Wallonië/Brussel

ANDERE GEWESTEN

De circulaire strategie van Wallonië en Brussel

Ook in Wallonië en Brussel bestaat er groeiende aandacht voor circulair bouwen. We geven een kort overzicht van een aantal initiatieven.

De Waalse regering wil dat de Waalse economie in de toekomst veerkrachtiger, competitiever en meer circulair wordt. Op het vlak van de circulariteit heeft ze daartoe een aantal initiatieven genomen die gestructureerd zijn rond de verschillende economische sectoren en die aansluiten op Circular Wallonia.

Deze strategie werd onlangs, in februari 2021, goedgekeurd door de Waalse regering. Op 1 juni ging een platform voor circulaire economie van start. Ook in Wallonië is de tijd dus gekomen om te handelen: de visie van Circular Wallonia moet nu concreet gemaakt worden. Wat dat laatste betreft speelt de bouw een rol als voortrekker.

De sector krijgt prioriteit in deze strategie. De reden ligt voor de hand: we zijn een sector waarin circulariteit een groot potentieel heeft. De Waalse bouwondernemingen produceren jaarlijks meer dan zes miljoen ton afval. Maar zoals elders aangestipt in dit dossier, vormt afval slechts een van de aspecten van een circulaire bouweconomie. De sector is betrokken bij de hele levenscyclus van een constructie, van de productie van de materialen over het eigenlijke bouwproces tot het gebruik, de renovaties, de eventuele aanpassingen en ten slotte de ontmanteling en de afbraak.

Overheidsopdrachten

Het Waalse gewest gaat meer nadruk leggen op de principes van de circulaire economie in zijn overheidsopdrachten, niet alleen voor nieuwbouw maar ook voor afbraak, onderhoud en renovaties. Hetzelfde geldt voor werken die door de overheid gesubsidieerd worden. Gewestelijke overheidsopdrachten krijgen dus een voorbeeldfunctie en zullen functioneren als een hefboom. Daarbij wordt gelet op het evenwicht tussen enerzijds het criterium prijs en anderzijds de criteria voor kwaliteit en prestaties.

Energie en circulariteit

Bij renovatie zijn de verbeterde energieprestaties vanzelfsprekend belangrijk, maar het is essentieel dat deze meer en meer gecombineerd worden met circulariteit. Je schiet immers niet veel op als je op de ene plaats de milieu-impact van een renovatie vermindert terwijl je deze op de andere plaats verhoogt.

De Waalse regering is intussen bezig met het opstellen van een reglementair kader voor het omzetten van de circulaire principes in de realiteit. De aanpassing van het typebestek CCTB 2022 voor gebouwen is volop bezig. De Waalse Confederatie Bouw CCW verdedigt daarbij de belangen van onze leden en vraagt geleidelijke veranderingen die tegelijk een vereenvoudiging zijn.

Oproepen

Een circulaire economie is iets wat alle bouwbedrijven raakt. De directie Duurzame ontwikkeling van de Waalse overheidsdiensten lanceert daarom een projectoproep voor circulaire bouwplaatsen, producten en diensten. Deze zal de uitvoering van werken begeleiden maar ook specifieke bouwproducten en -diensten aan het licht brengen. Zo worden meer voorbeelden van good practices aangeboden, maar kunnen ook lessen getrokken worden, en kan uitgemaakt worden waar de productiviteits-

winsten van een circulaire economie gesitueerd zijn.

Go Circular, een tweede projectoproep, mikt op Waalse coöperaties en vzw's die economisch actief zijn. Deze oproep stimuleert het opzetten van circulaire projecten in het Waals gewest. Daarnaast wil hij de diensten van de Waalse overheid beter bekendmaken en ambitieuze circulaire aankoop-initiatieven ondersteunen.

