Cooltura Issuu 612

cooltura.co.uk

12 grudnia 2015

50 (612)

W środku coolturalny dodatek świąteczny

612-COVER.indd 1

10/12/2015 11:25:11

612-MAKIETA 1 01-23.indd 2

08/12/2015 19:38:07

612-MAKIETA 1 01-23.indd 3

08/12/2015 19:38:10

612-MAKIETA 1 01-23.indd 4

08/12/2015 19:38:13

W NUMERZE 612.

POLISH WEEKLY

MAGAZINE

Unit 8, Odeon Parade 480 London Road, Isleworth, TW7 4RL GODZINY OTWARCIA: 9.00 – 17.00 TEL: 020 8846 3615 FAX: 020 8741 9490 www.cooltura.co.uk, info@cooltura.co.uk REDAKTOR NACZELNY

KORDIAN KLACZYŃSKI kordian@cooltura.co.uk, wew. 256 Z-CA REDAKTORA NACZELNEGO

PIOTR DOBRONIAK dobroniak@cooltura.co.uk, wew. 261 DZIENNIKARZE

010

SYLWIA MILAN sylwia@cooltura.co.uk MARCIN URBAN, wew. 248 m.urban@cooltura.co.uk DARIUSZ A. ZELLER darek@cooltura.co.uk, wew. 255 DZIAŁ GRAFICZNY wew. 260 AGATA OLEWIŃSKA agata@cooltura.co.uk TOMEK WOŹNICZKA sergei@cooltura.co.uk TOMEK WALĘCIUK tomasz.waleciuk@cooltura.co.uk WSPÓŁPRACOWNICY

LIDIA BARC / TOMASZ BOREJZA / MAŁGORZATA DEMETRIOU / MAGDALENA GIGNAL / PIOTR GULBICKI / SERGIUSZ HIERONIMCZAK / ŁUKASZ MARCZEWSKI / ANDRZEJ ŚWIDLICKI / TOMASZ WILCZKIEWICZ / KAROLINA ZAGRODNA/ RADOSŁAW ZAPAŁOWSKI KOREKTA

BEATA TOMCZYK beata@cooltura.co.uk MARKETING I REKLAMA

marketing@cooltura.co.uk DYREKTOR MARKETINGU I REKLAMY

KRZYSZTOF CHOWANIEC kc@cooltura.co.uk, wew. 244 WICEDYREKTOR MARKETINGU I REKLAMY

012 006 W OBIEKTYWIE 008 NA WYSPACH 014 PRZEGLĄD PRASY BRYTYJSKIEJ

038 076 CAFÉ COOLTURA Nadchodzące wydarzenia

SPECJALIŚCI ds. MARKETINGU I REKLAMY

EWA SUŁKOWSKA-LEŚNIARA ewa@cooltura.co.uk wew. 245 EWA MROCZEK evach@cooltura.co.uk, wew. 250 MAŁGORZATA SAS m.sas@cooltura.co.uk, wew. 263 GRZEGORZ URBANEK g.urbanek@cooltura.co.uk DZIAŁ OGŁOSZEŃ I PRENUMERATA

082 WIELKA BRYTANIA OD KUCHNI

EWA SUŁKOWSKA-LEŚNIARA ewa@cooltura.co.uk 0208 846 3614

Stiltonowe koszmary

022 PRAWO

092 SPORT

024 TEMAT NUMERU

096 KRZYŻÓWKA

Brytyjskie cztery kółka powstały z kolan

JOANNA ROŻEK joanna@cooltura.co.uk, wew. 246

097 HOROSKOP

KSIĘGOWOŚĆ

RADOSŁAW STASZEWSKI radek@cooltura.co.uk KATARZYNA CEGIEŁKA kate@cooltura.co.uk DYSTRYBUCJA distribution@cooltura.co.uk WYDAWCA Sara-Int Ltd. ISSN 1743-8489

Poglądy zawarte w felietonach i listach do redakcji są osobistymi przekonaniami ich autorów i nie zawsze pokrywają się z przekonaniami redakcji Cooltury. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń.

Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych i zastrzega sobie prawo do skracania i przeredagowania tekstów. Publikowanie zamieszczonych tekstów i zdjęć bez zgody redakcji jest niezgodne z prawem. Strony depeszowe redagowane są w oparciu o materiały Polskiej Agencji Prasowej.

030 KOMENTARZ TYGODNIA Terror lewactwa

032 FELIETON Czo tam szje dzieje, Polaczy?

Okładka: AGATA OLEWIŃSKA

034 PULS MIASTA Piwo, rower, inspiracja czasem

036 WYDARZENIA Zegarek dedykowany bohaterom

038 TRANSPORT Do Polski nowym samolotem Wizz Air

062 ZDROWIE Depresja i kolory

064 OGŁOSZENIA DROBNE 074 PORADY Gosia Demetriou radzi

612-MAKIETA 1 01-23.indd 5

W środku coolturalny dodatek świąteczny

coolturamagazine

#coolturaUK

issuu.com/cooltura

tablet / smartfon

08/12/2015 19:38:18

006

Zdjęcie tygodnia takie są wyspy

Miasta pod wodą Wielu mieszkańców miasteczka Carlisle musiało opuścić swoje domy po tym, jak nad północnozachodnią Anglią i południowo-zachodnią Szkocją przeszedł huragan Desmond. Anomalie pogodowe przyniosły zakłócenia w funkcjonowaniu wielu obszarów. Pochłonęły także ofiary śmiertelne. Do pomocy mieszkańcom władze skierowały wojsko Czytaj też na str. 16

612-MAKIETA 1 01-23.indd 6

08/12/2015 19:38:20

Fot. Jeff J Mitchell/Getty Images 612-MAKIETA 1 01-23.indd 7

08/12/2015 19:38:22

Fot. PAP/EPA/Will Oliver

008

WIADOMOŚCI NA WYSPACH

Policjant pilnuje wejścia do stacji metra Leytonstone w Londynie, niedługo po ataku nożownika

Nożownik zaatakował na stacji metra

»

Jedna osoba została poważnie ranna a dwie lekko po ataku nożownika w zeszłą sobotę wieczorem, na stacji Leytonstone londyńskiego metra. Napastnik został zatrzymany przez policję, która oświadczyła, że traktuje zajście jako „incydent terrorystyczny”.

Rzecznik londyńskiej Policji Metropolitarnej oświadczył, że do ataku doszło na stacji Leytonstone, we wschodnim Londynie, około godz. 19.

Uzbrojony w nóż (według innych relacji w białą broń) mężczyzna miał grozić pasażerom, znajdującym się 612-MAKIETA 1 01-23.indd 8

na peronie, i zdołał poważnie zranić jednego z nich. Zaatakował również dwie inne osoby, które doznały niegroźnych zranień.

Wezwani policjanci użyli paralizatora (tasera) i zatrzymali nożownika. Rzecznik policji nie potwierdził informacji dziennika „London Evening Standard”, według którego napastnik krzyczał: „To za Syrię!”.

– Traktujemy to (zajście) jako incydent terrorystyczny – oświadczył Richard Walton, szef Dowództwa Antyterrorystycznego londyńskiej policji.

W Wielkiej Brytanii obowiązuje

drugi, czyli „poważny” stan pogotowia antyterrorystycznego, który oznacza, że możliwość ataku jest wysoce prawdopodobna. Wiąże się to z zagrożeniem ze strony tzw. Państwa Islamskiego (IS) w Iraku i Syrii, które wezwało swoich zwolenników do ataków w krajach ich pochodzenia.

Zagrożenie jeszcze wzrosło po niedawnym rozszerzeniu ataków lotnictwa brytyjskiego na cele IS w Syrii.

Dotychczas Brytyjczycy bombardowali obiekty dżihadystów jedynie w Iraku. « Czytaj też str. 12

08/12/2015 19:38:24

612-MAKIETA 1 01-23.indd 9

08/12/2015 19:38:26

010

WIADOMOŚCI NA wyspach

Większość Brytyjczyków chce opuścić Europę

»

Większość Brytyjczyków jest za wyjściem ich kraju z Unii Europejskiej – wynika z sondażu, którego wyniki opublikował na swej stronie internetowej dziennik „The Independent”.

Sondaż został przeprowadzony pod koniec listopada wśród 2 tysięcy osób.

52 proc. ankietowanych opowiedziało się za wyjściem Wielkiej Brytanii z Unii

Europejskiej, a 48 proc. było za pozostaniem ich kraju w UE. Po raz pierwszy w sondażu przeprowadzonym na zlecenie „The Independent” przeciwnicy pozostania Wielkiej Brytanii w UE są w większości, co według dziennika może być efektem zamachów terrorystycznych w Paryżu i kryzysu migracyjnego. Gazeta zauważa jednak, że poparcie dla pozostanie Wielkiej Brytanii w strukturach

unijnych spada już od dłuższego czasu.

Brytyjski premier David Cameron chce wynegocjować zmianę warunków członkostwa Wielkiej Brytanii w UE przed planowanym do końca 2017 roku referendum w sprawie wyjścia z Unii. Domaga się między innymi uzyskania prawa do ściślejszej kontroli imigracji ze Wspólnoty i daleko idącej reformy Unii Europejskiej. «

»

Brytyjski astronauta Tim Peake zamierza przebiec maraton... w kosmosie. 43-letni mężczyzna planuje dokonać tego przywiązując się do bieżni na międzynarodowej stacji kosmicznej, na której ma spędzić łącznie 173 dni. Ma „wystartować” w dniu maratonu londyńskiego. – Maraton w Londynie jest znany na całej Ziemi. Zróbmy z niego imprezę na skalę wszechświata – powiedział Brytyjczyk. Imprezę zaplanowano na 24 kwietnia, ma w niej wziąć udział prawie 40 tysięcy osób. Transmisję z biegu Peake będzie mógł obserwować na ekranie.

Astronauta będzie pierwszym Brytyjczykiem w kosmosie od 20 lat. Na zdjęciu: Tim Peake pozuje do zdjęcia podczas konferencji prasowej w Muzeum Nauki w Londynie. «

612-MAKIETA 1 01-23.indd 10

Fot. PAP/EPA/Andy Rain

Przebiegnie maraton w kosmosie

08/12/2015 19:38:29

612-MAKIETA 1 01-23.indd 11

08/12/2015 19:38:31

Fot. PAP/EPA/Emily Burns/Royal Air Force

012

WIADOMOŚCI Na Wyspach

Tornado GR4 Królewskich Sił Powietrznych ląduje po powrocie z misji w bazie Akrotiri na Cyprze

Londyn idzie na kolejną wojnę Brytyjska Izba Gmin wyraziła w zeszłą środę wieczorem zgodę na rozszerzenie działań zbrojnych przeciwko Państwu Islamskiemu (IS), przyjmując rządowy wniosek stosunkiem głosów 397:223. Kilka godzin później lotnictwo rozpoczęło naloty na cele IS w Syrii.

»

Wniosek został przyjęty po ponad dziesięciogodzinnej debacie, w której głos zabrało ponad 100 posłów, w tym między innymi brytyjski premier David Cameron, lider opozycji Jeremy Corbyn i minister spraw zagranicznych Philip Hammond.

– Wierzę, że Izba podjęła dobrą decyzję, która pozwoli Wielkiej Brytanii pozostać bezpieczną. Akcja zbrojna w Syrii jest elementem szerszej strategii – napisał Cameron na Twitterze tuż po głosowaniu.

Z kolei Hammond spytany przez BBC, czy naloty mogą potrwać nawet latami, odpowiedział: – Mam nadzieję, że nie będą to cztery lata, ale na pewno to nie jest kwestia kilku miesięcy.

Największą uwagę zdobyło jednak 612-MAKIETA 1 01-23.indd 12

piętnastominutowe wystąpienie ministra spraw zagranicznych w gabinecie cieni Hilary'ego Benna, który w brawurowy sposób wyjaśniał, dlaczego – wbrew stanowisku szefa Partii Pracy – zdecydował się poprzeć rząd Davida Camerona i zagłosować za nalotami na cele IS w Syrii.

W swoim przemówieniu Benn – wymieniany jako potencjalny kandydat na kolejnego lidera opozycji – odwoływał się do historii Partii Pracy, podkreślając bogate dziedzictwo w zakresie rozwiązywania globalnych konfliktów i przypominając, że to lewicowy rząd Wielkiej Brytanii brał udział w zakładaniu Organizacji Narodów Zjednoczonych.

– Rzeź w Paryżu klarownie pokazała nam zagrożenie, z którym się mie-

rzymy. To mógł być Londyn, Glasgow, Leeds, Birmingham – i wciąż może być – powiedział Benn.

– Oni nami gardzą. Gardzą naszymi wartościami, wiarą w tolerancję i poczucie przyzwoitości. Wreszcie: gardzą naszą demokracją – tą samą, w ramach której podejmiemy dzisiejszą decyzję – wyliczał Benn, nazywając islamistów „faszystami” i porównując polityczną odpowiedzialność za zatrzymanie dżihadystów do tej związanej z Franco, Hitlerem i Mussolinim.

Wystąpienie Benna zostało nagrodzone przez Izbę Gmin długimi oklaskami po obu stronach Izby – zarówno przez polityków lewicy, jak i prawicy – co jest rzadko spotykane w brytyjskiej tradycji parlamentarnej.

08/12/2015 19:38:33

013 Jego przemówienie było wyraźnym podkreśleniem szerszego podziału w ramach Partii Pracy. Jej szef, Jeremy Corbyn, wielokrotnie sugerował bowiem, że „jedynym rozwiązaniem (wobec zagrożenia Państwem Islamskim) jest kontynuacja rozmów pokojowych w Wiedniu” i argumentował, że interwencja zbrojna tylko zwiększa groźbę zamachów terrorystycznych w Wielkiej Brytanii.

Według niepotwierdzonych informacji, aż 66 labourzystów zagłosowało jednak zgodnie z rządem, sprzeciwiając się pozycji lidera ugrupowania.

Spodziewając się takiego rozłamu, jeszcze kilka dni przed głosowaniem Corbyn zrezygnował z dyscypliny partyjnej, pozwalając na tzw. „wolny głos”. W efekcie, wielu członków gabinetu cieni zagłosowało za rządowym wnioskiem, wyrażając zgodę na ataki na cele IS w Syrii.

W Partii Konserwatywnej z głosowania za wnioskiem wyłamało się zaledwie siedmiu posłów.

Po głosowaniu Corbyn napisał w specjalnym oświadczeniu, że „niestety, brytyjscy żołnierze i żołnierki są zagrożeni, a strata niewinnych cywilów jest niemal nieunikniona”.

– Argumenty Camerona nie były przekonujące – brakowało w nich wiarygodnego planu interwencji naziemnej lub rozwiązania dyplomatycznego. Odkąd po raz pierwszy poruszono ten temat, opozycja – w kraju, parlamencie, Partii Pracy – tylko narastała, dodał.

Według sondażu ośrodka badań opinii publicznej YouGov, poparcie dla nalotów RAF na Syrię na Wyspach rzeczywiście malało w ostatnich dniach: tydzień temu wynosiło aż 59 proc. – przy zaledwie 20 proc. przeciwnych, a w środę rano zmniejszyło się do 48 proc. za i 31 proc. przeciwko.

Wielka Brytania bierze udział od ponad roku w nalotach na dżihadystów z IS w Iraku, ale w sierpniu 2013 r. deputowani odrzucili możliwość interwencji w Syrii.

Na początku listopada 2015 r. parlamentarna komisja ds. zagranicznych odradziła rozszerzenia nalotów na Syrię pomimo faktu, że IS nie uznaje granicy między Irakiem a Syrią.

Brytyjskie bombowce Tornado dokonały pierwszego nalotu na cele Państwa Islamskiego (IS) w Syrii zaledwie po kilku godzinach od wyrażenia na to zgody przez parlament w Londynie. Atakowano pola naftowe.

Minister obrony Michael Fallon poinformował, że celem przeprowadzonego w czwartek nad ranem nalotu były pola naftowe we wschodniej Syrii i że naloty były skuteczne. Dodał, że Wielka Brytania wysyła dodatkowo osiem samolotów bojowych – sześć myśliwców Typhoon i dwa Tornado – na Cypr, skąd będą one startować do ataków na cele Państwa Islamskiego w Syrii.

W brytyjskiej bazie Akrotiri stacjonowało dotąd osiem myśliwców Tornado. Na Cyprze znajdują się dwie brytyjskie bazy wojskowe, utworzone w 1960 r. na mocy traktatu ustanawiającego powstanie Republiki Cypryjskiej. Bazy te są traktowane jako zamorskie posiadłości Wielkiej Brytanii i rząd brytyjski nie ma obowiązku konsultowania się z Nikozją na temat jakichkolwiek decyzji, dotyczących ich wykorzystania. Rząd cypryjski wielokrotnie jednak oświadczał, że popiera wojskową akcję Londynu przeciwko IS. « 612-MAKIETA 1 01-23.indd 13

08/12/2015 19:38:34

014

WIADOMOŚCI Prasa na Wyspach

Paszport może dostać wielu

Prawdziwie brytyjski sposób bycia i klasę reprezentuje jedynie część. Kim są?

Przygotowała: Sylwia Milan Źródło: Daily Express  koneserami herbat, chętnie z dodat-

kiem herbatników, zwłaszcza popołudniową porą. Pita z torebek? Tylko jedna na filiżankę. Nie wolno zrobić dwóch herbat z jednej. Torebka musi się znaleźć w filiżance jako pierwsza, następnie woda, na końcu mleko  osobowościami z natury zdystansowanymi, o wysokiej kulturze osobistej w transporcie publicznym przestrzegający zasad kolejności wejścia. Każdy 612-MAKIETA 1 01-23.indd 14

ustępuje miejsca drugiemu i czeka na jego przejście, jako pierwszego. Do tego cisza w metrze, autobusie. Ostentacyjne rozmowy przez komórkę, wrzaski, piski, głośne wymiany zdań – nie do wyobrażenia  rozpoczynający konwersację od tematu pogody  rzadko narzekający, a jeśli nawet, to w najłagodniejszy z możliwych sposobów: „mogłoby być gorzej”, „nie mogę narzekać”, „wiem, że to nie jest twoja wina”, „zwykle nie robiłbym z tego większego problemu”, „przepraszam, to chyba moja wina” n ie podnoszący głosu w żadnej sytuacji. Utrata panowania nad sobą nie do zaakceptowania  r ozmawiający częściej ze swoim psem, niż innym człowiekiem. Więź ze zwierzęciem wyjątkowo silna. Komplementowanie czworonożnego przyjaciela – jedynym z ulubionych tematów podczas

spotkań z właścicielem innego zwierzęcia. Prawdziwy Brytyjczyk nienawidzi przemocy i okrucieństwa wobec słabszych braci. Wspiera finansowo organizacje w kraju i za granicą, chroniące ich.

Przygarniają porzucone zwierzęta  p ilnują porządku. Wielka Brytania jest dość małym, przeludnionym krajem. Jeśli każdy rzuciłby coś na ulicę, po kilku miesiącach nie widać byłoby ludzi tylko śmieci. Co innego te biodegradowalne, jak jabłka, banany czy inne owoce. Największym przestępstwem jest rzucenie gumy do żucia na ulicę  nie rozmawiają o pieniądzach. Pytanie wprost: „ile zarabiasz?” jest uznawane za bardziej obraźliwe, niż „jaką pozycję wolisz w łóżku?” Obnoszenie się z nimi – również w złym guście.

Robią to jedynie bankierzy albo handlarze narkotykami. «

08/12/2015 19:38:34

015 przegląd prasy

Matki piją, gdy dzieci opuszczają dom Syndrom pustego gniazda przyczyną alkoholizmu matek.

Sylwia Milan

»

Najnowsze badania ujawniły, że kobiety, których dzieci wyprowadziły się z domów, mają często poważny problem z alkoholem. 2/5 matek w średnim wieku przyznaje, że piją dużo więcej, właśnie od tego momentu. Najbardziej zagrożone są kobiety w średnim wieku. Ludzie są przekonani, że butelka ukaja ból emocjonalny. To utajeni alkoholicy, kupujący wino w supermarkecie i pijący w domowym zaciszu. W największym zagrożeniu są panie w wieku 45-64 lat. 28 proc. z nich mówi, że pije więcej, niż ich dzieci, a 14 proc. że znacznie więcej. Prawie 95 proc. z nadużywających alkohol przyznaje, że nie martwi ich to i że nie wierzy, by mocny trunek miał niekorzystny wpływ na ich zdrowie.

