Cooltura Issue 560

cooltura.co.uk

13 grudnia 2014

50 (560)

BIALI

NIEWOLNICY Kontrowersyjny „ZIELONY MOST” PASOŻYTY na zasiłkach W środku wsza część pier ego Świąteczn a Nięzbędnik

560-COVER.indd 1

09/12/2014 17:03:27

Special offers on favourites for

GWIAZDKA AT SAINSBURY’S

2 for

£2

Mix & Match Tago Gingerbread with Strawberry Filling 160g £1.20

Mieszko Cherrissimo 120g £1.50

Mieszko Michaszki 220g £1.50

2 for

£2

Mix & Match

Krakus Sauerkraut 900g £1.15

Krakus Red Borsch Soup 1L £1.50

Winiary Mayonnaise 400g £1.60

£1 each

Lisner Herrings Cream Sauce 280g £1.50 £1

Lisner Vegetable Salad 250g £1.20 £1

Lisner Rollmops with Onion 200g £1.45 £1

For these and more great deals or to find your nearest store, visit sainsburys.co.uk/worldfoods Offers valid from 10/12/2014 to 30/12/2014. Selected stores, lines and availability. Offers apply to online orders delivered by 30/12/2014. Online delivery charges apply. Tago Gingerbread with Strawberry Filling 160g 75p/100g, Mieszko Cherrissimo 120g £1.25/100g, Mieszko Michaszki 220g 68p/100g, Krakus Sauerkraut 900g 13p/100g, Krakus Red Borsch Soup 1L 15p/100ml, Winiary Mayonnaise 400g 40p/100g, Lisner Herrings Cream Sauce 280g 36p/100g, Lisner Vegetable Salad 250g 40p/100g, Lisner Rollmops with Onion 200g 50p/100g.

7047125-2_SB_CoolTura_1312.indd 1 560-MAKIETA 1 01-23.indd 2

27/11/2014 11:59 09/12/2014 16:32:57

szko able

14 11:59

560-MAKIETA 1 01-23.indd 3

09/12/2014 16:33:00

W NUMERZE 560.

POLISH WEEKLY

MAGAZINE

Unit 6, King Street Cloisters, Clifton Walk, London W6 0GY GODZINY OTWARCIA: 9.00 – 17.00 TEL: 020 8846 3615 FAX: 020 8741 9490 www.cooltura.co.uk, info@cooltura.co.uk REDAKTOR NACZELNY

KORDIAN KLACZYŃSKI kordian@cooltura.co.uk, wew. 256 DZIENNIKARZE

PIOTR DOBRONIAK dobroniak@cooltura.co.uk, wew. 261 SYLWIA MILAN sylwia@cooltura.co.uk MARCIN URBAN, wew. 248 m.urban@cooltura.co.uk KAROLINA ZAGRODNA karolina@cooltura.co.uk DARIUSZ A. ZELLER darek@cooltura.co.uk, wew. 255

012

DZIAŁ GRAFICZNY wew. 260 JAREK JORDAN jj@cooltura.co.uk AGATA OLEWIŃSKA agata@cooltura.co.uk TOMEK WOŹNICZKA sergei@cooltura.co.uk WSPÓŁPRACOWNICY

LIDIA BARC / TOMASZ BOREJZA / MAŁGORZATA DEMETRIOU / MAGDALENA GIGNAL / PIOTR GULBICKI / SERGIUSZ HIERONIMCZAK / ŁUKASZ MARCZEWSKI / ANDRZEJ ŚWIDLICKI / TOMASZ WILCZKIEWICZ / RADOSŁAW ZAPAŁOWSKI KOREKTA

MAGDALENA JORDAN m.jordan@cooltura.co.uk MARKETING I REKLAMA

marketing@cooltura.co.uk DYREKTOR DZIAŁU MARKETINGU I REKLAMY

KRZYSZTOF CHOWANIEC kc@cooltura.co.uk, wew. 244 MENADŻER DZIAŁU MARKETINGU I REKLAMY

JOANNA ROŻEK joanna@cooltura.co.uk, wew. 246 SPECJALIŚCI ds MARKETINGU I REKLAMY

016 006 W OBIEKTYWIE 008 NA WYSPACH 014 PRZEGLĄD PRASY BRYTYJSKIEJ 020 GOSPODARKA

030 Kombatantów

036 WYDARZENIA 44. Bal Polski

024 TEMAT NUMERU

062 OGŁOSZENIA DROBNE

Pasożyty na zasiłkach

EWA SUŁKOWSKA-LEŚNIARA drobne@cooltura.co.uk prenumerata@cooltura.co.uk ewa@cooltura.co.uk 0208 846 3614

Stowarzyszenie Polskich

022 PORADNIK

030 KOMENTARZ TYGODNIA

DZIAŁ OGŁOSZEŃ I PRENUMERATA

032 NASZE SPRAWY

037 ŚWIĄTECZNY DODATEK MAGAZYNU „COOLTURA”

Biali niewolnicy

EWA CHMIEL evach@cooltura.co.uk, wew. 250 GRZEGORZ URBANEK g.urbanek@cooltura.co.uk, wew. 249

KSIĘGOWOŚĆ

RADOSŁAW STASZEWSKI radek@cooltura.co.uk KATARZYNA CEGIEŁKA kate@cooltura.co.uk DYSTRYBUCJA distribution@cooltura.co.uk WYDAWCA Sara-Int Ltd. ISSN 1743-8489 Poglądy zawarte w felietonach i listach do redakcji są osobistymi przekonaniami ich autorów i nie zawsze pokrywają się z przekonaniami redakcji Cooltury. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń.

Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych i zastrzega sobie prawo do skracania i przeredagowywania tekstów. Publikowanie zamieszczonych tekstów i zdjęć bez zgody redakcji jest niezgodne z prawem. Strony depeszowe redagowane są w oparciu o materiały Polskiej Agencji Prasowej.

088 KRZYŻÓWKA 089 HOROSKOP

Okładka: AGATA OLEWIŃSKA

ŚWIĘTA

2014 część pierwsza

coolturamagazine

560-MAKIETA 1 01-23 COPY.indd 4

#coolturaUK

issuu.com/cooltura

tablet / smartfon

09/12/2014 17:01:42

560-MAKIETA 1 01-23.indd 5

09/12/2014 16:33:09

006

Zdjęcie tygodnia Taki jest londyn

Okręt przypłynął poimprezować Okręt Królewskiej Marynarki Wojennej HMS St Albans (z lewej) stoi na Tamizie w pobliżu Tower Bridge, przycumowany do krążownika HMS Belfast. Ta nowoczesna fregata typu 23 przybyła niedawno do Londynu, gdzie będzie gospodarzem wielu imprez i uroczystości. Statek zademonstruje swoje możliwości między innymi poprzez starty z jego pokładu helikoptera Merlin Mark 2.

560-MAKIETA 1 01-23 COPY.indd 6

09/12/2014 17:02:27

560-MAKIETA 1 01-23.indd 7

09/12/2014 16:33:13

Fot. PAP/EPA/Keith Morgan/British Ministry of Defence

008

WIADOMOŚCI NA WYSPACH

Ulice handlowe z trzema schodami Sklepy i restauracje przy głównych ulicach handlowych miast w Wielkiej Brytanii są „szokująco” mało dostępne dla osób niepełnosprawnych – wynika z audytu zamówionego przez rząd. Jak podał portal BBC News, pod tym kątem przyjrzano się ponad 30 tys. placówek.

»

Tysiące z nich nie zdołało zaadaptować pomieszczeń do potrzeb niepełnosprawnych klientów.

Jedna piąta sklepów jest niedostępna dla osób poruszających się na wózkach.

Jedynie 15 proc. restauracji i sklepów jest wyposażonych w pętlę indukcyjną – urządzenie współpracujące z aparatami słuchowymi. Trzy czwarte restauracji nie adresuje swojej oferty do osób z upośledzeniami wzroku.

Z 30 tys. placówek każdą odwiedzili osobiście przedstawiciele DisabledGo – serwisu monitorującego usługi dostępne dla osób niepełnosprawnych. To największy taki audyt w Wielkiej Brytanii.

Podczas audytu proszono też wielkie sieci handlowe o informacje na temat udogodnień dla osób niepełnosprawnych. Jedynie 4 proc. z przedsiębiorstw odpowiedziało na pytanie na ten temat.

Przedstawiciel brytyjskiego rządu ds. osób niepełnosprawnych Mark Harper, który zlecił audyt, zwrócił uwagę, że

560-MAKIETA 1 01-23.indd 8

w ten sposób firmy tracą potencjalnych klientów. – Jedna piąta ludności Wielkiej Brytanii to osoby z niepełnosprawnością. Siła nabywcza tych osób i ich gospodarstw domowych sięga ponad 200 mld funtów. Poprawienie dostępności to oczywistość – podkreślił.

Z audytu wynika, że mniej niż 1/3 sklepów towarowych ma przebieralnie przystosowane dla osób niepełnosprawnych. Odpowiednio przystosowanych toalet nie ma 40 proc. restauracji i 1/3 domów towarowych. Dwie trzecie pracowników w sklepach detalicznych nie zostało przeszkolonych, jak należy pomóc niepełnosprawnym klientom.

Zarazem w innym materiale na temat audytu BBC podaje opinię czytelników, którzy sami prowadzą firmy.

Wskazali oni, że gdy starali się dostosować swoje placówki do potrzeb osób niepełnosprawnych, napotkali trudności z powodu nieelastycznych przepisów dotyczących zagospodarowania przestrzennego. «

Ofiary współczesnego niewolnictwa W Wielkiej Brytanii jest do 13 tysięcy ofiar handlu ludźmi, wyzysku seksualnego i innych form współczesnego niewolnictwa – poinformował brytyjski rząd w specjalnym raporcie.

Chodzi o kobiety i dziewczęta zmuszane do prostytucji, źle opłacaną służbę domową, ludzi zmuszanych do źle opłacanej pracy na farmach, w fabrykach, na statkach rybackich itp.

– Pierwszym krokiem do zwalczenia tej plagi współczesnego niewolnictwa jest przyznanie, że ono istnieje – mówi szefowa resortu spraw wewnętrznych Theresa May. Podkreśliła, że skala tego problemu w Wielkiej Brytanii jest „wstrząsająca” i że zawarte w raporcie dane oznaczają konieczność pilnego podjęcia działań.

Raport jest elementem rządowej strategii w walce z handlem ludźmi i współczesnym niewolnictwem. Władze podkreślają, że oszacowanie rzeczywistej liczby ofiar jest trudne, ponieważ wiele z nich boi się zgłosić na policję bądź w ogóle nie ma takiej możliwości.

Według danych Agencji ds. Walki z Przestępczością (National Crime Agency) w 2013 r. zgłoszono 2744 przypadki współczesnego niewolnictwa.

Wiele ofiar pochodzi z zagranicy, ale władze podkreślają, że problem współczesnego niewolnictwa dotyczy także Brytyjczyków – dorosłych i dzieci.

09/12/2014 16:33:15

560-MAKIETA 1 01-23.indd 9

09/12/2014 16:33:16

010

WIADOMOŚCI NA wyspach

Bank choinek

»

Mieszkanka Anglii zebrała przed tegorocznym Bożym Narodzeniem 150 sztucznych choinek, by rozdać je osobom, których nie stać na kupno drzewka. W ten sposób chce odwdzięczyć się za gest sprzed lat, gdy choinkę, na którą nie miała pieniędzy, podarował jej sąsiad.

Hayley Dolbear z miasta March w hrabstwie Cambridgeshire zaapelowała w zeszłym roku, by osoby, które mają w domach zbędne choinki, przekazały je potrzebującym. W odpowiedzi ludzie znosili sztuczne drzewka do organizacji charytatywnych, a także po pro-

stu pod drzwi pani Dolbear. Przynieśli też „stosy” ozdób choinkowych.

– Kilka lat temu musiałam zdecydować, czy kupić prezenty dla dwojga moich dzieci, czy też choinkę. Kiedy sąsiad zaproponował mi choinkę, której nie potrzebował, po prostu się rozpłakałam – powiedziała kobieta portalowi BBC News. Teraz jej sytuacja materialna jest już o wiele lepsza i Dolbear postanowiła zebrać choinki, by – jak mówi – przekazać „radość z Bożego Narodzenia” innym ludziom będącym w potrzebie.

W ciągu roku jeden z jej przyjaciół przechowywał zebrane drzewka

i ozdoby. Następnie trafiły one do przedsionka miejscowego kościoła anglikańskiego, gdzie są przygotowywane do dystrybucji. Wikariusz parafii powiedział, że chętnie się zgodził, gdy pani Dolbear zapytała, czy może zostawić „trochę drzewek” w świątyni. – Nie oczekiwałem, że będzie ich 150, ale pomysł uważam za wspaniały – powiedział.

Od zeszłego wtorku część choinek zebranych dzięki apelowi pani Dolbear zaczęto rozdawać w banku żywności w March, kolejne trafią też do pobliskiego miasta Wisbech. «

Aresztowani pod zarzutem terroryzmu

»

Brytyjska policja zatrzymała w zeszły czwartek siedem osób pod zarzutem prowadzenia i wspierania działalności terrorystycznej. Dwie osoby aresztowano w Londynie, a pięć na południu Walii.

W brytyjskiej stolicy zatrzymano dwóch mężczyzn w wieku 33 i 40 lat; pierwszego – pod zarzutem udziału w przygotowaniu aktów terroru, a drugiego za posiadanie i dostarczanie fałszywych dokumentów. Policja poinformowała, że w związku z tymi zatrzymaniami prowadzone są dalsze

560-MAKIETA 1 01-23.indd 10

poszukiwania w czterech miejscach w Londynie i jednym w Stoke.

Pięć osób zatrzymano w Cardiff i Barry w południowej Walii z powodu podejrzeń o wspieranie nielegalnych organizacji. Według policji obie sprawy nie są ze sobą powiązane.

Aresztowania w Londynie mają jednak związek z wcześniejszymi zatrzymaniami w porcie w Dover oraz też w Londynie. W Dover zatrzymano cztery osoby, które miały brać udział w działalności terrorystycznej i nielegalnym przemycie ludzi.

Pod zarzutem terroryzmu zatrzymano także dwie osoby we wschodnim Londynie.

Zarówno czwartkowe aresztowania w stolicy, jak i wcześniejsze w Dover mają, według nieoficjalnych informacji, związek z działalnością ekstremistyczną w Syrii.

Brytyjskie służby obawiają się, że niektórzy obywatele brytyjscy, którzy próbowali wziąć udział w konflikcie zbrojnym w Syrii po stronie Państwa Islamskiego, po powrocie planują zamachy w Wielkiej Brytanii. «

09/12/2014 16:56:34

560-MAKIETA 1 01-23.indd 11

09/12/2014 16:56:46

Fot. PAP/EPA/Arup

012

WIADOMOŚCI Na Wyspach

„Zielony most” wzbudza kontrowersje Projekt Garden Bridge, przypominającego ogród mostu pieszego w Londynie, zyskał akceptację władz gminy Westminster i potrzebuje jedynie podpisu burmistrza, jednak wśród architektów i mieszkańców budzi wiele kontrowersji.

Komputerowa wizualizacja Garden Bridge

»

Po zlokalizowanej na południowym brzegu Tamizy gminie Lambeth projekt budowy Garden Bridge zaakceptowały także władze gminy Westminster, ale tylko pod warunkiem że Transport for London (TfL), firma odpowiedzialna za komunikację publiczną w stolicy, zgodzi się pokryć koszty utrzymania mostu, szacowane na 3,5 mln funtów rocznie.

Projekt czeka teraz na podpis burmistrza Londynu Borisa Johnsona, który jest jego gorącym orędownikiem. Media

560-MAKIETA 1 01-23.indd 12

wskazują, że most może stać się jedną z największych atrakcji turystycznych miasta ze względu na swój nietypowy wygląd. Będzie w całości obsadzony zielenią i ma stanowić miejsce spotkań towarzyskich.

Pomysł budowy mostu niemal od początku spotyka się jednak z gwałtownymi protestami, zarówno ze strony architektów, jak i mieszkańców dzielnic, które miałyby z nim sąsiadować. Zdaniem tych pierwszych projekt negatywnie wpłynie

na inne walory turystyczne stolicy, między innymi znacząco ograniczy widok na niektóre charakterystyczne punkty miasta w okolicy, takie jak katedra św. Pawła.

Za drogi i niebezpieczny

Znacznie więcej obiekcji wobec inwestycji mają mieszkańcy miasta. Ich zdaniem Garden Bridge będzie nie tylko pierwszym „zielonym” mostem na świecie, ale też najdroższym na świecie mostem pieszym. Szacowany koszt budowy wynosi

09/12/2014 16:33:23

175 mln funtów, z czego większość ma zostać pozyskana ze zbiórek publicznych.

Protestują też przeciw rosnącemu finansowaniu projektu ze środków publicznych. Początkowo z tego źródła miało pochodzić zaledwie 4 mln funtów, z przeznaczeniem na opłacenie studium wykonalności i innych prac projektowych. Jednak później ta kwota wzrosła o 30 mln funtów zadeklarowanych przez TfL oraz kolejnych 30 mln funtów ze skarbu państwa.

Zdaniem mieszkańców przeznaczanie tak znaczących środków publicznych na most, który nie będzie nawet miał ścieżki rowerowej, jest niepotrzebne, a środki te lepiej zainwestować w oczekiwaną od dawna pieszą przeprawę w innej części miasta, na wschód od Tower Bridge.

Według londyńczyków szansa na to, że most znacząco ułatwi komunikację między dwoma brzegami Tamizy, jest niewielka – spodziewane natężenie ruchu turystycznego sprawi bowiem, że okoliczni mieszkańcy i tak wybiorą inne trasy, by dojechać do szkoły czy pracy. Co więcej, Garden Bridge Trust (GBT), instytucja zbierająca środki na budowę mostu, zastrzega sobie prawo do wyłączania przeprawy z ruchu pieszego na potrzeby zamkniętych imprez.

Projektowi towarzyszy jeszcze jeden znak zapytania: TfL nie jest obecnie zainteresowane wykładaniem środków na utrzymanie mostu. Jeśli negocjacje w tej sprawie się nie powiodą, GBT będzie musiało pozyskać innego gwaranta, który zgodziłby się wykładać rocznie 3,5 mln funtów na konserwację przeprawy. W przeciwnym razie władze Westminsteru wycofają zgodę na budowę mostu i projekt przepadnie.

Kasa przyjdzie z imprez

GBT ma jednak plan awaryjny, który zakłada, że niezbędne środki uda się pozyskać poprzez zamykanie mostu na 12 dni w roku na potrzeby prywatnych imprez oraz wynajmowanie fragmentu mostu w każdy weekend od maja do października. Krytycy twierdzą, że oba te rozwiązania jeszcze bardziej ograniczą komunikacyjną przydatność mostu, a także zmniejszą jego dostępność dla turystów.

Inni przewidują katastrofę.

– Stłoczenie 8 tys. osób na godzinę, bo taki jest przewidywany przepływ turystów przez most, na tak niewielkiej przestrzeni, którą planuje się jeszcze ograniczyć dla celów komercyjnych, to czyste szaleństwo grożące katastrofą na skalę Hillsborough – uważa Michael Ball, szef Waterloo Community Development Group, organizacji monitorującej plany inwestycyjne dotyczące zagospodarowania przestrzeni w tej części Londynu. Jego zdaniem ze względów bezpieczeństwa policja nie powinna dopuścić do takiego natężenia ruchu pieszego na moście. W 1989 r. na stadionie Hillsborough w Sheffield podczas meczu piłkarskiego wybuchła panika; zginęło blisko 100 osób, a kilkaset zostało rannych.

Według zwolenników projektu władze miasta mogą wydać ostateczną zgodę w styczniu 2015 r. Jeśli tak się stanie, budowa mogłaby ruszyć w tym samym roku. Krytycy liczą jednak, że burmistrz zdecyduje się na dodatkowe konsultacje w sprawie projektu, co dałoby szansę na jego odrzucenie. « 560-MAKIETA 1 01-23.indd 13

09/12/2014 18:30:56

014

WIADOMOŚCI Prasa na Wyspach

EQ2 to Brytyjczyk Jeden z najsłynniejszych i najbardziej ekskluzywnych transatlantyków na świecie.

Przygotowała: Sylwia Milan Źródło: Daily Mail

»

QE2 czyli Queen Elizabeth II. Brytyjski statek pasażerski zamówiony w 1964 roku, powstał w Clydeside pod koniec lat 60-ych za astronomiczną wówczas sumę 29 mln funtów. Uroczyście ochrzczony przez angielską królową w 1967 roku. Komfort i elegancja były jego znakiem rozpoznawczym. Na pokładzie gościł między innymi prezydentów i gwiazdy.

Podobnie jak Concorde został jednym z symboli wielkości Wielkiej Brytanii.

Atlantyk przepływał średnio 30 razy w ciągu roku. W 2008 roku sprzedany prywatnemu inwestorowi za 50mln funtów i oflagowany banderą Zjednoczonych Emiratów Arabskich.

560-MAKIETA 1 01-23.indd 14

Kiedy QE2 wypływała z Southampton w swój ostatni rejs 11 listopada 2008, towarzyszyły jej tłumy ludzi na brzegu i sztuczne ognie. Miała dopłynąć do Dubaju i zostać gruntownie wyremontowana. Nowy właściciel planował przerobić ją na ekskluzywny hotel przycumowany na stałe do słynnej sztucznej wyspy w kształcie plamy.

