Analyse #9 Investeringen en Legal Success by Contentway

Dit is een commerciële uitgave van European Media Partner bij deze krant. DECEMBER 2018 | NR. 9

Analyse

CONTENT WITH A PURPOSE

Analyse Investeringen en Legal Success

Investeringen:

Jamie Siminoff – Oprichter van Ring “Ik heb een immense drive om het goede te doen. Door de ervaring van mijn vrouw werd ik me ervan bewust wat de video-deurbel kon betekenen voor het verminderen van criminaliteit in woonwijken. Het werd mijn drive en zo’n drive hebben is essentieel om te slagen. Geld verdienen is geen goede motivator, je moet echt iets tastbaars willen bereiken.” Lees meer op pagina 10

Lees meer interessante artikelen op analysenederland.nl Legal Success:

Hans de Boer – Voorzitter VNO-NCW

Duizelig word ik er als econoom wel eens van; nieuwe wetgeving. De inkt van de AVG is nog niet opgedroogd of de e-privacy directive komt er al weer aan. En de wet DBA is nog niet ‘kaltgesteld’ of nieuwe wetgeving is al op komst. En herinnert u zich de WWZ nog? Oh nee, er is nu al weer de WAB om zaken te repareren. Zomaar een paar voorbeelden.

SIGRID KAAG

MINISTER VAN BUITENLANDSE HANDEL EN ONTWIKKELINGSSAMENWERKING

‘Nederlandse ondernemers zijn bij uitstek geschikt om in het gat te springen dat Britse concurrenten straks achterlaten’ Lees meer op pagina 22

Lees meer op pagina 18

Legal Success:

Investeringen:

In een publicatie van het NCSC

Rente op spaargeld. Daar word je onderhand niet echt vrolijk van. De spaarrente ligt op dit moment zelfs lager dan de inflatie. Dus je kan zeggen dat je er op achteruit gaat met geld op een spaarrekening. Dan is het geen gekke gedachte dat spaarders nu zoeken naar alternatieven en vaker uitkomen bij beleggen in Lees meer op pagina 6 aandelen.

Cybersecurity: preventie en respons wordt één ding duidelijk: digitale dreigingen in Nederland nemen toe. Cyberaanvallen zijn profijtelijk, laagdrempelig en met weinig risico voor aanvallers. M2-Financieele-Dagblad.pdf 1 16.11.2018 12:52:44

Lees meer op pagina 20

SKAGEN m2 – één van de beste wereldwijde vastgoedfondsen*

Voor meer informatie over SKAGEN m2, ga naar:

www.skagenfunds.nl/m2

CMY

Beleggen alternatief voor spaarrekening

Ook verkrijgbaar bij Binck en DeGiro *Citywire, gemeten over drie jaar, per 14 november 2018

2 INLEIDING – ANALYSENEDERLAND.NL

ANALYSE.

PROFIELEN IN DEZE PUBLICATIE

European Media Partner presenteert Analyse Investeringen en Legal Succes. Nu de economie verder aantrekt en de rente op de spaarrekening daalt, wordt investeren voor velen weer een aantrekkelijke optie. Maar waarin zou u dan moeten investeren? En wat voor impact hebben de veranderende wetten en regels op het ondernemen in Nederland. U leest er alles over in deze campagne. Zo spreken we onder andere met Jamie Siminoff, ondernemer en oprichter van Ring. Bij het Amerikaanse programma Shark Tank werd zijn onderneming niet ondersteund, maar toch zette hij door. Inmiddels zit hij zelf op de stoel van de sharks, en investeert hij in bedrijven waar hij zelf in gelooft.

Marco Buti Directeur-generaal Economische Zaken, Europese Commisie

aandacht aan de veranderingen in onze weten regelgeving, met een speciale focus op de gevolgen van de brexit. Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, Sigrid Kaag, vertelt ons aan de vooravond vanhet stemmen in het Britse parlement over de zorgen en problemen die een harde Brexit met zich mee zou kunnen brengen.

Jamie Siminoff Oprichter Ring

Sigrid Kaag Minister van Buitenlandse handel en Ontwikkelingssamenwerking

Wij wensen u veel leesplezier! Hans de Boer, Voorzitter VNO-NCW

Daarnaast besteden we in deze campagne een hoop

Wilt u meer lezen over de gevolgen van de Brexit voor Nederlandse ondernemers? Lees dan het interview met Sigrid Kaag op pagina 22.

INHOUD INVESTERINGEN 4 Voorwoord: Marco Buti 6 Beleggen als alternatief voor sparen 7 Online register voor duidelijkheid 8 Nieuw investeringsperspectief 10 Profiel: Jamie Siminoff 12 Vastgoed kan weer 14 De beheerder van uw pensioen 16 Duurzaam beleggen LEGAL SUCCESS 18 Voorwoord: Hans de Boer 20 Cybersecurity 22 Profiel: Sigrid Kaag 24 Nieuws over wetgeving

ANALYSE. Campagne Manager: Saïd Laktami & Laila Belfadla

said.laktami@europeanmediapartner.com laila.belfadla@europeanmediapartner.com

POPULAIRE ARTIKELEN OP ANALYSENEDERLAND.NL Verduurzaming vastgoed stevige kluif

Volg ons digitaal:

De verduurzaming van vastgoed is een proces met twee dimensies. Enerzijds bestaat er de pittige uitdaging om de bestaande Nederlandse bebouwing te vergroenen. En aan de andere kant valt evenmin te ontkennen dat er tal van initiatieven worden genomen om dat proces on track te krijgen.

Foto: Marte Visser

Oude auto’s en stenen. Dat zijn de favoriete beleggingsobjecten van Jort Kelder. Maar het maakt Kelder niet zozeer uit waar je in belegt, als je maar belegt. “Het zou heel goed zijn als iedereen gaat beleggen, omdat het mensen verbindt met het bedrijfsleven, de motor van onze welvaart.”

@europeanmediapartner

Bekijk exclusieve films en video's op onze campagne website.

Managing Director:

Amanda Ghidoni

Chief Content Officer Redacteur: Layout: Tekst:

Mats Gylldorff Marjon Kruize Rowan Brandt Mark van der Heijden Eoin Hennekam Jerry Huinder Marjon Kruize Hugo Schrameyer Arenda Oomen Ring Julius Schrank Universiteit Maastricht Het Financieele Dagblad 2018 RODI Rotatiedruk

Coverfoto:

Op onze campagne website vindt u nog veel meer interessante artikelen en interviews.

Gedistribueerd: Drukkerij:

CONTENT WITH A PURPOSE

Foto: Fotolia

Jort Kelder: “Iedereen zou moeten beleggen.”

“Alles is tegenwoordig connected, daar heb ik drie jaar geleden al mijn zorgen over geuit”, stelt Mischa Rick van Geelen, ethisch hacker. “We knopen alles vast aan Internet, maar er is geen regelgeving wat betreft digitale veiligheid.” Je leest de gehele kroniek op analysenederland.nl.

TIPPEN

EXCLUSIEF VOOR HET WEB

DIGITALE CONTENT DIGITALE KRONIEK

SAÏD & LAILA

Saïd Laktami & Laila Belfadla Campaign Managers

Wilt u op de hoogte zijn van de laatste trends wat betreft investeren in vastgoed of niet-beursgenoteerde aandelen, of juist weten wat de veranderende wetgeving voor invloed kan hebben op uw onderneming? Dan bent u bij deze campagne aan het juiste adres.

ANALYSENEDERLAND.NL

CONTENT WITH A PURPOSE

European Media Partner Nederland B.V. Keizersgracht 424 • NL-1016 GC Amsterdam Tel: +31 20 808 82 00 Email: nl@europeanmediapartner.com www.europeanmediapartner.com

Recycle of geef het magazine door!

analysenederland.nl

European Media Partner is gespecialiseerd in contentmarketing en native advertising. Wij combineren redactionele inhoud met themakranten die bij toonaangevende dagbladen zijn bijgevoegd. Wij zorgen ervoor dat de boodschap van uw merk wordt overgebracht, en uw doelgroep de juiste beslissingen neemt.

ADVERTENTIE

Klein van stuk, grote impact Ondanks bewijs dat genderdiversiteit rendeert op lange termijn, zijn vrouwen nog steeds dramatisch ondervertegenwoordigd in corporate leadership.1 Sinds het plaatsen van ‘Fearless Girl’ in de financiële wijk van New York, brachten we wereldwijd een gesprek op gang rond de kracht van vrouwen in leiderschap en we zijn trots op die impact. Als ’s werelds derde grootste vermogensbeheerder met $2.7 biljoen2 vermogen onder beheer, gebruiken we onze stem en de waarden waar we voor staan om een meetbaar verschil te maken over de hele wereld.3

SLIMMER LENEN EN INVESTEREN

ssga.com/fearlessgirl

CrowdFUNding Hoog rendement Lage kosten

Foto credit: Federica Valabrega Standbeeld door Kristen Visbal

Transparant

“Why Diversity Matters” McKinsey, Feb 2015; “Women on Boards: Global Trends in Gender Diversity on Corporate Boards,” Lee, Linda Eling, et al., MSCI, November 2015. 2 Op 30 juni 2018. 3 State Street Global Advisors Asset Stewardship Team.

Grootste Platform in Nederland AFM Vergunning

085 273 3465 info@geldvoorelkaar.nl 14046-cash-Fearless Girl ad PBM in Dutch_125x163_v1.indd 1

06/12/2018 16:24

Duurzaamheid. Wilt u de wereld én uw rendement verbeteren? Wilt u de wereld verbeteren door te beleggen in bedrijven die maatschappelijk verantwoord beleggen hoog in het vaandel hebben? Dan bent u bij Schroders aan het juiste adres. Wij lopen voorop in duurzaam beleggen en kunnen u helpen verantwoorde en effectieve keuzes te maken die beter zijn voor de wereld én voor u. Maak de wereld een beetje beter, samen met Schroders. www.schroders.be/duurzaamheid

Voor wat er écht toe doet. Let op: de waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Marketingmateriaal uitgegeven door Schroder Investment Management Limited, 1 London Wall Place, London EC2Y 5AU. Registratienummer 1893220 Engeland. Geauthoriseerd en gereguleerd door de Financial Conduct Authority.

ADVERTORIAL

Cyan Magenta Yellow Black

Ontbreken actuele leveringsvoorwaarden erg risicovol Hogarth Worldwide

H119414_P169688

Schroders

195.0 x 265.0 mm

Het Financieele Dagblad ESG

Belgium

195.0 x 265.0 mm

16-11-2018

Izem Venhar

195.0 x 265.0 mm 30/10/2018 12:02

De kleine lettertjes. Zo worden algemene voorwaar- mingen uit het MKB geen voorwaarden heeft opge164 Shaftesbury Ave, London, WC2H 8HL, UK. T: +44 20 7240 6400 www.hogarthww.com den bij een overeenkomst vaak genoemd, alsof ze er steld. Dat is erg risicovol.” niet echt toe doen. Niets is minder waar. Ontbrekende of onvolledige voorwaarden leiden vaak tot kost- De problemen die dan ontstaan, kunnen de ondernebare conflicten. mer voor flinke kosten zetten. Grutterink: “Denk hierbij aan rekeningen die niet betaald worden of de kosten De algemene voorwaarden of leveringsvoorwaarden bij voor de inhuur van een jurist.” Hij concludeert daarom: een overeenkomst zijn als de regels van het spel waar- “Het hebben van algemene of leveringsvoorwaarden is aan partijen bij een overeenkomst zich moeten houden, onmisbaar in deze tijd. En het periodiek laten controlemet name wanneer zaken niet lopen zoals gedacht. “Al- ren van je voorwaarden door een specialist is echt aan gemene voorwaarden zijn niet verplicht, maar kunnen te bevelen.” een hoop gedoe voorkomen, o.a. bij onenigheid over de levering van een product of dienst, de betaling of ga- Als een verzekeraar iets weet, is het dat voorkomen berantie”, zegt Edwin Grutterink, general manager Scha- ter is dan genezen. Reaal helpt ondernemers daarom de & Inkomen bij VIVAT, het overkoepelende concern graag met het beheersen van risico’s. “We bieden een van Reaal. heel scala aan verzekeringen voor de zakelijke markt, van rechtsbijstand tot aansprakelijkheid en arbeidsonAls deze voorwaarden ontbreken of onvolledig zijn kan geschiktheid”, zegt Grutterink. “Samen met het interdat tot verschillende conflicten leiden. Die onenighe- mediair helpen wij de ondernemer met het voorkomen den lopen uiteen van onduidelijkheid over de inhoud en oplossen van schades. Zo bieden wij ook de mogevan de overeenkomst en over de wijze waarop deze lijkheid om de leveringsvoorwaarden te laten checken moet worden uitgevoerd tot vragen over hoe de over- door een jurist. Hiervoor werken wij samen met juriseenkomst kan worden gewijzigd of geannuleerd en vra- ten van Flexx van DAS.” gen over garantie en schadevergoedingen. De laatste maanden van dit jaar heeft Reaal zelfs een De algemene voorwaarden hebben dus betrekking op aantrekkelijke actie voor ondernemers en zzp-ers, veressentiële onderdelen van een overeenkomst, maar telt Grutterink. “Wie voor 1 januari 2019 drie verzekrijgen desondanks niet altijd voldoende aandacht. keringen onderbrengt bij Reaal krijgt een algemene “Uit een eigen onderzoek blijkt dat 45,6 procent van voorwaardencheck ter waarde van 349 euro cadeau. De de ondernemers minder dan één keer per vijf jaar de ervaren juristen van Flexx van DAS controleren graag algemene voorwaarden controleert. Bij dit aantal zit- jouw algemene voorwaarden zodat deze weer juridisch ten ook ondernemers die helemaal geen voorwaarden up-to-date zijn.” hebben opgesteld (17,5 procent)”, zegt Grutterink. Hoe groter de onderneming, hoe vaker actuele alge- Op deze manier zorgt Reaal ervoor dat ondernemers mene voorwaarden aanwezig zijn. Grutterink: “Toch alles lekker geregeld hebben en niet onnodig wakker zien wij dat nog 10,2 procent van de grotere onderne- hoeven te liggen in 2019!

“We bieden een heel scala aan verzekeringen voor de zakelijke markt, van rechtsbijstand tot aansprakelijkheid en arbeidsongeschiktheid”

Edwin Grutterink, General manager Schade & Inkomen bij VIVAT

CONTENT WITH A PURPOSE

Foto: Europese Commissie

4 INVESTERINGEN VOORWOORD – ANALYSENEDERLAND.NL

Marco Buti, directeur-generaal Economische zaken van de Europese Commissie

Investering: Ondersteuning van toekomstbestendige banen en groei in Europa Het ondersteunen van investeringen was de afgelopen tien jaar de kern van het Europese economische beleid. Aan het begin van de economische crisis daalden de investeringspercentages in heel Europa. Sindsdien is de situatie aanzienlijk verbeterd, met name dankzij krachtig overheidsoptreden, ook op EU-niveau. De investeringen zijn aangetrokken en zullen in 2018 naar verwachting stijgen met een degelijke 3 procent in de EU en met zelfs 5,5 procent in Nederland. Toch blijven de investeringsquotes onder het niveau van voor de crisis. Verdere beleidsmaatregelen zijn dus nodig om de potentiële groei te bevorderen en de onevenwichtigheden in de eurozone te verminderen.

Investeringen zijn de motor van de toekomstige groei. Ze genereren nieuwe ideeën, technologieën en innovaties en bieden mensen nieuwe vaardigheden. Het dichten van de blijvende investeringskloof betekent dus ook het scheppen van nieuwe en betere banen voor Europeanen. Met name overheidsinvesteringen spelen een belangrijke rol bij het corrigeren van onvolkomenheden op de markt en het ondersteunen van de economie, op voorwaarde dat zij particuliere ondernemingen niet verdringen. De economische en financiële gover-

nance van de eurozone is aanzienlijk versterkt. Dit heeft geholpen bij het aanpakken van de financiële fragmentatie, het stabiliseren van de banksystemen en het verlenen van

steun aan landen waar de financiële stabiliteit in gevaar is. Het investeringsplan van de Europese Commissie, ook bekend als het plan-Juncker, heeft eveneens aanzienlijk bijgedragen aan het stimuleren van investeringen in Europa. Dankzij het plan is er ongeveer 350 miljard euro aan extra investeringen losgekregen; precies op schema om de ambitie van 500 miljard euro extra investeringen in 2020 te bereiken. Bijna een derde van deze investeringen komt ten goede aan het mkb, 850.000 bedrijven in Europa. Een groot deel daarvan is geïnvesteerd in toekomstgerichte sectoren zoals OR&D, energie of digitale technologie. De klus is echter nog niet geklaard.

