NOW AGING กาวสูสังคมสูงวัย ไอเดียดี โอกาสมา
พิมพ์ครั้งที่ 1 : สิงหาคม 2558 จัดท�ำโดย ส�ำนักนโยบายและแผน ส�ำนักงานบริหารและพัฒนาองค์ความรู้ (องค์การมหาชน) อาคาร CMMU ชั้น 18 ถนนวิภาวดีรังสิต แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรุงเทพฯ 10400 โทร 02-105-6500 แฟกซ์ 02-105-6556 เว็บไซต์ www.okmd.or.th www.facebook.com/TheOpportunitybyOKMD ผลิตโดย บริษัท โคคูน แอนด์ โค จ�ำกัด เลขที่ 81 ซอยโชคชัย 4 ซอย 46 ถนนโชคชัย 4 แขวงลาดพร้าว เขตลาดพร้าว กรุงเทพฯ 10230 โทร 02-116-9959, 087-718-7324 แฟกซ์ 02-116-9958 อีเมล cocoonjob@gmail.com จัดท�ำภายใต้โครงการศึกษาวิจัยเรื่อง “โอกาสในการสร้างรายได้และประกอบอาชีพของคนไทย” ปี 2558 โดยส�ำนักงานบริหารและพัฒนาองค์ความรู้ (องค์การมหาชน) โดยมีวตั ถุประสงค์เพือ่ เผยแพร่องค์ความรูต้ า่ ง ๆ ทีเ่ กีย่ วข้องกับแนวโน้มการเปลีย่ นแปลงของโลก เพือ่ สร้างแรงบันดาลใจ กระตุน้ ให้คนรุน่ ใหม่ เห็นโอกาสและเตรียมความพร้อมพัฒนาทักษะที่จ�ำเป็นในการประกอบอาชีพ ข้อมูลภายในหนังสือเล่มนี้จัดท�ำขึ้นเพื่อเป็นสาธารณประโยชน์แก่บุคคลทั่วไป และไม่มีการผลิตเพื่อจ�ำหน่ายในเชิงพาณิชย์
บทนำ� คุณพร้อมหรือยัง ทีจ่ ะเข้าสู่ งคมผูส้ งู อายุ
ส� ำ นั ก งานบริ ห ารและพั ฒ นา องค์ ค วามรู ้ (องค์ ก ารมหาชน) หรือ OKMD ได้จัดท�ำซีรีส์ความรู้ ส่ อ ง โอกาส สร้ า ง อาชี พ เพื่ อ เผยแพร่ อ งค์ ค วามรู ้ แ ละกระตุ ้ น ให้คนรุ่นใหม่ได้มองเห็นโอกาสที่ ก�ำลังเกิดขึ้นในสังคมไทย โดยได้ น�ำเสนอมาแล้วรวม 3 เล่ม ได้แก่ Now and Trend : จับเทรนด์ให้ เป็นงาน, Digital Now Loading : เชื่อมต่อไอเดียยุคดิจิทัลและ Now Learning : เปิดกว้างการเรียนรู้ สูอ่ นาคต ส�ำหรับเล่มนี้ Now Aging : ก้าวสูส่ งั คมสูงวัย ไอเดียดี โอกาสมา จะฉายภาพให้เห็นถึงเทรนด์สังคม ผู ้ สู ง อายุ กั บ โอกาสต่ า ง ๆ ที่ จ ะ ตามมา ปัจจุบันหลายประเทศทั่วโลก ก� ำ ลั ง ก้ า วเข้ า สู ่ ก ารเป็ น “สั ง คม ผู ้ สู ง อายุ ” รวมถึ ง ประเทศไทย ด้ ว ย อี ก ทั้ ง ไทยยั ง เป็ น ประเทศ แรกในอาเซี ย นที่ จ ะเป็ น สั ง คม ผู้สูงอายุ การที่ผู้สูงอายุมีจ�ำนวน เพิ่ ม ขึ้ น ส่ ว นหนึ่ ง เป็ น เพราะคน เกิดน้อยลง ผู้คนมีอายุยืนยาวขึ้น มีความเจริญก้าวหน้าทางวิทยาการ และเทคโนโลยีใหม่ ๆ เกิดขึน้ ตลอด เวลา น�ำไปสู่ค�ำถามที่ว่า เราจะอยู่ ในสังคมผู้สูงอายุอย่างมีคุณภาพ
ได้อย่างไร เพราะอีกไม่ช้าไม่นาน คนวัยหนุ่มสาวก็ต้องเป็นผู้สูงอายุ เช่นเดียวกัน การท�ำความเข้าใจ กั บ ทิ ศ ทางและแนวโน้ ม การเป็ น สังคมผู้สูงอายุ จะช่วยให้เราเตรียม ความพร้อมและใช้โอกาสให้เป็น ประโยชน์ได้ เนือ้ หาส�ำหรับซีรสี ค์ วามรูฉ้ บับนี้ จะบอกเล่าให้เห็นถึงสถานการณ์ การก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุทั้งใน ระดั บ โลกและระดั บ ประเทศ น�ำเสนอผลการส�ำรวจพฤติกรรม และทัศนคติของผูส้ งู อายุ วิเคราะห์ และชี้ ใ ห้ เ ห็ น ถึ ง โอกาสที่ จ ะเกิ ด ขึ้ น ในมิ ติ ต ่ า ง ๆ ตั ว อย่ า งไอเดี ย การท�ำธุรกิจหรืออาชีพที่น่าสนใจ ทั้ ง ในและต่ า งประเทศ พร้ อ ม บทสัมภาษณ์แนวคิดการท�ำธุรกิจ สร้างสรรค์จากคนรุน่ ใหม่ทมี่ องเห็น โอกาสในการเปลี่ยนแปลงนี้ OKMD หวังว่า Now Aging : ก้าวสูส่ งั คมสูงวัย ไอเดียดี โอกาสมา จะมีส่วนช่วยจุดประกายความคิด ของคนรุ่นใหม่ ให้มองเห็นทิศทาง การเปลี่ ย นแปลงที่ ม าพร้ อ มกั บ โอกาส กระตุ ้ น พลั ง ให้ ส ามารถ สร้ า งสรรค์ อ าชี พ หรื อ ธุ ร กิ จ เพื่ อ สร้างรายได้และประโยชน์ให้แก่ สังคมต่อไป
ส�ำนักงานบริหารและพัฒนาองค์ความรู้ (องค์การมหาชน)
SCOOP
สังคมโลก สังคมไทย สังคมสูงวัย โดยทั่วไปนิยามที่หลายหน่วยงานใช้กัน เวลาพูดถึงผูส้ งู อายุคอื คนทีม่ อี ายุตงั้ แต่ 60 หรือ 65 ปีขึ้นไป และการเข้าสู่สังคมผู้สูง อายุ คือปรากฏการณ์ที่ผู้สูงอายุมีสัดส่วน สู ง มากเมื่ อ เที ย บกั บ ประชากรทั้ ง หมด อีกทั้งความเข้มข้นของการเข้าสู่สังคมผู้สูง อายุยังแบ่งออกเป็นหลายระดับอีกด้วย
มูลนิธสิ ถาบันวิจยั และพัฒนา
ผู้สูงอายุไทย (2557) ได้แบ่งระดับของการเป็น
สังคมผูส้ งู อายุออกเป็น
3 ระดับ อัตราผู้สูงอายุ ของประชากรทัง้ หมด
ร้อยละ 30 ร้อยละ 20 ร้อยละ 10
สังคมผูส้ งู อายุ (AGED SOCIETY)
THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
สังคมสูงอายุ อย่างสมบูรณ์
สังคมสูงอายุ ระดับสุดยอด
(COMPLETE AGED SOCIETY)
(SUPER AGED SOCIETY)
l6
ปัจจุบนั หลายประเทศต่าง ๆ ทัว่ โลกกำ�ลัง ก้าวเข้าสูก่ ารเป็นสังคมผูส้ งู อายุ ข้อมูลของ
องค์ ก ารสหประชาชาติ
(United Nations) ปี 2013 มีผู้สูงอายุ
841
โลกกำ�ลังแก่ลง
กว่า
60 ปี ขึ้นไป
ล้านคน
หรือร้อยละ 12 ของประชากรโลก คาดการณ์วา่ ในปี 2050 จะเพิม่ ขึน้ อีก
2 2,000 เท่าตัว
หรือเป็นเกือบ
ล้านคน
คิดเป็นร้อยละ 21
ของประชากรโลก
หากพิจารณาในระดับประเทศจะพบว่า แต่ละประเทศ เข้ า สู ่ ก ารเป็ น สั ง คมผู ้ สู ง อายุ ใ นช่ ว งเวลาแตกต่ า งกั น ในกลุ ่ ม ประเทศพั ฒ นาแล้ ว เข้ า สู ่ สั ง คมผู ้ สู ง อายุ อ ย่ า ง สมบูรณ์ไปเป็นที่เรียบร้อยแล้ว ขณะที่ประเทศกำ�ลัง พัฒนากำ�ลังตามหลังมาติด ๆ ฉะนั้นการเป็นสังคม ผูส้ งู อายุไม่ใช่เรือ่ งใหม่ทเี่ พิง่ จะเกิดขึน้ ประเทศพัฒนาแล้ว ได้มีแนวทางในการเตรียมความพร้อมและปรับตัวรับ กับการเปลี่ยนแปลงนี้มาอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้เป็นสังคม สูงอายุอย่างมีคุณภาพ
จนกระทั่งในปี 2100 จำ�นวนผู้สูงอายุทั่วโลกจะพุ่งสูงถึงเกือบ
3,000
ล้านคน ส่งผลให้สัดส่วนของผู้สูงอายุเป็น ร้อยละ 30 ของประชากรโลก
นัน่ หมายความว่า ในอีกไม่ชา้ โลก ของเรากำ�ลังก้าวเข้าสู่การเป็น
สังคมผู้สูงอายุ ระดับสุดยอดอย่างแท้จริง
THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l7
SCOOP
ประเทศไทยก็กำ�ลังแก่ลงเช่นกัน
ประเทศไทย ก้าวเข้าสู่การเป็น
สังคมผู้สูงอายุมาตั้งแต่
ปี
2548
ปี 2548
จำ�นวนผู้สูงอายุในประเทศ
มีแนวโน้มเพิม่ ขึน้ อย่างต่อเนือ่ ง
ขณะทีป่ ระชากรรวมกลับมี
แนวโน้มลดลง
มูลนิธสิ ถาบันวิจยั และพัฒนา ผูส้ งู อายุไทย (2557) คาดการณ์วา่ ประเทศไทยจะเป็นสังคม สูงอายุอย่างสมบูรณ์ ในปี 2564 และ จะกลายเป็นสังคมสูงอายุระดับสุดยอด ในปี 2578 ซึง่ ถือเป็นการเข้าสูส่ งั คม ผูส้ งู อายุอย่างรวดเร็ว
ภายใน
ช่วงเวลาเพียง
3
ทศวรรษ เท่านัน้
THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l8
ขณะเดียวกัน ดัชนีการสูงวัย
(INDEX OF AGING)
เปรียบเทียบจำ�นวน เด็ก
ผู้สูง อายุ
:
ต�่ำกว่า 15 ปี
มีตัวเลขที่น่าสนใจบ่งชี้ว่า ประเทศไทยจะมีผสู้ งู อายุในสัดส่วนที่
เพิม่ ขึน้
อย่างรวดเร็วเมือ่ เทียบกับ ประชากรวัยเด็ก
ดัชนีการสูงวัย ปี
1970
เด็ก 100 คน
: ผูส้ งู อายุ 11 คน
ปี เด็ก 100 คน
2040
: ผูส้ งู อายุ
251.2 คน
อัตราการพึ่งพิง
(Dependency Ratio)
ความท้าทายและ โอกาสที่จะตามมา การที่ประเทศไทยจัดเป็นประเทศแรกในอาเซียนที่ ก้าวเข้าสู่สังคมสูงอายุ แสดงว่าสัดส่วนวัยแรงงาน ไทยจะลดลงเร็วกว่าประเทศเพือ่ นบ้าน ท�ำให้แรงงาน ไทยจะต้องเร่งเพิม่ ผลิตภาพ (Productivity) ให้สงู ขึน้ โดยเร็ว เพือ่ ปรับตัวรับมือกับแนวโน้มการขาดแคลน แรงงานในอนาคต ถือเป็นเรือ่ งท้าทายทีต่ อ้ งให้ความ สนใจเป็นล�ำดับต้น ๆ เพือ่ คงไว้ซงึ่ ขีดความสามารถใน การแข่งขันทางเศรษฐกิจของประเทศต่อไป แต่ ถ ้ า เรามองว่ า การเปลี่ ย นแปลงใด ๆ ย่ อ มมา พร้อมกับโอกาสเสมอ การก้าวเข้าสู่การเป็นสังคม ผู้สูงอายุก็น�ำมาซึ่งโอกาสและความท้าทายใหม่ ๆ ด้วยเช่นกัน แม้ประเทศไทยจะ “แก่กอ่ นรวย” เมือ่ เทียบกับประเทศที่ “รวยก่อนแก่” อย่างเกาหลีใต้ ญีป่ นุ่ สหรัฐอเมริกาหรือเยอรมนี แต่เราก็สามารถศึกษา รูปแบบและทิศทางการปรับตัวจากประเทศเหล่านี้ มาประยุกต์ใช้ได้ แต่ก่อนอื่นเราควรเริ่มต้นจาก การปรับเปลี่ยนทัศนคติให้ได้ก่อนว่า ผู้สูงอายุไม่ใช่ “ภาระ” แต่มาพร้อมกับ “โอกาส”
เปรียบเทียบจำ�นวนคนวัยทำ�งานกับ ผู้สูงอายุกล่าวคือ
ปี
2010
:
ปี
2035
:
คนวัยทำ�งาน ผูส้ งู อายุ คนวัยทำ�งาน ผูส้ งู อายุ 100 คน
15 คน
100 คน
42 คน
“สังคมสูงวัย ไอเดียดี โอกาสมา”
THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l9
The Number
Population Aging
W rld
ปี 2013 โลกมี ป ระชากรผู ้ สู ง อายุ
และคาดว่าจะเพิม่ ขึน้ อีก 4 เท่า
ล้านคน
2,984 คิดเป็น 1 ใน 3 จากประชากรทัง้ หมด
10,854 ล้านคน ของประชากรโลก หมายถึง อายุของคนทีอ่ ยูต่ รงกลาง หาก เรานำ�ประชากรทัง้ โลกมายืนเรียงกันตามลำ�ดับอายุ จะเห็นว่า อายุกลางของประชากรโลกมีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง
ปี 1980 2003 2050 2100 อายุกลางของประชากรโลกอยูท่ ี่ 22.6
29.2
36.1
41.2
ปี
ปี
ปี
ปี
แต่คาดว่าจะเพิ่มขึ้นเป็น
377
ในปี 2050 ภายในระยะเวลา เพิ่มขึ้นถึง
5 เท่า เพียง 50 ปี
ในปี 2100 มีผู้อายุยืนยาวถึง100 ปีขึ้นไปเพียง
167,000
คนเท่านัน้
อายุกลาง (Median Age)
69,000,000 ล้านคน
ในปี 2100 เป็น
80 ปี ขึ้ น ไปจำ�นวน
คนเท่านั้น
คน
60 ปี ขึ้ น ไปถึ ง 841,000,000
ปี 2000 โลกมี ป ระชากรผู ้ สู ง อายุ
ผ่านไปเพียง 50 ปี คาดการณ์วา่ จะเพิม่ เป็น
3,300,000 คน
โดยเฉพาะในประเทศญีป่ นุ่ ปี 2050
ทุก ๆ 100 คน จะมีคนทีอ่ ายุยนื ถึง
100 ปี 1 คน
THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l 10
THAILAND
ปี 2000 ประเทศไทยมีประชากรผูส้ งู อายุ
ปี 2010 ประเทศไทยมีประชากรผู้สูงอายุ
80 ปีขน ึ้ ไป เพียง
1,000,000
จากประชากรรวม
66 ล้ า นคน
แต่ จ ะ