Niestety światowy kryzys zatrzymał wszystkie prace. Sześć lat minęło.

W tym momencie nie ma nadziei na jakiekolwiek szybkie zmiany. Ostatnio mówi się, że statek zostanie przekształcony w pływający hotel w rejonach Azji. Wcześniej jednak powinien zostać wyremontowany, ale na to nie ma pieniędzy.

Wiele osób trzyma kciuki, aby QE2 ponownie dostała szanse wypły-

nięcia na szerokie wody. Dosłownie i w przenośni. To olbrzymia łódka legenda, która działa na wyobraźnię milionów ludzi na całym świecie.

Czym? Wagą 70 tys. ton, tysiącem osób załogi obsługującej prawie 2 tys. pasażerów, salą kinową na kilkaset osób, klubami nocnymi. Duma Wielkiej Brytanii potrzebowała tylko czterech dni na pokonanie Oceanu Atlantyckiego.

To dwa razy szybciej, niż inne statki.

Mogła płynąć do tyłu szybciej, niż jakikolwiek statek do przodu. Miała 294m długości i 32m szerokości, 13 pokładów, 22 windy, baseny, 7 restauracji i kawiarni, oddział Harrodsa, centrum medyczne, siłownię, salony kosmetyczne, kaplicę, 9 silników diesla, 3 kotwice. To znaczy, nadal ma tyle, ale… « 09/12/2014 16:33:25

przegląd prasy »THE SUN

Pałac za cenę domu 28-pokojową posiadłość w Devon razem z ziemią udało się kupić za cenę dwupokojowego mieszkania w Londynie. Jak to możliwe? Moreton House w Bideford sprzedano jako dom mieszkalny dla rodziny za jedyne 600 tys. funtów, ponieważ jest za duży i zbyt kosztowny w utrzymaniu – mówią agenci nieruchomości. Pałac ma między innymi 9 łazienek i salę balową.

PROFESJONALNE »DAILY TELEGRAPH

Za porno do więzienia Zamieszczenie w internecie domowej produkcji filmu pornograficznego w akcie zemsty od niedawna grozi pozbawieniem wolności do lat dwóch. Nowe prawo już działa w UK. Skazano właśnie pierwsze osoby za wrzucenie do sieci nagich zdjęć i nagrań bez zgody partnera.

%,852 .6,ċ*2:( 3URZDG]LP\ SHĮQù REVĮXJČ Q Self-employed Q Firm Limited Q VAT Q /LVWD SĮDF &,6

'25$'=7:2

,0,*5$&<-1( »DAILY MIRROR

Kiedy nie trzeba będzie robić nic?

Sprzęt gospodarstwa domowego, który pojawił się w latach 50. ubiegłego wieku, zrewolucjonizował i ułatwił nam życie. Mowa tu o urządzeniach do prania, mycia, gotowania i sprzątania. Jednak naukowcy mówią, że to dopiero początek zmian na jeszcze większą skalę.

W użyciu pojawią się gadżety między innymi regulujące zużycie energii.

3URZDG]LP\ SHĮQù REVĮXJČ

Q UH]\GHQWXUD W\PF]DVRZD L VWDĮD Q RE\ZDWHOVWZR EU\W\MVNLH Q SDV]SRUW EU\W\MVNL Q SDV]SRUW EU\W\MVNL GOD G]LHFL XURG]RQ\FK Z 8.

7ĭ80$&=(1,$ 3URZDG]LP\ SHĮQù REVĮXJČ Q SU]\VLČJĮH Q HNVSUHVRZH Q VSHFMDOLVW\F]QH

»DAILY MAIL

Elvis czy Jezus?

Obchodzenie świąt Bożego Narodzenia w tradycji chrześcijańskiej zanika w brytyjskich szkołach. Tylko 1/3 uczniów wystawia na scenie narodzenie Jezusa. Maryja i Józef gwałtownie tracą na popularności. Święta Bożego Narodzenia od jakiegoś czasu wielu Brytyjczyków traktuje jako święto zimy. Dzieciaki wolą przebierać się za Elvisa Presleya, kosmonautów czy piłkarzy. Kolędy nadal śpiewa 35 proc. (SM)

Sara-Int Ltd Unit 6 King Street Cloisters, Clifton Walk, London, W6 0GY www.saraint.co.uk info@saraint.co.uk

560-MAKIETA 1 01-23.indd 15

0208 846 3606 Wszystkie usługi wykonujemy również KORESPONDENCYJNIE/ELEKTRONICZNIE Konkurencyjne ceny!

09/12/2014 16:33:26

016

WIADOMOŚCI Na Wyspach

Gospodarka ma się coraz lepiej Lepsze, niż przewidywano, wyniki brytyjskiej gospodarki oraz zapowiedź reform mających poprawić sytuację małych przedsiębiorstw to główne punkty zeszłotygodniowego wystąpienia kanclerza skarbu (ministra finansów) George’a Osborne’a w parlamencie.

560-MAKIETA 1 01-23.indd 16

Fot. PAP/EPA/Hannah Mckay

»

Tzw. Autumn Statement (jesienne oświadczenie) to od 2010 r. coroczne wystąpienie ministra finansów przed parlamentem, zapowiadające przyszłoroczne plany budżetowe i podsumowujące stan brytyjskiej gospodarki.

Osborne przedstawił najnowsze wyliczenia Office for Budget Responsibility (OBR), niezależnej od rządu instytucji odpowiedzialnej za kontrolę finansów publicznych, z których wynika, że Wielka Brytania jest obecnie najszybciej rozwijającą się gospodarką w grupie G7. Przewidywany wzrost gospodarczy ma wynieść w 2014 r. 3 proc.; poprzednie prognozy mówiły o 2,7 proc.

W kolejnych pięciu latach wskaźnik ten ma się utrzymać na poziomie przynajmniej 2,2 proc.

Według OBR tylko w tym roku przybyło pół miliona nowych miejsc pracy, z czego 85 proc. to miejsca pełnoetatowe, a bezrobocie ma w 2015 r. spaść do poziomu 5,4 proc.

Inflacja na koniec tego roku ma wynieść 1,5 proc., a w przyszłym roku spaść do 1,2 proc.

Według prognoz rządowych deficyt budżetowy w 2015 r. ma wynieść 76 mld funtów i spadać potem konsekwentnie, by w 2018 r. przekształcić się w nadwyżkę w wysokości 4 mld funtów.

Do 2020 r. budżet ma dysponować nadwyżką w wysokości 23 mld funtów.

Osborne zapowiedział też szereg reform mających poprawić stan gospodarki. Po raz kolejny zamrożony ma zostać podatek paliwowy, a koncerny naftowe mają uzyskać kolejne ulgi podatkowe, które zapewnią wzrost wydobycia.

Kanclerz potwierdził także zapowiedziane wcześniej zmiany w systemie podatkowym, w tym zwiększenie kwoty wolnej od podatku do 10,6 tys.

George Osborne wychodzi z budynku Ministerstwa Skarbu w Londynie.

funtów od kwietnia przyszłego roku.

Podjęte mają być również działania w celu zapobieżenia unikaniu opodatkowania przez międzynarodowe firmy – chodzi o 25-procentowy podatek od zysków wytransferowanych poza Wielką Brytanię, który ma przynieść nawet miliard funtów przychodów budżetowych w ciągu pięciu lat. Kolejne 4 mld funtów w tym samym okresie ma przynieść zaostrzenie przepisów pozwalających bankom odliczać straty poniesione w czasie kryzysu finansowego od przyszłych zysków.

Kanclerz poinformował, że wydatki na świadczenia socjalne będą o miliard

funtów niższe, niż zakładano w budżecie. Potwierdził zamrożenie na dwa lata świadczeń dla osób pracujących. Zapowiedział także ograniczenie zasiłku dla bezrobotnych imigrantów. Utracą oni prawo do tego zasiłku, jeśli nie będą mieli „perspektyw znalezienia pracy” w ciągu sześciu tygodni.

Najwięcej uwagi w zapowiedziach medialnych poświęcano reformom mającym wesprzeć małe przedsiębiorstwa, głównie w sektorze handlowym, którym coraz trudniej jest konkurować z podobnymi firmami działającymi głównie w internecie. Osborne zapowiedział między innymi reformę stawek podatku, który obecnie naliczany jest przede wszystkim na podstawie wartości nieruchomości. W tej sytuacji najbardziej poszkodowane są firmy zlokalizowane przy głównych ulicach miast. Płacą one wielokrotnie wyższy podatek niż ich konkurenci, dla których podstawą działalności jest handel internetowy.

Oprócz tego rząd przeznaczy blisko miliard funtów na gwarancje pożyczkowe udzielane przez banki małym i średnim przedsiębiorstwom. Uruchomiony zostanie również specjalny program wsparcia dla przedsiębiorstw, które zdecydują się na eksport swoich produktów na rynki afrykańskie, azjatyckie czy południowoamerykańskie.

W wystąpieniu kanclerza znalazła się również zapowiedź odegrania przez Wielką Brytanię istotnej roli w przygotowaniu europejskiej misji na Marsa – ExoMars. Między innymi na ten cel rząd chce przeznaczyć – w formie dofinansowania różnego rodzaju projektów badawczych – około 1,1 mld funtów. Bezpośrednio na sfinansowanie misji rząd przeznaczy 55 mln funtów. Podobna kwota przeznaczona zostanie na projekt Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS). « 09/12/2014 16:33:27

560-MAKIETA 1 01-23.indd 17

09/12/2014 16:33:28

018 Imigranci odmładzają kraj WIADOMOŚCI na wyspach

Napływ imigrantów do Wielkiej Brytanii, choć przez polityków przedstawiany jako kwestia wymagająca radykalnych regulacji, pomaga krajowi zmierzyć się ze skutkami starzenia się społeczeństwa – przekonują eksperci.

»

W przeciwieństwie do Niemiec, gdzie liczba ludności ma zacząć maleć już w najbliższych latach, liczba mieszkańców Wielkiej Brytanii prawdopodobnie wzrośnie w kolejnych dekadach, między innymi dzięki temu, że wśród imigrantów po przybyciu do tego kraju rodzi się dużo dzieci.

Według szacunków unijnego urzędu statystycznego Eurostat w 2080 r. ludność Wielkiej Brytanii przekroczy 85 mln – wobec około 64 mln w 2013 r. Z kolei z prognoz firmy konsultingowej Centre for Economics and Business Research (CEBR) wynika, że dzięki przyrostowi ludności już około 2030 r. brytyjska gospodarka prześcignie niemiecką, obecnie największą w UE. Przez najbliższych kilka dekad proporcja ludzi w wieku 65 lat i starszych oraz w przedziale wiekowym 15 – 64 lata w Wielkiej Brytanii będzie rosnąć łagodniej niż w Niemczech, Francji, Hiszpanii, Włoszech czy Polsce. Oznacza to, że państwo brytyjskie łatwiej zapewni środki na opiekę nad starzejącą się częścią populacji.

Liczby swoje, a politycy swoje

Mimo tych optymistycznych danych kwestia imigracji w Wielkiej Brytanii wywołuje spory i niechęć wyborców, zmęczonych latami oszczędnościowych budżetów i zaniepokojonych wpływem przybyszów na jakość usług publicznych i rynek nieruchomości – zauważa Reuters.

Jeśli migracja netto (różnica między osobami wyjeżdżającymi z kraju a przyjeżdżającymi do niego na dłużej niż trzy miesiące) spadnie i utrzyma się na poziomie forsowanym przez konserwatywny rząd, czyli poniżej 100 tys. osób rocznie, brytyjska gospodarka skurczy się o 11 proc. do 2060 r., w porównaniu do sytuacji, gdyby migracja netto utrzymała się na poziomie około 200 tys. osób rocznie – obliczył wiodący think tank brytyjski National Institute for Economic and Social Research (NIESR). W okresie 12 miesięcy do końca czerwca 2014 r. migracja netto w Wielkiej Brytanii wyniosła 260 tys.

W dłuższej perspektywie spowolniona imigracja może też utrudnić rzą-

560-MAKIETA 1 01-23.indd 18

dowi kontrolowanie krajowego budżetu.

Doradzający gabinetowi Urząd Odpowiedzialności Budżetowej (OBR) obliczył, że jeśli migracja netto spadłaby do około 90 tys. osób rocznie, pierwotny deficyt budżetowy (bez kosztów obsługi zadłużenia) co roku rósłby o 0,2 punktu procentowego PKB, a zadłużenie netto wzrosłoby o 6 proc. PKB do roku obrachunkowego 2063/2064.

– Te liczby mogą się wydawać marginalne, ale nie są. Niewątpliwie spowolniłyby proces redukcji deficytu – podkreślił Marko Mrsnik z agencji ratingowej Standard & Poor’s.

– To pytanie bardzo często zadawane w Europie – do jakiego stopnia możemy otworzyć granice (dla imigrantów) (…).

Na razie wychodzi na to, że nie będzie ich wystarczająco dużo. Starzenie się społeczeństwa jest po prostu przytłaczające – dodał.

Jak odłożyć emerytury na później?

Imigracja to tylko jeden element szerszej kampanii mającej pomóc krajowi unieść koszty związane z tą demograficzną tendencją. Wielka Brytania szuka również sposobów na jak najdłuższe utrzymanie aktywności zawodowej ludzi starszych, stopniowo podwyższa też wiek emerytalny – według prognoz nawet do 70 lat w ciągu najbliższych pięciu dekad.

Na razie jednak część analityków obawia się, że głosząc antyimigracyjne hasła, brytyjscy politycy mogą zniechęcić potencjalnych imigrantów. Postępując w ten sposób, politycy „mogą sobie strzelić w stopę”. Wszystkie badania pokazują, że wpływ imigracji na wzrost gospodarczy i kwestie fiskalne był dotąd bardzo pozytywny – ocenił Erik Nielsen, główny ekonomista banku UniCredit.

Brytyjski premier David Cameron zapowiedział, że zażąda od UE zmiany jej traktatów założycielskich, aby Wielka Brytania mogła ograniczyć imigrację z UE, według niego obciążającą brytyjski system świadczeń socjalnych. W kraju rośnie popularność eurosceptycznej Partii Niepodległości Zjednoczonego Królestwa (UKIP), domagającej się wystąpienia Wielkiej Brytanii z UE. «

09/12/2014 16:55:46

560-MAKIETA 1 01-23.indd 19

09/12/2014 16:56:01

020

WIADOMOŚCI gospodarka

Na saksy do Niemiec lub na Wyspy Po wejściu Polski do Unii Europejskiej niemal połowa (45 proc.)

Polaków posiadająca doświadczenia migracyjne pracowała w Niemczech, a co czwarty (26 proc.) w Wielkiej Brytanii; popularne są również kraje Beneluxu – wynika z najnowszego sondażu CBOS.

»

Niezależnie od własnych doświadczeń jeden na dziesięciu ankietowanych deklaruje, że ktoś z jego gospodarstwa domowego pracuje obecnie za granicą.

Jak podkreśla CBOS, swoboda w podróżowaniu za granicę i możliwość podejmowania tam pracy należą do najczęściej wymienianych plusów członkostwa Polski w UE. W ostatnim dziesięcioleciu Polacy chętnie korzystali z tej możliwości.

Jak wskazuje CBOS, co dziewiąty ankietowany (11 proc.) przyznał, że po 1 maja 2004 r. wyjeżdżał do pracy za granicę, a 1 proc. – że nadal pracuje poza granicami kraju. Doświadczenia migracyjne najczęściej deklarują badani między 25. a 34. rokiem życia (21 proc.), robotnicy: wykwalifikowani (24 proc.) i niewykwalifikowani (29 proc.) oraz przedsiębiorcy (25 proc.).

Niemal połowa badanych, którzy w ostatnim dziesięcioleciu pracowali za granicą (45 proc.), wyjeżdżała do pracy tylko raz. Co piąty (20 proc.) wyjeżdżał dwukrotnie, co siódmy (15 proc.) trzykrotnie, a co szósty (17 proc.) czterokrotnie lub częściej.

Zarobić i wrócić

– Jest prawdopodobne, że znaczna grupa badanych, którzy za granicą pracowali tylko raz, w wyniku swoich doświadczeń zniechęciła się do tego typu pracy i może wyróżniać się na tle innych osób posiadających doświadczenia migracyjne.

Natomiast ankietowani, którzy ponawiali wyjazdy zarobkowe, zapewne uważają je za korzystne. Część z nich to migranci sezonowi, którzy wyjeżdżają do pracy z założenia na krótko, aby w okresie kilku miesięcy zdobyć dla siebie i swojej rodziny środki na utrzymanie i planowane inwestycje. Jednak spośród naszych badanych tylko część podejmowała takie działania regularnie – podał CBOS. Tak jak w poprzednich latach, niemal połowa migrantów (47 proc.) stwierdziła, że ich ostatni wyjazd do pracy trwał nie dłużej niż 3 miesiące. Mniej więcej co czwarty (27 proc.) zadeklarował, że pracował za granicą od trzech miesięcy do 560-MAKIETA 1 01-23.indd 20

roku; podobny odsetek migrantów (26 proc.) – że ponad rok.

Nadal najbardziej popularnym kierunkiem wyjazdów są Niemcy. W tym kraju pracowała niemal połowa badanych posiadających doświadczenia migracyjne (45 proc.). Co czwarty migrant (26 proc.) pracował w Wielkiej Brytanii. Stosunkowo popularne są również kraje Beneluxu. 10 proc. migrantów pracowało w Holandii.

Podobna liczba podejmowała zatrudnienie w Belgii (9 proc.).

W ostatnich latach CBOS odnotował niewielkie zmiany w nastawieniu Polaków do pracy za granicą. Nadal zdecydowana większość (79 proc.) całkowicie odrzuca taką możliwość, ale znacząca część (21 proc.) jest gotowa wyjechać z kraju.

Czterech na stu badanych twierdzi, że już obecnie aktywnie poszukuje zatrudnienia poza Polską. Co czternasty (7 proc.) jest zdecydowany szukać takiej pracy w przyszłości. Tyle samo osób (7 proc.) twierdzi, że chociaż nie zamierza starać się o pracę za granicą, to przyjęłoby taką propozycję, gdyby się pojawiła.

Wyjeżdżają głównie młodzi

Poszukiwać pracy za granicą zamierzają głównie osoby młode. Takie deklaracje składa co trzeci badany w wieku od 18 do 24 lat (35 proc.) i co piąty między 25. a 34. rokiem życia (22 proc.). Wyjechać do pracy za granicę planuje także co siódmy ankietowany w wieku 35 – 44 lata (15 proc.). Pozostali badani składają takie deklaracje znaczenie rzadziej.

Krajami, do których najchętniej wyjechaliby badani zamierzający szukać pracy za granicą bądź już jej poszukujący, są: Niemcy (27 proc.), Wielka Brytania (14 proc.), Holandia (14 proc.) i Norwegia (10 proc.).

– Nieco zaskakująca jest bardzo wysoka pozycja Norwegii, w której wciąż pracuje stosunkowo niewielu emigrantów z Polski – podkreślono w sondażu.

Badanie „Aktualne problemy i wydarzenia” przeprowadzono w dniach 6 – 16 listopada 2014 r. na liczącej 934 osoby reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski. « 09/12/2014 16:33:31

021 zł

Wzbogać swoje portfolio usług o transfery pięniężne i zarabiaj nawet

100,000!

*

£ $

£

Rozwiń swój biznes razem z MoneyGram

• Atrakcyjne prowizje roczne • Nowe grono klientów • Dodatkowe możliwości wynikające z ‘cross -sellingu’ • Niskie koszty uruchomienia biznesu i brak potrzeby wyrobienia licencji na transfery • Stałe wsparcie 24/7

moneygram.co.uk 0800 026 0535 *Dane oparte na zarobkach wiodącego agenta detalicznego MoneyGram, uzyskanych z prowizji na przestrzeni ostatnich 12 miesięcy. MoneyGram, the Globe i MoneyGram Zbliżamy ludzi, są znakami MoneyGram. Wszystkie pozostałe znaki stanowią własność stron trzecich. MoneyGram International Limited jest autoryzowaną instytucją płatniczą regulowaną przez Urząd Nadzoru Finansowego (Financial Conduct Authority) w Wielkiej Brytanii. © 2014 MoneyGram.

0914-80397_B2B EthnicAgentAquisition_A5_L_100k_POL.indd 1

560-MAKIETA 1 01-23.indd 21

MoneyGram to wiodąca firma w branży transferów pieniężnych wyróżniająca się silną marką i posiadająca stałą bazę Klientów w Wielkiej Brytanii i Polsce.

Aby otrzymać więcej informacji i dowiedzieć się w jaki sposób pomożemy Ci rozwinąć Twój biznes, proszę o kontakt z p. Andy Knight pod numerem telefonu 0779 240 3804

26/11/2014 09:52

09/12/2014 16:33:34

022

WIADOMOŚCI prawo

Odszkodowanie za wypadek z winy kierowcy, który zbiegł z miejsca zdarzenia Co roku w Wielkiej Brytanii dochodzi do około 350 tysięcy wypadków, w których kierowca powodujący wypadek zbiegł z miejsca zdarzenia.

»

Nawet jeśli osoba, która odniosła obrażenia lub której pojazd został zniszczony na skutek wypadku, nie posiada danych sprawcy, może ona nadal starać się o należne odszkodowanie.

Instytucją właściwą do wypłacenia odszkodowania jest Motor Insurance Bureau (MIB). Jest to organizacja, która powstała z inicjatywy firm ubezpieczeniowych na terenie Wielkiej Brytanii.