Knelpunten in de regelgeving staan investeringen nog steeds in de weg,

zoals blijkt uit een onlangs gepubliceerde Eurobarometer-enquête. Hoewel er aanzienlijke verschillen tussen de landen bestaan – Nederland is een van de best presterende landen – zorgen de nauwe banden van de nationale economieën ervoor dat als hervormingen worden doorgevoerd daar waar dat het meest nodig is, dit de groei en de werkgelegenheid in de EU als geheel ten goede komt. Voortbouwend op het succes van het investeringsplan heeft de Commissie voorgesteld om dit plan te verbreden en uit te breiden via het nieuwe InvestEU-programma. InvestEU zal verder gaan met het aanjagen van publieke en particuliere investeringen, en tegelijk marktfalen en lacunes in de investeringen aanpak-

ken. Het zal ook een groot aantal bestaande financiële instrumenten samenbrengen om het effect en de focus van het Europese investeringsbeleid te verbeteren. Hiermee kunnen we banen, groei en innovatie in Europa ondersteunen. Marco Buti, directeur-generaal Economische zaken van de Europese Commissie

DE SITUATIE IS VERBETERD Men investeert tegenwoordig weer veel meer. Op analysenederland.nl leest u er meer over. ADVERTORIAL

‘Iedereen heeft recht op een waardevolle oude dag’ Rendement op investeringen in vastgoed en aandacht voor ouderen gaan prima hand in hand. Zo hoeven financiële doestellingen niet te conflicteren met het toezicht op het welzijn van senioren. De vraag die daarachter ligt, is of het volstaat om hulpbehoevenden ondersteuning te bieden zoals nu gemiddeld wordt aangeboden in verzorgingstehuizen. “Waarom kan dat niet anders? Met meer respect voor de cliënten”, vraagt CEO Jan Robert Nicolaas van Excellent Zorgvastgoed Garantiefonds zich af. Deze financiële instelling wil komende jaren luxe zorglocaties realiseren die specifiek bedoeld zijn voor hulpbehoevende ouderen uit de hoge welstandsklasse. Het waren min of meer particuliere omstandigheden die Nicolaas en zijn partner binnen de organisatie, Maik Moermans, bewust maakten van de huidige zorgkwaliteit. Beiden hadden een familielid die zorg nodig had, maar waar amper naar werd omgekeken. “Een hulpbehoevende oudere die ondersteuning nodig heeft, krijgt hulp van de thuiszorg. Maar je wilt als alleenstaande cliënt niet alleen op tijd je medicatie

krijgen, je wilt ook een beetje in de watten worden gelegd.” Wat Nicolaas en Moermans nu voor ogen staat, is netwerk van kleinschalige, luxe zorglocaties. De kunnen in het buitengebied liggen, terwijl ook luxere locaties in een stadsomgeving niet worden uitgesloten. Wat die specifieke locaties in ieder geval gemeen hebben, is het niveau van luxe. “Dat zeg ik er wel meteen bij: de locaties zijn toegankelijk voor mensen met extra bestedingsmogelijkheden. Het concept moet immers ook betaald worden.” Deze zorgambities vormen de kern van het ‘celebrate your retirement’-concept, terwijl dit kwalitatief hoogwaarde woonzorgconcept bovendien een aantrekkelijk en stabiel rendement op vermogen oplevert. Door de toenemende vergrijzing is er immer sprake van een groeimarkt, terwijl er krapte bestaat in de markt van luxere zorgcomplexen. “Deelnemers kunnen al vanaf drieduizend euro instappen, terwijl wij door de groeimarkt een rendement kunnen realiseren van zeven procent.”

“Celebrate your retirement” BELEG IN EXCLUSIEF ZORGVASTGOED EN ONTVANG DIRECT 7% RENTE PER JAAR MEER INFORMATIE: WWW.EZVG.NL INFO@EZVG.NL TEL. 0570-238283

5 JAAR

7% PER JAAR

Groenwoningen Fonds Beleggen in het Groenwoningen Fonds betekent beleggen in één van de groenste woningfondsen van Nederland. Er wordt belegd in een portefeuille van jonge duurzame Nederlandse huurwoningen. Het energielabel van aangekochte woningen is vrijwel altijd A++++. De woningportefeuille De woningportefeuille van het Groenwoningen Fonds bestaat uit 259 grondgebonden woningen en 42 appartementen. De huur bedraagt gemiddeld € 929 per maand.

Credit Linked Beheer Credit Linked Beheer B.V. (opgericht in 2012) treedt op als beheerder van het Groenwoningen Fonds. Credit Linked Beheer B.V. beheert ook het Huurwoningen Nederland Fonds en het Duurzaamwoningen Fonds. De beheerder beschikt over een door de AFM verleende vergunning en valt onder toezicht van de AFM. Risico’s Beleggen in het Groenwoningen Fonds brengt, zoals bij elke belegging in vastgoed, risico’s met zich mee, die kunnen leiden tot een lager of negatief rendement. • Verhuur- en leegstandsrisico; • Kostenrisico (hoger dan verwachte onderhoudskosten); • Politieke risico’s (de fiscale behandeling van groene beleggingen kan in de toekomst wijzigen); • Financieringsrisico (omdat het fonds gebruik maakt van financiering zullen negatieve ontwikkelingen versterkt doorwerken in de fondsresultaten); • Renterisico (de rente kan meer stijgen dan geprognosticeerd); • Ontwikkelrisico (bijvoorbeeld vertraging bij de bouw).

Met de opbrengst van de derde emissie zal de woningportefeuille verder worden uitgebreid.

Meer informatie over het fonds, de opbouw van het rendement en de risico’s vindt u in het algemeen verkrijgbare gestelde (en door de AFM goedgekeurde) prospectus. U vindt het prospectus en het essentiële informatiedocument op groenwoningenfonds.nl/downloads. Fiscaal voordeel groene beleggingen Het Groenwoningen Fonds is een door de overheid aangewezen groenfonds, waardoor u als particuliere belegger fiscaal voordeel geniet. Particuliere participanten profiteren, onder voorwaarden, van een fiscaal voordeel van minimaal 1,28% tot maximaal 2,38% per jaar. *

De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

6 INVESTERINGEN – ANALYSENEDERLAND.NL

CONTENT WITH A PURPOSE

Beleggen prima alternatief voor spaarrekening Rente op spaargeld. Daar word je onderhand niet echt vrolijk van. De spaarrente ligt op dit moment zelfs lager dan de inflatie. Dus als je dat doorrekent, kun je ook zeggen dat je er reëel gezien op achteruit gaat met geld op een spaarrekening. En dan is het geen gekke gedachte dat spaarders nu zoeken naar alternatieven en vaker uitkomen bij beleggen in aandelen. Dat klinkt eng en risicovol, omdat beleggen in aandelen op korte termijn verlies kan opleveren. Wie daar toch voor wil gaan, kan kiezen voor passief beleggen. En dat is zeker een goed idee als je een lange horizon hebt. Op korte termijn kun je door beursschommelingen, waar ook passief beleggen onder lijdt, negatieve rendementen hebben, maar wat deze vorm aantrekkelijk maakt, is dat er sprake is van een goedkope en efficiënte uitvoering. “Een kind kan de was doen, zo eenvoudig is passief beleggen in de basis”, stelt Rob Bauer, hoogleraar Institutionele Beleggers aan de Universiteit Maastricht. “Er bestaan verschillende vormen, maar waar het in de kern om gaat, is dat een belegger voor de lange termijn geld vrijmaakt voor het investeren in effecten.” Passief betekent in deze context dat de belegger

Foto: Universiteit Maastricht

Bij passief beleggen wordt meer rendement gehaald dan wanneer vermogen op een spaarrekening blijft staan.

staat deze hogere kosten te compenseren door betere beleggingsresultaten te boeken”, meldt de organisatie op de eigen website. Wat al eerder werd gemeld: risico’s bij investeren in beleggingen vallen nooit helemaal uit te sluiten. Wat je wel kunt zeggen, is dat beleggen in passieve aandelenindices met zekerheid het rendement van de index opleveren. Bij passief beleggen bestaat de ambitie om de beursindex zo goed mogelijk na te bootsen om een vergelijkbaar rendement te halen, terwijl daar slechts beperkte kosten aan zijn verbonden. “Voor wie wil sparen voor de lange termijn, bijvoorbeeld voor kinderen of kleinkinderen, is dit een ideale oplossing”, stelt Bauer. Hugo Schrameyer

Bauer: "Voor wie wil sparen voor de toekomst is passief beleggen de ideale oplossing."

niet actief betrokken hoeft te zijn bij het beheer. Nog verder terug naar de basis, heeft de belegger de mogelijkheid om te participeren in beleggingsportefeuilles waarbij de inzet breed gespreid wordt verdeeld over verschillende aandelen. Strikt genomen hoeft de belegger dus niet eens actief te zijn bij het selecteren van de aandelen. De opbrengst van beleggingsfondsen

is de dagelijkse onderzoekspraktijk van Bauer. En wat hij na al die onderzoeksjaren concludeert – net zoals tal van andere wetenschappers - is dat actieve beleggers vaak slechter af zijn dan passieve beleggers.

Actieve beleggers hebben namelijk de neiging om te reageren op beurssignalen en veel te handelen. Daar komt ook de naam vandaan natuurlijk, actief beleggen. In de praktijk leidt dat echter niet systematisch tot positievere resultaten. Hoe dicht je ook zit op de activiteiten van de beurs. “Het resultaat wordt voor een belangrijk deel negatief beïnvloed door de in rekening gebrachte kosten. De beheervergoeding van actieve fondsbeheerders bedraagt circa één tot twee procent per jaar. En dat heeft een forse impact op de resultaten”, rekent Bauer voor. “Zeker met de lage drempels om online te beleggen, bestaat het gevaar dat

privébeleggers hun geld langzaam ‘verbranden’ aan transactiekosten.” Om een voorbeeld te geven; over een periode van twintig jaar levert 1% additionele (jaarlijkse) kosten bij een startbelegging van 100.000 euro circa 50.000 euro minder rendement op. Dat signaal komt niet alleen van

Bauer, dat meldt ook de beleggersvereniging VEB. “Passieve fondsen blijken gemiddeld genomen beter te presteren dan actieve fondsen. Een deel van de verklaring daarvoor ligt in de hogere kosten die een actief fonds rekent. De professionele belegger blijkt in de praktijk niet in

PASSIEF BELEGGEN IS SIMPEL Maar dat betekent niet dat het zonder risico is. U leest er meer over op analysenederland.nl. ADVERTENTIE

LUI BELEGGEN LEVERT HET MEESTE OP FINANCIËLE VRIJHEID We weten niet hoe de toekomst eruitziet en dus ook niet wanneer we welke middelen nodig zullen hebben. Hoe kunt u het hoofd bieden aan deze onzekerheden? Door de regie over uw financiële toekomst zelf in handen te nemen en een eigen vermogen op te bouwen. Op zo’n manier dat u er altijd over kunt beschikken en nergens aan vast zit. In een onzekere wereld geldt: pak zelf de regie. L DE N A KELIN G A €10.000W WIK N T O E D A AR

1987

€105.000

BIJ MEESMAN

INDEXBELEGGEN De beste manier om vermogen op te bouwen is indexbeleggen. Het is eenvoudig en goedkoop. Eenvoudig betekent dat er minder risico is dan bij ingewikkeld actief beleggen. Goedkoop betekent dat het rendement meestal hoger is dan van duur actief beleggen. Dit laat een halve eeuw aan (wetenschappelijk) onderzoek overtuigend zien. Kortom, als indexbelegger behaalt u betere beleggingsresultaten dan de meeste andere beleggers - zowel professioneel als particulier zonder er naar om te hoeven kijken.

Sinds 2005 is Meesman in Nederland dé pionier op het gebied van écht passief beleggen. Sinds de oprichting werken wij met een hele eenvoudige beleggingsfilosofie: beleg in goedkope, breed gespreide indexfondsen en kijk er niet meer naar om. Het mooie is, deze filosofie loont. Al 13 jaar behalen de Meesman indexfondsen een hoger rendement dan de meeste actieve beleggingsfondsen en vermogensbeheerders. U kunt onze rendementen inzien via de onderstaande webpagina.

Dat geeft rust.

1997

2007

BEKIJK ONZE RENDEMENTEN OP WWW.MEESMAN.NL/RENDEMENTEN

2017

Online register zorgt voor duidelijkheid Foto: Witthaya Prasongsin

U kent het wel: u heeft voor al uw kosten en baten, klanten, bedrijfsprocessen en aandeelhouders, allemaal verschillende Excel of work sheets. De vele documenten waarin bedrijven alle processen bijhouden zorgen voor een gebrek aan overzicht, slordigheid en een grote kans op ‘fouten’. Met de komst van nieuwe online platformen behoren deze problemen tot het verleden. “Veel bedrijven werken met ineffici-

ënte documenten en hebben mede hierdoor moeite met transparantie richting de aandeelhouders”, vertelt Mikael Renck, oprichter van het eAandelenregister. “Hierdoor weten zowel de aandeelhouders als de ondernemers niet waar ze aan toe zijn, en dat kan voor grote problemen zorgen.” Wanneer belegd wordt in niet-beurs-

genoteerde bedrijven zijn de aandeelhouders vaak nauw betrokken bij de strategie van de ondernemingen en de manier waarop deze uitgevoerd wordt, aldus Beleggen. nl. De investeerder heeft invloed op het welzijn van het bedrijf, en kan ook extra waarde creëren, zodat het bedrijf uiteindelijk voor een hogere prijs verkocht kan worden. Om dit te doen, zijn zij echter wel af-

hankelijk van de inside information die door bedrijven verstrekt wordt. “Omdat deze vanuit vele verschil-

ANALYSENEDERLAND.NL – INVESTERINGEN

CONTENT WITH A PURPOSE

DIGITALE KRONIEK Foto: Thomson Reuters

DETLEF GLOW

Head of Lipper EMEA Research bij Thomson Reuters.

De kosten en uitgaven van beleggingsfondsen worden door beleggers, marktvolgers en regelgevers al geruime tijd scherp gevolgd. Vooral het feit dat een aantal fondsen niet beter presteren dan de index en vaak in lijn met hun benchmarks worden beheerd, heeft de aandacht. Beleggers willen geen actief-beheersvergoedingen meer betalen voor een fonds dat slechts de benchmark volgt.

ondernemer zeker weet dat hij goed zit wat betreft wetgeving.” Omdat ondernemers zelf kunnen kie-

zen welke informatie gedeeld wordt en welke niet, zijn deze platformen ook nog eens heel veilig. “De informatie die in het register wordt opgeslagen is niet per definitie voor iedereen beschikbaar”, stelt Renck. “De ondernemer kiest welke informatie aandeelhouders en investeerders te zien krijgen. Informatie die zij niet willen of mogen delen met aandeelhouders blijft dus binnen het bedrijf.”

Hoewel tot dusver slechts een klein aantal fondsen hun beheersvergoedingen hebben verlaagd, verwachten we dat deze trend zich zal doorzetten nu steeds meer toezichthouders de fondsbeheerders op dit punt onder druk zetten. Sommige fondsbeheerders klagen daarom al over dalende marges; zij moeten de kosten van nieuwe wettelijke eisen compenseren, terwijl hun inkomsten uit beheersvergoedingen dalen.

Online aandeelhoudersregisters zorgen dus voor een hoop duideIn online registers kunnen alle bedrijfsprocessen verzameld worden.

lende documenten verkregen moet worden, is het lastig te beoordelen of alle benodigde informatie aan aandeelhouders is doorgegeven.” In een online register gaat dit volgens Renck een stuk gemakkelijker. “In de online registers die nu opkomen kunnen alle bedrijfsprocessen en documenten verzameld worden, waardoor alles netjes gecategoriseerd bij elkaar staat. Ook kan gelijk worden aangegeven welke documenten met welke aandeelhouders gedeeld worden en hoe.” Ook voor de aandeelhouders zelf heeft dat grote voordelen. “Zij kun-

nen nu al hun niet-beursgenoteerde aandelen zien in één overzicht. Ook kunnen ze via dit platform toegang verkrijgen tot belangrijke bedrijfsinformatie, waardoor zij precies weten hoe hun aandelen er voor staan.”

lijkheid en transparantie, en er kan ook makkelijk gezien worden wie welke informatie gedeeld, toegevoegd of aangepast heeft. Zo zijn fouten eenvoudig op te sporen en te vermijden. Marjon Kruize

Deze online platformen bestonden eer-

der enkel in Amerika, maar maakten kortgeleden ook hun intrede op de Nederlandse markt. “Het fijne daarvan, is dat deze platformen ook gelijk functioneren als compliance tool voor ondernemers”, vertelt Renck. “Het platform controleert de documenten op compliance met de Nederlandse wet, waardoor de

DIGITAAL REGISTREREN Op analysenederland.nl leest u nog veel meer over het digitaal bijhouden van uw aandelen.

In tegenstelling tot de heersende opvatting ben ik van mening dat de druk op de vergoedingen en uitgaven kan leiden tot meer innovatie in de Europese fondsensector. Er zijn daarvan al verschillende trends zichtbaar in de markt. Een van de trends in actief beheerde fondsen is dat beheerders nieuwe modellen voor hun beheersprovisies lanceren, een gevolg van de toegenomen controle van beleggers en toezichthouders in de afgelopen jaren. HET GEHELE ARTIKEL LEEST U OP: ANALYSENEDERLAND.NL

ADVERTENTIE

t/m 31 december € 1.500,00 extra jubileumvoordeel op alle nieuwe vleugels!

Maak van uw huiskaMer een concertzaal... Met de steinway & sons spirio, dé ultieMe zelfspelende vleugel

High-end player system Duizenden nummers Alle muziekgenres Alle toppianisten Audio en video Maak een afspraak voor een “live” demonstratie door Vladimir Horowitz 150 JAAR

8 | 1868 - 201

De mooiste pianobeleving van Nederland

Robijnstraat 5, 1812 RB Alkmaar | 072-541 44 00 | www.ypmapianos.nl/spirio | www.steinwaycenter.nl/spirio

CONTENT WITH A PURPOSE

Foto: Persfoto

8 INVESTERINGEN – ANALYSENEDERLAND.NL

Ondernemers zoeken nieuw investeringsperspectief Bij crowdfundng zijn risico's nooit helemaal uit te sluiten.

