © cel Fotografie Brugge

Annuncation van Pavel Büchler, 2010. Courtesy of the artist

03 Sound Factory 04 Focus Rameau 06 Les Indes galantes 07 The Keys 08 Bach Academie Brugge 12 Genoteerd! 17 Cole Porter Festival 20 MORE MUSIC! 22 Fototentoonstelling Dolorès Marat 24 Annunciation 26 Poëzienacht Brugge 28 Concertgebouw kort 31 Wenen door de ogen van … COLOFON Coördinatie en eindredactie Lotte De Coene Redactie Jan De Moor, Albert Edelman, Samme Raeymaekers, Jeroen Vanacker, Bert Vanlaere Vormgeving Studio Jurgen Maelfeyt Druk Roularta Printing Coverbeeld: Viktoria Mullova Dit magazine is een uitgave van Concertgebouw Brugge vzw, ’t Zand 34, 8000 Brugge, +32 50 47 69 99, V.U. Katrien Van Eeckhoutte Het Concertgebouw verzamelt publieksgegevens bij het reserveren van tickets en het aanvragen van informatie. Die gegevens worden gebruikt om het publiek op de hoogte te houden van het programma en andere activiteiten. Ze kunnen in heel uitzonderlijke gevallen ook worden doorgegeven aan derden die ze kunnen gebruiken voor marketing- of wetenschappelijke doeleinden. Indien u dit niet wenst, brengt u ons daarvan het best op de hoogte. Het beheer van de adresgegevens gebeurt conform de wet van 8 december 1992 in verband met de bescherming van de persoonlijke levenssfeer.

31 Viktoria Mullova

In 2011 opende de Sound Factory zijn deuren voor het grote publiek. In samenwerking met Musea Brugge richtte Concertgebouw Brugge op het dakterras en de vijfde verdieping van de Lantaarntoren een museumlocatie voor interactieve klankkunst in. De Sound Factory biedt onderdak aan een mix van klankinstallaties die jong en oud willen uitdagen. Experimenteren, ervaren of componeren, alles is mogelijk. Een workshop is de ideale manier om een bezoek te brengen aan de Sound Factory, en sinds kort kunnen ook volwassenen een workshop volgen in de Sound Factory. De Sound Factory is een ideale eerste kennismaking met klankkunst. Een bezoek start steevast op het dakterras waar bezoekers niet alleen genieten van een uniek uitzicht op de historische binnenstad, maar waar ook de introductie met klank en klankkunst start. De twee klankinstallaties op het dakterras leggen een directe link naar de historische stad en haar klokken. De ontdekkingstocht gaat verder in de trappenhal, die u naar de vijfde verdieping brengt. Daar wordt u letterlijk omringd door geluid dat in de ruimte wordt weerkaatst. Op de vijfde verdieping maakt u kennis met drie interactieve geluidsinstallaties. De bezoeker wordt uitgedaagd om zelf te ontdekken wat deze installaties in petto hebben. Langs het parcours staan iPads opgesteld waar bezoekers terecht kunnen voor achtergrondinformatie over de installaties en de geschiedenis van de klankkunst.

Om het bezoek aan de Sound Factory voor kinderen en jongeren optimaal te omkaderen, bieden we ook workshops aan, en met succes. Al van bij de start ontvangen we wekelijks verschillende groepen van zowel scholen als jeugdateliers en vakantiekampen. Tijdens een twee uur durende workshop ontdekken de kinderen het Concertgebouw vanuit een compleet nieuwe invalshoek. In plaats van stil te staan bij de geschiedenis en de werking van het Concertgebouw, komen de kinderen meer te weten over de specifieke architectuur van het gebouw en de invloed daarvan op geluid en akoestiek. Aan de hand van kleine proefjes ontdekken de kinderen zelf wat geluid is en hoe een ruimte kan bepalen wat u hoort. Apotheose van de workshop is een doe-sessie in de Sound Factory. Onder leiding van een docent gaan de kinderen aan de slag

met de verschillende installaties en creëren ze eigen soundscapes. Omwille van het grote succes van de workshops voor kinderen ontwikkelden we intussen ook een workshop specifiek voor volwassenen. Deze workshop is opgevat als een luisterwandeling doorheen het hele gebouw, met bijzondere aandacht voor de geschiedenis van de klankkunst en de Sound Factory. In onze huidige maatschappij wordt het auditieve al te vaak verdrongen door de vele visuele prikkels waaraan we constant worden blootgesteld. Nochtans worden we vrijwel voortdurend omringd door geluid afkomstig van verkeer, radio, computers, gsm … Tijdens de workshop stimuleren we de groep om opnieuw bewust te worden van geluid. Hierbij focussen we tevens op specifieke elementen in de architectuur van het gebouw die bijdragen aan de uitstekende akoestiek. Eindpunt van de luisterwandeling is de Sound Factory waar de groep ontdekt hoe artiesten met geluid of klank als materie aan de slag gaan en waar de groep ook de klankkunstenaar in zichzelf naar boven kan halen. Evi Huys Sound Factory Lantaarntoren Concertgebouw di-zo, 9.00-17.00 uur Contact & reservatie: educatie@concertgebouw.be Meer info over de Sound Factory en de workshops: www.sound-factory.be

3 © Tim Theo Deceuninck

Jan / Feb / Maa

Concertgebouwmagazine

Jan / Feb / Maa

Jean-Philippe Rameau

Op 25 september vierden we uw driehonderddertigste verjaardag. Gefeliciteerd. Maar ook uw overlijden willen we waardig herdenken: in 2014 precies tweehonderdvijftig jaar geleden. U bent gestorven op 12 september 1764, nauwelijks twee weken voor de aanvang van uw eenentachtigste levensjaar. U was actief tot in uw laatste dagen en vooral strijdvaardig, want u bleef hardnekkig uw theorie verdedigen dat de muziek de basis is van alle wetenschappen. U had wel een goede beurt gemaakt met uw baanbrekend traktaat Traité de l’harmonie réduite à ses principes naturels, waarmee u in 1722 plots een beroemdheid werd. Na bijna veertig jaar omzwervingen doorheen Frankrijk, vooral als organist, werd Parijs toen uw vaste stek. Er werd u lof toegezwaaid, maar ook de kritiek bleef niet uit en uw latere theoretische werken zorgden voor heel wat controverses. Mais soit. U had nog andere pijlen op uw boog. Zo droomde u ervan naam en faam te maken in het Franse muziektheater, maar pas in 1733, op uw vijftigste (!), kon u uitpakken met een opera, Hippolyte et Aricie. Het was een tragédie lyrique in de eerbiedwaardige traditie van Jean-Baptiste Lully – en wat voor een! Het werk was zo geniaal vernieuwend dat u – alweer – het slachtoffer werd van tegenstrijdige reacties. Er ontstonden zelfs twee kampen: Lullistes en Ramistes. De eersten beschouwden u als een verrader. U had geen respect getoond voor de ‘noble simplicité’ van Lully, de tekst kwam in het gedrang door uw te drukke orkest, uw airs waren ‘symphonies avec voix obligée’ in plaats

kleinoden. Dansen (William Christie, de leider van het gerenommeerde ensemble Les Arts Florissants, beschouwt u als de belangrijkste componist van balletten vóór Stravinsky), instrumentale tussenspelen en programmatische stukjes. Alle emotionele lagen boort u aan, louter met instrumenten, van gevoelige rondeaux over volkse musettes, met nabootsing van de doedelzak, tot de majestueuze muziek voor goden en koningen … Het kan niet op. Waarvoor dank. We blijven uw werk koesteren! De opera ten tijde van Rameau

Focus Rameau

Seizoen 2013-2014 staat in het teken van Jean-Philippe Rameau in Concertgebouw Brugge. In zeven concerten, met onder meer een concertante uitvoering door Les Talens Lyriques van Rameaus meesterlijke opera Les Indes galantes en een reconstructie van zijn uitvaart door Capriccio Stravagante in het verschiet, staat de jubilerende barokcomponist in het zonnetje. Ignace Bossuyt, emeritus hoogleraar muziekwetenschap en ongetwijfeld een van Rameaus grootste fans, schreef de eminente Fransman speciaal voor de gelegenheid een brief.

Bien à vous Ignace Bossuyt et l’ensemble des Ramistes

van melodieën met een bescheiden begeleiding; kortom u was te intellectualistisch, een ‘géomètre’, die uit was op bizarre samenklanken, doorspekt met dissonanten. Onzin natuurlijk. Het was voornamelijk uw bedoeling geweest om gewoon de expressie te verhogen door het orkest in te zetten als dramatisch medium in functie van de emotie: ‘l’expression doit être le vrai but de la musique’. Dat was een ondubbelzinnige stelling waaraan u altijd trouw bleef. Briljant! Alle nuances van de macht die de wereld domineert – en dat is de Liefde natuurlijk – verklankt u op onnavolgbare wijze: onvoorwaardelijke trouw, jaloezie, onschuld en passie, geluk, wanhoop en ontgoocheling, woede en angst. Maar u hebt ook de spot gedreven met het liefdesvuur dat tot gekheid en grootheidswaanzin leidt, zoals in Platée met de grandioze bravoure-aria van La Folie. U veroverde er de harten van uw publiek mee, ook dat van uw tegenstanders. U draait zich wellicht om in uw graf als we u even herinneren aan de meest rabiate van deze lieden: Jean-Jacques Rousseau, ‘philosophe’ en amateurmusicus. In 1752 is die erin geslaagd een ophefmakende rel te ontketenen die twee jaar (en langer) bleef aanslepen. Deze zogenaamde Querelle des bouffons ontstond naar aanleiding van de uitvoering van een luchtige Italiaanse komedie van Pergolesi, La serva padrona: lichte kost, met leuke melodietjes,

die de filosoof de hemel in prees als – eindelijk eens – ‘natuurlijke’ muziek! In zijn Lettre sur la musique française stak hij de draak met alles wat naar de Franse smaak zweemde. U deed er aanvankelijk het zwijgen toe, maar inwendig kookte u – en u liet uw ergernis dan toch maar uitbarsten in uw defensieve Observations sur notre instinct pour la musique. Het hek was van de dam. Met Rousseau kwam het nooit meer goed – en zeker niet meer toen hij de artikelen over muziek schreef in de beroemde Encyclopédie van Diderot en d’Alembert! Dat hebt u nooit kunnen verkroppen en uw bittere reactie daarop verzuurde uw vroegere vriendschap met d’Alembert en zijn kring. Maar inmiddels had u een trouw publiek opgebouwd dat uw theaterwerk bewonderde en begreep. Uw inzicht in de menselijke psyche, de ‘caractérisation’, was exemplarisch. Door uw heerlijke muziek slaagde u erin elk karakter echt leven in te blazen: ze zijn personages van vlees en bloed die ontroeren of een glimlach ontlokken, niet in het minst door uw ongeëvenaarde orkestratiekunst. Quelle merveille! Het charmeert u ongetwijfeld als we u – terecht – de Berlioz van de 18e eeuw noemen. Tussen uw ouvertures (luister naar uw spitsvondige dissonanten: is dat in de 18e eeuw?!) en uw afsluitende chaconne (zoals die in Les Indes galantes, een van uw absolute meesterwerken) overstelpt u ons met onvergetelijke

Op het programma za 15.02.14 / 20.00 / € 21 Ricercar Consort / Cantates di 04.03.14 / 19.00 / € 40 32 24 17 Les Talens Lyriques / Les Indes galantes zo 04.05.14 / 17.00 / € 5* Barokke salonmuziek / Lectureperformance door Skip Sempé vr 09.05.14 / 20.00 / € 50 40 28 18 Capriccio Stravagante & Collegium Vocale Gent / Requiem voor Rameau zo 11.05.14 / 10.30 / € 21 Skip Sempé & friends / Happening chez Le Riche de La Pouplinière * Gratis met een ticket binnen Domein Skip Sempé



Ignace Bossuyt

�ameau Jean-Philippe

1 6 8 3 - 1 7 6 4

Een kennismaking

Wilt u meer weten over Rameau? De publicatie Jean-Philippe Rameau (1683-1764). Een kennismaking van Ignace Bossuyt is te koop (€ 24) in de Inkomhal, het Concertgebouwcafé en de betere boekhandel.