จะเพิ่ ม ขึ้ น เป็ น 20,500,000 คน ในขณะที่ประชากรรวมลดลงเป็น
63,900,000
เพิ่ ม ขึ้ น เป็ น
4,000,000
แต่ในปี 2040 คาดว่าประชากรผู้สูงอายุ
4 เท่า เพียง 30 ปี
คน
ไทย เวียดนาม
ญี่ปุ่น
2030 2000
2010
คน
ในปี 2040 ภายในระยะเวลา เพิ่มขึ้นถึง
การก้าวเข้าสูก่ ารเป็นสังคมสูงอายุของประเทศต่าง ๆ ในเอเชีย
เกาหลีใต้
คนเท่านั้น
60 ปีขนึ้ ไป จำ�นวน 8,500,000 คน
ฟิลิปปินส์
2040
2020
2050
จีน มาเลเซีย THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l 11
อินโดนีเซีย
TREND Analysis
Aging Society ลองมาท�ำความเข้าใจให้มากขึ้น เมื่อการก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุเป็นการเปลี่ยนแปลงที่มาพร้อมกับโอกาส และความท้าทายใหม่ ๆ โดยการเปิดมุมมองผ่านกรอบวิเคราะห์ “มองเทรนด์ 5 มิต”ิ (Five Dimensions Analysis) ซึ่งพัฒนาต่อยอดมาจากกรอบการวิ เคราะห์ การปรั บ เปลี่ ย นพฤติ ก รรมการบริ โ ภคของ www.trendwatching.com (2014) ทีจ่ ะอธิบายถึงพลังขับเคลือ่ นเบือ้ งหลังทีท่ ำ� ให้เกิดการเปลีย่ นแปลงใน เชิงโครงสร้าง ปัจจัยเร่งระยะสั้น ความต้องการพื้นฐานของผู้สูงอายุ อันจะน�ำมาซึ่งโอกาสใหม่ ๆ ของธุรกิจ สินค้าและบริการ พร้อมตัวอย่างธุรกิจสร้างสรรค์ที่น่าสนใจทั้งจากในและต่างประเทศ
1 Drivers of Change พลังขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลง ปัจจัยที่เป็นพลังท�ำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในระยะยาว จนน�ำไปสู่การเป็นสังคมผู้สูงอายุ คือ สาเหตุที่โลกของเรากำ�ลังแก่ลง
คนเกิดน้อยลง
ค่านิยมของสังคมที่เปลี่ยนแปลงไป คนแต่งงานน้อยลง ต้นทุนในการ เลีย้ งดูเด็กสูงขึน้ จึงนิยมมีลกู น้อยลง ส่งผลให้โครงสร้างประชากรโลก เปลี่ยนแปลงไป โลกขยับเข้าใกล้ การเป็นสังคมผู้สูงอายุมากยิ่งขึ้น
สุขภาพแข็งแรงยาวนาน
จากรายงานของ A.T. Kearney (2013) พบว่า ผู้สูงอายุในหลาย ประเทศจะมีสุขภาพดีต่อไปอีกถึง 13-20 ปีภายหลังเกษียณ สามารถ ใช้ชีวิตและท�ำกิจกรรมต่าง ๆ ได้ อีกมากมาย
คนอายุยืนยาวขึ้น
ไม่ ว ่ า จะด้ ว ยวิ ท ยาการทางการ แพทย์ทเี่ จริญก้าวหน้าขึน้ การเข้าถึง บริ ก ารสาธารณสุ ข อย่ า งทั่ ว ถึ ง นโยบายรัฐที่ให้การดูแลกลุ่มผู้สูง อายุมากขึ้น และที่ส�ำคัญคนหันมา ใส่ใจดูแลสุขภาพเพิ่มขึ้น
THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l 12
จำ�นวนบุตรโดยเฉลี่ยต่อผู้หญิงหนึ่งคน
ทำ�ไมอัตราการเกิดจึงลดลง สถานะทางสังคมของผูห้ ญิงสูงขึน้ มีการศึกษา บทบาททางอาชีพ ความสามารถในการคุมก�ำเนิด ต้นทุนในการเลีย้ งดูบตุ รสูงขึน้ ค่านิยมและวิถชี วี ติ เปลีย่ น ไม่เอือ้ ต่อการมีลกู อิทธิพลความเชือ่ ทางศาสนาและค่านิยมทางสังคมเปลีย่ นไป
1970-1975 4.4 คน
5 คน
2.5 คน
1.5 คน
2005-2010
1
2
อายุขัยเฉลี่ยของประชากรโลก
อายุขัยเฉลี่ยของกลุ่มประเทศ (แบ่งตามการพัฒนา) ในปี 2014
แม้ จ ะต่ า งกั น ถึ ง เกื อ บ 20 ปี แต่ ก็ มี แ นวโน้ ม ที่ จ ะ ใกล้เคียงกันมากขึน้ ในอนาคต
70 ปี
49 ปี
1955-1960
64 ปี
82 ปี
ประเทศที่ด้อยพัฒนา
ประเทศที่พัฒนาแล้ว
2010-2015
คาดการณ์วา่ ในปี 2050 และ ปี 2100 อายุขยั เฉลีย่ จะเพิม่ ขึน้ เป็น 75 ปี และ 81 ปี ตามล�ำดับ
อายุขัยเฉลี่ยของคนไทย 3 มีเเนวโน้ มยืนยาวขึน้
ปี อายุ
2010 2050 2100 73
80
ช่วงเวลาที่จะมีสุขภาพดี ภายหลังเกษียณ 13 ปี
15 ปี
อินเดีย
จีน
86 21 ปี
19 ปี
ญี่ปุ่น
สหรัฐอเมริกา
THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l 13
TREND Analysis
2
การขยายอายุ เ กษี ย ณทาง การออกไปในหลายประเทศ
Triggers ปัจจัยเร่ง การเปลีย่ นแปลงระยะสัน้ ทีเ่ กิดขึน้ เป็นตัวเร่งให้ โลกขยับเข้าใกล้การเป็นสังคมผู้สูงอายุเร็วขึ้น
ผู้สูงอายุยังคงทำ�งาน ยาวนานขึ้น
ส่งผลให้ผสู้ งู อายุมชี ว่ งเวลาท�ำงานยาวนานขึน้ และเพิ่ ม จ� ำ นวนแรงงานที่ จ ะอยู ่ ใ นตลาด แรงงานมากขึ้ น รวมถึ ง รายได้ ที่ เ กิ ด ขึ้ น จากการท� ำ งาน อ� ำ นาจซื้ อ มี ม ากขึ้ น ส่งผลต่อการขยายตัวของตลาดสินค้าและ บริการเพื่อผู้สูงอายุ
โลกการทำ�งานยืดหยุน่ ขึน้
โครงสร้างครอบครัว เปลี่ยนแปลง
มีแนวโน้มว่าสัดส่วนของผูส้ งู อายุทยี่ งั คง ท�ำงานอยู่จะเพิ่มขึ้นอย่างมาก แม้จะมี เวลาเกษียณอย่างเป็นทางการชัดเจน แต่ ผูส้ งู อายุจำ� นวนมากยังคงท�ำงานต่อ เช่น ไทยที่มีอายุเกษียณทางการอยู่ที่ 60 ปี แต่สัดส่วนผู้สูงอายุที่ยังคงท�ำงานอยู่มี ค่อนข้างสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง
เทคโนโลยี ส ารสนเทศที่ ก ้ า วหน้ า และ เข้าถึงได้ง่ายส่งผลโดยตรงให้รูปแบบ การท� ำ งานของคนปั จ จุ บั น มี ค วาม ยืดหยุ่นขึ้นรวมถึงกลุ่มผู้สูงอายุเองด้วย เช่น สามารถท�ำงานจากที่บ้านหรือรับ งานเป็นชิ้นมาท�ำในเวลาที่ยืดหยุ่นขึ้น ไม่ จ� ำ เป็ น ต้ อ งนั่ ง ท� ำ งานอยู ่ ใ นระบบ แบบเต็มเวลาอีกต่อไป
เทคโนโลยีทางการแพทย์ ก้าวหน้าอย่างรวดเร็ว
สวัสดิการครอบคลุม มากขึน้
มีทางเลือกในการออมและ การลงทุนได้หลากหลาย
ช่วยยืดอายุและยกระดับคุณภาพชีวิต ของผูส้ งู อายุให้ดยี งิ่ ขึน้ ขณะทีพ่ ฒ ั นาการ ของโรคจะเปลีย่ นแปลงไป ความเจ็บป่วย หรือการเสียชีวติ จะมาจากโรคทีไ่ ม่ตดิ ต่อ หรือโรคเรื้อรังมากกว่าโรคติดต่อเช่นใน อดีต จึงส่งผลกระทบส�ำคัญต่อรูปแบบ ธุรกิจบริการสุขภาพในระยะต่อไป
ส่งผลให้คนในสังคมมีคณ ุ ภาพชีวติ ที่ดขี นึ้ สุขภาพดีขึ้น ซึ่งรวมถึงผู้สูงอายุด้วย เมื่อ สวัสดิการครอบคลุม การเข้าถึงบริการ ทางด้านสาธารณสุขจึงยิ่งสะดวกสบาย ขึ้น ทั้งยังช่วยลดภาระค่าใช้จ่ายท�ำให้ มีรายได้ส่วนที่เหลือส�ำหรับค่าใช้จ่าย ด้านอื่น ๆ
ส่งผลต่อความมัน่ คงทางการเงินภายหลัง เกษียณของผูส้ งู อายุ ซึง่ จะเป็นตัวก�ำหนด พฤติกรรมในด้านต่าง ๆ โดยเฉพาะใน ฐานะผู้บริโภค และหากผู้สูงอายุได้รับ ความรู้ทางด้านการเงิน มีความเข้าใจที่ ถูกต้องก็จะยิ่งเพิ่มความมั่นคงทางการ เงินอีกด้วย
THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
ครัวเรือนมีขนาดเล็กลง แนวโน้มการ ไม่มีลูกหรือการอยู่อาศัยเพียงล�ำพังมี มากขึ้น ขณะที่การสนับสนุนที่เคยได้รับ จากสมาชิกครอบครัวลดลงไปอย่างมาก ความต้องการที่จ ะได้รับการดูแลของ ผู้สูงอายุจึงมีมากยิ่งขึ้น บริการในส่วนนี้ จึงมีแนวโน้มทีจ่ ะเติบโตสูงขึน้ อีกในอนาคต
l 14
ผู้สูงอายุที่ยังคงทำ�งานในประเทศไทย
ในสหรัฐอเมริกาสัดส่วนผูส้ งู อายุ
ทีย่ งั คงทำ�งานอยูม่ แี นวโน้ม
กลุ่มอายุ 60-64 ปี
ปี 2010
ปี 2000
51.4% 60.8%
กลุ่มอายุ 75 ปีขึ้นไป
เพิ่มขึ้น
ปี 2010
12.4%
13% 20% ในปี 2000
ในปี 2014
อายุเกษียณทางการ ไทย
60 ปี
เกาหลีใต้
60 ปี
ประเทศญี่ปุ่น
มีระบบการจ้างงาน
ห ลั ง เ ก ษี ย ณ ปี 2006 มีการทำ�สัญญาจ้างงานต่อเป็น
ระยะเวลาหนึง่ ปี
(หรือน้อยกว่า) สูงถึง
89.4 1,051 แห่ง ของผูส้ งู อายุททำี่ �การสำ�รวจกว่า
ร้อยละ
ญี่ปุ่น
65 ปี
สหรัฐอเมริกา
66 ปี
นอร์เวย์
67 ปี
ผู้สูงอายุอาศัยอยู่คนเดียวมากขึ้น ญี่ปุ่นที่มีวัฒนธรรม
ครอบครัวขยายก็มีสัดส่วน ของผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่คน เดียวหรืออยูก่ บั คูส่ มรสเพิม่ ขึน้ อย่างมากด้วย
ในทวีปยุโรป หญิงสูงวัย
อายุ 65 ปีขนึ้ ไป
40%
อาศัยอยูค่ นเดียว
ความรู้ทางการเงิน การมีทัศนคติที่ถูกต้องต่อ ความเสีย่ ง และการรูจ้ กั ลงทุนให้เหมาะสม จะมีผล ต่อฐานะทางการเงินภายหลังเกษียณของผูส้ งู อายุ
THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l 15
TREND Analysis
3
สินค้าและบริการสำ�หรับผูส้ งู อายุโดยตรง เมือ่ อายุมากขึน้ สมรรถภาพทางร่างกายของผูส้ งู อายุทกุ คนก็ เสือ่ มถอยลงไปตามวัย จึงมีความต้องการสินค้าและบริการที่ มีความพิเศษและเฉพาะกว่าคนวัยอืน่ ๆ
Basic Needs ความต้องการพื้นฐาน เมื่อผู้สูงอายุก�ำลังจะกลายเป็นประชากรกลุ่ม ใหญ่ในอีกไม่ช้า เราจึงจ�ำเป็นต้องท�ำความ เข้าใจถึงความต้องการของกลุ่มคนเหล่านี้เพื่อ ให้ภาคธุรกิจและสังคมปรับตัวเตรียมพร้อม ได้เหมาะสม
ความสะดวกสบายในการช็อปปิ้ง และต้องการสินค้าที่มีคุณภาพ พฤติกรรมในการเลือกซือ้ สินค้าของผูส้ งู อายุนนั้ แตกต่างจาก ผูบ้ ริโภคกลุม่ อืน่ นิยมจับจ่ายในร้านค้าขนาดเล็กและไม่ชอบ ทีค่ นพลุกพล่าน ค�ำนึงถึงคุณภาพของสินค้าเป็นอันดับแรก
ความมั่นคงด้านสุขภาพ
ความมัน่ คงทางด้านการเงิน ความเป็นอิสระ
ผู ้ สู ง อายุ มี แ นวโน้ ม ที่ จ ะต้ อ งการการ สนับสนุนและบริการดูแลในระยะยาว เช่น บริการคนดูแลช่วยเหลือในการใช้ ชีวิตประจ�ำวัน (long-term Caring)
ผู ้ สู ง อายุ ต ้ อ งวางแผนการเงิ น เพื่ อ ใช้ ชี วิ ต หลั ง เกษี ย ณ โดยเฉพาะคนที่ เริ่ ม ต้ น ออมเงิ น ช้ า หรื อ ไม่ มี ห ลั ก ประกั น ความมั่ น คงจะต้ อ งการบริ ก ารที่ ใ ห้ ค�ำปรึกษาทางการเงินอย่างจริงจัง
ผู้สูงอายุส่วนใหญ่ไม่ต้องการเป็นภาระ ของลูกหลาน ต้องการมีชีวิตที่เป็นอิสระ และสามารถพึ่ ง พาตนเองได้ ถื อ เป็ น โอกาสเติ บ โตส� ำ หรั บ ตลาดสิ น ค้ า และ บริ ก ารที่ ช ่ ว ยให้ ผู ้ สู ง อายุ สามารถช่วย เหลือตนเอง
ประสบการณ์ใหม่ในชีวิต
การทำ�งานต่อหลังเกษียณ
การเป็นผูป้ ระกอบการ
มีเวลาว่างมากขึน้ และต้องการหากิจกรรม ผ่ อ นคลาย การพบปะกั บ เพื่ อ นหรื อ ครอบครัว รวมถึงการเดินทางท่องเที่ยว ผู้สูงอายุจึงมีแนวโน้มที่จะใช้จ่ายเงินใน เรื่องที่เกี่ยวกับการพักผ่อนมากกว่าคน ช่วงวัยอื่น
ผลส�ำรวจของ Merrill Lynch (2013) พบว่ า คนที่ ยั ง ไม่ เ กษี ย ณต้ อ งการจะ ท�ำงานหลังเกษียณมากถึง 71% ส่วน ใหญ่มองหางานทีย่ ดื หยุน่ งานพาร์ทไทม์ งานที่ท�ำจากที่บ้านได้หรืองานที่ท�ำเพื่อ ผ่อนคลาย
THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