Aby móc jednak starać się o odszkodowanie od MIB, należy spełnić pewne wymogi: 1. S prawa musi zostać zgłoszona do MIB w ciągu 3 lat od dnia wpadku, jeżeli osoba poszkodowana odniosła uszczerbek na zdrowiu.

2. Aby móc starać się o odszkodowanie za zniszczone mienie, sprawa musi być skierowana do MIB w ciągu 9 miesięcy od dnia zdarzenia.

3. Straty poniesione wskutek wypadku muszą być zredukowane do minimum.

4. O wypadku musi zostać poinformo-

wana policja – w ciągu 14 dni, jeżeli poszkodowany ubiega się o odszkodowanie zdrowotne lub w ciągu 5 dni, jeżeli sprawa dotyczy wyłącznie zniszczonego mienia.

5. W sytuacji gdy poszkodowany w wypadku ubiega się o odszkodowanie zdrowotne, musi również udać się do szpitala w celu odnotowania, jakiego uszczerbku na zdrowiu doznał.

MIB rozpatrzy sprawę i zadecyduje, czy danej osobie przysługuje prawo do odszkodowania. Jeżeli poszkodowany ubiega się o odszkodwanie zdrowotne, MIB zorganizuje również spotkanie z lekarzem, który potwierdzi, jak duży był uszczerbek na zdrowiu oraz jakie są przyszłe prognozy. MIB poniesie również koszty rehabilitacji.

W przypadku sprawy dotyczącej wyłącznie znieszczonego mienia, w sytuacji gdy MIB uzna, iż poszkodowanemu przysługuje prawo do odszkodowania, od kwoty, która zostanie przyznana, zostanie odjęty excess w wysokosći £300.00. «

18 Colonnade Walk

Masz więcej pytań odnośnie wypadków?

Zadzwoń do DNS Claims pod numer 0208 741 7762, a z przyjemnością udzielimy Ci wszystkich informacji.

Sindbad Travel Ltd



125 Buckingham Palace Road



Victoria



London SW1W 9SH

Tel. 02078289008  Tel. 08708502054  Fax 0207 828 7070  e-mail: london@sindbad.pl MO-FR 08.30-19.00  SA 08.30-14.00  SU and Bank Holidays 10.00-14.00

Regularne połączenia autokarowe z Wielkiej Brytanii do Polski Możliwość płacenia kartami:

_194x65 sindbad_432.indd 1

560-MAKIETA 1 01-23.indd 22

2012-06-22 12:18:18

09/12/2014 16:59:10

023

560-MAKIETA 1 01-23.indd 23

09/12/2014 16:59:32

024

TEMAT NUMERU historia

560-MAKIETA 2 24-39.indd 24

09/12/2014 14:19:12

025

Biali

niewolnicy Kiedy Europejczycy po raz pierwszy zaczęli osiedlać się w Ameryce, ta była światem, który wolnym i pracowitym ludziom zapewniał nieograniczone możliwości. Prawda?

Nieprawda. Pierwsze angielskie kolonie na tej ziemi opierały się na niewolnictwie. Białych Anglików i Irlandczyków przywożono tam tysiącami i zmuszano do wyniszczającej pracy na plantacjach.

Tomasz Borejza

»

„Większość obrazów wczesnej Ameryki przedstawia ją jako ogród możliwości i wymazuje z obrazu terminowych służących, skupiając się za to na mniejszości, która przybyła tam wolna” – pisał amerykański historyk Gary B. Nash. Owi „termi-

560-MAKIETA 2 24-39.indd 25

nowi służący” (tutaj brak dobrego tłumaczenia dla „intendured servants”) wbrew nazwie nie byli pracownikami. Byli to niewolnicy, których specjalny status polegał jedynie na tym, że mogli liczyć na to, iż po określonym czasie staną się wolni. Była to jednak ułuda, ponieważ niezwykle rzadko ktoś dożywał końca „terminu”. »

09/12/2014 14:19:14

026

TEMAT NUMERU historia

Cały system był pomyślany tak, by na nowo powstałych plantacjach Ameryki Północnej oraz Karaibów nie zabrakło jak najtańszej siły roboczej.

Zatrudnienie opierało się na oddaniu siebie w „terminową służebność”, co w istocie oznaczało, że na pewien czas – standardem było tutaj siedem lat i więcej – stawało się własnością plantatora i było traktowanym jak jego majątek.

Za pracę nie należała się żadna zapłata, a jedynie wikt, który zapewniał, że taki człowiek nie umrze zbyt szybko, bo to oznaczało finansową stratę. „Terminy” często wydłużały się ponad miarę i tylko nieliczni dożywali ich końca. Śmiertelność sięgała – a w niektórych miejscach przekraczała – 90 proc.

Kim byli biali niewolnicy?

W rzeczywistości ci służący niczym nie różnili się od niewolników. Tracili wolność osobistą i stawali się ruchomością właściciela. Sprzedawano ich i kupowano. Dokonywano zwrotów i reklamacji. Zapisywano w testamentach i dziedziczono. Kiedy umierali, przywożono kolejnych. Tych nie brakowało, bo w ówczesnej Anglii była cała rzesza tzw. ludzi zbędnych, dla których nie było ani pracy, ani dachu nad głową.

Niekończącym się źródłem niewolnych była też Irlandia, której mieszkańców traktowano z pogardą i uznawano, że należy im się status podludzi.

560-MAKIETA 2 24-39.indd 26

Ludzi zbędnych nie brakowało, ponieważ w XVI wieku Anglia przeżyła coś w rodzaju boomu demograficznego.

Stała za tym sprzyjająca koniunktura i niezłe zbiory, które rejestrowano przez niemal całe stulecie. O ile królestwo Henryka VIII liczyło 3 mln ludzi, to już Elżbieta I, umierając, zostawiała populację czteromilionową. Gospodarka nie nadążała za tym wzrostem i nie mogła im nic zaoferować. Do tego wzrost populacji był wynikiem sprzyjających okoliczności, a nie na przykład zmiany technologicznej, która pozwoliłaby wyżywić ją w gorszych czasach.

Kiedy te przyszły – a stało się to w ostatniej dekadzie stulecia, gdy przez pięć lat z rzędu deszcz niszczył plony i zapanował głód – sprawy przybrały dramatyczny obrót. Geograf Richard Haklyut pisał: „Ludzie są gotowi jeść siebie nawzajem”. Kraj wypełnił się zdesperowanymi rozbójnikami, żebrakami, złodziejami i…

dziećmi, które rodzice porzucali, nie mogąc zapewnić im bytu. Jednocześnie Anglia rozpoczęła budowę zamorskiego Imperium. To powstawało za pośrednictwem spółek handlowych, a jedną z najważniejszych była Virgina Company, którą założono w celu kolonizacji północnej Ameryki. Początkowo myślano, że podstawowym bogactwem będzie tam złoto, ale z czasem okazało się, że większym jest płodna ziemia, która pozwalała uprawiać tytoń oraz trzcinę cukrową. Jedno i drugie już wkrótce miało osiągnąć wysokie ceny na europejskich rynkach, a jedyny problem stanowiło znalezienie tanich pracownikow na nowe plantacje.

Rozwiązał się on za sprawą wspomnianych ludzi zbędnych. Wysoka przestępczość oznaczała, że więzienia pękały w szwach. Dotąd problem rozwiązywano, zwieksząjąc liczbę egzekucji. Na poważnie rozważano nawet, czy najlepszą metodą nie byłoby przekazywanie więźniów w niewolę turecką. Ludzie związani z Kompanią Wirgińską argumentowali, że lepiej wykorzystać ich w inny sposób – wywożąc do przymusowej pracy na plantacjach.

Król się na to zgodził, zaznaczano jedynie, że „ich służebność musi być karą gorszą niż śmierć”.

Robiono, co się

09/12/2014 14:19:16

027 dało, by nadać tym słowom sens. Obok skazańców do Ameryki płynęły też dzieci uliczne. Tych było wówczas pełno. Porzucone przez rodziców, utrzymywały się z żebractwa, kradzieży i prostytucji. Najwięcej było ich w Londynie, a poszczególne parafie wyłapywały je i podrzucały sąsiednim – do czasu aż w Bridewell stworzono przytułek-więzienie, w którym dzieciaki umieszczano, by czekały na transport do kolonii. Teoretycznie miały się tam uczyć zawodu. W praktyce nie miało to znaczenia, bo – poza pojedynczymi przypadkami – niemal nigdy nie dożywały wyzwolenia.

Jednak ci przymusowi emigranci to nie wszystko. Byli też dobrowolni. W ich przypadku odbywało się to tak, że sprzedawali się – na okres od kilku do kilkunastu lat – w zamian za pokrycie kosztów podróży do lepszego życia. Tych była cała rzesza, bo – przynajmniej początkowo – Virginia miała całkiem niezły wizerunek, ale z czasem coraz więcej osób było po prostu porywanych i zmuszanych do podpisania kontraktu. Zajmowali się tym ludzie, których nazywano „duchami”, a to dlatego, że żywych zmieniali w zjawy.

Celem mógł być każdy, a w epoce, w której nie istniała praktycznie żadna możliwość skomunikowania się na taką odległość, po takim porwaniu w zasadzie nikt

560-MAKIETA 2 24-39.indd 27

się już nie odnajdywał. Rząd przymykał na to oko, bo było mu z tym wygodnie – problem przeludnienia się zmniejszał. Szczególnie ceniono ludzi w wieku od 10 do 25 lat i kobiety, których w koloniach nieustannie brakowało. Były nawet firmy, które zajmowały się dostarczaniem partnerek dla plantatorów. O ich wartości świadczy cena: dziecko kosztowało 20 funtów tytoniu, a młoda kobieta 120 funtów.

Ludzką falę, która płynęła przez Ocean Atlantycki, uzupełniali Irlandczycy. Tych w XVII-wiecznej Anglii traktowano jak podludzi, a wszystko zbiegło się też z serią powstań, po których ludzi karnie zsyłano do kolonii – najczęściej na Barbados. Trafić można tam było za niemal każdy opór wobec angielskiej władzy. Na przykład taki, że nie chodziło się do protestanckiego kościoła, co było wymagane jako wyraz lojalności wobec Londynu. Zwykle karą za to były wysokie grzywny, ale kiedy ktoś nie mógł ich zapłacić, to musiał je pokryć, sprzedając się w niewolę na okres… od kilku do kilkunastu lat. W ten sposób do Ameryki trafiły tysiące ludzi. Oliver Cromwell zasilał zresztą kasę państwa, sprzedając licencje na wyłapanie i wywóz określonej liczby mieszkańców Zielonej Wyspy.

Warunek był w zasadzie jeden: musieli być katolikami. »

Ludzką falę, która płynęła przez Ocean Atlantycki, uzupełniali Irlandczycy, których w Anglii traktowano jak podludzi.

09/12/2014 14:19:18

028

TEMAT NUMERU historia

Ciężkie życie Starego Johna Los, który czekał tych białych niewolników, był niezwykle ciężki. Stawali się własnością swoich panów i byli traktowani jak robocze zwierzęta. Czasami gorzej.

Starano się, by nie odzyskiwali wolności.

Zrobiono to, wprowadzając specjalny system kar – opisano go w Ustawie o Prawach Panów i Niewolników stanu Virginia z 1661 r. – i za każde naruszenie

To, co działo się z białymi skazańcami było tym samym, co działo się z Afrykanami. obowiązków dokładając kolejne lata do odpracowania. Dla przykładu: za zawarcie małżeństwa podczas „terminu” przybywały 4 lata, za spłodzenie dziecka – 3 lata, za kradzież chleba – 2 lata, a za zniknięcie z plantacji bez pozwolenia… 1 rok za każde dwie godziny. I tak dalej… To prawo było zresztą pierwowzorem późniejszego kodeksu czarnego niewolnictwa.

560-MAKIETA 2 24-39.indd 28

Sytuacja pogarszała się z roku na rok, o czym przekonuje statystyka. O ile na samym początku istnienia plantacji, gdy wśród pracujących byli jeszcze ludzie wolni, średnia „wydajność” robotnika wynosiła 400 funtów tytoniu rocznie, to 80 lat później było to już funtów 1900. Był to wynik osiągnięty bez żadnych zmian w technologii, a więc tylko poprzez zwiększenie wydajności pracowników.

Jednak to tylko statystyka. Często więcej mówi anegdota. Wśród dzieci, które przypłynęły do Virginii w pierwszych transportach, znalazła się niejaka Elizabeth Abbott. Dziewczyna była sprytna i rezolutna, i należała do nielicznych, którzy dożyli dorosłości. Młoda kobieta miała niezależną duszę i niespecjalnie lubiła poddawać się kontroli panującej na plantacjach. Znikała od czasu do czasu, a właściciele starali się ją tego oduczyć. Pewnego dnia zarządzili karę w postaci 500 batów, którą miał wykonać jeden z jej przyjaciół. Było to równoznaczne z wyrokiem śmierci. „Elizabeth odczołgała się z plantacji i zmarła na sąsiadującej z nią działce.

O charakterze służebności w Virginii wiele mówi, że nawet kiedy leżała tam umierająca, to sąsiad, który się do niej pofatygował, zaoferował, że weźmie ją z powrotem, by mogła przeprosić właściciela za swoje zachowanie” – pisali Don Jordan i Michael Walsh w doskonałej książce „White Cargo”.

Plantatorzy musieli tłumaczyć się przed sądem, ale uniewinniono ich z zarzutu nadmiernego okrucieństwa, tłumacząc, że była to kara umiarkowana.

Wiele szczegółów życia na plantacjach ujawniła też będąca wielkim skandalem afera Henry’ego Smitha. Choć – tak to często bywa – zaczęło się nie od współczucia dla bezlitośnie bitych i poniewieranych niewolników, a skandalu obyczajowego. Trzeba pamiętać, że Virginia w tym okresie była na wskroś purytańska, a głową można było odpowiadać nawet – przynajmniej w teorii – za uparte niechodzenie do kościoła. Dlatego sensacje łóżkowe miały sporą siłę rażenia,

choć – to także znaczące – na przykład gwałtów na służących nie uznawano za jakikolwiek problem. Henry Smith był bogatym plantatorem, który dorobił się na przewożeniu ludzi z Wysp do kolonii. Urządził się w Virginii, a jego słabością były kobiety.

Kochanki dobierał sobie spośród niewolnic lub służących, a jedną z nich była Elizabeth Carter. Traf chciał, że ta zaszła z nim w ciążę i urodziła. Jednak zaraz po porodzie zabiła dziecko i trafiła za to przed sąd. Tam opowiedziała, że należało ono do Smitha, a opowieść okrasiła licznymi szczegółami dotyczącymi jego życia łóżkowego. Opowiedziała o gwałtach, nietypowych upodobaniach, a nawet o manage a trois, w którym uczestniczył on, ona i siostra jego żony.

Za gwałt i morderstwo Smith wprawdzie nie odpowiedział – to byłby niebezpieczny precedens – ale skazano go za naruszenie porządku publicznego i musiał zapłacić 500 funtów tytoniu. Jednak sprawa nie skończyła się w ten sposób i kolejni służący zaczęli składać na niego skargi. Wśród zachowanych historii jest i taka, której bohaterem był Stary John.

Był to człowiek mniej więcej 60-letni, którego ciało przestało nadążać za wymaganiami życia na plantacji. Starość nie była jednak wymówką, którą Smith mógł uznać. Kiedy mężczyzna ukradł… kromkę chleba, właściciel wymierzył mu karę.

Tą było 50 batów na nagie ciało, zakucie w łańcucy oraz dodatkowa praca. Człowiek przeżył trzy tygodnie, po których zakopano go w bezimiennym grobie. Jak setki tysięcy innych.

***

Fala niewolników płynęła z Wysp do Stanów Zjednoczonych aż do końca XVIII wieku. Skończyła się dopiero w kilka lat po tym, jak USA wygrały wojnę o niepodległość. Zdecydowała nie tylko polityka, ale też ekonomia – z czasem czarni niewolnicy z Afryki stali się po prostu tańsi od białych z Wysp. Jednak wcześniej – to znów Jordan i Walsh – „to, co działo się z białymi skazańcami po ich przybyciu do Nowego Świata, było tym samym, co działo się z Afrykanami. Jedni i drudzy byli reklamowani na sprzedaż, poddawani inspekcji i w łańcuchach zabierani przez nowych panów lub pośredników. Innych służących, poza łańcuchami, sprzedawano w ten sam sposób”. Ludzi znacznie bardziej dzieliło bowiem wówczas nie to, że byli biali i czarni, ale to, że byli bogaci lub biedni. «

09/12/2014 16:57:24

029

560-MAKIETA 2 24-39.indd 29

09/12/2014 16:57:47

030

komentarz tygodnia polityka

Radosław Zapałowski

»

Bezpardonowy atak brytyjskiej prawicy na ideę państwa dobrobytu zakończył się sukcesem. Nieustająca propaganda tabloidów i przemyślana retoryka torysów przyniosły zamierzone efekty. Społeczna złość została skanalizowana w dwóch kierunkach – na imigrantów i na tych, którzy otrzymują socjalną pomoc od państwa. Antagonizowanie grup społecznych znajdujących się na samym dole drabiny społecznej było procesem przemyślanym.

Skrajnie cyniczna narracja oraz umiejętne zarządzanie społecznymi negatywnymi emocjami pozwoliły brytyjskiemu rządowi na prowadzenie antyspołecznej polityki. Deprecjonowanie i dehumanizowanie bezrobotnych uwolniło 10 Downing Street od problemów rynku pracy, odciągając uwagę opinii publicznej od kiepskiej kondycji brytyjskiej gospodarki i nieskutecznej polityki ekonomicznej. Po kilku latach tej propagandy doszło w końcu do uznania niemal wszystkich beneficjentów pomocy państwa za zbędny balast. I chociaż wciąż 78 proc. Brytyjczyków uważa, że jedną z najważniejszych ról państwa jest pomaganie biednym, to jednocześnie aż 40 proc. jest zdania, że rząd jest „zbyt miękki w stosunku do bezrobotnych”.

Erozja społecznej solidarności i empatii jest faktem i postępuje z każdym rokiem i z każdym kolejnym tabloidalnym newsem o „beneficiarzach” żyjących „ponad stan”. Bo owszem, wspaniałomyślnie zgodzimy się dać jałmużnę potrzebującym, ale pod warunkiem że otrzymane pieniądze wydadzą na produkty pierwszej potrzeby. Rozrywki, alkohol, tytoń, elektroniczne gadżety i telewizja kablowa nie są akceptowane. Panuje ogólne przeświadczenie, że biedni mają być biedni, mają prowadzić niemal zwierzęcy tryb życia, zaspokajając jedynie podstawowe fizjologiczne potrzeby. W tę paskudną i moralnie wątpliwą narrację wpisują się także polscy imigranci i polonijne media. Tymczasem idea państwa dobrobytu, która wyrosła po traumatycznych wydarzeniach II wojny światowej, jest jednym z największych osiągnięć powojennej Europy Zachodniej. Przeświadczenie, że państwa powinny dbać o zdrowie, bezpieczeństwo socjalne i edukację swoich obywateli, jest nie tylko słuszne i ekonomicznie korzystne, ale także stanowi o sile starego kontynentu.

560-MAKIETA 2 24-39.indd 30

Pasożyty na zasiłkach Idea państwa dobrobytu przeżywa kryzys. Postępuje erozja solidarności społecznej i empatii, ale system socjalny, który zbudowała Europa, jest siłą, a nie słabością starego kontynentu. I należy go chronić za wszelką cenę.

09/12/2014 16:42:43

031 Polonijni torysi Negatywny stosunek polskich imigrantów do „beneficiarzy” jest w jakimś stopniu zrozumiały. Nie tylko dlatego, że za wszelką cenę staramy się zakorzenić w brytyjskiej świadomości mit „pracowitego, energicznego i produktywnego” Polaka, aby przerwać lub chociaż nieco zredukować antyimigracyjną nagonkę i skutecznie konkurować na coraz węższym rynku pracy, ale przede wszystkim dlatego, że przyjechaliśmy z socjalnie barbarzyńskiego kraju. Doświadczenia ostatniego ćwierćwiecza w Polsce nastawiły nas na darwinowską, bezwzględną walkę o pracowniczy byt. Pobieranie zasiłków postrzegamy jako słabość. A słabi w naszym barbarzyńskim kręgu kulturowym się przecież nie liczą. I nie mają żadnych praw. Społeczny solidaryzm to w naszym przypadku echo zamierzchłej przeszłości. Pusty frazes. Każde, nawet najmniejsze przywileje pracownicze, jakie mają jeszcze choćby górnicy czy nauczyciele, uważane są przez nas za niesprawiedliwość. Pobieranie świadczeń socjalnych za bandytyzm. Brak pracy za zbrodnię. Nikt nigdy nie wytłumaczył nam sensu państwa opiekuńczego. Zamiast tego pakowano nam do głów neoliberalną narrację, według której każdy jest kowalem swojego losu. I za swoje niepowodzenia powinien winić jedynie samego siebie. Tymczasem za europejską ideą budowy państwa dobrobytu otaczającego swoich obywateli większą lub mniejszą siatką bezpieczeństwa stało przekonanie o jego opłacalności. Korzyści płynące z „socjalu” są nie tylko ekonomiczne i policzalne, ale także społeczne i polityczne. Zabezpieczenie ludzi przed popadnięciem w nędzę pozwala na zmniejszenie kosztów służby zdrowia. Redukuje przestępczość. Ogranicza społeczne patologie. I mimo wszystko stymuluje gospodarkę. Zwłaszcza w kapitalizmie, z zasady opartym na konsumpcji.