Dla porównania, przebadani przez naukowców młodzi dorośli w wieku 18-24 lat, prawie dwa razy częściej zdawali sobie sprawę ze szkodliwości tego typu zachowań. Opublikowane w sierpniu w British Medical Journal badania Uniwersytetu Harvarda wykazały, że u kobiet, które codziennie zaglądają do kieliszka, prawdopodobieństwo zachorowania na raka piersi rośnie aż o 13 proc. Organizacja Economic Co-operation and Development chce w tym roku położyć duży nacisk na edukację Brytyjek, które znalazły się w światowej czołówce, jeśli chodzi o nadużywanie alkoholu. « Dane: Badanie YouGov przeprowadzone na 500 matkach powyżej 45 roku życia, których dzieci odeszły na swoje

612-MAKIETA 1 01-23.indd 15

08/12/2015 19:38:35

016

WIADOMOŚCI Na Wyspach

Śmiertelny huragan Fot. PAP/EPA/British Ministry of Defence/CPL Michael Strachan

»

W zachodniej Anglii i południowo-zachodniej Szkocji, gdzie w zeszłą sobotę uderzył bardzo silny huragan Desmond, zginęły dwie osoby a setki zostały ewakuowane. W poniedziałek ekipy ratownicze nadal poszukiwały ludzi, którym powódź odcięła drogę ucieczki.

Huraganowi towarzyszyły niezwykle intensywne opady; w ciągu ponad 24 godzin na dotknięty klęską region spadło więcej deszczu, niż zazwyczaj w ciągu miesiąca.

Na pomoc przeciążonym ekipom ratowników wezwano ponad 350 żołnierzy. W poniedziałek rano premier David Cameron zwołał kryzysowe spotkanie gabinetu.

W dotkniętym klęską regionie długo obowiązywał alarm przeciwpowodziowy, ponieważ służby meteorologiczne ostrzegały przed kolejnymi ulewnymi opadami i ryzykiem powodzi.

W hrabstwie Cumbria zalanych zostało ponad 2 tys. budynków a 2,7 tys. gospodarstw nie ma prądu; w regio-

Brytyjscy żołnierze z 1 Batalionu Pułku Księcia Lancastera pomagają ludziom podczas powodzi w północno-zachodniej Anglii

nie Lancaster dotyczy to 4,7 tys. gospodarstw.

Agencja AFP przypomniała, że w Wielkiej Brytanii, gdzie takie zjawiska

pogodowe zdarzają się często, w ocenie ekspertów od rynku nieruchomości jeden dom na pięć zagrożony jest zalaniem podczas powodzi.

Nadchodzi strajk na raty

»

Zaostrza się spór pomiędzy związkiem zawodowym zrzeszającym pracowników transportu a Keolis Amey Docklands, które jest operatorem wszystkich linii DLR. Związkowcy mają dość mobbingu i zapowiadają wiele akcji strajkowych, które mogą sparaliżować transport we wschodnim Londynie.

Strajk został zapowiedziany w trzech falach. W pierwszej związkowcy zawieszą pracę na 24 godziny. Stanie się tak 11 stycznia, 13 stycznia i 11 lutego.

W drugiej turze strajku czas protestu wydłuży się do 48 godzin. Wówczas 8 lutego, 7 marca i 10 marca będzie znaczniej trudniej dotrzeć do centrum ze wschodniego Londynu.

Jeżeli druga tura nie przyniesie rezultatu, to trzecia oznaczać będzie czterodniowe strajki – od 21 do 24 marca i od 29 marca do 1 kwietnia.

Przedstawiciele Rail, Maritime and Transport (RMT), największego związku 612-MAKIETA 1 01-23.indd 16

transportowców, skarżą się na „przerażającą kulturę pracy” w Keolis Amey Docklands. Ich zdaniem łamane są prawa pracownicze, a broniąca się przed tym załoga jest zastępowana przez pracowników agencji tymczasowych. Sama spółka określania jest przez nich jako najgorsza w całym sektorze. Do pierwszego 48-godzinnego strajku doszło na początku listopada.

– Pokazaliśmy Keolis Amey Docklands swoją złość i determinację podczas poprzedniego strajku, ale oni nadal nie chcą słuchać. Nie dają nam innego wyboru, niż zaplanowanie szeregu akcji strajkowych na początku przyszłego roku – uważa Mick Cash, charyzmatyczny szef związku, który słynie ze stanowczych posunięć.

Radykalizmu tego nie rozumieją władze spółki Keolis Amey Docklands.

Uważają, że w ramach negocjacji obie strony wielokrotnie się spotykały i został

osiągnięty znaczący postęp. – To ogromnie frustrujące, że RMT woli podawać daty strajku, zamiast szukać możliwości porozumienia – żali się londyńskiemu „The Evening Standard” dyrektor operacyjny spółki Kevin Thomas.

Decyzję o strajku skrytykował również Transport for London ponieważ na całej kłótni najbardziej stracą pasażerowie DLR. Mimo to TfL od sporu umywa ręce, tłumacząc, że nie jest tutaj stroną.

Keolis Amy Docklands obsługuje linie kolejki DLR od lipca 2014 roku.

Kontrakt został zawarty do kwietnia 2021 roku z możliwością przedłużenia do 2023.

Docklands Light Railway każdego dnia przewozi około 300 tys. pasażerów, obsługuje 7 linii, a pociągi zatrzymują się na 45 stacjach. « Maximus.Media

08/12/2015 19:38:36

017

612-MAKIETA 1 01-23.indd 17

08/12/2015 19:38:37

Fot. PAP/EPA/Facundo Arrizabalaga

018

WIADOMOŚCI na wyspach

Brytyjski premier David Cameron

Chcą ograniczyć zasiłki na dzieci imigrantów Brytyjski premier David Cameron podkreślił w ostatni poniedziałek, że w ramach rozmów o postulowanych przez Wielką Brytanię reformach UE, Londyn chce wynegocjować prawo do kontroli migracji i ograniczenia zasiłków dla imigrantów – poinformowała rzeczniczka premiera.

»

Wypowiedzi Camerona są reakcją na list szefa Rady Europejskiej Donalda Tuska do przywódców państw UE, w którym poinformował on 612-MAKIETA 1 01-23.indd 18

w poniedziałek, że rozmowy o postulowanych przez Wielką Brytanię reformach UE posunęły się naprzód. Najtrudniejsze do rozwiązania są żądania ogra-

niczenia praw do zasiłków dla imigrantów z innych krajów UE. Według rzeczniczki, Cameron przyjął z aprobatą stanowisko przedstawione przez Tuska i uznał je za „kolejny krok w negocjacjach”. Jednak brytyjski premier „absolutnie domaga się” czteroletniej zwłoki w wypłacaniu zasiłków socjalnych dla imigrantów z UE. Wcześniej Tusk napisał: „Nie ma konsensusu co do żądania, by osoby przyjeżdżające do Wielkiej Brytanii z innych krajów UE musiały mieszkać tam i płacić podatki przez cztery lata, zanim uzyskają prawo do zasiłków związanych z zatrudnieniem albo mieszkalnictwem socjalnym”.

Jak skomentowała rzeczniczka Camerona, jest oczywiste, że niektóre obszary negocjacji będą trudniejsze niż inne, a „skala zmian, których domaga się (Wielka Brytania) wskazuje na to, że negocjacje potrwają długo”.

Z listu Tuska wynika, że możliwe są reformy unijnych przepisów, które ograniczą „eksport zasiłków na dzieci”, czyli pobieranie przez imigrantów zarobkowych z innych państw UE dodatków na dzieci pozostawione w krajach ojczystych.

Tusk ocenia, że w lutym możliwe będzie przyjęcie porozumienia z Londynem.

Tusk zrelacjonował w swym liście dotychczasowe wyniki prowadzonych przez jego gabinet rozmów na temat żądań Wielkiej Brytanii, od których spełnienia może zależeć pozostanie tego kraju w Unii. Najpóźniej w 2017 roku Brytyjczycy mają wypowiedzieć się w referendum na temat dalszej obecności we Wspólnocie.

W pozostałych trzech dziedzinach, w których Brytyjczycy chcą reformować UE, szanse na porozumienie są dużo większe. Postulaty te dotyczą wypracowania zasad współpracy między strefą euro a państwami spoza niej, by zapewnić, że kraje bez wspólnej waluty nie będą dyskryminowane; wzmocnienia konkurencyjności, rynku wewnętrznego i ograniczenia ciężarów regulacyjnych oraz zachowania suwerenności państw i zwiększenia roli parlamentów narodowych.

Rzeczniczka Camerona poinformowała jednak, że zdaniem premiera Brytyjczycy za konieczne uznają reformy we wszystkich czterech obszarach, które mają być przedmiotem renegocjacji.

Porozumienie z Londynem będzie jednym z głównych tematów szczytu UE planowanego na 17 i 18 grudnia. « 08/12/2015 19:38:40

019

612-MAKIETA 1 01-23.indd 19

08/12/2015 19:38:41

020

ARTYKUŁ SPONSOROWANY PRAWO

Co to jest sąd do spraw kurateli?

Sąd do spraw kurateli (Court of Protection) to specjalistyczny sąd podejmujący ważne decyzje, często zmieniające życie osób, które nie mają pełnej zdolności umysłowej. Tradycje tego sądu sięgają czasów średniowiecza. Dziś funkcje i zadania sądu do spraw kurateli opisane zostały w Mental Capacity Act 2005.

»

Sąd do spraw kurateli podejmuje decyzje dotyczące zarówno spraw majątkowo-finansowych jak i bytowych osób niepełnosprawnych umysłowo. Dane osoby, której dotyczy postępowanie są zawsze utajnione i stąd słyszymy tylko o pacjencie „P”.

Sąd może decydować o tym gdzie “P” ma mieszkać lub jakiego rodzaju kontakt „P” powinien utrzymywać z określonymi osobami trzecimi.

Sąd może nawet orzec, że “P” nie powinien mieć żadnego kontaktu konkretną osobą. Sąd może orzec o kontynuacji lub zakazie kontynuacji leczenia „P” lub nakazać konkretnej osobie opiekę nad „P”.

Czasami nie jest jasne czy “P” rzeczywiście nie posiada pełnej zdolności umysłowej. Może się też zdarzyć, że „P” posiada zdolność umysłową do pewnych czynności. Do sądu do spraw kurateli można więc kierować wnioski o orzeczenie tego do jakich czynności “P” posiada zdolność. Orzeczenie może być wymagane do stwierdzenia np. czy „P” powinien sam zarządzać swoim majątkiem, mieć możliwość sprzedaży czy kupna domu, sam podjąć decyzję o amputacji czy aborcji, czy też podjąć decyzję o wejściu w związek małżeński lub też decyzję rozwodową.

Sąd ma prawo, z którego często korzysta, do mianowania kuratorów do spraw majątkowych “P”. Sąd do spraw kurateli (Court of Protection) wraz z urzędem do spraw kurateli (Office of the Public Guardian) nadzorują pracę kuratorów. Kuratorzy muszą składać coroczny raport ze swojej działalności. Sąd ponadto zajmuje się sprawami pełnomocnictwa oraz spo612-MAKIETA 1 01-23.indd 20

rami pomiędzy członkami rodziny o ważność pełnomocnictw.

Sąd ma też moc sporządzania tzw. testamentów statutowych w imieniu osób niesprawnych umysłowo.

Sąd podejmuje również interwencje w sytuacjach, gdy dochodzi do wykorzystywania finansowego lub przemocy w stosunku do osoby niepełnosprawnej umysłowo.

Sąd może orzec czy doszło do ograniczenia wolności osoby niepełnosprawnej oraz czy takie ograniczenie w określonych okolicznościach może być uzasadnione.

Wszystkie decyzje podejmowane w imieniu osoby niepełnosprawnej umysłowo muszą być podejmowane w jak najlepszy interesie „P”. Każdy musi być uznany za osobę zdolną do wszystkich czynności prawnych dopóki nie dowiedzie się braku takiej zdol-

ności. Osoba nie powinna zostać uznana za niezdolną do konkretnej czynności o ile nie podjęto wszelkich kroków aby pomóc jej podjąć daną decyzję niezależnie. Nie można też uznać nikogo za niezdolnego do podjęcia konkretnej decyzji dlatego, że podejmuje decyzję niemądra.

Ponadto, zanim sąd podejmie decyzje w imieniu kogokolwiek, musi rozważyć czy ten sam skutek nie może zostać osiągnięty w sposób mniej ograniczający wolność decyzyjną „P”.

Jak wskazano powyżej sąd do spraw kurateli ma znaczną moc decyzyjną w sprawach osób niepełnosprawnych umysłowo.

Jednakże, sąd ma też ściśle określone zobowiązania w stosunku do swoich podopiecznych i musi zawsze podejmować decyzje w ich najlepszym interesie. W naszej kancelarii mamy szerokie doświadczenie w sprawach dotyczących tego specjalistycznego sąd i chętnie odpowiemy na pytania, które kwestie poruszone w tym artykule mogą rodzić «.

Jeśli masz zapytania, proszę, skontaktuj się Alexandra Knipe jest prawnikiem, pracującym w kancelarii Anthony Gold, biegle operującym zarówno językiem angielskim, jak i polskim. Z panią Alexandrą można skontaktować się pod numerem telefonu 0207 940 4000 lub mejlowo: alexandra_knipe@anthonygold.co.uk

08/12/2015 19:38:45

612-MAKIETA 1 01-23.indd 21

08/12/2015 19:38:47

022

WIADOMOŚCI prawo

612-MAKIETA 1 01-23.indd 22

08/12/2015 19:38:50

023 £800,000 odszkodowania dla pieszego potrąconego przez samochód

P

olski mężczyzna, który doznał poważnych obrażeń głowy kiedy został potrącony przez samochód otrzymał £800,000 odszkodowania. Mężczyzna spędził na oddziale intensywnej terapii kilka dni i ponad dwa miesiące w szpitalu aby dojść do zdrowia po wypadku. Pomimo tego, iż doznał on bardzo poważnych obrażeń, firma ubezpieczeniowa kierowcy samochodu, zebrała dowody w formie filmu z monitoringu oraz raportów, które rzekomo ukazywały, że nasz klient podjął pracę zaraz po wypadku, próbując w ten sposób obalić część jego roszczenia o zwrot utraconych zarobków. „W tym czasie mieszkałem sam w Wielkiej Brytanii, nie miałem wsparcia rodziny czy przyjaciół”, powiedział Polak. „Skontaktowałem się z adwokatami Slater Gordon ponieważ dowiedziałem się, że firma ta ma specjalistów od poważnych urazów ciała, a także polskojęzycznych prawników” dodał. Mecenas Pendower prowadząca sprawę uzyskała

612-MAKIETA 1 01-23.indd 23

dla mężczyzny zaliczkę oraz zorganizowała dla niego rehabilitację. Adwokat Pendower powiedziała, że pozwani, w końcu zrozumieli, że osobą nagraną przez monitoring w trakcie pracy był brat pokrzywdzonego, a nie pokrzywdzony i szybko rozpoczęli negocjacje w celu wypłaty odszkodowania. „W ciągu pół godziny od zrozumienia błędu doszliśmy do porozumienia i uzyskaliśmy odszkodowanie w wysokości miliona funtów, z zastrzeżeniem redukcji 20% za jego współodpowiedzialność za wypadek,” powiedziała mecenas. Bezpłatne konsultacje w języku polskim z zakresu odszkodowań za wypadki w pracy i inne wypadki zapewnia kancelaria Slater Gordon pod numerem 075 14 65 18 41.

Mec. Łukasz Wójcik LLM Polski Prawnik Litigation Executive www.slatergordon.co.uk/pl

08/12/2015 19:38:53

024

TEMAT NUMERU motoryzacja

612-MAKIETA 2 24-41.indd 24

08/12/2015 19:39:41

Rolls-Royce, Bentley, Aston Martin, Jaguar, Rover.

Nawet ktoś nie będący fanatykiem motoryzacji, zna przynajmniej jedną z tych marek. I choć brytyjskie są już tylko z nazwy, to stają się symbolem odrodzenia brytyjskiego sektora motoryzacyjnego po latach zapaści.

Fot. Carl Court/Getty Images

025

Marcin Szczepański

»

Według tegorocznych danych organizacji branżowej Society of Motor Manufacturers & Traders (SMMT), przychody sektora motoryzacyjnego w Wielkiej Brytanii wyniosły w 2014 roku niemal 70 mld funtów. W tym okresie wyprodukowano 1,6 mln samochodów, co jest czwartym wynikiem wśród krajów Unii Europejskiej. Jeśli obecny trend zostanie zachowany, to według SMMT już w 2017 roku liczba wyprodukowanych na Wyspach samochodów sięgnie 1,95 mln sztuk, co oznaczać będzie pobicie dotychczasowego rekordu, sięgającego roku 1972.

Okresem największego kryzysu brytyjskiego przemysłu samochodowego były niewątpliwie lata 90. XX wieku. Wówczas jednak dokonało się jedynie to, co nieodwracalnie zapowiadało się już przynajmniej do 20 lat.

Brytyjscy producenci samochodów korzystali z przestarzałych technologii, kulało zarządzanie, a ze względu na siłę związków zawodowych branżę prześladowały częste strajki, których efektem były rosnące koszty produkcji i niekonkurencyjność wobec zagranicznych producentów.

Wróćmy jednak na moment do okresu prosperity brytyjskiej motoryzacji i obiektu westchnień fanatyków motoryzacji na Wyspach.

Od rozkwitu do upadku

Początki motoryzacji w Wielkiej Brytanii to ostatnia dekada XIX wieku, kiedy to podejmowano pierwsze próby przeniesienia na brytyjski grunt technologii opracowanej przez Gottlieba Daimlera. Choć jeszcze przed I wojną » 612-MAKIETA 2 24-41.indd 25

08/12/2015 19:39:42

Fot. rolls royce motor cars

026

TEMAT NUMERU motoryzacja

Rolls Royce. Za kierownicą Charles Rolls

Statystyczny pracownik generuje dziś około 440 tys. funtów przychodów rocznie.

612-MAKIETA 2 24-41.indd 26

światową roczna produkcja samochodów na Wyspach sięgnęła 14 tys. egzemplarzy a potencjał rynku dostrzegł Henry Ford otwierając w Manchesterze fabrykę produkującą ponad 7 tys. samochodów rocznie, to największy rozkwit przemysłu motoryzacyjnego przypadł na okres międzywojenny.

Już w 1922 roku Brytyjczycy mogli wybierać spośród 183 producentów samochodów. Oczywiście w ogromnej większości nie były to zakłady produkujące na skalę przemysłową a domowe manufaktury budujące niewielkie ilości samochodów.

Faktem jest jednak, że już dekadę później, w 1932 roku, Wielka Brytania wyprzedziła Francję i została największym producentem samochodów w Europie. Tytuł ten dzierżyła do 1955 roku.

Marki, takie jak Wolseley, Riley, Standard, Rootes czy Sunbeam, dziś już niemal

zapomniane, były wtedy ikonami motoryzacji na skalę nie tylko krajową.

Po II wojnie światowej branża motoryzacyjna dotknięta została powszechnymi niedoborami w dostępie do materiałów, przede wszystkim stali. Rząd racjonował dostęp do tego surowca a pierwszeństwo miały firmy, które większość swojej produkcji przeznaczały na przynoszący największe korzyści eksport do USA i na kontynent. W efekcie tej polityki, Wielka Brytania stała się nie tylko największym producentem aut na świecie ale również hegemonem w ich eksporcie. W 1950 roku aż 52 proc. globalnego eksportu samochodów pochodziło z Wielkiej Brytanii.

Z roku na rok sytuacja ta zmieniała się na korzyść brytyjskich producentów.

Amerykański sektor wytwórczy w coraz większym stopniu zaspokajał wewnętrzny popyt a na rynku pojawili się coraz silniejsi konkurenci, w tym przede wszystkim Niemcy, które dzięki amerykańskiemu wsparciu gospodarczemu oraz finansowemu już w 1956 roku wyprzedziły Wielką Brytanię pod względem liczby wyprodukowanych samochodów.