Concertgebouwmagazine

Jan / Feb / Maa

04.03.14

Les Indes galantes

Liefdesverklaring aan de oude culturen en de nieuwe werelden

Een avond met Les Talens Lyriques is bijna vanzelfsprekend onvergetelijk, zéker als Christophe Rousset en zijn ongeëvenaarde orkest enkele van Rameaus allermooiste pagina’s komen uitvoeren in de perfecte akoestiek van Concertgebouw Brugge. Want zo mag je Les Indes galantes gerust omschrijven: de sprookjesopera neemt je met aanstekelijke dansen, meeslepende melodieën en opwindende koren mee op wereldreis. Verre, door avonturiers ontdekte landen fascineerden de denkers van de Verlichting. Enerzijds verwonderden soms duizenden jaren oude culturen, zoals China. Anderzijds lonkten de nieuwe werelden, zoals de vele eilanden in de Indische Oceaan

en het vreemde ‘India’ in Zuid- en Noord-Amerika. In deze gebieden dacht men de ‘bon sauvage’ aan te treffen, de natuurmens, aldus filosoof en componist Jean-Jacques Rousseau, die intrinsiek goed was en niet gecorrumpeerd door de westerse regels, normen en wetten. In Les Indes galantes worden de exotische elementen van de Verlichting, namelijk de wijsheid van de Oriënt en de ongeschondenheid van de Nieuwe Wereld, gecombineerd. Omdat men dweepte met de eenvoud van de pure en ongekunstelde natuurvolkeren, koos librettist Fuzelier vooral voor ‘maatschappijen’ waarin nog van een bepaalde onschuld sprake is. Typisch voor de Verlichting is dat Rameau en Fuzelier de verschillende volkeren als min of meer gelijk aan de

Europeanen beschouwen. Met muziek verlenen ze de veronderstelde primitieve volkeren schoonheid en nobelheid, zodat ze op eenzelfde niveau als de westerse karakters worden getild. Een van de aktes, getiteld Le Turc généreux, is zelfs meer dan dichterlijke fantasie. In 1732 nodigde Topal Osman Pasja, de grootvizier van het Ottomaanse rijk, een Fransman die hem eens had bevrijd uit de gevangenis op Malta uit naar Istanbul om hem te bedanken, een evenement dat in de Mercure de France werd opgemerkt: ‘Waar elders – zelfs onder de moslims – zou men in staat zijn tot zo’n genereuze daad?’ Maar er zijn nog meer redenen voor de historische verwijzing naar Topal Osman Pasja. Die lagen in het verlengde van de politieke bedoelingen die men in Parijs met Les Indes galantes had. Frankrijk steunde in de Poolse successieoorlog van 17331738 Stanislaw Leszczynski, de vader van Frankrijks koningin, in de hoop dat die zich als koning van Polen zou aansluiten bij de strijd tegen Oostenrijk, een alliantie waar ook het Ottomaanse rijk in meedeed. De koninklijke keuze voor juist dit werk zag men als een vingerwijzing naar Lodewijk XV: met het optreden van een galante en genereuze Turk in de opera zou hij zijn Ottomaanse bondgenoot ongetwijfeld gunstig stemmen. Rameau maakte dan ook gebruik van oriëntaalse en exotische muzikale kleuren. Toch lag het werk bij de première hevig onder vuur, want ondanks de diplomatieke banden met Frankrijk werd het Ottomaanse rijk nog altijd geassocieerd met oorlogshandelingen en veldslagen op Europese bodem. Deze maatschappelijke gevoeligheden tonen eens te meer aan hoezeer de opera in het middelpunt van het politieke debat stond. Willem Bruls bewerking van De Oriënt in Les Indes galantes (2004)

Les Indes galantes © Patrice Nin

Op het programma di 04.03.14 / 19.00 / € 40 32 24 17 Les Talens Lyriques Rameau. Les Indes galantes (concertante versie)

BE ONE OF THE KEYS TO OUR SUCCESS!

Peter Poppe © sightways

THE KEYS wordt een groep enthousiaste kunstliefhebbers met een passie voor het Concertgebouw die elkaar regelmatig kunnen ontmoeten in het kader van diverse activiteiten.

‘Het eerste wat me opviel toen ik in 2002 de concertzaal binnenstapte, was de prachtige klank. Meer dan 10 jaar later is dit nog steeds het visitekaartje van het Concertgebouw.’ Het Concertgebouw is inmiddels uitgegroeid tot een veelzijdig kunstenhuis met diverse disciplines. Het in stand houden van dergelijk kunstpatrimonium vereist de nodige financiële middelen. Het is met dit doel dat THE KEYS opgericht werd. THE KEYS steunt in essentie drie pijlers van het kunstenhuis: een stevig aanbod aan internationale toporkesten in het Concertgebouw, de ondersteuning van jonge getalenteerde musici en concerten op piano’s van topkwaliteit!

Ik nodig u graag uit om te ontdekken hoe u de veelbelovende toekomst van het Concertgebouw kan steunen en welke privileges u als lid van THE KEYS geniet. Peter Poppe Promotor THE KEYS

Interesse om lid te worden van deze dynamische groep? Vanaf de bekendmaking van het seizoen 2014-2015 wordt u een bevoorrechte bezoeker van het Concertgebouwprogramma en geniet u van interessante ontmoetingen en netwerk gelegenheden. Alle voordelen zoals ook VIP-tickets voor unieke voorstellingen vindt u op www.concertgebouw.be/thekeys Lidmaatschap (drie seizoenen): € 1500 excl. btw.

Voor inschrijvingen en meer informatie over de formule kunt u vrijblijvend contact opnemen met: Peter Poppe Promotor THE KEYS peter.poppe@the-keys.be +32 (0)475 58 17 91 Ann Cosyn Communicatie, marketing & sales Concertgebouw ann.cosyn@concertgebouw.be +32 (0)50 47 69 68

Concertgebouwmagazine

Jan / Feb / Maa

Dromen van Italië

Roma, Centrale Montemartini, machinezaal met beeld van Hygia, 2004 © akg-images / Electa

De vierde editie van de Bach Academie Brugge neemt de luisteraar mee naar de plaatsen waar de jonge Bach aan zijn carrière timmerde. We horen de stem van een ambitieuze jonge man, met een onstilbare honger naar onbekende klanken. De Bach Academie trekt van Weimar naar Köthen: Collegium Vocale Gent neemt enkele Weimar-cantates voor haar rekening, het onvolprezen Freiburger Barockorchester zet de Brandenburgse Concerti op de agenda. Drie jonge violisten geven hun eigen draai aan Bachs muziek en organist Lorenzo Ghielmi gidst u tijdens twee concerten door Bachs goed gevulde partiturenkast – een mooie aanleiding voor een gesprek met deze door en door Italiaanse Bach-liefhebber.

30.01 — 02.02.14

Bach Academie Brugge

Bach reisde zelf nooit naar Italië. Hij was een wees en het ontbrak hem aan financiële middelen om zo’n reis op eigen kosten te ondernemen. De dagtaak van de jonge Bach bestond uit hard werken. Toch zat de jonge componist tijdens de eerste jaren van zijn carrière minstens met zijn hoofd aan de andere kant van de Alpen. De wind waaide uit het zuiden: Italië was het land van de muzikale avant-garde. lorenzo ghielmi: Italië liep steeds minstens 20 jaar voor op de andere grote Europese culturen. Dat was al sinds de renaissance zo. Italië was onvoorstelbaar rijk, dat had er zeker mee te maken. Het feit dat het Vaticaan in Rome zetelde, maakte natuurlijk ook een groot verschil. Italië trok al meer

dan twee eeuwen de allerbeste muzikanten uit heel Europa aan.

Vivaldi We weten bijvoorbeeld dat Bach erg onder de indruk was van Vivaldi’s muziek. Al lijkt het lichte en extraverte karakter van diens muziek op het eerste gezicht moeilijk te verzoenen met Bachs serieuze inborst. Wat zocht Bach in de Italiaanse muziek? Het is natuurlijk niet omdat veel orkesten Vivaldi’s muziek vandaag zo onwezenlijk extravagant brengen dat Vivaldi het zelf ook zo bedoelde. Maar goed. Bach was inderdaad niet echt geïnteresseerd in het lichte, speelse karakter van Vivaldi’s muziek. Bach voelde zich vooral aangetrokken tot de structuur. Italiaanse muziek had een heel eenvoudige tonale structuur die richting gaf aan de compositie. De oude schrijfstijl in Duitsland werd nog vaak geregeerd door polyfonie. Bach had bijvoorbeeld wel fuga’s leren schrijven, maar daarbij had je maar één structuur-principe: het thema van je fuga. Tijdens Bachs eerste jaren in Weimar, kwam Bach vooral via de jonge Prins Johann Ernst in contact met de nieuwe muziek uit Italië. De muziekminnende prins studeerde een tijd in Utrecht en bracht op zijn terugweg uit Amsterdam karrenvrachten vol Italiaanse muziek mee. De prins was muzikaal begaafd en begon zelf concerto’s te componeren in de stijl van de Italianen. Tegelijk vroeg hij aan Bach om heel wat Ita-

liaanse concerto’s te bewerken voor orgel of klavecimbel, waaronder ook Bachs intussen wereldberoemde bewerking van Vivaldi’s Vioolconcerto in c. Had Bach de prins niet gekend, dan zou hij zeker minder van dergelijke arrangementen neergepend hebben. Tegelijk kwam de nieuwsgierigheid voor een groot stuk toch vanuit Bach zelf. Hij leed onder wat we nu compensatiedrang zouden noemen: hij voelde zich onzeker omdat hij niet in Italië had kunnen studeren en was daardoor op muzikaal vlak extreem gulzig. Händel, Bachs belangrijkste generatiegenoot, vertrok wel voor enkele jaren naar het muzikale mekka. Zijn studietijd in Rome leverde hem een leven lang eclatant succes op. Stel dat Bach wél naar Italië had kunnen reizen: het is een idee dat onze fantasie prikkelt. Zou zijn muziek dan radicaal anders geklonken hebben? Ja, dan zouden we vandaag waarschijnlijk een andere Bach gekend hebben. Ik denk in de eerste plaats aan opera. Händel proefde in Italië van dit genre en besefte al snel dat met opera heel wat prestige en nog veel meer geld te verdienen viel. Dat heeft Bach nooit meegemaakt. En dat kwam, volgens mij, in de eerste plaats omdat hij nooit de gelegenheid had om te werken in steden waar opera belangrijk was. Zoals in Italië.

Kopiëren kan je leren Bach ontdekte de Italiaanse muziek dus niet uit eerste hand. Wel door composities van anderen zorgvuldig over te schrijven en te herwerken tot iets nieuws. Die methode hanteerde hij al sinds zijn vroegste jeugd. De kleine Bach trok na de dood van zijn ouders in bij zijn oudste broer, de organist Johann Christoph die in het onooglijke dorpje Ohrdruf woonde. Forkel, Bachs eerste biograaf, vertelt hoe een 10-jarige Bach ’s nachts door het huis van zijn broer sloop om diens partiturenbundel vanachter slot en grendel te peuteren. In de schemer van het maanlicht schreef Bach de partituren gretig over en leerde zo zichzelf componeren. Een bestaande compositie gold vaak

Concertgebouwmagazine meteen ook als het model voor een eigen compositie, of voor een improvisatie. Kopiëren was in zekere zin componeren. Vandaag zijn de werelden van een componist, een uitvoerder en een improvisator te veel gescheiden. Dat was vroeger niet zo. Als Bach Frescobaldi’s Fiori musicali kopieerde, deed hij dat niet omdat hij van plan was die muziek precies zo uit te voeren op een concert. Wel omdat hij Frescobaldi’s compositietechnieken letterlijk in de vingers wilde krijgen.