รายงานของ Centre for Local Economic Strategies (2012) ชี้ว่า ระยะเวลาการ ใช้ชีวิตหลังเกษียณที่ยาวนานขึ้น เงินทุน ก้อนใหญ่ที่มักได้มาเมื่อเกษียณ รวมถึง อัตราผลตอบแทนจากเงินฝากต�่ำ ล้วน เป็นปัจจัยเสริมที่ท�ำให้ผู้สูงอายุเริ่มต้น ธุรกิจและเป็นผู้ประกอบการมากขึ้น
l 16
สมรรถภาพทางร่างกายที่ลดลงของผู้สูงอายุ การรูร้ สและการได้กลิน่
จะลดลงเมือ่ อายุ 60 ปี ขึ้นไป อาจต้องทาน อาหารที่ มี ร สชาติ และกลิ่นเข้มข้น
การมองเห็น
การได้ยิน
ความสามารถในการโฟกัสและ การแยกสีลดลงเมื่ออายุ 40 ปี ขึน้ ไป ดังนัน้ การออกแบบตัวหนังสือ ต่าง ๆ ต้องมีขนาดใหญ่พอเหมาะ
การสัมผัส
ผูส้ งู อายุ 70 ปีขนึ้ ไป เซลล์ประสาท สัมผัสที่ปลายนิ้วเสื่อมลง แยก ความแตกต่างไม่ได้ ความสามารถ ในการรับรู้อุณหภูมิลดลง
ผูส้ งู อายุ 65 ปีขนึ้ ไปมีปญ ั หา การได้ยินมากที่สุด สินค้าที่ ช่วยเรือ่ งการได้ยนิ จึงจะเป็นที่ ต้องการอย่างมาก
ความสามารถทางสมอง
ความแข็งแรงของร่างกายลดลง การออกแบบสินค้าและบริการจึง ต้องค�ำนึงถึงข้อจ�ำกัดด้านความ แข็งแรงเหล่านี้ด้วย
สมองมีประสิทธิภาพลดลง การ ออกแบบผลิต ภัณฑ์หรือบริก าร ต่ า ง ๆ จึ ง ต้ อ งเข้ า ใจง่ า ยและ ไม่ซับซ้อน
คนไทยส่ ว นใหญ่ จ ะเริ่ ม วางแผน การออมเพื่ อ การเกษี ย ณเมื่ อ อายุ 42 ปี ถื อ ว่ า ค่ อ นข้ า งช้ า ผู ้ สู ง อายุ ค วรมี เ งิ น ออมย่ า งน้ อ ย 2.03 ล้ า นบาท ต่ อ คน จึงจะเพียงพอต่อค่าใช้จา่ ยในการใช้ชวี ติ ถึงอายุ 80 ปีโดยประมาณ ยกตัวอย่างเช่น หากออมไว้กบั การลงทุนทีใ่ ห้อตั ราผลตอบแทน 3% ต่อปี
30 ปี ควรออมเดือนละ
3,484 บาท
40 ปี ควรออมเดือนละ
6,183 บาท
มักมีปัญหาในการใช้อวัยวะ ต่าง ๆ ท�ำให้เป็นอุปสรรคต่อ การใช้อุปกรณ์ที่มีขนาดเล็ก เช่น เมาส์ โทรศัพท์มือถือ
ความแข็งแรงทางร่างกาย
วางแผนการออมเพื่อการเกษียณ
เริม่ ออมตอนอายุ
ความคล่องแคล่ว
50 ปี
ผลส�ำรวจคนรุน่ Babyฺ Boomers (คนทีเ่ กิดในช่วง ปี 1946-1964) ในอเมริกามีแค่ 15% เท่านัน้ ทีไ่ ม่ ต้องการท�ำงานหลังเกษียณ ตรงข้ามกับอีก 36% ทีร่ สู้ กึ ว่าตนเองไม่สามารถจะเลิกท�ำงานได้เลย ผู้สูงอายุกว่า 68% นิยมเลือกซื้อของในร้านค้า สะดวกซือ้ ขนาดเล็กใกล้บา้ น ระยะทางจึงถือเป็น ปัจจัยหลักในการตัดสินใจเลือกร้านค้า ขณะทีป่ จั จัย แรกในการเลือกซือ้ สินค้าคือ คุณภาพ
ควรออมเดือนละ
14,527 บาท
*ข้อมูลนีเ้ ป็นประมาณการค่าใช้จา่ ยวัยเกษียณจากรายงานบัญชีกระแสการโอนประชาชาติ ปี 2554 ทัง้ นีต้ อ้ งคำ�นึงถึงอัตราเงินเฟ้อและค่าใช้จา่ ยรายเดือนทีต่ อ้ งการใช้หลังเกษียณ THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l 17
TREND Analysis
4 Emerging Opportunities โอกาสเกิดใหม่ การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นจากสังคมผู้สูงอายุเกิดโอกาสใหม่ ๆ ตามมา ไม่ว่าจะเป็นสินค้า และบริการใหม่ อาชีพใหม่ พฤติกรรมผู้บริโภคใหม่ เป็นต้น Boston Consulting Group 2011 ให้ขอ้ มูลว่า ตลาดสินค้าและบริการเพือ่ ผูส้ งู อายุ 55 ปี ขึ้นไปในประเทศที่พัฒนาแล้ว เช่น เยอรมนี ญี่ปุ่น สหรัฐอเมริกา จะเป็นตลาดที่เติบโตสูงสุด ในช่วงปี 2007-2030 ถือเป็นสัญญาณที่ดีที่แสดงให้เห็นถึงการเติบโตของตลาดผู้สูงอายุ ทั่วโลก ผู้สูงอายุจึงไม่ใช่ภาระ แต่เป็นโอกาส
กลุ่มผู้สูงอายุมีความ มั่งคั่งและอำ�นาจซื้อสูง
กลุม่ ผูส้ งู อายุวยั ปลาย เติบโตอย่างก้าวกระโดด
ธุรกิจใหม่ในเศรษฐกิจ ผู้สูงอายุ
หลายประเทศมีแนวโน้มว่ารายได้ของ ผู้สูงอายุจะเพิ่มสูงขึ้น มีก�ำลังซื้อ และ ใช้ จ ่ า ยมากขึ้ น ผู ้ สู ง อายุ จึ ง เป็ น ตลาด ขนาดใหญ่ที่น่าสนใจในอนาคต
กลุ่มที่มีอายุ 80 ปีขึ้นไปจะเป็นกลุ่มที่ มีการขยายตัวมากที่สุดทั่วโลกรวมถึง ในประเทศไทย น�ำมาซึ่งโอกาสใหม่ ๆ เพราะคนกลุม่ นีม้ คี วามต้องการแตกต่าง จากผู ้ สู ง อายุ ใ นช่ ว งวั ย อื่ น ชั ด เจนมาก โดยเฉพาะความต้องการด้านสุขภาพ
รายงานของ Economist Intelligence Unit (2011) ชี้ให้เห็นว่า ภาคธุรกิจ หลายด้านก�ำลังเติบโตไปพร้อมกับการ ขยายตัวของสังคมผู้สูงอายุ เช่น ธุรกิจ ด้านยา สุขภาพ และเวชภัณฑ์ทางการ แพทย์ ธุรกิจด้านอาหารและโภชนาการ ธุรกิจสารสนเทศและการสื่อสาร ธุรกิจ ธนาคารและการเงิน ธุรกิจท่องเทีย่ วและ การพักผ่อน รวมถึงธุรกิจด้านอุปโภค บริโภคที่ล้วนแล้วแต่มีความต้องการที่ สูงขึ้นทั้งสิ้น
ในอีกมุมมองหนึ่ง ผู้สูงอายุเองก็มีโอกาสที่จะท�ำงานหรือประกอบธุรกิจด้วยเช่นกัน รายงานของ Chand and Tung (2014) ชี้ให้เห็นว่า ผู้สูงอายุมักมีทักษะที่คนอายุน้อยกว่าไม่มี โดยเฉพาะทักษะทางด้านสังคมและการให้ความส�ำคัญกับ ลูกค้า อีกทั้งยังพบว่า ผลิตภาพของแรงงานผู้สูงอายุจะไม่ลดลง หากได้ท�ำงานในต�ำแหน่งที่เหมาะสมกับความสามารถ แม้จะเป็นวัยที่สมรรถภาพทางด้านร่างกายลดลง แต่ก็มากด้วยประสบการณ์เช่นกัน THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l 18
ธุรกิจใหม่ในเศรษฐกิจผู้สูงอายุ ธุรกิจเพื่อสุขภาพ ธุรกิจที่ตอบโจทย์ความกังวลด้านสุขภาพ เช่น ผลิตภัณฑ์อาหารออร์แกนิก ฟิตเนส เทรนเนอร์ส�ำหรับผู้สูงอายุ
บริการดูแลผู้สูงอายุ ผู้สูงอายุต้องการบริการที่เกี่ยวกับการดูแลเพิ่ม มากขึ้น เช่น เนิร์สซิ่งโฮม บ้านที่ออกแบบค�ำนึง ถึงผู้สูงอายุ หุ่นยนต์และเทคโนโลยีที่ช่วยดูแลผู้สูง อายุ กล้ามเนื้อเทียม ระบบบันทึกข้อมูลสุขภาพ
บริการเพื่อผู้สูงอายุ ผู้สูงอายุยังคงมีความต้องการไม่แตก ต่างจากคนในวัยอื่น แต่ร่างกายไม่ เอื้ออ�ำนวย ดังนั้นบริการที่เข้ามาช่วย อ�ำนวยความสะดวกจึงเป็นที่ต้องการ เช่ น จั ด ทั ว ร์ ท ่ อ งเที่ ย วส� ำ หรั บ กลุ ่ ม ผู้สูงอายุ บริการส่งสินค้าเดลิเวอรี
บริการทางการเงิน ให้ค�ำปรึกษาทางการเงินเพื่อวางแผน ชีวติ หลังเกษียณจะเป็นทีต่ อ้ งการมาก ขึน้ เช่นเดียวกับผลิตภัณฑ์ทางการเงิน ที่ออกแบบมาส�ำหรับผู้สูงอายุ เช่น ผลิ ต ภั ณ ฑ์ ก ารเงิ น ที่ มุ ่ ง สร้ า งรายได้ หลังเกษียณ
สินค้าที่ออกแบบมา โดยเฉพาะเพื่อผู้สูงอายุ ต้องได้รบั การออกแบบพิเศษ ให้สามารถหยิบ ใช้ได้ง่าย แม้มีก�ำลังมือน้อย สินค้าที่ค�ำนึงถึง การใช้งานจริงของผู้สูงอายุจะสามารถเจาะ ตลาดผูส้ งู อายุได้มากกว่า เช่น โทรศัพท์มอื ถือ ที่มีปุ่มขนาดใหญ่ ตลอดจนเครื่องครัวส�ำหรับ ผู้สูงอายุหรือผู้พิการ
ธุรกิจพัฒนาความรู้และทักษะ ผู ้ สู ง อายุ ต ้ อ งการท� ำ งานหลั ง เกษี ย ณมี เพิ่มมากขึ้น บริการและบุคลากรที่ช่วย พัฒนาความรู้และทักษะของผู้สูงวัยจะ เป็ น ที่ ต ้ อ งการมากขึ้ น เช่ น โรงเรี ย น สอนคอมพิวเตอร์และสอนภาษาส�ำหรับ ผู้สูงอายุ แอปพลิเคชันบริหารสมอง
THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l 19
TREND Analysis
5 Inspiration & Idea ไอเดียสร้างสรรค์ ทุกการเปลี่ยนแปลงมักน�ำมาซึ่งโอกาสและความท้าทายใหม่ ๆ อยู่ที่เราจะมองเห็นอะไรในการ เปลีย่ นแปลง และสามารถปรับตัวเพือ่ ก้าวไปพร้อมกับการเปลีย่ นแปลงนัน้ ๆ ได้อย่างไร ต่อไปนีเ้ ป็น ตัวอย่างไอเดียและธุรกิจทั้งที่เพิ่งเกิดใหม่และธุรกิจเดิมของไทยที่มีการปรับตัวเพื่อรับมือกับความ ท้าทายที่มาพร้อมกับสังคมผู้สูงอายุ
Wellness City โครงการอสังหาริมทรัพย์ครอบคลุมทัง้ โครงการบ้านจัดสรร โรงแรม และศูนย์บริการทางด้านการแพทย์ที่ออกแบบ ส�ำหรับผู้สูงอายุโดยเฉพาะ เอื้อให้ผู้สูงอายุสามารถใช้ชีวิต ประจ�ำวันได้สะดวกยิ่งขึ้น เช่น มีทางลาดส�ำหรับรถเข็น มีราวจับในห้องน�้ำ รวมไปถึงมีบริการทางการแพทย์ใน โครงการอีกด้วย
forOldy ร้านคุณตาคุณยาย เป็นธุรกิจเพื่อสังคม บริการอุปกรณ์เครื่องใช้มือสองส�ำหรับ ผู้สูงอายุในราคาย่อมเยา โดยรับบริจาคอุปกรณ์มือสองและ มีอาสาสมัครมาช่วยปรับปรุงให้อยู่ในสภาพพร้อมใช้งาน ขายผ่านทางร้านค้าออนไลน์ ไม่ว่าจะเป็นไม้เท้า รถเข็น เตียงนอน เครื่องช่วยฟัง เก้าอี้ส�ำหรับเวลาเข้าห้องน�้ำ ฯลฯ
OPPY Club คลับแห่งความสุขของผูส้ งู วัยหัวใจไฮเทค ชมรมคอมพิวเตอร์ และอินเทอร์เน็ตเพือ่ ผูส้ งู วัยของ Loxley ทีร่ วบรวมเรือ่ งราว สาระความรู้และกิจกรรมส�ำหรับผู้สูงอายุ เปิดคอร์สสอน ทักษะด้านคอมพิวเตอร์ตา่ ง ๆ แก่ผสู้ งู อายุทเี่ ป็นสมาชิก เช่น ทักษะการใช้ iPad เป็นต้น THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l 20
ตัวอย่างไอเดียเพื่อผู้สูงอายุ ที่น่าสนใจในต่างประเทศที่มี รูปแบบธุรกิจหลากหลายและ อาจยังไม่มใี นประเทศไทย จึงถือ เป็นโอกาสดีทเี่ ปิดกว้างสำ�หรับ คนรุ ่ น ใหม่ ที่ พ ร้ อ มจะสร้ า ง ธุรกิจใหม่ทมี่ คี วามสร้างสรรค์
Phillips Lifeline อุปกรณ์ติดตัวผู้สูงอายุที่สามารถกด ปุ ่ ม ส่ ง สั ญ ญาณเมื่ อ เกิ ด เหตุ ก ารณ์ ฉุกเฉินเพื่อติดต่อไปยัง Call Center ทีม่ พี นักงานพร้อมจะให้คำ� แนะน�ำและ ประสานความช่วยเหลือโดยเร็ว
Kaiser ซุ เ ปอร์ ม าร์ เ ก็ ต ในกรุ ง เบอร์ ลิ น ที่ ออกแบบเฉพาะเพื่ อ ผู ้ สู ง อายุ เช่ น มี พื้ น กั น ลื่ น ชั้ น วางของมี ร ะดั บ ที่ หยิ บ ได้ ง ่ า ยขึ้ น รถเข็ น น�้ ำ หนั ก เบา แว่ น ขยายส� ำ หรั บ อ่ า นรายละเอี ย ด สินค้า
BMW พัฒนารูปแบบการท�ำงานให้เอื้อต่อ กลุ ่ ม แรงงานของบริ ษั ท ที่ ก� ำ ลั ง จะ กลายเป็นผู้สูงอายุ พบว่าพนักงานมี ประสิ ท ธิ ภ าพในการท� ำ งานมากขึ้ น นอกจากนีย้ งั มีการปรับสวัสดิการด้าน สุขภาพ การเงิน อายุเกษียณ
Care to Go บริการดูแลผู้สูงอายุระหว่างการเดิน ทางด้วยสายการบิน โดยส่งผู้ดูแลมา เป็นเพือ่ นคอยช่วยเหลือในเรือ่ งต่าง ๆ ระหว่างการเดินทาง
CareLinx เว็ บ ไซต์ ห าคู ่ แต่ ไ ม่ ใช่ คู ่ รั ก เป็ น คู ่ ผู้สูงอายุกับผู้ดูแล ให้ทั้งสองฝ่ายได้มี โอกาสมองหาและเลือกผู้ที่สามารถ จะเข้ากันได้ดีกับตนเอง
