Courouble

HERBESTEMMING IN SCHAARBEEK

Voormalige Spaanse ambassade wordt groepswoning

De voormalige Spaanse ambassade in Schaarbeek, die meer dan tien jaar leeggestaan heeft, krijgt een nieuwe bestemming. Ons lid JAMAR is ze aan het verbouwen tot een groepswoning. In het project staan circulariteit en hergebruik centraal.

Als je vanop de Lambermontlaan in Schaarbeek de smalle Léopold Couroublestraat inslaat, zie je meteen de mooie gevel op het nummer 25, met zijn witte Franse steen. Dat de aandacht getrokken wordt, is geen toeval: het gaat om een ontwerp van de Belgisch-Zwitserse architect Michek Polak, die tussen de twee Wereldoorlogen naam maakte als ontwerper van luxueuze en elegante woningen. Ook de bekende Villa Empain in Brussel is van zijn hand.

Drie percelen

Enkele jaren geleden kocht de Vereniging van mede-eigenaars Courouble (de Association des copropriétaires Courouble, ACP) het perceel, samen met twee aangrenzende percelen. Op een daarvan staat een herenhuis gelegen aan de nabijgelegen Eugène Demolderlaan; het derde perceel ligt tussen dit herenhuis en de ambassade, en is de site van een voormalige werkplaats.

Samen hebben de percelen een oppervlakte van 2500 vierkante meter. De ACP laat het geheel omvormen tot een verzameling studio's en appartementen met één of meer verdiepingen. De transformatie werd "Ambassadeproject" gedoopt en gaat voluit voor duurzaamheid en circulariteit.

Projectbeheerder Frédéric Jamar vertelde ons dat zowel de ontwerper, Twyce Architects, als de toekomstige eigenaars achter deze filosofie staan.

Frédéric Jamar: "De architect heeft zelf eigenaars gezocht die geïnteresseerd waren in de filosofie achter dit project, dat in totaal zeventien woningen zal creëren. Elf daarvan liggen in de voormalige ambassade en drie in het herenhuis aan de achterkant. De andere drie liggen op de binnenplaats, waar ook een grote gemeenschappelijke gelijkvloerse zaal komt. Er zijn zestien verschillende eigenaars, en één woning zal verhuurd worden aan een gezin met een laag inkomen. De ACP waarin de mede-eigenaars zich verenigd hebben, is een heuse onderneming."

De voorgevel van de voormalige Spaanse ambassade in de Couroublestraat, met zijn witte Franse steen.

Eigenaars investeren

Ons lid JAMAR, een kmo met 35 medewerkers, is sinds juni 2020 aan de slag op de bouwplaats. De onderneming voelde zich onmiddellijk aangetrokken door de circulariteit en het hergebruik in het Ambassade-project.

Frédéric Jamar: "Toen we begonnen op de site hadden de eigenaars al hard gewerkt om zoveel mogelijk bouwelementen te recupereren. De deuren en de houten vloeren waren verwijderd en opgeslagen. Idem voor de vloertegels en de geglazuurde tegels, die al schoongemaakt waren. Ook de gietijzeren radiatoren waren verwijderd en opgeslagen volgens de regels van de kunst, in een vochtvrije ruimte onder de juiste druk. Verder was een systeem ontwikkeld om hemelwater te recupereren en om water te zuiveren."

Opvallend: de opslagplaats zelf was ook opgetrokken uit hergebruikte materialen. Voor een aantal recuperatiematerialen gingen de eigenaars aankloppen bij externe leveranciers zoals Rotor en het Opalis-netwerk.

Frédéric Jamar: "Alles was zeer goed doordacht en uitgevoerd. In dit project is de circulaire filosofie voelbaar aanwezig. Ik was aangenaam verrast door het professionalisme toen onze teams hier aan de slag gingen."

Voorsprong?

Toen Bouwbedrijf het project bezocht, was JAMAR nog maar pas begonnen. Je zou denken dat de onderneming enkele lengten voorsprong kreeg door al het werk dat al verricht was. Maar dat moet je sterk nuanceren.

Frédéric Jamar: "Bouwen met gerecupereerde elementen is nogal complex. Als algemene aannemer moet je de toestand controleren en de geschiktheid voor hergebruik, en dat vraagt veel tijd en werk. We hebben alle deuren bijvoorbeeld naar ons schrijnwerk-atelier gestuurd om ze te restaureren. Sommige elementen moesten we zelf eerst nog verwijderen. Op een circulaire bouwplaats moet een aannemer vijf verschillende dingen doen: ontmantelen, wegbrengen en schoonmaken, opslaan, terugbrengen en plaatsen. Dat is meer dan op een klassieke bouwplaats."

Bovendien is voor circulair bouwen een goede samenwerking met de opdrachtgevers nodig. Maar het is niet al circulariteit wat de klok slaat; JAMAR voert ook de klassieke ingrepen uit die bij een renovatie van deze omvang horen.

Frédéric Jamar: "Afbraak, stabiliteitswerken, ruwbouw, dakwerken, de installaties met bijhorende coördinatie, de binnenmuurisolatie van de gevel, de buitenmuurisolatie met houtwol, plafonds en tussenwanden, vloeren betegelen, schrijnwerk, ijzerwerk, verven, parket plaatsen … Daarnaast hebben we de balkons gerestaureerd en de beschadigde of gebarsten stenen in de gevel hersteld. En om terug te komen op de circulariteit: de trap van granito hebben we behouden."

Balans

Frédéric Jamar: "Het was voor ons een première maar het was een goede ervaring. Ik moet toegeven dat het idee samen te moeten werken met zestien eigenaars op een circulaire bouwplaats me vooraf een beetje ongerust maakte. Hoe kom je tot een akkoord over het hergebruik van materialen als iedereen zijn eigen mening heeft? Maar het verliep allemaal zeer vlot. Om de contacten te vereenvoudigen bij het opvolgen van de werken heeft onze projectleider een eenduidig aanspreekpunt, een comité dat functioneert als een soort uitvoerende instelling."

Wetgeving afstemmen

Als alles volgens planning verloopt, is het Ambassade-project klaar in januari 2022. Het is een project dat in het Brussels gewest heel wat interesse losmaakt. Vorig jaar was het een laureaat van be.circular 2020, het Brusselse initiatief dat voorbeeldprojecten in de circulaire economie steunt. En in 2018 kreeg het een award van be.exemplary vanwege de nadruk die het project legt op duurzaamheid. JAMAR wil in de toekomst nog andere circulaire projecten aanpakken.

Frédéric Jamar: "Circulair bouwen is een eerbiedwaardige en nuttige doelstelling in een wereld waarin wonen te duur is geworden. Maar vroeg of laat zal de overheid wetgevend werk moeten verrichten over circulariteit, ter compensatie van de meerkosten die ermee verbonden zijn." •

De materialen voor de renovatie werden deels opgeslagen op de binnenplaats van de ambassade.

Zoals doorgaans het geval bij ingrijpende renovaties en verbouwingen moest er ook flink aan de daken gewerkt worden.