Jan / Feb / Maa

Orgelbroeders U bent net als Bach organist. Helpt dat om Bachs muziek beter te begrijpen? Ja, dat denk ik wel. Ik geloof dat je als organist een diepere, meer fundamentele toegang hebt tot Bachs muziek. Elke muzikant ontwikkelt bepaalde muzikale attitudes eigen aan zijn instrument. Dat was voor Bach niet anders. Maar we mogen nooit vergeten dat Bach ook violist was. Het zou

Annemarie Peeters

DRIE JONGE VIOLISTEN IN VIER QUOTES OVER BACH

SERGEY MALOV ‘Ik heb niet echt één favoriete Bach-compositie. Ik speel ze allemaal even graag. Eigenlijk heb ik geluk: omdat ik niet alleen viool speel, maar ook viola da spalla, heb ik ze maar uit te kiezen.’ ‘De eerste keer dat ik muziek van Bach hoorde was bij mij thuis. Mijn ouders hadden platen met de legendarische Russische violist Henryk Szeryng. Zijn pure spel, dat vergeet ik nooit. Ik probeerde hem als kind na te doen.’ ‘Mijn moderne viool werd gebouwd door Peter Greiner, mijn viola da spalla door Dmitry Badiarov. Er hangt te veel mysterie rond instrumenten. Een instrument komt maar tot leven dankzij de persoon die het bespeelt.’ ‘Ja, Bach is de allerbeste. Hij is nog steeds up-to-date.’

ELFA RÚN KRISTINSDÓTTIR ‘Mijn favoriete Bach-compositie is altijd degene die ik op dit moment aan het studeren ben – de Sonate in c dus op dit moment. Elk stuk van Bach heeft dat mysterieuze Bach-thing: muziek van hem kan je nooit verwarren met die van een andere componist.’ ‘Suzuki-methode, boek zeven: Bachs Vioolconcerto in a. Ik was toen 11 jaar oud. Ik kan me niet herinneren wat ik toen dacht. Het was gewoon een stuk tussen de anderen.’ ‘Ik speel op dit moment op een heel mooie, oude viool: een Rogeri uit 1699. Ik ben een beetje verliefd op deze viool. Ze is zeker niet uitbundig, eerder intiem en donker.’ ‘Bach krijg je niet kapot. Je kan zijn muziek op duizend verschillende manieren spelen.’

Context

Op het programma

dus nog beter zijn moest ik ook viool spelen (lacht). Als continuo-speler val je soms bijna in slaap bij Vivaldi’s muziek. Dat komt omdat Vivaldi in de eerste plaats violist was en de muzikale vreugde dus vooral daar te zoeken is. Bij Bach is dat net omgekeerd.

JOANNA HUSZCZA ‘Thuis luister ik bijna nooit naar Bachs vioolmuziek. Eerder naar fuga’s of koralen.’ ‘Bach was eigenlijk altijd aanwezig in mijn leven. Als klein meisje luisterde ik samen met mijn vader naar de Brandenburgse Concerti. Later leefde ik me helemaal uit in de tweestemmige inventies op piano. Ik wist toen al dat zijn muziek mijn weg zou blijven kruisen.’ ‘Ik speel op een viool van Hendrik Jacobs uit 1685. De klank ervan lijkt heel erg op de menselijke stem. En dat past ook wel bij mijn manier van spelen. Een viool moet kunnen spreken. Ik vergelijk mijn viool het liefst met Orfeo: een beetje melancholisch, altijd op zoek naar iets dat ze nog niet gevonden heeft.’

do 30.01.14 / 20.00 / € 18 15 12 * / Stadsschouwburg Partita 2 / Rosas / Anne Teresa De Keersmaeker seniorenkorting vanaf 60 jaar vr 31.01.14 / 20.00 / € 40 32 24 17 Collegium Vocale Gent / Cantates voor de Himmelsburg vr 31.01.14 / 22.30 / € 15 Elfa Rún Kristinsdóttir / Bach, Westhoff & Hafliði za 01.02.14 / 14.00 / € 12 / € 6 voor -26 j. * Capriola Di Gioia / Bachmoment! FAMILIEVOORSTELLING Vanaf 6 jaar Workshop voor de kinderen vanaf 1 uur voor de voorstelling za 01.02.14 / 15.30 / € 15 La Divina Armonia / Een Thürings Arcadië za 01.02.14 / 17.00 / € 15 Edding Kwartet / Grosse Fugen: Beethoven & Bach za 01.02.14 / 20.00 / € 40 32 24 17 Freiburger Barockorchester / Bach. Brandenburgse Concerti za 01.02.14 / 22.30 / € 12 Joanna Huszcza & Anthony Romaniuk / De weg naar Wenen zo 02.02.14 / 11.30 / € 12 / € 6 voor -26 j. * Capriola Di Gioia / Bachmoment! FAMILIEVOORSTELLING Vanaf 6 jaar Workshop voor de kinderen vanaf 1 uur voor de voorstelling zo 02.02.14 / 11.30 / € 15 / O.L.V. van Blindekenskapel Lorenzo Ghielmi / Bachs Italiaanse bibliotheek zo 02.02.14 / 14.00 / € 15 / O.L.V. van Blindekenskapel Lorenzo Ghielmi / Bachs Italiaanse bibliotheek zo 02.02.14 / 15.30 / € 15 Arno Bornkamp / Bach in beeld zo 02.02.14 / 17.00 / € 12 Sergey Malov / Nieuwe sonoriteiten. Bach & Bartók zo 02.02.14 / 20.00 / € 40 32 24 17 Collegium Vocale Gent / Bach. Mis & Magnificat

di 28.01.2014 / 16.00 / Concertzaal wo 29.01.2014 / 16.00 / Concertzaal do 30.01.2014 / 16.00 / Concertzaal Open repetities Collegium Vocale Gent

* Niet inbegrepen in weekend- en dagpas

‘We zetten Bach altijd op een voetstuk, maar hij is eigenlijk ook heel aards.’

Joanna Huszcza © Joanna Gniady

Onvergetelijke concerten worden steevast voorafgegaan door intense repetities. Collegium Vocale Gent en Philippe Herreweghe delen dit artistieke groeiproces graag met het publiek. Gratis met een concertticket binnen Bach Academie Brugge 2014 (anders € 5).

zo 02.02.2014 / 14.00 / Studio 1 Bach aan het hof Lezing met muziekfragmenten door Ignace Bossuyt

Gratis met een concertticket binnen Bach Academie Brugge. Inschrijven noodzakelijk bij In&Uit Brugge of op +32 70 22 33 02

za 01.02.2014 / 11.00-12.00 zo 02.02.2014 / 11.00-12.00 Beiaardconcerten

Frank Deleu, stadsbeiaardier van Brugge, speelt op de 18e-eeuwse beiaard van het Belfort een voorproefje van het festivalprogramma.

vr 31.01.14 — zo 02.02.14 Tentoonstelling Johann Sebastian Bach

Vaste prik voor wie wat verdieping zoekt: de Bach-tentoonstelling van Johan Huys. Gratis

vr 31.01.14 — zo 02.02.14 Installaties Singing Lesson 2 & MULTIPLE voice/ vision

MULTIPLE voice/vision van Rudi Knoops

Elfa Rún Kristinsdóttir © Tim Mintiens

Dag- en weekendpas Zaterdagpas € 61* Zondagpas € 61* Weekendpas € 161 151 141 * tickets 1e rang Korting voor jongeren (-26 j.) -50% op tickets en passen

Sergey Malov © Julia Wesely

Dit jaar kunt u twee audiovisuele kunstwerken komen bewonderen in het Concertgebouw. In de Foyer draait Singing Lesson 2 (2003) van Artur Zmijewski, een ontroerend interactieportret van dove zangers met een Bachcantate. Backstage staat Rudi Knoops’ MULTIPLE voice/vision (2012), een anamorfische weergave van Bachs Musikalisches Opfer. Doorlopend tijdens het festival. Gratis met een concertticket binnen Bach Academie Brugge.

Concertgebouwmagazine

Jan / Feb / Maa

27.02 — 02.03.14

GENOTEERD! Klanken van papier

27.02 — 02.03.14

Genoteerd!

De magie van een partituur: een muzikant kijkt naar een zwijgend blad papier met zwarte bolletjes, streepjes en lijnen en hoor, muziek. Het Concertgebouw richt de schijnwerpers een festival lang niet alleen op de uitvoerders, maar ook en vooral op de partituren: Genoteerd! Op zondag cureert Arne Deforce een notatie-happening. Een dag lang mag iedereen over de schouder van de muzikanten meekijken. Eerder dat weekend zingt ensemble Psallentes onder leiding van Hendrik Vanden Abeele op basis van een film-partituur waarin een Gents Antifonarium uit 1481 en notaties van polyfonist Guillaume Dufay tot leven komen. ‘Muziek kan je niet aanraken, en toch laat het zich vastleggen op papier. Dat maakt van die partituren zelf nog geen muziek. Het is een vertrekpunt, een opdracht. Om die partituur tot leven te brengen, heb je mensen nodig. Uitvoerders én luisteraars’, zegt curator Arne Deforce. ‘Die strikte opdeling tussen uitvoerders en luisteraars is typisch voor de Europese muziekcultuur. Enkel in het Westen heeft men zoiets ongrijpbaars als muziek zo doorgedreven willen en kunnen vastleggen op papier.’ Hendrik Vanden Abeele is artistiek leider van Psallentes, het vocaal ensemble dat zich toelegt op het repertoire uit die eerste eeuwen van de Europese ‘muzikale geletterdheid’, het gregoriaans. ‘Het onderscheid tussen uitvoerders en luisteraars was aanvankelijk veel minder scherp.

Heilige teksten werden samen gezongen als uitdrukking van een religieus ritueel. Dat zingen was in de eerste plaats een vorm van plechtige voordracht. Dat had ook praktische redenen. Als iemand zich in een grote ruimte verstaanbaar wil maken, is zingen een elegante manier om je stem te verheffen, en die heilige tekst dus ‘verheven’ te brengen. Een gestileerde vorm van spreken dus. hendrik vanden abeele: Precies. Dat zie je ook aan de vroegste vormen van notenschrift. Tekentjes boven de tekst gaven aan hoe de stemmen zich gezamenlijk moesten bewegen. Een soort geheugensteuntje. De zangpraktijk zelf, met haar eeuwenlange mondelinge traditie, moet veel complexer geweest zijn dan wat we op papier zien. Meerstemmigheid is dus veel ouder dan de eerste meerstemmige partituren. De partituur vormde een basis voor improvisatie, een beetje zoals in jazz of popmuziek. De mondelinge herkomst van het gregoriaanse muziekschrift klinkt ook door in de naam die werd gegeven aan dat typisch gregoriaanse, vierkante notenbeeld, een ‘neum’. Dat is afgeleid van het woord pneuma, Grieks voor ademhaling. Waarom dan toch de noodzaak om zo’n mondelinge praktijk te noteren? h.a.: Noteren is een manier om een praktijk, letterlijk, vast te leggen. Het bakent af wat kan en wat niet kan. arne deforce: Een vorm van disci-

plinering dus. Het is een manier om vrijheid aan banden te leggen. Dat moet ook: vrijheid is maar interessant binnen het spanningsveld van afgebakende spelregels. h.a.: Het is natuurlijk ook een politieke kwestie. Door muziek vast te leggen op papier kon men tot een meer homogene liturgische praktijk te komen. Onder Karel de Grote, zo rond 800, was dat nadrukkelijk het streefdoel: de eenmaking van een versnipperd rijk. Vanuit het politieke centrum werden clerici uitgestuurd met een antifonarium onder de arm. Muzieknotatie ter bevordering van een ‘Europese eenmaking’ avant la lettre. Als je echter een praktijk aan banden legt door nieuwe, revolutionaire technologieën in te zetten zoals muzieknotatie, dan heeft dat vaak averechtse effecten. Want precies die disciplinerende techniek om muziek neer te schrijven vormde de aanleiding tot een explosieve ontwikkeling van de Westerse muziek. Geletterdheid laat immers een muzikale complexiteit toe die ervoor, bijna letterlijk, ondenkbaar was. De complexe polyfonie uit de renaissance is dus een direct gevolg van de technologische innovatie om muziek te noteren. a.d.: Ook de opnametechniek in de 20e eeuw is een voorbeeld van zo’n invloedrijke technische ontwikkeling. Een muzikant moet zich nu niet alleen verhouden tot een partituur, maar ook tot de uitvoeringstraditie zoals die sinds de 20e eeuw is vastgelegd. Je zou ook opgenomen improvisaties binnen jazz kunnen beschouwen als een nieuwe variant van notatie. Vroeger gebeurde dat ook via geponste rollen in mechanische piano’s. Ook in Brugge zal er zo’n piano te horen zijn met muziek van Conlon Nancarrow uit de jaren 1950, maar dan aangedreven door een computer. De computertaal, het binaire stelsel van nullen en eentjes is vandaag misschien wel de meest vernieuwende manier om muziek te ‘noteren’. Tijdens de notatie-happening maken we trouwens de historische cirkel rond door een partituur van de Amerikaan Alvin Lucier uit te voeren die in alles lijkt op het vroegste neumenschrift van het gregoriaans. Hendrik zou het bij wijze van spreken kunnen zingen. De tekens in de partituur geven