Ten slotte is er nog de Waalse gewestelijke investeringsmaatschappij SRIW. Die gaat een oproep doen naar materialen en systemen die de energietransitie versnellen en tegelijk een circulaire, CO2-neutrale economie bevorderen. Deze oproep is gericht tot de nijverheid en wil onder meer de industriële productie van bouwmaterialen, prefabelementen en modulaire elementen stimuleren. De intentieverklaringen van de SRIW worden rond 10 september verwacht.

Modulaire klas

Een voorbeeld dat de circulaire economie in de praktijk omzet is MODUL’R. Deze modulaire klas voor de school van de toekomst is uit hout opgetrokken en combineert het welzijn van de leerlingen met hoge energie- en milieuprestaties. Dankzij de herhaalbaarheid van het ontwerp is bouwen met deze module bovendien sneller en goedkoper. MODUL'R is het resultaat van de projectoproep uit 2015 van Franstalige gemeenschap. Die kampt met verouderde scholen die aan vervanging toe zijn.

Brussel

In het Brussel gewest verschenen de ideeën van het circulaire bouwen al vrij vroeg, onder meer in de oorspronkelijke Alliantie Werkgelegenheid – Leefmilieu. Het accent lag toen vooral op de energieprestaties van gebouwen, maar de Alliantie stimuleerde ook een samenwerking tussen de overheid en de bouwsector, onder meer via publiekprivate partnerships.

In 2016 werd een Gewestelijk programma voor circulaire economie of GPCE gelanceerd, dat wellicht beter bekend is onder de naam Be.Circular. Het had onder meer als doelstelling om te onderzoeken welke behoeften de Brusselse ondernemingen hadden op het vlak van circulariteit.

Uit het GPCE groeide dit jaar RENOLUTION. Dit instrument voor de renovatiestrategie in het Brussels gewest heeft expliciet een circulaire visie. Of om het anders te zeggen: de circulariteit is een integraal onderdeel van de renovatiestrategie, waarbij de Brusselse overheid de intentie heeft om de administratieve lasten in te dijken. Tegen 2024 zullen door RENOLUTION meer dan € 350 miljoen overheidsmiddelen geïnvesteerd worden om de kwaliteit van de gebouwen in het gewest te verbeteren.

Projecten gezocht!

Interessant voor aannemers: RENOLUTION lanceert in september 2021 een projectoproep die de naam RENOLAB kreeg. RENOLAB zoekt projecten met innovatieve, duurzame en circulaire oplossingen die op grote schaal toegepast kunnen worden bij de renovatie van het Brussels gebouwenbestand.

RENOLAB bestaat uit twee aparte onderdelen: RENOLAB.ID en RENOLAB.B. Het eerste geeft subsidie en begeleiding aan ideeën, (lopende of te ontwikkelen) projecten, instrumenten en mechanismen (financieel, sociaal, economisch, technisch enz.) die het mogelijk maken de obstakels voor renovatie weg te nemen.

RENOLAB.B biedt ondersteuning bij circulaire en duurzame renovatieprojecten van bestaande gebouwen, zowel in de ontwerp- als in de uitvoeringsfase. Het gaat hier niet alleen om woon- maar ook om niet-woongebouwen van alle mogelijke typologieën en bestemmingen. De interesse gaat uit naar een zeer brede verzameling van criteria voor duurzaamheid en circulariteit. RENOLAB.B verleent financiële steun en/of begeleiding vanaf het ontwerp tot de bouwplaats. Dit onder meer om innovatie te stimuleren, tools voor circulair en duurzaam ontwerp te testen en de actoren van de sector samenbrengen.

Een interessant circulair voorbeeldproject is Usquare Brussels. Het gaat om de herbestemming van een oude kazerne gecombineerd met een nieuwe wijk met gezinswoningen, allerlei plaatselijke dienstverlening, een overdekte markt voor voedingsmiddelen en universitaire infrastructuur. Door het ontwerp en de uitwerking kan minstens 75 % van de materialen ter plaatse hergebruikt wor den. • -