Nu banken terughoudend zijn met financieringsmogelijkheden komen ondernemers steeds vaker uit bij alternatieven. Het grootste deel van de onderne-

mers die financiering nodig hebben, klopt in eerste instantie nog steeds aan bij de bank. Niet omdat die financiële instelling de beste garantie geeft op een succesvolle financieringsafronding, maar omdat een kredietaanvraag bij de bank nu eenmaal voor de hand ligt. Het gaat om een ingesleten gewoonte. “Dat beeld is echter wel aan het kantelen”, signaleert Edwin Adams, directeur van Geldvoorelkaar.nl, het grootste crowdfundingplatform van Nederland. “Financiering loskrijgen bij de bank is niet onmogelijk, maar makkelijk is het natuurlijk evenmin. Door de kredietcrisis tonen banken zich een stuk kritischer. Bovendien is er primair aandacht voor de grotere partij met een financieringsaanvraag vanaf 300.000 euro of meer. De kleinere ondernemer met een beperkte financieringsbehoefte valt tussen wal en schip.” Ondernemers willen ondernemen.

Dat zit er nu eenmaal in. Als er financieringsbehoefte bestaat om

plannen te concretiseren, dan bestaat er creativiteit voldoende om alternatieve mogelijkheden te ontdekken. Investeerders.nl, één van de weblogs van internetuitgeverij Eurosolutions, benadrukt daarbij dat alternatief vooral een kwestie is van een andere smaak. “De bank is nog verreweg marktleider als het aankomt op het financieren van het MKB, maar naast de bank ontstaan de laatste jaren wel steeds meer nieuwe aanbieders die zakelijk geld lenen.” Je kunt geld lenen van familie of vrienden. Dat is natuurlijk een optie. De afgelopen jaren is crowdfunding onherroepelijk in opmars gekomen als geaccepteerde investeringsvorm. Daar waar het in eerste instantie ging om startup projecten, ontstaan nu net zo goed initiatieven op andere vlakken voor bestaande (groei) ondernemingen. Het aanbod van projecten waarin geïnvesteerd kan worden is zeer breed. Wat je daar bovendien aan kunt

toevoegen, is dat het bij een crowdfundingtraject strikt genomen om een reguliere investeringsvorm gaat, terwijl de impact ervan duidelijk

verschilt met een bancaire lening. Als investeerder ken je de ondernemer veelal niet persoonlijk. En tege-

‘Financiering loskrijgen bij de bank is niet onmogelijk, maar makkelijk is het natuurlijk evenmin’ lijkertijd maakt die eerste partij wel een bewuste keuze voor het project dat hij wil ondersteunen. Adams: “Er ontstaat meer hechting tussen investeerder en ondernemer. Daar kun je ook marketingtechnisch leuke dingen mee doen. Je kunt de investeerder bijvoorbeeld extra belonen. Zo kun je als investeerder korting krijgen op aankopen, of op de dienstverlening.” Crowdfunding zorgt zo niet alleen voor de financiering maar ook voor meer Business. Veel ondernemers

zijn zeer verrast over de mogelijkheden. Even nog over de investeerders. Wie zoekt naar de meeste zekerheid zal waarschijnlijk uitkomen bij de garantie van een spaarrekening. Bij crowdfunding zijn risico’s nooit helemaal uit te sluiten, hoewel crowdfundingplatforms veelal harde voorwaarden stellen aan projecten die voor financiering in aanmerking komen. Het rendement bedraagt veelal tussen de vier en negen procent, waarbij geldt dat projecten met minder keiharde garanties, zoals de garantiestelling van onroerend goed, een hoger percentage uitkeren. Belangrijk aandachtspunt voor onder-

nemers is de benodigde tijd die een dergelijk traject vergt, benadrukt de Kamer van Koophandel. Ook een financieringsaanvraag bij de bank is geen sinecure. Dat geldt net zo goed bij een crowdfundingtraject, waarbij de ondernemer zijn cijfers op orde moet hebben en tevens een goede presentatie dient te geven. Op een adviessite van de KvK staat te lezen: “Denk aan een korte pitch, een video en het benaderen van je (digitale) netwerk. Ook moet je openhartig

zijn over de cijfers en de strategie van je bedrijf. Houd je investeerders ook na de campagne op de hoogte! Elk platform stelt andere eisen en heeft een eigen manier van werken. Stel jezelf daarom de vraag welke aanpak bij jou en jouw bedrijf past.” Hugo Schrameyer

FEITEN In Nederland is vorig jaar via crowdfunding 223 miljoen euro opgehaald. Dat is een groei van 31% ten opzichte van 2016, toen de teller uitkwam op 170 miljoen euro. Vorig jaar werden meer dan 5.300 projecten en ondernemingen succesvol gefinancierd. De cijfers zijn nog steeds spectaculair, hoewel crowdfunding nu minder hard groeit dan in de periode tussen 2013 en 2015. De markt heeft zijn volwassenheidsstatus bereikt.

MEER WETEN Over alternatief investeren? Kijk dan op onze campagne website, analysenederland.nl. Daar vindt u nog veel meer informatie.

ADVERTENTIE

Combineer sociale impact met ﬁnancieel resultaat Ga naar Columbiathreadneedle.nl

J28536_Print ad Social Bond_W 265mm x H 50mm_NL_Nov18.indd 1

13/11/2018 15:41

GRATIS Bij aankoop van uw keuken (Deze actie is geldig t/m Januari 2019)

RESSENERBROEK 18 | HETEREN (naast Porsche Centrum Gelderland)

026 - 200 1020 | BYSENSA.NL ADVERTENTIE

FLAGSHIP STORE BENELUX +32 (0) 3 475 15 15 info@anyway.be

VERDELERS Assen 0592 371 500 Berkel en Rodenrijs 010 511 5905 Goirle 013 534 5002 Zevenbergen 0168 370 126

www.anywaydoors.nl

10 INVESTERINGEN PROFIEL – ANALYSENEDERLAND.NL

CONTENT WITH A PURPOSE

‘Het moet niet alleen om geld verdienen gaan’ Snel rijk worden. Dat is waar veel mensen op hopen als ze hun eigen bedrijf beginnen. Maar het tegendeel is meestal waar. “Het kan lang duren voordat een onderneming succesvol wordt, en dan is het nog maar de vraag of de ondernemer enthousiast blijft over zijn idee.”

Ring, ring. Niemand thuis. Volgen-

de dag: triiiiiiing. Weer niemand thuis. Al zuchtend brengt de bezorger het pakketje terug naar het postkantoor. Klant niet thuis, noteert hij. Maar wat blijkt? De klant was wel thuis, maar had de deurbel gewoon niet gehoord. Herkenbaar? Voor Jamie Siminoff wel. Toen hij voor de zoveelste keer een pakketje miste omdat hij in de garage, waar vanuit hij werkte, de deurbel miste, dacht hij: ‘Dat moet anders kunnen’. De oplossing: hij ontwierp een video-deurbel. Het resultaat: een groot succes. En niet alleen omdat hij nu wel zijn pakketjes ontving. Zijn vrouw ervaarde een ander groot voordeel toen zij de video-deurbel gebruikte: veiligheid. Ze kon zien wie er voor de deur stond, voordat ze opendeed. Amazon zag toekomst in het bedrijf van Siminoff en in februari van dit jaar kocht de online grootmacht Ring voor het astronomische bedrag van, naar verluidt, één miljard euro. Klinkt als de American Dream. En dat was het ook, maar toch was de reis van idee naar succes niet zo rooskleurig als hierboven beschreven. Vele jaren van struggle, zorgen, wanhoop en doorzettingsvermogen gingen eraan vooraf. Met een afwijzing bij Shark Tank, een tv-programma waar ondernemers pitchen voor een team van superinvesteerders, als dieptepunt. In tranen verliet Siminoff de tv-studio. Maar opgeven? Geen optie. “Ik was al meer dan all-in. Ik zat op een eenrichtingsweg, het was succeed

or die. Ik kon echt niet anders dan doorgaan.”

we allang niet meer bestaan.”

Wat hield je op de been?

“Een goede vriend adviseerde me ooit dat ik meerdere producten moest ontwikkelen om succesvol te worden. ‘Je kan geen bedrijf bouwen op één product’, zei hij. Ik heb dat genegeerd, ik wilde de beste video-deurbel maken die er bestond en niks anders.”

“Ik heb een immense drive om het goede te doen. Door de ervaring van mijn vrouw werd ik me ervan bewust wat de video-deurbel kon betekenen voor het verminderen van criminaliteit in woonwijken. Het werd mijn drive en zo’n drive hebben is essentieel om te slagen. Geld verdienen is geen goede motivator, je moet echt iets tastbaars willen bereiken.” Een bedrijf opbouwen lukt niet zonder te falen. Wat is jouw grootste faalmoment?

“Echt falen doe je pas als je opgeeft, als je ermee stopt. Maar natuurlijk heb ik wel gefaald op microniveau, al wil ik dat geen falen noemen. Ik noem het liever leermomenten. Leren is belangrijk om echt verder te komen. Ik heb die leermomenten nodig om beter te worden.” Wat is de grootste fout die ondernemers maken?

“Op basis van advies van anderen je manier van werken aanpassen. Dat moet je echt niet doen. De meest succesvolle ondernemingen ontstaan als het founding team blijft doen waar het ooit mee begon. Ga door en blijf doen waar je in gelooft. Daar geloof ik in. Andere mensen weten ook echt niet wat er aan het einde van de tunnel komt. Als ik het advies van anderen had gevolgd, dan hadden

Vertel.

Wat definieert een goede ondernemer?

“Een goede ondernemer heeft een passie, een missie, om zijn ding te ontwikkelen. Wat dat ook is. En hij zal niet stoppen met datgene tot een succes maken totdat de autoriteiten hem aan zijn haren uit zijn kantoor slepen. Die intensiteit definieert een goede ondernemer.” Wat vind jij het moeilijkste aan ondernemen?

“Dat jouw beslissingen een enorme impact hebben op het leven van mensen. We hebben duizenden mensen in ons team met families die op ons rekenen. Als wij volgende maand niet goed verkopen, heeft dat impact op al die mensen, op al die families. Dat is best beangstigend. Dat is iets waar ik wel wakker van kan liggen ja.” Is ondernemen voor jou tachtig tot honderd uur per week werken?

“Het klinkt een beetje als zo’n typisch ondernemerspraatje, maar het voelt voor mij echt niet alsof ik heel veel werk. Ja, ik stop er veel uren in, maar werken is vergaderen, legal issues oplossen, dingen

die ik niet leuk vind om te doen, maar erbij horen. Dat doe ik zo’n tien uur per week. De rest van de tijd doe ik dingen waar ik energie van krijg. Ik kan ’s avonds óf televisiekijken óf mails beantwoorden. Dan doe ik liever het laatste, veel leuker. Serieus, ik heb de beste baan ter wereld.” Je bent nu zelf investeerder bij Shark Tank: waar had je twintig jaar geleden zelf in geïnvesteerd?

“Amazon, hahaha. Sorry, dat was te makkelijk, dat moest ik wel zeggen.”

Waar zoek je naar bij investeringsmogelijkheden?

“In ieder geval niet naar de grootste return on investment. Natuurlijk wil ik geld verdienen, ik ben geen liefdadigheidsinstelling, maar ik kijk niet naar de grootste winstmogelijkheden. Het kan lang duren voordat een onderneming succesvol wordt en dan is het nog maar de vraag of de ondernemer enthousiast blijft over zijn idee. Daar kijk ik naar, dat is belangrijk. Ik zoek ondernemers die de hele rit willen uitzitten terwijl ze dezelfde passie houden die ze hebben als ze pitchen bij Shark Tank.”

geld verdienen gaan.” Hebben investeerders de morele taak om te kijken naar het grotere plaatje? Naar of bedrijven waarin ze investeren de wereld een betere plek maken om te wonen?

“Ja, want over twintig à dertig jaar zijn dit de bedrijven die succesvol zullen zijn, puur en alleen omdat de jonge mensen van nu bij dit soort bedrijven willen werken. Jonge mensen werken voor het waarom en niet voor het hoeveel. Geld is geen doel voor deze generatie en dat is maar goed ook. Geld is slechts de output die voortkomt uit een succesvol bedrijf.” Tot slot: wat is je advies voor mensen die willen investeren?

“Investeer in iets dat je leuk vindt, waar je zelf een persoonlijke passie voor hebt. De kans dat je je geld gaat verliezen is groot, die mindset moet je hebben. Dan kan je beter je geld verliezen voor iets dat fantastisch was geweest als het wel was gelukt. En stel dat het wel lukt: dan win je op beide vlakken.” Jerry Huinder

En hoe kom je daar achter?

“Door te kijken wat hun beweegredenen zijn om te ondernemen. Het grote waarom. Wat is hun echte doel. Dat hoeft niet super altruïstisch of wereldverbeterend te zijn, maar er moet wel een hoger doel zijn. Het moet niet alleen om

KIJK NAAR DE BEWEEGREDENEN Als een ondernemer enkel geld wil verdienen, is dat volgens Siminoff niet genoeg. Op analysenederland.nl leest u er nog meer over. ADVERTORIAL

A social networking solution for institutional reporting Solvency II, FTK and other reporting obligations represent a major challenge for Institutional players in the Netherlands. However, a new file exchange platform offers an innovative data management solution. Under FTK, pension funds are responsible for filing accurate and timely quarterly reports with the regulator to determine their financial position, risk exposure and enable the calculation of the Required Capital. Sourcing and structuring the large amounts of granular data required to generate FTK reports demands significant human and financial resources already under pressure from demands of other EU regulations. In 2016, to tackle Solvency II’s reporting challenges, Asset Servicing group, CACEIS, designed an innovative collaborative web platform called TEEPI - The Tailored Electronic Exchange Platform for Investors to enable all insurers and asset management companies, regardless of whether they are CACEIS clients, to exchange tripartite (TPT) files. Today, TEEPI has evolved the flexibility to cover many other areas including Dutch FTK requirements. Based on a social network model, the successful platform offers a simple, user-friendly, safe and totally con-

fidential environment in which to exchange financial information and fulfil regulatory reporting requirements. TEEPI is open to all institutional investors and free to management companies, it provides an opportunity to develop an extensive network to collect regulatory data. Each investor can invite management companies to submit data files, and mandatory industry formats of the files as well as data segregation is guaranteed by the controls integrated into the platform. Files can be uploaded and downloaded interactively, individually or jointly and these processes can be fully automated in terms of scope and frequency by TEEPI BOT. For more information on TEEPI visit www.teepi.com. And for further information on any other aspect of our services, visit www.caceis.com or contact Ton Moes at CACEIS’s branch in the Netherlands.

Ton Moes

ANALYSENEDERLAND.NL – PROFIEL INVESTERINGEN

EMD WORDT MAINSTREAM Foto: Natixis

Foto: Persfoto

CONTENT WITH A PURPOSE

De asset class EMD heeft zich tot mainstream ontwikkeld, geholpen door de toegenomen liquiditeit en beschikbaarheid van schuldpapier in lokale valuta. Waar de jaren 2000 vooral in het teken stonden van de opkomst van China, toenemende mondialisering, stijgende grondstofprijzen en een afname van het risico van beleggen in opkomende markten, kenmerkte de periode na 2008 zich door toenemende volatiliteit. Ondanks het herstel sinds 2008 heeft deze asset class niet meer aan de hoge verwachtingen voldaan, vooral niet sinds de ‘taper tantrum’ van 2013 - de stijging van de yields op Amerikaanse obligaties als gevolg van het beleid van de Federal Reserve. Succesvol beleggen in opkomende markten vereist een andere manier van beleggen: directioneel maar flexibel. Beleggers zouden moeten kiezen voor een benchmark-georiënteerde aanpak met een beleggingshorizon van 3 tot 5 jaar, om te profiteren van de carry van deze asset class. H2O’s MultiEMD Fund combineert een top-down-aanpak op basis van wereldwijde risicopremies met een bottom-up-aanpak om optimaal te profiteren van lange termijn kansen. Daarbij ligt de nadruk op relative value trades.

FEITEN

Deze unieke aanpak werkt, met een rendement op jaarbasis van 7,5% (netto in USD) in vergelijking met 2,5% per jaar voor de benchmark, met een vergelijkbaar risicoprofiel als concurrerende aanbieders.

Jamie Siminoff is de bedenker van de Ring Video Doorbell. Hij wordt door de investeerders van Shark Tank, een Amerikaans tv-programma waar ondernemers hun idee kunnen pitchen, gezien als één van hun grootste miskleunen. De investeerders wilden geen geld investeren in het bedrijf van Siminoff en dat was achteraf gezien niet de slimste keuze. Het bedrijf van Siminoff werd dit jaar voor, naar verluidt, een miljard euro door Amazon gekocht.

Thomas Delabre, Fund manager, H20 Asset Management ADVERTORIAL

Vastgoedfinanciering via Crowdfunding, een goed idee? Douwe Westervaarder, oprichter en directeur van Matching Capital, vindt van wel. Matching Capital organiseert financiering voor vastgoedprojecten in binnen- en buitenland. Gezamenlijke leningen met een vaste rente, hypothecaire zekerheid met onderpand en onder toezicht AFM. Wij vragen hem waarom crowdfunding van vastgoed een goed idee is. Waarom crowdfunding van vastgoed? Beleggen is het nieuwe sparen. De spaarrente is zodanig laag, dat je gegarandeerd verlies maakt. Na inflatie en vermogensrendementsheffing kom je negatief uit. Miljoenen particulieren denken na over een beter alternatief. Aandelen, valutahandel of crypto’s zijn zeker niet voor iedereen, veruit de meeste mensen verliezen er geld mee. Vastgoed is van alle tijden. Een aandeel kan naar nul, een pand heeft altijd waarde. Probleem is dat het niet makkelijk is om alleen te doen: Waar haal je een paar ton vandaan voor een huis of appartement? Hoe regel je beheer en onderhoud? De huizenprijzen zijn nu zo hoog dat het risico van waardevermindering groot is. De meeste mensen hebben niet het vermogen om mee te doen met grote en interessante vastgoedbeleggingen, maar willen wel investeren in vastgoed. Dan zeg ik: doe het niet alleen! Investeer samen en pak een aantrekkelijk rendement in de vorm van een hoge vaste rente. Crowdfunding van vastgoed is daarom een zeer goed idee als je een voorspelbaar rendement nastreeft.