Concertgebouwmagazine echter aan hoe diep de uitvoerder de gaspedaal van een oldtimer raceauto moet induwen. Naar een motor luisteren alsof het muziek is? a.d.: Niets mooier dan het zuigend geluid van een 3.8. liter Jaguar-motor! Het is John Cage die dagelijkse geluiden muzikaal is gaan gebruiken, door ze los te koppelen van hun functionaliteit. Cage is trouwens ook een van die componisten die muzikanten een veel grotere vrijheid heeft willen geven dan voorheen, onder meer door zijn muziek op een totaal nieuwe manier te noteren en een grote mate van improvisatie mogelijk te maken. Dat is niet eens zo’n nieuw idee. Denk maar aan de basso continuo-praktijk in de barok, of de experimentele notaties van de ars subtilior met een 15e-eeuwse, eindeloze canon genoteerd in een cirkelvormige notenbalk. Vanaf de romantiek, en al zeker in de 20e eeuw werden partituren steeds dwingender zodat een muzikant zijn speelvrijheid moest gaan zoeken in het detail van de uitvoering. Maar ook al is de muziek tot in het detail genoteerd, dan nog is geen enkele uitvoering identiek. Welke vormen van notatie komen op de notatie-happening aan bod? a.d.: Dat gaat van traditionele bladmuziek, over grafische partituren die flirten met de beeldende kunst, tot de hypercomplexe notenlabyrinten van Brian Ferneyhough. Die laatste schrijft muziek die onmogelijk uit te voeren is. Met opzet. Zo dwingt hij de uitvoerder tot keuzes. Gedwongen vrijheid dus. De uitvoerder moet zelf een tracé van muzikaal interessante mogelijkheden uitstippelen doorheen de partituur, om zo de luisteraar te overtuigen van zijn artistieke keuzes. h.a.: Die gedwongen vrijheid is er bij de uitvoering van gregoriaanse muziek onvermijdelijk ook. Die noten staan, zoals dat heet, in het ‘open veld’, zonder notenbalk. We weten dus niet op welke toonhoogte de muziek gezongen werd, en over de manier waarop ritme werd gebruikt bestaan enkel tegenstrijdige aanbevelingen. Die blinde vlekken in de partituur dwingen je dus tot vrijheid.

Jan / Feb / Maa Worden de partituren zelf ook getoond? a.d.: Absoluut. Die gaan we in het groot projecteren. Als je de spelregels kent, is het als luisteraar veel spannender om te zien hoe een uitvoerder het ‘spel’ speelt. Want dat is muziek in de eerste plaats, een spel, tussen een afwezige componist via de partituur, de uitvoerder, en niet te vergeten, de toehoorder. Ik zie het klassieke concert dus helemaal niet uitsterven. Mensen blijven geprikkeld door de schoonheid en de spanning van menselijke kwetsbaarheid in een live-uitvoering. Niets is ooit tweemaal hetzelfde. Dat is misschien het mooiste wat muziek en kunst ons kan leren. Perfectie is een illusie. We willen niet luisteren naar een robot die Beethoven perfect uitvoert. Blijkbaar interesseert een spel ons enkel als het op het scherpst van de snee kan worden gespeeld. Als het dus ook fout kan gaan. Het is precies de menselijkheid van een uitvoering die ons raakt: de minuscule variaties, het risico van mislukking dat het welslagen des te mooier maakt. Daarom kunnen we partituren, oude en nieuwe, steeds opnieuw blijven uitvoeren. Omdat een partituur een opdracht is die nooit kan worden volbracht. Een concert is een momentopname van een reis die geen eindbestemming heeft. De partituur is daarbij onze landkaart.

Context za 31.01.14 — zo 02.03.14 Boek & installatie A Choreographer’s Score: Fase, Rosas danst Rosas, Elena’s Aria, Bartók

do 27.02.14 / 20.00 / € 15 I funerali / P.A.R.T.S. & Ictus fellows vr 28.02.14 / 20.00 / € 21 Psallentes / Liquescens. Vloeiend gregoriaans za 01.03.14 / 20.00 / € 21 Notes on Geometry / Noé Soulier & Doing While Doing / Daniel Linehan zo 02.03.14 / 10.30 / € 21 Notatie-happening / Curator Arne Deforce

Grafische partituren zijn een fascinerend fenomeen van de (hedendaagse) muziekgeschiedenis. Ze kenden een grote bloei in de jaren 1950 en 1960 toen componisten zochten naar een ‘andere’ manier dan de traditionele muzikale coderingssystemen om muziek en klank te noteren. Maar ook vandaag kiezen bepaalde componisten bewust voor een grafische invalshoek. De tentoonstelling zal enkele van de meest tot de verbeelding sprekende exemplaren van deze grafische composities exposeren. Doorlopend tijdens het festival Gratis toegang

do 27.02.14 — zo 02.03.14 Films

Historische experimentele films waarin de koppeling tussen het visuele en het auditieve centraal staat (onder meer Ludwig van van Mauricio Kagel). Doorlopend tijdens het festival Gratis toegang

za 01.03.14 Workshop muzieknotatie Concertgebouw Brugge en Aifoon

3 X dansnotatie Noé Soulier, Daniel Linehan & Andros Zinsbrowne

do 27.02.14 — zo 02.03.14 Tentoonstelling Getekende Klanken – MATRIX

Wannes Gyselinck

Op het programma

A Choreographer's Score, een boek en vier dvd's met interviews met choreografe Anne Teresa De Keersmaeker door performancetheoretica en musicologe Bojana Cvejic, geeft inzicht in de choreografie en het creatieproces van vier vroege werken van Rosas (19811986). Te bezoeken voor en na alle voorstellingen Gratis toegang

dagen studenten van het deeltijds kunstonderwijs uit om tijdens een workshop aan de slag te gaan rond allerlei vormen van muzieknotatie. Meer info: educatie@concertgebouw.be

Daniel Linehan © Jean-Luc Tanghe

Dans en muziek hebben vele ideeën gemeen en zijn elkaars ‘natuurlijke’ partner, maar hebben beide een heel verschillend parcours afgelegd als het gaat om de notatie en overlevering van hun kunstvorm. In het dansluik van het festival Genoteerd! zoeken choreografen Noé Soulier, Daniel Linehan en Andros ZinsBrowne naar aparte manieren om met bewegingspartituren om te gaan.

In de muziek werd in de loop der eeuwen een standaardmodel van notatie ontwikkeld, waarbij de partituur voorafgaat aan de uitvoering. De hedendaagse muziek morrelt enthousiast aan deze consensus. Ze vergroot bijvoorbeeld de afstand tussen de partituur en zijn mogelijke interpretaties, maar blijft in belangrijke mate uitgaan van een in papier gebeiteld voor-beeld. In de dans is het net omgekeerd. De partituur en notatie van dans zijn een na-beeld, een re-presentatie van een belichaamd verschijnsel. De notatie dient niet om de dans tot stand te brengen, maar om ze opnieuw tot leven te wekken in contexten waar de choreograaf niet (meer) aanwezig is. Er werden wel verschillende dansnotatiesystemen ontworpen, maar deze raakten raakten nooit echt ingeburgerd, want ze bleken telkens zeer complex. De meeste muzikanten leren hun metier door voortdurend met partituren in aanraking te komen, een danser zou er een extra opleiding voor moeten volgen ... De afstand tussen

de choreograaf en zijn werk wordt ook kleiner. Hedendaagse choreografen definiëren zichzelf door hun singulariteit en geven hun werk niet graag uit handen zoals een componist dat doet. Choreografisch repertoire doorgeven gebeurt ambachtelijk, via de choreograaf zelf of zijn/haar oorspronkelijke dansers. Recente multimediale vormen van dansarchivering (zie William Forsythe, Emio Greco of Anne Teresa De Keersmaeker) blijven inzetten op die onmiddellijkheid. Toch evolueert een deel van de danspraktijk ook weg van het ideaal van dans als de belichaming van een unieke subjectiviteit. Partituren of ‘scores’ worden vaak gebruikt als een middel om beweging uit andere soorten bronnen te putten, weg van de registers van ‘zelf-expressie’ of ‘pure beweging’. Vermits er geen standaardnotatie of -interpretatie is, wordt de danser/uitvoerder dan ook deels autonomer. Het festival Genoteerd! toont drie voorstellingen die eigenzinnig omgaan met partituren en notatie. In zijn lezing-performance toont Daniel Linehan hoe hij partituren gebruikt: als een hoogst individuele praktijk die uiteindelijk alleen via hem ontsluitbaar is. Noé Soulier draait het gebruik van partituren op zijn kop: hij gebruikt het multimediale notatiesysteem van William Forsythe, niet om diens werk te recreëren, maar als bron van nieuwe beweging en compositie. En Andros Zins-Browne gaat met muzikanten en dansers op zoek naar de raakvlakken tussen hedendaagse ontwikkelingen in muziek en dans: muzikale partituren die ook de gebaren van de muzikanten als materiaal gebruiken, en dans die rechtstreeks uit een muzikale partituur zijn beweging put. Steven De Belder

‘De meeste muzikanten leren hun metier door voortdurend met partituren in aanraking te komen, een danser zou er een extra opleiding voor moeten volgen ...’ 15

Op het programma do 27.02.14 / 20.00 / € 15 I funerali P.A.R.T.S. & Ictus fellows za 01.03.14 / 20.00 / € 21 Notes on Geometry Noé Soulier & Doing While Doing Daniel Linehan

Concertgebouwmagazine

Jan / Feb / Maa

Visuele muziek

Notatie-happening gecureerd door Arne Deforce

Tijdens de Notatie-happening spelen de muzikanten alles behalve traditionele partituren. De quasi-middeleeuwse neumennotatie in RPM’S van de Amerikaanse Alvin Lucier schrijft voor wanneer en hoe diep de muzikant de gaspedaal van een Aston Martin DB 2/4 Mark III 2.9 moet indrukken. Met oor voor de muzikaliteit van de motor werden drie oldtimers zorgvuldig uitgezocht voor drie ronkende

The Metaphysics of Notation © Mark Applebaum

Wie luistert naar muziek, hoeft er niet bij stil te staan, maar hoe krijgt een uitvoerder de informatie van wie het werk creëerde? Doorheen de muziekgeschiedenis zochten componisten naar een manier om hun bedoelingen zo volledig en gedetailleerd mogelijk over te brengen. Dat evolueerde van een beperkt geheugensteuntje naar een complex alfabet van tekens en aanwijzingen.