Ludzie – nawet ci pozbawieni pracy – dzięki zasiłkom są aktywnymi graczami na rynku dóbr. Redystrybucja środków ułatwia wyrównanie szans w zakresie kreacji i utrzymania kapitału ludzkiego, czyli dostępu do edukacji, kultury i opieki zdrowotnej. Nawet skrajnie liberalni ekonomiści przyznają, że przeciwdziałanie marginalizacji tych,

560-MAKIETA 2 24-39.indd 31

którzy znajdują się na niższym szczeblu drabiny społecznej, ma duże znaczenie dla efektywności alokacji zasobów w gospodarce. Dzięki redystrybucji marnuje się mniej talentów i pracowników, którzy po otrzymaniu drugiej szansy mogliby być dla niej pożyteczni.

Jednak zabezpieczenie przed biedą, wykluczeniem czy brakiem możliwości

Globalny wyścig biednych szczurów

zaspokojenia podstawowych potrzeb to nie tylko podtrzymanie rynku, ale także ograniczenie kosztów, które – koniec końców – i tak publicznie trzeba będzie ponieść. Wykluczenie społeczne ogranicza potencjał konsumencki, ale także możliwości jednostki w zakresie wytwarzania dóbr materialnych i kulturalnych oraz pełnienia ról społecznych. W dłuższej perspektywie osoby głęboko i długotrwale wykluczone stają się coraz mniej zdolne do wykonywania różnych czynności – w ekonomicznej nowomowie określanych mianem „społecznie użytecznych” i „ekonomicznie produktywnych”. Często wręcz wymagają dodatkowych nakładów zdrowotnych i socjalnych z uwagi na skutki swego wykluczenia. Państwo opiekuńcze, chroniąc przed wykluczeniem, chroni samo siebie przed kosztami, jakie musiałoby z czasem ponieść. I chociaż efekciarskie, specjalnie podkręcane doniesienia medialne, jak chociażby te z zeszłego tygodnia o bezrobotnej matce, która za pieniądze z zasiłków kupiła swoim dzieciom iPady, budzą w społeczeństwie złość, to jednak warto czasem zastanowić się nad większym obrazem całości. Bo w końcu te nieszczęsne tablety, na które złożyło się całe społeczeństwo, mogą dać biednym dzieciakom szansę edukacyjną. Mogą zainspirować do rozwoju.

A nawet jeśli będą używane jedynie jako gadżet do gier, odciągną od chuligańskich czy przestępczych inklinacji. Być może tylko na chwilę, ale i tak skorzystamy na tym wszyscy.

politykę Europy. I to pomimo że właściwie nie wiadomo, czym jest ten wyścig i w jakim w ogóle celu bierzemy w nim udział. Wiadomo jedynie, że hamuje nas system świadczeń socjalnych.

Już w zeszłym roku kanclerz George Osborne mówił, że aby wygrać, Unia „musi się zreformować”. Krytykował też fakt, że chociaż na Europę przypada zaledwie 7 proc. populacji globu i 25 proc. gospodarczego tortu, to zasiłki stanowią tu 50 proc. globalnych wydatków na pomoc społeczną. Tak jakby dbałość o edukację, dobrostan społeczny, bezpieczeństwo i zdrowie była czymś obscenicznym.

Ta wypowiedź i względnie pozytywna reakcja na wystąpienie brytyjskiego kanclerza świadczą o tym, że polityka zaciskania pasa to nie jedynie tymczasowa odpowiedź na kryzys, lecz stała korekta brytyjskiej, a w przyszłości być może również europejskiej polityki. W efekcie grozi nam udział w wyścigu biednych szczurów. O jak najniższe podatki, minimalne koszty pracy, brak zabezpieczeń socjalnych.

To jednak równanie w dół. Zniszczenie wartości, na których opiera się Europa Zachodnia – solidaryzmu i sprawiedliwej redystrybucji. To droga w społeczną przepaść. Te wartości nie są przyczyną naszej porażki w konkurencyjności i innowacji. Są źródłem europejskiego, niezwykłego, nieproporcjonalnego sukcesu. Dlatego idei państwa dobrobytu powinniśmy zaciekle bronić przed szaleństwami brytyjskiej prawicy. «

Największe zaniepokojenie powinien budzić jednak fakt, że toksyczna, antyzasiłkowa krucjata brytyjskiej prawicy zyskuje sprzymierzeńców w całej Unii.

Sen o mitycznym „zwycięstwie w globalnym wyścigu” coraz mocniej napędza

W dłuższej perspektywie osoby głęboko i długotrwale wykluczone stają się coraz mniej zdolne do wykonywania różnych czynności.

09/12/2014 14:19:24

032

WIELKA BRYTANIA STOWARZYSZENIE POLSKICH KOMBATANTÓW

Dnia 26.11.2014 Pan Minister Jan Stanisław Ciechanowski Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych

PROŚBA Szanowny Panie Ministrze, kierując się poczuciem odpowiedzialności, a zarazem ze względu na pamięć naszych koleżanek i kolegów, zwracamy się do Pana Ministra, głęboko wierząc, że tylko Pan jest w stanie nam pomóc i zrozumie nas oraz nasze problemy.

W październiku 2010 r. na Walnym Zjeździe Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Londynie został złożony wniosek przez Zarząd Główny o rozwiązanie SPK. Doszło do głosowania przez przybyłych delegatów na Zjazd. Podczas głosowania duża część delegatów głosowała przeciw, ponieważ chciała się skontaktować ze wszystkimi członkami SPK w Kołach.

Tak jak mi wiadomo, to głosowanie później zostało zmanipulowane, nie było wówczas 2/3 głosów, aby rozwiązać Stowarzyszenie Polskich Kombatantów, dowodem tego jest petycja 873 członków z 19 kół o niezamknięciu SPK, które są czynne i nadal działają.

Mimo tego Pan Czesław Maryszczak i Pani Barbara Orłowska (bez względu na głosowanie) ostatecznie zamknęli SPK 25 – 26 maja 2013 r.

Jestem zbulwersowany, jak Pani Barbara Orłowska mogła zamknąć SPK w Wielkiej Brytanii w 2013 r., nie płacąc składek od 2011 r., nie będąc już członkiem wg statutu SPK. Zapytuję się, czy powinna być wybrana na wiceprezesa Federacji

560-MAKIETA 2 24-39.indd 32

Światowej Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w 2012 r., nie należąc już do SPK. Pan Czesław Maryszczak również rozwiązał swoje Koło SPK. Nie jest kombatantem ani członkiem SPK, a jest prezesem Federacji Światowej SPK. Jest to niezgodne ze statutem SPK. Pani B. Orłowska i Pan Cz. Maryszczak zagarnęli bezprawnie cały majątek i depozyty Kół SPK w wysokości 931 550 funtów, które były złożone w PCA Ltd. Założyli Fundację Stowarzyszenia Polskich Kombatantów, nie licząc się 873 członkami, którzy nie wyrazili zgody na ich działalność. Natomiast 19 kół, które pozostały zarejestrowane, zostały w Companies House jako Stowarzyszenie Polskich Kombatantów Ltd. W fundacji jest dziewięć osób i czterech dyrektorów, w tym tylko jeden kombatant.

Obecni członkowie SPK Ltd oraz ci, których już nie ma między nami, a którzy tworzyli jego struktury po zakończeniu wojny w Wielkiej Brytanii, mają prawo do zwrotu depozytów i rzetelnej informacji o krokach podejmowanych przez fundację.

Szczególnie jeśli chodzi o działalność finansową fundacji.

My, polscy kombatanci z rodzinami, żądamy jasnej, precyzyjnej i rzetelnej informacji dotyczącej działalności finansowej Fundacji SPK w Wielkiej Brytanii.

Kierujemy na Pana ręce ten list z prośbą o mediację, której efektem byłaby zmiana stanowiska władz fundacji i wreszcie rozpoczęcie współpracy z członkami SPK Ltd. W załączeniu wykaz depozytów na dzień 31.03.2013 r.

Z poważaniem BOHDAN KOŁAKOWSKI Prezes Koła SPK Ltd Nr 232 w Oldham

WITAM, swoją przygodę z działalnością społeczną rozpocząłem w SPK dwa lata temu, na szczęście dołączyłem do grona ludzi, którzy pomimo licznych przeszkód nadal chcą działać na rzecz emigracji w Wielkiej Brytanii.

Na początek przedstawię Wam zależność pomiędzy trzema ciałami, które składały się na SPK: Stowarzyszenie Pol-

skich Kombatantów zostało założone 23.05.1946 r., natomiast 19.10.1946 r. zarejestrowano SPK jako spółkę prawa handlowego pod nazwą Polish Comabatant’s Association Ltd. w celu rozwinięcia działalności gospodarczej. Zawiązanie SPK WB miało miejsce 17.12.1946 r.

Na przestrzeni lat „dorobiło się” ono całkiem pokaźnego majątku – w najlepszym okresie posiadało jednocześnie 31 budynków na terenie Wielkiej Brytanii. Ciekawostką jest fakt współzałożenia razem z innymi organizacjami Zjednoczenia Polskiego przez SPK WB. Nadmienić należy, że PCA Ltd. posiadało trzy piękne i obszerne domy na Queen’s Gate Terrce w Londynie, gdzie do roku 1974 mieściła się centrala SPK, włącznie z księgarnią SPK, hotelem, restauracją, barem i prywatnymi biurami. Domy te zostały sprzedane, aby móc uratować od bankructwa budujący się Polski Ośrodek SpołecznoKulturalny na Hammersmith. Siedziba władz SPK została wówczas przeniesiona do POSK-u kosztem wpłaty 75 tys. funtów, za co SPK otrzymało tam lokal, płacąc nominalną sumę 1 funta przez pierwsze 15 lat, plus koszty administracyjne. Resztę dochodu ze sprzedaży trzech domów pochłonęły przebudowa i przeniesienie.

Jak widać, SPK angażowało się bardzo mocno w życie Polonii, rozwijając swoją organizację, jak również wspierając inne powstające inicjatywy, nie tylko wiedzą i doświadczeniem, ale również finansowo. Domy kombatanta znajdowały się w następujących miastach: Amersham, Blackburn, Bradford, Bridgwater, Bristol, Chorley, Coventry, Dundee, Edynburg, Falkirk, Glasgow, Halifax, Huddersfield, Kidderminster, Kirkcaldy, Leicester, Lincoln, Luton, Manchester, Oldham, Perth, Peterborough, Preston, Rochdale, Rugby, Scunthorpe, Sheffield, Swindon, Todmortem, Wellingborough, Worcester. Jeszcze w 1996 r. SPK WB posiadało 26 budynków.

Najbardziej niezrozumiałą decyzją dla mnie była decyzja o wygaszaniu działalności i wyprzedaży majątku w okresie po 2004 r., kiedy to rzesze polskich emigrantów przybyły do Wielkiej Brytanii. Była to najlepsza okazja do zwiększenia liczby członków, wszak każda mniejszość w tym kraju zwiększa swój majątek, z wyjątkiem Polaków, którzy to obecnie tracą Domy Polskie SPK. Cała historia zamykania SPK WB rozpoczęła się w 2008 r., kiedy podjęto głosowanie na krajowym zebraniu SPK

09/12/2014 14:19:24

033 o zamykaniu Domów, Klubów Polskich należących do SPK, pomimo iż Polonii przybywało. Na szczęście wtedy członkowie zagłosowali przeciw i na dwa lata życie Stowarzyszenia zostało przedłużone. Niestety zarząd główny nie zaakceptował woli członków i dwa lata później po udanej próbie ,,urobienia” niektórych kół terenowych, uciekając się do niezbyt czystego zagrania, w tzw. wolnych wnioskach krajowego zebrania, poddano pod głosowanie tajne zamykanie SPK. Wniosek niestety przeszedł. Czym się kierowali inicjatorzy? Do tej pory nie jestem w stanie zrozumieć, biorąc pod uwagę ogromną falę emigracji.

Jednak jest kilka małych szczegółów: - po pierwsze, delegaci kół, jadąc na walne zebranie, nie wiedzieli, że będzie głosowanie za zamykaniem Domów SPK, gdyż w planie Wlanego Zebrania nie było takowego punktu. Głosy liczyli oczywiście zwolennicy zamykania, czyli tzw. stary zarząd. Jak to ma miejsce przy tego typu organizacjach, ustalono harmonogram zamykania, którego nie dopełniono, a mimo to „stary” zarząd twierdzi, że SPK zostało zamknięte i nie istnieje! Jest to dziwne i niejasne!

- po drugie, ważną kwestią jest niszczenie SPK od wielu lat. „Stary” zarząd tworzą ci sami ludzie, którzy są powiernikami fundacji SPK, na której to konta mają być przelane wszystkie pieniądze pozyskane ze sprzedaży budynków, jak również wszystkie środki pieniężne wypracowane na przestrzeni lat działalności przez poszczególne koła, tzw. depozyty, w wysokości 900 tys. funtów.

- po trzecie, kilka lat wcześniej były rozsyłane listy do kół, w których „stary” zarząd zakazał przyjmowania nowych członków, co doprowadziło do uszczuplenia budżetu pochodzącego ze składek… i czym jest przez nich teraz tłumaczone zamykanie i wyprzedaż budynków z powodu małej liczby członków kół i słabych wpływów budżetowych!

- po czwarte, kolejną kwestią było blokowanie wszelkich inicjatyw kół terenowych, które miały na celu zagospodarować lepiej budynek SPK, tak aby przynosił zyski. Wszelkie próby były bojkotowane przez „stary” zarząd, dodatkowo pomimo pewnego zapasu środków pieniężnych nie remontowano budynków, gdyż „stary” zarząd nie przekazywał na nie środków, nawet pieniędzy z depozytów kół wypracowanych w trakcie działalności, które to były zdeponowane na

560-MAKIETA 2 24-39.indd 33

koncie PCA Ltd. Na domiar złego wszyscy, którzy się sprzeciwiali takiej polityce, byli skreślani z listy członków. Doszło nawet do tego, że skreślono największe pod względem liczby członków koło SPK w Manchesterze – całe koło liczące 200 członków! Nie są to metody demokratyczne.

Widząc to wszystko, w 2012 r. członkowie SPK zorganizowali Walne Zebranie SPK, na którym odwołali „stary” zarząd.

Niestety ten zarząd nie ustąpił, twierdząc, że nie został poinformowany. List informacyjny w sprawie walnego zebrania został wysłany pierwszą klasą do każdego członka SPK WB włącznie z zarządem.

Dodatkowo 3 miesiące później na zebraniu roboczym przedłużyli sobie kadencję… Zarząd główny sam sobie przedłużył kadencję?

Najgorsze w tym wszystkim jest to, że rozrastająca się Polonia w Wielkiej Brytanii traci ważne miejsca spotkań. Obecnie z 31 Domów Polskich pozostały zaledwie 4 na terenie Wielkiej Brytanii. Z informacji, które pozyskałem, kolejne Domy Polskie idą pod młotek, to jest Bristol i Kirkckaldy.

Mechanizm zakupu budynków wyglądał następująco: koło (np. Bristol) musiało uzbierać połowę wartości budynku, a na drugą połowę PCA zaciągało kredyt. Niestety nikt nie dopilnował dokładnie sprawy, ponieważ każdy ufał sobie na słowo, żeby w jakiś sposób zablokować możliwość sprzedaży budynku bez zgody członków danego koła.

W najgorszej sytuacji jest koło w Peterborough, które niedawno straciło budynek, pomimo że nadal żyją osoby, które wpłacały pieniądze na zakup tego budynku. Koło spłaciło pożyczkę zaciągniętą na drugą połowę wartości budynku, jak również za własne pieniądze rozbudowało go.

Kolejnym bardzo zastanawiającym aspektem tego wszystkiego jest to, że żaden budynek nie został sprzedany Polakowi czy polskiej społeczności pomimo wielokrotnych prób podejmowanych ze strony lokalnej Polonii, na domiar złego budynki są sprzedawane po bardzo niskiej cenie. Dobrym przykładem jest budynek SPK w Peterborough, sprzedany za 375 000 funtów, pomimo że wyceniony został na 800 000 funtów…

Na koniec tego wszystkiego Fundacja SPK, czyli Pani Barbara Orłowska i Pan Maryszczak, zarejestrowali logo SPK jako własność fundacji!

Obecnie podjęliśmy działania w celu odrejestrowania logo.

Na dzień dzisiejszy powiernicy fundacji hojnie rozdają pieniądze zgromadzone mozolną pracą społeczną kół terenowych. Członkowie SPK w mojej opinii zostali okradzeni nie tylko z pieniędzy, które wypracowali z myślą o kolejnych pokoleniach emigrantów, ale również ze Stowarzyszenia, które współtworzyli, a które obecnie nie istnieje – według „starego” zarządu.

Jaki cel przyświeca powiernikom fundacji w niszczeniu SPK WB oraz Domów Kombatanta, w których spotyka się Polonia? Mam nadzieję, że odpowiedzą chociaż w prasie, ponieważ na wszelkie próby kontaktu niechętnie odpowiadają.

Mam nadzieję również na to, że organizacje, które otrzymały wsparcie finansowe od „starego” zarządu, pomyślą dwa razy, zanim przyjmą ponownie pomoc od tych ludzi, ponieważ są to pieniądze zgromadzone przez wszystkich członków SPK, a nie przez „stary” zarząd, który rości sobie prawo do rozporządzania tymi finansami bez konsultacji z członkami SPK. Chyba nadszedł czas, abyśmy jako Polacy zawalczyli o to, co jeszcze pozostało. Ojcowie założyciele SPK WB zgodnie z Inwokacją tegoż stowarzyszenia robili wszystko dla Polonii i kolejnych pokoleń Polaków.

Po aktualne informacje na temat naszej działalności zapraszam na naszą stronę facebookową SPK Bristol, jak również można dołączyć do wydarzenia „Ratujmy Domy Polskie SPK WB”.

Pozdrawiam Artur Bednarski Więcej na: FB/SPKBristol

2 grudnia 2014

Szanowny Panie Redaktorze, w imieniu członków Koła SPK w Bradford założonego w 1948 r. pragniemy poruszyć ponownie sprawę zamknięcia naszego Stowarzyszenia Polskich Kombatantów, największej organizacji niepodległościowej polskiej. Całe wojsko Polskich Sił Zbrojnych zostało skomasowane

09/12/2014 14:19:25

034

WIELKA BRYTANIA STOWARZYSZENIE POLSKICH KOMBATANTÓW

w Zjednoczonym Królestwie. Żołnierze PSZ zdawali sobie sprawę z sytuacji politycznej pojałtańskiej i konieczności pozostania poza krajem, by w zmienionych warunkach organizować życie społeczne.

Kontynuować wysiłek na rzecz przywrócenia narodowi polskiemu wolności.

Do celów działania SPK należały między innymi: - obrona dobrego imienia Polski i Polaków - współpraca z organizacjami kombatanckimi na całym świecie - zakładanie szkół sobotnich - prowadzenie działalności kulturalnej opartej na tradycjach narodowych, historycznych i związkach z kulturą chrześcijańską - opieka nad starymi osobami - pomoc inwalidom wojennym - pomoc Polakom w kraju i poza jego granicami - opieka nad polskimi cmentarzami i pomnikami wojennymi - sięganie głęboko do kultury narodu polskiego, do fundamentów polskości – taką podstawą nie tylko dla Polaków, ale dla tysięcy ludzi na całym świecie jest nauka i mądrość każdego człowieka.

Niepodważalni patrioci, ludzie o dużej wizji i przedsiębiorczości to założyciele Stowarzyszenia Polskich Kombatantów z 1946 r.

- To oni kupili 29 Domów Kombatanta w różnych miastach Anglii.

- To weterani, którzy walczyli na lądzie, morzu i w powietrzu – żołnierze generałów: St. Maczka, Wł. Andersa i St. Sosabowskiego.

Niestety przez ostatnie dwadzieścia lat Stowarzyszenie Polskich Kombatantów nie miało szczęścia do prezesów o wielkiej mądrości czy gospodarowaniu społecznym majątkiem wypracowanym przez weteranów PSZ na Zachodzie. Nie byli oni kombatantami i nie mieli nawet w sercu daru ukazywania uczuć patriotycznych. Ci niechwalebni poprzednicy nie chcieli przekazać ciągłości działalności gospodarczo-społecznej młodszym Polakom. Polakom, którzy pod hasłem „Bóg Honor” wspieraliby dziedzictwo narodowe, ażeby przetrwało dla rodzących się dzieci na Wyspach Brytyjskich. Konkretnie mówię o prezesie p. Czesławie Maryszczaku i wiceprezes p. Barbarze Orłowskiej, która piastuje od lat „dziestu” kilka stanowisk: skarbnika, kierownika działu gospodarczego, głównej księgowej i dyrektora Polish Combatants Association Ltd,

560-MAKIETA 2 24-39.indd 34

w skrócie PCA Ltd. Pani Orłowska, pełniąca te wszystkie funkcje, zawsze mogła dużo, a nawet bardzo dużo. Musiała się liczyć wyłącznie jej własną decyzją. Ironią losu jest to, że p. B. Orlowska reprezentuje Bradford. Była członkiem naszego Koła.

Została wykreślona, gdyż nie opłacała składek członkowskich. Zgodnie z poleceniem służbowym jej samej, które brzmiało: „Jeśli członkowie zalegają z uregulowaniem składek dłużej niż 6 miesięcy, należy te osoby wykreślić”. Zarząd Koła wykonał polecenie. Człowiek naszego Koła, nasza „duma”, do mamy przyjeżdża co 3 – 4 tygodnie, ale z nami, koleżeństwem, od niepamiętnych czasów się nie spotyka.