Dat is een goed idee voor spaarders en beleggers. Waarom komen projectontwikkelaars bij jullie? Wij krijgen kredietaanvragen van vastgoedondernemingen. De rente bij de bank is lager, echter de bank zegt vaak nee. Wij kijken kritisch, selectief en onafhankelijk. We leren de kredietvrager goed kennen en beslissen snel of we gaan plaatsen. Taco Luiken heeft een belangrijke rol in onze kredietbeoordeling. Hij is mede-directeur met ruim 30 jaar ervaring als accountant, ondernemer en ondernemersadviseur. Een project dat wij nu bijvoorbeeld funden is de aankoop van een pand met een kleine interne verbouwing, met een zorgonderneming als huurder. De bank is niet happig op financiering van verbouwing. Wij doen het wel, omdat de nieuwe eigenaar zelf fors investeert, er is een gezond huurrendement en een professionele huurder voor lange termijn. Alles bij elkaar veel zekerheid en 7% rente. Is Crowdfunding veilig? In het uiterste geval dat rente of aflossing niet worden betaald, legt Stichting Matching Capital Zekerheid beslag op het vastgoed (het onderpand). Uit de verkoopopbrengst worden de deelnemers betaald. Wij kijken vooraf naar de verkoopbaarheid en waarde van het onderpand. Crowdfunding van vastgoed: is dit voor iedereen? Niet voor iedereen. Daarom hebben wij een gratis test. Doe de test Samen investeren in vastgoed: iets voor mij? op www.matchingcapital.com

Douwe Westervaarder: “De meeste mensen hebben niet het vermogen om mee te doen met interessante vastgoedbeleggingen, maar willen wel investeren in vastgoed. Dan zeg ik: doe het niet alleen.”

MATC HING CAPITAL

12 INVESTERINGEN – ANALYSENEDERLAND.NL

CONTENT WITH A PURPOSE

Vastgoed kan weer Foto: Vastgoed Belang

Investeren in vastgoed loont weer, zeker in zorgvastgoed. Tot de crisis in 2007 was de vastgoed-

wereld overzichtelijk. De prijzen van zowel koopwoningen, bedrijfsruimten, kantoorruimten en winkelruimten stegen allen nagenoeg even sterk. Dat veranderde in 2007. De huizenmarkt in de VS stortte in, beleggingen in de Amerikaanse hypotheekmarkt werden snel minder waard en door de kettingreactie die dit als gevolg had, stortte de wereld in een economische recessie.

De investeringen in zorgvastgoed

nemen dan ook snel toe. In 2013 staken investeerders voor het eerst 100 miljoen euro in dit vastgoed. In de jaren daarna is dat bijna exponentieel gestegen tot al 348 miljoen euro in de eerste zes maanden van het jaar. “Je ziet dat beleggers en andere par-

De prijzen van al het vastgoed

daalden, maar met een verschil. Huizenprijzen daalden minder sterk (zo’n 25 procent) dan die van het bedrijfsvastgoed (ongeveer 33 procent) en hadden al in 2013, twee jaar eerder, een stijgende lijn te pakken. Huizenprijzen liggen gemiddeld al een kwart boven het maximum van 2007.

Dat beeld is echter vertekend door de enorme stijging van huizenprijzen in Utrecht en Amsterdam en omgeving, zegt Jan Kamminga, voorzitter van Vastgoed Belang, de branchevereniging voor particuliere beleggers in vastgoed. “In de rest van het land valt het herstel van de prijzen nog tegen. Daar is het niveau van voor de crisis nog nauwelijks bereikt.” Bovendien liepen de kantoren en winkels grotere klappen op, waardoor het herstel van de prijzen daar wat langer duurde. Kamminga:

huurprijzen van vrije sector zorgappartementen ongeveer 11 procent hoger dan de huurprijzen van vergelijkbare appartementen zonder zorg in of nabij het complex.”

tijen, van particulieren en bedrijven tot holdings, steeds meer interesse in zorgvastgoed beginnen te krijgen en dat investeringen toenemen”, zegt Nicolaas. “Het is gezond verstand. De vergrijzing is een feit en er zijn zorgplaatsen nodig.” Mark van der Heijden Kamminga: "Na een dip van acht jaar zitten we nu weer in een golf naar boven."

“Winkels kampten met een dubbel probleem; mensen hadden door de crisis minder koopkracht en hielden de knip dicht én de consumenten besteedden meer online. Kantoren waren aan het begin van deze eeuw booming waardoor er teveel kantoren zijn gebouwd.” Inmiddels is het, zoals Kamminga

dat noemt, grote drama in die sector voorbij. “Zoals altijd is er een golfbeweging. En na een dip van acht jaar zitten we nu weer in een golf naar boven. In alle sectoren gaat het goed en het zal ook nog

wel beter gaan.” En dat geldt zeker voor een specifiek onderdeel van de vastgoedmarkt: zorgvastgoed. De oorzaak daarvan is geen nieuws, zegt Jan Robert Nicolaas, ceo van Excellent Zorgvastgoed Garantiefonds, mensen worden ouder en krijgen een grotere zorgbehoefte. “Tot 2040 verwacht het Centraal Bureau voor de Statistiek daarom bovenop het huidige vraagoverschot een toename van de vraag naar hoogstaand zorgvastgoed.” Juist naar hoogstaande, kleinschalige

zorg is veel vraag. “Het tekort van 32.000 vrije sector zorgappartementen nu, is in 2040 gegroeid tot 52.000”, zegt Nicolaas. “Als zorg kleinschaliger is, kun je meer tijd en energie steken in mensen die hulpbehoevend zijn. Er is meer persoonlijk contact.” Zorginstellingen laten de aankoop

van het zorgvastgoed vaak over aan investeerders, om zichzelf op hun hoofdtaak te kunnen richten. Deze investeerders kunnen rekenen op hogere inkomsten. Nicolaas: “Door het beperkte aanbod liggen de

FEITEN 81.000. Zoveel woningen met voorzieningen voor verzorgd wonen met zorgen hulpverlening vanuit een nabijgelegen steunpunt zullen er in 2021 te weinig zijn in Nederland. Ook is er dan een tekort van ruim 46 duizend woningen in complexen met extra diensten zoals maaltijdverzorging en gemeenschappelijke ruimten. Bron: Monitor investeren voor de toekomst 2012

MEER OVER VASTGOED Wilt u meer lezen over investeren in vastgoed? Kijk dan op analysenederland.nl. ADVERTENTIE

BEZOEK ONZE INFORMATIEDAG 15 DECEMBER 11.00 - 15.00 UUR

Investeer nu met 5% netto rendement PU U R E X L OO.N L ABE LENSTRA BOULEVARD 50-1, 8448 JB HEERENVEEN • TEL. 0513 745 016 • PUUREXLOO@KONTOURVASTGOED.NL • KONTOURVASTGOED.NL

VALUE FOR LIFE.

Training

Business Valuation & Deal Structuring 3 tm 9 april 2019

6-daagse training in “Business Valuation & Deal Structuring” (Investment Banking M&A) in Nederland. In deze training geef ik je diepgaand inzicht in de 5 meest gebruikte waarderingsmethoden: 1) Comparable companies 2) precedent transactions 3) discounted cash ﬂow valuation 4) leveraged buyout valuation 5) M&A analysis.

SUPERMARKTVASTGOED ALS BELEGGINGSOBJECT

Het is een 100% hands-on training in “microsoft excel”. Dus wat je leert kun je de volgende dag direct toepassen. Ik ben een zeer ervaren M&A adviseur en trainer in Business Valuation op grote investeringsbanken in New York, London, Hong Kong en Midden Oosten. Dit op bijvoorbeeld: Morgan Stanley New York, Morgan Stanley London, Nomura London, Al Jazira Capital Riyadh etc. Eveneens ben ik als docent verbonden aan: Nyenrode Universiteit Breukelen, TIAS Business School en de Maastricht School of Management. Zeer interessant voor: M&A/ CF/ PE/ VC Consultants, accountants, bankiers, CFO’s, ﬁnancieel adviseurs, (ﬁscaal) juristen, notarissen, strategie adviseurs etc. Prijs: € 3.900 ex btw

Wat er ook gebeurt in de economie, de dagelijkse boodschappen worden toch wel gedaan. Supermarktvastgoed is daarom over het algemeen een crisisbestendige belegging. De supermarkthuurders zijn solide partijen waar langdurige huurcontracten mee afgesloten worden. Daardoor kan er een interessant rendement uitgekeerd worden aan beleggers. Meer weten over supermarktvastgoed en de kansen die dit biedt?

www.beleggeninsupermarkten.nl

Early bird discount € 1.000,= indien aangemeld voor 31-12-2018 Alle info van de training vind je op: www.kerstencf.nl/training Voor meer info en aanmelden: Email: joris@kerstencf.nl - T: +31 6 8364 0527 - Drs. J.J.P. (Joris) Kersten RAB

110 referenties op mijn trainingen vind je op: www.kerstencf.nl/referenties

Innovatief in vastgoed, toonaangevend in beleggingen

ADVERTENTIE

Investeer in uw leven. AlpinLodges Maria Alm. Aantrekkelijke vastgoed belegging met een gemiddelde jaarlijkse rentabiliteit van 7 % van het eigen vermogen. 4 Weken eigen gebruik per jaar. Een premium resort in de Salzburger Alpen. Hoogwaardige vakantiewoningen te koop in ski-in/ski-out resort met exclusieve infrastructuur. Ervaren Oostenrijkse projectontwikkelaar. Professioneel management.

kje Een mooi stu Oostenrijk.

Opening december 2018. jaegerprojects.nl T +31 33 820 02 02

760

rentabiliteit van het eigen vermogen

pistenkilometer Ski amadé

80 km van Salzburg

18 km naar Zell am See

OPENING DEC. 2018

14 INVESTERINGEN – ANALYSENEDERLAND.NL

CONTENT WITH A PURPOSE

De beheerder van uw pensioen Foto: Wavebreakmedia

Van uw pensioen tot een vergoeding voor een gestolen zonnebril; de assetmanager maakt het mogelijk. De zorgverzekeraar die uw ziek-

tekosten betaalt. De verzekeraar die de kosten van een kapotte ruit vergoedt. En zeker het pensioenfonds dat u – hopelijk – helpt met een fijne oude dag. Alle drie, en zo zijn er nog meer institutionele beleggers, zitten ze op een grote berg geld. Dat vermogen, 1680 miljard euro in Nederland, wordt belegd en geïnvesteerd om het te laten groeien en de kosten voor de verzekering

‘De assetmanager zou nooit moeten vergeten waar het geld vandaan komt.’ en het pensioen voor ons laag te houden. Dat beleggen en investeren is het werk van de assetmanager. Dat klinkt eenvoudig, maar de asset-

manager moet daarbij met van alles rekening houden. Hoeveel moet direct beschikbaar zijn, hoeveel op langere termijn, geeft Iris van de Looij, directeur van de Dutch Fund and Asset Management Association, als voorbeeld. Bovendien eisen institutionele beleggers ook dat beleggen duurzaam gebeurd, het is de nieuwe standaard. “En dan nog moet soms meer worden uitgekeerd dan verwacht, bijvoorbeeld na een zware storm. Dan moet je dus onverwacht geld vrij maken. Dat is

Dankzij de enorme omvang van

het te beleggen vermogen spelen assetmanagers een belangrijke rol in de markt van vraag en aanbod van geld. Zo kun je kiezen om meer in Nederland te beleggen, ESG-beleid te integreren of met impact te beleggen. Dat roept bij Heemskerk een vraag op: “Het is ons eigen geld, belangrijk dus, zouden we dat niet dichterbij moeten houden?” Deze rol voor zowel asset owners en managers zou wat hem betreft wat beter kunnen worden benut. “De assetmanager zou nooit moeten

De assetmanager maakt het mogelijk.

de dynamiek die er speelt.” Daarbij is een brede keuze aan stra-

tegieën mogelijk, zegt Jacco Heemskerk, head of investment bij Willis Towers Watson Netherlands. “Wat is de ambitie, hoeveel risico kan je lopen, wat levert een robuuste portefeuille op? Er zijn veel keuzes te maken. Kijk bijvoorbeeld naar aandelen; wil je actief en passief beleggen? Wil je een allocatie naar wereldwijd of alleen opkomende markten? Uiteindelijk stel je het mandaat vast voor de assetmanager. De institutionele belegger houdt dus de regie over het mandaat, vervolgens is de assetmanager vrij binnen dat mandaat te handelen.” Assetmanagers maken dus com-

plexe afwegingen die vanuit veel

‘De institutionele belegger houdt de regie over het beleid, vervolgens is de assetmanager vrij binnen het gegeven mandaat te handelen.’ invalshoeken moeten kloppen: de ESG (duurzame) doelen, risk en compliance, toezichtseisen en kos-

ten voor de deelnemers. Goede en complete informatie, bijvoorbeeld over rentebewegingen, is daarbij cruciaal – en dat geldt overigens ook voor de institutionele beleggers zelf. Daarvoor is uiteraard ook software met tooling en kennis beschikbaar die hen helpt die beslissingen te nemen. Het werk van de assetmanager wordt goed gemonitord door de asset owner, de institutionele belegger dus. “Het is een heel professionele markt met veel openbare data. Als een assetmanager dus een positie inneemt ten opzichte van de benchmark maar daarbij achterblijft, heeft hij wat uit te leggen”, zegt Van de Looij. “Het is bovendien een harde markt. Als de assetmanager niet levert, zijn partijen zo weer weg.”

vergeten waar het geld vandaan komt”, verzekert Van de Looij. “Er is een link tussen de zonnebril die iemand kwijt raakt en het complexe verhaal van beleggingen in bijvoorbeeld een Chinees beleggingsfonds. Die belegging moet het mogelijk maken die schade te vergoeden, dat is het mooie van dit werk. En assetmanagers zijn echte dienstverleners, de klant en de asset manager hebben dezelfde doelstelling; een goed rendement binnen de afgesproken kaders.” Mark van der Heijden

HOE REGELT U UW PENSIOEN? Door te investeren kan je een hoop extra pensioen opbouwen. U leest er meer over op analysenederland.nl. ADVERTENTIE

Doe de innovatie scan op matchinglink.nl/innovatie

BEHEERT U COMPLEXE INFORMATIESTROMEN? Onze software bevat de nieuwste technologie om u daarbij te helpen.

INTELLIGENTE EN KRACHTIGE SOFTWARE Voor pensioenfondsen, adviseurs en asset managers combineren we big data met een sterke rekentool. Hiermee biedt onze software geautomatiseerde, real-time inzichten.

AANTOONBAAR IN CONTROL Werk samen in een solide, DNB compliant omgeving in de cloud. De MatchingLink workflow tooling bewijst dat u in control bent.

VERBETERDE KLANTBELEVING Pensioenfondsen krijgen betere rapportages en snellere service. Voor asset managers dalen de interne kosten per beheerde account.

Intelligent. Powerful. Software Solutions. For Asset Management.

MatchingLink is opgericht door ervaren asset managers. Ontdek op MatchingLink.nl/innovatie hoe relevant de vijf nieuwste innovaties voor u zijn.

ANALYSENEDERLAND.NL – INVESTERINGEN

Foto: Zwitserleven

Foto: AIAS

CONTENT WITH A PURPOSE

Een nieuw pensioenstelsel: linksom of rechtsom? De Beer: “Naar mijn idee hechten mensen meer belang aan de betaalbaarheid van pensioenen.”

Het is werkgevers en werknemers niet gelukt om voor 1 april dit jaar overeenstemming te vinden over een nieuw pensioenstelsel. Verdwijnt het plan van individuele pensioenpotjes voor elke deelnemer van een pensioenfonds alsnog in de prullenbak?

Al ruim vijf jaar zijn werkgevers, vakbonden en pensioenbestuurders bij de Sociaal-Economische Raad (SER) met elkaar in gesprek over een nieuw pensioenstelstel en zzp-pensioen. Het huidige pensioenstelsel – door vriend en vijand geroemd als een van de beste ter wereld – voldoet niet meer aan de eisen van vandaag de dag, zo wordt gezegd.