Początkiem końca złotych lat brytyjskiej motoryzacji były lata 60. Na tle konkurencji, która w coraz większym stopniu dążyła do standaryzacji produkcji w celu zmniejszenia jej kosztów, brytyjskie firmy wyróżniały się bardzo szeroką ofertą modeli aut. Choć miała miejsce stopniowa konsolidacja rynku wokół największych firm to powszechną praktyką było pozostawianie w produkcji samochodów pod przejętymi markami, które do tego często konkurowały między sobą o klientów.

W latach 70. Wielka Brytania była już zaledwie szóstym producentem samochodów na świecie i jasne było, że nie nadąża za światowymi trendami w tym sektorze.

Problemem były przede wszystkim wysokie koszty pracy potęgowane ciągłymi strajkami inicjowanymi przez związki zawodowe. Do tego produkowane w brytyjskich fabrykach auta nie grzeszyły najlepszą jakością a obrazu dopełniało nieefektywne zarządzanie.

Lata 80. upłynęły pod znakiem walki konserwatywnych rządów o odbudowanie silnej pozycji brytyjskiego przemysłu samochodowego. Walki nieudanej, której symbolem było zamykanie fabryk koncernu British Leyland na terenie całego kraju i utrata zatrudnienia przez dziesiątki tysięcy pracowników. Ten największy wówczas brytyjski producent samochodów zmienił tymczasem nazwę na Rover 08/12/2015 19:39:43

Fot. BMW Group

027

Rolls-Royce Phantom Limelight

Group. Na niewiele się to zdało, bowiem w 1994 roku Rover został przejęty przez BMW i tym samym przestał istnieć ostatni w pełni brytyjski koncern, produkujący masowe samochody.

Branża w obcych rękach

Rover stał się w pewnym sensie symbolem upadku brytyjskiego przemysłu samochodowego. Pomimo znaczących inwestycji (szacunki mówią o 15 mld marek), BMW nie udało się uratować brytyjskiego producenta od upadku. Ostatecznie w 2000 roku niemiecki koncern sprzedał majątek Rovera m.in. Fordowi (marka Land Rover) a pozostałe aktywa pod nazwą MG Rover przejęło za symboliczne 10 funtów konsorcjum Phoenix.

Na tym jednak pechowa historia Rovera się nie kończy bowiem ledwie pięć lat później konsorcjum Phoenix stanęło w obliczu bankructwa (towarzyszyła mu aura oskarżeń o niegospodarność nowych właścicieli) i ostatecznie oddało prawa do marki MG chińskiemu koncernowi SAIC. Szereg zmian właścicielskich w pierwszej dekadzie XXI wieku ukształtował obecny układ sił na brytyjskim rynku motoryzacyjnym. Do BMW należą dwie arcybrytyjskie marki: Rolls-Royce oraz Mini. Właścicielem luksusowego Bentleya jest Volkswagen a Jaguara i Land-Rovera hinduski koncern Tata. Inny legendarny brytyjski producent – Aston Martin, ma kuwejckich udziałowców. A co z pechowym Roverem?

Prawa do nazwy BMW sprzedało hindusom z Tata, ale póki co nie podjęli oni prób wskrzeszenia tej zasłużonej marki.

612-MAKIETA 2 24-41.indd 27

Jeśli ktoś już uprze się, by kupić brytyjski samochód, którego właścicielem nie jest zagraniczny koncern, ma do wyboru kilkanaście niewielkich wytwórni luksusowych i rzecz jasna bardzo drogich aut, z których największym jest Morgan, produkujących rocznie nieco ponad tysiąc samochodów.

Rynek kwitnie jak nigdy

Tyle historii. Oczywiście można spierać się na ile brytyjski przemysł motoryzacyjny pozostaje „brytyjski”, ale z danymi finansowymi i statystycznymi spierać się nie sposób. A te wyraźnie wskazują, że od początku obecnej dekady sektor ten rośnie w oczach. W 2009 roku w brytyjskich fabrykach wyprodukowano łącznie niecały milion samochodów a w 2014 było ich już ponad 1,5 mln, z czego na eksport trafia aż 78 proc.

Najwięksi producenci to japoński Nissan, produkujący w swoim zakładzie w Sunderland pół miliona aut rocznie; Land-Rover z produkcją rzędu 374 tys. sztuk oraz Mini, produkujące blisko 179 tys. aut rocznie.

Pierwszą piątkę uzupełniają dwie inne japońskie marki – Toyota oraz Honda.

Zdaniem ekspertów z SMMT, obecne tempo wzrostu branży pozwala zakładać, że już w 2017 roku pobity zostanie rekord w liczbie wyprodukowanych samochodów z 1972 roku a w 2018 roku produkcja przekroczy 2 mln sztuk rocznie.

Skok, jaki wykonała brytyjska motoryzacja w ciągu zaledwie kilku lat, najlepiej pokazuje wartość sektora, szacowana obecnie na 69,5 mld funtów. Wzrosła ona w stosunku do roku 2000 aż o 65 proc.

W samym 2014 roku inwestycje w tej branży wyniosły 4,7 mld funtów. »

Mekka sportów motorowych Wielka Brytania to nie tylko luksusowe marki limuzyn, ale również potęga w sportach motorowych. Spośród dziesięciu zespołów, biorących udział w tegorocznym sezonie Formuły 1, aż siedem ma swoje bazy w Wielkiej Brytanii. Oprócz typowo brytyjskich McLarena, Williamsa czy Lotusa, są to również RedBull, Marussia, Force India czy nawet niemiecki Mercedes.

Z Wysp pochodzi wielu słynnych kierowców – mistrzów świata Formuły 1 czy innych serii wyścigowych oraz rajdowych. Wystarczy wspomnieć takie nazwiska jak Jim Clark, Jackie Stewart, Stirling Moss, James Hunt, Nigel Mansell czy bardziej współcześnie: David Coulthard, Lewis Hamilton czy Jenson Button.

08/12/2015 19:39:45

Fot. BMW Group

028

TEMAT NUMERU motoryzacja Marki odzyskują blask

MINI Cooper S

Skok, jaki wykonała brytyjska motoryzacja w ciągu zaledwie kilku lat, najlepiej pokazuje wartość sektora, szacowana obecnie na 69,5 mld funtów.

612-MAKIETA 2 24-41.indd 28

Nie jest to jednak szczyt możliwości brytyjskiej motoryzacji. Eksperci przyznają, że już dziś wartość ta mogłaby być o 4 mld funtów wyższa, gdyby tylko udało się wypełnić znaczącą lukę w rynku jaką jest produkcja elementów wyposażenia.

W tej chwili tylko jedna trzecia części wykorzystywanych do produkcji samochodów w brytyjskich fabrykach pochodzi od brytyjskich producentów. Dla porównania, w Niemczech aż dwie trzecie części produkowanych jest lokalnie.

W sektorze zatrudnionych jest obecnie około 800 tys. osób, z czego 158 tys. pracuje bezpośrednio przy produkcji samochodów a pozostali zatrudnieni są przy produkcji silników czy innych elementów wyposażenia aut. Jeszcze w 2000 roku branża motoryzacyjna zatrudniała ponad 900 tys. osób, ale zdaniem ekspertów różnica ta wynika nie ze skali produkcji a jej lepszej wydajności. Na jednego pracownika zatrudnionego przy montażu samochodów przypada dziś 11,5 samochodu rocznie, o ponad dwa więcej, niż zaledwie pięć lat temu. Statystyczny pracownik generuje dziś około 440 tys. funtów przychodów rocznie.

SMMT zauważa, że tak dobra kondycja sektora jest w dużym stopniu zasługą dobrej współpracy pomiędzy branżą a rządem. „Nie można przecenić znaczenia polityków dla tak konkurencyjnego globalnie sektora jak nasz. Wiele krajów rywalizuje o te same inwestycje” - przyznawał Mike Hawes, prezes stowarzyszenia.

Ogromne znaczenie ma również kondycja światowej gospodarki. Przy tak dużym uzależnieniu od eksportu każdy poważniejszy wstrząs gospodarczy może poważnie zachwiać branżą motoryzacyjną na Wyspach.

Choć dla wielu konserwatywnych zwolenników brytyjskiej motoryzacji kultowe marki w rękach zagranicznych koncernów to profanacja – to przyznać trzeba, że to wsparciu zagranicznych inwestorów zawdzięczają one swoje przetrwanie.

Przykładem spektakularnego sukcesu pod obcym zarządzaniem jest choćby konglomerat Jaguar Land Rover, od 2010 roku będący w rękach hinduskiej Tata Motors, którzy odkupili obie marki od Forda za 1,4 mld funtów. Dziś cena ta wygląda na śmieszną po tym, jak w ciągu wspomnianych pięciu lat roczna sprzedaż spółki podwoiła się do 450 tys. sztuk a przychody uległy potrojeniu 19,4 mld funtów rocznie. Hinduska firma zainwestowała w brytyjskie fabryki póki co ponad 10 mld funtów i zapowiada kolejne wydatki.

Kolejnym fenomenem, choć na zdecydowanie inną skalę, jest odrodzenie słynnego Rolls-Royce po przejęciu przez BMW. Dekadę temu firma sprzedawała około 1000 samochodów rocznie. W tej chwili sprzedaż przekracza 4 tys. sztuk na rok a oddana do użytku w 2003 roku nowoczesna fabryka w Goodwood nie nadąża z realizacją zamówień.

Dużymi sukcesami, po przejęciu przez zagraniczne koncerny, mogą pochwalić się również Bentley, Aston Martin czy Mini.

Eksport buduje sukces

Trzeba jednak wspomnieć, że o sile odrodzonej brytyjskiej motoryzacji, tak jak miało to miejsce w latach powojennych, znów stanowi eksport. Poza granice kraju trafia blisko 80 proc. wyprodukowanych w brytyjskich fabrykach aut. Skala jest tak duża, że branża motoryzacyjna stanowi 10 proc. całkowitego brytyjskiego eksportu.

Aż 53 proc. eksportu trafia na rynki Unii Europejskiej ale coraz większy udział w eksporcie mają takie kraje, jak Chiny czy Rosja. W sumie brytyjskie samochody trafiają do ponad 100 krajów.

Chiny są tu ciekawym przykładem.

Azjatycka potęga stała się w ostatnim czasie największym pojedynczym kierunkiem eksportu brytyjskich samochodów (przy rozbiciu Unii Europejskiej na poszczególne kraje) z udziałem ponad 11 proc. Tylko w 2014 roku na chiński rynek trafiło z brytyjskich fabryk ponad 137 tys. samochodów, a więc aż o 14,5 proc. Więcej, niż rok wcześniej.

08/12/2015 19:39:46

Zdaniem ekspertów, na popularność brytyjskich marek w Chinach ma wpływ kilka czynników, w tym rosnący popyt na samochody klasy premium, duża rozpoznawalność brytyjskich marek a także ogólny pozytywny klimat wzajemnych stosunków gospodarczych.

Zdaniem wielu miłośników czterech kółek, w tym również autora tego artykułu, motoryzacja jest jedną z najlepszych rzeczy, jakie Wielka Brytania dała światu. Z tej perspektywy niewątpliwie dobrze się stało, że udało się uratować choćby część zasłużonych brytyjskich marek a do tego zachować ich unikalną tożsamość.

Oczywiście zawsze znajdą się puryści twierdzący, że dzisiejszy Rolls-Royce czy Bentley to już tylko słupek w sprawozdaniu finansowym niemieckiego menedżera i będą mieli po części rację, o czym świadczy przypadek Rovera, który nie obronił się nawet pod niemieckim zarządem i został skazany na upadek.

Na pewno jednak nie można powiedzieć, że brytyjskie samochody są nieznacznie tylko różniącymi się od siebie wcieleniami tej samej koncepcji motoryzacyjnej skierowanej pod masowego klienta, jakie coraz częściej możemy obserwować na ulicach.

Niektórzy twierdzą, że brytyjskie samochody mają duszę. Jeśli to prawda, to wygląda na to, że została ona uratowana. «

nitinut380 / Shutterstock.com

029

Ford Fiesta

Czym jeżdżą Brytyjczycy?

W ostatnich latach rośnie nie tylko produkcja samochodów na Wyspach, ale też ich sprzedaż. W 2014 roku zarejestrowanych zostało prawie 2,5 mln nowych samochodów, najwięcej od dekady.

Największą popularnością wśród Brytyjskich kierowców cieszą się sprawdzone marki – Ford Fiesta, Ford Focus, Vauxhall Corsa i Astra czy Volkswagen Golf.

Co ciekawe, Brytyjczycy najczęściej sięgają po białe i czarne samochody. Te pierwsze stanowiły 22 proc. zarejestrowanych w 2014 aut a te drugie 19 proc. Należy zauważyć, że jeszcze 10 lat temu udział białych samochodów w rynku wynosił poniżej 1 proc.

Szare samochody stanowiły 14 proc. nowych rejestracji a niebieskie, czerwone oraz srebrne po 13 proc.

Połowa nowych samochodów na brytyjskich drogach to diesle, 48 proc. napędzanych jest benzyną a 2 proc. to pojazdy zasilane paliwami alternatywnymi. Jeszcze 10 lat temu diesle stanowiły zaledwie 33 proc. rynku.

612-MAKIETA 2 24-41.indd 29

08/12/2015 19:39:47

Fot. Kordian Klaczyński

030

KOMENTARZ TYGODNIA polityka

Jeremy Corbyn przemawia pod meczetem na Finsbury Park w Londynie, podczas antyrasistowskiej demonstracji

Terror lewactwa Jeremy Corbyn ma problem z jednością Partii Pracy. Parlamentarzyści kwestionują jego przywództwo, a partyjne doły bezpardonowo atakują prawe skrzydło laburzystów. Na lewicy trwa mała wojna domowa, na której tracą wszyscy.

Radosław Zapalowski

»

Dla tych, którzy wykazują się „niezdrowym”, obsesyjnym zainteresowaniem sprawami publicznymi – zeszły czwartek był dniem politycznego spełnienia. W tym samym czasie w polskim sejmie i w brytyjskiej Izbie Lordów odbywały się ważne, definiujące teraźniejszość i przyszłość, budzące emocje debaty. Obie dotyczyły fundamentalnych spraw i obie pokazały klasę polityczną w całej okazałości. I chociaż obradowano na zupełnie różne tematy – oba parlamenty pokazały swoją brzydką, brutalną twarz.

Polscy posłowie spierali się o Trybunał Konstytucyjny, brytyjscy o dołączenie Wielkiej Brytanii do koalicji krajów bombardujących pozycje samozwańczego Państwa Islamskiego na terenie Syrii. Na pierwszy rzut oka porównanie 612-MAKIETA 2 24-41.indd 30

polskich i brytyjskich polityków jest niekorzystne dla polskich parlamentarzystów. Brutalny język, polityczne chamstwo, nieukrywana pogarda wobec oponentów, brak kultury politycznej i łamanie wszelkich możliwych zasad oraz standardów parlamentarnych przypominało bijatykę na prowincjonalnej dyskotece. Bez pardonu walono się werbalnymi sztachetami po głowach bez żadnej finezji i fantazji. A Marszałek Sejmu wystąpił w roli cenzora i partyjnego bulteriera.

Na tym tle spór Brytyjczyków wyglądał jak kulturalna dyskusja w klubie dla dżentelmenów. Z wyjątkiem słów Davida Camerona, który powiedział, że każdy kto sprzeciwia się nalotom na ISIS jest zwolennikiem terrorystów. Jednak po tej erupcji wrednych politycznych insynuacji sytuacja się uspokoiła. Spiker Izby Gmin był łagodny i pozwalał na polityczną eks-

presję każdemu, kto chciał zabrać głos.

Merytoryczne przygotowanie, elokwentne wypowiedzi, kurtuazja, oratorskie popisy i szacunek dla oponentów, charakteryzujący brytyjskich posłów, potęgował wrażenie przepaści w kwestii kultury politycznej jaka dzieli wschodni i zachodni świat.

Ale były to tylko pozory. Pod powierzchnią kulturalnych obrad odbywała się finezyjna polityczna walka. Brutalna w zupełnie innym znaczeniu. Zamiast sztachet, cepów i łomów stosowano szpile i noże, które wbijano w plecy liderom. Zwłaszcza na lewicy. Bo dla wielu posłów Labour rozważania w sprawie nalotów na ISIS stały się szansą do zakwestionowania przywództwa Jeremiego Corbyna, zaś ostatecznie wyniki głosowania pokazały pęknięcie wewnątrz partii, które zwiększa się z każdym kolejnym miesiącem i z każdym kolejnym politycznym tematem.

08/12/2015 19:39:48

031 Prawica gra lewicą Plan Davida Camerona był stosunkowo prosty i w zasadzie się powiódł. Premier idealnie wykorzystał debatę w sprawie nalotów na Syrię, żeby włożyć kij w lewicowe mrowisko. Aby uzyskać poparcie Izby Gmin do realizacji swoich celów Cameron nie potrzebował głosów opozycji, ale była to okazja, której nie mógł nie przepuścić. Dlatego poddano Labour olbrzymiej politycznej presji i medialnym naciskom, które przedstawiały kwestie nalotów jako moralny obowiązek i patriotyczny imperatyw. Politykę „dorosłych” w przeciwieństwie do sprzeciwu wobec interwencji, który to uznano za polityczną naiwność i pacyfistyczny idealizm, pozbawiony krzty politycznego realizmu. Ten manewr się powiódł.

Przez cały tydzień poprzedzający debatę i głosowanie brytyjskie media skupiły się na Partii Pracy, donosząc o możliwych pęknięciach wewnątrz gabinetu cieni, ewentualnych dymisjach, partyjnych buntach i osamotnieniu lidera. Corbyn, który na początku chciał wprowadzić partyjną dyscyplinę został przyparty do muru i ostatecznie dał swoim posłom wolną rękę. Skutkowało to tym, że sześćdziesięciu sześciu posłów i posłanek Partii Pracy głosowało za przystąpieniem Wielkiej Brytanii do wojny i osłabieniem pozycji Corbyna. Doszło nawet do kuriozalnej, niemal surrealistycznej sytuacji kiedy, to w przemówieniu zamykającym debatę, mającym być czymś na kształt partyjnego stanowiska w imieniu Partii Pracy wystąpił Hillary Benn – minister spraw zagranicznych w gabinecie cieni Corbyna i w płomiennej mowie opowiedział się po stronie Camerona. To był prawdziwy oratorski popis, wystąpienie, które porwało całą Izbę Gmin i zostało nagrodzone oklaskami, na które zazwyczaj spiker nie pozwala, a Benn został przez komentujące na gorąco media mianowany „prawdziwym liderem” laburzystów.

Polityka zamienia się czasem w teatr i to był jeden z takich momentów. Przekaz został wzmocniony przez czas, miejsce, przewidywania i okoliczności. Benn, tak jak aktor występujący w wieczornym przedstawieniu, uwiódł publiczność. I nie zmienia tego fakt, że w świetle dnia ten popis nieco zbladł. Argumenty okazały się naciągane, założenia dyskusyjne, a porównanie ideologi Państwa Islamskiego do faszyzmu w zasadzie pozbawione sensu. Benna niemal od 612-MAKIETA 2 24-41.indd 31

razu porównano do Geoffrey’ego Howe'a, który w 1990 roku zrezygnował ze stanowiska w gabinecie Thatcher i którego przemowa była druzgocącą krytyką polityki Żelaznej Damy i początkiem jej politycznego końca. Jednak mimo nadziei części lewicowego establishmentu Bell nie będzie laburzystowską odmianą Howe’a.

Głównie dlatego, że Jeremy Corbyn cieszy się masowym, niemal fanatycznym poparciem partyjnych dołów.

W Partii Pracy – od samego początku objęcia urzędu przewodniczącego przez Corbyna – trwa ten sam polityczny pat.

Lider uwielbiany jest przez partyjne doły i odrzucany przez partyjną górę.