Nigdy, gdy wyjechała do Londynu, nie uczestniczyła w żadnych uroczystościach, pomimo że każdorazowo była zapraszana. Delegowała swoich kolegów.

A zwykła ludzka przyzwoitość wymagałaby, żeby swoją obecnością zaakcentować szacunek w tak doniosłych chwilach, jak uroczyście obchodzone dwukrotnie setne urodziny naszych wielce zasłużonych weteranów. Wpadała tylko po pieniądze wypracowane w Domu Kombatanta, a następnie w 2011 r. sprzedała go, przysyłając nam rozliczenie na papierze. Nie podziękowała społeczności bradfordzkiej za bezinteresowną pracę dla dobra wszystkich organizacji.

Tam, gdzie nie ma domu polskiego, ginie historia, a Polonia traci swoją tożsamość, zaś ci, którzy sprzedają D.K., są grabarzami historii. Skandal nastąpił w 2010 r., kiedy to pani B.O. na Walnym Zjeździe oznajmiła, że jest zmęczona pracą – prowadzeniem i zarządzaniem całą gospodarką PCA Ltd. Nie było w proponowanym porządku obrad punktu o zamknięciu organizacji. Nie było też mowy o likwidacji i wysprzedaży po zaniżonych cenach kolejnych Domów Kombatanta. Dlatego też prezesi Kół SPK zaczęli zbierać podpisy swoich członków pod petycją o votum nieufności dla Zarządu Głównego w Londynie.

Zebrano 873 podpisy, czyli 2/3 starego członkostwa organizacji, przeciw prezesowi Cz. Maryszczakowi i B. Orłowskiej za podstępną chęć zamknięcia naszego zacnego Stowarzyszenia Polskich Kombatantów i nagminne sprzedawanie Domów Kombatanta; np. Falkirk czy Sheffield stoją 7 lat zamknięte, amortyzując się, a społeczność tamtejsza musi wynajmować lokal za bardzo wysokie ceny.

Pani Orłowska jest osobą niekompetentną na piastowanym stanowisku.

- Niszczyła systematycznie przez lata dorobek emigracji niepodległościowej.

- Kto stoi za p. dyrektorn podpowiadając jej, w jaki sposób ma likwidować i skłócać Polonię?

- Kto rozkazał p. B. Orłowskiej zabrać sztandary z kół, które pozwoliły się zamknąć?

- Kto zakazał wprowadzenia sztandarów do kościoła garnizonowego św. A. Boboli na Mszę Katyńską?

- Adwokat Fundacji SPK za pośrednictwem p. B. Orłowskiej przysłał list zabraniający pod groźbą trybunału noszenia znaku logo Kołom, które dalej prężnie działają.

Po zebraniu 873 podpisów w roku 2012 byliśmy przekonani, że władze, tj.

Cz. Maryszczak, B. Orłowska oraz 5 pozostałych przedstawicieli Zarządu, zmienią decyzję o zamknięciu organizacji! Niestety, tak się nie stało. W związku z tym nastąpił rozłam w SPK z naszą przewagą 2/3 głosów. 873 podpisy to 19 kół, które kontynuują swoją działalność. Zarejestrowaliśmy się jako Stowarzyszenie Polskich Kombatantów Limited.

Niestety w maju 2013 r. pan prezes Cz. Maryszczak i B. Orłowska zamknęli Stowarzyszenie, zmieniając nazwę na Fundację SPK. Odbyło się huczne zamknięcie w obecności ambasadora RP, konsula i księży, ale bez weteranów z 19 kół, które dalej prowadzą swoją działalność. Koła te i ich członkowie wciąż zmagają się ze skutkami nieludzkiego potraktowania, kiedy wbrew statutowi rozwiązano organizację SPK WB i przejęto wszystkie rezerwy finansowe indywidualnych kół, przekazując je do wyłącznej dyspozycji Fundacji SPK. Koła SPK Ltd wyrażają wielkie poczucie krzywdy, widzą, że fundacja SPK obecnie operuje funduszami, którymi obdarza różne organizacje i inicjatywy polonijne, gorsze i lepsze, bez żadnej potrzeby rozliczenia się przed polskim społeczeństwem, a szczególnie przed autentycznymi kombatantami. To kombatanci tworzyli ten trzymilionowy majątek, z którego teraz SPK Ltd nie otrzymuje ani jednego pensa.

W Bradford SPK Ltd będzie pracowało dalej, oddając należny szacunek i hołd wszystkim wyrzuconym przez Zarząd Główny p. Cz. Maryszczaka i B. Orłowską.

Za Zarząd Koła 451 SPK Ltd Grażyna Lewicka Sekretarz

09/12/2014 14:19:25

035

Spełnij świąteczne marzenia Wyślij pieniądze! Twoi najbliżsi odbiorą je w jednej z 6000 placówek Banku Pocztowego.

moneygram.co.uk 0800 026 0535 Wyślij z:

Odbierz w:

1114-80669

I gdziekolwiek zobaczysz znak MoneyGram *Oferta ważna w godzinach pracy agenta i z zastrzeżeniem lokalnych przepisów.Poza odnośnymi opłatami transakcyjnymi za przelew, stosuje się kurs wymiany ustalony przez firmę MoneyGram lub agenta.

Urząd Pocztowy, Thomas Cook, Tesco Personal Finance, Speedy Cash, Debenhams i MoneyCorp to agenci MoneyGram International Lmited w zakresie świadczenia usług przekazów pieniężnych. MonyGram, the Globe i MoneyGram Bringing You Closer to znaki MoneyGram. Post Office i logo Post Office, to zarejestrowane znaki firmowe należące do Post Office Limited. Wszystkie pozostałe znaki stanowią własność stron trzecich. MoneyGram jest dostępny w 44 sklepach Debenhams poprzez biuro do transferów pieniężnych. MoneyGram International Limited jest autoryzowaną instytucją płatniczą regulowaną przez Urząd Nadzoru Finansowego (Financial Conduct Authority) w Wielkiej Brytanii. © 2014 Wszystkie prawa zastrzeżone.

560-MAKIETA 2 24-39.indd 35

09/12/2014 16:39:40

036

WYDARZENIA 44. Bal Polski

Świat bez demencji Alzheimer Society (Registered Charity no. 296645) ma wizję świata bez demencji; lepszego, sprawiedliwszego świata dla ludzi dotkniętych demencją. Jest wiodącą organizacją charytatywną w zakresie badań nad demencją oraz udzielania wsparcia ludziom dotkniętym tą chorobą i ich opiekunom. Na demencję cierpi około 850 tys. osób w Wielkiej Brytanii.

Anna J. Lichtarowicz

»

Słowo „demencja” odnosi się do zespołu symptomów, do których zalicza się między innymi utratę pamięci i zdolności kognitywnych oraz zaburzenia językowe. Zmiany te, początkowo niewielkie, komplikują życie codzienne osób cierpiących na demencję. Osoba z demencją może również przejawiać wahania nastroju i zaburzenia behawioralne. Demencja jest rezultatem uszkodzenia mózgu na skutek chorób takich jak Alzheimer lub powtarzających się udarów mózgu.

Mimo że choroba Alzheimera jest najczęstszą przyczyną demencji, nie wszystkie przypadki demencji są nią spowodowane. Rodzaje objawów występujących u chorego zależą od tego, która część mózgu została uszkodzona przez chorobę oraz jaka choroba spowodowała demencję.

Diagnoza demencji może budzić lęk i silne zdenerwowanie u chorego. Osoby te często czują się bezradne, potrzebują otuchy i wsparcia.

Towarzystwo Alzheimerowskie zapewnia fachowe informacje i pomoc dla osób dotkniętych demencją oraz dla ich rodzin i opiekunów – w postaci publikacji, poradni telefonicznych, stron internetowych oraz 2000 lokalnych służb socjalnych w Anglii, Walii i Północnej Irlandii. Ponadto zapewnia pomoc pracownikom resortów zdrowia i opieki społecznej w podnoszeniu kwalifikacji poprzez organizowanie szkoleń i dostarczanie środków. Wywiera wpływ na polityków i decydentów, prowadzi kampanie na rzecz poprawy jakości życia osób cierpiących na demencję i ich opiekunów.

Stara się o lepsze zrozumienie demencji wśród społeczeństwa.

Towarzystwo Alzheimerowskie dostarcza fundusze na nowatorskie badania naukowe dotyczące przyczyn, leczenia

560-MAKIETA 2 24-39.indd 36

i zapobiegania demencji oraz opieki nad chorymi. Współpraca zarówno z naukowcami, jak i z ludźmi chorymi na demencję zapewnia, że medyczne i socjalne programy badawcze finansowane przez Towarzystwo mają pozytywny wpływ na życie chorych, ich rodzin i opiekunów. Komitet 44. Balu Polskiego, który odbędzie się w sobotę, 31 stycznia 2015 r., w sali balowej Lancaster słynnego hotelu Savoy w Londynie, z przyjemnością zawiadamia, że w tym roku będą zbierane pieniądze na pomoc Towarzystwu Alzheimerowskiemu.

Tak jak w ubiegłych latach, dzięki hojności uczestniczących w balu sponsorów i gości mamy nadzieję zebrać znaczną kwotę pieniędzy na ten dobroczynny i wartościowy cel, jakim jest polepszenie jakości życia osób dotkniętych tą wyniszczającą chorobą oraz tych,

którzy się nimi opiekują. Jest to pierwszy projekt Towarzystwa Alzheimerowskiego skierowany do środowiska polskiego w Wielkiej Brytanii. «

Bal Polski Bilety na Bal Polski kosztują £160 od osoby i obejmują: 3-daniowy posiłek, kawę, herbatę, petits fours i pół butelki wina do kolacji. Sala balowa ma okrągłe dziesięcioosobowe stoły, nie znaczy to jednak, że nie mogą Państwo zaprosić dodatkowych gości i być gospodarzami nie jednego, a dwóch stołów. Prosimy o potwierdzenie rezerwacji pod numerem 07718 694 421.

09/12/2014 14:19:29

ŚWIĘTA

2014

ŚWIĘTA

2014 część pierwsza

01 swieta 2014 TOMEK.indd 37

09/12/2014 16:38:35

ŚWIĘTA

2014

Tradycja świąt Bożego Narodzenia Świętowanie przez chrześcijan uroczystości Bożego Narodzenia ma wielowiekową tradycję. Najwcześniejsze informacje pochodzą z tzw. Depositio Martyrum datowanego na rok 354. Można zatem przypuszczać, iż kościół rzymski celebrował uroczystość Bożego Narodzenia już od roku 313. Jest to uzasadnione, jeśli przyjmie się, że święta te obchodzono jako dziękczynienie za zwycięstwo cesarza Konstantyna Wielkiego nad Maksencjuszem.

I

nna hipoteza, mówiąca o roku 300, a może

dnia przezwycięża ciemności nocy. Inna tradycja, opierająca

275, jest również możliwa do przyjęcia,

się na apokryfach Nowego Testamentu, mówi, że poczęcie

przy założeniu, że chrześcijanie, czcząc na-

Chrystusa dokonało się 25 marca, zatem święto jego naro-

rodzenie Jezusa Chrystusa, odpowiedzieli w ten sposób na

dzin musi przypadać 25 grudnia.

ustanowienie przez cesarza Aureliana (270 – 275) święta

Właściwe przeżycie świąt Bożego Narodzenia wyma-

państwowego Natalis Solis Invicti (narodzin boga Słońca),

gało jednak odpowiedniego przygotowania wszystkich

obchodzonego w dniu przesilenia zimowego, tj. 25 grudnia.

chrześcijan. Przybierało ono różne formy w poszczególnych

Dla chrześcijan, nieznających dokładnej daty narodzin

kościołach lokalnych. W V w. w kościele galijskim (dzisiej-

Zbawiciela, dzień ten miał znaczenie symboliczne. Chry-

sza Francja) zachowywało się post trzy razy w tygodniu

stus-Światłość, przychodząc na świat, przezwyciężył ciem-

(poniedziałki, środy, piątki) już od 11 listopada. W kościele

ności grzechu, podobnie jak światło słońca coraz dłuższego

rzymskim w V/VI w. rozpoczęło się praktykowanie adwen-

02 swieta 2014 TOMEK.indd 38

09/12/2014 16:38:37

ŚWIĘTA

2014

Opłatek

tu. Obejmował on cztery tygodnie lub cztery niedziele poprzedzające święta Bożego Narodzenia. Podobna praktyka przyjęła się także w kościele wschodnim.

Opłatek wigilijny jest dla chrześcijanina przede wszystkim nawiązaniem do potrzeby spożywania chleba biblijnego, z którym utożsamił się sam Chrystus, czyli do odżywiania się eucharystycznym chlebem. Sam fakt dzielenia się chlebem w postaci opłatka był znany od początków kościoła katolickiego. Nie miał on jednak żadnego związku z okresem Bożego Narodzenia, raczej odnosił się bezpośrednio do eucharystii. Znano bowiem zwyczaj błogosławienia chleba i spożywania go jako rodzaju komunii duchowej.

Nie można dokładnie określić, od kiedy i w jaki sposób utrwaliła się w Polsce tradycja dzielenia się opłatkiem w dzień wigilijny.

Najstarsza wzmianka źródłowa o tej praktyce w polskich rodzinach pochodzi z końca XVIII w.

Na pewno obyczaj ten związany

jest trwale z polską tradycją od XIX w., choć niektóre źródła mówią, że pojawił się wcześniej. Wywodzi się on ze starochrześcijańskiego obrzędu dzielenia się i rozdawania chlebów ofiarnych. Były to niekonsekrowane chleby, które kościół rozdawał wiernym w czasie świąt Bożego Narodzenia, aby dzielili się nimi na znak przynależności do chrześcijańskiej wspólnoty.

Dopiero w średniowieczu pojawił się rodzaj pieczywa, którego forma przypomina dzisiejsze opłatki.

Opłatki zawierały symbole religijne i ornamenty roślinne oraz scenki z narodzin Jezusa. Miały też swoją symbolikę – miały zapewnić domowi dostatek i obfitość chleba, okruch opłatka z wigilijnego stołu wrzucony do studni miał oczyszczać wodę, a ludziom zapewnić zdrowie.

W ciągu kolejnych wieków tradycje narodowe ubogacały uroczystość Bożego Narodzenia w wiele wspaniałych obrzędów i zwyczajów. W swojej istocie pozostały one jednak, podobnie jak wiele innych uroczystości, takimi, jakie stworzył je starożytny kościół, niosąc światu przesłanie wyrażone przez św. Hieronima (+420): „Bóg stał się człowiekiem…

Mieszkaniec i stwórca niebios zamieszkał na ziemi, aby człowiek, mieszkaniec ziemi, mógł przenieść się do nieba”. 

03 swieta 2014 TOMEK.indd 39

09/12/2014 16:38:38

ŚWIĘTA

2014

Wieczerza Najważniejszym momentem Wigilii była i do tej pory pozostała wieczerza. Pora jej rozpoczęcia jest określona i niezwykła: pojawienie się na niebie pierwszej gwiazdy. To na pamiątkę Gwiazdy Betlejemskiej, która wskazywała pastuszkom drogę do stajenki,

miejsca narodzenia Bożego syna. Zgromadzeni domownicy odmawiają pacierz i modlitwę za zmarłych.

Po modlitwie powinna nastąpić chwila milczenia.

Zanim zasiądziemy do posiłku przy wigilijnym stole, dzielimy się opłatkiem.

Kiedyś łamanie się opłatkiem zapoczątkowywał ojciec, matka lub najstarsza osoba w rodzinie. Przy

łamaniu się opłatkiem należało swoich rodziców i dziadków ucałować w rękę. Zwyczajowo pozostawiano puste miejsce przy stole dla kogoś bliskiego lub wędrowca.

Po podzieleniu się opłatkiem, złożeniu życzeń, pojednaniu się i modlitwie zasiadamy do wigilijnego stołu, na którym powinno znajdować się co najmniej 12 potraw, bo tyluż było apostołów i tyle jest miesięcy w roku.

Do II wojny światowej potraw musiało być koniecznie nie do pary: 5, 7 lub 9.

Parzysta liczba przynosiła niepowodzenie w gospodarstwie.

Gotowano również 12 dań ze wszystkich roślin rosnących w polu w celu zapewnienia urodzaju w Nowym Roku. Należało też spróbować wszystkich przygotowanych potraw

bez odkładania łyżki.

Do najpospolitszych dań wigilijnych należały i należą: barszcz, groch, fasola, grzyby, ziemniaki, wszelkiego rodzaju kasze podawane z sosem grzybowym, gołąbki z farszem, pierogi z kapustą i grzybami. Najważniejszą potrawą jest kutia z gotowanej pszenicy, doprawiana makiem, miodem i orzechami. Obowiązkowo podaje się śledzie. Wszystkie potrawy są postne, a powinny składać się ze „wszystkiego, co w polu, sadzie, ogrodzie, lesie i wodzie”, czyli z ziaren zbóż, warzyw, owoców, orzechów, miodu i ryb.

04 swieta 2014 TOMEK.indd 40

09/12/2014 16:38:41

swieta 2014 TOMEK.indd 41

09/12/2014 16:38:42

ŚWIĘTA

2014

ŚWIĘTY MIKOŁAJ Osobnik, na którego przyjście dzieci szykują się już kilka tygodni wcześniej i który z pewnością nie jest też obojętny dla dorosłych. Poznajcie historię najbardziej oczekiwanego gościa świąt bożonarodzeniowych…

Ś

więty Mikołaj był postacią niezwykle barw-

dy Jezusa wędrującego po Palestynie. W czasie jednej ze

ną.

swych podróży uciszył fale morza – dlatego też uważany

Urodził się w miejscowości Petara

w połowie II w. w bardzo zamożnej rodzi-

jest za patrona żeglarzy i podróżników.

nie. Uwielbiał życie i nie stronił od jego przyjemności.

Znana legenda głosi, iż pewien obywatel Petary utracił

Ubóstwiał łowić ryby i polować, nie unikał też zabawy.

swój majątek i ponieważ nie mógł zapewnić posagu swym

Miał przy tym bardzo radosne usposobienie, wobec czego

trzem córkom, groziło im zejście na złą drogę. Słysząc

zawsze był mile widziany w towarzystwie. Jak to w życiu

o tym, Mikołaj wziął mieszek ze złotem i wrzucił go przez

bywa, gdy miał już wszystko, okazało się, że jednak cze-

okno do domu tego człowieka. Najstarsza córka wyszła

goś mu brakuje. Rozdał więc majątek i został bożym słu-

dzięki temu za mąż. Podobnie uczynił też wobec dwóch

gą – biskupem Mirry, portowego miasta w Licji. Działo się

pozostałych dziewcząt. Stąd często przedstawiano go na

to wszystko za rządów cesarza Dioklecjana (284 – 305),

obrazach z trzema mieszkami. Błędna interpretacja tego

a więc w czasach, gdy chrześcijan prześladowano z niezwy-

wizerunku (myślano, że są to głowy dzieci) przyczyniła się

kłym okrucieństwem. Legendy mówią też, że choć mógł on

do powstania innej historii, według której Mikołaj wskrze-

odnaleźć jedność z Bogiem w życiu monastycznym, uznał,

sił trzech chłopców zamordowanych wcześniej i zakonser-

że nie chce zamykać się w klasztorze, gdyż chce iść w śla-

wowanych przez właściciela gospody. 

06 swieta 2014 TOMEK.indd 42

09/12/2014 16:38:44

ŚWIĘTA

2014

PAtron

Prezenty, prezenty…

Popularne wyobrażenie „Świętego Mikołaja” (Santa Claus, Sint Klaus) jest mieszanką elementów różnych kultur ludowych: niderlandzki zwyczaj obdarowywania dzieci prezentami w dniu jego święta miesza się tu z wyobrażeniem czarodzieja, który karze niegrzeczne dzieci, grzeczne zaś nagradza, a także z postacią germańskiego bóstwa Thora, który kojarzony był z zimą i jeździł na saniach zaprzężonych w kozy.

Zwyczaj obdarowywania się prezentami był znany w Europie od dawna. Początkowo obdarowywano dzieci wspomnianego 6 grudnia – słodyczami wraz z medalikami, różańcami lub świętymi obrazkami. A wszystko to, aby zachęcić je do modlitwy.

Prezenty wkładano najczęściej do… butów lub pod poduszkę. Skąd my to znamy?

Św. Mikołaj bronił chrześcijaństwa ze wszystkich swych sił, za co niebawem trafił na tortury i na długo do więzienia. Przeżył jednak wszystkie przeciwności i został uwolniony przez Konstantyna Wielkiego.

Zmarł 6 grudnia i stąd tego dnia właśnie obchodzimy popularne mikołajki.

O cudach, jakie wydarzyły się za jego przyczyną, krążyły legendy po całej Europie. Za patrona obrało go bardzo wielu, bo postać to iście niezwykła. Jest patronem literatów, choć nie napisał nic, co byłoby znane, jest opiekunem chłopów, pasterzy, księży i zakonników.

Patronuje więźniom i karczmarzom, pielgrzymom i podróżnikom, a także żeglarzom i rybakom. Za swojego patrona obrały go panny bez posagu i dziewice, a także… kurtyzany. Praktycznie wszyscy, z którymi wiódł życie doczesne.