Jan De Moor

13 — 15.03.14

Cole Porter Festival © Cole Porter Trust

02.03.14

uitvoeringen van dit werk. Brullende motoren als prelude op de happening. De zogenaamde Letter Pieces van Matthew Shlomowitz, letterlijk partituren die uitsluitend uit letters en cijfers bestaan, weerklonken al meermaals in het Concertgebouw. Shlomowitz zet in zijn voorstelling A to Zzz diverse theatrale middelen in: fysieke actie, muziek, licht en tekst. Letter Piece Company walst door de voorstelling, waarbij bewegingen en muziek in een strak ritmisch kader worden uitgevoerd: nu eens exact gelijk in groep, dan weer in een auditieve en visuele polyfonie. Dat er tussen die hedendaagse partituren visuele pareltjes zitten, hoeft niet te verwonderen. Zo is de indrukwekkende grafische partituur van Mark Applebaums The Metaphysics of Notation een unieke blend tussen Cornelius Cardew-achtige grafische elementen en de extreem gedetailleerde notatie van Brian Ferneyhough. Minstens even spectaculair zijn de Mani-werken van de Italiaanse componist Pierluigi Billone, wiens laatste werk in die reeks, Mani.Dike, in wereldpremière zal gaan tijdens de happening. Omdat de partituren een even grote streling voor het oor zijn als voor het oog, zullen de meeste partituren ook live geprojecteerd worden. Enkele ingenieuze muziekrobotten van de hand van Godfried-Willem Raes vervolledigen het programma samen met Foris van Raphael Cendo voor cello en elektronica en Time and Motion Study II van Ferneyhough. U kan echter ook van de gelegenheid profiteren om een gegidst concertparcours doorheen het Concertgebouw mee te maken. We houden onder andere halt bij een onbekend pareltje van Marcel Broodthaers, een uitvoering van James Tenneys Having Never Written a Note for Percussion en een improvisatie van Michel Massot. Een installatie van Rosas, een documentaire over The Metaphysics of Notation, een tentoonstelling met grafische partituren van Matrix en de interactieve installatie Life Writer maken de happening compleet. En als kers op de taart krijgt iedere bezoeker een gratis exemplaar van het boek Getekende Klanken van Matrix.

Concertgebouwmagazine

Jan / Feb / Maa

Cole Porter Festival The great sophisticate in het Concertgebouw

In 2014 is het precies 50 jaar geleden dat de Amerikaanse componist Cole Porter overleed. Concertgebouw Brugge staat stil bij de componist van Night and Day, I’ve Got You Under My Skin, Let’s Do It, Let’s Fall in Love, Ev’ry Time We Say Goodbye en 30 andere standards. Centrale gast in het gebeuren is bas-bariton Wilfried Van den Brande, die een 5 cd-box met 82 songs van Cole Porter opnam, een documentaire maakt en een doctoraat over het leven en werk van Porter schrijft waarbij hij 320 songs presenteert. Vanwaar die ongebreidelde passie voor het werk en de persoon van Cole Porter? wilfried van den brande: Die passie is initieel ontstaan vanuit ontroering: bij het beluisteren en later zelf vertolken van een van Porters sterkste songs: So in Love uit de musical Kiss me Kate. Ik was ondersteboven van de emoties die dat lied losmaakt. Er zit een amalgaam aan gevoelens in, passionele liefde, overgave maar ook donkere kantjes: ‘So taunt me and hurt me, deceive me, desert me, I’m yours till I die.’ Denk daar de melodie bij en ik begrijp ten volle waarom mijn beste vriend verrast uitriep: ‘Maar die song is pure Mahler!’ (componist Wim Henderickx, red.). Het is alvast niet wat je van Broadwaymuziek verwacht. Ik begrijp uw fascinatie voor die prachtige nummers. Maar vandaar is het toch nog een hele stap naar een systematische exploratie van zijn oeuvre?

Ik vroeg me af: als er zulke sterke songs zijn, wat is er dan nog? Welke partituren zijn er, wie heeft welke songs opgenomen, wat is het aanbod? Dat leidde tot een wat eigenaardige vaststelling: Porter wordt vaak opgenomen, het oeuvre leeft nog steeds. Maar het zijn wel altijd dezelfde nummers die telkens opnieuw ingeblikt worden, zelfs bij mensen van wie je zou verwachten dat ze creatiever met Porters muziek zouden omgaan. Frank Sinatra heeft bijvoorbeeld een fenomenale American Songbook-discografie maar nam slechts een 20-tal Porternummers op. Of Ella Fitzgerald, haar Cole Porter Songbook omvat ‘slechts’ twee albums. Dat terwijl we weten dat Porter bijna 700 songs schreef waarvan we de combinatie tekst en muziek nog samen hebben. Hoe meer ik partituren bekeek en hun kwaliteit inschatte, hoe groter de drang werd om met het materiaal aan de slag te gaan. Als een man met een missie, op Cole Porter-queeste, met af en toe een ‘vertigo’ gevoel, waarbij de windmolens niet veraf zijn. Heeft u dan het antwoord gevonden op uw vraag waarom steeds hetzelfde wordt opgenomen? Ik denk dat het antwoord dubbel is. Porter heeft de bijzondere gave om zijn intrinsiek moeilijke muziek makkelijk te laten klinken. Het lijken mooie deuntjes, tot je ze gaat uitvoeren. Ze vragen een grote vocale techniek, zijn soms geschreven voor een bereik van twee octaven, veronderstellen een grote adem. Daarom

ondraaglijk subtiele sfeer creëren met een ‘verse’ die blijft verrassen: ‘When the only sound of the empty street is the heavy tread of the heavy feet, that belong to a lonesome cop, I open shop. When the moon so long has been gazing down on the wayward ways of this wayward town, that her smile becomes a smirk, I go to work.’ Dat is filmisch, doet denken aan Edward Hopper. Hoe de opeenvolging van de akkoorden in de song ook voortdurend verrast. Er is geen enkele vanzelfsprekendheid, geen enkel cliché in dat lied. Of neem een andere standard, Porters bekendste song: Night and Day, met zijn prachtige contrasten: ‘In the roaring traffic’s boom – in the silence of my lonely room, I think of you, night and day.’ Porter schetst een gelukzalig gevoel dat – paradoxaal genoeg – eigenlijk ook ambivalent is, altijd is er bij hem die subtiel-tragische ondertoon: hoe zeker kan ik hiervan zijn, gaat dit gevoel niet met mij aan de haal? Kan ik me laten gaan in de euforie die eigenlijk ook een torment is? Tenslotte zijn er de fantastische list songs – zoals bijvoorbeeld You’re the Top of Anything Goes, de songs waarin Porter met een reeks spitsvondige en vaak hilarische opsommingen de draak steekt met zijn omgeving en vrienden.

Wat vindt u zelf zo frappant in Porter, wat is er precies in het werk of de persoon dat u zo boeit? Eerst en vooral is er de intrinsieke kwaliteit van de songs, de fenomenale integratie van muziek én tekst, hoe die als wijnranken in elkaar slingeren. Op beide fronten – Porter schrijft ook zijn eigen teksten – bereikt hij een ongekende hoogte, die compleet nieuw, quasi revolutionair is voor het genre van de populaire song. Neem een meesterwerk als Love for Sale, hoe tekst en muziek daar een haast

13 — 15.03.14

hoor je een aantal zangers uit het American Songbook-genre – bijvoorbeeld Michael Feinstein of Rosemary Clooney – klagen over die moeilijke songs. Rodgers, Berlin, zelfs Gershwin: allemaal zoveel makkelijker om te zingen. Porters songs vragen echt wel wat ontcijfer- en studiewerk. Dat schrikt veel mensen af. In tweede instantie maakt Porters muziek geen deel uit van de klassieke muziektraditie, waar er een aangeboren gevoel is om elke steen om te draaien; waar het gevoel voor archiveren veel groter is dan in de populaire muziek. Daar is men niet zo bezig met het volledig in kaart brengen van een oeuvre. Ten onrechte, denk ik, aangezien het gaat om erfgoed van de bovenste plank. In mijn werk rond Porter wil ik trouwens ook aantonen dat Cole sterke klassieke roots heeft: hij studeerde al piano en viool op zijn zesde, studeerde later muziek op Harvard en in Parijs aan de Schola Cantorum. Weinig mensen weten dat hij goed bevriend was met Darius Milhaud, dat ze samen ‘disques nègres’ (jazz) beluisterden. Ook in het licht van die klassieke roots smeekt Porters werk om systematische exploratie.

En dan is er nog de mens Porter … Inderdaad, ‘the great sophisticate’, de man die de jetset in Europa aanvoerde, zowel in Parijs als in Venetië, waar hij ’s zomers in een paleis verbleef. De globetrotter, wiens natuurlijke nieuwsgierigheid zijn neerslag vindt in zijn songs. Die bijzonder bemiddeld is van thuis uit en later zo veel geld verdient dat hij zich dus nooit financiële zorgen moet maken. Maar die nooit lui onderuit zal zakken, ‘want een gentleman hoort dat niet te doen’. Een epicuristische levensstijl wordt aan een stoïcijns arbeidsethos gekoppeld. Moeder Kate had hem de ‘Plus est en vous’-mentaliteit met de paplepel meegegeven, samen met een geweldig gevoel voor humor. Want dat is het wapen waarmee je verveling verdrijft – en verveling, dat is volgens Cole de baarlijke duivel. Als Cole zijn piano les wat saai vond, speelde mama Kate prettig gestoorde parodieën op gekende melodietjes.

Zo werd Porter, hij was tamelijk klein van gestalte, een kwikstaartaapje dat alles ziet, genadeloos observeert, noteert, inventariseert en amuseert. Maar dan wel een alfaexemplaar, een geboren leidersfiguur. Met die tot lied getransformeerde nieuwsgierigheid werd hij een chroniqueur van zijn wereld. Met zijn feilloos gevoel voor stijl maakte hij, ondanks een ongeval waarbij zijn beide benen werden verbrijzeld, van zijn leven een kunstwerk. Tenslotte is het fascinerend om te beseffen dat al die mooie love songs die in de laatste decennia zoveel relaties hebben gekleurd, geschreven werden voor een andere man. Want Porter was, ondanks zijn warme huwelijk met en vriendschap voor Linda Lee Thomas, overtuigd homoseksueel. Zijn quasi onaantastbare status als society-lid en componist maakte dat hij ook sterk oppositie kon voeren tegen elke vorm van censuur en sterk tegen de stroom in kon roeien: ‘Live and let live, be and let be, your business is your

business and my business is mine’ zou je Porters levensmotto kunnen noemen.

Op het programma wo 12.02.14 / 20.00 / € 5* Cole Porter: songs en wereldbeeld / Lectureperformance door Wilfried Van den Brande do 06.03.14 — za 15.03.14 / Gratis / Concertgebouwcafé Fototentoonstelling Cole Porter do 13.03.14 / 20.00 / € 30 25 20 15 Brussels Philharmonic & Wilfried Van den Brande / Cole Porter symfonisch vr 14.03.14 / 20.00 / € 21 Philip Catherine plays Cole Porter za 15.03.14 / 20.00 / € 21 A Night with Cole Porter * Gratis met een ticket binnen Cole Porter Festival

KU R T V A N E E G H E M O V E R C O L E P O R T E R , E E N V A N Z I J N M U Z I KA L E H E L D E N Tijdens A Night with Cole Porter delen Wilfried Van den Brande en het Jos Machtel Quartett het podium met master of ceremony Kurt Van Eeghem en tap danseres Suzanna Pezo. In een interview voor de documentaire die op A Night with Cole Porter in avant-première getoond wordt, laat Kurt Van Eeghem zich opmerken als een opmerkelijke Cole Porter-adept. We laten u alvast genieten van een paar mooie quotes: ‘Ik vind Cole Porter degene die net zo’n grote verandering heeft aangebracht in het genre van de lichte muziek, als bijvoorbeeld Beethoven of Mozart in de klassieke. Dat metier heeft hij eigenlijk op zijn eentje veranderd.’ ‘Hij was zijn tijd ver vooruit. Hij gaat uit van tekst en is dan als oorspronkelijk liedjesbakker in staat om er heerlijk beklijvende melodieën bij te schrijven. Maar voor mij is het altijd eerst tekst.’ ‘Hij heeft een feilloos gevoel voor goede

smaak, dat zie je ook aan die man. Tuurlijk, hij heeft het een beetje meegekregen, was ‘de bonne famille’.’ ‘Waar ik me altijd vragen bij stel is bij dat ongeval, die verbrijzelde benen. Dat moet toch ontzettend gewogen hebben op een man die zo op zijn figuur stond, op zijn vrijheid van handelen, op zijn lichamelijkheid.’ ‘Daar hebben we ’t eigenlijk nog niet over gehad, dat niemand mooier over de liefde heeft geschreven dan Cole Porter. Als hij Love for Sale schrijft, weet hij verdomd goed waar hij het over heeft. Er ligt een hunkering en een smart in van iemand die verliefd is op de liefde.’ ‘Niettegenstaande er tragische momenten zijn geweest, is het wel een leven geweest dat gekenmerkt werd door het motto ‘Have a smile on your face’. Hij heeft zich een geweldig leven bij elkaar geschreven, bij elkaar gereisd, en dat met de nodige oestertjes en champagne gesavoureerd. Hij heeft verschrikkelijk genoten tussen die dramatische momenten.’