W efekcie Labour znajduje się w politycznym limbo. Parlamentarzyści chcieliby wymienić Jeremiego Corbyna na kogoś innego, ale wiedzą, że nawet gdyby ich pucz się powiódł, w kolejnych wyborach partyjnych Corbyn siłą i mobilizacją swoich zwolenników znów stanąłby na czele partii. A sytuacja się zaognia.

Każdy najmniejszy sprzeciw lub kry-

gwałtu. „Mamy twój numer telefonu i znamy wszystkie detale. Jesteś chodzącym trupem. Mam nadzieję, że zostaniesz zgwałcona” – napisał jej w prywatnej wiadomości jeden ze skrajnie lewicowych wyborców. Z seksistowskimi uwagami zetknęły się też polityki, które walczyły o przewodniczenie partii z Corbynem – Liz Kendall i Yvette Cooper, które przez „corbynistów” były nazywane „krowami” i „wiedźmami”.

Na tym tle określanie każdego polityka Partii Pracy, który nie mieści się na lewej flance mianem torysa brzmi niewinnie, ale zaognia toczącą się od kilku miesięcy partyjną wojnę domową. Z jednej strony dyktat „blairystów”, którzy nie potrafią zaakceptować demokratycznego wyboru partyjnych dołów, z drugiej werbalny terror „corbynistów” powodują, że Labour staje się toksyczną partią gdzie coraz więcej działaczy czuje się źle. A w brytyjskim systemie wyborczym, który premiuje duże partie będące w zasadzie koalicjami wielu ruchów politycznych obie strony są na siebie skazane. I żeby odnieść wyborczy sukces muszą się dogadać.

tyka lidera kończy się bezpardonowym atakiem jego zwolenników. I tutaj nie ma już żadnych subtelności. „Corbyniści” jawią się jako agresywni sekciarze i szerzą „lewacki terror”.

Neil Coyle, laburzysta z Bermondsey, po tym jak zagłosował za atakami na ISIS otrzymuje groźby śmierci. Podobnie jak Diana Johnson, którą lewicowi wyborcy określają mianem „morderczej piz…y”.

Paula Sherriff, posłanka z Dewsbury, która wezwała do społecznej jedności kiedy jeden z mieszkańców jej regionu poleciał walczyć dla Państwa Islamskiego, spotkała się z falą nienawiści i groźbami

Zwycięstwo w wyborach uzupełniających w Oldham West i Royton – miejscu gdzie większość komentatorów stawiała na UKiP („Daily Mail” było tak pewne porażki Labour, że w swoim piątkowym wydaniu ogłosiło, iż „Efekt Corbyna kosztował Labour tysiące głosów”) pokazało, że mimo wrogości większości mediów, wewnątrzpartyjnego rozłamu i toksycznej atmosfery Partia Pracy może odnosić sukcesy. Polityczna wojna domowa, jeśli będzie eskalowała, pogrzebie szanse Labour na przejęcie rządów. Obie strony sporu na lewicy muszą się pohamować, żeby pokonać Davida Camerona. «

Doły kopią górę

Oba parlamenty – polski i brytyjski – pokazały swoją brzydką, brutalną twarz. (…)

Na pierwszy rzut oka, porównanie polskich i brytyjskich polityków jest niekorzystne dla polskich parlamentarzystów

08/12/2015 19:39:48

032

FELIETON ZNOWU DOBRONIAK

Czo tam szje dzieje, Polaczy?

Gdy jedni Polacy kończą w Londynie imprezę andrzejkową z przytupem, to inni rodacy martwią się o swój kraj pod rządami byłej opozycji, a ta „raz wziętej władzy już nie odda”. I to się nazywa skuteczność i dobra organizacja.

»

Ja nie wiem dlaczego tak się podniecają niektórzy tym, że PiS stosuje jakieś techniki, które pozwolą mu na pełnię władzy. Przecież to jest logiczne, że aby skutecznie wprowadzać swój program, to potrzebny jest „święty spokój” i najlepiej żeby nikt nie przeszkadzał. Mało tego, jestem pełen podziwu tak systematycznym i wręcz podręcznikowym wprowadzaniem metod politycznych, o których pisał już Niccolò di Bernardo dei Machiavelli. Najpierw zacząć od tego, co najgorsze, a potem ludzie już zapomną co się wydarzyło. A to, że zapomną, to pewne.

Dobrym przykładem amnezji politycznej rodaków jest ponowny wybór PiS-u.

Nie wiem, jak w tej grze zachowa się Peło, ale kto wie, może wróci Donald na kasztance i będzie znowu ciekawie. Być może powtórzy się pojedynek – silny lider przeciwko silnemu liderowi. O Korwinie i Kukizie nie wspominam, bo przeminą jak kolejne pory roku. No, może Korwin nie przeminie, ale Paweł będzie musiał wrócić do śpiewania. Pomimo tego, że Petru jest przez prawicowych dziennikarzy – już teraz głównego nurtu – porównywany do Palikota, to jest to tylko pobożne życzenie, albo nawet przerażenie po prawej stronie.

Przeminie to Kukiz i to nawet przy pomocy PiS-u, który wcześniej czy później wchłonie część jego posłów, a narodowcy i tak będą dążyli do usamodzielnienia – takie 612-MAKIETA 2 24-41.indd 32

Wszyscy uprawnieni do głosowania w ostatnich wyborach: 30 629 150 KUKIZ: 1 374 040 (5%)

PIS: 5 861 113 (19%)

RESZTA: 23 393 998 (76%) mają próżne ambicje. Zatem Kukiz zostanie zaraz jeszcze bardziej sam i będzie mógł najwyżej swoją agresję wyładowywać na sprzętach zapełniających pomieszczenia sejmowe. Bo to, że nie panuje nad emocjami, to już chyba wszyscy oglądający jego wystąpienia widzieli.

Poza tym mogę śmiało powiedzieć: Paweł, oszukałeś mnie. Oszukałeś mnie, bo sugerowałeś, że wiesz o czym mówisz, a potem się okazało, że nie masz o tym zielonego pojęcia.

Jeśli chodzi o narodowców, to na dłuższą metę będą mieli problem, jeśli będą z góry traktować swoich interlokutorów.

To źle wygląda, kiedy małolaci bez wąsów pouczają starszych profesorów. Nawet jeśli mają rację, to komunikacja społeczna rządzi się swoimi prawami i odbiór w społeczeństwie jest raczej negatywny.

Rządy Prawa i Sprawiedliwości mogą spowodować też w końcu większą mobilizację w społeczeństwie i większą partycypację polityczną.

Ale to i tak wszystko c**j. Pomimo, że „wiem, że najlepsze jest jeszcze przed nami”, to ostatnie wydarzenia na Devoni po prostu spowodowały, że popłakałem się ze śmiechu. Prawdziwi Polacy-katolicy tuż po zabawie andrzejkowej pobili się pod kościołem w Londynie. Interweniowała policja i było śmiesznie, strasznie a czasem nawet przerażająco. Jak wiadomo,

Polak-katolik w niedzielę do kościoła na mszę pójdzie, potem odreaguje na żonie niepowodzenia w pracy zasłaniając się zupą, bo „była za słona”, a udana zabawa jest tylko wtedy, kiedy ktoś dostanie sztachetą przez łeb. Już nie mogę się doczekać jasełek w parafii na Devonii A I tym miłym akcentem chciałbym zakończyć moi drodzy parafianie. Do felietonu pragnę załączyć grafikę przedstawiająca faktyczny stan w obecnym parlamencie. Jeśli ktoś będzie wam próbował wmówić, że to są rządy większości, to nie dacie się już teraz oszukać. Może to są rządy większości, ale większości parlamentarnej. Zatem wiecie, co z tym zrobić. I nie przejmujcie się, że Polska może zostać zawieszona w prawach członka Unii Europejskiej. Zróbcie sobie obywatelstwo innego kraju.

Amen. « SŁOWNICZEK DLA NIEOGARNIĘTYCH Felieton – specyficzny rodzaj publicystyki, krótki utwór dziennikarski prasowy, radiowy i telewizyjny, utrzymany w osobistym tonie, lekki w formie, wyrażający – często skrajnie złośliwie – osobisty punkt widzenia autora.

08/12/2015 19:39:49

033

612-MAKIETA 2 24-41.indd 33

08/12/2015 19:39:51

034

Puls miasta Londyn

Piwo Meantime i rower Brompton zaprezentowano w zeszły czwartek w Brompton Junction przy Covent Garden

Piwo, rower i inspiracja czasem Londyński browar Meantime wprowadza na rynek nową, limitowaną edycję piwa. Meantime Brompton Lager jest częścią kampanii „Make Time for It”. Trunek powstał we współpracy z Brompton Bicycle – producentem rowerów.

»

W zeszły czwartek w Brompton Junction przy Covent Garden w Londynie piwo zostało zaprezentowane wraz z nowym modelem roweru Brompton Bike. Jak mówią twórcy, oba produkty przy swoim powstawaniu nawzajem się sobą inspirowały. Oba powstawały też w tym samym okresie.

Nowe piwo i rower zjednoczyła główna zasada: czas ich produkcji wyniósł sześć tygodni. I właśnie czas jest jednym z pierwszych składowych, które złożyły się na końcowy efekt obu marek.

612-MAKIETA 2 24-41.indd 34

W przypadku piwa, czas pojawił się zaś nawet jako „piąty” składnik.

Sześć tygodni warzenia piwa typu lager to bardzo długo w porównaniu z innymi tego typu trunkami. Jednak tak długi czas prowadzi do specyficznej harmonii smaków i wywołuje niepowtarzalność, która trafia potem do każdej beczki i butelki. Stąd właśnie wzięła się wyjątkowość piwa Meantime. Jest dzięki temu specyficznie nasycone i pozwala odczuć nuty smaków owoców, przypraw i kwiatów. Z kolei fuzja chmielu 08/12/2015 19:39:53

035

– niemieckich Hersbrucker i Hallertau z domieszką amerykańskiego Liberty, nadaje piwu niepowtarzalny, lekko kwiatowy aromat. Do oryginalnej, głęboko nasyconej i wyrazistej barwy przyczynia się zaś bawarski słód Carahell.

– Czas jest w naszym sercu od samego początku – nasza firma znajduje się w Greenwich, uniwersalnej siedzibie czasu – i właśnie dlatego czas jest jednym z głównych elementów naszego piwa – mówi Rich Myers, dyrektor marketingu Meantime Brewing Company.

Tymczasem inspirowany piwem Meantime rower Brompton też jest zbudowany z unikalnych komponentów. Dzięki swojej konstrukcji idealnie nadaje się do jazdy po Londynie. Posiadający dwie przerzutki i sportowy wygląd wehikuł, szybko i wygodnie przewiezie nas po uliczkach brytyjskiej stolicy, do naszej ulubionej restauracji lub pubu.

– Rowery Brompton są wiodącą marką Londynu, a pasja ich producenta do swoich produktów jest taka, jak nasza. Rzuciliśmy więc im wyzwanie, aby w tym samym czasie, gdy my warzyliśmy nasze nowe piwo, oni stworzyli nowy rower. Teraz mamy okazję do wspólnego świętowania naszych przekonań, zwłaszcza tego, że czas jest takim samym składnikiem naszych produktów, jak wszystkie inne – dodaje Myers.

– Jesteśmy z tego dumni, że rower Brompton powstaje właśnie w Londynie. Każdy z naszych pracowników posiada przynajmniej trzyletnie doświadczenie. No ale jakość naszych produktów wymaga czasu. Warto go zainwestować – mówi z kolei Will Butler Adams, CEO Brompton Bicycle.

Zarówno Brompton Bicycle jak i Meantime Brewery przykładają ogromną wagę do odpowiedzialnej turystyki rowerowej i w żadnym wypadku nie zalecają jeździć po spożyciu alkoholu. Rower Brompton przeznaczony jest przede wszystkim dla mieszkańców miasta, którzy dojeżdżają nim do pracy czy robią wypady za miasto.

Gdybyśmy trafili jednak na przygodną imprezę, na której przyszłoby nam skosztować nieco alkoholu, pamiętajmy, że mamy do czynienia z tzw. składakiem, dzięki czemu możemy szybko złożyć go i swobodnie przewieźć np. w pociągu czy w bagażniku taksówki, które bezpiecznie dowiozią nas do domu. (kik) 612-MAKIETA 2 24-41.indd 35

08/12/2015 19:39:55

036

Wydarzenia Polska marka

Zegarek dedykowany bohaterom

»

W roku 75. rocznicy Bitwy o Anglię, reaktywowana po 45 latach marka Błonie wypuszcza na rynek swój drugi zegarek. Tym razem nie nawiązuje on do żadnego z historycznych poprzedników z lat 60., ale jest hołdem dla polskich pilotów, walczących w Wielkiej Brytanii w czasie II wojny światowej. Zegarek inspirowany jest historią Dywizjonu 302 – pierwszej polskiej jednostki myśliwskiej, utworzonej w Anglii w 1940 r.

– Postanowiliśmy upamiętnić historię tego właśnie dywizjonu, ponieważ był to pierwszy polski dywizjon myśliwski, utworzony w Wielkiej Brytanii, który jednak pozostaje nieco „w cieniu” najbardziej znanego Dywizjonu 303. A przecież jest to równie zasłużona jednostka – mówi Maciej Morawski, kierownik zakładu Błonie.

– To oddział, który przez prawie pięć lat bronił angielskiej ziemi i atakował wojska nieprzyjaciela we Francji, Belgii, Holandii oraz w Niemczech. Wśród jego pilotów znajdowali się lotnicy, którzy w czasie wojny uzyskali tytuł asa, czyli pogromcy co najmniej pięciu samolotów przeciwnika – dodaje dr Grzegorz 612-MAKIETA 2 24-41.indd 36

Śliżewski z Fundacji Historycznej Lotnictwa Polskiego.

W zegarku zapisana została historia dywizjonu. Na wewnętrznym okręgu tarczy, nawiązującym kształtem do celownika samolotu, widnieje symbol WX302 – oznaczenie kodowe polskiego Dywizjonu 302. Wskazówki z pomarańczowymi końcówkami mają kształt taki, jak śmigieł samolotu Spitfire. Na górze tarczy umieszczona została też wyraźna strzała, taka, jaka widniała na zegarkach żołnierzy brytyjskich sił lotniczych.

Ciekawostką jest również umieszczenie w wewnętrznej stronie tarczy zegarka, na wysokości 50. i pół minuty, dodatkowego okręgu oraz sylwetki samolotu.

– W ten sposób zaznaczyliśmy ilość zestrzeleń, dokonanych przez pilotów 302. 50 i pół to liczba, jaką podaje „lista Bajana”, czyli oficjalne zestawienie zwycięstw polskich pilotów w czasie II wojny światowej – tłumaczy Morawski.

Owe „pół” to połowiczne zestrzelenie, które wynika z tego, że gdy do samolotu wroga strzelało dwóch pilotów jednocześnie i nie było pewności, które trafienie doprowadziło do zestrzelenia, dzielono

je pomiędzy dwóch strzelców i często też pomiędzy dwa dywizjony.

Elementy historyczne widoczne są również na odwrocie zegarka. W wahniku umieszczona jest sylwetka samolotu Spitfire, na którym latali piloci Dywizjonu 302.

Proces powstawania i projektowania zegarka konsultowany był m.in. z Robertem Gretzyngierem, współzałożycielem Fundacji Historycznej Lotnictwa Polskiego.

Zegarek dostępny będzie w trzech wersjach kolorystycznych: w stalowej kopercie i z jasną tarczą; w stalowej kopercie i z czarną tarczą; w czarnej kopercie (z powłoką PVD) i z czarną tarczą. Zegarek ukaże się w limitowanej i numerowanej serii 300 sztuk – po 100 sztuk każdej z wersji. Producenci zmienili też mechanizm zegarka. Pierwszy model Błonie miał mechanizm japoński – w tym pojawił się już mechanizm szwajcarski. (PAP) 08/12/2015 19:39:56

037

612-MAKIETA 2 24-41.indd 37

08/12/2015 19:39:58

038

FOTOREPORTAŻ transport

Do Polski nowym samolotem Wizz Air

Linia lotnicza Wizz Air, zaprezentowała najnowszy model samolotu Airbus A321ceo, który zasilił jej flotę. Samoloty tego typu będą latać między innymi na trasach łączących Wielką Brytanię i Polskę.

- Model A321ceo to „gamechanger| na rynku linii lotniczych - tymi słowami rozpoczął konferencję prasową John Stephenson, wiceprezes zarządu Wizz Air. Największą zaletą najnowszego modelu Airbusa jest jego wyższa wydajność w porównaniu do swojego poprzednika

A320, dzięki czemu, możemy zaoferować naszym pasażerom niższe ceny biletów. Model A321 wyróżnia nowoczesny design wnętrza oraz większa ilość miejsc.

Dodatkowym atutem jest jego obniżony negatywny wpływ na środowisko - podkreślał Stephenson.

Michał Goliński

»

Przedstawiciele mediów, odbyli premierowy lot z Luton do Birmingham gdzie odbyła się konferencja prasowa poświęcona modelowi A321ceo - największemu z grupy Airbus A320. Organizatorzy nie bez przyczyny wybrali lotnisko Birmingham na miejsce konferencji, gdyż to właśnie największe miasto w West Midlands ostatnio dołączyło do oferty połączeń lotniczych przewoźnika.

612-MAKIETA 2 24-41.indd 38

08/12/2015 19:39:59

Model A321ceo to odpowiedź firmy Wizz Air na rosnące zapotrzebowanie na tanie loty w regionie Europy ŚrodkowoWschodniej. Airbus A321ceo to największy samolot z grupy Airbus A320, oferuje 230 miejsc na pokładzie. Do końca roku 2018 Wizz Air zamierza wprowadzić w obieg 26 maszyn tego typu. Pierwszą bazą samolotów będzie Budapeszt, do której dołączą kolejne w Warszawie i Bukareszcie.

W pierwszej połowie roku finansowego (kończącego się 31 marca 2016) liczba pasażerów korzystających z usług linii Wizz Air sięgnie 10.7 miliona - to o 20% więcej niż w podobnym okresie w roku ubiegłym. Oznacza to również, że współczynnik wykorzystania miejsc w samolocie wzrośnie aż do 90%.

Wizz Air to największa niskokosztowa linia lotnicza w Europie Środkowo -Wschodniej. Rozbudowana siatka połączeń lotniczych węgierskiej linii obejmuje obecnie 115 miast w 39 krajach. W skład floty przewoźnika dotychczas wchodziły 64 samoloty Airbus A320 odbywające regularne loty na ponad 390 trasach. «

612-MAKIETA 2 24-41.indd 39

Fot. Arpad Foldhazi Photography

039

08/12/2015 19:40:00

040

CAFÉ COOLTURA wydarzenia

612-MAKIETA 2 24-41.indd 40

08/12/2015 19:40:03

2016

część 2

swieta 2015 part 2.indd 1

08/12/2015 19:46:12

święta, święta

Wyspy Bożego Narodzenia Świąteczne szaleństwo w Wielkiej Brytanii zaczyna się, jak wszyscy doskonale wiemy, zaraz po Halloween.

Na początku grudnia wszystkie bez wyjątku domy błyszczą od dekoracji, choinki są ubrane, a ulice miast rozświetlają setki lampionów.

MAGDALENA GIGNAL

W

yspiarze uwielbiają Boże Narodzenie.

Niektóre sklepy zaczynają sprzedawać świąteczne ozdoby i słodycze już w sierpniu. Na Trafalgar Square w Londynie co roku staje najbardziej znana na świecie choinka. Nawet nie wszyscy mieszkańcy stolicy Wielkiej Brytanii, a co dopiero przyjezdni, wiedzą, że drzewko jest – niezmiennie od 1947 r. – prezentem od Norwegów z Oslo, wdzięcznych londyńczykom za pomoc, jakiej udzielili ich ojczynie podczas II wojny światowej. Światełka na tej centralnej choince Londynu zostają uroczyście zapalone zawsze w pierwszy czwartek grudnia, a wokół drzewka przez cały grudzień chętnie gromadzą się kolędnicy. Sam zwyczaj ubierania choinki przywędrował na Wyspy z Niemiec dopiero w XIX w., kiedy to książę Albert podarował drzewko królowej Wiktorii. Tradycja tak przypadła królowej do gustu, że od 1839 r. na zamku w Windsorze i w domach Brytyjczyków co roku gości pięknie udekorowana choinka.