Ikona przedstawiająca św. Mikołaja, biskupa Miry, pierwowzór postaci świętego Mikołaja

07 swieta 2014 TOMEK.indd 43

09/12/2014 16:57:08

ŚWIĘTA

2014

Święta po polsku Sergiusz Hieronimczak

O

tym święcie napisano już chyba wszystko.

na pewno wiem, że nie znajdę tego w Anglii ani gdzie indziej

Każdy Polak od najmłodszych lat układa sobie

na świecie. To zapach Polski, duch świąt, poczucie swojskości,

schemat, który będzie powtarzał co roku o tej

coś, co wisi w powietrzu i daje nam poczucie przynależności

samej porze. Wigilia, opłatek, choinka, prezenty – to obraz

do czegoś innego, czegoś, co jest tylko nasze – polskie.

świąt, jaki nosimy w sercu przez całe życie. Musimy przekazać

Wielka Brytania obchodzi Boże Narodzenie bez Wigilii,

ten obraz naszym dzieciom jako dar, prawdziwy świąteczny

opłatka i barszczu z uszkami. Po prostu inna tradycja, która

prezent – tradycję.

powinna wzbudzać nasz szacunek i dawać więcej powodów

Im dłużej jestem w Wielkiej Brytanii, tym bardziej zdaję sobie sprawę, że święta Bożego Narodzenia to sprawdzian mo-

do pielęgnacji naszych własnych zwyczajów. A jest ich tyle, że powinno wystarczyć na wiele pokoleń.

jej polskości. Bo chociaż daleko od domu, to nie mogę obejść

Wieczerzę wigilijną rozpoczyna się, gdy pierwsza gwiazda

się bez karpia, opłatka, sianka pod obrusem i polskiej kolędy

ukaże się na niebie. Po przełamaniu się opłatkiem i złożeniu ży-

w tle. Z żalem stwierdzam, że choć wszystko jest tak, jak być

czeń cała rodzina zasiada do stołu. Jadłospis wigilijny powinien

powinno, i nawet karp jest z Polski, a majonez dekoracyjny

być tak pomyślany, aby uwzględniał wszystkie płody rolne i le-

z Winiar, to brak czegoś, czego Anglicy mogą nam tylko po-

śne z całego roku. Niestety, bywało, że wielowiekową, słowiań-

zazdrościć, czegoś, czego nie da się opisać. Może to ziemia, po

ską tradycję postnej wieczerzy podtrzymywali tylko prości

której się stąpa, a może uśmiechnięta twarz Kowalskiego czy

ludzie. Szlachta, a tym bardziej arystokracja nie przestrzegały

Nowaka w kolejce po żywego karpia? Trudno to nazwać, ale

jej aż tak dokładnie. Ceniły sobie potrawy z bobrzego ogona,

08 swieta 2014 TOMEK.indd 44

09/12/2014 16:38:47

ŚWIĘTA

2014

07 swieta 2014 TOMEK.indd 45

09/12/2014 16:38:48

ŚWIĘTA

2014 argumentując, że większość czasu spędza on w wodzie, więc

ców. Potrawy powinny być bezmięsne. W tradycji chrześci-

niewiele się różni od ryby.

jańskiej, zgodnie z jej symboliką, liczba 12 uznawana była za

Do najbardziej typowych i tradycyjnych zestawów lu-

wyjątkową. Dwunastu było apostołów i dwanaście miesięcy

dowych potraw wigilijnych należały: barszcz lub zupa grzy-

w roku, z czasem więc każdej potrawie nadano specyficzne

bowa, bigos postny, kasza jaglana z suszonymi śliwkami,

znaczenie. Jednak nie zawsze tak było. Wigilia w czasach przed-

groch lub fasola, kluski pszenne z makiem, kisiel z owsa, ku-

chrześcijańskich była tak naprawdę stypą zaduszną. Zgodnie

tia, piernik, a na koniec jabłka i orzechy. Nie mogło również

z wierzeniami w tę noc pojawiały się duchy przodków błąkają-

zabraknąć ryby: karpia, szczupaka, sandacza.

ce się po ziemi i należało je nakarmić, aby zapewnić sobie spokój. Z tymi tradycjami ściśle związane były pewne produkty

Każdy region Polski, a czasami nawet każda posiada

miejscowość charaktery-

styczne tradycje wigilijne.

Wszystkich

spożywcze, takie jak fasola, bób, groch, kasza, jabłka, orzechy

Na Podlasiu najpierw podaje się „borszcz”, potem rybę smażoną lub gotowaną, kompot z suszonych owoców oraz kutię.

i miód. Dzisiejsze miejsce przy stole dla zbłąkanego wędrowca to nic innego jak sie-

Na Mazowszu królowały pszenne placki, barszcz grzybowy, tłuczone kartofle polane masą makową, kluski z gruszkami, prażony groch, kisiel owsiany lub żurawinowy oraz kutia, czyli pęczak z makiem utarty na masę i rozprowadzony z miodem.

W poznańskim wieczerza wigilijna składała się zwykle z zupy z konopi, grochówki lub polewki, klusek z makiem, kapusty z grzybami, kompotu z gruszek.

Na Pomorzu potraw

podawanych

w tym dniu nie sposób

również były kluski z makiem, karp lub szczupak w galarecie, do tego śledzie i pierogi z grzybami.

Na Podhalu królowały kluski z ziemniaków polane miodem , „kluty” – czyli kapusta z ziemniakami, kołacze z razowej mąki oraz „kwaśnica”, czyli kapuśniak z suszonymi śliwkami.

wymienić. Jak głosi tradycja, na wigilijnym stole powinno się znaleźć 12 potraw.

Jednak według niektórych źródeł u magnatów podawano 13,

dzenie dla zmarłego przodka.

Wierzono,

że można zobaczyć zbłąkaną duszę, zaglądając przez dziurkę od klucza.

Podobnych wie-

11 u szlachty, a 9 u chłopów i w miastach. Dzisiaj przyjęło się

rzeń było wiele. Zwie-

jednak 12 potraw, z których każdej trzeba spróbować, aby za-

rzęta mówiły ludzkim głosem, zatopione w jeziorach dzwony

pewnić sobie szczęście w nadchodzącym roku.

odzywały się melodią, a w strumieniach i potokach woda za-

Dzisiaj do najbardziej tradycyjnych i ogólnie kultywowa-

mieniała się w wino lub… płynne złoto.

nych potraw należą: barszcz z uszkami, biały żur, zupa grzybowa lub rybna, karp królewski przyrządzany na wiele sposobów, kapusta z grochem lub z grzybami, pierogi z kapustą, paszteciki z grzybami, kluski z makiem oraz kompot z suszonych owo-

Wesołych Świąt!

10 01 swieta 2014 TOMEK.indd 46

09/12/2014 16:38:49

swieta 2014 TOMEK.indd 47

09/12/2014 16:38:51

ŚWIĘTA

2014

Świąteczne zwyczaje na świecie Któżby się kiedyś spodziewał, że największym producentem ozdób choinkowych będą jak Chiny? Jednak choć w kraju tym jest 5 mln chrześcijan, Boże Narodzenie jest tam tak popularne jak chiński Nowy Rok w Koluszkach. Z kolei na londyńskich ulicach znaleźć można lampki, choinki i rubasznych Mikołajów, w domach towarowych usłyszeć kolędy ryczące z głośników. Nawet bezdomni i ułomni oklejają swoje puszeczki na datki świątecznym papierem.

Sergiusz Hieronimczak

J

ednym z elementów, bez których trudno sobie

tanii, specjalny adwentowy kalendarz, w którym dzieci znajdują

wyobrazić Wigilię, jest choinka. W Polsce środ-

czekoladki. Niemcy rozpoczynają święta obiadem, po którym

kowej i południowej jeszcze w latach 30. XX w.

rozpakowuje się złożone pod choinką prezenty. Charaktery-

choinki były rzadkością.

stycznym przysmakiem, który pojawia się na niemieckich stołach

Zwyczaj ubierania drzewka na święta pochodzi z Niemiec

podczas świąt Bożego Narodzenia, jest bakaliowe ciasto „stollen”,

z ok. XVI w. i przywędrował do nas poprzez dawne ziemie pru-

które kształtem ma przypominać nowo narodzone dzieciątko za-

skie – Pomorze, Warmię, Mazury oraz Śląsk. Choinki pojawiły

winięte w becik.

się najpierw w domach mieszczańskich, a dopiero potem trafiły

Podobnie jak w Polsce, w Austrii przysmakiem świątecznym

na wsie. Z Niemiec pochodzi też, znany również w Wielkiej Bry-

jest karp, ale już w Karyntii podaje się pieczoną kaczkę. Austriac-

12 swieta 2014 TOMEK.indd 48

09/12/2014 16:38:51

ŚWIĘTA

2014 kie święta to również bogactwo pierników i oczywiście grzaniec.

Meksykanie zaczynają świętować dosyć wcześnie – już na 2

Austriacy uwielbiają pieczone kasztany i prażone migdały, a na

tygodnie przed świętami prawie wszyscy starają się mieć wolne

swoim koncie mają jeden z największych przebojów świąt – ko-

od pracy. Przebrani kolędnicy wędrują od domu do domu na

lędę „Cicha noc”.

pamiątkę poszukiwań noclegu przez Maryję i Józefa. Na 12 dni

We Francji 25 grudnia obchodzi się w gronie rodziny, jedząc w zależności od regionu: indyka, pieczoną gęś lub – jak w Paryżu

przed świętami radosne i głośne procesję idą ulicami miast do kościołów.

– ostrygi. Belgowie w święta uwielbiają dziczyznę w sosie śliwko-

25 grudnia jest dniem najbardziej wyczekiwanym przez dzie-

wym, a Duńczycy ryż z owocami i przyprawami. Świąteczny wa-

ci – wtedy właśnie dostają prezenty! Uroczystość rozpoczyna się

chlarz smaków jest więc niezwykle zróżnicowany.

po południu lub wieczorem, kiedy rodzina dzieli się rosca – słod-

W Europie zwyczaje świąteczne są do siebie podobne. Jest

kim chlebem w kształcie krążka. W środku zapieczona jest cera-

choinka, uroczysta kolacja i zawsze są prezenty. Ale w niektórych

miczna muñeca – laleczka. Symbolizuje ona nowo narodzonego

częściach świata świętuje się zgoła inaczej, można by powiedzieć

Jezusa. Ten, komu trafi się laleczka, ma przyjemność (lub obowią-

dziwnie.

zek) urządzić dla wszystkich obecnych przyjęcie w dniu 2 lutego.

Niektórym z nas na pewno przypadłyby do gustu święta

Rzymskokatolicki kościół El Santuario de Chimayo w Nowym Meksyku, USA, w świątecznej dekoracji

w Australii. Jest tam lato i zamiast choinki można sobie udekorować palmę. To właśnie często się tam zdarza. 25 grudnia to wspaniała okazja do spotkań z przyjaciółmi – na grillu na plaży. Musi to być niezwykłe doświadczenie zajadać kawał mięsa z kangura przy palmie ustrojonej bombkami i do tego na plaży w upale. 

13 swieta 2014 TOMEK.indd 49

09/12/2014 16:54:02

ŚWIĘTA

2014 Miętowe czekoladki

Shortbread

Chociaż najpopularniejsze After Eight można już kupić w polskich sklepach, inne wariacje na temat – na przykład w białej czekoladzie – tych sztandarowych angielskich czekoladek wciąż są nowością nad Wisłą. Przed świętami w sklepach pojawiają się limitowane edycje o smaku pomarańczy, miętowo-cytrynowym czy brandy.

Cena: od £1,50

Te maślane szkockie ciasteczka, w Polsce nieznane, można kupić w każdym supermarkecie. Są pyszne, kremowe, rozpływają się w ustach i – podobno – uzależniają.

Warto poszukać tych w ozdobnych pudełkach lub metalowych puszkach w szkocką kratę. Najlepiej smakują z herbatą – a jakże – angielską!

Cena: od £2

Prezenty do walizki Wybierasz się na święta do Polski? Zabierz ze sobą typowo angielskie drobiazgi dla bliskich.

Wybrała i proponuje Magdalena Gignal

Miś Paddington Ten najbardziej angielski z angielskich, chociaż pochodzący z Peru miś uwielbia kanapki z marmoladą i co chwilę pakuje się w coraz to nowe kłopoty. O jego przygodach można przeczytać również po polsku (historyjki o przygodach misia wzbogacają wiedzę o Londynie), a maskotki Paddingtona można kupić w sklepach z pamiątkami. Do każdego misia dołączona jest taka sama karteczka, jaką powiesiła „prawdziwemu” Paddingtonowi na szyi ciotka Lucy, kiedy wysłała go w podróż do Anglii: „Proszę, zaopiekuj się tym misiem. Dziękuję”. Nie ma chyba dziecka, które odmówi takiej prośbie. Do misia możesz dołożyć – dla rodziców – słoiczek pomarańczowej marmolady, angielskiego specjału.

Cena: od £8

14 swieta 2014 TOMEK.indd 50

09/12/2014 16:38:55

ŚWIĘTA

2014 Serwis do herbaty w angielskie różyczki W kraju wielbicieli herbaty nietrudno o piękną porcelanę. Możesz wybrać jedną gustowną filiżankę albo skusić się na cały komplet. Popularne są też dzbanki i kubki do zaparzania herbaty. Z dostępnych w domach towarowych i sklepach z herbatą wzorów i kolorów każdy wybierze coś dla siebie lub swoich bliskich.

Cena: od £15

Tea cosy

Angielskie sery

Do nowego dzbanka na herbatę przyda się… kapturek. Tea cosy to trzymająca ciepło osłonka na dzbanek, w Polsce chyba nieznana.

Na targowiskach i w sklepach z rękodziełem można kupić piękne, ręczne wyroby, ale i te dostępne w zwykłych sklepach z akcesoriami domowymi cieszą oko. Ot, ciekawostka.

Cena: od £2

Dla wielbicieli serów możesz przygotować deskę angielskich cheddarów, dołożyć lancashire, wensleydale i oczywiście świąteczny stilton. Do serów – zamiast krakersów – dorzuć chipsy o smaku octowym (angielski unikat) i słoiczek dobrego chutney z karmelizowanej cebuli.

Zimowy Pimms Ten typowo angielski napój alkoholowy, podawany na letnich przyjęciach z lemoniadą, ogórkiem (!), miętą, truskawkami i innymi owocami, ma swoją zimową odmianę.

Pachnący cynamonem, pomarańczami i karmelem, najlepiej smakuje na ciepło, zmieszany w proporcji 1:3 z sokiem jabłkowym. Do gotowego napoju możesz dodać cząstki jabłka i pomarańczy.

Cena: £14

Lawenda Angielskie pola pachną lawendą, a w niemal każdym angielskim ogrodzie rosną całe połacie lawendy. Jej piękny zapach możesz zabrać do Polski w zapachowych poduszeczkach, saszetkach, torebeczkach, w kosmetykach na bazie lawendy (lawendową linię ma niemal każda szanująca się marka kosmetyków do pielęgnacji ciała), w aromatycznych olejkach i… w herbacie. Dostępne jest też mnóstwo gadżetów kuchennych z motywem lawendy – fartuszki, ściereczki, miseczki i co tylko sobie wymarzysz.

15 swieta 2014 TOMEK.indd 51

09/12/2014 16:38:58

ŚWIĘTA

2014

Polski bigos – rzecz święta!

Spośród wielu przepisów kulinarnych na bożonarodzeniowe święta ten jeden z pewnością wart jest bliższego poznania, jako że tradycyjny bigos jest wybitnie polską potrawą. I jak chyba żadna inna potrawa, doczekał się tylu opisów, że nie sposób ich zliczyć.

Adam Mickiewicz pisał: „W kociołkach bigos grzano; w słowach wydać trudno bigosu smak przedziwny; kolor i woń cudną”. Tadeusz Boy-Żeleński w „Replice kobiety polskiej” żartował: „Więc te cuda polskich dziewic –/Swojskiej cnotki miły zapach –/Te gosposie i te Zosie,/Które sobie przy bigosie/fantazjował pan Mickiewicz…”.

Sergiusz Hieronimczak

J

est wiele sposobów gotowania bigosu, lecz

z nielicznych dań nie traci walorów smakowych przy wie-

wszystkie opierają się na tych samych, podsta-

lokrotnym odgrzewaniu, a wręcz przeciwnie – po każdym

wowych składnikach. Różnice można zaobser-

kolejnym jest coraz lepszy. W czasie duszenia dobrze mu robi podlewanie wytrawnym czerwonym winem – wzbo-

wować w dodatkach, przyprawach i sposobie gotowania.

Podstawowymi składnikami bigosu są szatkowana ka-

gaca smak bigosu. Potrawa po przyrządzeniu powinna mieć

pusta kiszona, kapusta świeża (niekiedy używa się tylko

gęstą konsystencję i ciemnobrązowy kolor. Po podaniu na

kiszonej), różne gatunki mięsa i wędlin, suszone grzyby,

talerz nie powinna z niej wyciekać woda. Powinna mieć

suszone śliwki, cebula i przyprawy. Całość należy dusić

pikantny, lekko kwaskowo-słodkawy (ale nie przesadnie)

możliwie długo (im dłużej, tym lepiej). Bigos jako jedno

smak oraz silną woń wędzonki, śliwek i najlepiej dziczyzny.

16 swieta 2014 TOMEK.indd 52

09/12/2014 16:38:58

ŚWIĘTA

2014 Bigos na święta Składniki  2 kg kapusty  0 ,5 kg boczku świeżego  0 ,5 kg karkówki lub łopatki  0 ,5 kg kiełbasy głogowskiej (śląskiej)  2 0 dag kiełbasy jałowcowej  3 0 dag pieczarek lub grzybów suszonych  4 sztuki śliwek suszonych (bez pestek)  z iele angielskie, liście laurowe, pieprz, sól  2 cebule  1 słoiczek koncentratu pomidorowego Opis przygotowania Kapustę zalać wodą, dodać ziele angielskie, liście laurowe. Mięso podsmażyć na tłuszczu, pokroić w kostkę, dodać do kapusty. Kiełbasę pokroić w kostkę, podsmażyć razem z cebulką na tłuszczu, dodać do kapusty. Dodać pokrojone pieczarki lub grzybki suszone wcześniej namoczone i obgotowane w wodzie, w której się moczyły, oraz śliwki. Gotować bigos na wolnym ogniu, pod koniec gotowania dodać koncentrat pomidorowy. Dobrze wymieszać, doprawić do smaku solą i pieprzem.

Zgodne z tradycją jest dodanie do bigosu w celu uszlachetnienia smaku niewielkiej ilości słodkiego, aromatycznego wina, np. malagi.

Smak bigosu zależy w dużym stopniu od ilości, jakości i różnorodności gatunków dodanych mięs i wędlin. W staropolskiej kuchni zużywano do niego resztki szlachetnych pieczeni i wędlin, które bardzo podnosiły walory smakowe potrawy. Bigos staropolski przyrządzany był zawsze bez zasmażki i bez dodatku koncentratu pomidorowego, nieznanego w tamtej kuchni.

Niektórzy dodają też do bigosu kminek, majeranek, ziele angielskie, suszone śliwki lub śliwki wędzone, czerwone wino i przecier pomidorowy. Zgodne z tradycją jest dodanie powideł śliwkowych. Według wielu przepisów mięsa powinno być wagowo tyle samo co kapusty. Bigos można też robić wyłącznie z kapusty kiszonej, bywa jednak wtedy często zbyt kwaśny.

Kiszoną kapustę zawsze należy dobrze wypłukać w wodzie, bo lepiej bigos dokwasić, niż żeby był za kwaśny. 

17 swieta 2014 TOMEK.indd 53

09/12/2014 16:39:00

ŚWIĘTA

2014

Brytyjskie Boże Narodzenie od kuchni Najważniejszym dniem w brytyjskich obchodach świąt Bożego Narodzenia jest 25 grudnia. Tego dnia – wczesnym popołudniem – całe Wyspy zasiadają do uroczystego świątecznego obiadu.

Magdalena Gignal

N

a tradycyjnym brytyjskim świątecznym

cej kształtem literę Y. Osoby siedzące obok siebie przy

stole króluje pieczony indyk, bruksel-

świątecznym stole łapią każda za jeden koniec kości

ka, pieczone ziemniaki, sos żurawinowy,

i ciągną. Komu zostanie w ręku większy kawałek, tego

orzechowe nadzienie, maleńkie kiełbaski owinięte be-

życzenie się spełni. Na deser od czasów średniowie-

konem („pigs in blankets”) i mnóstwo gorącego sosu

cza podaje się tradycyjny bożonarodzeniowy pudding,

pieczeniowego. Tradycja spożywania indyka w Boże

czyli nasączone alkoholem dojrzewające ciasto z suszo-

Narodzenie zagościła w Anglii dopiero w XVI wieku,

nymi owocami, które trzeba przygotować nawet dwa

za panowania Henryka VIII. Wcześniej na świąteczny

miesiące przed świętami. Równie popularne są mince

obiad podawano pieczonego pawia lub dzika, a aż do

pies, czyli babeczki nadziewane słodkim owocowym

ery wiktoriańskiej na świątecznych stołach równie czę-

farszem. Jeśli planujesz w tym roku tradycyjny brytyjski

sto co indyk gościła pieczona gęś. Z indykiem wiąże

obiad świąteczny, skorzystaj z tradycyjnych przepisów

się tradycja „kości życzeń”, czyli kości przypominają-

najlepszych szefów kuchni. 