Concertgebouwmagazine

Jan / Feb / Maa

16 — 19.04.14

Vooruitblik op MORE MUSIC!

Als een van de 100 meest invloedrijke personen uit 2012 (volgens Time Magazine), laverend tussen performance, video- en installatiekunst, experimentele muziek en audiovisuele kunsten, is de Zwitsers-Amerikaanse kunstenaar Christian Marclay (1955) geen onbekende meer. Voor sommigen is hij de pionier die met draaitafels en vinyl experimenteert; anderen zien Marclay als de beeldend kunstenaar die tentoonstelt in de meest gerenommeerde galerijen en musea wereldwijd. Tijdens MORE MUSIC! speelt MAZE ensemble twee van zijn videopartituren. Het publiek kan zich laten meevoeren door een hypnotiserende, spannende en virtuoze combinatie van video en muziek waarin het alledaagse en het bijzondere nieuwe betekenis krijgen. Aangetrokken door de energie van de punkrock begint student in de beeldende kunsten Christian Marclay in 1978 muziek te maken. Om de afwezigheid van een drummer tijdens zijn performances met gitarist Kurt Henry te compenseren, gebruikt hij een

‘geprepareerde’ vinylplaat of filmloops van cartoons en pornofilms als (audiovisuele) ritmesectie. Zo wordt hij ‘turntablist’ avant la lettre: de eerste dj die gelijktijdig met, maar onafhankelijk van de hiphop-beweging begint te experimenteren met handmatige manipulatie van platenspelers. Zijn Recycled Records (1980-1986) bestaat uit een reeks fysiek gebroken en aan elkaar geplakt vinyl-materiaal van lp’s, waardoor de nieuwe ‘compositie’ scratches en talloze veranderingen in toon en timbre bevat. Dat procedé van het in een nieuwe context plaatsen van ‘objets trouvés’ staat nog steeds centraal in zijn werk. Zo bestaat Body Mix (1991-1992) uit collages van platenhoezen om bevreemdende fantasieën van muziek en cultuur te creëren. Marclay combineert bijvoorbeeld Herbert von Karajan met de slanke benen van Tina Turner tot een surrealistisch ‘cadavre exquis’. Die transformatie van muziekinstrumenten of objecten tot visuele woordspelingen is een essentieel onderdeel van zijn esthetiek. Die omgang met geluid en beeld is ook een kenmerk van zijn fotoreeks Snapshots.

The Guardian noemt The Clock een ‘spectaculair stukje videokunst’ en The New York Times ziet er zowel ‘de beste filmtrailer allertijden’ als ‘het ultieme werk van geleende kunst’ in. 20

Body Mix © Christian Marclay

Visuele muziek van Christian Marclay

Daarin verbeeldt de kunstenaar elementen van geluid en onomatopee die hij in alledaagse situaties ontdekt. ‘Het mag contradictorisch lijken, maar ik ben geïnteresseerd in geluid, niet alleen in hoe het klinkt, maar ook hoe het eruit ziet.’ De voorbije jaren heeft Marclay ambitieuze werken gemaakt in diverse media. De video Guitar Drag (2000) toont een Fender Stratocaster voortgetrokken achter een pick-uptruck over ruwe wegen in Texas. Daarin komt Marclay’s belangstelling voor het creëren van nieuw geluid naar voor, maar het is ook een knipoog naar gitaarvernietigende rocksterren en een verwijzing naar de moord op James Byrd Jr., een Afrikaans-Amerikaanse man die op gelijkaardige manier de dood vond. Video Quartet (2002), een audiovisuele collage van meer dan 700 fragmenten uit Hollywoodfilms met acteurs die muziek spelen of geluiden maken, wordt geprojecteerd door vier gesynchroniseerde projectoren op vier schermen. Het werk belichaamt overduidelijk zijn esthetiek die pop-art, ‘appropriation art’ (kunst die gebruik maakt van bestaande objecten of beel-

den) en sampling bijeenbrengt. Marclay’s beroemdste werk is The Clock (2010), waarin hij een 24 uur durende audiovisuele collage heeft gemaakt met bestaande filmfragmenten die een bepaald tijdstip verbeelden, waardoor het kunstwerk zelf als een audiovisuele 24-uursklok gezien kan worden. In 2011 won hij er de Gouden Leeuw mee op de Biënnale van Venetië. Tijdens MORE MUSIC! staat Marclay vooral als ‘componist’ centraal. Hij maakt muziek zoals een beeldend kunstenaar dat zou doen. Toch noemt hij zichzelf liever kunstenaar dan componist. Zijn partituren zijn geen afgeronde werken. Elke keer dat ze worden uitgevoerd, genereren ze iets nieuws, waardoor ze nooit tweemaal hetzelfde klinken. De meeste van zijn partituren schrijven niet eens instrumentatie voor; ze staan open voor een veelvoud aan interpretaties. Van de muzikanten wordt veel creativiteit gevraagd: ze spelen ‘hun’ muziek, niet die van Marclay. En zelfs datgene waaruit de partituur is voortgekomen is in veel gevallen niet van hem: het werd gevonden, kant-en-klare muziek. Livemuziek geeft Marclay meer vrijheid, omdat ze gebaseerd is op het element tijd; ze is momentaan. Je kan niet teruggaan om iets te corrigeren. De partituur is slechts een vonk die een reactie losmaakt. Zij is een geraamte dat het vlees en bloed van de uitvoerders nodig heeft om tot leven te komen.

Zijn videoscores zijn zonder meer kunst, maar het is ook gewoon heel leuk, zowel onderhoudend als diepgravend. Christian Marclay’s eerste videoscore, The Glass and The Bell, stamt uit 2003. Het is een montage van twee iconen uit de stad Philadelphia: de Liberty Bell en Marcel Duchamps Het Grote Glasraam (The Large Glass). De Liberty Bell is een beroemde en historische klok die is uitgegroeid tot een van de bekendste symbolen van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog en van de vrijheid in het algemeen. In de 19e eeuw ontstond er een scheur in de klok, die als een relikwie door het land werd gevoerd. The Large Glass is een van de beroemdste werken van Marcel Duchamp. In 1926 brak het kunstwerk bij zijn eerste en enige tentoonstelling in Brooklyn. Behalve de barsten, hun locatie en hun roem, speelt Marclay in zijn videoscore met diverse andere overeenkomsten en verschillen tussen de twee iconen. In een dubbele videoprojectie combineert hij bestaande beelden, zoals Duchamp die over de barsten in zijn werk spreekt, en clips uit Hollywood-films, met nieuwe beelden die hij zelf in Philadelphia heeft gefilmd. De twee projecties worden onderling verdeeld door de musici van het

MAZE ensemble, die de beelden en de achterliggende verhalen van hun eigen interpretatie voorzien. Naast The Bell and The Glass speelt MAZE Marclay’s Screenplay. Daarin zijn over ‘gevonden’ zwart-witbeelden felgekleurde animaties gelegd die doen denken aan traditionele muzieknotatie. De samengestelde beelden zinspelen op emotie, energie, ritme, toonhoogte, dynamiek en tempo, en dienen als ruw materiaal waarop de muzikanten improviseren. Een visuele wereld vol speelse associaties waar musici op reageren. Het publiek wordt meegezogen in een aparte, doch herkenbare wereld waarin het visuele heel nauw samenhangt met het auditieve. De videoscores zijn zonder meer kunst; maar het is ook gewoon leuk om te bekijken/beluisteren. Jan De Moor (deels gebaseerd op een interview met Christian Marclay door Russell Ferguson, Christian Marclay Festival (2010))

Concertgebouwmagazine

Jan / Feb / Maa

08.01.14 — 05.03.14

Fototentoonstelling Dolorès Marat In de voetsporen van een slaapwandelaar

De Franse fotografe Dolorès Marat weet wat ze wil en houdt daar koppig aan vast. In de huidige stroom van megapixels, supersnelle downloads en ongeremde beeldmanipulatie blijft ze trouw aan haar oude Leica (met film) en aan de onvoorspelbare maar zo spannende Fresson-techniek. Zo fotografeerde ze een sterk oeuvre bij elkaar.

Contre-jour et mystérieux Dolorès maakte haar eerste foto’s met een klein toestelletje toen ze 12-13 jaar was. Ze zei tegen haar moeder: ‘We maken eerst een foto met je gezicht in de zon, daarna in tegenlicht. Achteraf kiezen we de beste.’ Ze verkoos de foto in tegenlicht, vanwege het mysterie en de complexiteit.

Goed gezelschap in het donker Na een vakantiejob als assistente bij de buurtfotograaf, begon ze haar carrière als professionele printer in het fotolabo van het magazine Votre Beauté. marat: ‘Toen was er nog tijd en die tijd gebruikte ik ook. Soms werkte ik een volle week aan één afdruk.’ De fotografen die haar hun negatieven toevertrouwden, waren vaak grote namen. Richard Avedon, Jeanloup Sieff, Sarah Moon, Helmut Newton en Guy Bourdin waren ‘touché’ door haar creatieve inbreng.

Michel Fresson et son fils Zelf was ze ‘très touché’ toen ze voor het eerst een Carbonprint zag.

Een kleurenprint op een soort grof tekenpapier met vreemde kleurschakeringen en ‘des petits défauts’. Het procédé voor deze ambachtelijke print werd in 1952 bedacht door Pierre Fresson en is vergelijkbaar met technieken die reeds 100 jaar geleden werden gebruikt. Dit was een sleutelmoment voor Dolorès. Ze besliste dat ze haar eigen negatieven enkel nog zou toevertrouwen aan het atelier van ‘Michel Fresson et son fils’. Kort daarna trok ze de deur van het labo achter zich dicht en begon ze aan haar zwerftochten door Parijs en New York. Vooral aangetrokken door verlaten transitplaatsen gaf ze poëtische impressies van het nachtelijke leven in de grootstad. Haar expressief kleurgebruik en bijzondere lichtinval vergroten de magie en het dromerige karakter van haar beelden. Alsof ze ons meeneemt in de voetsporen van een slaapwandelaar, heen en weer geslingerd tussen het bewuste en onderbewuste.

De cirkel is rond Enkele jaren geleden startte Marat een boeiende samenwerking met het platenlabel Aeon. Samen zoeken ze naar de perfecte match tussen de foto op de cover en de muziek op de cd. Op de hoes van Patterns on a Chromatic Field van Morton Feldman staat een uitgepuurd groen landschap van Dolorès Marat. De cello- en pianopartijen van Arne Deforce en Yutaka Oya vormen hierbij de perfecte soundtrack, die bovendien in het Concertgebouw werd opgenomen. Peter De Bruyne

Dolorès Marat (°1944, Parijs) stelde op verschillende plaatsen in de wereld tentoon: Londen, New York, Parijs, Arles, Amsterdam, Toronto, Brussel en Charleroi. Ze bracht meerdere boeken uit: Edges, Illusions, New York/USA en Rives. Een selectie van haar werk is van 8 januari tot 5 maart te zien in het Concertgebouwcafé, dat in die periode ook een uitgebreide selectie cd's van het label Aeon zal aanbieden.