โอกาสใหม่ในการประกอบอาชีพ ผู้ดูแลผู้สูงอายุ
ฟิตเนสเทรนเนอร์
นอกจากมีความรูพ้ นื้ ฐานด้านการพยาบาล แล้ว ควรมีความรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับความ จ�ำเป็นเฉพาะด้านร่างกายของผู้สูงอายุ และจิตวิทยาในการดูแลผู้สูงอายุ
ต้ อ งมี ค วามเชี่ ย วชาญและเข้ า ใจใน ข้อจ�ำกัดด้านร่างกายของผู้สูงอายุและ สามารถออกแบบรูปแบบการออกก�ำลังกาย ทีเ่ หมาะสมกับร่างกายของผู้สูงอายุได้
ที่ปรึกษาการเงินเพื่อการเกษียณ
อาชีพที่เกี่ยวกับการ ปรับปรุงที่อยู่อาศัยเพื่อผู้สูงอายุ ไม่ว่าจะเป็น สถาปนิก ผู้รับเหมาก่อสร้าง หรือนักออกแบบภายใน ควรต้องมีความรู้ เพิ่ ม เติ ม เกี่ ย วกั บ ข้ อ จ� ำ กั ดด้ านร่ างกาย ของผู้สูงอายุ เพื่อให้สามารถออกแบบ และปรับปรุงบ้านได้สอดคล้องกับความ ต้องการของผู้สูงอายุที่สุด
นอกจากต้องมีความรู้เกี่ยวกับการวางแผนการเงินตามช่วงอายุแล้ว ยังต้องมีความ รู้เกี่ยวกับผลิตภัณฑ์ทางการเงินใหม่ ๆ ที่ออกแบบมาเพื่อตอบสนองความต้องการ ของผู้สูงอายุด้วย THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l 21
SURVEY เมือ่ ความสูงวัยกำ�ลังจะกลายเป็นเทรนด์ทจี่ ะนำ�มาซึง่ โอกาสและการเปลีย่ นแปลง ลองมาดูผลการส�ำรวจความคิดเห็นเกีย่ วกับพฤติกรรมและทัศนคติของผูส้ งู อายุไทย ในปี 2020 ส�ำรวจ โดยบริษัท ดิ วันโอวัน เปอร์เซ็นต์ จ�ำกัด เมื่อเดือนเมษายน 2558 จากกลุ่มตัวอย่าง (อายุ 50 ปีขึ้นไป) รวม 378 คน ภายใต้งานส�ำรวจและศึกษาวิจัยซีรีส์ความรู้ ส่อง โอกาส สร้าง อาชีพ
Life การใช้จ่ายของผู้สูง อายุในแต่ละเดือน
53.6%
style แนวโน้มการ ปรับพฤติกรรม
เพื่อดูแลสุขภาพ
อาหารและเครื่องดื่ม
63.5% 27.1% ใส่ใจเรื่องอาหาร สินค้าและบริการสุขภาพ 7.8% 3.6% 1.8%
ที่อยู่อาศัย
ขภาพ 47.9% ตรวจสุ สม�่ำเสมอ
ท่องเที่ยว
ำลังกาย 43.2% ออกก� มากขึ้น
การเดินทาง
40%
1.2%
บริการ ทางการเงิน
0.3% 4.5%
สินค้า IT อื่น ๆ
พักผ่อนมากขึ้น
Health
เกินกว่า 50%
ของผูส้ งู อายุระบุวา่ ตนเองมีโรคประจำ�ตัว และเกือบ 70% ของผูส้ งู อายุทงั้ หมดทีต่ อ้ ง ไปพบแพทย์เป็นประจำ� สะท้อนให้เห็นว่า
“สุ ข ภาพเป็ น ปั ญ หา
ลำ�ดับต้น ๆ ของผูส้ งู อายุ”
Travel
การท่องเที่ยวของผู้สูงอายุ
67.1%
เที่ยวกับเพื่อนและครอบครัว
14.7% ถ้าหากมีรายได้เพิ่มขึ้น ผูส้ งู อายุตอ้ งการทีจ่ ะเก็บ ออมเงินเป็นอันดับแรก รองลงมาเป็นการใช้จา่ ย เพือ่ ท่องเทีย่ ว THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
ไม่ท่องเที่ยวเลย
14.1% ร่วมกับคณะทัวร์
3.3% ท่องเที่ยวคนเดียว
l 22
พฤติกรรมและทัศนคติ ทางด้านการเงิน
พฤติกรรมใน การบริโภค และวิถีชีวิต
ผู้สูงอายุเกือบ 4 ใน 5 มีรายได้ เพียงพอต่อรายจ่าย ถือเป็นกลุ่ม ผู้บริโภคที่มีอ�ำนาจซื้อค่อนข้างสูง
ผูส้ งู อายุกว่า 70% นิยม จับจ่ายใช้สอยด้วยเงินสด มีเพียง
27% Internet มี ผู ้ สู ง อายุ เ กื อ บ
SOCIAL MEDIA
ยอดนิยม
70% 60.7% ที่ใช้อินเทอร์เน็ตเป็นประจ�ำทุกวัน
และมีผใู้ ช้อนิ เทอร์เน็ตมากกว่า วันละ 3 ชั่วโมง มีมากถึง
37.5% 25% ของผู ้ สู ง อายุ ใ ช้ อิ น เทอร์ เ น็ ต เพือ่ ตรวจสอบราคาและคุณภาพสิ น ค้ า แต่ มี เ พี ย ง 19.4% เท่านั้นที่นิยม ซือ้ สินค้าออนไลน์
ที่ ใ ช้ บั ต รเครดิ ต และมั ก เป็ น คนสูงวัยที่ยังไม่เกษียณอายุ
ประเภทการออมและการ ลงทุนที่ผู้สูงอายุสนใจ เงินฝากธนาคาร
69%
ลงทุนในกองทุนรวม 23.8%
48.6% 4.7%
ลงทุนซื้อหลักทรัพย์ 16.9% ซื้ออสังหาริมทรัพย์ 16.6% ซื้อทองคำ�และอื่น ๆ 16.1%
แต่ที่น่าเป็นห่วงคือ มีผู้สูงอายุ ถึง 19.4% ไม่มีเงินเก็บออม THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l 23
SURVEY พฤติกรรมใน การบริโภค และวิถีชีวิต
สินค้าที่ ผูส้ งู อายุ
ต้องการ แต่ หาได้ยากใน ท้องตลาด
ของใช้ เครื่องใช้ใน ครัวเรือนส�ำหรับผู้สูงอายุ / เสือ้ ผ้าผูส้ งู อายุแบบมีดไี ซน์ / รองเท้าและของใช้ประจ�ำตัว ของผูส้ งู อายุ / รถยนต์อตั โนมัตทิ ี่ ผู้สูงอายุสามารถบังคับได้
บันเทิง
บริการไป เป็นเพือ่ นผูส้ งู อายุ เช่น ไป ห้างสรรพสินค้า / ร้านไอทีที่ มีบริการส�ำหรับผูส้ งู อายุโดย เฉพาะ /ชมรมหรือสถานที่ พบปะสังสรรค์ของผูส้ งู อายุ
สุขภาพ
ร้านอาหารสุขภาพแบบ บุฟเฟต์ / อาหารส�ำหรับผูส้ งู อายุทมี่ คี ณ ุ ภาพ / ยาและอาหารเสริมราคาไม่แพง / ศูนย์ดูแล ผูป้ ว่ ยแบบครบวงจร / โรงพยาบาลเอกชนราคา ปานกลาง / ทีป่ รึกษาด้านสุขภาพและบริการ เยี่ยมเยียนผู้ป่วยตามบ้านที่อยู่ตามล�ำพัง / บริการรับส่งและดูแลผูส้ งู อายุไปโรงพยาบาล
ความงาม
บริการเสริมความงามถึงบ้าน
ความรู้และ สันทนาการ
คอร์สเรียนภาษาออนไลน์ส�ำหรับผู้สูงอายุ / ทัวร์ขนาดเล็กน�ำเที่ยวเมืองใกล้ๆ / สื่อการ เรียนรูส้ ำ� หรับผูส้ งู อายุ / ห้องสมุดเฉพาะทาง
THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l 24
นำ�เสนอ
ไอเดีย
สร้างสรรค์ (ข้อเสนอแนะที่น่าสนใจจาก ผู้สูงอายุเกี่ยวกับโอกาสท�ำธุรกิจ)
ผู ้ สู ง อายุ ส ่ ว นใหญ่ ใ ห้ ข ้ อ เสนอแนะด้ า นสิ น ค้ า และ บริ ก ารเกี่ ย วกั บ สุ ข ภาพ มากที่สุด เช่น บริการให้ค�ำ ปรึกษาด้านสุขภาพ อาหาร เพื่อสุขภาพ ศูนย์ดูแลผู้สูง อายุ แ บบครบวงจร ฯลฯ รองลงมา เช่น ธุรกิจท่องเทีย่ ว ส�ำหรับผู้สูงอายุ ธุรกิจหรือ บริการทีใ่ ส่ใจผูส้ งู อายุ ศูนย์ อบรมความรูแ้ ละทักษะ ฯลฯ
ผู้สูงอายุให้ ความสำ�คัญกับเรือ่ ง... 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
สุขภาพ ครอบครัว ฐานะทางการเงิน ความสำ�เร็จในอาชีพการงาน เวลา การศึกษาเรียนรูเ้ รือ่ งราวใหม่ ๆ เพิม่ เติม กิจกรรมทางศาสนา กิจกรรมเพื่อสังคม
ความกังวลของคนสูงวัย 60.9% 30.2% 28.9% 24%
สุขภาพ ฐานะทางการเงิน อนาคตลูกหลาน ไม่มีความกังวล
การเตรียม พร้อมเข้าสู่ สังคมผู้สูง
อายุ
ผลการสอบถามความคิ ด เห็นคนสองกลุ่ม คือ กลุ่มที่ เกษียณแล้วและกลุ่มที่ยังไม่ เกษียณ ได้ประเด็นทีน่ า่ สนใจ
กลุ่มที่เกษียณ แล้ ว ส่ ว นใหญ่
40.3% เกษียณอายุในช่วง 55-60 ปี รองลงมา เป็ น กลุ ่ ม ที่ เ กษี ย ณ
ก่อนอายุ 55 ปี
และเกษี ย ณระหว่ า ง
61-65 ปี
ส่วนผู้ที่เกษียณหลัง อายุ 65 ปี นับว่าเป็น สัดส่วนที่น้อยมาก
กลุ่มที่ยังไม่เกษียณ
วางแผนเกษียณช้าลงเมื่อเทียบ กับคนที่เกษียณแล้ว มีเพียงส่วน น้ อ ยเท่ า นั้ น ที่ ว างแผนเกษี ย ณ ก่อนอายุ 55 ปี ผู้สูงอายุจึงมี แนวโน้มว่าจะทำ�งานยาวนานขึ้น และหลังเกษียณก็ยงั วางแผนทีจ่ ะ ใช้ชีวิตอย่างแอ็กทีฟอีกด้วย
THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l 25
interview
วัยแห่งโอกาสทอง “เราจะได้เติมเต็มประสบการณ์ และสิ่งที่อยากทำ�หลังจากทำ�งานมาตลอดชีวิต” หลังจากทีเ่ กษียณอายุการทำ�งานในวัย 60 ปี ป้าแป๋ว – กาญจนา พันธุเตชะ ค้นพบว่า เป็นวัย ทีม่ ที งั้ เงิน มีทงั้ เวลา ปลอดภาระ และมีอสิ ระมากพอทีทำ่ �ให้ไม่อยากหยุดนิง่ อยูบ่ า้ นเฉย ๆ ป้าแป๋วจึง เลือกออกไปเดินทางท่องเทีย่ วแบบแบ็กแพ็คเพียงคนเดียว ถือเป็นผูส้ งู อายุทยี่ งั มีไฟและใช้ชวี ติ ได้ตาม ตัง้ ใจ มาร่วมเรียนรูป้ ระสบการณ์การเดินทางของป้าแป๋วกันดีกว่า เผือ่ จะได้ไอเดียแปลกใหม่ทนี่ า่ สนใจ THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l 26
วัยแห่งความพร้อม หลังจากเกษียณอายุเมือ่ กันยายน 2557 ป้าเองก็ไม่อยากจะหยุดอยูบ่ า้ น เฉย ๆ และไม่ได้รสู้ กึ ว่าตัวเองแก่อะไร จึงอยากหากิจกรรมท�ำ ข้อดีของวัย เกษียณคือ มีเวลาว่างมากขึน้ มีฐานะ ทางการเงินที่ดี และมีอิสระมากพอ จึงเริม่ ต้นออกเดินทางท่องเทีย่ วด้วย ตัวเอง ซึง่ ผ่านมาแล้ว 2 ปี มีโอกาสได้ เดินทางไปพม่า 2 ครัง้ มาเลเซีย 2 ครัง้ และก�ำลังจะเดินทางไปญีป่ นุ่ เร็ว ๆ นี้ จากประสบการณ์การเดินทาง ไม่คอ่ ย เจอคนรุน่ เดียวกันท่องเทีย่ วคนเดียว มากนัก มักจะเทีย่ วกับครอบครัวหรือ ร่วมกับคณะทัวร์มากกว่า สูงวัยในยุคดิจิทัล ป้าค่อนข้างโชคดีทมี่ คี วามรูเ้ รือ่ ง ไอทีเป็นพื้นฐานจากตอนท�ำงาน แต่ ก็ ม าเรี ย นรู ้ เ พิ่ ม หลั ง จากที่ เ กษี ย ณ อายุ ได้เข้ารับการอบรมวิธีการใช้ อินเทอร์เน็ตจากศูนย์เยาวชนแถว บ้าน ท�ำให้ได้เรียนรู้เรื่อง การค้นหา ข้อมูล การจองที่พัก จองตั๋วเครื่อง บิน ส่วนตัวคิดว่าหากมีคอร์สสอน เรื่องไอทีส�ำหรับผู้สูงอายุโดยเฉพาะ จะดี ม าก หรื อ หากมี ตั ว แทนที่ ท� ำ หน้าที่ติดต่อจองที่พัก จองตั๋วเครื่อง บิน จองทัวร์กิจกรรมต่าง ๆ ให้ก็จะ สะดวกและเพิ่มความมั่นใจในการ เดินทางยิ่งขึ้น ก่อนออกเดินทาง ป้าค่อนข้างจะ ให้เวลากับการเตรียมตัว หาข้อมูลทัง้ ภาษาไทยและภาษาอังกฤษ วางแผน การเดินทาง จะมีสมุดส่วนตัวเล่ม
หนึง่ เอาไว้จดสรุปข้อมูลต่าง ๆ และ มีดกิ ชันนารีไว้แปลค�ำศัพท์ คิดว่าถ้า มีแอปพลิเคชันที่มาช่วยสนับสนุน ในส่วนนีก้ น็ า่ จะดีกว่า อาจได้ขอ้ มูล ในเชิงลึก ประหยัดเวลา และคงดีถา้ มีเว็บไซต์ทอ่ งเทีย่ วทีค่ ดั สรรสถานที่ และกิจกรรมที่เหมาะกับผู้สูงอายุ โดยเฉพาะ ส่วนเรื่องสุขภาพที่ต้อง ให้ ค วามส� ำ คั ญ โชคดี ที่ ป ้ า ดู แ ล ตัวเองมาตั้งแต่สมัยท�ำงาน สุขภาพ ร่ า งกายจึ ง ยั ง แข็ ง แรง ไม่ มี โรค ประจ�ำตัว แต่กป็ ระมาทไม่ได้ เพราะ ต้องแบกของหนักตลอดเวลา เป้ทใี่ ช้ ก็เป็นเป้สำ� หรับแบ็กแพ็คแต่ร้สู กึ ว่า ไม่ค่อยรองรับน�้ำหนักได้ดี สะพาย นาน ๆ มักปวดหลัง จะใช้กระเป๋า ล้อลากก็ไม่สะดวก เพราะต้องขึ้น ลงรถ ถ้ามีกระเป๋าเป้ที่ออกแบบมา เพื่อผู้สูงอายุโดยเฉพาะคงดี หรือ ออกแบบให้สามารถปรับเปลี่ยนได้ ทั้งสะพายและล้อลากก็จะสะดวก มากยิง่ ขึน้ อีกปัญหาคือเรือ่ งรองเท้า แม้จะเป็นรองเท้าทีอ่ อกแบบมาเพือ่ การเดินหรือวิ่งส�ำหรับคนทั่วไป แต่ ก็ยังไม่ตอบโจทย์คนสูงวัยโดยตรง และรองเท้าเพื่อผู้สูงอายุมักมีรูป ทรงเรียบง่าย ใส่ท�ำกิจกรรมเบา ๆ แต่ ไ ม่ มี แ บบส� ำ หรั บ ใส่ ท ่ อ งเที่ ย ว หรือใส่ท�ำกิจกรรมหนัก ๆ ได้ ออกเดินทางไกล...เพื่อไปเรียนรู้ ป้ า คิ ด ว่ า วั ย นี้ ไ ม่ ไ ด้ เ ป็ น วั ย ที่ อยากท่ อ งเที่ ย วเพื่ อ ท� ำ กิ จ กรรม โลดโผนหรือช็อปปิ้งสินค้าเหมือน คนวัยหนุ่มสาว แต่เป็นวัยที่ออก
THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
เดิ น ทางเพราะอยากเรี ย นรู ้ เปิ ด ประสบการณ์ ดูวิถีชีวิตความเป็น อยู่ เข้าเยี่ยมชมพิพิธภัณฑ์ ศึกษา ประวัติศาสตร์ เน้นเที่ยวเพื่อเก็บ เกี่ ย วบรรยากาศมากกว่ า ด้ ว ย ความที่ป้าไปคนเดียวก็จะอาศัยเล่า ประสบการณ์และถ่ายรูปส่งมาให้ ครอบครัวและเพื่อน ๆ ได้อ่านผ่าน ทางโซเชียลมีเดียแทน ครอบครัวเอง ก็ไม่ต้องกังวลเรื่องความปลอดภัย เพราะมีการอัพเดตข้อมูลส่งข่าวให้ กันอยู่ตลอดเวลา นับว่าเป็นข้อดี ของสมาร์ทโฟนในยุคดิจิทัล แต่ก็ ต้องใช้เวลาในการฝึกใช้ คิดว่าถ้ามี สมาร์ทโฟนที่ออกแบบมาให้ใช้งาน ง่ายเพื่อผู้สูงวัยก็คงสะดวกดี โอกาสทองของคนสูงวัย คนวั ย นี้ มั ก ถู ก เรี ย กว่ า เป็ น วั ย ทอง ดูเหมือนจะเป็นวัยขาลง แต่ จริง ๆ แล้วป้าว่าเป็นวัยแห่งโอกาส ทองทีเ่ ราจะได้เติมเต็มประสบการณ์ และสิ่งที่อยากท�ำหลังจากท�ำงาน มาตลอดชีวิตมากกว่า และในยุค ที่โลกก�ำลังก้าวเข้าสู่การเป็นสังคม ผู้สูงอายุ ป้าเองสังเกตเห็นว่าคนใน รุ่นนี้มีการเตรียมพร้อมที่ดี มีการ วางแผนการเงินก่อนเกษียณ ดูแล สุขภาพ ใส่ใจหาความสุขให้ตนเอง เพราะคงไม่ มี ใ ครอยากเป็ น คน สูงวัยทีน่ อนป่วยเป็นภาระให้กบั คน อืน่ หากเทรนด์ผสู้ งู อายุกำ� ลังมาก็คง เป็นเทรนด์ผู้สูงอายุที่อยากจะดูแล ตนเองได้ ไม่เป็นภาระให้ลูกหลาน ในอนาคตต่อไป l 27
INTERVIEW
ดินสอมินิ เพือ่ นใหม่ของคนสูงวัย “หุน่ ยนต์ดนิ สอมิน”ิ หุน่ ยนต์เพือ่ ผูส้ งู อายุตวั แรกในประเทศไทยทีพ่ ฒ ั นาโดย คุณเฉลิมพล ปุณโณทก และทีมงานของบริษทั CT Asia Robotics จำ�กัด ถือเป็นอีกหนึง่ ตัวอย่างธุรกิจทีน่ า่ สนใจในการ ใช้เทคโนโลยีเข้ามาช่วยแก้ปญ ั หา เพือ่ ตอบโจทย์ความต้องการให้แก่ผสู้ งู อายุได้เป็นอย่างดี มาร่วม เรียนรูแ้ นวคิดในการทำ�งานและการแก้ปญ ั หาเพือ่ เป็นไอเดียในการพัฒนาธุรกิจต่อไป THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l 28
“เราจะไม่หยุดพัฒนา ต้องเรียนรู้ ทำ�ความเข้าใจ สัมผัสกับการใช้ชีวิตของผู้สูงอายุให้มากขึ้น” จุดเริม่ ต้นของหุน่ ยนต์เพือ่ ผูส้ งู อายุ เดิ ม ผมท� ำ บริ ษั ท ซอฟต์ แ วร์ มาก่ อ นและเริ่ ม มาจั บ ธุ ร กิ จ ด้ า น หุน่ ยนต์เมือ่ 6 ปีทแี่ ล้ว ด้วยเห็นว่า สามารถใช้ความรู้ความเชี่ยวชาญ ด้ า นซอฟต์ แวร์ ม าพั ฒ นาต่ อ ยอด หุน่ ยนต์ได้ ประกอบกับมีเยาวชนที่ ชนะเลิ ศ การแข่ ง ขั น ด้ า นหุ ่ น ยนต์ มากมาย แต่ไม่มงี านรองรับโดยตรง เพราะไม่มบี ริษทั หุน่ ยนต์ในประเทศ ไทย ผมจึงเสียดายทรัพยากรและ ศักยภาพเหล่านั้น จึงเริ่มต้นธุรกิจ ด้านหุน่ ยนต์ขนึ้ มา ค�ำถามต่อมาคือ แล้วเราจะท�ำหุน่ ยนต์ให้ใครใช้ ซึง่ เรา เลือกกลุม่ ผูส้ งู อายุซงึ่ เป็นกลุม่ ทีค่ ดิ ว่า น่าจะได้ประโยชน์จากการพัฒนา หุน่ ยนต์มาก ผนวกกับการก้าวสูก่ าร เป็นสังคมสูงอายุในอีกไม่ชา้ นีอ้ กี ด้วย สังเกตพฤติกรรมเพือ่ ท�ำความเข้าใจ เมื่อเราปักธงว่าจะท�ำหุ่นยนต์เพื่อ ผู้สูงอายุ อันดับแรกก็ต้องไปดูว่า ผู้สูงอายุมีปัญหาอะไรบ้าง รวมถึง บุคคลรอบข้างด้วย ทัง้ แพทย์ พยาบาล คนดูแลและคนในครอบครัว ศึกษา พฤติกรรมและเก็บข้อมูล ซึ่งพบว่า ไม่มีใครสามารถเฝ้าดูแลผู้สูงอายุได้ ตลอดเวลาอย่างใกล้ชดิ ซึง่ เป็นปัญหาที่ เราอยากพัฒนาหุ่นยนต์เพื่อตอบ สนองความต้องการในส่วนนี้ โดย
หุน่ ยนต์ดนิ สอเป็นหุน่ ยนต์ตวั แรกใน ประเทศไทยและในอาเซียน ซึ่งเรา พัฒนามาแล้วทัง้ หมด 4 รุน่ หุน่ ยนต์ ดินสอมินิเป็นรุ่นที่ 4 ที่มีขนาดเล็ก สามารถวางตัง้ โต๊ะได้เพือ่ ตอบโจทย์ ผูส้ งู อายุทตี่ อ้ งนอนติดเตียง ดินสอมินิท�ำอะไรได้บ้าง ทัง้ กลางวันและกลางคืน หุน่ ยนต์ ดินสอมินิจะเฝ้ามองคุณตาคุณยาย ตลอดเวลา และยังมีฟังก์ชันอื่น ๆ เพิ่มเติมได้ เช่น เมื่อเวลาเจ็บป่วย คุณหมอสามารถติดต่อมาเพื่อพูด คุยตรวจสอบเบื้องต้นได้ทันที หรือ ที่เรียกว่า Telemedicine และยัง สามารถติดต่อกับคนในครอบครัว ได้ผ่านหุ่นยนต์โดยอัตโนมัติ คนใน ครอบครัวหรือคุณหมอก็สามารถ ที่จะดาวน์โหลดแอปพลิเคชันลงใน สมาร์ทโฟน เพือ่ ติดตามดูความเป็นอยู่ ของผูส้ งู อายุได้ตลอดเวลา เช่น การ ตื่นนอน การลุกเดิน กระทั่งหาก ผูส้ งู อายุลม้ ก็สามารถส่งสัญญาณแจ้ง ไปได้ทนั ที นอกจากนีห้ นุ่ ยนต์ดนิ สอ มินยิ งั สามารถวัดความดัน เตือนให้ ผูส้ งู อายุทานยาได้อกี ด้วย อีกเรือ่ งที่ ต้องให้ความส�ำคัญ คือ เรื่องของ ความเหงา ซึง่ จริง ๆ ผูส้ งู อายุไม่ได้ อยู่กับการเจ็บไข้ได้ป่วยตลอดเวลา แต่สงิ่ ทีเ่ ขาต้องพบตลอดเวลาคือเรือ่ ง
THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
ของความเหงา การอยูอ่ ย่างเดียวดาย เพราะฉะนัน้ เราจึงอยากให้ดนิ สอมา เป็นเพือ่ นแก้เหงา ชวนฟังเพลง ฟัง ธรรมะ เล่นเกม ดูละคร ออกก�ำลัง กาย ฯลฯ โดยเราออกแบบฟังก์ชนั ให้ใช้งานง่าย ไม่ซับซ้อน ผู้สูงอายุ สามารถใช้เองได้ โอกาสในการเติบโตและพัฒนา หลั ง จากพั ฒ นามา 6 ปี เรา ก็ ท� ำ ตลาดควบทั้ ง ไทยและญี่ ปุ ่ น เนือ่ งจากเรามีความชัดเจนว่าผลิตหุน่ ยนต์เพือ่ ท�ำภารกิจอะไร เราจึงเจาะ ตลาดไปยังกลุม่ ผูส้ งู อายุเป็นหลัก ซึง่ ผลตอบรับค่อนข้างดีมากทั้งในไทย และในญีป่ นุ่ โรงพยาบาลในไทยก็มี ติดต่อเพือ่ น�ำไปใช้ และทีญ ่ ปี่ นุ่ ทีเ่ รา ได้มีโอกาสน�ำไปให้ผู้สูงอายุที่ญี่ปุ่น ทดลองใช้ในเนิรส์ ซิง่ โฮม ซึง่ ทีญ ่ ปี่ นุ่ เองก็ยังไม่มีหุ่นยนต์รูปแบบนี้ จึง ได้รบั ความสนใจเป็นอย่างมาก เรามี จุดมุง่ หมายทีอ่ ยากจะพัฒนาหุน่ ยนต์ เพื่อผู้สูงอายุที่ดีที่สุดในโลก เพราะ ฉะนัน้ เราจะไม่หยุดพัฒนา ต้องเรียนรู้ ท�ำความเข้าใจ ใส่ใจรายละเอียด เข้าไปสังเกต สัมผัสกับการใช้ชีวิต ของผูส้ งู อายุให้มากขึน้ รวมทัง้ มอง หาพันธมิตรทางธุรกิจทีส่ ามารถร่วม กันพัฒนาต่อยอดลงในหุน่ ยนต์ดนิ สอ มินติ อ่ ไปได้ l 29
Good Idea
Daily Aging หมอนเพื่อผูสูงอายุ ผาหมสำหรับพกพา ที่นอนหรือฟูกสำหรับผูสูงอายุ เตียงนอนปรับระดับได ที่วางไมเทาเพื่อใหหยิบไดสะดวก
เกาอี้อาบน้ำแบบพับเก็บได กอกน้ำแบบดันที่เปด–ปดงาย วัสดุกันลื่นสำหรับปูพื้น ผลิตภัณฑอาบน้ำและบำรุงผิวเพื่อผูสูงอายุ แปรงสีฟนที่มีขนออนนุมเพื่อผูสูงอายุ ยายอมผมไมผสมสารเคมี ชุดชั้นในเสนใยธรรมชาติที่สวมใสสบาย ผาออมผูใหญสวมงาย เสื้อผาผูสูงอายุที่มีดีไซนทันสมัย
อาหารสดเดลิเวอรี อาหารเพื่อผูสูงอายุ ออน นุม เคี้ยวงาย อาหารเสริมในรูปแบบที่ทานงาย ตลับใสยาแบบแยกลำดับการทานชัดเจน
กลุมผูสูงอายุเปนผูบริโภคที่มีความพิเศษ มีความ ตองการที่เฉพาะและแตกตางไปจากคนวัยอืน่ อยาง ชัดเจน ลองมาดูตวั อยางไอเดียสินคาและบริการใน ชีวติ ประจำวันของกลุม ผูส งู อายุกนั บาง
wake up ตื่นนอน
shower อาบน้ำแตงตัว
Eating รับประทานอาหาร
รายการที่ตอบโจทยความตองการของผูสูงอายุ ชองโทรทัศนที่นำละครเกามาฉายใหม รายการวิทยุแชรประสบการณในวัยหนุมสาวของผูสูงอายุ นิตยสารเพื่อสุขภาพสำหรับผูสูงอายุ เว็บไซตชุมชนผูสูงอายุออนไลน แอปฯฝกสมอง
entertain
บันเทิง / พักผอน
Ex. Lumos Labs แอปพลิเคชันบริหารสมองที่เหมาะ สำหรับเด็กที่ตองการพัฒนาทักษะการเรียนรูและผูสูงอายุ ที่ตองการบริหารสมองเพื่อชะลอความเสื่อมทางดานสมอง THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l 30
ไมเทาที่มีไฟฉาย รถเข็นไฟฟาสามารถควบคุม ผานสมารทโฟนได รถแท็กซี่สวนบุคคลสำหรับผูสูงอายุ กระเปาพกพาสำหรับใสอุปกรณพยาบาล
TRAVEL การเดินทาง
SHOPPING ช็อปปง
รานคาสะดวกซื้อเพื่อผูสูงอายุ รานอาหารเพื่อสุขภาพสำหรับผูสูงอายุ บัตรเครดิตเพื่อผูสูงอายุ บริการเปนเพื่อนช็อปปงกับผูสูงอายุ
Ex. Lawson ซุเปอรมารเก็ตในญีป่ นุ ทีม่ กี ารปรับเปลีย่ น การออกแบบเพื่อผูสูงอายุ เชน ลดระดับความสูง ของชั้นวางของลง เพิ่มขนาดปายบอกราคาสินคา เพิ ่ ม โต ะ -เก า อี ้ น ั ่ ง พั ก สำหรั บ ผู ส ู ง อายุ ใ นร า น ฯลฯ
Exercise ออกกำลังกาย
health CARE ดูแลสุขภาพ
เครื่องออกกำลังกายเพื่อผูสูงอายุ รองเทาวิ่งเพื่อผูสูงอายุ โปรแกรมออกกำลังกายเพื่อสุขภาพ เทรนเนอรสวนบุคคล
แอปพลิเคชันเตือนตารางนัดพบแพทย ระบบบันทึกขอมูลการรักษาแบบออนไลน บริการเจาหนาที่พาไปโรงพยาบาล และดูแลตลอดการรักษา รถรับสงระหวางโรงพยาบาลและที่พักอาศัย
Ex.Telemedicine นวัตกรรมการดูแลผูสูงอายุจากระยะไกล ครอบครัวหรือแพทยสามารถติดตอผานเทคโนโลยีได ซึ่งคาใชจาย ถูกกวาการใชบริการเนิรสซิ่งโฮมหรือการพักฟนในโรงพยาบาลมาก
THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l 31
Universal Design
การออกแบบ เพือ่ คนสูงวัย
ราวจับ ควรมีราวจับทั้งสองด้าน ของโถส้วมหรือชักโครก
การออกแบบทีด่ คี วรตอบสนองการใช้งานของทุกคน และทุกช่วงวัย โดยแนวคิดและหลักการของ Universal Design เริ่มได้รับการยอมรับและเข้ามามีบทบาทใน ชีวิตประจ�ำวันของคนเรามากขึ้น โดยเฉพาะเมื่อโลก ก้าวเข้าสู่การเป็นสังคมผู้สูงอายุ
การออกแบบสิ่งของหรืออาคารสถานที่ให้มีความ เหมาะสม ค�ำนึงถึงความปลอดภัยและประโยชน์ใช้ งานส�ำหรับผูส้ งู อายุ โดยใช้หลัก Universal Design จะต้องท�ำให้ 1. ผู้สูงอายุใช้งานได้สะดวกด้วยตัวเอง 2. ยืดหยุ่น ปรับใช้งานได้กับสภาพร่างกายของ ผู้สูงอายุแต่ละคน 3. ช่วยทุ่นแรง ไม่ต้องออกแรงมาก 4. ค�ำนึงถึงความปลอดภัย มีการป้องกันอันตราย หากมีข้อผิดพลาด 5. มีข้อมูลประกอบการใช้งานชัดเจน ครบถ้วน 6. สามารถใช้งานง่ายและเข้าใจง่าย 7. มีการออกแบบสถานที่และขนาดเหมาะสม กับการใช้งานของผู้สูงอายุ