‘Men wil maatwerk en keuzevrijheid. Waarom krijgt niet ieder een eigen pensioenpotje?’ Het huidige stelsel is op maat

gesneden voor de werknemer die veertig jaar in dezelfde branche werkt. “Maar werknemers wisselen nu sneller van baan, er komen

meer zzp’ers; dat leidt op termijn tot financiële problemen”, zegt Hans Visser, als general manager verantwoordelijk voor de pensioenen van pensioenverzekeraar Zwitserleven. “Bovendien, heel zwart-wit gesteld houdt het stelsel van nu in dat jongeren de ouderen financieren. Tegelijkertijd zien we de maatschappij steeds meer individualiseren. Men wil maatwerk en keuzevrijheid. Waarom krijgt niet ieder een eigen pensioenpotje?” Voor Paul de Beer, hoogleraar

arbeidsverhoudingen aan de Universiteit van Amsterdam, is die vraag niet zo evident. Hij stelt dat de discussie over een nieuw pensioenstelsel kort na de kredietcrisis startte, toen veel pensioenfondsen met tekorten kampten – of beter gezegd, ze onder de voorgeschreven dekkingsgraad doken. De Beer: “Nu gaat de discussie over meer onderwerpen: solidariteit, herverdeling tussen jongeren en ouderen, transparantie. De betaalbaarheid lijkt naar de achtergrond te zijn gedrongen. Naar mijn idee hechten mensen echter meer belang aan de betaalbaarheid van pensioenen. Het is mij onduidelijk waarom het stelsel daarvoor opnieuw moet worden ingericht.” Hij neemt de wens om transparantie

als voorbeeld. Met een individueel potje weet je tenminste precies wat je krijgt, is de gedachte. De hoogle-

Visser: “Eigen vrijheid, daar geloof ik in.”

raar waagt dat te betwijfelen. “Wat je in dat potje hebt opgebouwd, zegt wat je nu hebt gespaard maar niet wat je in de toekomst als pensioen zult ontvangen. In de huidige situatie weet je wel welke pensioenrechten je hebt opgebouwd. Het nieuwe systeem biedt misschien meer transparantie, maar creëert schijnzekerheid.”

‘Ik geloof dat de markt open moet gaan voor iedereen, vanuit het principe dat iedereen zelf zijn keuze moet kunnen maken.’ De opkomst van de zzp’ers dan,

vraagt dat niet om een ander pensioenstelsel? Visser vindt van wel. “Een groot deel van de zzp’ers bouwt te weinig pensioen op en verzekert zich niet tegen risico’s van overlijden en arbeidsongeschiktheid. Dat willen wij graag voorkomen door het pensioen zo aantrekkelijk te maken dat zzp’ers het zelf willen. Met een individueel pensioen kan dat, dan is het

leuker om over na te denken.”

De meer flexibele arbeidsmarkt ziet De Beer evenmin als een reden om het pensioenstelsel om te gooien zodat zzp’ers ook kunnen of moeten deelnemen. “Er zijn meer zzp’ers gekomen, maar het zijn er nog steeds minder dan in de jaren ’50, toen een op de vier werkenden een zelfstandige was”, zegt De Beer. “Een tweede kanttekening is dat werknemers niet verplicht zijn verzekerd. Nog steeds bouwt 6 tot 7 procent van de werknemers geen pensioen op. Het zou raar zijn wel die verplichting in te bouwen voor zzp’ers, maar niet voor werknemers.”

is de rente in risicovrije staatsobligaties leidend. Als die rente daalt, zoals na de kredietcrisis gebeurde, zakt de dekkingsgraad ook weg.

Hij pleit voor een oplossing die de sociale partners al in 2011 overeenkwamen: het reële contract. Hierin wordt de ambitie geformuleerd om een pensioen met een bepaalde reële koopkracht te realiseren. De Beer: “De schijnzekerheid van een vast pensioen in euro’s wordt dan ingeruild voor een reëel vooruitzicht – maar geen garantie – op een pensioen van 70 procent van het gemiddelde loon over de loopbaan.” Mark van der Heijden

Visser houdt vast aan een nieuw

stelsel, op bijna principiële gronden, met meer flexibiliteit, transparantie en een individuele premie. “Eigen vrijheid, daar geloof ik in”, vat Visser het nog eens samen. “Iedereen moet zelf de keuze moeten kunnen maken hoe en bij wie hij zijn pensioen wil onderbrengen. Waarom zou je, als je bijvoorbeeld in de metaalsector werkt, je verplicht moeten aansluiten bij een pensioenfonds? Misschien heb je zelf wel hele andere ideeën en behoeften over je eigen toekomst.” De toekomstbestendigheid kan wat

De Beer betreft beter worden bereikt door de berekening van de dekkingsgraad aan te passen. Nu

HOE BOUWT U PENSIOEN OP? Belegt u uw geld om een hoger rendement te behalen? Op analysenederland.nl leest u meer over de verschillende opties.

16 INVESTERINGEN – ANALYSENEDERLAND.NL

Foto: Schroders

De investeringswereld kijkt met toenemende interesse naar duurzaam beleggen. De nieuwe term die daarbij hoort is ESG-integratie, waarbij de afkorting staat voor Environmental, Social & Governance. Deze titel maakt duidelijk dat beleggers nu tot andere prioriteiten komen. Traditionele beleggingsvormen hadden vroeger massaal de overhand.

Die focus blijkt echter steeds meer aan waarde te verliezen, te meer omdat bij die beleggingsvormen te weinig rekening wordt gehouden met de economische gevolgen van de veranderingen die op til staan. Zo is klimaatverandering één van de belangrijkste factoren die de wereldeconomie bepalen en dus grote impact krijgen op beleggingsportfolio’s, benadrukt vermogensbeheerder Schroders. “De opwarming van de aarde, de wijzigende demografie en de technologische revolutie veranderen onze planeet ingrijpend”, zegt Simon Webber, manager van de Global Climate Change Equity-strategie van Schroders. “Ook economisch zijn de gevolgen enorm. Conventionele financiële analyse volstaat niet meer om de winnaars van de verliezers te onderscheiden.” De aanname dat duurzaamheid

meer invloed krijgt op economische prestaties gaat aan beleggers natuurlijk evenmin voorbij. Dat heeft bijvoorbeeld tot consequentie dat investeerders willen begrijpen hoe hun investeringen de wereld

in hun belegginganalyse. 52% heeft echter nog geen doelstellingen op duurzaamheidsbeleid gesteld. “Wat ons betreft mogen pensioenfondsen nu echt een keer doorpakken. De oriëntatie is nog te vrijblijvend. Klimaatverandering bijvoorbeeld is een urgent probleem, maar dat zien we nog niet terug in de beleggingsportefeuille van pensioenfondsen”, stelt Angélique Laskewitz, die daaraan toevoegt dat veel fondsen weliswaar bewust zijn van rendementen op lange termijn, terwijl daarbij vaak wordt gesproken over 2030. “Het jaar 2030 klinkt erg ver weg, maar toch breekt dat al over elf jaar aan. Het is maar de vraag of je dat lange termijn kunt noemen.” Wat de reden is voor die vrijblijvend-

Webber: "Duurzaam investeren kan een weg zijn naar betere langetermijnreturns."

om hen heen gaan beïnvloeden, constateert Schroders uit eigen onderzoek. “Duurzaam investeren kan een weg zijn naar betere langetermijnreturns, maar om dat succesvol te doen, is een vooruitblikkend, fundamenteel investeringproces nodig dat rekening houdt met milieugerelateerde factoren. Traditionele financiële analyse gaat daaraan voorbij. Daarom bestuderen we meer dan alleen bedrijfsmodellen”, aldus Simon Webber. Directeur Angélique Laskewitz van

de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO) benadrukt dat beleggers in de context van de ESG-integratie niet alleen duurzame ambities tonen,

maar ook rendement willen halen. En daar is natuurlijk niks mis mee. “Er is ondertussen veel duurzaamheidsinformatie beschikbaar. Crux is om te beoordelen welke ESG-informatie daadwerkelijk relevant is. Rendementsdoelstellingen bij duurzaam investeringen zijn wel degelijk en misschien zelfs sneller haalbaar ten opzichte van traditionele methoden.” Tot zo ver het goede nieuws. Want

Angélique Laskewitz heeft tevens een kritische noot in petto. Het positieve is dat de pensioenfondsen meer belangstelling aan de dag leggen voor een verantwoorde beleggingsportefeuille. Pensioenfondsen nemen vaker milieu- en sociale criteria

heid onder pensioenfondsen zou Angélique Laskewitz niet durven zeggen. De investeringswereld toont over brede schaal belangstelling voor duurzaam beleggen, hoewel VBDO voorzichtig is om al te snelle conclusies te trekken. “Binnenkort komen we weer met een benchmark onder verzekeraars. Daar doen we al jaren onderzoek naar. Dus ik ben straks zeker benieuwd of we de uitkomsten kunnen vergelijken met die van de pensioenfondsen.” Hugo Schrameyer

ENVIRONMENTAL, SOCIAL & GOVERNANCE Wilt u meer weten over ESG-criteria en het investeren in duurzame ondernemingen. Kijk dan op analysenederland.nl.

VRAGEN AAN GERBEN LAGERWAARD Foto: State Street Global Advisors

Breed enthousiasme voor duurzaam beleggen

CONTENT WITH A PURPOSE

Benelux-directeur bij State Street Global Advisors.

Wat is de aanleiding dat er meer interesse is voor duurzaam beleggen?

“Het komt niet zomaar uit de lucht vallen. De aandacht ervoor bestaat al langer. Wel is de interesse actueler dan ooit, omdat het belang van de klimaatdoelstellingen door een breder publiek wordt gedragen. Wat je nu ziet, is dat asset managers en asset owners (h)erkennen dat die doelstellingen van grote waarde zijn om de negatieve invloed op ons leefklimaat te beperken.”

Als je succesvol wilt zijn, waar moet je dan rekening mee houden?

“Succes kun je uitdrukken in rendement, maar natuurlijk ook in aandacht voor milieudoelstellingen. Duurzaam beleggen betekent bijvoorbeeld ook dat er gekeken wordt naar de economische gevolgen van de huidige klimaatsveranderingen, zoals de opwarming van de aarde. Je houdt meer rekening met risico’s die te wijten zijn aan ondoordacht beleid.”

Wordt er nu op grote schaal ‘doorgepakt’?

“Ik denk dat we goed op weg zijn, maar dat het nog wel nodig is om ambities aan te scherpen om de klimaatdoelstellingen te halen. De totale beleggingsportefeuille heeft meer vergroening nodig. Dat is echter niet van vandaag op morgen gerealiseerd.”

Hugo Schrameyer

ADVERTENTIE

De firma Snel heeft vele praktische ideeën om de kopers van piano’s en vleugels bij te staan. Evert Snel kent als geen ander de weg in pianoland en begeleidt u graag op de zoektocht naar het perfecte instrument. Evert Snel is importeur en enige dealer van Fazioli. Daarnaast kunt u bij de Firma Snel ook terecht voor inkoop, verhuur, restauratie, stemmen, onderhoud, concertservice & transport.

www.evertsnel.nl • info@evertsnel.nl • T. + 31 343-476100 • F. + 31 343-552059

ANALYSENEDERLAND.NL – INVESTERINGEN

Foto: Fotolia

CONTENT WITH A PURPOSE

Voor de langere termijn is er wat rendement betreft nauwelijks verschil tussen traditioneel en duurzaam beleggen.

Beleggingswereld omarmt duurzaam beleggen Banken en verzekeraars nemen de verantwoordelijkheid om een maatschappelijke rol te vervullen bij beleggen. Duurzaam beleggen wordt mainstream. Het financiële rendement is zeker zo aantrekkelijk als bij een traditionele belegging.

Er is een kentering gaande in de financiële wereld. Duurzaamheid wordt in toenemende mate gezien en beoordeeld als financieel relevant. Zo ook bij ING. Mens, milieu en maatschappij, zijn de drie pijlers van duurzaam beleggen bij deze bank. “We hebben als Nederlandse bank de maatschappelijke functie om een betere toekomst voor onze kinderen te garanderen. Duurzaam beleggen is hier onlosmakelijk mee verbonden”, zegt Bob Homan, Head Investment Office ING. De verhouding conventioneel beleggen en duurzaam beleggen, is bij ING 70 tegenover 30 procent. Homan plaatst hier wel een kanttekening bij. “Onze klanten met een vermogen boven de 500 miljoen euro beleggen veelal duurzaam. De verwachting is dat dit percentage verder zal verschuiven richting duurzaam beleggen. We zien de afgelopen vijf jaar een groei.” Het is een hardnekkig misverstand dat duurzaam beleggen, geen of minder rendement oplevert, laat Homan weten. “De grafieken van duurzaam en conventioneel beleggen over de afgelopen dertig jaar verschillen

nauwelijks van elkaar. Rendement en aandacht voor mens, milieu en maatschappij gaan goed samen. Het kost de belegger niets extra’s. Vooral jongeren maken de keuze voor duurzaam beleggen. Ze kijken niet alleen naar hun eigen omgeving, maar ook naar de volgende generaties.” Ook ABN AMRO draagt bij aan een

betere wereld met hun producten en hun diensten. Bijvoorbeeld door het stimuleren van het verduurzamen van door hen gefinancierde woningen en kantoren, en door de verduurzaming van haar eigen panden. Circl, het circulaire paviljoen van ABN AMRO op de Zuidas, is daar een voorbeeld van. Duurzaam beleggen is een heel belangrijk onderdeel van de duurzaamheidsstrategie van ABN AMRO, laat Judith Sanders, Beleggingsstrateeg Duurzaam van ABN AMRO, weten. Het vermogen in duurzaam beleggen is ruim tien miljard euro. “Sinds 1 januari 2018 bieden we cliënten die beginnen met beleggen standaard duurzaam beleggen aan. In 2020 moet de portefeuille zijn doorgegroeid naar zestien miljard euro. Inderdaad, ambitieus, maar haalbaar. Daarnaast nemen we ook contact op met bestaande beleggende cliënten om met hen te spreken over een overstap van traditioneel naar duurzaam beleggen. Beleggers vragen daar in toenemende mate om.” Over het rendement is Sanders helder.

Ook duurzaam beleggen doe je niet

voor een half jaar of een jaar. Voor de langere termijn is er nauwelijks verschil tussen traditioneel en duurzaam beleggen. Nog sterker; bedrijven die investeren in de juiste balans tussen mens, milieu en maatschappij hebben volgens ons een beter toekomstperspectief. Deze bedrijven zijn namelijk innovatiever en richten zich op vernieuwende technologieën waardoor zij op termijn beter kunnen presteren. Ook verzekeraars voeren een maat-

schappelijk verantwoord beleggingsbeleid. In het IMVO Convenant Verzekeringssector is dat nogmaals onderstreept en vastgelegd. “We willen onze verantwoordelijk-

heid nemen, dat geldt voor onder meer mensenrechten, klimaatverandering, arbeidsomstandigheden of sociaal onrecht”, zegt Richard Weurding, algemeen directeur Verbond van Verzekeraars. “Dit convenant benadrukt de inzet van verzekeraars om internationaal maatschappelijk verantwoord te beleggen en levert een bijdrage aan een duurzame wereld. De hele verzekeringssector heeft dit convenant ondertekend. Dat is uniek. We gaan dit convenant uitdragen bij onze collega’s in Europa.” Convenantspartijen zijn verzekeraars,

niet-gouvernementele organisaties (NGO’s), vakbeweging en overheid. “We kunnen daardoor kennisdelen en samenwerken. Ik ben er trots

op dat we dit voor elkaar hebben gekregen. We hebben echt invloed.” Aanbieders van beleggingen maken

gebruik van ESG-criteria (Environmental, Social en Governance) om hun weg te vinden in het groeiende aanbod van duurzame ondernemingen. Environment, Social en Governance zijn de pijlers waarop je duurzaam beleggingsbeleid kunt bouwen en kunt toetsen. ABN Amro gebruikt een duurzaamheidsindicator met daarin 65 tot 90 factoren om een onderneming te beoordelen. “Van grondstoffenverbruik tot sociale aspecten als omgaan met klanten. Allen hangen onder het ESG-label”, zegt Sanders. Zowel ABN Amro als ING maakt gebruik van een onafhankelijk gesponderzoeksbureau die de bedrijven toetst op de ESG-factoren. Ook de overheid roert zich in het duurzame beleggingsdebat. Om de doelstellingen van het klimaatakkoord van Parijs te halen, heeft de Europese Commissie EU-labels ingevoerd voor groene financiële producten. De focus ligt op klimaat en energie. De opvatting is dat beleggers daardoor gemakkelijker groene of koolstofarme beleggingen herkennen. Weurding plaatst een kanttekening bij deze EU invloed. “Verzekeraars maken bij Solvency II (toezichtraamwerk op het gebied van kapitaal, risicobeheersing en verslaglegging, red.) het onderscheid in welk kapitaal je belegt en

in welke categorie. Als de politiek zich gaat bemoeien met Solvency II en dus financiële kaders maakt, vind ik dat een lastig dilemma. Beleggers moeten nog op een lange termijn kunnen blijven beleggen. En dat wordt niet altijd mogelijk bij de strategie van de EU.” De EU-labels gaan volgens Homan

zeker een rol spelen. “Hoe gaan we daar als bank mee om? Tot nu zijn onze eigen criteria leidend. Ik vind dat we daar voorzichtig mee moeten zijn als de EU ze gaat opleggen. Zo is governance een vaag begrip.” Homan van de ING gelooft in zelf-

regulering. “Bedrijven zullen meer en meer opschuiven naar duurzaam verantwoordelijk ondernemen. En dat zal leiden tot een groenere en duurzamere wereld. Op de lange termijn wordt duurzaam de standaard.” Sanders van ABN AMRO merkt op

dat mensen meer en meer verantwoordelijk zijn voor de eigen financiële toekomst. “Het sociale vangnet wordt kleiner en de eigen verantwoordelijkheid voor bijvoorbeeld de pensioenopbouw groter. Beleggen kan een rol spelen om financiële lacune op te vangen. Kies je voor duurzaam beleggen dan kun je hierin ook nog een belangrijke stap zetten. Namelijk die voor een groene en duurzame planeet.” Mark van Seggelen

CONTENT WITH A PURPOSE

Foto: Julius Schrank

18 LEGAL SUCCESS VOORWOORD – ANALYSENEDERLAND.NL

‘DUIZELIG’ Hans de Boer, voorzitter VNO-NCW

vingsmachines. Naast management by speech, subsidies en belastingen is dat de enige knop waar de politiek aan kan draaien. En dan heb ik het nog niet over de vele

belangengroepen - daar past vast ook wel eens een hand in eigen boezem - die alles tot achter de komma tot in de verste uithoek van het land dichtgeregeld willen hebben. De alsmaar voortsnellende ‘juridificering’ van de samenleving is geen geheim. Regel stapelt zich op regel. Natuurlijk hebben we goede spelregels nodig. Dat zal elke econoom beamen. Zonder spelregels geen markt. Tegelijkertijd hebben we vaak de illusie dat we werkelijk alles kunnen regelen. Als het aan onze wetgeving ligt vindt er geen cyberaanval meer plaats, komt er geen boef meer het land in en is witteboordencriminaliteit

iets van het verre verleden. De werkelijkheid is helaas vaak anders. Soms zelfs tegengesteld aan de goede intenties van de wetgever. Zo creëerde de Wet DBA alleen maar onzekerheid.