Poprzedzający święta czterotygodniowy okres adwentu nie jest raczej – jak w Polsce – czasem zadumy, ale radosnego oczekiwania. Cały kraj błyszczy od świateł i dekoracji, odbywają się niezliczone imprezy świąteczne, alkohol leje się strumieniami, a prezenty przechodzą z rąk do rąk. Bardzo żywa jest na Wyspach tradycja wysyłania i przekazywania kartek świątecznych. Rekordziści potrafią zgromadzić kilkadziesiąt pocztówek od przyjaciół i rodziny.

To zwyczaj wywodzący się z czasów wiktoriańskich. Jako pierwszy świąteczną kartkę zaprojektował na zlecenie lorda Henry’ego Cole’a malarz John Calcott.

Własnoręcznie robione kartki są wciąż popularne w Wielkiej Brytanii. Wszystkie otrzymane pocztówki ustawia się na kominku.

W poprzedzającą święta wigilię Anglicy co najwyżej spotykają się z przyjaciółmi w pubie, a dzieci ustawiają przy kominku talerz z ciasteczkami dla Mikołaja, marchewki dla reniferów, szklankę mleka, w bardziej postępowych domach – sherry – i wieszają na kominku skarpety na prezenty. „Właściwe” obchody Bożego

02 swieta 2015 part 2.indd 2

08/12/2015 19:46:14

święta, święta

Jak spędzą święta Polacy na Wyspach?

Marcin: Mieszkamy w Londynie już 5 lat i do tej pory zawsze wracaliśmy na święta do Polski.

W tym roku – po kilkugodzinnym horrorze, jaki rok temu przeżyliśmy z dzieckiem na lotnisku w związku z opóźnionym lotem – zdecydowaliśmy, że zostaniemy w domu. Po raz pierwszy będziemy spędzać święta tylko we troje, z moją żoną i dwuletnią córeczką.

Będzie pewnie ciszej niż w gwarnym domu moich rodziców, gdzie na wigilii gromadzi się zwykle 20 osób, ale przygotujemy wszystkie tradycyjne polskie potrawy, na pewno wybierzemy się też do polskiego kościoła, może nawet pośpiewamy kolędy.

A do rodziny zadzwonimy przez Skype.

Szczerze mówiąc, nawet cieszę się na te spokojne święta.

Paweł: Na święta jedziemy z żoną oczywiście do Polski. Nie wyobrażam sobie spędzać Bożego Narodzenia z dala od bliskich. Mamy bardzo dużą rodzinę i zawsze w okresie świątecznym całe dwa tygodnie spędzamy na odwiedzaniu wszystkich krewnych i po prostu świętowaniu. Często w międzyczasie trafia nam się jakieś wesele czy chrzciny.

Uwielbiam ten świąteczny rozgardiasz, prezenty (wieziemy ich zawsze cały wór, dlatego na święta jeździmy do Polski samochodem), spotkania z dawno niewidzianymi kuzynami. Po świętach zawsze jeździmy do Zakopanego i tam – już od 15 lat – witamy z przyjaciółmi Nowy Rok. Nie ma mowy, żebyśmy kiedykolwiek zmienili nasz sposób spędzania świąt!

Narodzenia odbywają się 25 grudnia.

Ranek zaczyna się od otwierania prezentów, a wczesnym popołudniem cała rodzina zasiada do uroczystego obiadu. Na stołach króluje pieczony indyk. To dzień na spotkania rodzinne i – dla wierzących – na wizytę w kościele. W świątecznym okresie koniecznie też trzeba wybrać się do teatru na panto – angażujące publiczność świąteczne przedstawienie dla dzieci, zazwyczaj z elementami komediowymi, których przekaz jest jasny tylko dla dorosłych. Drugiego dnia świąt na Wyspach świętuje się już zupełnie na luzie. Na lunch podaje się kanapki z resztkami bożonarodzeniowego obiadu, a w sklepach zaczyna się szaleństwo wyprzedaży. Przed domami towarowymi ustawiają się długie kolejki polujących na designerskie okazje Brytyjek i zainteresowanych elektronicznymi gadżetami Brytyjczyków. 26 grudnia jest nazywany „Boxing Day” (dzień pudełkowy). Nazwa pochodzi od pudełek z prezentami, którymi tego dnia tradycyjnie obdarowywano służbę. Do dziś wiele osób kultywuje ten zwyczaj, zasilając kieszenie listonoszy, dostawców czy śmieciarzy, świątecznymi napiwkami.

03 swieta 2015 part 2.indd 3

08/12/2015 19:46:15

święta, święta

W oczekiwaniu na świętego Mikołaja

W

Starszy pan ze śnieżnobiałą brodą, na którego przyjście dzieci szykują się już kilka tygodni wcześniej i który z pewnością nie jest też obojętny dla dorosłych. Poznajcie historię najbardziej oczekiwanego gościa świąt bożonarodzeniowych.

odnaleźć jedność z Bogiem w życiu monastycznym, uznał, że nie chce zamykać się w klasztorze, gdyż chce iść w ślady Jezusa, wędrującego po Palestynie. W czasie jednej ze swych podróży uciszył fale morza – dlatego też uważany jest za patrona żeglarzy i podróżników.

Święty Mikołaj był postacią niezwykle barwną. Urodził się w miejscowości Patara w połowie II w. w bardzo zamożnej rodzinie.

Uwielbiał życie i nie stronił od jego przyjemności. Ubóstwiał łowić ryby i polować, nie stronił też od zabawy.

Miał przy tym bardzo radosne usposobienie, wobec czego zawsze był mile widziany w towarzystwie. Jak to w życiu bywa, gdy miał już wszystko, okazało się, że jednak czegoś mu brakuje. Rozdał więc majątek i został bożym sługą – biskupem Miry, portowego miasta w Licji. Działo się to wszystko za rządów cesarza Dioklecjana (284 – 305), a więc w czasach, gdy chrześcijan prześladowano z niezwykłym okrucieństwem. Legendy mówią też, że choć mógł on

Znana legenda głosi, że pewien obywatel Patary utracił swój mająte, a skoro nie mógł zapewnić posagu swym trzem córkom, groziło im zejście na złą drogę. Słysząc o tym, Mikołaj wziął mieszek ze złotem i wrzucił go przez okno do domu tego człowieka. Najstarsza córka wyszła dzięki temu za mąż.

Podobnie uczynił też wobec dwóch pozostałych dziewcząt. Stąd często przedstawiano go na obrazach z trzema mieszkami. Błędna interpretacja tego wizerunku (myślano, że są to głowy dzieci) przyczyniła się do powstania innej historii, według której Mikołaj wskrzesił trzech chłopców, zamordowanych wcześniej i zakonserwowanych przez właściciela gospody.

Legenda

Patron

dzieci, którym rozdawał miodowe ciasteczka.

Św. Mikołaj bronił chrześcijaństwa ze wszystkich swych sił, za co niebawem trafił na tortury i na długo do więzienia. Przeżył jednak wszystkie przeciwności i został uwolniony przez Konstantyna Wielkiego. Zmarł 6 grudnia i stąd tego dnia właśnie obchodzimy popularne Mikołajki. O cudach, jakie wydarzyły się za jego przyczyną, krążyły legendy po całej Europie. Za patrona obrało go bardzo wielu, bo postać to iście niezwykła.

Prezenty, prezenty

Jest patronem literatów, choć nie napisał nic, co byłoby znane, jest opiekunem chłopów, pasterzy, księży i zakonników. Patronuje więźniom i karczmarzom, pielgrzymom i podróżnikom, a także żeglarzom i rybakom. Za swojego patrona obrały go panny bez posagu i dziewice, a także… kurtyzany. Praktycznie wszyscy, z którymi wiódł życie doczesne.

Za swojego życia znany był z dobroczynności i potajemnej pomocy ludziom. Szczególnie lubił

Popularne wyobrażenie „świętego Mikołaja” (Santa Claus, Sint Klaus) jest mieszanką elementów różnych kultur ludowych: niderlandzki zwyczaj obdarowywania dzieci prezentami w dniu jego święta miesza się tu z wyobrażeniem czarodzieja, który karze niegrzeczne dzieci, grzeczne zaś nagradza, a także z postacią germańskiego bóstwa – Thorem, który kojarzony był z zimą i jeździł na saniach zaprzężonych w kozy.

Zwyczaj obdarowywania się prezentami był znany w Europie od dawna. Początkowo obdarowywano dzieci wspomnianego 6 grudnia – słodyczami wraz z medalikami, różańcami lub świętymi obrazkami.

A wszystko to, aby zachęcić dzieci do modlitwy. Prezenty wkładano najczęściej do… butów lub pod poduszkę. Skąd my to znamy?

04 swieta 2015 part 2.indd 4

08/12/2015 19:46:17

święta, święta

05 swieta 2015 part 2.indd 5

08/12/2015 19:46:18

święta, święta

ŚWIĄTECZNA SYMBOLIKA

Świętom Bożego Narodzenia od wieków towarzyszą różne symbole. Począwszy od choinki, która zajmuje poczesne miejsce w każdym domu, poprzez wigilijne potrawy, aż do zwyczajów całego okresu świątecznego. Przyjrzyjmy się zatem bliżej starym tradycjom i dowiedzmy się co nieco o znaczeniu świątecznych symboli, które przecież pojawiają się w naszych domach także i dziś.

Choinka jest symbolem wiecznie zielonego, żywego drzewa, które ma obrazować nowo narodzonego Chrystusa jako źródło życia.

Dzisiejszy wystrój choinki dalece jednak różni się od tego, co wieszano na niej w dawnych czasach.

Dawniejsze ozdoby najczęściej były wykonywane ręcznie i znajdowały

się na choince nieprzypadkowo – każda z nich miała symboliczne znaczenie. I tak np. jabłka symbolizowały starotestamentowy owoc, którym kuszeni byli w raju Adam i Ewa. Pojawienie się jabłek na choince miało zapewnić domownikom zdrowie i urodę.

Orzechy, zawijane w złotka, były symbolem siły i dobrobytu. Łańcuchy, wykonywane najczęściej z papieru i słomy, odnosiły się do ludzkiego zniewolenia grzechem, ale miały też wzmacniać rodzinne więzi i chronić domostwo przed wszelkimi złymi wydarzeniami. Dzwonki oznaczały dobre i radosne nowiny, a anioły miały symbolizować opiekę nad domem i jego mieszkańcami.

Obecne na choince, także i współcześnie, światełka, mają zgodnie z tradycją odstraszać

złe moce, a gwiazda, którą i dziś umieszczamy na szczycie drzewka, jest oczywiście nawiązaniem do Gwiazdy Betlejemskiej i symbolizować ma światło, które zawsze prowadzi do domu.

PIERWSZA GWIAZDKA Podobne znaczenie ma też tradycja oczekiwania na pojawienie się na niebie pierwszej gwiazdy, które jest sygnałem do rozpoczęcia wigilijnej wieczerzy. Stary zwyczaj nakazuje spożywanie podczas niej 12 potraw, które symbolizują 12 apostołów lub 12 miesięcy. Jedna z tradycji głosiła też, że jeśli gospodarzom nie uda się przygotować 12 dań, ich liczba powinna być nieparzysta. Tak naprawdę jednak im ich więcej, tym

lepiej, gdyż oznaczało to większy dostatek w domu w kolejnym roku.

Na kolację wigilijną przygotowywało się potrawy postne, a głównym założeniem było – by były to dary pól, lasów, wód i ogrodów. Stąd też po dziś dzień na wigilijnym stole królują dania przyrządzane głównie z ziaren zbóż, warzyw, grzybów, maku i miodu.

OPŁATEK Część potraw wigilijnych, które spożywamy współcześnie, zachowała swoją dawną symbolikę. I tak opłatek, którym przełamujemy się na początku wieczerzy, jest symbolem chleba. Pierwsi chrześcijanie dzielili się chlebem na znak tego, że są wspólnotą, dziś my łamiemy się opłatkiem na znak pojednania, miłości i pokoju. W dawnych czasach

06 swieta 2015 part 2.indd 6

08/12/2015 19:46:22

święta, święta opłatek wyglądał inaczej niż dziś – był grubszy, często kolorowy i bardzo ozdobny.

Barszcz z uszkami Najczęściej wigilijną wieczerzę rozpoczyna czerwony barszcz z uszkami. Nie bez przyczyny.

Buraki bowiem od dawna są symbolem długowieczności.

Barszcz jest także uważany za jedną z najzdrowszych zup. Barwnik, który występuje w burakach, ma działanie przeciwnowotworowe.

W barszczu gotowanym na zakwasie jest także mnóstwo witamin i mikroelementów. Uszka z kolei, zgodnie z tradycyjną symboliką, oznaczają szczęście i zdrowie. Tak krzepiąca zupa jest więc wymarzonym początkiem wigilijnej wieczerzy. Rozgrzewa żołądek i pobudza apetyt.

Ryby Ryby, które dziś powszechnie goszczą na wigilijnym stole, jeszcze 100 lat temu były na nim rzadkością. Jako wigilijna potrawa pojawiły się dopiero po drugiej wojnie światowej.

Najpopularniejszy wówczas był śledź, który symbolizował post i wyczekiwanie na przyjście Jezusa. Ryby są oczywiście znanym w chrześcijaństwie symbolem odnoszącym się do chrztu i zmartwychwstania, ale symbolizują też obfitość, płodność i odradzające się życie.

Pierogi i… chleb z czosnkiem Wszelkie potrawy z ziaren zbóż, a więc także pierogi, kluski i chleb, są symbolem dostatku i mają zagwarantować nam w nadchodzącym roku dobrobyt i pomyślność. Ciekawym zwyczajem, który kultywowany jest w protestanckich rodzinach z okolic Beskidu Śląskiego, jest spożywanie na Wigilię kawałka chleba z czosnkiem, miodem i solą.

Ma to symbolizować pamięć tego, że w ciągu roku zdarzają się rzeczy i dobre, i złe.

Grzyby Grzyby są symbolem zdrowia.

Spożywanie ich ma zapewnić domowi materialny dostatek.

Kapusta z kolei symbolizuje urodzaj. Jedzenie jej ma gwarantować, że po zimowym uśpieniu przyroda na nowo obudzi się do życia. Groch daje nadzieję ochrony przed chorobami.

Kapusta, groch, grzyby, fasola, buraki i pszenica były też spożywane, aby podziękować Bogu za urodzaj i prosić go o dobre zbiory w następnym roku.

Orzechy Orzechy symbolizują zdrowie i siłę. Mak z kolei jest symbolem obfitości i płodności – podobnie jak miód, którego spożywanie ma zapewnić mieszkańcom domu przychylność Boga.

Pierniki i ciasta z dodatkiem miodu symbolizują słodycz, radość i szczęście. W niektórych regionach kraju w Wigilię spożywano też ryż na słodko albo kaszę mannę, aby w domu nie było kłótni.

Oczywiście potrawy wigilijne różnią się w zależności od regionu i rodzinnych tradycji. Jednak zwyczajem w ten wieczór jest, aby spróbować każdej z nich. Ma nam to zapewnić szczęście i dostatek przez cały następny rok.

Co na stole?

Także wystrój stołu podczas tego wyjątkowego wieczoru pełen jest symbolicznych znaczeń. Powinien go przykrywać biały obrus, pod którym powinniśmy położyć sianko – na pamiątkę tego, że Jezus urodził się w biednej szopce i leżał w żłóbku na sianie. Na stole zostawiamy też jedno wolne nakrycie. Pierwotnie miało ono symbolizować oczekiwanie na Jezusa, który zaraz przyjdzie na świat, ale także zabłąkanego wędrowca, któremu w tę szczególną noc powinniśmy udzielić schronienia i nakarmić go. To miejsce jest jednak także symbolem pamięci o naszych bliskich, którzy nie mogą spędzić świąt z nami, lub też o tych, którzy odeszli na zawsze.

Hej kolęda, kolęda…

Narodzeniu. Największy rozkwit polskich kolęd przypada na XVII i XVIII wiek. Wówczas powstały pieśni znane do dziś, m.in. „Bóg się rodzi”, „Wśród nocnej ciszy” czy „Lulajże Jezuniu”.

Ze świętami Bożego Narodzenia nieodłącznie wiąże się też kolęda.

Słowo to pochodzi od łacińskiego „calendae”, co oznacza pierwszy dzień miesiąca. Starożytni Rzymianie obchodzili kalendy hucznie, bawiąc się, śpiewając, obdarowując się prezentami i składając sobie życzenia. Z tego starego, pogańskiego obrzędu wywodzi się chrześcijańska tradycja śpiewania pieśni o narodzinach Jezusa, odwiedzania się w domach i obdarowywania.

Pierwsze kolędy pojawiły się w Polsce w XIII wieku. Za najstarszą polską kolędę uznaje się „Zdrów bądź królu anielski”. Pochodzi ona z 1424 r. Powstanie kolęd wiąże się z czasem, kiedy w naszym kraju pojawili się franciszkanie. Św.

Franciszek z Asyżu także pierwszy przygotował żłóbek przedstawiający narodzenie Chrystusa. To właśnie franciszkanie rozpropagowali urządzanie w kościołach szopek oraz jasełka, czyli widowiska o Bożym

Prezenty!

Niewątpliwie jednak najmilszą – szczególnie dla najmłodszych – częścią bożonarodzeniowej tradycji jest wzajemne obdarowywanie się prezentami. Podobno wywodzi się ono z Saturnaliów, czyli obchodzonego raz w roku w starożytnym Rzymie święta ku czci Saturna – boga rolnictwa.

Z czasem zwyczaj ten został nazwany przez kościół Gwiazdką, ponieważ prezenty wręczano, gdy na niebie pokazała się pierwsza gwiazda. Świąteczne tradycje i symbole są więc liczne i – jak widać – nie pozostały tylko wspomnieniem odległej historii. Cieszmy się świętami i czerpmy z nich pełnymi garściami, kultywując piękne polskie tradycje, a przede wszystkim dzieląc się świąteczną radością z innymi.

07 swieta 2015 part 2.indd 7

08/12/2015 19:46:22

święta, święta

TRADYCJA RZECZ ŚWIĘTA PREZENTY, MULTIKULTUROWOŚĆ LONDYNU – TO WSZYSTKO SPRAWIA, ŻE W CZASIE ŚWIĄT BOŻEGO NARODZENIA CZASEM ZMIENIAMY NASZE PRZYZWYCZAJENIA I PRÓBUJEMY INNEJ, NIŻ RODZIMA, POLSKA, TRADYCJI. TYM JEDNAK, KTÓRZY CHCĄ SPĘDZIĆ ŚWIĘTA TRADYCYJNIE, PO POLSKU, POLECAMY PONIŻSZY TEKST.

T

To oczywiste, że potrawy wigilijne nie mogą być ot, takie sobie, zwyczajne, ponieważ wszystko, co tego wieczoru się dzieje, ma znaczenie magiczne albo wróżebne. Z tego też powodu w Wigilię rano, gospodyni, gdy wstała, najpierw gotowała wodę, rozpalała ogień i okadzała

bydło, by się go czary nie imały.

Nie sprzątano domostwa, gdyż Pan Jezus narodził się w stajence. Dnia tego nie wypadało się wzajemnie odwiedzać, choćby krewnymi byli, a już do karczmy zaglądać to grzech ciężki.

PIECZYWO

umiesiły ciasto chlebowe, z nieobtartymi rękami biegły do sadu i dotykały drzew, dla lepszego urodzaju. Przy posiłku każdy dostawał swój kawałek placka, który powinien ugryźć, a resztę schować. Nazajutrz należało pieczywo obejrzeć. Gdy spleśniało – był to zły omen.

Z ciekawszych zwyczajów wigilijnych odnotujmy ten, że dziewczęta, gdy już

DARY PÓL I LASÓW Żelazną zasadą, trochę już zapomnianą w świecie hamburgerów, coca-coli i kurczaków z Kentucky, było to, że dania powinny być złożone z darów naszych lasów, pól, ogrodów i wód. I tak na polskim wigilijnym stole miały prawo znajdować się wyłącznie

08 swieta 2015 part 2.indd 8

08/12/2015 19:46:26

święta, święta potrawy z ziarna, mąki, kaszy, grzybów, owoców suszonych i świeżych, orzechów i miodu. I oczywiście różnorakie dania rybne.