ที่จับประตู ทีจ่ บั ประตูหรือลูกบิดควรเป็น แบบดันขึน้ -ลงแทนแบบหมุน
ประตู ควรเป็นแบบบานเลื่อนเพื่อ สะดวกส�ำหรับคนนั่งรถเข็น
ที นี้ ม าดู กั น ดี ก ว่ า ว่ า มี ห ลั ก การการออกแบบ Universal Design อะไรบ้างที่เราควรค�ำนึงถึง เป็นเรื่องใกล้ตัวที่เราควรใส่ใจ
THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
ทางลาด ทางลาดหรือช่องประตูควรกว้าง ไม่น้อยกว่า 90 เซนติเมตร
l 32
ห้องน�ำ้ ปุ่มสัญญาณ ติดตัง้ ปุม่ ส่งสัญญาณเตือน หากเกิดเหตุฉุกเฉิน
ร้านค้าสะดวกซือ้ พืน้ ห้องน�ำ้ ปูด ้วยวัสดุกัน ลื่น และ มีราวจับตามแนวผนัง
เก้าอี้ มีเก้าอีส้ ำ� หรับนัง่ อาบน�ำ้
ทางเดิน ทางเดิ น ภายในบ้ า น และพื้ น ห้ อ งน�้ ำ ควรมี พื้นผิวเรียบเสมอกัน
ป้ายบอกรายละเอียดสินค้า ใช้ตัว หนัง สือขนาดใหญ่ก ว่าปกติหรือมี แว่นขยายบริการส�ำหรับผู้สูงอายุ ชั้นวางสินค้าอยู่ในระดับความสูงที่ ผู้สูงอายุสามารถหยิบได้โดยง่าย เพิ่มเก้าอี้ส�ำหรับให้ผู้สูงอายุนั่งพัก ตามจุดต่าง ๆ รถเข็นใส่ของที่บังคับทิศทางได้ง่าย ขึ้น ลดความฝืด
สถานทีส่ าธารณะ
บริเวณทางเดิน
การออกแบบสัญลักษณ์ต่าง ๆ ควรเลือกใช้สีขาวและน�้ำเงิน ได้ ทั้งสัญลักษณ์ขาวบนพื้นน�้ำเงิน หรือน�้ำเงินบนพื้นขาว
ราวจับบันได
ทางเข้าออก
ควรมีราวจับบันไดทั้ง สองด้าน
ทางเข้าออกอาคารควร มีทงั้ ทางลาดและบันได
ทางม้าลายควรมีทางลาดลงจาก ฟุ ต บาทและควรกว้ า งไม่ น ้ อ ย กว่า 200 เซนติเมตร
ธรณีประตู
สวิตช์ไฟ
ไม่ควรสูงเกิน 20 มิลลิเมตร
ควรติดตั้งสูงจากพื้น 90–120 เซนติเมตร
ถังขยะในที่สาธารณะควรมีช่อง ทิ้ ง สู ง จากระดั บ พื้ น ประมาณ 70–90 เซนติเมตร
หมายเหตุ : รายละเอียดของแบบแปลน ขนาด ภาพ และมุมมองต่าง ๆ ในนี้เป็นเพียงรูปภาพจ�ำลองเพื่อประกอบค�ำอธิบายเนื้อหาเท่านั้น THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l 33
step by step
“ PRODUCT DESIGNER ” ถือเป็นอาชีพที่น่าสนใจและน่าจับตามองเป็นอย่าง ยิง่ เพราะเป็นอาชีพทีม่ โี อกาสสูงทีจ่ ะแสดงทักษะและ ไอเดียอย่างสร้างสรรค์ในการออกแบบผลิตภัณฑ์ เพือ่ ตอบสนองความต้องการของผูส้ งู อายุ
1
BEGIN
จินต์ศจุ ี แก่นจันทร์
นักศึกษา คณะมัณฑนศิลป์ ภาควิชาออกแบบผลิตภัณฑ์ มหาวิทยาลัยศิลปากร
“ตอนนีก้ ำ� ลังศึกษาด้านการออกแบบผลิตภัณฑ์และมีความสนใจเกีย่ วกับ ผลิตภัณฑ์เพือ่ ผูส้ งู อายุ คิดว่าในการออกแบบผลงาน อันดับแรกต้องค�ำนึงถึง ผูใ้ ช้งานก่อนว่า เราก�ำลังออกแบบเพือ่ ใคร เพือ่ ผูส้ งู อายุใช้เอง หรือผูด้ แู ล เป็นคนใช้งานหลัก ออกแบบเพือ่ แก้ปญ ั หาหรือพัฒนาปรับปรุงด้านไหน เริม่ จากการสังเกตพฤติกรรม ประเมินความเป็นไปได้ และค้นคว้าหาข้อมูล ต้อง ศึกษาสัดส่วนร่างกาย สรีระ และข้อจ�ำกัดของผูส้ งู อายุ การคิดงานให้ตอบ โจทย์ตอ้ งคิดให้รอบด้าน” “การเริ่มต้นธุรกิจในยุคนี้ถือเป็นเรื่องง่ายกว่าเมื่อก่อนมาก มีหลากหลาย ช่องทางให้นำ� เสนอผลงานหรือผลิตภัณฑ์ แต่เราต้องมีไอเดียทีด่ ี สร้างสรรค์ แตกต่าง และมีเอกลักษณ์เป็นของตนเองเพือ่ ให้เป็นทีน่ า่ จดจ�ำ ถึงแม้การเริม่ ต้นอาจจะยาก แต่ถา้ เรามุง่ มัน่ พอก็ไม่นา่ จะเกินความพยายาม”
?
ฝากคำ�ถามถึงผู้ที่เริ่มต้นออกแบบแล้ว ทำ�อย่างไรให้ผลงานออกแบบเป็นที่น่าสนใจ และสามารถเจาะกลุ่มลูกค้าได้?
THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l 34
2
START
ณิชกมล เตชะทวีกจิ กุล นักศึกษา คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์และการออกแบบ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี (ผู้ออกแบบชุดเฟอร์นิเจอร์ในครัวสำ�หรับผู้สูงอายุโครงการ iTAP) “ในขั้นตอนการออกแบบ เราค่อนข้างให้ความส�ำคัญกับความ รู้สึกของผู้ใช้ จะออกแบบอย่างไรให้ผู้สูงอายุใช้แล้วรู้สึกแข็งแรง เขาสามารถท�ำสิ่งต่าง ๆ ได้ด้วยตนเอง ส่งเสริมคุณภาพชีวิต สร้างความมั่นใจในการท�ำกิจกรรมต่าง ๆ แต่ทั้งนี้ก็ต้องไม่ลืมที่ จะค�ำนึงถึงความปลอดภัยและอาการบาดเจ็บที่อาจเกิดจากการ ใช้งาน ต้องศึกษาลักษณะปัญหาและข้อจ�ำกัดทางด้านร่างกายของ ผู้สูงอายุเป็นอย่างดี”
ทำ�อย่างไรให้ผลงานออกแบบเป็นที่น่าสนใจ และสามารถเจาะกลุ่มลูกค้าได้? “ปัญหาอย่างแรกในการออกแบบคือ เรื่องความเข้าใจเกี่ยวกับ ผู้สูงอายุ ทุกวันนี้ผลิตภัณฑ์ผู้สูงอายุส่วนใหญ่มักออกแบบไปใน ทางการแพทย์ ผู้สูงอายุเองไม่ค่อยอยากใช้งานดีไซน์อารมณ์นี้ เพราะให้ความรู้สึกเป็นคนป่วยที่ต้องรักษา และนี่เป็นอีกปัจจัย หนึ่งที่เลือกออกแบบผลงานชิ้นนี้ออกมา เน้นให้มีรูปลักษณ์ที่ น่าใช้ ให้ความรู้สึกกลมกลืนกับผลิตภัณฑ์ของคนทั่วไป แต่พบว่า ยังมีน้อยมากในประเทศไทย”
?
ฝากคำ�ถามถึงผู้ที่ประสบความสำ�เร็จในการทำ�ธุรกิจแล้ว มีแนวทางในการพัฒนาผลงานอย่างไร
THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l 35
3
SUCCESS
จิรชัย ตัง้ กิจงามวงศ์
R&D Marketing Director บริษัท อุตสาหกรรมดีสวัสดิ์ จำ�กัด (ผูผ้ ลิตและออกแบบเก้าอีสำ้ �หรับผูส้ งู อายุ เบรซ สตูล โครงการ iTAP)
“งานออกแบบผลิตภัณฑ์เพื่อผู้สูงอายุนั้น บางคนมักเข้าใจว่า เป็นการออกแบบเพือ่ การใช้งานเพียงอย่างเดียว แต่ผมกลับมองว่า การออกแบบยังช่วยเสริมอารมณ์และสร้างความรูส้ กึ ในการมีชวี ติ ให้มคี ณ ุ ค่า ซึง่ แนวคิดนีน้ า่ จะเป็นอีกแนวทางทีน่ า่ ศึกษาเพราะการ ที่ร่างกายจะแข็งแรงนั้น จิตใจก็มีส่วนส�ำคัญไม่แพ้กัน” “ตลาดผู้สูงอายุเป็นตลาดที่ทุกคนจับตามองและเป็นตลาดที่มี ก�ำลังซื้อสูง แต่ในขณะเดียวกัน ผู้สูงอายุเองก็มีความต้องการ หลากหลาย เราจึงต้องท�ำความเข้าใจว่า ตลาดดังกล่าวเป็น Niche Market มากกว่า Mass Market ดังนัน้ ถ้านักออกแบบรุน่ ใหม่หรือ ธุรกิจต่าง ๆ สามารถช่วยพัฒนาสินค้าและบริการอย่างสร้างสรรค์ ก็น่าจะเป็นการดีและมีโอกาสเติบโตเพิ่มมากขึ้นในประเทศ” THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l 36
มีแนวทางในการพัฒนาผลงานอย่างไร “นักออกแบบหลายคนมักมองว่า การออกแบบคือ การแสดงตัวตนของตนเอง ซึ่งงานต่าง ๆ ที่ออก มานั้นเริ่มมีการเปลี่ยนแปลงเป็นงานศิลปะ โดย พยายามให้คนอืน่ เข้าใจความเป็นตัวตนของเรา แต่ ในงานออกแบบผลิตภัณฑ์เพื่อผู้สูงอายุ ผมคิดว่า เราต้องเอาตัวเองไปยืนในจุดนั้น แล้วตีโจทย์ว่า ถ้าเราเป็นผู้สูงอายุที่มีปัญหาต่าง ๆ เหล่านั้นแล้ว เราต้องการอะไร ซึ่งการออกแบบในลักษณะนี้ น่าจะเป็นการออกแบบทีต่ อบโจทย์เป้าหมายได้ด”ี โครงการสนั บ สนุ น การพั ฒ นาเทคโนโลยี ข องอุ ต สาหกรรมไทย (iTAP) โดยสำ�นั ก งานพั ฒ นาวิ ท ยาศาสตร์ แ ละเทคโนโลยี แ ห่ ง ชาติ (สวทช.) ร่ ว มกั บ คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์และการออกแบบ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้า ธนบุรี จัดกิจกรรมโครงการพัฒนาผลิตภัณฑ์ตามแนวคิดเศรษฐกิจสร้างสรรค์ สำ�หรับผู้สูงอายุ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างความตระหนักรู้ในการเปลี่ยนผ่าน เข้าสู่สังคมสูงอายุของประเทศ ส่งเสริมให้คนรุ่นใหม่พัฒนาผลิตภัณฑ์สำ�หรับ ผู ้ สู ง อายุ รวมถึ ง ศึ ก ษาและรวบรวมองค์ ค วามรู ้ ค วามเข้ า ใจ เพื่ อ เผยแพร่ สู่ภาคอุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้องกับการออกแบบสร้างสรรค์ต่อไป
THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l 37
case study of business
เป็นมากกว่ารองเท้า Hopewear ถือเป็นตัวอย่างธุรกิจที่น่าสนใจ ที่สอดคล้องกับการเปลี่ยนแปลงในการเข้าสู่สังคม ผู้สูงอายุและยังเป็นธุรกิจเพื่อสังคมที่น่าชื่นชม อีกด้วย โดยจุดเริม่ ต้นเกิดจาก ณัฐพจน์ อัฒนวานิช และวลัยพร เจริญศักดิ์ ได้รับแรงบันดาลใจมา จากการพูดคุยกับผู้สูงอายุในศูนย์อพยพน�้ำท่วม และได้เล็งเห็นถึงปัญหาสุขภาพเท้าของผู้สูงอายุ ส่วนหนึ่งเป็นเพราะสวมใส่รองเท้าที่ไม่เหมาะสม รองเท้าเพือ่ ผูส้ งู อายุทวี่ างขายในท้องตลาดมักเป็น สินค้าแบรนด์เนมที่มีราคาแพงและขายตามห้าง สรรพสินค้าทีผ่ สู้ งู อายุทวั่ ไปเข้าถึงได้ยาก จึงเกิดไอเดีย ทีอ่ ยากจะออกแบบและผลิตรองเท้าเพือ่ ผูส้ งู อายุใน ราคาไม่แพง ประมาณคูล่ ะ 1,000 บาท ให้ผสู้ งู อายุ
ที่มีรายได้น้อยสามารถซื้อหามาใส่ได้ โดยท�ำการ ศึกษาและเก็บข้อมูล พร้อมขอค�ำแนะน�ำจากแพทย์ และผู้เชี่ยวชาญโดยตรง เพื่อให้ได้รองเท้าที่สวมใส่ สบาย ถนอมสุขภาพเท้า และปลอดภัยแก่ทุกคน โดยได้มกี ารระดมทุนผ่าน เว็บไซต์ taejai.com เพือ่ น�ำเงินทุนทีไ่ ด้ไปผลิตรองเท้าเพือ่ ผูส้ งู อายุและ น�ำไปมอบให้กบั มูลนิธพิ ฒ ั นางานผูส้ งู อายุ จั ง หวั ด เชียงใหม่ วันงานได้มีการจัดกิจกรรมให้ความรู้ เกี่ยวกับเรื่องสุขภาพเท้าและพูดคุยแลกเปลี่ยน ความคิ ด เห็ น เพื่ อ น� ำ มาพั ฒ นาผลงานออกแบบ ต่อไป นอกจากนี้ยังมีการติดตามผลตอบรับจาก ผูส้ งู อายุทไี่ ด้สวมใส่รองเท้าถึงประโยชน์และปัญหา ต่าง ๆ เพื่อน�ำมาปรับปรุงต่อยอดอีกด้วย
THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l 38
กลุ่มเป้าหมาย กลุ่มผู้สูงอายุ ช่องทางการขาย เฟซบุ๊กแฟนเพจ ชมรมผู้สูงอายุ แนวคิด ออกแบบรองเท้าให้เหมาะสมกับ เท้าของผูส้ งู อายุ ป้องกันปัญหาและ ถนอมสุขภาพเท้า ใช้วสั ดุคณ ุ ภาพดี ราคาประหยัด เป็นธุรกิจเพือ่ สังคม
จุดเด่น ออกแบบให้รองรับสรีระเท้าของผู้สูงอายุ ในประเทศไทยโดยเฉพาะ ใช้วัสดุคุณภาพดี ทนทาน ราคาประหยัด ครอบคลุม 6 ฟังก์ชัน คือ กันลื่น กระชับ ปลอดกลิ่น พยุงอุ้งเท้า ปรับขนาดได้ และ ลดแรงกระแทก แผนการตลาด โครงการ “One for One หนึ่งคนได้ หนึ่งคนรับ” เมื่อซื้อรองเท้า 1 คู่ ทาง Hopewear จะส่งมอบรองเท้าอีก 1 คู่ ให้กับผู้สูงอายุรายได้น้อย