Ondertussen krijgen bedrijfsjuristen

het drukker en drukker. Ze moeten meedenken over Brexit, privacy, steeds complexere aanbestedingen, de corporate governance code, de klimaataanpak en nog veel meer. En dan heb ik het nog niet over het mkb. Waarbij je als blijmoedig ondernemer probeert je weg te vinden door het oerwoud van regels, zonder een bedrijfsjurist. Maar gewoon

samen met drie collega’s. Of alleen met je man of vrouw ’s avonds achter de computer. Hoe groot is het risico als ik die mevrouw of mijnheer aanneem? En wat komt er op me af als het niet goed gaat? Wat betekenen die nieuwe milieuregels voor mijn koelvak?

oud Duits tijdschrift las: “Slechte voorbeelden werken meer uit dan goede regels.” Kortom leer van wat anderen doen en houd je ogen goed open. In deze campagne alvast de nieuwste inzichten om je voordeel mee te doen. Hans de Boer, voorzitter VNO-NCW

Mijn belangrijkste tip? Blijf blij-

moedig ondernemen, maar maak nog meer gebruik van beschikbare kennis. Bij je branchevereniging bijvoorbeeld. Of bij kennissen met juridisch verstand van zaken, internet of bij een advocaat. En anders moet je maar denken aan deze uitspraak die die ik in een

DUIZELIG VAN NIEUWE WETGEVING Maar blijf toch vooral blijmoedig ondernemen. Op analysenederland.nl leest u nog veel meer over weten regelgeving. ADVERTENTIE

Michiel van Berckel Smit:

‘De meest succesvolle juristen werken óók aan hun soft skills.’ ‘Bedrijfsjuristen en advocaten die actueel zijn opgeleid, bewegen soepeler mee met de veranderingen in de markt,’ zegt Van Berckel Smit, directeur van OSR juridische opleidingen. ‘Succesvolle juristen houden niet alleen hun inhoudelijke kennis bij, maar zij ontwikkelen ook hun beroepsvaardigheden en passen deze actief toe. Hoe goed je de wet ook kent, als je geen verbinding kunt maken met klanten én geen sensitiviteit ontwikkelt voor het complexe speelveld waarin je opereert, ben je nergens.’ Nieuwe uitdagingen Van Berckel Smit: ‘Juristen leven van de complexiteit van weten regelgeving en hebben voortdurend te maken met nieuwe uitdagingen die juridische oplossingen vragen. Klanten stellen steeds hogere eisen en activiteiten van organisaties liggen voortdurend onder een vergrootglas. Juristen spelen ook een rol in het bewaken van de reputatie van organisaties. Om incidenten te kunnen voorkomen óf goed af te handelen moeten zij niet alleen beschikken over actuele en specialistische juridische kennis. Minstens zo belangrijk zijn soft skills als goed kunnen communiceren, onderhandelen, omgaan met weerstand én denken in oplossingen die voor alle betrokkenen bevredigend zijn.’

Van blockchain tot cybercrime Op bijna alle belangrijke (rechts)gebieden verzorgt OSR cursussen en trainingen. Of het nu gaat om werkgeversaansprakelijkheid, ontslagzaken of zakelijke onderhandelingen. Om blockchain in de juridische praktijk of omgaan met cyber-crime. ‘OSR zit al bijna 40 jaar dicht op de actuele ontwikkelingen en bij elke training staat het verbeteren van de persoonlijke effectiviteit van juridische professionals centraal,’ zegt Van Berckel Smit. ‘Het goede van OSR is dat je altijd een docent voor de groep hebt die óók in de praktijk werkzaam is. De ervaringen van mede-cursisten zijn daarop een waardevolle aanvulling.’ Actuele relevantie Wat een cursist vandaag leert, wil hij of zij morgen natuurlijk direct kunnen toepassen. Daarom vragen de docenten van OSR voorafgaand aan een cursus om persoonlijke cases van de deelnemers; zaken waar zij op dat moment middenin zitten. Een OSR-docent past vervolgens flexibel het programma aan. ‘We maken onze visie altijd waar: praktijkgericht, actueel, persoonlijk én interactief.’

Voor meer informatie: www.osr.nl

CYBER SECURE ONDERNEMEN IS KEY TO SUCCES Ondernemers zijn voortdurend bezig om hun bedrijf te optimaliseren. Dat gaat vaak samen met automatisering en digitalisering. De voordelen ervan zijn duidelijk, maar het brengt ook nieuwe risico’s met zich mee. Steeds vaker worden bedrijven getroffen door virussen, hacks, DDos-aanvallen, ransomware of systeeminbraken. Maar ook door datalekken, door menselijke fouten of technisch falen. De impact van dit soort incidenten kan enorm zijn. Bedrijven vallen stil doordat systemen of productielijnen gegijzeld zijn. Privacygevoelige gegevens van klanten kunnen op straat komen te liggen, waarvoor de onderneming vervolgens aansprakelijk gesteld kan worden en mogelijk reputatieschade lijdt. Als gevolg van dit lek moet er melding worden gedaan bij de Autoriteit Persoonsgegevens. Kortom: een kleine fout kan grote gevolgen hebben. ONDERSCHATTING BIJ HET MKB Uit recent onderzoek van AlertOnline blijkt dat het cyberrisico binnen het mkb nog altijd een onderschat probleem is. Driekwart van de ondernemers maakt zich nog weinig zorgen over digitale veiligheid op de zaak. De onbezorgdheid over hun digitale veiligheid is onterecht. Internetcriminelen hebben in 2018 namelijk bij ruim de helft (52%) van de mkb-bedrijven geprobeerd geld of gegevens buit te maken. Daarom is het ook voor mkb’ers belangrijk om de nodige maatregelen te treffen. TIPS OM CYBER SECURE TE ONDERNEMEN Het is logisch dat veel ondernemers meteen denken aan IT als het woord ‘cyber’ valt. Maar dat is niet voldoende. Ook menselijke fouten spelen een grote rol in het risico op cyberincidenten.

Het is soms als mkb’er lastig om te overzien wat er allemaal nodig is om de onderneming cyber secure te maken. Daarom zet Allianz een aantal eenvoudige maatregelen op een rijtje waarmee mkb-bedrijven hun basisbescherming op orde kunnen brengen. Het gaat daarbij om drie factoren:

1. BELEID EN ORGANISATIE • Welke maatregelen in beleid en organisatie zijn getroffen? • Is duidelijk welke gegevens en systemen cruciaal zijn voor het bedrijf? • Zijn er afspraken met IT-partners over het beheer en onderhoud van deze systemen? 2. MEDEWERKERS • Zijn de medewerkers zich voldoende bewust van cybersecurity en datalekken? • Hoe gaan medewerkers om met het gebruik van websites (en cloudoplossingen), thuiswerken, risico’s van verlies van datadragers (USB’s, laptop’s), privé-mails en wifi-gebruik? 3. IT • Welke technische maatregelen zijn getroffen om het risico op cybercriminaliteit, datalekken en bedrijfsverstoringen door cyberincidenten te minimaliseren? • Wordt de back-upprocedure regelmatig gecontroleerd? • Zijn laptops en andere datadragers voldoende beveiligd?

CYBERVERZEKERING ALS VANGNET Preventie is goed, maar niet alles is te voorkomen. De Allianz Cyberverzekering biedt bedrijven een vangnet, waarmee aansprakelijkheid, eigen schade en kosten van crisismanagement zijn verzekerd. Maar ook de eventuele boetes van de Autoriteit Persoonsgegevens. De Allianz Cyberverzekering biedt niet uitsluitend dekking voor de schade, maar ook 24 uur per dag, zeven dagen in de week, hulp bij een (vermoedelijk) cyberincident. Hiermee zijn bedrijven verzekerd van de beste ondersteuning door specialisten op IT-, PR- en juridisch gebied. Zo kunnen ondernemers voluit gaan en ambities najagen om nóg verder te komen. Neem voor meer informatie contact op met een verzekeringsadviseur of kijk op www.allianz.nl/cybersecure .

BRENG UW RISICO’S IN BEELD MET DE ALLIANZ CYBER RISICOSCAN Allianz heeft speciaal voor ondernemend Nederland de Allianz Cyber Risicoscan (www.allianz.nl/cyberrisicoscan) ontwikkeld. Beantwoord de vragen en ontdek binnen 10 minuten hoe u de risico’s op het gebied van cyber en cyber security kunt verminderen.

20 LEGAL SUCCESS – ANALYSENEDERLAND.NL

DIGITALE KRONIEK MISCHA RICK VAN GEELEN Foto: Persfoto

Cybersecurity: preventie, detectie en respons

CONTENT WITH A PURPOSE

Foto: Grant Thornton

Foto: Allianz

Ethisch Hacker.

In een publicatie van het NCSC wordt één ding duidelijk: digitale dreigingen in Nederland nemen toe. Cyberaanvallen zijn profijtelijk, laagdrempelig en met weinig risico voor aanvallers. Niet voor niets zijn de vele digitale processen vandaag de dag onderhevig aan strikt beleid wat betreft veiligheid en gegevensbescherming, zoals de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG).

Desalniettemin kan een zo optimaal

Rob Zijl, manager products & mar-

kets schade bij Allianz Benelux, buigt zich over cybersecurity vanuit een juridisch en verzekeringsperspectief, en Björn Roskott, partner IT audit & advisory bij Grant Thornton in Nederland, focust zich op technische vraagstukken rondom cybersecurity. Wat de AVG in ieder geval moet bewerkstelligen volgens beiden, is bewustwording: “Vanuit een juridisch oogpunt moet men door de AVG verplicht iets doen met beveiliging. Vooral aan de menskant; beveiligingsincidenten worden immers voornamelijk veroorzaakt binnen de eigen organisatie”, vertelt Zijl. Die menskant is precies wat Roskott wil benadrukken: “Cybersecurity is zo sterk als de zwakste schakel binnen de organisatie. Het is essentieel dat organisaties bewustwording creëren onder hun medewerkers over hun aandeel in cybersecurity.” Het niet nakomen van de AVG

kan namelijk torenhoge boetes

er iets misgaat, tijdig het probleem opmerken? En tot slot hebben we de responsfase, waarbij we de vraag stellen: hoe reageren we als het misgaat? Vooraf nadenken hoe je moet reageren, helpt om beter te kunnen reageren in een crisissituatie. Het is dus cruciaal deze vragen in een voorstadium te beantwoorden alvorens de beveiliging in te richten”, aldus Roskott.

Roskott: "Cybersecurity is zo sterk als de zwakste schakel binnen de organisatie."

betekenen, alsmede schade aan organisatie en imago. “Juist nu is er een verschuiving in de schade die voorheen vooral veroorzaakt werd door nalatigheden in gegevensbescherming. Tegenwoordig zien we een breder schadepatroon doordat cyberincidenten volledige bedrijfsprocessen kunnen stilleggen”, vertelt Zijl. Het niet optimaal beschermen

van gegevens van klanten kan imagoschade opleveren en bovendien kan een organisatie aansprakelijk worden gesteld voor de geleden schade van de klant. “Daarom is het ook belangrijk dat leveranciers waarmee organisaties samenwerken getoetst worden op hun cybersecurity en de bijkomende eisen”, zegt Zijl. “We spreken van een ‘supply-chain attack’, waarbij een

digitale aanval zich richt op kwetsbaarheden bij de (toe)leverancier en hiermee een klein stukje van de keten ‘infecteert’. Deze infectie breidt zich uiteindelijk uit door de gehele keten, zoals het geval was bij de cyberaanval op de containerterminals in de Rotterdamse haven”, vult Roskott aan. Niet voor niks worden veel acties ondernomen ter preventie van cybercrime: “Wij categoriseren cyberveiligheid in drie fasen: preventie, detectie en respons. Die laatste twee worden nog wel eens vergeten. Bij fase één is de vraag: wat doe je om risico’s te beperken op mensniveau, techniek en andere verwante onderwerpen? Bij ‘detectie’ rijzen de vragen: hoe snel merken we een beveiligingsprobleem op? Hebben we de juiste alarmsystemen die, als

mogelijke inrichting van beveiliging toch gekraakt worden. In de onverhoopte situatie dat dit gebeurt is het hebben van een verzekering op cyberveiligheid een belangrijke meerwaarde en in de toekomst zelfs vanzelfsprekend als het aan Zijl ligt: “Met een cyberverzekering beschermt een onderneming zich tegen de gevolgen van een lek in cybersecurity of datalekken als gevolg van menselijke fouten. Een organisatie kan zich verzekeren voor eigen schade, aansprakelijkheidsschade en crisiskosten.” Een goede cyberverzekering biedt daarbij ook 24/7 hulp in de vorm van crisisresponsmanagement met specialisten op IT-, PR- en juridisch gebied. Eoin Hennekam

VEILIG ONLINE Wilt u meer weten over cybersecurity voor uw bedrijf? Kijk dan op analysenederland.nl.

Alles is tegenwoordig connected. Ik heb daar drie jaar geleden mijn zorgen al over geuit, en de situatie is er niet heel veel beter op geworden. We knopen alles vast aan Internet, maar er is geen regelgeving wat betreft digitale veiligheid. Fabrikanten hoeven er dus wettelijk gezien maar weinig aan te doen. Maar ondertussen zijn er al wel koelkasten en andere smarthome apparaten gehackt en zijn er via die apparaten DDoS-aanvallen uitgevoerd. Het klinkt misschien gek, maar als koelkasten niet meer geüpdate worden, zoals telefoons na een aantal jaar, dan vormen ze een enorm veiligheidsrisico. En dat geldt voor alle apparaten die connected zijn. Hackers kunnen hierdoor van alles teweegbrengen. Het is niet apocolyptisch om te denken dat hackers auto’s of vliegtuigen over kunnen nemen. Sterker nog, dat is al gebeurd. Charlie Miller, een oud NSA-agent, heeft in 2014 via een entertainmentsysteem een Jeep Cherokee overgenomen. Remmen, optrekken, links afslaan, hij kon er alles mee doen wat hij wilde. Voertuigen opereren steeds meer onder het drive by wire-principe. Dus als de piloot in een vliegtuig aan het stuur trekt, dan vertelt de piloot eigenlijk aan een computer wat die moet doen. En fabrikanten doen hier nog maar weinig mee. HET GEHELE ARTIKEL LEEST U OP: ANALYSENEDERLAND.NL ADVERTENTIE

Onlangs kwam in het nieuws dat de Nederlandse directie van Pathé slachtoffer is geworden van CEO-fraude. Schade: 19 miljoen euro. Hoe is dat mogelijk? Doordat er slim en zorgvuldig wordt ingespeeld op de menskant van de organisatie, de medewerkers. Eigen medewerkers worden slinks verleid om buiten de geijkte procedures te handelen. De compliance officer en de information security officer hebben vaak wel aandacht voor deze menskant, namelijk met awarenesstrainingen. Deze trainingen zijn gericht op het bewust maken van medewerkers. De trend laat echter zien dat alleen trainen niet meer volstaat.

Trend:

Organisaties gehackt via eigen medewerkers

De aanvallen via de mens worden steeds geavanceerder. Dat vraagt om een specialistische aanpak. Hoffmann is een gerenommeerd recherchebureau, dat door organisaties wordt ingehuurd om fraude op te sporen. Daarnaast kent zij een preventieve tak die zich bezighoudt met het verhogen van compliance gerelateerd gedrag. Daarbij maakt ze gebruik van psychologen. De psychologen van Hoffmann leggen uit dat er een grote kloof bestaat tussen bewustwording en gedrag. Iedereen weet dat je niet mag appen achter het stuur. Toch doen mensen het. De vraag is of billboards langs de weg dat veranderen. Dit geldt ook voor compliance; mensen wéten de regels wel, maar worden verleid tot ander gedrag. Niet sturen op bewustwording (awareness) als einddoel dus, maar op daadwerkelijk gedrag! De psychologen van Hoffmann ontleden gedrag in drie factoren; motivatie, capaciteit en gelegenheid. Op deze manier kunnen de knelpunten in kaart worden gebracht die ervoor zorgen dat het vertoonde gedrag nog niet gelijk is aan het gewenste gedrag. Door deze knelpunten op te lossen, ontstaan structurele gedragsveranderingen. In een enkel geval is dat het verhogen van bewustwording. Veel vaker wordt gedrag gedreven door iets anders, bijvoorbeeld motivatie. In het geval van CEO-fraude bijvoorbeeld, waar men zich vereerd voelt omdat de ‘directeur’ hen vertrouwt. Een zorgvuldige analyse en passende maatregelen zal de weerbaarheid van de medewerkers van organisaties sterk verhogen.

www.hoffmann.nl 18_TRI_234_Hoffmann advertentie t.b.v. FD.indd 1

06-12-18 13:20

SAFARI IN AFRIKA?