Foto’s: Dolorès Marat Untitled - Ed of 10 - Fresson Print Courtesy: aliceday Brussels

Concertgebouwmagazine

Jan / Feb / Maa

Annuncation van Pavel Büchler, 2010, in de binnenhof van het Grootseminarie van Brugge tijdens Brugge Centraal. Courtesy of the artist

De Eerste steen, een werk van Pieter Boudens, werd in 2000 op het plein voor de publieksingang ingeplant. De grote schijf functioneert als rustpunt en spil waarrond passanten zich bewegen. In de plafonds van de hoogste foyers werd Poème Electronique van Edgard Varèse geïntegreerd, met een inleidende klankcompositie van Iannis Xenakis, Concret PH. De compositie van Varèse werd oorspronkelijk gemaakt voor het Philips-paviljoen van de wereldtentoonstelling van ’58 in Brussel, ontworpen door Le Corbusier en Xenakis. De foyerplafonds zijn op datzelfde paviljoen geïnspireerd. Voor Brugge 2002 schreef Peter Verhelst het themagedicht Op een dag, dat op de stoelruggen van de Concertzaal is te lezen. Multimediakunstenares Anouk De Clercq creëerde building (2003), een computeranimatie waarin het Concertgebouw wordt verkend, als een eigentijdse hommage aan het gebouw en zijn architecten. Tijdens MOZART06 fotografeerde Malou Swinnen zeventien musici kort voor hun optreden. Ze vroeg hen daarbij te denken aan Mozart, zijn muziek of wat zijn muziek voor hen betekent. In the Name of Mozart (2006) toont elke muzikant in een frontaal busteportret. De monumentale foto H.S.N.Y.-94-99 (2007) van Dirk Braeckman is een close-up van decoratief behangpapier. Het beeld werd geprint op Japans zijdepapier, in hars gedrenkt en tegen de nok van het Atrium gekleefd. Magnumfotograaf Carl De Keyzer bracht in de fotoreeks Before the Flood (2007) de Belgische kust in beeld, als een visualisering van het seizoensthema L’O (2007-2008). Met de muurschildering Angel (2012) van Luc Tuymans voegde het Concertgebouw een achtste werk toe

Ze zijn er overal zot van!

Norwich

World B e 2 x Gouder Awards (2

Seattle

World 1 x GoBeer Cup ud (200 6)

012 & 20 13)

e ouerrAn Meralilb wards e B an

Aust

1 x Goud

(2008)

erg Nroüpreann bBeer Star )

San Diego World Beer Cup 1 x Goud (2008)

Bier met liefde gebrouwen, drink je met verstand.

Atrium Concertgebouw Brugge met H.S-N.Y.-94-99 van Dirk Braeckman © Filip Dujardin

Een nieuw werk voor de permanente kunstcollectie van het Concertgebouw

schonk de installatie Annuncation na het festival aan de stad Brugge. De klankinstallatie bestaat uit een reeks luidsprekers die afkomstig zijn uit het Praagse Strahovstadion, een gigantisch sportstadion uit het communistische Tsjecho-Slowakije. De luidsprekers krijgen een plekje in de trappenhal op het niveau van Balkon 2, naast Angel van Tuymans. In de installatie wordt een opname afgespeeld van een gezoem dat mogelijk insecten of een juichende menigte oproept, meteen ook een verwijzing naar de gevoelens die muziek en dans kunnen losmaken. De titel Annunciation verwijst zowel naar een ‘annunciatie’ in de Bijbelse zin van het woord, als naar het woord ‘annonceren’ dat een realiteit was in het dagelijkse leven onder een communistisch regime. Tegelijkertijd is Annunciation een knipoog naar het schilderij De Annunciatie (ca. 1470) van Hans Memling, een werk waarvoor de in het Verenigd Koninkrijk residerende Büchler een grote bewondering koestert en dat zich bovendien ook nog eens in Brugge bevindt.

Angel van Luc Tuymans

Annunciation van Pavel Büchler

aan zijn vaste kunstcollectie. Het werk werd aangebracht in de publieksfoyer op het niveau van het tweede balkon. In de loop van het voorjaar 2014 krijgt het Concertgebouw er een negende kunstwerk bij. Annunciation was voor het eerst te zien in Brugge tijdens de tentoonstelling over kunst uit Centraal-Europa in de 20e eeuw, gecureerd door Luc Tuymans in het kader van het stadsfestival Brugge Centraal in 2010. De Tsjechische kunstenaar Pavel Büchler

Concertgebouw Brugge verleent onderdak aan een interessante verzameling actuele kunst, die gestaag aangroeit. Voor deze collectie wordt er nauw samengewerkt met architect Paul Robbrecht, die samen met het Concertgebouw en de kunstenaars kiest voor kunstwerken die permanent in de moderne architectuur geïntegreerd kunnen worden.

Brussel

& 2010 Eu ud (2006 2 x Go

Praag

Monde Selec tio 1 x Goud (2006) n ge

Brussels Beer Challen 1 x Goud (2013)

Brugse Zot blijft overal ter wereld hoge ogen gooien. Zo wonnen we voor het tweede jaar op rij goud op de World Beer Awards. Opnieuw zijn we verkozen tot ‘Europe’s Best Belgian Style Blond 2013’. Daar drinken we er één op… een Brugse Zot natuurlijk!

www.brugsezot.be 25

Concertgebouwmagazine

Jan / Feb / Maa

29.03.14

Poëzienacht Brugge

Zet de huizen opzij want we gaan dansen

Voor de derde editie van Poëzie nacht Brugge dagen we het kruim van de Belgische en Nederlandse dichters en muzikanten uit om zich te laten inspireren door de duende. Het begrip ‘duende’ verwijst in de eerste plaats naar de flamenco, maar deze ‘bezetenheid’ wordt op een bredere manier ingevuld. ‘Duende’ als rode draad voor de Poëzienacht Brugge rond gemis en verlangen, vertrekken, zwerven en nooit thuis komen, maar ook rond passie, bezetenheid en feest.

Het programma is opgebouwd rond dichters en muzikanten die elkaar treffen in verschillende tonen. Centraal staat een verrassend programma dat laveert tussen spraakmakende debutanten en springlevende klassiekers. Na deze unieke voorstelling in de Concertzaal nemen we u mee in gans het gebouw en serveren een grillige mix van korte poëzieperformances, theatrale interventies en muzikale improvisaties. We plegen zelfs poëtische inbraken in de meest onverwachte hoeken van het Concertgebouw.

Als bezoeker kan u uit verschillende routes kiezen. Laat u ter plaatse verrassen door een experimenteel parcours in de Lantaarntoren, korte voorstellingen opgebouwd rond de ontmoeting tussen een dichter en een muzikant in de Kamermuziekzaal en onverwachte interventies en poëtische animaties in de zone rond de Foyer Parterre.

Op het programma za 29.03.14 / 19.00 / Concertgebouw vvk: € 15 / € 10 (-26 jaar) add: € 20 / € 12 (-26 jaar) Op vertoon van je Brugge Leeft pas: vvk: € 8 / add: € 10 Tickets te koop bij In&Uit Brugge, ’t Zand 34 / www.ticketsbrugge.be Poëzienacht Brugge is een organisatie van Brugge Plus i.s.m. Stad Brugge, Musea Brugge, De Werf, Concertgebouw Brugge en Openbare Bibliotheek Brugge. Concept en programma: Handelsreizigers in Ideeën. www.poezienachtbrugge.be

In het Concertgebouwcafé kunt u een cd kiezen en met de koptelefoon genieten van een privéconcert tijdens uw lunch. In samenwerking met Rombaux.

JANUARI

FEBRUARI

MAART

Thomas Blondelle & Daniel Blumenthal. Banalités. Outhere, 2012

Capriola Di Gioia: Ohimè. Love, passion and mystery in baroque Italy. Aeolus, 2011

TIP 05.01.2014 Weens nieuwjaarsconcert / Thomas Blondelle & Brussels Philharmonic

TIP 01 & 02.02.2014 Capriola Di Gioia / Bachmoment!

Arne Deforce & Ensemble musikFabrik: Iannis Xenakis. Intégrale de l’oeuvre pour violoncelle. Complete Cello Works. Outhere, 2011 TIP 02.03.2014 Notatie-happening / Curator Arne Deforce

concertgebouwcafé © cel Fotografie Brugge

wifi access

free press

wo — za vanaf 11 uur Op dagen met een voorstelling open een uur 27 voor aanvang.

info & reservaties cafe@concertgebouw.be of +32 50 47 69 99 ‘t zand 34, 8000 brugge www.concertgebouw.be

Concertgebouwmagazine

KORT

Jan / Feb / Maa

KORT

CHANTICLEER

KORT

THE HOUSE TAKEN OVER

VR 07.02.2014 / 20.00 / € 30 25 20 15 De Amerikaanse zangers van Chanticleer namen eerder al alle facetten van de liefde onder de loep. Voor hun concert in februari onderzoeken ze de verhouding tussen mannen en vrouwen. En daarvoor halen ze vocale muziek

KORT

DO 13.02.2014 / 20.00 / € 21 van de 15e eeuw tot nu van onder het stof vandaan. Goed om weten voor wie er maar niet genoeg van krijgt: de muziek van She Said / He Said werd op cd uitgebracht!

Met The House Taken Over zet het Gentse muziektheatergezelschap LOD een nieuwe stap in het internationale verhaal. Deze kameropera ging afgelopen zomer in première op het beroemde Franse Festival d’Aix-en-Provence. De jonge Portugese componist Vasco Mendonça schreef de muziek op een libretto van Sam Holcroft. Katie Mitchell stond in voor de beklemmende regie en Asko|Schönberg is het kamerorkest van dienst.

‘Het libretto (…) is interessant en de regie van Katie Mitchell is, in de beste Engelse traditie, psychologisch goed doordacht en juist uitgewerkt. Etienne Siebens is de competente dirigent.’ De Morgen

‘Oliver Dunn en Kitty Whately zorgen voor sterke vertolkingen van de twee enige rollen in het werk, en Etienne Siebens dirigeert het excellente Asko|Schönberg met precisie en fijngevoeligheid.’

KORT

CARMINA BURANA

DO 20.03.2014 / 20.00 / € 21

Built to Last is de eerste voorstelling van de in België gevestigde Amerikaanse choreografe Meg Stuart met de Münchner Kammerspiele. Ze werkt ook voor het eerst met bestaande, klassieke muziek. De geluidsopname fungeert als tijdsmachine. Vijf performers reizen doorheen de geschiedenis van de dans – en mogelijk ook haar toekomst. De voorstelling deed al tal van grote Europese steden aan – München, Berlijn, Brussel, Lissabon, Toulouse, Zürich … – en is in maart ook in Brugge te zien.

buiten kijf dat het een indrukwekkend en imposant concert wordt, met 110 zangers en muzikanten op de scène! En uiteraard halen dirigent Jos van Immerseel en de zijnen voor de gelegenheid de meest passende historische instrumenten uit de kast. In samenwerking met MAfestival

‘Stuart legt in Built to Last de ultieme condition humaine bloot: het verlangen en de onmacht, de ambitie en de onkunde, de grootsheid van een concept en de nederigheid van de mens. De macht van de mislukking, kortom. Zelden iemand zo schitterend en onderhoudend zien slagen in het falen als Meg Stuart in Built to Last.’

The Financial Times

Chanticleer

ZA 22.02.14 / 20.00 / € 30 25 20 15

‘Het wezen van ‘mens zijn’ wordt tot een bonte dans parade onder een melkwegstelsel herschapen met een werkelijk superieur eindbeeld als kers op de klas siekertaart.’

het concert in februari grijpt Anderszewski terug naar Schumann. Eveneens op de pupiter van deze Pools-Hongaarse klaviervirtuoos staat de Sonate in c van Schubert. Ongetwijfeld een muzikale avond om naar uit te kijken!