มี แ ผนขยายธุ ร กิ จ ไปยั ง ตลาดอาเซี ย น เพราะรูปแบบและสรีระเท้าของคนใน แถบอาเซียนมีความใกล้เคียงกัน ง่ายต่อ การออกแบบและต่อยอดผลิตภัณฑ์
THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l 39
IDEA / Business
Kernel of life อุปกรณ์ตรวจโรคทางไกล ในพื้ น ที่ ห ่ า งไกลความเจริ ญ ที่ ค วามช่ ว ยเหลื อ ทางการแพทย์อาจเข้าถึงได้ยากและไม่ทันการ ท�ำให้ส่งผลกระทบต่อคนป่วย โดยเฉพาะกลุ่ม ผูส้ งู อายุทมี่ กั มีปญ ั หาด้านสุขภาพ Fuseproject สตูดโิ อในเมืองซานฟรานซิสโก สหรัฐอเมริกา จึงได้ ออกแบบและพัฒนาอุปกรณ์ตรวจโรคทางไกลขึน้ “Kernel of life” เป็นอุปกรณ์ทจี่ ะช่วยให้ผปู้ ว่ ย ในพืน้ ทีห่ า่ งไกลสามารถเข้าถึงการรักษาในเบือ้ งต้น ได้ โดยเป็นชุดอุปกรณ์ทางการแพทย์ที่สามารถ ตรวจโรคได้ ออกแบบให้มีสีสันสวยงามเพื่อใช้ สวมใส่ เมื่ อ เปิ ด ฝาครอบออก จะมี รู เ ล็ ก ๆ แบ่งออกเป็น 4 เฉดสี ตามประเภทของตัวอย่าง ชีวภาพ ได้แก่ น�้ำลาย เลือด ปัสสาวะ และ ลมหายใจ เพื่อส่งข้อมูลทางไกลไปยังแพทย์ผู้ เชีย่ วชาญให้ทำ� การวินจิ ฉัย ตรวจสอบ และแสดง ผลกลับมายังแอปพลิเคชันในสมาร์ทโฟนของผูป้ ว่ ย พร้อมทัง้ แนะน�ำถึงวิธกี ารรักษาเบือ้ งต้น นอกจากนี้ ยังช่วยให้แพทย์สามารถติดตามอาการของคนไข้ ได้อีกด้วย อีกทั้งสตูดิโอยังมีแผนที่จะพัฒนาชุด อุปกรณ์ให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้นในอีก 5-10 ปีขา้ งหน้าด้วย
Oxo Good Grips เครื่องครัวสำ�หรับคนสูงวัย Sam Farber เริม่ ต้นการท�ำธุรกิจผลิตภัณฑ์เครือ่ ง ครัว Oxo Good Grips เพราะได้รบั แรงบันดาลใจ จากการทีภ่ รรยาของเขาป่วยด้วยโรคไขข้ออักเสบ ท�ำให้มีความยากล�ำบากในการใช้มีดปอกผลไม้ และอุปกรณ์เครือ่ งครัวอืน่ ๆ โดยทีมงาน Smart Design ของบริษทั ได้รว่ มกันออกแบบและพัฒนา ผลิตภัณฑ์เครื่องครัวที่รองรับการใช้งานได้ในวง กว้าง ครอบคลุมทุกเพศทุกวัย (Universal Design) รองรับการใช้งานของคนที่มีปัญหาการออกแรง ตามข้อนิว้ โดยเฉพาะอย่างยิง่ กลุม่ คนทีม่ อี ายุ 50 ปีขนึ้ ไป นอกจากจะใส่ใจด้านฟังก์ชนั การใช้งานแล้ว ยังออกแบบให้มคี วามทันสมัยอีกด้วย ผลิตภัณฑ์ เครื่ อ งครั ว ของ OXO จึ ง มี ค วามพิ เ ศษและ แตกต่างไปจากสินค้าโดยทั่วไป เช่น ด้ามจับ อุปกรณ์เป็นวัสดุเนื้อนุ่มแต่ไม่ลื่น ด้ามจับที่ปรับ ขนาดให้ใหญ่ขึ้นสามารถหยิบจับได้สะดวก ใช้ งานได้ดีทั้งคนถนัดซ้ายและถนัดขวา นอกจาก ผลิตภัณฑ์ที่เอื้อต่อผู้สูงอายุโดยตรงแล้ว Sam Farber เองยังถือเป็นตัวอย่างผู้สูงอายุที่เกษียณ อายุแล้วมาเริม่ ต้นท�ำธุรกิจได้อย่างน่าสนใจ
THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l 40
Ueshima จุดนัดพบของผู้สูงอายุ ในช่วงทีธ่ รุ กิจร้านกาแฟก�ำลังได้รบั ความนิยมอย่างมากในปัจจุบนั แต่ละ ร้านจึงพยายามสร้างเอกลักษณ์ทนี่ า่ จดจ�ำของตนเองเพือ่ สามารถดึงดูดใจ ลูกค้า เช่น ร้านกาแฟ Ueshima ในประเทศญีป่ นุ่ ออกแบบร้านและ เน้นการบริการส�ำหรับผูส้ งู อายุวยั เกษียณเป็นส�ำคัญ อิงกับกระแสสังคม ผูส้ งู อายุทมี่ โี อกาสเติบโตสูงในอนาคต ท�ำให้ Ueshima แตกต่างจาก ร้านกาแฟอืน่ ๆ โดยภายในร้านออกแบบและสร้างบรรยากาศทีเ่ หมาะกับ ผูส้ งู อายุ ทางเดินภายในร้านมีขนาดกว้างกว่าปกติ เฟอร์นเิ จอร์เอือ้ ต่อ การใช้งานของผูส้ งู อายุ ห้องน�ำ้ มีราวจับเพือ่ ความปลอดภัย นอกจากนี้ เมนูอาหารและเครื่องดื่มส่วนใหญ่ยังเน้นให้รองรับลูกค้าผู้สูงอายุ เช่น อาหารเคี้ยวง่าย ตัวหนังสือในเมนูมีขนาดใหญ่ง่ายต่อการอ่าน มีพนักงานคอยบริการเสิรฟ์ ถึงโต๊ะ ท�ำให้ Ueshima ได้รบั ความนิยม เป็นอย่างมากในญีป่ นุ่
Smart Walking Stick by Fujitsu ไม้เท้าอัจฉริยะ ผูส้ งู อายุสว่ นใหญ่จะประสบปัญหาด้านการทรงตัวจนต้อง อาศัยไม้เท้าช่วยพยุงในเวลาเดิน ประกอบกับมีปญ ั หา ประสิทธิภาพด้านความจ�ำลดลง บริษทั ฟูจสิ ึ ประเทศ ญีป่ นุ่ จึงได้พฒ ั นาไม้เท้าไฮเทค Smart Walking Stick ทีเ่ ชือ่ มโยงไม้เท้าเข้ากับเทคโนโลยี นอกจากไม้เท้าจะ ช่วยพยุงให้สามารถเดินเหินได้คล่องแล้ว ยังช่วยให้ ผูส้ งู อายุสามารถไปในทีต่ า่ ง ๆ ได้อย่างไม่ตอ้ งกังวลหรือกลัว ว่าจะหลงทาง เพราะมีฟงั ก์ชนั น�ำทางด้วยระบบดาวเทียม
แสดงลูกศรบอกทิศทางผ่านหน้าจอ LED ทีอ่ ยูบ่ ริเวณด้าม จับ สามารถมองเห็นได้ชดั เจน และยังมีระบบเชือ่ มต่อ ไปยังสมาร์ทโฟนของคนในครอบครัวให้สามารถตรวจ สอบต�ำแหน่งได้วา่ ขณะนีผ้ สู้ งู อายุอยูท่ ใี่ ด และทีส่ ำ� คัญ ไม้เท้าไฮเทคยังสามารถวัดอัตราการเต้นของหัวใจและ วัดอุณหภูมขิ องผูใ้ ช้ได้อกี ด้วย หากพบอาการผิดปกติขนึ้ มา เช่น อัตราการเต้นของหัวใจผิดปกติ ระบบจะส่งการ แจ้งเตือนทางอีเมลและติดต่อไปยังศูนย์แพทย์ได้ทนั ที
THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l 41
IDEA /Business
SCG Eldercare Solution ห้องน�้ำเพื่อผู้สูงอายุ เมื่ออายุมากขึ้น สมรรถภาพทางร่างกายก็ลดลง การใช้ชีวิตประจ�ำวันจึงกลายเป็นเรื่องที่ยากขึ้น ส�ำหรับผู้สูงอายุ นอกจากบริเวณบ้านที่จะต้อง ออกแบบให้มคี วามเหมาะสม เอือ้ ต่อการท�ำกิจวัตร ประจ�ำวันต่าง ๆ ของผูส้ งู อายุแล้ว ยังมีสงิ่ ทีล่ ะเลย ไม่ได้คอื ห้องน�ำ้ เพราะเป็นสถานทีท่ มี่ คี วามเสีย่ ง เป็นอันดับแรก ๆ ที่อาจก่อให้เกิดอุบัติเหตุแก่ ผูส้ งู อายุ ศูนย์บริการและรวมสินค้าเรือ่ งบ้านครบ วงจร SCG Home Solution ได้ตระหนักถึงความ ส�ำคัญของปัญหานี้ จึงจัดท�ำบริการออกแบบ ห้องน�ำ้ ส�ำหรับผูส้ งู อายุโดยเฉพาะ หรือส�ำหรับบ้าน ที่มีผู้สูงอายุอาศัยร่วมกับคนอื่น ๆ ในครอบครัว ภายใต้การแนะน�ำจากผูเ้ ชีย่ วชาญโดยตรง มีการ แนะน�ำรูปแบบผลิตภัณฑ์ทเี่ หมาะสม สามารถช่วย ลดความเสี่ยงจากการเกิดอุบัติเหตุในห้องน�้ำได้ รวมถึงช่วยเพิม่ ความสะดวกสบายในการใช้หอ้ งน�ำ้ และสุขภาพที่ยืนยาวส�ำหรับผู้สูงวัยอีกด้วย เช่น ราวจับมีเซนเซอร์ เก้าอีอ้ าบน�ำ้ แบบพับเก็บได้ ฯลฯ
ไอเดียระบบจัดหางานออนไลน์ ลายคราม.com ส�ำหรับผู้สูงอายุที่ท�ำงานมายาวนาน เมื่อถึงวัย เกษียณอายุแล้ว หลายคนคงรู้สึกเบื่อที่ต้องหยุด อยูบ่ า้ นเฉย ๆ และด้วยเวลาว่างทีม่ ากขึน้ ท�ำให้ผสู้ งู อายุสว่ นใหญ่มกั มองหากิจกรรมทีช่ ว่ ยคลายเหงา ให้แก่พวกเขาได้ School of Change Makers พื้นที่น�ำเสนอโครงการสร้างสรรค์เพื่อสร้างความ เปลีย่ นแปลงทีด่ ใี นสังคม ได้นำ� เสนอโครงการดี ๆ อย่ า ง ลายคราม.com ไอเดี ย โดยคุ ณ ณิ ช า พิ ท ยาพงศกร เสนอแนวคิ ด การจั ด ท� ำ เว็ บ แพลตฟอร์มส�ำหรับจัดหางานเพื่อช่วยแก้ปัญหา ให้กับผู้สูงอายุที่อยากหากิจกรรมหรืองานท�ำใน วัยหลังเกษียณ โดยเน้นงานเบา ๆ เหมาะสมกับ สภาพร่างกายและจิตใจของคนสูงวัย เช่น งาน ดูแลเด็ก ท�ำสวน ประดิษฐ์สงิ่ ของต่าง ๆ ผูส้ งู อายุ ทีส่ นใจสามารถสมัครสมาชิกผ่านเว็บไซต์และกรอก รายละเอียดส่วนตัวเพือ่ ให้ผวู้ า่ จ้างพิจารณา ถือเป็น แนวคิดทีน่ า่ สนใจและมีโอกาสพัฒนาในอนาคต
THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l 42
Wheel-go-round แอปพลิเคชันช่วยสืบค้นสถานทีสำ่ �หรับผูส้ งู อายุทใี่ ช้วลี แชร์ ส�ำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ร่วมกับการท่องเทีย่ วแห่งประเทศไทย (ททท.) และบริษทั ไมโครซอฟท์ (ประเทศไทย) จ�ำกัด ได้เปิด ตัวแอปพลิเคชัน Wheel-go-round ซึง่ พัฒนามาจาก แนวคิดของนักศึกษาในโครงการ Microsoft Student Partners โดยเป็นแอปพลิเคชันทีจ่ ะช่วยให้ผใู้ ช้วลี แชร์ สามารถค้นหาเส้นทางในการเดินทางไปยังสถานทีต่ า่ ง ๆ ได้งา่ ย ๆ และได้ทราบด้วยว่า สถานทีน่ นั้ ๆ มีสงิ่ อ�ำนวย
ความสะดวกอะไรบ้างมารองรับคนใช้วลี แชร์ เช่น มีลฟิ ต์ มีราวจับในห้องน�ำ้ ทางลาด ทีจ่ อดรถ ฯลฯ โดยรวบรวม ข้อมูลสถานทีก่ ว่า 200 จุดในเขตกรุงเทพมหานคร แบ่ง เป็นหมวดหมู่ เช่น ท่องเทีย่ ว ช็อปปิง้ ขนส่งมวลชน ศาสนสถาน สถานทีร่ าชการ ธนาคาร โรงพยาบาล ฯลฯ โดยทีผ่ ใู้ ช้สามารถช่วยเพิม่ ข้อมูลสถานทีใ่ หม่ลงไปได้อกี ด้วย จึงเป็นแอปพลิเคชันทีช่ ว่ ยท�ำให้การเดินทางของ ผูส้ งู อายุทใี่ ช้วลี แชร์มคี วามราบรืน่ ขึน้
SILVERLINE เปลีย่ นสมาร์ทโฟนเก่าเอาใจคนวัยเก๋า บริษทั ด้านโทรคมนาคม SingTel และองค์กรไม่แสวงผล ก�ำไร Willing Heart ได้รว่ มกันจัดท�ำ PROJECT SILVERLINE เพือ่ ผูส้ งู อายุในประเทศสิงคโปร์ โดยเปิดรับบริจาค สมาร์ทโฟนเก่า ยีห่ อ้ iPhone จากคนทีไ่ ม่ใช้แล้ว เพือ่ น�ำมา ปรับเปลีย่ นและพัฒนาระบบบางส่วนให้มคี วามเหมาะสม และตอบโจทย์ความต้องการของผู้สูงอายุมากยิ่งขึ้น ออกแบบให้ใช้งานง่าย ไม่ซบั ซ้อน โดยติดตัง้ แอปพลิเคชัน ใหม่จำ� นวน 5 แอปพลิเคชัน ได้แก่
Inspire App : แอปฯ สร้างแรงบันดาลใจให้ ผูส้ งู อายุผา่ นรูปภาพ ข้อความ หรือค�ำคมต่าง ๆ Connect App : แอปฯ ส�ำหรับติดต่อสือ่ สาร โดยใช้ภาพแทนตัวหนังสือทีอ่ า่ นยาก Well- being App : แอปฯ แสดงข้อมูลเรือ่ ง สุขภาพ เคล็ดลับต่าง ๆ ทีน่ า่ สนใจ Discover App : แอปฯ ส�ำหรับแชร์เรือ่ งราว ต่าง ๆ ของผูส้ งู อายุกบั ครอบครัวหรือเพือ่ น ๆ ด้วยกันเอง คล้ายโซเชียลมีเดียเพือ่ ผูส้ งู อายุ Emergency App : แอปฯ ส�ำหรับแจ้งเหตุ ฉุกเฉินไปยังโรงพยาบาลหรือสถานีต�ำรวจได้ ทันที โดยแอปพลิเคชันดังกล่าวได้ผา่ นการพัฒนา ขึน้ เป็นพิเศษจากการศึกษาความต้องการของ ผูส้ งู อายุโดยเฉพาะ
THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l 43
quiz
START
ใสใจสม่ำเสมอ
A
ใสใจบาง
B
ไมใสใจเลย
C
ใสใจดูแลสุขภาพ บางไหม?