Op jambo.nl en in onze brochure vindt u ruim 100 uitgekiende reizen of bel met onze Afrika specialisten op 020-2012740 voor een reis op maat. De mogelijkheden zijn eindeloos, privé reizen geheel conform uw wensen!

Al sinds 1979 dé Afrika specialist ADVERTENTIE

Update Verzekeringsrecht

7 maart

Rotterdam

5 PO NOvA

€349,-

Prof. mr. N. van Tiggele-van der Velde e.a.

Actualiteiten Personen- en familierecht 28 maart (incl. relatievermogensrecht)

Amsterdam 6 PO NOvA, €375,6 PE KNB

Prof. mr. A.J.M. Nuytinck

Praktijkcursus Procesrecht in Arbeidszaken

11 april

Amsterdam 6 PO NOvA

€365,-

Prof. mr. G.C. Boot

Praktijkcursus Omgevingsrecht

12 april

Amsterdam 6 PO NOvA

€349,-

Mr. R. Kegge

Rondom het (levens)testament

15 april

Amsterdam 6 PE KNB

€375,-

Prof. mr. F.W.J.M. Schols Mr. C. Engelbertink

Praktijkcursus Jeugdstrafrecht

21 mei

Amsterdam 6 PO NOvA

€375,-

Prof. mr. E.M. Mijnarends

Bestuurdersaansprakelijkheid bij ondernemingen

3 juni

Amsterdam 6 PO NOvA

€375,-

Prof. mr. J.B. Wezeman

Praktijkcursus Nieuw Huwelijksvermogensrecht

13 juni

Amsterdam 6 PO NOvA, €375,6 PE KNB

Prof. mr. A.J.M. Nuytinck

Borgtocht, hoofdelijkheid en letters of comfort bij DGA’s in het MKB en concernverhoudingen

26 juni

Amsterdam 6 PO NOvA

€375,-

Mr. dr. R.I.V.F. Bertrams

Praktijkcursus Erfrecht voor het notariaat

12 september Amsterdam 6 PE KNB

€349,-

Prof. mr. B.M.E.M. Schols

Actualiteiten Zekerheden & Insolventie 18 oktober

Amsterdam 6 PO NOvA

€375,-

Mr. dr. R.J. van der Weijden

Ontwikkelingen Personen-, familie- en jeugdrecht (wetgeving & jurisprudentie)

5 november

Amsterdam 6 PO NOvA

€349,-

Prof. mr. P. Vlaardingerbroek

EU-Verordening Europees 8 november Bankbeslag: ingrijpende gevolgen voor de beslagpraktijk

Amsterdam 6 PO NOvA

€375,-

Prof. mr. dr. G.G.J.A. Knoops

Praktijkcursus Relatievermogensrecht voor het notariaat

Amsterdam 6 PE KNB

€349,-

Prof. mr. F.W.J.M. Schols

18 november

22 LEGAL SUCCESS PROFIEL – ANALYSENEDERLAND.NL

CONTENT WITH A PURPOSE

‘Deze baan is niet makkelijk’

Internationaal zakendoen: het zit in onze genen. Gelukkig maar, want Nederland gaat deze goede genen hard nodig hebben de komende tijd. “Samenwerking en dialoog blijven noodzakelijk.” Nederland doet het van oudsher goed

op het wereldwijde handelstoneel. Nederland handelsland, wordt er vaak met trots gezegd. Volgens Sigrid Kaag, minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, komt dat omdat Nederland een middelgroot land is, dat zich altijd op het buitenland heeft gericht. “We zijn de zeventiende economie van de wereld. Via handel hebben we altijd banden met andere landen weten te smeden. Daar danken we een groot deel van onze welvaart aan.” Door internationaal actief te zijn en te concurreren, zijn onze ondernemers ervan doordrongen dat ze blijvend moeten innoveren. En innoveren doe je volgens Kaag door samen te werken. “Dat is ook de wijze waarop Nederland zich als merk naar buiten presenteert: open, vindingrijk en inclusief.” Maar laat nou juist die inclusiviteit en samenwerking internationaal onder grote druk staan. Waar Donald Trump het ene na het andere handelsakkoord dreigt op te zeggen en van de ene op de andere dag extra tarieven, heffingen en andere handelsbelemmeringen opwerpt is er dichterbij misschien nog wel een grote kink in de internationale handelskabel: de Brexit. Je zal maar minister voor Buitenlandse Handel zijn op dit moment.

“Het zijn zonder meer interessante tijden. Maar inderdaad, ik heb deze baan niet op me genomen omdat het zo makkelijk is.” Brexit of de VS: zegt u het maar, wat baart u meer zorgen op handelsgebied?

“Zowel Brexit als de VS zorgen voor een hoop veranderingen voor onze handelsrelaties. Ik probeer

samen met mijn EU-collega’s de negatieve effecten voor Nederland en de EU zoveel mogelijk te beperken. Laat ik er meteen bijzeggen dat je ook een beetje voorbij de krantenkoppen moet kijken. Er gaan dreigementen over en weer, maar de soep wordt niet altijd zo heet gegeten als die wordt opgediend. Waar het om gaat is dat je met elkaar blijft praten en onderhandelen. Gelukkig gebeurt dat ook.” Wat zijn uw grootste zorgen wat betreft de brexit?

“Het is nu heel spannend hoe het de komende dagen en daarna gaat lopen in het Britse parlement. Sinds het akkoord tussen de Europese Commissie en het Verenigd Koninkrijk (VK) zijn alle ogen gericht op Londen. We zullen pas in een heel laat stadium zekerheid hebben, misschien zelfs pas in maart. Het Kabinet gaat dan ook onverminderd voort met voorbereidingen op een cliff-edge-Brexit (een Brexit zonder overeenkomst, red.). En het zou goed zijn als bedrijfsleven dit ook doet.” Wat is de meest gunstige uitkomst?

“Laat ik vooropstellen dat iedere vorm van een Brexit ongunstig is voor zowel het VK als Nederland. De Brexit is hoe dan ook slecht nieuws. Punt. Maar het VK heeft gekozen, en dat respecteren we natuurlijk. Gezien de Britse wensen om uit de interne markt en de EU-douane-unie te treden, is de voorliggende deal het best haalbare. Deze deal geeft zekerheid aan Nederlandse burgers die in het VK wonen en Britse burgers hier. Deze deal zorgt voor een ordentelijke scheiding en voorkomt een cliffedge, het horrorscenario.”

Maar deze deal is slechts een startovereenkomst. Een beginpunt.

“Klopt. We gaan werken aan een handelsakkoord dat zoveel mogelijk belemmeringen aan de grens voorkomt. Dat betekent geen invoertarieven en ambitieuze afspraken op het gebied van diensten en digitale samenwerking. Maar alle formaliteiten wegnemen gaat niet lukken, handeldrijven wordt lastiger dan nu.” Wat zou u ondernemers aanraden qua voorbereiding op de Brexit?

“Ga aan de slag! Of het nu 29 maart 2019 of 1 januari 2021 of nog twee jaar later wordt: het VK gaat zich afsplitsen van Europa. Dat betekent op zijn minst douaneformaliteiten – is uw ICT daar klaar voor? En heeft u al een EORI-nummer van de douane? Het aanvragen van een douane-nummer duurt normaliter drie maanden. Vanwege de Brexit doet de douane er alles aan om deze doorlooptijd te verkorten, maar als straks op 29 maart 2019 30.000 bedrijven zich ineens bij de douane gaan melden… Nee, dan hebben die ondernemers de volgende dag echt geen douane-nummer.” En verder?

“Er is nog zoveel meer. Denk aan controles op producteisen en voedselveiligheid. Dat betekent langere levertijden: een logistieke uitdaging voor bedrijven. Probeer nu vast eens een proefzending te doen naar de Verenigde Staten – dan weet je waar je straks allemaal mee te maken krijgt. Want de procedures voor handel met het VK en de VS worden in de toekomst vergelijkbaar. Welke branche ligt volgens u het meest onder vuur?

“De Brexit gaat de Nederlandse economie sowieso raken. Voor exporteurs naar het VK en de transportbranche zijn de gevolgen het meest zichtbaar. Maar feitelijk kan iedereen geraakt worden, ook bedrijven zonder directe banden met het VK. Als jouw toeleverancier of afnemer banden met het VK heeft, of misschien verderop in de keten, kun je daar als nietsvermoedende ondernemer ook hinder van ondervinden. Breng daarom je keten in kaart, ga in gesprek met ketenpartners.” Waar liggen de kansen voor Nederland wat betreft de Brexit?

“We merken dat veel bedrijven die in het VK gevestigd zijn, overwegen hun activiteiten naar de EU te verplaatsten. En Nederland heeft een uitstekend vestigingsklimaat: we hebben een goede infrastructuur, state-of-the-art digitale netwerken, we spreken goed Engels, de capaciteit voor internationale scholen is uitgebreid. Het EMA (Europees Geneesmiddelen Agentschap, red.) komt niet voor niets naar Amsterdam, ook deze organisatie ziet grote potentie in Nederland. En in dat kielzog komen veel farmaceutische en biotech-bedrijven naar ons land.” En waar liggen de kansen voor ondernemers als het om de Brexit gaat?

“Goede vraag, want de Brexit biedt inderdaad ook kansen voor ondernemers. Overal in Europa zijn bedrijven al bezig Britse toeleveranciers te vervangen voor bedrijven uit landen die wel in Europa blijven. Bijvoorbeeld omdat ze niet te veel onderdelen van buiten de EU mogen hebben om te kunnen profiteren van Europese handelsakkoorden. Of omdat ze bang zijn dat de vertraging

aan de grens hun productieproces in de war zal schoppen. Of omdat Britse producten straks gewoonweg te duur worden, omdat de importeur de btw vooraf moet gaan betalen.” En waarom zouden deze bedrijven dan voor Nederlandse bedrijven kiezen?

“De Nederlandse economie lijkt sterk op de Britse economie. Ook wij hebben hele innovatieve toeleveranciers, ICT van wereldklasse, en zijn experts in logistieke dienstverlening. Dat betekent dat juist Nederlandse ondernemers bij uitstek geschikt zijn om in het gat te springen dat Britse concurrenten straks achterlaten. Maar ik zie dat nog maar mondjesmaat gebeuren.” Wat zou u graag meer zien op dit gebied?

“Kijk naar wie uw concurrenten zijn. Zijn dat Britse ondernemers – of Europese ondernemingen die sterk afhankelijk zijn van Britse toeleveranciers? Dan kan het verstandig zijn nu vast te investeren in de klanten van die concurrenten.. Verdiep u in de risico’s die uw concurrenten lopen. En benader problemen als kansen. Langere wachttijden aan de grens creëren ook kansen voor ondernemers die precies weten hoe je deze wachttijden tot een minimum kan beperken. Nederland is mondiaal koploper op het gebied van logistiek management. Sommige ondernemers zullen besluiten zich helemaal niet meer op het VK te richten. Anderen willen juist expert worden op de handel met het VK. Het VK wordt een nichemarkt. En ja, bij een nichemarkt horen ook hogere marges.” Jerry Huinder

ADVERTORIAL

Een betrouwbare partner bij cybercriminaliteit 19 november 2018 werd het op één na grootste datalek in de geschiedenis ontdekt; de gegevens van mogelijk een half miljard gasten van de Marriott International hotels zijn door een hack op straat beland. Alleen het datalek van Yahoo! In 2013 was groter dan deze, maar iedere dag vinden er kleinere cyberaanvallen plaats met evenzo enorme gevolgen. Niet alleen consumentenclaims en boetes behoren tot de mogelijke schade, ook de ICT-systemen en bedrijfsreputatie kunnen een klap krijgen. Het MKB valt onder de grootste risicogroep voor dergelijke cyberaanvallen. De snelheid van technologische toepassingen en de juiste veiligheidsmaatregelen blijken vaak een knelpunt voor het MKB. Bovendien merken MKB-ondernemingen direct de impact van een cyberaanval, zowel financieel als in de bedrijfsvoering. Meer dan ooit is het belangrijk om u te verzekeren voor de schade ten gevolge van cybercriminaliteit, maar kunt u ook verzekerd zijn van de juiste hulp?

cyberaanval of datalek. Indien u onverhoopt toch slachtoffer wordt van cybercrime, voorziet onze cyberverzekering in diverse responsdiensten om u zo snel mogelijk van de gevolgen te ontlasten. Van het opstarten van uw website die platligt, tot assistentie bij een ransomeis; bij Dataverzekering.nl kunt u vertrouwen op een betrouwbare partner. Ons enthousiaste team wordt continu opgeleid om goed op de hoogte te blijven van de nieuwste ontwikkelingen in het vakgebied. Wij verzekeren u van een persoonlijk adviseur die u de beste oplossingen aandraagt voor een zo gunstig mogelijk tarief. Bekijk uw premie op www.dataverzekering.nl

De cyberverzekering van Dataverzekering.nl dekt de schade die u oploopt wanneer u te maken krijgt met cybercrime. Onze specialisten helpen u ten eerste met het beperken van de schade, door een gestructureerd en effectief stappenplan te maken in het geval van een

DATAVERZEKERING.NL - UW BETROUWBARE PARTNER IN CYBERSECURITY.

ANALYSENEDERLAND.NL – PROFIEL LEGAL SUCCESS

RELATIE ADVOCAAT EN BEDRIJFSJURIST COMPLEET VERANDERD Foto: MR

Foto: Arenda Oomen

CONTENT WITH A PURPOSE

In de juridische wereld is met name de advocatuur aan veel veranderingen onderhevig. “Met name in de relatie klant/opdrachtgever verschuiven de panelen”, stelt Michiel van Kleef, managing editor van MR. Magazine. “Nog niet zo lang geleden positioneerde de advocaat zich als autoriteit, vaak op een breed terrein van rechtsgebieden. Zijn opdrachtgever in het bedrijfsleven was vaak de secretaris van de raad van bestuur, zeker geen specialist, maar een jurist op zoek naar rust en zekerheid. Dat is totaal anders geworden. Door de toegenomen concurrentie moest de advocaat zich steeds meer specialiseren. En toen dat ook niet meer voldoende onderscheidend vermogen opleverde, werd hij tot een business partner. Een adviseur die vooral wordt beoordeeld op de ‘added value’. Niet langer staat de kennis van een rechtsgebied centraal, de advocaat is een sectorspecialist geworden.”

FEITEN Sigrid Kaag is sinds oktober 2017 minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. Waar Kaag voor het grote Nederlandse publiek toen nog redelijk onbekend was, had ze internationaal al een imposante carrière opgebouwd. Sinds 1994 werkte Kaag voor de Verenigde Naties, onder meer als regionaal directeur Midden-Oosten/ Noord-Afrika voor het VN-kinderfonds UNICEF en als Ondersecretaris-Generaal van de VN in Libanon. Kaag was bij de VN ook verantwoordelijk voor de ontwapeningsmissie die leidde tot de vernietiging van chemische wapens in Syrië. Hiervoor werd ze persoonlijk bedankt door Barack Obama. Kaag is hyperpolyglot en spreek zes talen vloeiend: Nederlands, Engels, Frans, Spaans, Duits en Arabisch.

De bedrijfsjurist volgde de advocaat in deze ontwikkeling, vertelt Van Kleef. “Ook voor hem is juridische kennis niet meer zaligmakend. In samenwerking met de advocaat inventariseert hij kansen en bedreigingen. Risico’s kunnen worden meegenomen, mits ingecalculeerd. Technische hulpmiddelen en standaardisatie nemen een steeds belangrijker plaats in het werk in. Van secretaris RvB, via bedrijfsjurist naar ‘legal counsel’. En op termijn Chief Legal Officer?”

Marjon Kruize

ADVERTENTIE

Welke impact heeft de ePrivacy Verordening op uw organisatie?

ePr

iva

Voortrekkers uit Brussel en privacy experts vertellen het u. Actualiteitenseminar | 15 februari 2019 | www.iir.nl/epv19

Ook interessant voor u: Actualiteitendag IT & Recht | 21 maart 2019 | www.iir.nl/it-recht19 Ad ePrivacy v3.indd 1

6-12-2018 16:23:00

Er is meer aandacht nodig voor de invloed

van kunstlicht op onze werkomgeving. Ondernemers beseffen dat de kwaliteit van de werkplek invloed heeft op motivatie. Daarbij gaat het over de werkoppervlakte van het bureau bijvoorbeeld, terwijl er te weinig kennis bestaat over lichtinval of gebruik van kunstlicht.