18 swieta 2014 TOMEK.indd 54

09/12/2014 16:54:51

ŚWIĘTA

2014 PIECZONY INDYK WEDŁUG JAMIEGO OLIVERA Jak twierdzi ulubiony kucharz Brytyjczyków, to „najlepszy” przepis na bożonarodzeniowego indyka.

SKŁADNIKI Ziołowe masło:  200 g masła  2 garście kandyzowanej żurawiny, drobno posiekanej  posiekane zioła: listki z dwóch gałązek rozmarynu, łyżka tymianku, kilka liści szałwii  spora szczypta soli  ¼ startej gałki muszkatołowej  6,6-8-kilogramowy indyk  2-4 klementynki  3 gałązki rozmarynu, liść laurowy, kilka gałązek tymianku  2-3 marchewki, pokrojone na kawałki  3 cebule, przekrojone na pół  2 łodygi selera naciowego SPOSÓB PRZYRZĄDZENIA Indyk powinien mieć temperaturę pokojową. Rozgrzej piekarnik do maksymalnej temperatury.

W międzyczasie przygotuj ziołowe masło, mieszając

wszystkie składniki. Podważ skórę indyka, ostrożnie wsuwając pod nią dużą łyżkę. Do powstałych „kieszeni” włóż po dwie łyżki ziołowego masła i rozmasuj je przez skórę, tak by masło rozłożyło się równomiernie na indyczych piersiach.

Resztą masła możesz posmarować skórę indyka. Do wnętrza indyka włóż zioła i pokrojone na połówki klementynki.

Ułóż indyka w brytfance na warzywach i wstaw do piekarnika, zmniejszając temperaturę do 180°C. Czas pieczenia zależy od wagi indyka — ok. 40 minut na każdy kilogram. Podczas pieczenia co pół godziny polewaj indyka płynem gromadzącym się na dnie brytfanki. Możesz przykryć indyka folią aluminiową, żeby skóra nie przypiekła się za szybko. Po upieczeniu przełóż indyka na półmisek, przykryj folią i odstaw na pół godziny przed podaniem.

19 swieta 2014 TOMEK.indd 55

09/12/2014 18:35:17

ŚWIĘTA

2014 BRUKSELKA Z KASZTANAMI WEDŁUG NIGELLI Brukselka w tej wersji to kwintesencja świąt.

SKŁADNIKI  1,5 kg brukselki  250 g kasztanów (upieczonych i obranych lub z puszki)  100 g masła  świeżo starta gałka muszkatołowa SPOSÓB PRZYRZĄDZENIA Wrzuć brukselkę na osolony wrzątek i gotuj na małym ogniu nie dłużej niż 5 minut. Powinna być jędrna i chrupiąca. Grubo posiekaj kasztany. Roztop masło, podgrzej na nim kasztany, dodaj brukselkę i gałkę muszkatołową. Dopraw do smaku solą i pieprzem. Gotowe danie przełóż na ogrzany półmisek i od razu podawaj.

PIECZONE ZIEMNIAKI JAMIEGO Chociaż wielu kucharzy do „idealnych” pieczo-

nych ziemniaków używa gęsiego smalcu, Jamiemu wystarcza oliwa. Jego sekret tkwi w… tłuczku do ziemniaków.

SKŁADNIKI  1,5 kg obranych ziemniaków, najlepiej odmiany Maris Piper  morska sól, czarny pieprz  główka czosnku, podzielona na ząbki  oliwa  czerwony ocet winny  pęczek rozmarynu (same listki) SPOSÓB PRZYRZĄDZENIA Rozgrzej piekarnik do 190°C. Większe ziemniaki przekrój na pół, tak żeby wszystkie były mniej więcej takiej samej wielkości. Dobrze je opłucz, zalej w garnku zimną wodą, zagotuj i gotuj jeszcze przez ok. 6-7 minut. Odcedź ziemniaki na sitku, wymieszaj z oliwą (możesz zastąpić ją innym tłuszczem), solą i pieprzem, rozrzuć na blasze do pieczenia i wstaw do piekarnika na 30 minut. Po tym czasie wyjmij blachę z piekarnika i lekko ugnieć każdego ziemniaka tłuczkiem.

Wymieszaj oliwę z rozmarynem i octem, polej ziemniaki i wstaw do piekarnika na kolejne 40 minut. Po upieczeniu ułóż ziemniaki na papierowym ręczniku, zanim przełożysz je na półmisek.

20 swieta 2014 TOMEK.indd 56

09/12/2014 16:41:07

ŚWIĘTA

2014 Wrzuć cebule do wrzącej wody i gotuj przez 4 minuty. Dodaj liście szałwii i gotuj jeszcze przez minutę. Dobrze odcedź i przełóż do malaksera. Dodaj tartą bułkę, masło, żółtko, gałkę muszkatołową, sól i pieprz. Miksuj, aż wszystkie składniki się połączą i będą przypominały grubo zmieloną tartą bułkę. Uformuj z masy równe kulki i piecz w piekarniku rozgrzanym do 180°C przez ok. 30 minut.

PIGS IN BLANKETS WEDŁUG JAMESA MARTINA SKŁADNIKI  8 cienkich plastrów przerośniętego boczku  16 świeżych, cienkich kiełbasek (chipolata)  wykałaczki

SOS ŻURAWINOWY NIGELA SLATERA

SPOSÓB PRZYRZĄDZENIA Rozgrzej piekarnik do 200°C. Rozłóż boczek na desce do krojenia, każdy plaster przekrój w poprzek, a następnie owiń kiełbaski i zepnij boczek wykałaczkami. Rozłóż na blasze do pieczenia i piecz przez około 15 minut, aż „pigs” nabiorą złotego koloru, a kiełbaski będą upieczone w środku.

Zdaniem Nigela święta bez tego sosu się nie liczą.

SKŁADNIKI  250 g świeżych lub mrożonych żurawin  100 ml białego wina  100 g drobnego białego cukru  skórka pomarańczowa SPOSÓB PRZYRZĄDZENIA Wrzuć żurawiny do rondla, dodaj cukier i wino.

Zagotuj. Posiekaj skórkę pomarańczową na cienkie paseczki i dodaj do sosu. Gotuj na wolnym ogniu przez ok. 10 minut, aż żurawiny zaczną pękać. Zdejmij garnek z ognia i lekko ubij sos łyżką, tak żeby niektóre owoce popękały. Podawaj na ciepło.

NADZIENIE SZAŁWIOWO-CEBULOWE WEDŁUG KUDŁATYCH KUCHARZY Można wykorzystać je do nafaszerowania indyka, ale częściej serwuje się nadzienie osobno, jako dodatek, na przykład w formie przypominających pulpety kulek.

SKŁADNIKI  4 cebule, obrane i pokrojone na ćwiartki  8 świeżych listków szałwii  125 g tartej bułki  40 g masła  1 żółtko  szczypta gałki muszkatołowej  sól i pieprz SPOSÓB PRZYRZĄDZENIA

21 swieta 2014 TOMEK.indd 57

09/12/2014 16:39:07

ŚWIĘTA

2014

ŚWIĘTA NA ZDROWO Jak się powszechnie zwykło mawiać, zdrowie jest naszym najcenniejszym skarbem. Wszyscy chcielibyśmy się nim cieszyć przez cały rok i pewnie dlatego zdrowie jest tym, czego szczególnie życzymy sobie i naszym bliskim z okazji wszystkich świąt.

22 swieta 2014 TOMEK.indd 58

09/12/2014 16:39:08

ŚWIĘTA

2014

P

aradoksem jest fakt, że wkrótce po tym, gdy

wanie woli sięgnąć po środki farmakologiczne, które przyspie-

wypowiemy magiczne: „Zdrowych, wesołych

szają procesy trawienia, likwidują zgagę, niestrawność i wzdęcia.

świąt”, popełniamy wiele błędów, które ewi-

Ponieważ specjaliści coraz częściej i chętniej radzą, jak

dentnie szkodzą naszemu zdrowiu! Po pierwsze, w czasie świąt

mądrze i zdrowo spędzić święta i wszelkie inne uroczystości

prawie wszyscy się przejadamy. Łakomstwo i obżarstwo to

rodzinne, mamy nadzieję, że z roku na rok sposób świętowania

chwilowa przyjemność, która ma bardzo przykre skutki. Nasz

będzie się zmieniał na zdrowszy. Zdrowszy oznacza mniej je-

organizm w ciągu kilku dni jest atakowany przez bomby kalo-

dzenia, a więcej ruchu na świeżym powietrzu. Proponujemy, by

ryczne od rana do późnego wieczora, a nawet nocy, bo długie

już na etapie planowania menu świątecznego ograniczyć liczbę

rodzinne biesiadowanie wiąże się z degustacją słodkich ciast,

przygotowywanych potraw, a te tłuste i ciężkostrawne zastąpić

sałatek i długiej listy wigilijnych potraw. Każdego roku w wi-

lekkimi, zdrowszymi posiłkami. Wiemy, że szczególnie święta

gilijny wieczór pogotowie ratunkowe odnotowuje setki wizyt

Bożego Narodzenia łączą się z wieloma kulinarnymi tradycjami,

pacjentów z objawami przejedzenia. Jest to skutkiem następu-

ale może warto coś zmienić, jeśli będzie to miało wpływ na zdro-

jących bezpośrednio po sobie postu i nieumiarkowanego jedze-

wie naszych bliskich? Niech tradycją staną się rodzinne space-

nia. Układ pokarmowy przeżywa wówczas prawdziwy szok, nie

ry, zabawy na śniegu, kuligi i kolędowanie, a wówczas życzenia

nadąża z trawieniem całej masy pokarmu i zaczynają się kłopoty.

„zdrowych, wesołych świąt” będą nie tylko pustymi słowami,

Niestety, większość ludzi zamiast ograniczyć jedzenie, zdecydo-

ale pierwszym zdrowym krokiem w Nowy Rok! 

23 swieta 2014 TOMEK.indd 59

09/12/2014 16:39:09

ŚWIĘTA

2014

swieta 2014 TOMEK.indd 60

09/12/2014 17:12:49

REKLAMA uroda i zdrowie

560-MAKIETA 4 60-87.indd 61

061

09/12/2014 12:08:54

062

REKLAMA uroda i zdrowie

560-MAKIETA 4 60-87.indd 62

09/12/2014 12:08:55

REKLAMA URODA I ZDROWIE

063

ZNAJDŹ PRACĘ z portalem Zawsze aktualne ogłoszenia!

560-MAKIETA 4 60-87.indd 63

09/12/2014 12:08:57

064

OGŁOSZENIA drobne

jak zamieścić

ogłoszenie UWAGA! Ogłoszenia przyjmowane są do PONIEDZIAŁKU DO GODZ. 15.00. Ogłoszenia przesłane po godzinie 15.00 opublikowane będą w następnym wydaniu Cooltury (decyduje godzina otrzymania ogłoszenia przez redakcję, w związku z tym prosimy o wcześniejsze wysyłanie ogłoszeń).

sms

SMS:

81616 KOD: 01

cooltura.co.uk

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 64

Szukasz mieszkania?

Sprawdź najnowsze oferty na portalu www.elondyn.co.uk

Agencja Nieruchomosci ETB PROPERTY SERVICES

Szukasz mieszkania,domu lub pokoju do wynajęcia w północnym Londynie?

020 7272 8615 075 2145 2860 077 1567 7401 Paulina / Aneta info@etbproperty.co.uk

81616

Jeśli masz problem z zamieszczeniem ogłoszenia drogą SMS – zadzwoń pod nr 020 8846 3614

Koszt ogłoszenia £1 + standardowa opłata operatora Wpisz: CL (spacja) kod (spacja) treść ogłoszenia.

Przykład: CL 01 Wynajmę pokój... 079 111X111X Koniecznie podaj numer telefonu w treści smsa taki sam jak ten z którego wysyłasz!

Kody działów: CL 01 CL 02 CL 03 CL 04 CL 05

mieszkania do wynajęcia

mieszkania wynajmę mieszkania szukam praca dam praca szukam kupię

internet

CL 06 CL 07 CL 08 CL 09

sprzedam auto-moto randka w ciemno inne

cooltura.co.uk

Uwaga! Ogłoszenia drobne (£1) reklamujące jakąkolwiek działalność usługową lub handlową, nie będą zamieszczane.

Ten typ ogłoszeń można zamieścić, jako ogłoszenie ramkowe (szczegóły poniżej), kontaktując się z DZIAŁEM MARKETINGU.

ramkowe Telefonicznie:

Warunki:

(usługi) Ramka do 15 słów

Ramka do 25 słów

£ 30 +vat

1. Wszystkie ogłoszenia drobne przyjmowane są do poniedziałku do godziny 15.00. Każde ogłoszenie wysłane po tej godzinie zostanie zamieszczone w następnym numerze.

2. Ogłoszenia wysłane z innego numeru niż podany w ogłoszeniu zostaną odrzucone, ogłoszenia napisane drukowanymi literami zostaną odrzucone (OPŁATA ZA OGŁOSZENIE NIE PODLEGA ZWROTOWI).

3. Dopuszczalna długość ogłoszeń drobnych to 160 znaków.

4. Gdy treść ogłoszenia jest obraźliwa lub przekracza zasady powszechnie przyjętych norm społecznych, redakcja zastrzega sobie prawo do nie umieszczania ogłoszeń. Prosimy o prawidłowe podawanie numerów telefonów. W przypadku podania niepełnego numeru (czyli zawierającego mniej niż 11 cyfr) ogłoszenie nie zostanie wydrukowane. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń i zastrzega sobie prawo do ich skracania oraz do nie umieszczania bez podawania przyczyny.

5. Wszelkie ogłoszenie dot. usług towarzyskich nie będą zamieszczane.

6. Ogłoszenia (szczególnie te przesłane SMS-em) drukowane są w oryginalnej treści i pisowni.

560-MAKIETA 4 60-87.indd 64

bed flat, £220/tydz. duza sypialnia, duzy osobny salon, oddzielna kuchnia, lazienka. Mieszkanie na 1-szym pietrze. Tylko osoby dorosle. 02072728615, 07436582104, 07715677401

> Bounds Green, N22 8LT, 1 bed flat na parterze, lazienka, kuchnia z salonem, sypialnia, salon. Bez gazu. Dostepne od 10 grudnia.

02072728615, 07436582104, 07715677401 > Edmonton, N18 2SA, 2 bed flat z ogrodem, £300/tydz. Podwojna sypialnia, pojedyncza sypialnia, kuchnia z salonem, ogrod. Dostepne od zaraz. 02072728615, 07436582104, 07715677401 > Greenford Wynajme pokoj jednoosobowy lub dwuosobowy w okolicy Greenford Red Lion internet, ogrodek, duza kuchnia.

Tel:07828054106; 07983996731.

020 8846 3614 £ 25 +vat lub online: cooltura.co.uk (postępuj według instrukcji) płatność Moneybookers

P O L S K A O B S Ł U G A , AT R A K C Y J N E C E N Y

> Bounds Green, N22 8NE, 1

> Greenford, Pokój 2-ka dla jednej osoby. Dom po remoncie, 07908041297 > Hanwell Pokój dla 1-2 osob na Hanwell w7.mieszkanie czyste z umowa najmu .07932002822 07984613766 > Hounslow West. 1 lub 2

osobowy pokój w domu z ogrodem blisko komunikacji i sklepów. tel.

07523510272

> Neasden jedynka w bloku obok sklepu, , Wedlinka" 2 osoby w mieszkaniu. Rachunki wliczone.

Internet dostepny. £ 120 plus 2 tyg depozyt 07590762616 > Oakwood, N14 4HH, 4 bed flat. £335/tydz. 3 podwojne sypialnie, 1 pojedyncza sypialnia, umeblowane, ogrod komunalny, (linia metraPiccadilly Line)-od zaraz.

02072728615, 07436582104, 07715677401 > Park Royal Duzy pokój w domu

w w w. e t b p r o p e r t y. c o . u k cena do uzgodnienia plus depozyt dostępne od zaraz 07502290999

> Perivale, pokoj z wlasna lazienka dla 1 niepalacej, spokojnej osoby. Podwojne lozko, internet, 8min od stacji, blisko pol. sklepów. £120/tydz. 07917165335 > Seven Sisters, N17 6EE: Pokoj jedynka £ 90+ rachunki za gaz i prad do podzialu z lokatorami .

W domu 7 pokoi , 2 toalety , wspolna kuchnia , ogrod . Dostepny od zaraz !! Tel : 074 3679 2779 > Stratford dla spokojnej pary duzy swiezo wymalowany pokuj 250 tygodniowo wynajme.Dostep do internet,dobra lokalizacja.2 tyg depozyt.07975544298 > Stratford dla spokojnej pary duzy świeżo wymalowany pokój 250 tygodniowo wynajme. Dostep do internet, dobra lokalizacja. 2 tyg depozyt.07975544298 > Stratford wynajme flat 2 bedroom dla spokojnej milej pary.

Internet, dobra lokalizacja.1.200 + miesiac depozytu. Kontakt 07975544298 > Tottenham Hale Wynajmę pokój dwójkę w spokojnym domu z ogrodem, możliwość podłączenia internetu. Dobre polaczenie z metrem, autobusami etc Dwu tygod 07533968808 > Tottenham Hale / N17 9AP : Pokoj dwojka £ 125 + rachunki za gaz i prad do podzialu z lokatorami .

W domu 5 pokoi , wspolna kuchnia , 2 toalety . Tel : 0208 885 1890 , 074 365 82103, 074 367 92779

£1

z ogrodem na Park Royal blikso asdy dla dwóch / trzech mężczyzn

09/12/2014 12:08:58

OGŁOSZENIA drobne

065

UWAGA! W związku z zbliżającymi się Świętami Bożego Narodzenia, wszystkie ogłoszenia na wydanie które ukaże się 27 grudnia, przyjmowane będą do piatku 19 grudnia do godziny 9.00. Na wydanie które ukaże się 3 stycznia ogłoszenia będą przyjmowane do poniedziałku 29 grudnia do godziny 9.00

> Turnpike lane / wood green , N22 6QS: Piekny Duzy Dom z Ogrodem ,£2300/miesiac +bills .

Dom jest odswiezony 2 toalety , kuchnia z jadalnia oraz ogrod .Tel : 0208 885 1890, 074 367 92779, 07436582103 > Turnpike Lane /Wood Green : bedsit £145tyg + rachunki za gaz i prad do podzialu z lokatorami .

Mieszkanie w domu z ogrodem ,wspolne 2 lazienki TEL : 074 365 82103

> Walthamstow do wynajencia 2 jedynki na Walthamstow spokojnym czystym domu bardzo dobre warunki wspólna oplata za gas lub swiatlo prosze dzwonic o kazdej porze 07586588577 > Wood Green , N17 6AG , Pokoj dwojka : £130tyg+rachunki za gaz i prad do podzialu z lokatorami, na pietrze, wspolna kuchnia z jadalnia i lazienka. Tel : 0208 885 1890, 074 367 92779, 07436582103. od zaraz > Wood Green : Pokoj dwojka £130tyg + rachunki za gaz i prad do podzialu z lokatorami . Wspolna Kuchnia i lazienki. Dostepny od 21 grudnia . Tel : 0208 885 1890, 074 365 82103, 074 367 92779

> Wynajme pokoj 2 os. B.dobre warunki, duza kuchnia, living room, ogrod. Podjazd pod dom, Internet, mało osob w domu £ 165 ( rachunki wliczone ) tel.07809768045

560-MAKIETA 4 60-87.indd 65

praca dam

SMS:

81616 KOD: 03

cooltura.co.uk

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 64

Poszukuje doświadczonych Pań do sprzątania.

Doświadczenie i referencje wymagane.

Możliwość stałej współpracy lub prace dorywcze. Magdalena proszę dzwonić 9.00 – 18.00 07985427487 McCaul&sons ltd Looking for experienced Roofers, slate, tile, flat roofers, own tools, van, continuous work, £150 day based in NW London. reliable men. 07757276191, 07836770345,info@ mccaulandsons.co.uk

> Tipserka - Manikiurzystka, do salonu Fryzjer-Solarium w wschodnim Londynie Leytonstone. 07746962153 , > Praca dla fryzjera/ki z min. 5 letnim doświadczeniem i znajomoscia angielskiego. Leyton.

Tel. 07969502259 > I am looking for experience

hair styles (hairdressers) this salon is nice era and friendly people , this is director number : 07737 967627

> Full or part time hairdresser to work in salon in tooting Neokutz 146 mitcham road tooting sw17 9nh telephone vera at salon 0208 672 5619 or mobile 07813484218 > Poszukujemy dziewczyn do

Piekarnia w zachodnim Londynie poszukuje kierowców z doświadczeniem pracy w UK. Osoby zainteresowane proszone są o kontakt: info@ polishvillagebread.co.uk

ogłoszenie

drobne kosztuje

tylko

£1

sprzatania w pubie oraz pomocy kucha 07849898391

praca szukam

SMS:

81616 KOD: 04

cooltura.co.uk

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 64

Cukiernia w zachodnim Londynie poszukuje doświadczonych cukierników. Tel: 07809432768.

Teraz

> Plastrarze z własnymi narzędziami szukają pracy. Wysoka jakość i czystość wykonania. Cały Londyn. 07990268770 Artur. , > Elektryk - Hydraulik z 12 letnim doświadczeniem w angielskiej firmie z własnymi narzędziami i vanem. Certyfikaty NICEIC i Gas Safety.Tel. kontaktowy 07707717053 > Plastrarz szuka pracy. Uczciwy i solidny. Gwarancja jakosci. 8 lat

praktyki w UK. Tel. 07708613844 Grzegorz.