Liczba potraw Zasadą bywało, że potraw nie mogło być mniej, niż siedem (ale nie 13), stąd liczne wariacje „kapuściano-grzybowe” albo karp na kilkanaście sposobów. Np. na Lubelszczyźnie: „Na Wilię wieczorem, skoro gwiazda zaświeci, według powszechnego zwyczaju jedzą siedem potraw: barszcz z grzybami lub kaszę z mlekiem makowem, kapustę, groch, placuszki z mąki pszennej łamane (stąd łamańcami zwane) makiem i miodem okraszone albo z makiem kluski, grzyby smażone w oleju z chrzanem, gotowane z miodem gruszki suszone i śliwki”.

Kutia, sianko…

Warto dodać, że w najuboższych domach daniem był też chleb. Notabene potraw musiała być liczba nieparzysta, ale gości przy stole – wręcz przeciwnie, bo kto był bez pary, ten następnej Wilii nie doczekał. Szczególną rolę w starych polskich domach odgrywała kutia, czyli potrawa z mleka, orzechów, miodu i specjalnie preparowanego ziarna. Są ludzie, którzy powiadają, że nie ma nic pyszniejszego (chyba że wywodzą się ze stron, gdzie zamiast kutii – jak u niżej podpisanego – podawano np. łamańce z makiem), ale generalnie chodziło o to, że najstarszy z rodu miał obowiązek rzucić łyżką kutii ku podwale i z przylepionych ziaren wnioskować o przyszłorocznym urodzaju. Obyczaj ten nazywano „ciskaniem kop”. W podobnych celach zresztą snop zboża stawiano w kącie izby, a z przypadkowo wyciągniętych ździebeł wnioskowano o urodzaju, a także o prognozach na długie życie. Dodatkowo parzysta liczba ziaren w kłosie oznaczała rychłe zamęście (lub ożenek). Podobnie wróżono z siana pod obrusem, które mówiło o stanie zdrowia w przyszłym roku. Zwyczaj ten interpretuje się jako związany z sianem w betlejemskim żłóbku, lecz tak naprawdę dawni Polacy nie wyzbyli się dostatecznie mocno prasłowiańskich wierzeń, gdyż obwiązanie drzewa w sadzie powrósłem z takiego siana (lub słomy) gwarantowało urodzaj. A przy okazji – dziś, gdy

mak kojarzy nam się niemal wyłącznie z narkomanią, warto pamiętać, że u dawnych Polaków był symbolem niezmiernej płodności i przez to ceniony był jako ważna potrawa wigilijna.

Dodatkowe nakrycie Na wigilijny posiłek zapraszano nieobecnych i zmarłych, pozostawiając przy stole dodatkowe nakrycie – dla duchów. A gdy zwyczaj ten wykpiono jako pogański, to dla bezdomnych.

Bywało też, że wydzielano część jadła, wystawiając je przed próg domostwa.

Niekiedy łyżkę każdej potrawy wsypywano (czy wlewano) do maśnicy, aby ta się przez cały rok odwdzięczała świeżym masłem.

Łamanie się opłatkiem Bardzo świeżej daty (jak na tradycje wigilijne) jest obyczaj łamania się opłatkiem podczas składania życzeń wigilijnych. Jak odnotowuje Jan Bystroń, jeszcze sto lat temu zwyczaj ten był popularny jedynie w miastach i dworach, gdy na polskiej wsi łamano się chlebem.

dzień godzenia służby. Mawiano: „Na św. Szczepan każdy sobie pan”. Dnia owego „pracodawcy” i „pracobiorcy” gromadzili się w karczmie, i ci pierwsi starali się zjednać tych drugich, szczodrze polewając gorzałkę. Inny ciekawy obyczaj tego dnia polegał na tym, że gospodyni gotowała czeladzi przepyszny barszcz okraszony mięsiwem. Gospodarz zapraszał do stołu słowami: „Pożywajmy, co Bóg dał”.

Gdy ktoś ze służby nie podchodził do stołu, oznaczało to, że rezygnuje ze służby od Nowego Roku. Warto wiedzieć, że nikt nikomu nie miał prawa czynić z tego powodu wymówki. Zaś sąsiedzi, szukający parobków pilnie nasłuchiwali, kto też u kogo barszczu szczepanowego jeść nie chciał.

A zadatek na nową służbę nazywano „kolendą”.

Tradycja poświęcenia ziarna A skoro przy tym świętym jesteśmy… Był tego dnia obyczaj, aby

udać się do kościoła w celu poświęcenia owsa, jęczmienia i grochu, i na pamiątkę ukamienowania św. Szczepana obrzucić kapłana w kościele poświęconymi ziarnami. Kobiety zaś podczas wieczornej mszy starały się część tego ziarna podnieść, gdyż nadzwyczajnie sprzyjało nośności kur.

Znak czasu No cóż, dawni Polacy znacznie bardziej celebrowali czas między Bożym Narodzeniem a świętem Trzech Króli. Był dla nich – takie mam wrażenie – znacznie bardziej świąteczny niż dla nas. Znacznie bardziej podniosły.

Kutią też nikt nie rzuca do powały, bo sufitu szkoda, a o liczbie kop zboża dowiemy się niezawodnie z radia lub od kupców, prowadzących handel międzynarodowy. I kto dziś po pasterce pójdzie do potoku, by obmyć nogi, aby się nas choroby nie imały? Zaś potrawy na wigilijnym stole też bardziej z supermarketów, niż dzieła z rąk własnych. Ech, czasy takie… ( JJK)

Alkohol i… sny Wódka? No cóż, bardzo trafnie kościół nawołuje, by szczególnie w święta kościelne nie używać napojów wyskokowych. Tymczasem w dawnej Polsce wódka musiała być w każdym domu tego dnia, aby się… szczęściło. Także – skoro zarówno Wigilia, jak i okres od niej do Trzech Króli, mają właściwości wróżebno-magiczne – pijaczkowie raczyli się gorzałką, aby jej nie zabrakło w całym roku. Nawiasem mówiąc, wielkie znaczenie informacyjno-wróżebne miały też sny od Wigilii do Trzech Króli. Sny w tym czasie odpowiadały przyszłym dwunastu miesiącom, ponoć niekiedy dzień po dniu.

Drugi dzień świąt W dawnej Polsce bardzo istotny był drugi dzień świąt, czyli tzw. św.

Szczepan, gdyż był to zwyczajowy

09 swieta 2015 part 2.indd 9

08/12/2015 19:46:27

święta, święta

Sainsbury’s poleca 12 potraw ś

7

8

9

Sałatka Świąteczny śledziowa makowiec z jabłkiem, burakiem i rodzynkami

Składniki: 0,5 kg maku  0,85 l mleka  200 g cukru + 3 łyżki  250 g masła  100 g drożdży  10 jajek  300 g bakalii wg uznania  łyżeczka aromatu migdałowego  1 kg mąki  16 g cukru waniliowego

Składniki: pół kg śledzi  2 cebule  2 jabłka  2 małe buraczki upieczone  100 g przecieru pomidorowego  2 łyżki rodzynek  4 łyżki octu winnego  pół szklanki oleju rzepakowego  łyżeczka cukru  2 ziarna ziela angielskiego  listek laurowy Sposób przygotowania: Śledzie, jeśli są solone, namoczyć w wodzie kilka godzin. Opłukać, osuszyć i pokroić w kawałki.

Cebulę pokroić w półplasterki i zeszklić na kilku łyżkach oleju. Do zeszklonej cebuli dodać przecier pomidorowy, rodzynki, ocet, resztę oleju, przyprawy i gotować minutę. Zostawić do ostygnięcia.

Jabłka oczyścić z gniazd nasiennych, pokroić w cienkie plasterki. Buraki obrać, pokroić w małe, cienkie kawałki. Zimny sos wymieszać ze śledziami, jabłkiem i burakami. Pozostawić w chłodnym miejscu na kilka godzin, najlepiej na cały dzień.

Sposób przygotowania: Mak sparz we wrzątku, a później gotuj w mleku (do gotowania potrzeba 0,5 litra, resztę odlej), aż będzie miękki. Następnie mak pozostaw w mleku (najlepiej na kilka godzin lub całą noc). Przemiel mak dwukrotnie, np. maszynką do mielenia mięsa.

Utrzyj masło z cukrem i 5 żółtkami. Masę dodaj do maku. Bakalie pokrój na małe kawałki. Do masy makowo-maślanej dodaj pokrojone bakalie i olejek migdałowy. Z 10 białek ubij sztywną pianę. Dodaj pianę do masy makowej.

Karp wigilijny Składniki: 1 karp o wadze około 1,5 – 2 kg (karpia można zastąpić łososiem)  4 cytryny  sól  mąka  bułka tarta  olej do smażenia Sposób przygotowania: Karpia pokroić i podzielić na dzwonka. Wycisnąć sok z 3 cytryn, 1 cytrynę pokroić na plasterki.

Karpia obtoczyć w soku z cytryny i obłożyć plasterkami. Pozostawić w naczyniu na 30 min.

Rozgrzać olej na patelni. Osuszyć dzwonka, posolić i obtoczyć w wymieszanej mące z bułką tartą.

Smażyć na patelni do uzyskania złotego koloru.

Drożdże posyp cukrem (3 łyżeczkami) i odstaw w ciepłe miejsce. Mąkę wymieszaj z cukrem waniliowym. Gdy drożdże zaczną się „spieniać”, dodaj je do mąki, dodaj również 5 żółtek i mleko.

Wyrób ciasto na gładką masę. Podziel ciasto na 6 porcji, rozwałkuj. Na rozwałkowane fragmenty ciasta nakładaj masę makową, zostawiając brzegi wolne. Zwijaj makowce w rolady. Każdą roladę owiń papierem do pieczenia. Ułóż zawinięte papierem makowce w blaszce.

Piecz przez ok. 35-40 minut w temperaturze 200 stopni C.

Sainsburys.co.uk Przedstawione składniki dostępne w wybranych sklepach Sainsbury’s i zależne od dostępności. Można dobrze żyć, taniej niż myślisz, korzystając z ofert sklepów Sainsbury’s.

Dane na podstawie cen z października 2015. Więcej informacji znajdziesz na stronie sainsburys.co.uk/livewellforless

10 swieta 2015 part 2.indd 10

08/12/2015 19:46:29

święta, święta

w świątecznych

10

2

część

11

12

Sernik polski

Ryba po grecku

Ciasto: 125 g mąki  55 g cukru  ½ łyżeczki proszku do pieczenia  55 g masła  1 duże żółtko  2 łyżki kwaśnej śmietany Masa: 75 g miękkiego masła  150 g cukru pudru  2 duże jaja (oddzielone zółtka i białka)  1 łyżeczka wanilii  2 łyżki kwaśnej śmietany  500 g twarogu, przeciśniętego przez sitko lub zmiksowanego w robocie kuchennym  świeże jagody lub truskawki do udekorowania.

Składniki: 1kg filetów z ryby (najlepszy będzie dorsz lub mintaj)  2 cebule  2-3 marchewki  ½ selera  1 pietruszka  4 łyżki przecieru pomidorowego  1,5 szklanki mąki pszennej  olej do smażenia  2 jajka  szklanka wody  sól  pieprz

Podstawa: 1. W ymieszaj w misce lub robocie kuchennym mąkę, cukier i proszek do pieczenia. W całość wetrzyj masło. W osobnej misce, wymieszaj żółtka z kwaśną śmietaną, a następnie dodaj to do mieszanki z mąką, mieszajac tak długo, aż wszystkie składniki się połączą. Zawiń ciasto w folię kuchenną i włóż do lodówki na 20 minut.

2. N agrzej piekarnik do 200°C/180°C. Lekko wysmaruj blaszkę 23-centymetrową. Rozwałkuj ciasto na wielkość blaszki i wyłóż nim dno, równo uciskając. Włóż do piekarnika i piecz przez 10-15 minut, aż ciasto nabierze lekko złotego koloru i będzie suche. Zmniejsz temperaturę piekarnika do 180°C/160°C z termowentylacją.

Sposób przygotowania: Jajko roztrzep z solą i pieprzem. Filety rybne pokrój na kawałki (około 5-7 cm długości). Obtaczaj filety najpierw w roztrzepanym jajku, a następnie w mące. Smaż filety na rozgrzanym oleju, aż będą złociste. Kiedy ryba będzie już usmażona, zdejmij ją z ognia i odstaw. Cebulę obierz i posiekaj.

Następnie przesmaż. Marchew, pietruszkę i selera obierz.

Warzywa zetrzyj na grubej tarce. Dodaj je do cebuli. Dodaj również wodę, sól, pieprz.

Duś wszystko na niewielkim ogniu przez 30-40 minut (do miękkości). Dodaj przecier pomidorowy i duś przez kolejne 5 minut.

Na półmisek wykładaj naprzemiennie rybę i warzywa.

Masa: 1. W dużej misce lub robocie kuchennym wymieszaj masło z cukrem na lekką i puszysta masę.

2. W bij w masę żółtka jajek, wanilię oraz kwaśną śmietanę i dokładnie wymieszaj. Następnie wmieszaj dokładnie twaróg.

3. W osobnej misce, ubij białka jajek na sztywną pianę. Delikatnie połącz z resztą dodając po trochu i mieszając. Wlej całą masę na blaszkę.

4. P iecz przez 40-45 min. lub do momentu, gdy środek sernika będzie tylko delikatnie miękki.

Pierogi ruskie z boczkiem Sokołów Składniki: 1 łyżka oliwy z oliwek lub oleju roślinnego  200 g boczku Sokołów pokrojonego w paseczki  1 cebula, posiekana  400 g – 1 opakowanie pierogów ruskich firmy Virtu  posiekana natka świeżej pietruszki do posypania (według uznania)  zielona sałata, do podania Sposób przygotowania: 1. P odgrzej oliwę na patelni, dodaj boczek i cebulę.

Smaż na wolnym ogniu, aż cebula będzie miękka i nabierze złotego koloru, przez około 20 minut.

2. W międzyczasie, w dużym garnku zagotuj osoloną wodę, a następnie do gotującej się wody wrzuć pierogi. Doprowadź znowu do wrzenia i gotuj przez około 5 minut, lub aż pierogi wypłyną na powierzchnię.

Dobrze odcedź pierogi i serwuj z boczkiem i cebulką na górze, posyp posiekaną pietruszką według uznania i serwuj z zieloną sałatą na boku.

Odstaw ciasto do całkowitego wystygnięcia, następnie wstaw do lodówki na co najmniej 4 godziny. Podawaj ze świeżymi jagodami lub truskawkami.

Przepis według receptury szefa kuchni roberta kusego

11 swieta 2015 part 2.indd 11

08/12/2015 19:46:33

święta, święta

Kiermasze świąteczne WINTER WONDERLAND

WINTERVILLE

11:00 – 17:00. Wstęp bezpłatny craftyfoxmarket.co.uk Na tym jarmarku swoje unikatowe produkty sprzedają artyści i projektanci przedmiotów użytkowych. Można tu kupić oryginalne ozdoby i wykonane ręcznie lub ręcznie zdobione przedmioty codziennego użytku.

Do 3.1.2016. Hyde Park, Londyn W2 2UH. Otwarte: codziennie 10:00 – 22:00.Wstęp bezpłatny hydeparkwinterwonderland. com Największy jarmark świąteczny w Londynie połączony z wesołym miasteczkiem, lodowiskiem, lodowym pałacem i cyrkiem.

Winter Wonderland oferuje przejażdżkę na kole widokowym, z którego można podziwiać panoramę miasta, a także ekstremalne doznania w parku rozrywki.

Osobom o słabszych nerwach, a przede wszystkim dzieciom, polecamy jedną z karuzeli vintage.

CRAFTY FOX MARKET 12 - 13.12.2015 CLF Art Cafe, The Bussey Building, 133 Rye Lane, Peckham, Londyn SE15 4ST. Otwarte:

SOUTHBANK CENTRE WINTER FESTIVAL

Do 23.12.2015. Crown Gate, Victoria Park, Tower Hamlets, Londyn E3 5TB. Otwarte: pon.

– czw. 15:00 – 22:00, pt. 15:00 – 22:30, sob. 11:00 – 22:30, niedz. 11:00 – 22:00.

Wstęp bezpłatny

southbankcentre.co.uk Najbardziej zatłoczony i oblegany przez turystów kiermasz, położony na promenadzie przy Tamizie.

Tradycyjne drewniane domki są wypełnione rękodziełem, ekologicznym jedzeniem, słodkościami i ozdobami.

Kew Gardens

winterville.co.uk To kiermasz z wyjątkowo bogatą ofertą dodatkowych atrakcji. Na miejscu jest lodowisko, dyskoteka na wrotkach i ogromny namiot, w którym wystawiane są alternatywne spektakle. Odbywają się tam także klubowe noce z muzyką techno. Na miejscu można spróbować tradycyjnego grzanego wina, a także niefiltrowanego piwa z małych, często rodzinnych browarów.

Do 24.12.2015.

Belvedere Road, Londyn SE1 8XX. Otwarte: niedz. – czw. 11:00 – 21:00, pt. – sob.

11:00 – 22:00. Wstęp bezpłatny

wędliny, przetwory z owoców, czekolada i oczywiście grzane wino.

REAL FOOD CHRISTMAS MARKET 2013 Do 23.12. Plac przed stacją King’s Cross, Londyn N1C 4QP. Stacja: King’s Cross.

Otwarte: codziennie 12:00 – 19:00. Wstęp wolny realfoodfestival.co.uk Największy wybór jedzenia i napojów, w tym wiejskie sery,

25.11. – 2.01.2016.

Kew Gardens, Kew, Richmond, Surrey TW9 3AB. Stacja: Kew Gardens. Otwarte codziennie 17:00 – 22:00. Bilety: od £16 kew.org/christmas Tunel świateł, śpiewające krzaki, święty Mikołaj z elfami, podświetlane dekoracje, a do tego stoiska z jedzeniem i prezentami. Dla najmłodszych – wiktoriańska karuzela. To wszystko stworzy w ogrodach Kew Gardens wyjątkowy świąteczny klimat.

Największe wrażenie zrobi z pewnością efektownie podświetlona palmiarnia. Warto też dodać, że to właśnie w ogrodach Kew, w 1790 roku, ustawiono jedną z pierwszych angielskich choinek.

Kew Gardens

12 swieta 2015 part 2.indd 12

08/12/2015 19:46:36

święta, święta

13 swieta 2015 part 2.indd 13

08/12/2015 19:46:37

święta, święta

LODOWISKA W LONDYNIE EYESKATE

zatłoczonych miejsc w Londynie – na brzegu Tamizy w cieniu London Eye. Koło widokowe i rzeka tworzą wyjątkowo oryginalną scenerię. Kupując bilety na lodowisko i London Eye można liczyć na zniżkę.

SOMERSET HOUSE ICE RINK

Do 03.01. EDF Energy London Eye, Riverside Building, County Hall, Westminster Bridge Road, SE1 7PB. Stacja: Waterloo. Otwarte: codziennie 10:0021:00. Bilety: od £9.45 www.londoneye.com Lodowisko Eyeskate jest położone w jednym z najbardziej

Jedno z lodowisk stanęło w samym sercu dzielnicy finansowej.

Uważajcie, bo w świecie wielkiej finansjery noga wyjątkowo łatwo może się powinąć, szczególnie na ślizgawce.

WINTERVILLE

CANARY WHARF ICE RINK

Do 10.01. Somerset House, The Strand, WC2R 1LA. Stacja: Temple, Charing Cross, Covent Garden. Otwarte codziennie 10:00 22:30. Bilety: od £7.50 www.somersethouse.org.uk/ ice-rink

W ramach weekendowych rozrywek polecamy ruch na świeżym powietrzu, a o tej porze roku najlepiej poruszać się na łyżwach. Lodowisko w Somerset House to najbardziej “elegancka” ślizgawka w Londynie, położona na dziedzińcu monumentalnego budynku.

Do 27.02.2016. Canada Square Park, Canary Wharf, E14 5AH. Stacja: Canary Wharf.

Otwarte: pon.-czw.