Toch is dit beeld wel aan het kantelen. Onder de noemer Human Centric Lighting wordt er steeds meer onderzoek uitgevoerd naar de invloed van licht op het welbevinden, prestatie en de gezondheid van mensen. Wetenschappers zijn wereldwijd druk in de weer om te ontdekken hoe slimme sturingen, sensoren en regelbare kunstverlichting effect hebben. En tegelijkertijd komen er vanuit de industrie steeds meer innovatieve lichtmanagementystemen beschikbaar met het oogmerk om ons welzijn te verbeteren. Bianca van der Zande, human centric lighting-specialist bij lichtaanbieder Signify (voorheen Philips Lighting) weet daar volop over mee te praten. Ze vertelt dat er nog geen afrondende conclusie valt te geven wat betreft de invloed van kunstlicht, maar er worden wel stappen voorwaarts gemaakt. “Het is evident dat licht gedurende dag een rol speelt

Foto: Fotolia

INFORMATIEPLICHT ENERGIEBESPARING PER 2019

de aandacht voor de rol die kunstlicht kan spelen op voldoende lichtvoeding alswel op de beleving van de ruimte. En die kun je vangen onder de termen Spectral Tuning en Spatial Light Distribution. Deze begrippen zijn ondertussen van grote invloed op de ontwerpen van lichtmanagementsystemen, waarbij rekening wordt gehouden met hoe de verschillende lichtbronnen in een ruimte de ervaring van die omgeving beïnvloedt, en tegelijkertijd voldoende licht dat nodig is voor onze gezondheid. Driedimensionale lichtontwerpen, waarbij rekening wordt gehouden met inkomend zonlicht, seizoen, ruimtebeleving en persoonlijke voorkeur, kunnen daarmee bijdragen aan een prettige en gezonde werkomgeving.

ONDERHANDELINGEN EPRIVACY VERORDENING 2019

In mei 2018 is de AVG (Algemene Verordening Gegevensbe-

Energiebesparing staat in Nederland hoog in het vaandel. De mondiale uitstoot van CO2 en broeikasgassen moet drastisch omlaag. In het Klimaatakkoord van Parijs, waar 195 landen aan deelnemen sinds 2015, is opgenomen dat de opwarming van de aarde ruim onder de twee graden Celsius moet blijven. Ieder land is vrij te bepalen welke energiebesparende maatregelen zij treft om bij te dragen aan dit doel. In Nederland is er al sprake van een energiebesparingsplicht, maar per 1 januari 2019 wordt de informatieplicht energiebesparing van kracht. Bedrijven met een energiebesparingsplicht en een verbruik van meer dan 50.000 kWh elektriciteit of 25.000 m³ aardgas(equivalent) per jaar, met een auditverplichting Europese EnergieEfficiency Richtlijn (EED), hebben per 2019 de plicht te melden welke energiebesparende maatregelen zij treffen. Deze melding doet u uiterlijk in juli 2019.

VERANDERINGEN IN HET BELASTINGSTELSEL VOOR ONDERNEMINGEN

Twee trends zijn van invloed op de groeien-

Foto: Fotolia

Slimme lichtoplossingen stimuleren werkmotivatie

in de vitaliteit en het slaap-waak ritme van mensen. Door de veranderende levensstijl die zich tegenwoordig voornamelijk binnen afspeelt, krijgen mensen niet meer voldoende lichtvoeding voor de ondersteuning van het slaap-waak ritme. Bovendien speelt licht een belangrijke rol op de beleving van de ruimte en daarmee werkplek tevredenheid. Er bestaat een aantoonbare link van werkplek tevredenheid met meer toewijding aan ons werk en mindere verzuimdagen.”

CONTENT WITH A PURPOSE

Foto: Digitalpress

Foto: Signify

24 LEGAL SUCCESS – ANALYSENEDERLAND.NL

scherming) geïntroduceerd. In het kort betekent dit dat privacyrechten zijn versterkt en uitgebreid, organisaties hier meer verantwoordelijkheid voor dragen en dat toezichthouders van het onderwerp boetes mogen uitdelen aan diegenen die nalaten de AVG te honoreren. In de lijn met de AVG wordt er nu onderhandeld over de ePV (ePrivacy Verordening), die de huidige ePrivacy Richtlijn zal vervangen. Die richtlijn maakt onderdeel uit van de Telecommunicatiewet. Omdat een richtlijn meer ruimte laat dan een verordening, verschillen regels voor e-mail, telemarketing en cookies tussen de verschillende lidstaten. De Europese Commissie tracht met de ePrivacy Verordening Euro-

pa-breed uniformiteit te creëren. Daarnaast moeten de ePrivacy richtlijnen in lijn worden gebracht met de AVG. Bedrijven die in meerdere Europese landen actief zijn, ervaren vaak moeizaamheden in hun werk wegens de afwijkende richtlijnen per lidstaat. Het is daarom mede in hun belang om uniformiteit na te streven. De impact van de ePV kan groter zijn voor marketingwerkzaam-

heden dan de AVG. Dat komt doordat de wet de regels bepaalt voor marketingkanalen. De AVG kent zes rechtsgronden voor gegevensverwerking. Rechtmatigheid rondom de verwerking van gegevens kan alleen bereikt worden als tenminste een van de zes rechtsgronden van toepassing is. In de ePrivacy Verordening wordt nu getracht diezelfde rechtsgronden als uitgangspunt te nemen. De onderhandelingen worden vervolgd.

Het nieuwe belastingstelsel dat werd toegelicht betekent een aantal veranderingen.

Op Prinsjesdag 2018 werden de Miljoenennota en de Rijksbegroting aan de Tweede Kamer aangeboden door minister Hoekstra van Financiën. In de nota staan de plannen voor het komende jaar en hoe deze plannen zullen worden betaald. Het nieuwe belastingstelsel dat werd toegelicht betekent een aantal veranderingen. Het kabinet gaat de belasting op werk verlagen. Dit betekent dat medewerkers netto meer geld overhouden. Daarnaast gaat voor bv’s, nv’s, stichtingen, verenigingen en vergelijkbare organisaties het tarief van de vennootschapsbelasting (vpb) stapsgewijs, in jaarlijkse stappen, omlaag. In 2019 bedraagt de eerste schijf 19% en de tweede 25%. In 2020 dalen de percentages naar respectievelijk 16,50% en 22,55%, en in 2021 15% en 20,50%. Ten aanzien van de vennootschapsbelasting wordt er in 2019 nog een belangrijke wijziging doorgevoerd. Bedrijven kunnen vanaf 2019 verliezen maximaal zes jaar vooruit verrekenen met de winst. Nu is de verliesverrekening vpb (carry forward) negen jaar. Voor ondernemers geldt dat zij over maximaal zes boekjaren verliezen verrekenen met de winst. Nu is de verliesverrekening eveneens negen jaar. Voor ondernemers is verder besloten de kleineondernemersregeling (KOR) per 1 januari 2020 te moderniseren. Vanaf dan kunnen ondernemers met een omzet van maximaal € 20.000 kiezen voor een vrijstelling van de omzetbelasting. Een andere belangrijke ontwikkeling ten aanzien van het belastingstelsel is dat het kabinet extra inkomsten haalt uit vergroening van het stelsel. Het kabinet gaat zodoende vervuilers, zowel bedrijven als particulieren, meer belasting laten betalen voor minder groen gedrag. Het doel is om hen aan te moedigen minder CO2 uit te stoten en zo bij te dragen aan een groener milieu. Teneinde van een groener milieu worden ook fietsplannen geïmplementeerd onder bedrijven voor privégebruik, net als bij de auto. Werknemers moeten jaarlijks 7% van de waarde van de adviesprijs voor hun bedrijfsfiets bij hun inkomen bijtellen.

Eoin Hennekam

NIEUWE WET- EN REGELGEVING Wilt u meer weten over nieuwe wetten? U leest erover op analysenederland.nl. ADVERTENTIE

62% van de bedrijven geeft aan dat hun bestanden blijvend beschadigd zijn na een cyberaanval.

72% van de bedrijven ligt tijdelijk stil ten gevolge van een cyberaanval.

4,2% meer kans voor het MKB om slachtoﬀer te worden van ransomware.

Neem geen risico’s, laat u goed verzekeren. FINANCIEEL ADVISEUR VOOR NOTARIAAT & ADVOCATUUR

Een cyberriskverzekering is maatwerk, vooral in de advocatuur en het notariaat. Met ruim 25 jaar ervaring kent Ron Borgdorﬀ uw vak en de risico’s door en door. Neem niet langer risico als het gaat om uw cybersecurity en neem contact op voor vrijblijvend advies.

Ronborgdorﬀ.nl 033 – 203 50 00 Ron@ronborgdorﬀ.nl

SpeechOne

Introducing The one and only professional dictation headset

SpeechOne

PSM6300 Philips SpeechOne Wireless Dictation Headset

PCL1000 Philips SpeechLive Cloud Dictation Solution

Nu verkrijgbaar bij: Ateq International · T: 040-2350077 · www.ateq.nl Speech_One_Ateq_Mr.November.indd 1

19.10.2018 11:52:55

Zo doen we het in Nederland, samen aan de slag om de energietransitie een impuls te geven Nederland komt in beweging. Ons land scoort slecht op het behalen van de CO2-doelstellingen, maar verandering hangt in de lucht. Het uitfaseren van aardgas in de gebouwde omgeving, het aangekondigde klimaatakkoord, de informatieplicht energiebesparing en de verwachte handhaving van de Wet milieubeheer zorgen ervoor dat niet alleen de koplopers met verduurzaming aan de slag gaan. Wet milieubeheer: bedrijven met een verbruik van meer dan 50.000 kWh elektriciteit of 25.000 m³ aardgas per jaar moeten verplicht energiebesparende maatregelen treffen die een terugverdientijd hebben van maximaal 5 jaar. De aangekondigde informatieplicht energiebesparing (“omgekeerde bewijslast”) betekent dat ondernemers die aan bovenstaande verbruiksgrens voldoen verplicht worden bij het e-loket van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) aan te geven welke energiebesparende maatregelen zij getroffen hebben. Ondernemers hebben tot 1 juli 2019 de tijd om te voldoen aan de informatieplicht.

Zitten we al in een nieuw tijdperk? “We komen uit een tijdperk waar conventionele energie centraal stond en schuiven nu snel op naar een tijdperk van duurzame energie en energiebesparing”, zegt Hans Verhoeven, directeur Essent Zakelijk. Hij merkt dat er meer vraag komt naar energie besparende en duurzame producten. “Er vindt een versnelling plaats in de wijze waarop bedrijven bezig zijn met de verduurzaming van hun energie. Tegelijkertijd wordt die versnelling een beetje geremd door de capaciteit die ervoor nodig is om het allemaal mogelijk te maken.” Wat betekent de energietransitie voor het bedrijfsleven? “Wat je ziet is dat grote bedrijven, die verduurzaming ook willen doorvertalen in de producten en services die ze aan klanten leveren, echt al ver zijn. Grote bedrijven en grote energiegebruikers

Hoe goed kent het MKB de Wet Milieubeheer?

...

hebben veelal ook de middelen om hun eigen adviseurs in dienst te hebben of in te huren. Daarom richten wij ons nadrukkelijk op het MKB-bedrijf. Ondernemers hebben de kennis vaak niet in huis. Wij kunnen die leveren.” In hoeverre zetten mkb-bedrijven al in op energiebesparing? “Mijn persoonlijke ervaring is dat zij vooral bezig zijn om hun bedrijf goed te laten draaien en dat energiebesparing daardoor minder aandacht krijgt. Dat is waar wij ondernemers helpen door ze ontzorging aan te bieden met ons servicebedrijf Klimaatroute. Klimaatroute maakt een scan van het energieverbruik, inventariseert waar het verbruik in zit, kijkt naar de mogelijkheden voor energiebesparing en wat het rendement is. We zien dat binnen het MKB de bekendheid met de Wet milieubeheer nog relatief laag is, net als op het gebied van subsidies. Wij loodsen ondernemers door die onbekende wereld. We helpen ze zo aan hun verplichtingen rondom energie besparen te voldoen. En vanaf januari 2019 gaan we daarin nog een stap verder. De weten regelgeving wordt naar alle waarschijnlijkheid per januari verder aangescherpt, en verplicht de ondernemer uiterlijk voor 1 juli te melden welke energiebesparende maatregelen hij genomen heeft. Vanaf januari 2019 bieden we ook een adviseur op locatie die de ondernemer volledig ontzorgt op het gebied van deze informatieplicht. De ondernemer kan zich zo richten op ondernemen.”

“Borgingscommissie Energieakkoord schat dat circa 100.000 bedrijven moeten voldoen aan de informatieplicht energiebesparing” Van wie verwacht het MKB informatie over de Wet Milieubeheer?

Energie leveranciers

36%

46%

Alleen van naam

37%

Kent de inhoud

17%

13%

24%

EIA

Eigen netwerk

29%

Branche verenigingen

SDE+

! Overheid

Nooit van gehoord

Hans Verhoeven, Directeur Essent Zakelijk

25%

Installatie bedrijven

Verlagen van de energiekosten, zegt

47%

24%

ISDE

28%

12%

In hoeverre is het MKB inhoudelijk bekend met de beschikbare subsidies?

*Cijfers gebaseerd op onderzoek uitgevoerd door Kantar TNS in opdracht van Essent, april 2018

Wat is de belangrijkste reden voor

4 het MKB om te verduurzamen?

ADVERTORIAL

Kosten besparen én voldoen aan weten regelgeving: Looman Salades slaagt erin De weg naar een beter milieu is er een langs vele verplichtingen voor het bedrijfsleven. Het Brabantse bedrijf Looman Salades laat zich daarbij adviseren en ondersteunen door Essent. En dit levert geld op. Waar worden de meest ambachtelijke salades van Nederland gemaakt? De meest ambachtelijke salades van Nederland worden gemaakt in Oss, bij Looman Salades. Nou ja, dit zeggen ze zelf, maar er zit zeker een kern van waarheid in. Het bedrijf begon in 1982 in de eigen woning van de familie Looman. Nu staan zonen Hans en Anton aan het roer van het bedrijf. Met hun veertien medewerkers leveren ze ongeveer 80 soorten salades, kruidencrèmes en huzarenschotels aan kaasspeciaalzaken, slagerijen, supermarkten en cateraars. Hoe zorgt Loomans dat ze voldoen aan wettelijke verplichtingen? Met de groei komen ook verplichtingen. Zoals alle bedrijven die meer dan 50.000 kWh elektriciteit en/of 25.000 m3 gas verbruiken, moet ook Looman Salades energiebesparende maatregelen treffen én dit voor 1 juli 2019 en daarna elke vier jaar aantonen. Dit is niet vrijblijvend; in mei dit jaar bezocht Omgevingsdienst Brabant Noord het bedrijf – met elf aanbe-

Helaas sneeuwt de focus op duurzaamheid soms onder als gevolg van de dagelijkse drukte. Juist op die momenten staat onze energieleverancier Essent klaar met advies en ondersteuning. Ze gaan hierbij verder dan enkel het geven van tips. “Essent heeft ons in het verleden al goed geholpen. Ik heb er een vast aanspreekpunt, die ik maar hoef te bellen”, zegt Looman. “Zo heeft Essent ons geadviseerd over het nemen van maatregelen om te voldoen aan weten regelgeving, wat het kost én wat het oplevert.” Essent installeert binnenkort bij Looman een bit.B, een draadloos energie-, proces- en klimaatmonitoring systeem dat realtime onder meer het energieverbruik vastlegt en analyseert. “Hiervoor hoeft niet gebroken te worden, het gaat enkel om een paar draadloze sensoren. Tijdens de installatie kunnen we gewoon doorwerken.” En daardoor kunnen wij doen waar we goed in zijn, salades maken.

“Essent adviseert en regelt alles, zodat we geld besparen en voldoen aan weten regelgeving. Daardoor kunnen we doen waar we goed in zijn, salades maken.”

Hans Looman

velingen om te voldoen aan de energieplicht tot gevolg. “De Omgevingsdienst bekijkt het pand, van de verlichting tot het isolatiemateriaal over de buizen”, zegt Hans Looman. “Ze kwamen bijvoorbeeld met tips om bepaalde verlichting te vervangen door ledlampen en een tijdschakelaar te plaatsen op elektrische boilers voor tapwater.” Looman juicht dit toe, omdat duurzaamheid een belangrijke rol speelt in zijn bedrijf. Alle ingrediënten voor zijn salades zijn bijvoorbeeld duurzaam.

Wat is de belangrijkste reden voor het MKB om NIET te verduurzamen?

Te weinig financiële middelen, zegt

24%

9 op de 10 MKB’ers heeft al maatregelen genomen:

64%

Verlichting

58%

Gedragsregels

42%

Isolatie Verwarming Regeltechniek

26% 19%

37%

45%

31%

Overheid

Energie leveranciers

Installatie bedrijven

In welke mate verwacht het MKB over 10 jaar zelfvoorzienend te zijn? 3%

Volledig

14%

Grotendeels Enigszins Totaal niet

Wie spelen in het MKB een rol bij het verduurzamen?

Zonne-energie Verlichting

24%

Verwarming

24%

Isolatie

43%

Regeltechniek

40% 8

33%

16% 12%

4 op de 10 MKB’ers wil binnen 3 jaar verduurzamen:

Investeren in Oostenrijk

Zekerheid van een goed rendement op uw eigendom

PROJECTS

VAYA Fieberbrunn fine living resort Top ligging: de piste en het centrum van Fieberbrunn op loopafstand 270 km skipiste door de verbinding met het skicircus Saalbach-Hinterglemm/Leogang/Fieberbrunn Volledig ingerichte luxe appartementen en chalets in hoogwaardige ‘Fine Living”- Alpinestijl 4-sterren hotelfaciliteiten met o.a.: luxueuze wellness, binnen- en buiten zwembad, fitnessruimte, restaurants, speelruimte voor kinderen etc.

Bouw Fase II is gestart!

Gegarandeerd rendement van +/- 6,5% op uw eigen vermogen Zorgeloos bezit: verhuur- en beheer door een professionele en ervaren organisatie

Tiergartenstraße 102, Top 2 6020 Innsbruck • Austria +43 512 238797

Bezichtigingen op afspraak mogelijk.

info@vayaprojects.com • www.vayaprojects.com