Focus Knack © Tine Declerck

Jos van Immerseel © Alex Vanhee

DIE DEUTSCHE KAMMERPHILHARMONIE BREMEN DO 27.03.2014 / 20.00 / € 50 40 28 18 WO 26 — VR 28.03.2014 / Klarafestival in Brussel, Brugge en Antwerpen © Kurt Van der Elst

Piotr Anderszewski © Robert Workman

Built to Last © Julian Röder

De Morgen

PIOTR ANDERSZEWSKI Piotr Anderszewski slaagde er tijdens zijn vorige passage in Brugge, in 2010, al in om vriend en vijand met verstomming te slaan met een ronduit schitterende uitvoering van werk van Bach en Schumann. Ook voor

KORT

BUILT TO LAST

DO 20.02.2014 / 20.00 / € 50 40 28 18 NIEUW! WO 19.02.2014 / 19.30 / € 15: GENERALE REPETITIE OPEN VOOR PUBLIEK O Fortuna!, het imposante openingskoor van Carl Orffs Carmina Burana, spreekt al decennialang tot de verbeelding. Anima Eterna Brugge waagt zich nu samen met Collegium Vocale Gent en Cantate Domino aan een zeldzame professionele uitvoering van deze 20e-eeuwse zetting van middeleeuwse spotdichten. Het staat

KORT

Het Klarafestival vindt voortaan in maart plaats en dat betekent tweemaal Klarafestival in één seizoen. Ook voor deze editie slaan het Concertgebouw, deSingel en Bozar de handen in elkaar om een ijzersterke trilogie te presenteren. Ditmaal verdiept Die Deutsche Kammerphilharmonie Bremen zich in de vijf symfonieën en enkele concerto’s van Felix Mendelssohn. Lorenzo Gatto, de Belgische violist die in 2009 de tweede prijs behaalde op de Koningin Elisabethwedstrijd neemt zowel in Brugge als in Brussel de solopartij voor zijn rekening. Die Deutsche Kammerphilharmonie Bremen © Eberhard Hirsch

KORT

Concertgebouwmagazine

Jan / Feb / Maa

OOK IN HET CONCERTGEBOUW 06.02.14

Parada. dinsdag 7 januari 2014. 20u M. Lindberg. Parada B. Bartók. Pianoconcerto nr. 2 J. Brahms. Symfonie nr. 2 Dirigent. Andreas Delfs Solist. Alexander Madzar. piano

WENEN

Door de ogen van Viktoria Mullova

Unvollendete. dinsdag 11 februari 2014. 20u

vr 10.01.14 / 20.00 / Concertzaal / UITVERKOCHT WOUTER DEPREZ / HIER IS WAT IK DENK Info en tickets: In&Uit Brugge* / 070 22 31 97 / www.comedyshows.be / www.ticketsbrugge.be Organisatie: Comedyshows - Piekenwulfhumor vzw

vr 21.02.14 / 20.00 / Kamermuziekzaal THE GREAT WAR / VLAAMS RADIO KOOR Info en tickets: In&Uit Brugge* / www.vlaamsradiokoor.be / www.ticketsbrugge.be Organisatie: Vlaams Radio Koor

vr 24 & za 25.01.14 / 20.00 / Concertzaal ELS DE SCHEPPER / FEEST Info en tickets: In&Uit Brugge* / www.ticketsbrugge.be / www.elsdeschepper.com Organisatie: De Schepping bvba

zo 16.03.14 / 11.00 / Kamermuziekzaal HET KAMERORKEST / DANCES Info en tickets: 050 81 66 18 (elke werkdag tussen 09.00 en 13.00) / www.hetkamerorkest.be Organisatie: Het Kamerorkest vzw

zo 09.02.14 / 11.00 / Kamermuziekzaal HET KAMERORKEST / AMERICA Info en tickets: 050 81 66 18 (elke werkdag tussen 09.00 en 13.00) / www.hetkamerorkest.be Organisatie: Het Kamerorkest vzw

zo 23.03.14 / 20.00 / Concertzaal FRANK BOEIJEN IN CONCERT Info en tickets: In&Uit Brugge* / 0479 31 84 55 (elke werkdag tussen 13.30 en 17.00) / www.concertevents.be / www.ticketsbrugge.be Organisatie: Concertevents bvba

zo 09.02.14 / 20.00 / Concertzaal WIENER JOHANN STRAUSS CONCERT-GALA Info en tickets: In&Uit Brugge* / Sherpa 070 25 20 20 / www.ticketsbrugge.be / www.dacapo.at Organisatie: Royal Event Management GMBH

Dirigent. Jan Latham-Koenig Soliste. Emmanuelle Bertrand. cello Jupiter. dinsdag 18 maart 2014. 20u F. Neyrinck. Creatie M. Lindberg. Vioolconcerto W.A. Mozart. Symfonie nr. 41 ‘Jupiter’ Dirigent. Alexandre Bloch Solist. Matthew Trusler. viool Info en tickets. 050 84 05 87 www.symfonieorkest.be In&Uit Brugge Organisatie. Symfonieorkest Vlaanderen vzw

Deze informatie is onder voorbehoud en valt onder de verantwoordelijkheid van de respectieve organisatoren. * In&Uit: ’t Zand 34, 8000 Brugge (elke dag van 10 tot 17 uur en op zondag van 10 tot 14 uur) – www.ticketsbrugge.be

PARKING ‘T ZAND 1.300 plaatsen op de eerste rij

PARKING CENTRUM ‘T ZAND ‘t Zand I 8000 Brugge I www.interparking.be

Interparking België is een CO2 neutrale organisatie

OVERAL DICHTBIJ

Albert Edelman

Het levensverhaal van Viktoria Mullova leest als een avonturenroman. Opgegroeid, opgeleid en alom gevierd in Sovjet-Rusland, vluchtte ze in 1983 tijdens een concertreis in Finland via Zweden met haar vriend naar het westen – haar biografie, geschreven door Eva Maria Chapman, heet niet voor niets From Russia to Love. De jonge violiste begon toen een zwervend bestaan, dat voorlopig eindigde in Londen, waar ze al jaren woont met haar kinderen en haar man, de cellist Matthew Barley.

komen spelen. Dat repertoire blijft haar bezig houden, zo vertelt ze over de muziek die ze in 2010 met Kristian Bezuidenhout al opnam. ‘Mijn relatie met Beethoven is de afgelopen

Een van de haltes was Wenen, goed voor een verblijf van ruim vijf jaar tussen 1986 en 1992. Mullova: ‘Dat was een moeilijke tijd voor mij, want ik sprak de taal helemaal niet. Maar als ik de laatste jaren terugkom in Wenen, blijkt alles veranderd. Het is zo’n mooie stad, met zoveel jonge mensen op straat, zoveel energie.’ Wenen kan zelfs haar gewoontes doorbreken. ‘Ik ben zo veel op reis dat ik meestal na afloop van een concert meteen de zaal verlaat en me terugtrek. Maar in Wenen niet, daar loop ik voortdurend vrienden tegen het lijf, musici met wie ik zoveel gelukkige momenten heb meegemaakt. En de concerten die je daar kunt horen zijn fantastisch, dus als ik tijd heb, vind je mij in de concertzaal. Maar tijd is schaars, ook toen ik een seizoen lang artist in residence was in het Konzerthaus. Tegenwoordig keer ik nog enkele keren per jaar naar Wenen terug.’ Samen met Paolo Giacometti zal Viktoria Mullova in Brugge een aantal van Beethovens vioolsonates

Op het programma do 06.02.14 / 20.00 / € 30 25 20 15 Viktoria Mullova & Paolo Giacometti / Beethoven. Vioolsonates

Viktoria Mullova

F. Schubert. Symfonie nr. 8 ‘De Onvoltooide’ E. Korngold. Celloconcerto R. Strauss. Romanze voor cello en orkest R. Strauss. Tod und Verklärung

jaren nog sterk veranderd, en dat hangt samen met het feit dat ik hem op darmsnaren speel. Mijn Guadagnini-viool uit 1750 heeft me bij die verkenningen veel geleerd. Het geluid zit met een klassieke strijkstok en een trage boogtechniek diep in de snaar, dat klinkt heerlijk en stuurt eigenlijk je interpretatie. Als ik dan een concert kan geven met pianoforte (Giacometti zal een instrument bespelen van Lagrassa uit 1815, red.) dan is het ideaalbeeld compleet.’

JANUARI zo 05.01.14

15.00

Thomas Blondelle & Brussels Philharmonic / Weens nieuwjaarsconcert

za 11.01.14

20.00

Vox Luminis / Gesualdo. Gekwelde devotie

€ 21

do 16.01.14

20.00

Solistenensemble Kaleidoskop / Een Weens nachtportret

€ 21

za 18.01.14

20.00

deFilharmonie / Beethoven 6

wo 22.01.14

20.00

Luciana Mancini & Friends / De kleuren van de Nieuwe Wereld

€ 60 48 38 28*

€ 30 25 20 15 € 21

do 30.01 — zo 02.02.14 BACH ACADEMIE BRUGGE

zie p. 8

FEBRUARI do 06.02.14 20.00

Viktoria Mullova & Paolo Giacometti / Beethoven. Vioolsonates

€ 30 25 20 15

vr 07.02.14 20.00

Chanticleer / She Said / He Said

€ 30 25 20 15

wo 12.02.14 20.00

Cole Porter: songs en wereldbeeld / Lecture-performance door Wilfried Van den Brande

do 13.02.14 20.00

The House Taken Over / LOD muziektheater & Asko|Schönberg

€ 21

za 15.02.14 20.00

Ricercar Consort / Rameau. Cantates

€ 21

wo 19.02.14 19.30

Anima Eterna Brugge & Collegium Vocale Gent / Orff. Carmina Burana. Generale repetitie

do 20.02.14 20.00

Anima Eterna Brugge & Collegium Vocale Gent / Orff. Carmina Burana

€ 50 40 28 18

za 22.02.14 20.00

Piotr Anderszewski

€ 30 25 20 15

zo 23.02.14 11.00

Lees meer!

do 27.02 — zo 02.03.14 GENOTEERD!

€ 5**

€ 15 / € 7,5 voor -26 jaar

€7 zie p. 12

MAART di 04.03.14 19.00

Les Talens Lyriques / Rameau. Les Indes galantes

zo 09.03.14 15.00

Quatuor MP4 / Der Tod und das Mädchen

do 13.03 — za 15.03.14 COLE PORTER FESTIVAL

€ 40 32 24 17 € 15 zie p. 17

do 20.03.14 20.00

Built to Last / Meg Stuart / Damaged Goods & Münchner Kammerspiele

za 22.03.14 20.00

Bamberger Symphoniker / Bruckner & Strauss

€ 50 40 28 18

do 27.03.14 20.00

Die Deutsche Kammerphilharmonie Bremen / Mendelssohn

€ 50 40 28 18

vr 28.03.14 20.00

Salagon Quartett / Mozart & Beethoven

za 29.03.14 19.00

Poëzienacht Brugge / Onverwacht nachtelijk treffen van poëzie en muziek

€ 21

€ 21 vvk: € 15 / € 10 (–26 jaar) / add: € 20 / € 12 (-26 jaar)***

* Inclusief toegang tot de nieuwjaarsdrink ** Gratis met een ticket voor Cole Porter Festival *** Tickets te koop bij In&Uit Brugge, ’t Zand 34 / www.ticketsbrugge.be

SCOOP ON TOUR zo 26.01.14 15.00

Aton’&Armide / Voor Chiarina

zo 16.02.14 11.00

Duo Huszcza & Romaniuk / De weg naar Wenen

Cultuurfabriek Damme De Grote Post Oostende

za 22.02.14

20.00

Ensemble Sarada / Het Duitse sololied in de 16e eeuw

vr 14.03.14

20.00

Alfama strijkkwartet / Het Weense strijkkwartet

Vrijetijdscentrum Jabbeke ’t Colisee Blankenberge

zo 23.03.14

11.00

Quatuor MP4 / Der Tod und das Mädchen

De Grote Post Oostend

Schenk uw geliefde(n) een avondje cultuur met een Concertgebouw-geschenkbon. Verkrijgbaar bij In&Uit Brugge of via +32 70 22 33 02

BESTEL UW TICKETS NU OP

Concertgebouw Brugge maakt deel uit van MuzeMuse, het grensoverschrijdend netwerk voor klassieke en hedendaagse klassieke muziek in West-Vlaanderen en Nord-Pas de Calais. Ontdek het aanbod op www.muzemuse.eu!

OOK TICKETS VERKRIJGBAAR VIA

CONCERTGEBOUW SERVIES Gezellig tafelen voor of na een voorstelling met een verrassing op vertoon van het concertticket. Alle info over de deelnemende horecazaken op www.concertgebouw.be/servies.