10:00-22:15, pt. sob. 10:00-22:45, niedz. 10:00-21:00.

Bilety: dzieci £9.95, dorośli (powyżej 13 lat) £14.50. www.icerinkcanarywharf.co.uk Jazda figurowa na lodzie w otoczeniu zerkających zazdrośnie przez okna maklerów, bankierów i rekinów biznesu? Takie kontrasty tylko w Canary Wharf.

Do 23.12.2015.

Victoria Park, East London, E3 5TB. Otwarte: codziennie 10:00 – 22:00. Bilety: dzieci od £8.50, dorośli od £12.50 (lokalni mieszkańcy £5.50).

14 swieta 2015 part 2.indd 14

08/12/2015 19:46:39

święta, święta Lodowisko położone w środku zimowego miasteczka. Obok znajduje się bożonarodzeniowy kiermasz, dyskoteka na wrotkach i ogromny namiot, w którym odbywają się koncerty.

NATURAL HISTORY MUSEUM ICE RINK

się w ciepłych murach Natural History Museum czy pobliskiego Science Musem, oglądając aktualne wystawy.

HAMPTON COURT PALACE ICE RINK

WINTER WONDERLAND ICE RINK Do 03.01.2016. Hyde Park, W2 2UH. Stacja: Hyde Park Corner.

Otwarte: codziennie 10:00-22:00. Bilety: Bilety: dzieci £9.50, dorośli (powyżej 13 lat) £14.50. www.hydeparkwinterwonderlabd. com Lodowisko to jedna z atrakcji zimowego miasteczka Winter Wonderland w Hyde Parku.

Szczególnie popularne wśród rodzin z dziećmi. Wyróżnia się wiktoriańskimi ozdobami oraz efektownym oświetleniem, zbudowanym ze 100 tysięcy lampek.

Do 03.01.2016. Natural History Museum, Cromwell Road, SW7 5BD. Stacja: South Kensington.

Bilety: dzieci £8.80, dorośli £12.65.

Bajkowe lodowisko przy Muzeum Historii Naturalnej oferuje oprócz tafli głównej, także mniejszą ślizgawkę dla najmłodszych. To zatłoczone o każdej porze roku miejsce teraz przeżywa prawdziwe oblężenie, szczególnie w weekendy.

W pobliżu znajduje się wiele atrakcji dodatkowych atrakcji – barek z ciepłymi napojami i karuzela. Zziębnięci mogą ogrzać

Do 04.01.2016. Hampton Court Palace, East Molesey, Surrey, KT8 9AU. Stacja: Hampton Court. Otwarte: codziennie 10:0022:00. Bilety: dzieci od £8.50, dorośli od £13.00.

WESTFIELD LONDON ICE RINK Do 03.01.2016. Ariel Way, White City, Londyn W12 7SL. Stacja: White City, Shepherd’s Bush.

Otwarte codziennie w godzinach otwarcia galerii. Bilety: dorośli od £10, dzieci od £8 Zadaszone lodowisko w samym sercu galerii handlowej Westfield w Shepherd’s Bush.

www.thehamptoncourticerink.co.uk Na wizytę na lodowisku w Hampton Court Palace warto zarezerwować cały dzień i przy okazji zwiedzić sam pałac. Jego początki sięgają XVI wieku kiedy zaczęła się seria przebudów, w wyniku których budowla nabrała renesansowego kształtu. W 1528 roku pałac przejął król Henryk VII, a później użytkowali go kolejni angielscy monarchowie.

15 swieta 2015 part 2.indd 15

08/12/2015 19:46:40

święta, święta

Święta, święta i… po świętach Każdy szanujący się „shopoholik” wie, że Londyn po świętach Bożego Narodzenia oznacza tylko jedno – wielkie wyprzedaże! Mimo kuszących okazji w internecie brytyjska stolica to nadal miejsce, gdzie w tym czasie można upolować najwyższej jakości produkty w najniższych cenach. Najsłynniejsze londyńskie sklepy oferują nawet do 75 proc. obniżki w tym okresie.

Doradzamy, co, gdzie, za ile i jak kupować.

016 swieta 2015 part 2.indd 16

08/12/2015 19:46:42

święta, święta

M

edia angielskie pisały jakiś czas temu, że przez wyjątkowo mroźną pogodę sklepy na brytyjskich high streets straciły aż do miliarda funtów. Badania wskazują również, że konsumenci stają się coraz bardziej pesymistyczni z powodu kryzysu ekonomicznego i stanu swoich finansów w okresie świątecznym.

Jak donosiło BBC, sprzedaż w samym Londynie spadła w grudniu 2010 r. aż o 28,6 proc.

Czy pogoda i problemy finansowe Brytyjczyków powstrzymają ich jednak od wyruszenia na łowy podczas najbliższych wyprzedaży?

i turystów, wydających tysiące funtów na „superokazje”, które, jak się później okazuje, nie do końca były okazjami.

Poświąteczne wyprzedaże sprawiają, że nasz mózg szaleje i działa jak w amoku.

Coroczna pokusa

Dla niektórych skorzystanie z wyprzedaży staje się misją strategiczną, a co sprytniejsi planują zakupy z wyprzedzeniem, żeby nie ominęły ich najlepsze okazje.

Każdego roku w centrum Londynu obserwujemy ten sam fenomen – tłumy zahipnotyzowanych klientów, zarówno londyńczyków, jak

wyprzedaży – przyznaje 31-letnia Ewa, pracująca w PR w Londynie.

Zimowa wyprzedaż w Londynie zaczyna się już w drugi dzień świąt Bożego Narodzenia. Przed wieloma sklepami ustawiają się wtedy kolejki najbardziej zagorzałych amatorów okazyjnych zakupów, zdecydowanych za wszelką cenę dostać się do sklepu jako pierwsi. Większość wyprzedaży trwa prawie do końca stycznia, a dodatkowe obniżki cen wprowadzane są w ostatnim tygodniu.

– Nie potrafię odeprzeć się pokusie. Można powiedzieć, że żyję od wyprzedaży do

– To właśnie wtedy warto wydać pieniądze i kupić klasyczne ubrania, na które normalnie nas nie stać. Jednym ze sposobów, jaki praktykuję, jest kupowanie czegoś na następny sezon. Np. w sierpniu kupiłam 5 golfów za cenę jednego. Odczekuję też często kilka dni, ponieważ ceny cały czas spadają – dodaje Ewa. – Potrafię wstać wcześnie rano i koczować przed sklepem tylko po to, aby zgarnąć najlepsze produkty – opowiada 22-letnia Brytyjka Ann. – W mojej rodzinie większość prezentów kupujemy sobie po świętach, to właśnie wtedy można dostać wymarzone ciuchy za pół ceny – dodaje.

Jak mądrze kupować?

Istnieją sposoby, poparte

nauką i psychologią, które powstrzymują nasze prymitywne instynkty przed wydawaniem ciężko zarobionych pieniędzy na produkty, poniekąd nam zbędne.

Psycholog instytutu badawczego Synovate Tim Dension radzi, jak oprzeć się pokusie: – Pamiętaj, kluczem do najbardziej efektownych zakupów jest nabywanie tylko tych ciuchów, butów i dodatków, które naprawdę ci pasują i rzeczywiście są w twoim stylu. Nie kupuj 15-centymetrowych szpilek czy dżinsów, do których wciśniesz się tylko, jeśli schudniesz kilka kilogramów. Kupuj tylko te dodatki, których naprawdę potrzebujesz.

Nie przegap „okazji” – Podczas wyprzedaży nie patrzymy na cenę. Najważniejsze, że jest to „superokazja” –

017 swieta 2015 part 2.indd 17

08/12/2015 19:46:45

święta, święta twierdzi Denison. – Czujemy się poganiani. Jesteśmy jak zahipnotyzowani i wydaje nam się, że wszystko jest dużo tańsze, niż zwykle. Jesteśmy pod wrażeniem 75-procentowej obniżki i nie myślimy o cenie, jaką w rzeczywistości płacimy – dodaje.

Co, gdzi e, Kobiety lepiej ki edy „polują” ile i za – Zarówno kobiety, jak i mężczyźni potrafią ślepo wydawać podczas wyprzedaży, e ni dy w Lon ale w inny sposób – twierdzi

Denison. – Mężczyźni nie zawsze wiedzą, ile dany produkt kosztuje bez zniżki, tylko dlatego, że mniej kupują. Kobiety natomiast są lepsze w odnajdywaniu najlepszych ofert, aczkolwiek zamiast liczyć, ile tak naprawdę wydały, skupiają się na tym, ile zaoszczędziły – mówi.

Brytyjka Amy z Brighton zawsze bierze ze sobą notatnik i długopis, kiedy wybiera się na wyprzedaże.

Westfield – z 265 sklepami pod jednym dachem; jesteśmy pewni, że podczas wyprzedaży nie wyjdziemy stamtąd z pustymi rękami.

House of Fraser – to miejsce dla nieco młodszych poszukiwaczy wyprzedaży, zawierające takie sklepy, jak Miss Sixty czy Warehouse.

Harrods – cięcie cen rozpoczyna się 27 grudnia, a kończy 23 stycznia.

Selfridges – wyprzedaże w słynnym Selfridges na Oxford Street rozpoczynają się już w Boxing Day, czyli drugiego dnia świąt. To jedno z najsłynniejszych miejsc na wyprzedaże w Europie.

Harvey Nichols – wyprzedaże od 26 grudnia – obniżki na ciuchy od najlepszych projektantów, akcesoria, kosmetyki i wiele innych produktów.

John Lewis – przy prawie pół miliona produktów, od guzików i spinek po łóżka i poduszki – nic dziwnego, że to jeden z najpopularniejszych celów zagorzałych klientów.

Liberty – ten imponujący dom towarowy oferuje wszystko: od książek po buty Manolo Blahnika.

Wyprzedaże zaczynają się 26 grudnia.

Debenhams – najsłynniejszy, jeśli chodzi o brytyjskie marki, takie jak Jasper Conroan, Frost French i wiele innych. W całej Wielkiej Brytanii i Irlandii znajdują się 153 sklepy Debenhams.

Fortnum&Mason – znany z najlepszych produktów spożywczych. W sklepie na Piccadilly masz szansę zakupić najbardziej luksusowe jedzenie dużo taniej, niż zwykle, od 27 grudnia.

– Podczas oglądania ciuchów, jak coś mi się spodoba, notuję to: co to jest, jaką ma cenę, w jakim sklepie się znajduje. Jak skończę, wracam w to miejsce; jeśli dany produkt dalej tam jest, a ja nadal czuję, że go chcę, to go kupuję.

Często jednak, jak wracam, dana rzecz już nie wydaje mi się taka wyjątkowa, a jeśli już tego nie ma, znaczy, że dobrze, że nie kupiłam, bo będzie następne, i tańsze – doradza Amy.

Nadmierne kupowanie daje nam „kopa” Kiedy widzimy coś, co nam się podoba, w naszym mózgu następuje wybuch tzw. dopaminy – substancji chemicznej, która działa podobnie do heroiny. Taki „haj” chemiczny nie pozostaje z nami długo, ale możesz mieć go permanentnie, jeśli uważasz, że wyprzedaże dają ci „pozwolenie”, aby bez przerwy kupować.

018 swieta 2015 part 2.indd 18

08/12/2015 19:46:45

święta, święta

Panuje również tzw. społeczna konkurencja, związana z zawodem, jaki czujemy, jeśli znajomi lub rodzina znajdą lepsze okazje. Badania na 2 tys. kupujących przeprowadzone przez Corinne Sweet, psychologa konsumentów, dla YouGov pokazały, że 78 proc. kupujących odczuwa ukryty zawód i poczucie winy, kiedy inni znajdują lepsze oferty, niż oni.

Bierz gotówkę Badania udowodniły, że płacenie gotówką jest dużo boleśniejsze niż kartą.

Fizyczne wydawanie pieniędzy stymuluje w naszym mózgu rejony, które wprawiają nas w dyskomfort psychiczny.

Dlatego na wszelki wypadek wybierając się na wyprzedaże, warto zamiast karty płatniczej zabrać gotówkę.

Uważaj na świąteczne kolory Kupuj z facetem!

– Sprzedawcy mają w zwyczaju zwracać naszą uwagę, używając czerwono-białych kolorów dla produktów znajdujących się na wyprzedaży, ponieważ kojarzą nam się one ze świętami i miłym czasem – twierdzi Denison. To działa, co sklepy używające innych kolorów z przykrością potwierdzają.

Pamiętaj więc, aby nie mylić tych kolorów z najlepszą okazją.

Mężczyźni zawsze się stresują podczas zakupów.

Udowodniono, że para może robić zakupy razem przez 70 minut, dopóki nie zacznie się kłócić. Mężczyźni szybciej mają dosyć, podczas gdy kobiety chcą szukać dłużej.

Jeśli więc nie chcesz za dużo wydać, zabierz na zakupy chłopaka.

019 swieta 2015 part 2.indd 19

08/12/2015 19:46:47

święta, święta

PRIVATE MEDICAL CENTRE Polska Przychodnia - oddział Acton

 0208 993 4444

www.pmc-medic.com

-10% *

Dentystyczne wypełnienie estetyczne *

Oferta ważna za okazaniem kuponu do 31.01.2016

profesjonalne usługi sprzątające dla biur, sklepów, szkół, restauracji, barów oraz małych i dużych przedsiębiorstw SARA-INT LTD

20% zniżki 020 8846 3615 ext. 242

Bajecznie świąteczne e w o t a b a r kupony h c y z s a n a l d czytelników swieta 2015 part 2.indd 20

08/12/2015 20:09:15

061

612-MAKIETA 3 42-63.indd 61

08/12/2015 19:41:40

062 Depresja i kolory CAFÉ COOLTURA ZDROWIE

Grażyna Woźniak, MW Media

»

– Kolor wpływa na reakcje chemiczne organizmu. Skóra ludzkiego ciała w 80 procentach wchłania barwne promienie. Może wpływać zdrowotnie i wywoływać określone nastroje. Nie bez znaczenia są więc barwne akcenty dominujące w naszej szafie – twierdzi Zbigniew Kocik, socjolog i kulturoznawca, prezes stowarzyszenia „Poznaj samego siebie” z Łodzi.

Czerwień to barwa witalności. Doskonale zdynamizuje nasze działania. Powinny jej jednak unikać osoby nadmiernie pobudliwe, bo może rozbudzić w nich agresywność. Amatorzy czerwieni gustują w miłości, która z uduchowieniem niewiele ma wspólnego. – Właściciele lokali gastronomicznych, decydując się na czerwony wystrój wnętrza, powinni się spodziewać, że ich klienci nie będą wysiadywać przy stolikach. Konsumpcja będzie szybka. W barach, gdzie serwuje się mocne trunki, czerwień może sprowokować krewkich klientów. O bójkę więc tam nie trudno – twierdzi Kocik.

W chromoterapii barwę tę stosuje się w „wychodzeniu” z zaburzeń krążenia. Czerwień pobudza pracę serca, tętno.

Wskazana jest więc dla osób nadmiernie ospałych, flegmatycznych. Kolor ten jest również sprawdzonym środkiem na zwiększenie systemu odpornościowego naszego organizmu.

Balowanie w pomarańczach

– Gustowanie w różach to oznaka bardziej uduchowionego usposobienia. Lokatorzy mieszkań z elementami tej barwy są spragnieni bezpieczeństwa. Dla przygnębionych czy zmęczonych życiem najbardziej wskazany będzie kolor pomarańczowy. Podziała jak środek antydepresyjny. Nie tylko pobudzi nasz optymizm, ale zwiększy potencjał twórczy. Przyjęcia czy zabawy w pomarańczowej oprawie z pewnością nie będą monotonne – zapewnia Zbigniew Kocik.

W pomarańczach gustują ludzie tolerancyjni, otwarci, z dużą odpornością na

stresy, bóle barków czy dolegliwości kręgów szyjnych i stawów. Dla zapewnienia skuteczności twórczych działań czy przezwyciężania konfliktów, najbardziej pomocny będzie kolor żółty.

Negocjacje bez granatów

Antybólowo podziała na nas dawka zieleni. Doskonale zharmonizuje nasz organizm. Nawet krótki wypoczynek w zielonej oprawie podziała jak akumulator nadwątlonych sił witalnych. Z reguły kolor ten preferują osoby zrównoważone, o jasno sprecyzowanych poglądach, potrafiące też skutecznie bronić swoich racji.

Negocjacje z granatami w tle nie będą miały powodzenia. Podobnie jak zieleń, granatowy skutecznie podziała na system nerwowy i układ oddechowy. Może okazać się dobrym likwidatorem bezsenności, nerwobóli.

– Imprezy w niebieskich czy granatowych barwach nie będą najlepszym pomysłem. Potrawy serwowane w niebieskich zastawach będą konsumowane wolno i w niewielkich ilościach. Biesiadnicy zaś staną się nadmiernie powściągliwi i małomówni – twierdzi Zbigniew Kocik. «

Zadzwoń i zapytaj

O OGŁOSZENIE

RAMKOWE 020 8846 3614

612-MAKIETA 3 42-63.indd 62

08/12/2015 19:41:41

063

612-MAKIETA 3 42-63.indd 63

08/12/2015 19:41:42

064

OGŁOSZENIA DROBNE + USŁUGI

JM OWAN IA JAKUWZAMIEŚCIĆ AG A! ZM IA N A TE RM IN U PR ZY

CZ N YM OG ŁO SZ EŃ W OK RE SI E ŚW IĄTE które mają Narodzenia wszystkie ogłoszenia,

OGŁOSZENIE

Bożego zku ze zbliżającymi się świętami grudnia, do godziny 9.00.

Uprzejmie informujemy, że w zwią e do redakcji do poniedziałku 21 słan prze być inny pow nia, grud 26 z u do godziny 9.00. azyn mag UWAGA! Ogłoszenia przyjmowane w wydaniu są do PONIEDZIAŁKU ukazać się imy przesłać do środy 23 grudnia, wydaniu z 2 stycznia 2016 r. pros ane w15.00 likow opub DO GODZ. 15.00.

Ogłoszenia przesłane po godzinie aną zost e któr te, i Z kole opublikowane będą w następnym wydaniu Cooltury ŻYCZYMY WESOŁYCH ŚWIĄT (decyduje godzina otrzymania ogłoszenia przez redakcję, w związku z tym prosimy o wcześniejsze wysyłanie ogłoszeń).

sms

81616

Koszt ogłoszenia £1 + standardowa opłata operatora Wpisz: CL (spacja) kod (spacja) treść ogłoszenia.

Przykład: CL 01 Wynajmę pokój... 079 111X111X Koniecznie podaj numer telefonu w treści smsa taki sam jak ten z którego wysyłasz!

mieszkania do wynajęcia SMS:

81616 KOD: 01

cooltura.co.uk

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 62

Kody działów: CL 01 CL 02 CL 03 CL 04 CL 05

mieszkania wynajmę mieszkania szukam praca dam praca szukam kupię

internet

CL 06 CL 07 CL 08 CL 09

sprzedam auto-moto randka w ciemno inne

cooltura.co.uk

Uwaga! Ogłoszenia drobne (£1) reklamujące jakąkolwiek działalność usługową lub handlową, nie będą zamieszczane.

Ten typ ogłoszeń można zamieścić, jako ogłoszenie ramkowe (szczegóły poniżej), kontaktując się z DZIAŁEM MARKETINGU.

ramkowe Telefonicznie:

> Mitcham Mam duza jedynkę dla

(usługi) Ramka do 15 słów

020 8846 3614 £ 25 +vat lub online: cooltura.co.uk (postępuj według instrukcji)

Warunki:

Ramka do 25 słów

£ 30 +vat

1. Wszystkie ogłoszenia drobne przyjmowane są do poniedziałku do godziny 15.00. Każde ogłoszenie wysłane po tej godzinie zostanie zamieszczone w następnym numerze.

2. Ogłoszenia wysłane z innego numeru niż podany w ogłoszeniu zostaną odrzucone, ogłoszenia napisane drukowanymi literami zostaną odrzucone (OPŁATA ZA OGŁOSZENIE NIE PODLEGA ZWROTOWI).