> Malarz dekorator szuka pracy wlasne narzedzia doswiadczenie i solidnosc 07591534894 Krzysztof > Hydraulik (Gas Safe Register), szuka pracy. Montaz boilerow, mega-flo, power flush, central heating, ogrzewania podlogowe, certyfikaty. Tel. 07702267525 > Elektryk, z długoletnim doświadczeniem zawodowym, szukam pracy. Pomogę przy awariach domowych, montażu nowego osprzetu i wszelkich problemach związanych z pradem 07883974669

09/12/2014 12:08:58

066

REKLAMA PRACA / USŁUGI

560-MAKIETA 4 60-87.indd 66

09/12/2014 12:09:00

REKLAMA USŁUGI

067

zostań BRYTYJCZYKIEM obywatelstwo brytyjskie rezydentura stała rezydentura tymczasowa

0208 846 3606

560-MAKIETA 4 60-87.indd 67

www.saraint.com

09/12/2014 12:09:02

068

OGŁOSZENIA drobne

> Plastrarz z 10-letnim doświadczeniem szuka pracy (plastruje na szczudłach).

Tel 07515103840 > Odkupie sprzątania.

Tel. 07849482982 Monika

> Elektryk 11 lat w UK. Instalacje zgodne z 17 Edition. Fuseboxy.

Automatyka HW CH. Certyfikat NICEIC. Referencje. Insurance Policy.

Szuka pracy. Pawel 07469234481 > Plastrarze 8 lat doświadczenia w Londynie szukaja pracy. Wlasne narzedzia i transport. Wysoka jakosc wykonania. 07999963477 Andrzej > Konkretny i uczciwy pomocnik

budowlany szuka pracy w zachodnim Londynie. Potrafie dobrze malowac. Tel07549335708

> Hydraulik (Gas Safe Register), szuka pracy. Montaz boilerow, mega-flo, power flush, central heating, ogrzewania podlogowe, certyfikaty. Tel. 07702267525 > Hydraulik Corgi gas safe szuka

pracy naprawa serwis montaz boilerow kominki megaflo central heating power flush Certyfikaty Domestic Commercial C 07545707457

> Uczciwa solidna bez nałogów

szuka pracy przy sprzątaniu domow i flatow a takze przy przeprowadzkach caly londyn pozdrawiam.tel 07468584205 Roza

> Plastrarze z dlugoletnim doswiadczeniem szukaja ofert pracy na terenie calego Londynu i okolic, wysoka jakosc i czystosc, wlasne narzedzia, Jacek 07523550213 , > Kobieta 58 lat, bez nałogów,

uczciwa, szuka pracy jako opiekun – pomoc do starszej osoby w polskiej rodzinie bez zamieszkania. Maria 07442304692

> Szukam stałej pracy w polskim sklepie, restauracji, na kuchni.

W Londynie 10 lat, dowiad. menagerskie, zamilowanie do sprzedazy, pracowitosc, miła aparycja.07737287026 > Z zawodu kucharz, w Londynie 10 lat. Szukam pracy w restauracji, kantynie, cukierni na poczatek jako pomoc. Zamilowanie do gotowania, pieczenia, dekoracji 07737287026

560-MAKIETA 4 60-87.indd 68

sprzedam SMS:

81616 KOD: 06

cooltura.co.uk

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 64

> Sprzedam Halogen Oven JML 12L w idealnym stanie £25 SW6 Fulham tel. 07706 192 373 > Sprzedam - Bagaznik samochodowy -na dach firmy THULE z kluczykami. Bardzo mocny.W dobrym stanie. £30 -SW6. tel. 07706 192 373 > Wozek designer hauck, 4 kolowy stroller i push, full set. perfect. tanio. £75 tel.07523510272 > Sony tv set 30" screen digital plasma, sony remote &aerial, prawie nowy £180 tel07523510272 > Duzy polsko-angielski slownik 2

tomy, nowy. £45.00 tel.07523510272

randka w ciemno SMS:

81616 KOD: 08

cooltura.co.uk

> Jeśli tez się czasem nudzisz to odezwij sie do miłego prawie 40 latka a ponudzimy się razem 07935410786 > Kawaler, katolik, szczery lat 32 z Londynu. Powaznie myslacy o zyciu szuka kobiety z ktora moglby sie zaprzyjaźnić i stworzyć staly, szczesliwy zwiazek.07772544347 > Samotny 60 plus pozna samotna moze wspólna wigilia telefon 07901748712 > Successful English gentleman would like to meet attractive Polish lady for fun filled days and romantic evenings . John 07928079252 > Witam szukam dyskretnej kobiete z zachodniego Londynu 07732432389

> Duzy slownik naukowo

atrakcyjna mila pania chetnie starsza w celu wspolnego spedzana czasu w weekendy i przyjazni.

Mariusz.Tel-07549335708

auto-moto SMS:

81616 KOD: 07

cooltura.co.uk

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 64

Opony Zimowe.

Wulkanizacja na Park Royal. Opony Nowe i Używane. Laserowa zbieżność kół na miejscu! Przystępne ceny!

NW10 7UD Londyn 07776823881 Auto-Mechanika, diagnostyka komputerowa, hamulce, sprzęgła, zawieszenie, serwis, paski rozrządu, serwis/ napełnianie klimatyzacji. Dojazd do klienta.

07812071816 MOT – pomogę

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 64

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 64

> Zawartosc domu rodzinnego: do stolowego, kuchni, dziecinnego. wysoka jakosc. Zapraszamy zachodni londyn. tel.

07523510272 techniczny, dwujezyczny, nowy, cena 45.00 tel.07523510272

usługi różne

> Mężczyzna 31 lat pozna

> Szukam normalnej dziewczyny.

Kawaler 38 lat.07770933889 > Successful English gentleman would like to meet attractive Polish lady for fun filled days and romantic evenings . John 07928079252

Architekt rejestrowany w Anglii wykonuje projekty: lofts, extensions.

Usługi: Planning Applications and Building Control mob.: 07708696377 stasch@stasch.co.uk

Wizytówki od £33/500, ulotki od £53/5000, projektowanie grafiki, strony www przyjazne google, pozycjonowanie, dystrybucja ulotek tel.

07731399861

Rozliczenia podatkowe, rejestracja i rozliczenia Self employed. Working Tax Credit, Child Tax Credit. Pomoc w benefitach. Kontakt 07475957191

Teraz ogłoszenie

inne SMS:

81616 KOD: 09

cooltura.co.uk

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 64

> Wyjazd do polski na święta wolne 2 miejsca 19.12 2014 powrót 06.01.2015 jadę do Inowrocławia £100 w jedną strone wyjazd okolice sw17 tel.

07985149623 Przemek

drobne kosztuje

tylko

£1

> I am looking for experience hair styles (hairdressers) this salon is nice era and friendly people , this is director number : 07737 967627

09/12/2014 12:09:03

OGŁOSZENIA drobne

069

zdrowie i uroda zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 64

Polskie Kursy Kosmetyczne, 5 dniowy kurs Stylizacji Paznokci tylko £399, Przedłużania rzęs, Przedłużania, Włosów, MakeUpu – Akredytowane Certyfikaty 0784-920-3526 Szczegóły Na www.

PolskieKursy.co.uk

Zadzwoń i zapytaj O OGŁOSZENIE RAMKOWE 020 8846 3614

komputery serwis zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 64

telewizja satelitarna zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 64

Anteny satelitarne.

Montaż, fachowe ustawienie sygnału, akcesoria, Telewizja na kartę, nc+, polsat.

9 letnie doświadczenie Niskie ceny.

Mariusz Domaradzki.

07523486296, mariusz-cyfra@wp.pl Satelitarna Telewizja Najszybsze i najlepsze rozwiązanie wszystkich twoich problemów.

Ustawienia, montaż, polskie zestawy TNK Andrzej 07840650509 07423602647 Polska Telewizja Londyn NC+ , Cyfrowy Polsat Zestawy na umowę Montaż anten Zapraszamy do punktu 19 Finchley Lane NW4 1BN Hendon Sklep: 02082033162 Instalacje: 07779631401 www.polskatelewizja.co.uk

560-MAKIETA 4 60-87.indd 69

Naprawa: laptopy, tablety, konsole, zipmotelefony.

Zmiana języka, wirusy, przegrzewanie się, wymiana ekranu / klawiatury, rok gwarancji na nowe części, oferujemy laptop zastępczy 07411123340 H-Tech Serwis Komputerowy.

Rozwiązywanie wszelkich problemów z Laptopami i PC. Odzyskiwanie Danych, Instalacje, Administracja, Zabezpieczanie Sieci, CCTV. Dojazd do Klienta.

Tel.: 07723012148, email: halskyt@yahoo.co.uk www.halskytech.co.uk www.komputery.london Serwis komputerów i laptopów, usługi oraz wsparcie informatyczne dla Ciebie lub Twojej firmy. Dojazd do klienta.

Darmowe konsultacje.

Special IT Weapons Ltd. Mirek 07768080827 HL-Computer Service; Profesjonalne naprawy; Reinstalacja Windows; Usuwanie wirusów; Instalacja Internetu; Technik-Informatyk; Olgierd 07961222932

09/12/2014 12:09:04

070

OGŁOSZENIA drobne / transport

transport przewozy, paczki zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 64

Tanio przeprowadzki (transport wszelkiego rodzaju).

Największy VAN Pomoc w załadunku i rozładunku. Cały Londyn i UK. www. goldeneagleremovals.co.uk Tel 07969629456 Daniel

Lotniska Van 9 osobowy i Przeprowadzki – największy van Licencja PCO i ubezpieczenie.

Odpowiedzialny kierowca.

Taniej kontakt 07985600960

Zadzwoń I zapytaj

O OGŁOSZENIE Przeprowadzki, wywóz śmieci Londyn i cała Anglia, duży van z windą, profesjonalna obsługa.

Przewóz na lotniska, dziewięcioosobowy van.

Piotr, 07749174695

560-MAKIETA 4 60-87.indd 70

RAMKOWE

020 8846 3614

09/12/2014 12:09:06

REKLAMA transport

560-MAKIETA 4 60-87.indd 71

071

09/12/2014 12:09:07

072

REKLAMA TRANSPORT

Ściągnij Coolturę i czytaj już we czwartki!

560-MAKIETA 4 60-87.indd 72

09/12/2014 12:09:10

REKLAMA TRANSPORT

073

APOLONIA

TRANS

PACZKI

PRZESYŁKI

t 13;&1308"%;,* 6, 1t 357 "(% .&#-& t "%6/,* )"/%-08&

£ 2 0 = 20 KG (bez u k r yt ych o p łat ) Co czwarta przesyłka GRATIS!!! Codzienny odbiór paczek.

Tel UK :

079 72 72 72 78 020 8144 8032 Tel/Fax PL:

515-515-190 (22) 219 5360

560-MAKIETA 4 60-87.indd 73

Ceny negocjowalne!

Door to door! skype: apoloniatrans

apoloniatrans.co.uk

09/12/2014 12:09:12

074

REKLAMA SKUP ZŁOMU

560-MAKIETA 4 60-87.indd 74

09/12/2014 12:09:14

REKLAMA SKUP ZŁOMU

075

Dojazd do klienta.

Kupujemy każdą ilość.

Ważymy na wagach elektronicznych.

Miedź,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, £3.30-£3.80 Mosiądz ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, £2.00-£2.40 Kable ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,£0.70-£2.10 Ołów ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, £0.70-£1.00 Aluminium,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, £0.50-£0.80 Stal nierdzewna ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, £0.50-£0.80 Złom stalowy (tona),,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, £80-£100

560-MAKIETA 4 60-87.indd 75

09/12/2014 12:09:15

WYWÓZ ŚMIECI #6%08-"/:$) t (30%08:$) t #*6308:$) t ; ("3"ő6 03"; ,"ő%:$) *//:$)

THE RUBBISH GUYS 0744 3600 080 0744 3600 090 rubbishguys@hotmail.com

VANY DO 16 YRD

24/7

Pomoc przy załadunku

Zabieramy więcej niż skip - za mniejsze pieniądze

560-MAKIETA 4 60-87.indd 76

}

076

REKLAMA WYWÓZ ŚMIECI

UFSB[ KVƆ EPTUŖQOB OB UXPJN TNBSUGPOJF J UBCMFDJFȷ

ŲDJʼnHBK $PPMUVSŖ OB UBCMFU J LPNÕSLŖȷ

09/12/2014 12:09:18

REKLAMA BUDOWNICTWO

560-MAKIETA 4 60-87.indd 77

077

09/12/2014 12:09:20

078

REKLAMA uroda i zdrowie

560-MAKIETA 4 60-87.indd 78

09/12/2014 12:09:24

REKLAMA BUDOWNICTWO

560-MAKIETA 4 60-87.indd 79

079

09/12/2014 12:09:27

080

REKLAMA BUDOWNICTWO

Najwyższa jakość okien i drzwi firmy

Okna, drzwi, ganki, ogrody zimowe, szklane dachy, balustrady, prysznice, świetliki, drzwi rozsuwane

Wysokiej jakości podwójne szklenie w uPVC, Aluminium i Drewnie U NAS OKNA

A-RATED W STANDARDZIE

Drewniane okna typu SASH już od

£300/m2

Nowy salon firmowy

622 Greenford Road, UB6 8QT Greenford

Tel/Fax: 020 8578 2281

Biuro: 077 0360 1325 Mob: 079 1636 9230 Email: info@windowsglasssolutions.co.uk

560-MAKIETA 4 60-87.indd 80

09/12/2014 12:09:30

REKLAMA BUDOWNICTWO

560-MAKIETA 4 60-87.indd 81

081

09/12/2014 12:09:31

082

REKLAMA BUDOWNICTWO

NATHAN SCAFFOLDING LTD

owy!

Najlepszy serwis scaffolding

Gwarantujemy t XT[FMLJFHP SPE[BKV SVT[UPXBOJB t EBSNPXF XZDFOZ t T[ZCLJF UFSNJOZ SFBMJ[BDKJ t CF[QJFD[FƏTUXP J TPMJEOPƙŲ XZLXBMJmLPXBOZDI QSBDPXOJLØX t QVCMJD BOE MJBCJMJUZ JOTVSBODF t BEWBODF UJDLFUT

www.nathanscaffolding.co.uk

Zadzwoń (Robert): 07850691001 02030922124 lub wyślij e-mail: office@nathanscaffolding.co.uk

Profesjonalny montaż

#F

TU

RV

wszelkiego rodzaju rusztowań na terenie całego Londynu i okolic.

BMJ

UZ

Zapraszamy do współpracy!

HV

Î szybkie

BSB

terminy realizacji Î darmowe wyceny Î wysokie rabaty dla stałych klientów

OUF F

E t

$P

NQ

ATD Structures Scaffolding

079 21831429 Dawid

atdstructure@hotmail.co.uk

www.atd-scaffolding-london.co.uk

560-MAKIETA 4 60-87.indd 82

FUJ

UJW F Q

atdscaffoldinglondon

SJD F

T

09/12/2014 12:09:34

REKLAMA BUDOWNICTWO

083

SCAFFOLDING PROPER SCAFFOLDING Ltd. Bezpieczne i solidne wykonywanie rusztowań.

Profesjonalny montaż.

Szybki termin realizacji!

Najtaniej w Londynie!

Sebastian:

0787 14 24 077

properscaffolding@yahoo.co.uk

Profesjonalny montaż

#F

TU

wszelkiego rodzaju rusztowań na terenie całego Londynu i okolic.

RV

BMJ

Î szybkie

UZ

Zapraszamy do współpracy!

HV

BSB

terminy realizacji Î darmowe wyceny Î wysokie rabaty dla stałych klientów

OUF F

E t

$P

NQ

ATD Structures Scaffolding

079 21831429 Dawid

atdstructure@hotmail.co.uk

www.atd-scaffolding-london.co.uk

560-MAKIETA 4 60-87.indd 83

FUJ

UJW F Q

atdscaffoldinglondon

SJD F

T

09/12/2014 12:09:36

084

REKLAMA BUDOWNICTWO

560-MAKIETA 4 60-87.indd 84

09/12/2014 12:09:39

560-MAKIETA 4 60-87.indd 85

09/12/2014 12:09:41

086

REKLAMA BUDOWNICTWO / MOTORYZACJA

560-MAKIETA 4 60-87.indd 86

09/12/2014 12:09:43

REKLAMA MOTORYZACJA

560-MAKIETA 4 60-87.indd 87

087

09/12/2014 12:09:44

088

WIADOMOŚCI Krzyżówka + Horoskop

560-MAKIETA 5 88-96.indd 88

09/12/2014 15:24:32

089 STRZELEC

BARAN

LEW

Możesz liczyć na przychylną aurę we wszystkich aspektach życia. Masz szansę osiągnąć sukces, ale pod warunkiem że dokładnie wiesz, czego chcesz i co jest celem Twojego działania. Idź prosto do celu. Nie zapomnij o ważnej rodzinnej okazji.

Najważniejsze staną się dla Ciebie sprawy sercowe. Zadbaj o relacje z partnerem. Jeśli teraz je zaniedbasz, niebawem możesz się spodziewać poważnych kłopotów. Pewną sprawę musicie rozwiązać jak najszybciej i wypracować wspólne, niekrzywdzące nikogo stanowisko.

Bardziej niż zwykle nasilą się teraz Twoje skłonności przywódcze. Dzięki nim w pracy zyskasz pozycję lidera. W sprawach sercowych Twoja postawa może się stać powodem nieporozumień. Staraj się być łagodniejszy, gdyż Twój partner nie znosi uczuciowej musztry.

KOZIOROŻEC

BYK

PANNA

Najbliższe dni nie powinny przynieść Ci problemów. Spokojnie możesz skupić się na wypełnianiu obowiązków zawodowych.

Nie bój się odważnych pomysłów.

Masz szansę zaistnieć, ale musisz bardziej uwierzyć we własne możliwości i umiejętności.

Najbliższe dni będą miłe, a nawet magiczne. Jeśli nastroisz się odpowiednio na impulsy płynące z zewnątrz, będziesz miał szansę przeżyć wyjątkowe chwile.

Wycisz się, wsłuchaj w siebie, rozejrzyj się dokoła. Wokół Ciebie jest teraz wiele miłości.

Twoje ogólne samopoczucie ulegnie pogorszeniu. Możesz narzekać na ciągłe zmęczenie, rozdrażnienie i bóle głowy. Twój stan będzie się odbijał na relacjach z otoczeniem.

Postaraj się wycofać na ten moment z życia towarzyskiego, tłumacząc się nie najlepszym samopoczuciem.

WODNIK

BLIŹNIĘTA

WAGA

Czeka Cię niełatwy emocjonalnie i psychicznie czas. Możesz łatwo i szybko się irytować oraz czuć się rozdrażniony, a do tego mogą dojść kłopoty ze zdrowiem.

Zadbaj o swój komfort. Ubieraj się adekwatnie do pogody, po pracy wycisz się i zrelaksuj.

Twoja dobra passa będzie trwać nadal.

Najbliższy czas będzie sprzyjać kontaktom towarzyskim. Nie nastawiaj się na amory, to nie ten moment. Korzystaj z dobrej zabawy, ciekawych znajomości, odpręż się psychicznie w wesołym gronie. Na coś więcej musisz jeszcze poczekać.

Najbliższe dni będą czasem miłym, wesołym i rodzinnym. Będziesz w nostalgicznym i romantycznym nastroju, co sprawi, że zapragniesz spędzać czas w domowym zaciszu. Poświęcisz bliskim więcej czasu i uwagi, otworzycie się na siebie i swoje potrzeby.

RYBY

RAK

SKORPION

Będziesz miał dużo obowiązków, przez co będziesz bardzo zabiegany. Ale pojawi się w Tobie także potrzeba wyciszenia, zwolnienia tempa. Działaj aktywnie w ciągu dnia, a wieczorem pomyśl o relaksie, romantycznej kolacji przy świecach czy odpoczynku z książką.

Zdecydowanie za bardzo przejmujesz się drobiazgami, przez co szwankuje Twój układ immunologiczny. Popracuj nad sobą, abyś nabrał większego dystansu do świata i siebie. Codziennie znajdź chwilę tylko dla siebie, podczas której mógłbyś się wyciszyć i zregenerować siły.

Będziesz bardzo zabiegany. Spadnie Ci na głowę wiele obowiązków zawodowych i odezwą się pewne zaległości do nadrobienia w życiu prywatnym. Działaj dynamicznie. Bądź skoncentrowany i metodyczny, a ze wszystkim powinieneś sobie poradzić.

(22.11–21.12)

(22.12–19.01)

(20.01–18.02)

(19.02–20.03)

560-MAKIETA 5 88-96.indd 89

(21.03–20.04)

(21.04–20.05)

(21.05–21.06)

(22.06–22.07)

(23.07–22.08)

(23.08–22.09)

(23.09–22.10)

(23.10–21.11)

09/12/2014 15:24:33

090

SPORT Piłka nożna

560-MAKIETA 5 88-96.indd 90

09/12/2014 15:24:37

091

560-MAKIETA 5 88-96.indd 91

09/12/2014 15:24:41

092

560-MAKIETA 5 88-96.indd 92

09/12/2014 17:00:38

560-MAKIETA 5 88-96.indd 93

09/12/2014 15:24:44

560-MAKIETA 5 88-96.indd 94

09/12/2014 15:24:46

560-MAKIETA 5 88-96.indd 95

09/12/2014 15:24:48

560-MAKIETA 5 88-96.indd 96

09/12/2014 15:24:50