1 โลกกำ�ลังก้าวเข้าสู่การเป็นสังคม ผู้สูงอายุ เราที่เป็นคนหนุ่มสาว ในวันนี้ก็ต้องกลายเป็นส่วนหนึ่ง ของสังคมผู้สูงอายุในวันข้างหน้า มาลองเล่น Quiz นีเ้ พือ่ ทบทวน ดูว่า เรามีความพร้อมที่จะเป็น ผูส้ งู วัยอย่างมีคณ ุ ภาพแล้วหรือยัง
วิธีเล่น ตอบคำ�ถามในแต่ละข้อ แล้วดูคำ�เฉลยด้านล่าง
A
เริ่มนานแลว
B
เริ่มแลว
C
ยังไมเริ่ม
ผลสรุปความพร้อมที่จะเป็นผู้สูงวัยอย่างมีคุณภาพ ตอบข้อ
ตอบข้อ
ตอบข้อ
มากที่สุด
มากที่สุด
มากที่สุด
C
B
A
สนใจมองหาสิ่งใหม ๆ เสมอ A พยายามมองหาสิ่งใหม ๆ B ไมสนใจเลย
คุณยังไม่มีความพร้อม ในการเตรี ย มตั ว เพื่ อ ที่ จะเป็นผู้สูงวัยเลย ลอง กลั บ ไปทบทวนว่ า มี เรื่องไหนที่คุณมองข้าม ไป และอะไรที่ควรใส่ใจ บ้าง ทั้งในปัจจุบันและ ในอนาคต
คุ ณ เป็ น คนที่ มี ค วาม พร้ อ มในระดั บ หนึ่ ง มี ก ารเตรี ย มตั ว และ เริ่ ม วางแผนไว้ แ ล้ ว ในหลาย ๆ ด้ า น แต่ ก็ ยั ง มี อี ก หลายเรื่ อ งที่ ควรค�ำนึงถึงและไม่ควร มองข้าม
คุ ณ มี ก ารเตรี ย มความ พร้อมทีด่ ี หากรักษาวินยั และท�ำตามแผนที่วางไว้ อย่างสม�่ำเสมอ สบายใจ ได้ว่า คุณจะเป็นผู้สูงอายุ ที่มีคุณภาพชีวิตที่ดีอย่าง แน่นอน
THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
7 สนใจหาความรูหรือ รวมกิจกรรมที่สราง ทักษะใหม ๆ บางไหม?
l 44
C
เลือกทานสม่ำเสมอ
A
แลวแตโอกาส
B
ไมเลือกเลย
C
ทานอาหารเพื่อ สุขภาพบางไหม?
ออกกำลังกาย บอยแคไหน?
3
2
A
5 วัน / สัปดาห
B 1-2 วัน / สัปดาห A มีครอบคลุมพรอมทุกดาน เริ่มออมเงิน หรือยัง?
B
กำลังทำ
C
ไมสนใจ
C ไมออกกำลังกายเลย
4
10
ผลตรวจสุขภาพ ประจำป เปนอยางไรบาง?
9
ทำประกันสุขภาพ บางหรือยัง?
8 มีการเตรียมความพรอม เรื่องรายได หลังเกษียณบางไหม?
เริ่มตนเตรียมพรอมไวบางแลว
A
กำลังคิด
B
ไมมีเลย
C
A
ผานเกณฑดีทั้งหมด
B
คาบเสน
C
ไมตรวจสุขภาพเลย
5 วางแผนการทำงาน ไปจนเกษียณ ไวบางไหม?
6 A เที่ยวและทำกิจกรรมสม่ำเสมอ B
เที่ยวบางเปนบางครั้ง
C
ไมเลย
วางแผนการทองเที่ยว หรือกิจกรรม สรางสุขบางไหม?
THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
A
วางแผนไวชัดเจน
B
ยังไมมีแผน
C
ไมคิดเลย
l 45
Inspiration
ต่อไปนี้เป็นตัวอย่างธุรกิจหรือกิจกรรมเพื่อผู้สูงอายุ มา ลองดูแนวคิดการทำ�ธุรกิจและการสร้างสรรค์กจิ กรรมดี ๆ เพือ่ เป็นแนวทางและสร้างแรงบันดาลใจให้กบั คนรุน่ ใหม่ตอ่ ไป แนวคิด
“เตรียมรับเทรนด์สงั คมผูส้ งู อายุทกำี่ �ลังมา“ ผึง้ นภา สุขเสรีกลุ ชัย ธุรกิจรองเท้า BEENAPA
“โดยปกติแบรนด์ของเราท�ำรองเท้าแฟชัน่ ส�ำหรับผูห้ ญิง เน้นใส่สบาย ใช้วสั ดุ คุณภาพดีและมีความสวยงาม แต่เริม่ หันมาสนใจรองเท้าเพือ่ ผูส้ งู อายุมากขึน้ อาจ ด้วยเทรนด์การเข้าสูส่ งั คมผูส้ งู อายุ ซึง่ อยูใ่ นระหว่างการพัฒนาสินค้า เพราะเป็น กลุม่ ผูบ้ ริโภคทีม่ คี วามพิเศษ จึงต้องศึกษาข้อมูลเพือ่ ให้ตอบโจทย์และเหมาะสม กับรูปแบบเท้าของผูส้ งู อายุไทยมากทีส่ ดุ ” แนวคิด
“ทำ�อย่างไรให้พวกเขาใช้สนิ ค้า แล้วรูส้ กึ ไม่แก่ ไม่แปลกแยก“
พจน์ พรรณเชษฐ์ธุ เดรสใยกันชง
“เดิมทีมคี วามรูใ้ นเรือ่ งการผลิตเสือ้ ผ้าเครือ่ งแต่งกายอยูแ่ ล้ว และได้รบั แรงบันดาลใจ มาจากคุณแม่ซงึ่ อยูใ่ นวัยผูส้ งู อายุ จึงสนใจอยากท�ำธุรกิจเพือ่ ผูส้ งู อายุ โดยขอค�ำ ปรึกษาเกีย่ วกับแนวคิดการออกแบบ ส�ำหรับธุรกิจเพือ่ ผูส้ งู อายุซงึ่ คนส่วนใหญ่มกั มองข้ามการน�ำเสนอ คือ ผูส้ งู อายุจำ� นวนมากไม่อยากรูส้ กึ ว่าตัวเองแก่ โจทย์คอื เราจะท�ำอย่างไรให้พวกเขาใช้สนิ ค้าแล้วรูส้ กึ ไม่แก่ ไม่แปลกแยก เราจึงยึดแนวคิด นีใ้ นการออกแบบ”
“อยากให้ศนู ย์ดแู ลผูส้ งู อายุมมี าตรฐานทีด่ ี เหมือนมีลกู หลานคอยดูแล“
แนวคิด
บุญชู จูระมงคล เนิรส์ ซิง่ โฮม
“เปิดบริการมาแล้วกว่า 10 ปี โดยเริม่ จากคุณป้าทีเ่ คยเป็นพยาบาลในสถานรับดูแลผูส้ งู อายุในสหรัฐอเมริกา เมือ่ กลับมาพบว่าธุรกิจประเภทนีใ้ นไทยยังมีจำ� นวนน้อยมากและไม่มมี าตรฐานทีด่ ี จึงมีแนวคิดทีอ่ ยากให้ศนู ย์ดแู ล ผูส้ งู อายุมมี าตรฐานทีด่ ี ใส่ใจและให้ความรูส้ กึ เหมือนคุณตาคุณยายพักผ่อนอยูบ่ า้ นโดยมีลกู หลานคอยดูแล ” THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l 46
แนวคิด
“สิง่ สำ�คัญทีต่ อ้ งคำ�นึงถึงสำ�หรับผูส้ งู อายุ คือ เรือ่ งสุขภาพ สินค้าจึงเน้นทีค่ วามปลอดภัย“
จรัสพงศ์ โขติกวณิชย์ Ventry ทีน่ อนเพือ่ สุขภาพ
“แรงบันดาลใจในการท�ำธุรกิจมาจากคุณพ่อที่เป็นแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านกระดูก ท่านได้ออกแบบหมอนเพือ่ สุขภาพส�ำหรับคนทีป่ วดคอและปวดหลัง ซึง่ คุณยายได้ มีโอกาสใช้ จึงคิดว่าน่าจะเหมาะกับผูส้ งู อายุ ประจวบกับผูส้ งู อายุมจี ำ� นวนเพิม่ ขึน้ จึงมองเห็นโอกาสในการท�ำธุรกิจ เราจึงออกแบบสินค้าโดยเน้นความปลอดภัยและ รองรับสรีระได้อย่างถูกต้อง ใช้วสั ดุทมี่ คี ณ ุ ภาพ ดูแลรักษาง่าย ท�ำความสะอาดง่าย” แนวคิด
“สนับสนุนให้ผสู้ งู อายุเข้าร่วมกิจกรรม เพือ่ ส่งเสริมสุขภาพกายใจทีด่ “ี ณัฐพงศ์ ประภากุล Facebook Fan Page “กิจกรรมดี ๆ เพือ่ ผูส้ งู อายุ”
“จัดท�ำขึน้ เพือ่ สนับสนุนให้ผสู้ งู อายุได้มโี อกาสเข้าร่วมหรือท�ำกิจกรรม อย่างน้อย ก็เป็นส่วนหนึง่ ทีจ่ ะช่วยส่งเสริมให้ผสู้ งู อายุสนใจดูแลสุขภาพกายและสุขภาพใจทีด่ ี เพื่อให้ใช้ชีวิตในวัยสูงอายุอย่างมีคุณค่าและมีคุณภาพ เช่น กิจกรรม ASK for AD ถามหาความจ�ำ ตามหาความเสือ่ ม เพือ่ ให้ความรูค้ วามเข้าใจและสร้างความ ตระหนักเกีย่ วกับโรคอัลไซเมอร์” แนวคิด
“เพือ่ กระตุน้ ให้ผคู้ นเห็นความสำ�คัญ ของผูส้ งู อายุ“ ดร.สุภาภรณ์ คำ�เรืองฤทธิ์ Facebook Fan Page “สูส่ งั คมผูส้ งู อายุ”
“จุดเริม่ ต้นเพือ่ ต้องการสร้างพืน้ ทีส่ ำ� หรับน�ำเสนอข่าวสาร ให้ความรูท้ เี่ ป็น ประโยชน์เกีย่ วกับผูส้ งู อายุ และกระตุน้ ให้ผคู้ นเห็นความส�ำคัญของการเป็น ผูส้ งู อายุ อีกทัง้ ยังต้องการให้คนรุน่ ใหม่เห็นความส�ำคัญในการเตรียมตัว เข้าสูก่ ารเป็นผูส้ งู อายุทมี่ คี ณ ุ ภาพชีวติ ทีด่ ”ี THE OPPORTUNITY : KNOWLEDGE SERIES BY OKMD
l 47
ขอบคุณข้อมูล หน้า 6-9 -- World Population Prospects : The 2012 Revision (United Nations, 2013) -- สถานการณ์ผู้สูงอายุไทย พ.ศ. 2556 (มูลนิธิสถาบันวิจัย และพัฒนาผู้สูงอายุไทย, 2557) หน้า 10-11 -- World Population Prospects : The 2012 Revision (United Nations, 2013) -- Ageing Societies : A Comparative Introduction (Timonen, 2008) -- สถานการณ์ผู้สูงอายุไทย พ.ศ. 2556 (มูลนิธิสถาบันวิจัย และพัฒนาผู้สูงอายุไทย, 2557) -- สูก่ ารเติบโตอย่างมีคณ ุ ภาพ : ความท้าทายและโอกาสของ ประเทศไทยในสามทศวรรษหน้า (สมเกียรติ ตัง้ กิจวานิชย์ และคณะ, 2557) หน้า 12-21 -- Understanding The Needs and Consequences of The Aging Consumer (AT Kearney, 2013) -- World Population Prospects : The 2012 Revision (United Nations, 2013) -- Chand, Masud and Tung, Rosalie L. (2014) -- Statistics on average effective age and official age of retirement in OECD countries (OECD, 2012) -- The Economist, 2014 -- สถานการณ์ผู้สูงอายุไทย พ.ศ. 2556 (มูลนิธิสถาบันวิจัย และพัฒนาผู้สูงอายุไทย, 2557) -- Japan Institute for Labor Policy and Training, 2006 -- National Institute on Aging, 2007 -- งานวิจัยของสถาบันวิจัยตลาดทุน, 2556 -- Centre for Local Economic Strategies (2012)
-- รายงานบัญชีกระแสการโอนประชาชาติในปี 2554 ส�ำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคม แห่งชาติ และ www.aommoney.com -- หนังสือ The 50-plus Market (2005) , Dick Stroud -- AARP and GFK Custom Research North America (2011). Baby Boomers Envision What’s Next. -- Boston Consulting Group , (2011) Global Aging : How Companies Can Adapt to the New Reality. -- Trendwatching (2014) ‘Consumer Trend Canvas’ -- Economist Intelligence Unit (2011) -- www.wellnesscity.com -- www.foroldy.com -- www.happyoppy.com -- www.lifelinesys.com -- www.caretogobeyond.sg/nursing -- www.carelinx.com -- www.bmw.com -- www.kaisers.de หน้า 22-25 -- ผลการส� ำ รวจความคิ ด เห็ น เกี่ ย วกั บ พฤติ ก รรมและ ทัศนคติของผู้สูงอายุไทยในปี 2020 ส�ำรวจโดยบริษัท ดิ วันโอวัน เปอร์เซ็นต์ จ�ำกัด หน้า 26-29 -- www.facebook.com/hipsterkanjana -- www.ctasiarobotics.com หน้า 30-31 -- www.lumosity.com -- www.lawson.jp หน้า 32-33 -- หนั ง สื อ “ข้ อ แนะน� ำ การออกแบบสิ่ ง อ� ำ นวยความ สะดวกส�ำหรับทุกคน” จัดท�ำโดย สมาคมสถาปนิกสยาม
ในพระบรมราชูปถัมภ์ และส�ำนักงานกองทุนสนับสนุน การสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) หน้า 34-37 -- www.nstda.or.th/index.php/component/ taxonomy/iTap หน้า 38-39 -- www.facebook.com/hopewear.product หน้า 40-43 ข้อมูลและรูปภาพจาก -- www.dezeen.com -- www.japandailypress.com และ www.telegraph. co.uk -- www.oxo.com และ www.smartdesignWorldwide.com -- www.roytawan.com และ www.economist.com -- www.changemakers.com -- www.scgexperience.co.th/scgeldercare และ www.thaimediapress.com/scg-eldercare-solution -- www.thaihealth.or.th -- www.info.singtel.com หน้า 46-47 ข้อมูลและรูปภาพจาก -- www.facebook.com/pages/BEENAPA -- www.60plusthailand.com -- www.ventry.com -- www.facebook.com/GoldenlifeNursingHome -- www.facebook.com/pages/Oldpeoplethailand -- www.facebook.com/pages/สู่สังคมผู้สูงอายุ ข้อมูลคอลัมน์ Scoop, The Number และ Trend Analysis มาจากงานส�ำรวจและศึกษาวิจัย ซีรีส์ความรู้ ส่อง โอกาส สร้าง อาชีพ เรื่องการเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ โดยบริษัท ดิ วันโอวัน เปอร์เซ็นต์ จ�ำกัด (2558)
“We turn not older with years, but newer everyday” -Emily Dickinson, US poet-