3. Dopuszczalna długość ogłoszeń drobnych to 160 znaków.

4. Gdy treść ogłoszenia jest obraźliwa lub przekracza zasady powszechnie przyjętych norm społecznych, redakcja zastrzega sobie prawo do nie umieszczania ogłoszeń. Prosimy o prawidłowe podawanie numerów telefonów. W przypadku podania niepełnego numeru (czyli zawierającego mniej niż 11 cyfr) ogłoszenie nie zostanie wydrukowane. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń i zastrzega sobie prawo do ich skracania oraz do nie umieszczania bez podawania przyczyny.

5. Wszelkie ogłoszenie dot. usług towarzyskich nie będą zamieszczane.

6. Ogłoszenia (szczególnie te przesłane SMS-em) drukowane są w oryginalnej treści i pisowni.

612-MAKIETA 4 64-91.indd 64

Wynajmę pokój jednoosobowy na Putney / Barnes (SW15). Dom jednorodzinny, pełne wyposażenie, duża kuchnia, dwie łazienki. Darmowy parking.

Internet. £80/tydzień + 2 tyg. depozytu. Rachunki wliczone. Tel. 07462663981. dziewczyny do wynajęcia w czystym domu, blisko Mitcham tram stop . £100 za tydzień oraz 1 tydzień depozytu. Tel 07980295558 Ewa.

> Acton Vale przy Uxbridge Road pokoj2 inter. TV polska ogrod parking 3 osoby w domu. 07875024389 > Duży, świeżo odmalowany pokój w czystym dużym domu z ogrodem do wynajęcia od zaraz. Szukam lokatora spokojnego, pracującego, czystego bez nałogów. 07714241877 > Enfield mam do wynajęcia pokój 2 i

jedynka na Enfield dobra warunki mieszkaniowe blisko polskego sklepów i przystanek autobusowy o więcej info prosze 07417562544

> Enfield mam do wynajęcia pokój 2 i jedynka na Enfield dobra warunki mieszkaniowe blisko polskego sklepów i przystanek autobusowy o więcej info prosze 07417562544 > Enfield, EN1 4HG, 3 pokojowy dom z ogrodem, £1450/miesiecznie + rachunki. 2 podwojne sypialnie, 1 pojedyncza, lazienka z wanna, salon, ladna kuchnia.Dostepne od 02/12/2015. 02088851890, 07436582103, 07715677401. > Greenford Wynajme tanio pokój jednoosobowy lub dwuosobowy w

okolicy Greenford Red Lion Tel. 07828054106, 07983996731.

> Hounslow. jedynka w domu z ogrodem. blisko komunikacji i sklepów. tel.07523510272 > Mitcham mam duza jedynkę dla dziewczyny do wynajęcia w czystym domu, blisko Mitcham tram stop . £100 za tydzień oraz 1 tydzień depozytu. Tel 07980295558 Ewa. > Stockwell. Wynajme miejsce w pokoju we flacie czystym i spokojnym, 5 min. od st. metra, tel.07748348973 po 17.00-tej. > Tottenham, N17 6TN , 6 Pokojowy dom z ogrodem , £2350 miesiecznie + rachunki. 5 podwojnych oraz 1 mniejsza sypialnia, lazienka , 2 osobne toalety , kuchnia z jadalnia , ogrod .

Dostepny od ZARAZ. 02088851890, 07436792779, 07436582103. > Wembley Pokoje do wynajecia okolica Wembley (NW9)wysoki standard .Kontakt pod nr 07944307263 > Wood Green/Tottenham, N17 7QB, 3 Pokojowy dom z ogrodem , £1800 miesiecznie + rachunki . 3 podwojne sypialnie , osobny salon , kuchnia z wyjsciem na ogrod .

Dostepny od ZARAZ. 02088851890, 07436792779, 07436582103, 07436582104.

08/12/2015 19:42:45

065

612-MAKIETA 4 64-91.indd 65

08/12/2015 19:42:47

066

OGŁOSZENIA drobne + UsŁugi

praca dam

SMS:

81616 KOD: 03

cooltura.co.uk

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 62

Suzanne Neville are looking for an experienced seamstress who speaks good English to work full-time in our studio based on Harrow-on-the-Hill. Please contact Annabel: info@ suzanneneville.com.

Poszukuje doświadczonych Pań do sprzątania. Doświadczenie i referencje wymagane. Możliwość stałej współpracy lub prace dorywcze. Magdalena proszę dzwonić od Pn – Pt w godz 9.00 – 18.00 07985427487 Poszukujemy kierowców do rozwożenia gazet. Praca dodatkowa w czwartek/piątek wieczorem. Płatne od zrzutu. Chętnych proszę o kontakt. justyna@cooltura.co.uk / tel. 07969391967 Poszukujemy osob do sprzątania biur i domów prywatnych.

Doświadczenie mile widziane. Stawka £7.00/h. Osoby zainteresowane prosze o kontakt. cleaning@ saraint.co.uk tel.

07969391967

> Business development opportunity for English or Russian speaking people. London and Birmingham 07757422896 > Get some extra cash every month working in a marketing company.

Monthly payment and bonuses. Must speak English or Russian.

07778711662

w Internecie 07961222932

> Poszukujemy doświadczonej

kosmetyczki do pracy w soboty i jeden dzień w tygodniu w angielskim salonie spa. Wymagane NVQ level 3. Start od zaraz! 07970627188

> Poszukujemy 50-60os. na stanowisko magazynier. praca zmianowa. 7,5 - 8,5£/h Lokalizacja: Weybridge 01622823943 > Porzeba kelnerów, baristów i kucharzy do Thomas Chase visitors centre (Upminster) Osoba zainteresowana powinna byc dyspozycyjna 7 dni w tygodniu. D 07773674983

praca szukam

SMS:

81616 KOD: 04

cooltura.co.uk

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 62

> Malarz dekorator i nie tylko wykonuje również hydraulike stolarke elektryke itd wlasny van i narzedzia cis cscs nin itd podejmie prace tel 07873608707 > Malarz dekorator podejmie prace własne narzędzia doświadczenie i solidność 07902621050 Krzysiek > Malarz dekorator i nie tylko

wykonuje rowniez stolarke hydraulike elektryke itd wlasne narzedzia i van cscs utr nin podejmie prace tel 07873608707

> Elektryk- Hydraulik z 12 letnim doświadczeniem w angielskiej firmie z własnymi narzędziami i vanem szuka pracy. Certyfikaty NICEIC i Gas Safety.

Tel. 07707717053 > Elektryk z długoletnim doświadczeniem zawodowym, instalacje domestic & comercial szukam pracy. Pomogę przy awariach i problemach związanych z prądem 07883974669 > Plastrarze z wlasnymi narzędziami

szukają pracy gwarantujemy wysoka jakość i czystość Marcin 07515464677

> Kafelkarz, elektryk, ogolnobudow-

laniec szuka pracy przy remontach mam wlasne narzedzia tel.

07951975871 Arek

> Elektryk 13 lat w UK. Instalacje zgodne z 17 Edition. Fuseboxy.

Automatyka HW CH. Certyfikat NICEIC. Referencje. Insurance Policy. Szuka pracy. Pawel 07469234481

> Szukam milej pani do odprowadza-

> Elektryk z brytyjskimi uprawnieniami. Instalacje, bezpieczniki, przeróbki i usprawnienia, naprawy usterek. Tel. 07726141296

> Zarabiaj Przez Internet 24h na

> Malarz dekorator i nie tylko wykonuje również stolarke, hydraulike elektryke itd własne narzedzia i van cscs cis utr nin itd tel 07873608707

nia i odbierania dzieci ze szkoly 07928119733

dobę. Nauczę za darmo każdą osobę jak od podstaw wystartować i zarabiać

612-MAKIETA 4 64-91.indd 66

> Stolarz szuka pracy na cene wykonuje stolarke meblowa szafy, kuchnie, garderoby (sprayed) schody. itp. Tel.07988683016 > Tapeciarz malarz poszukuje pracy na dłużej w stabilnej firmie posiadam własne narzędzia transport , tel 07463227169 > Ksiegowa z doświadczeniem szuka pracy lub współpracy; księgowość firm, CIS, self-assessment, ltd, partnership, podatki, benefity. Londyn Kontakt 07522043231 > Elektryk NICEIC szuka pracy. Pelne

instalacje, fuseboardy, 07825268434

> Stolarz wykonuje stolarkę meblowa na cene szafy, kuchnie, 07988683016

> Sprzedam Vauxhall Astra sri 1.9 cdti, maunual, 2005r czarny w dobrym stanie. Po wymianie rozrzadu, pompy wody, filtrow ,klockow itd.07988785799

sprzedam SMS:

81616 KOD: 06

cooltura.co.uk

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 62

> Do sprzedania cztery opony w dobrym stanie po jednej zimie 235/50 R18 97H M+S Cena 200£ 07840289427 > Duzy polsko-angielski słownik 2 tomy, nowy 07523510272

> Ogolnobudowlaniec szuka pracy malowanie stolarka hydraulika 07873608707

> Gillette Mach-3 turbo(pakowane po 8 nożyków) sprzedam w atrakcyjnej cenie 07809116461

> Hydraulik Gas Safe szuka pracy.

Pełne instalacje, boilery, 07843676480

> Biuro na sprzedaż, N19, Holloway Road, przy głównej ulicy, parter, blisko stacji Archway, licencja A2, £12000, czynsz £750/mies. 2 pokoje, aneks kuchenny, toaleta. Ok. 45m2. Premium.

07715677401, 07436582104.

> Plastrarze z własnymi narzędziami szukają pracy gwarantujemy wysoka jakość i czystość Marcin 07515464677

inne SMS:

81616 KOD: 09

cooltura.co.uk

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 62

> English gentleman wishes to meet lady for friendship and exchanging language lessons.

07811327399

auto-moto SMS:

81616 KOD: 07

cooltura.co.uk

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 62

Opony Zimowe.

Wulkanizacja na Park Royal. Opony Nowe i Używane. Laserowa zbieżność kół na miejscu! Przystępne ceny! NW10 7UD Londyn 07776823881 02084514488 Pomoc drogowa 24h/7.

Skup, sprzedaż i złomowanie aut, darmowe holowanie powypadkowe, MOT. Paweł 07727244856

randka w ciemno SMS:

81616 KOD: 08

cooltura.co.uk

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 62

> Witam szukam dyskretna kobiete Wiktor 07732432389 > Witam szukam dyskretna kobiete z zachodniego Londynu Wiktor 07932432389 > Jestes fajny, zadbany, cieply i konkretny (28-40)? Odezwij sie. Nie pozalujesz. Ja 27 l. atrakcyjna i szczupla. Jestes w zwiazku? Nie dzwon! 074 7075 0110 > Poznam chłopaka ale tylko zadbanego, fajnego, konkretnego (28-40). Ja 27 atrakcyjna, zadbana, z pazurem. Na malo konkretne smsy nie odpisuje 074 7075 0110 > Szukam mężczyzny na dobre i zle, ktory umie docenic wartosc trwalego związku i czuje się równie samotny.

Kobieta 36 lat. 07786674294. > 41 latek wysoki po rozwodzie bez dzieci. Szukam kobiety z Londynu otwartej szczerej zdecydowanej na staly zwiazek 07772387104 > Mężczyzna 32 letni pozna fajna dziewczynę do niezobowiązujących spotkań w weekendy. Tel07752527785 > Szukam normalnej dziewczyny. kawaler 38 lat.07770933889

08/12/2015 19:42:48

067

telewizja satelitarna zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 62

Anteny satelitarne.

Montaż, fachowe ustawienie sygnału, akcesoria, Telewizja na kartę, nc+, polsat. 9 letnie doświadczenie Niskie ceny. Mariusz Domaradzki. 07523486296, mariusz-cyfra@wp.pl Satelitarna Telewizja Najszybsze i najlepsze rozwiązanie wszystkich twoich problemów. Ustawienia, montaż, polskie zestawy TNK Andrzej 07840650509 07423602647 Profesjonalny montaż i ustawienia anten satelitarnych. Sprzedaż całych zestawów oraz akcesoria. Tel 07725977203, 07902002757 Przemysław NC+, olsat – na umowę lub kartę, wymiany dekoderów, dodanie multiroomu, ustawianie anten – to wszystko w punkcie: 60 The Mall, Ealing Broadway W53TA, tel:02088101577, Instalacje: 07779631401 Zapraszamy

612-MAKIETA 4 64-91.indd 67

zdrowie i uroda zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 62

Polskie Kursy Kosmetyczne, 5 dniowy kurs Stylizacji Paznokci tylko £395, Przedłużania rzęs, Przedłużania, Włosów, MakeUpu – Akredytowane Certyfikaty 0784-920-3526 Szczegóły Na www.

BeautyTrainingStudio. co.uk

usługi różne zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 62

Tłumaczenia przysięgłe 24/7 bezpośrednio nie przez google akceptowane wszędzie w UK i PL. Prawnicze i medyczne, dokumenty, świadectwa. Szybciej i taniej niż inni.

Kontakt: slav.translations@ gmail.com lub 07981753699

Architekt rejestrowany w Anglii wykonuje projekty: lofts, extensions. Usługi: Planning Applications and Building Control mob.: 07708696377 stasch@stasch.co.uk

Architekt z uprawnieniami, wieloletnia praktyka, specjalizacja konserwacja zabytków, wszelkie prace architektoniczne, kontakt: 0790 3034463; szymon@dylewski. fsnet.co.uk

Wszystkie rodzaje instalacji, prowadzenie budowy od strony elektryki certyfikaty NICEIC wymiana instalacji, naprawy zarejestrowany inspektor NICEIC Certyfikaty 07949085999

Najtańszy wywóz Śmieci, Wywrotki 3.5 i 7,5 t Przeprowadzki cały Londyn Holowanie -przewóz aut Vany i osobówki Wynajem skipów 8 yrd i 12 yrd tel:07862278729 07862278730

Profesjonalne sesje fotograficzne: fotografia noworodkowa, dziecięca, rodzinna i okolicznościowa. Zapraszam na moja stronę www. fairyworldphotography.co.uk Super niskie ceny. Zapraszam 07736217120

komputery serwis zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 62

H-Tech Serwis Komputerowy. Rozwiązywanie wszelkich problemów z Laptopami i PC. Odzyskiwanie Danych, Instalacje, Administracja, Zabezpieczanie Sieci, CCTV. Dojazd do Klienta. Tel.: 07723012148, email: halskyt@yahoo.co.uk www.halskytech.co.uk

08/12/2015 19:42:49

068

REKLAMA transport HL-Computer Service; Profesjonalne naprawy; Reinstalacja Windows; Usuwanie wirusów; Instalacja Internetu; TechnikInformatyk; Olgierd 07961222932

Naprawa: laptop, tablet, konsola, telefon, Zmiana języka, wirusy, przegrzewanie się, wymiana ekranu/klawiatury, strony www, kamery CCTV, rok gwarancji. Laptop zastępczy dojazd do klienta tel. 07411123340

transport przewozy, paczki zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 62

Lotniska Van 9 osobowy i Przeprowadzki – największy van Licencja PCO i ubezpieczenie.

Odpowiedzialny kierowca.

Taniej kontakt 07985600960

Przeprowadzki , wywóz śmieci Londyn i cała Anglia, duży van z windą, profesjonalna obsługa.

Przewóz na lotniska, dziewięcioosobowy van. Piotr, 07749174695

612-MAKIETA 4 64-91.indd 68

08/12/2015 19:42:50

069

612-MAKIETA 4 64-91.indd 69

08/12/2015 19:42:52

070

OGŁOSZENIA SKUP ZŁOMU

612-MAKIETA 4 64-91.indd 70

08/12/2015 19:42:53

071

612-MAKIETA 4 64-91.indd 71

08/12/2015 19:42:55

072

OGŁOSZENIA wywóz śmieci

612-MAKIETA 4 64-91.indd 72

08/12/2015 19:42:57

073

612-MAKIETA 4 64-91.indd 73

08/12/2015 19:42:59

074

PORADY NASZE SPRAWY

Gosia Demetriou radzi

DROGA GOSIU Zwracam się do pani z wielką prośbą o pomoc. Chodzi o moją wnusię Anię (imię zmienione), której już nie widzieliśmy od roku. Wraz z moim synem jesteśmy zrozpaczeni, że nie możemy jej zobaczyć choć bardzo się staramy. Syn nie utracił praw rodzicielskich, a wręcz przeciwnie – opiekował się Anią przez 3 lata, kiedy jej mama wyjechała do Anglii szukać nowego życia.

Kiedy Anusi mama ułożyła sobie życie z mężczyzną pochodzenia arabskiego i miała z nim więcej dzieci, Ania odwiedziła ją w wakacje w tamtym roku, ale już nie wróciła do Polski. Rozumiem, że Ania może chce zostać teraz z mamą w dużym świecie, ale jestem przekonana, że chce odwiedzić rodzinę i przyjaciół w Polsce, ale nie pozwalają jej na to mama i jej nowy mąż. Jak można tak robić dziecku?

Mój syn błagał byłą żonę, żeby pozwoliła Ani przyjechać na wakacje do nas, ale teraz ona nawet nie chce odbierać telefonów i wszelkie kontakty się zerwały.

Bardzo martwimy się o Anię. Może pani, pani Gosiu, porozmawiałaby z mamą Ani lub poradziła nam co zrobić? Może regularny kontakt z Anią możliwy jest drogą sądową? Błagamy o pomoc.

Z poważaniem,

BABCIA Z POLSKI

WITAM, Dziękuję za kontakt. Jest mi bardzo przykro, że musiałaś pisać do mnie z Polski i to w tak poważnej sprawie. Dzieci mają wiele potrzeb, które mogą być zaspokojone w nowym, wielokulturowym społe-

czeństwie i rodzinie, ale poszukiwanie własnej tożsamości będzie zaburzone, jeśli dzieci są odcięte od rodzin w Polsce.

Brak kontaktu z jedną stroną rodziny będzie miało też zły wpływ na poczucie własnej wartości u dziecka.

Nie mogę skontaktować się z mamą Ani (uważałabym to za formę napastowania), ale mogę zaapelować do niej i innych rodziców, żeby przemyśleli swoje postępowania od strony potrzeb dzieci.

Według danych podawanych na stronie www.dad.info tylko 10 procent rodziców po rozwodzie lub rozłące trafia do sądów, żeby roztrzygnąć spór o kontakt pomiędzy nieobecnym rodzicem i dziećmi. Mam więc nadzieję, że tylko mała liczba rodziców na Wyspach odmawia dzieciom ich praw do kontaktu z nieobecnymi rodzicami i rodziną. Jeśli to naprawdę konieczne, to sprawę o ustalenie kontaktu z dzieckiem powinno się złożyć w miejscu zamieszkiwania dziecka. Ojciec Ani ma prawo zwrócić się do angielskiego prawnika z prośbą o wystąpienie do sądu w jego imieniu. Sąd będzie chciał wiedzieć o życzeniach i uczuciach dziecka w tej sprawie i prawdopodobnie zgłosi się do lokalnego oddziału opieki społecznej o przeprowadzenie wywiadów z dzieckiem, również środowiskowego.

Od organizacji The Children’s Legal Centre dowiedziałam się też, że emocjonalnie dojrzałe dziecko (a to określa sąd w przypadku dzieci około 12-letnich) może samo podjąć decyzję o kontakcie z ojcem, zakładając w sądzie sprawę. Więcej o tym centrum prawnym dla dzieci na stronie www.childrenslegalcentre.com.

Z całego serca życzę całej rodzinie powodzenia.

GOSIA

Projekt jest współfinansowany ze środków finansowych, otrzymanych z Ministerstwa Spraw Zagranicznych w ramach konkursu na realizację zadania „Współpraca z Polonią i Polakami za granicą w 2015 r.”.

612-MAKIETA 4 64-91.indd 74

08/12/2015 19:43:01

075

612-MAKIETA 4 64-91.indd 75

08/12/2015 19:43:03

076

CAFÉ COOLTURA KSIĘGARNIA Redaguje PIOTR DOBRONIAK

Artur Rojek.

Inaczej

»

Chłopak ze Śląska, który wymarzył sobie, że w Mysłowicach można grać jak w Manchesterze. Lider najważniejszej polskiej kapeli przełomu tysiącleci, któremu było jednak za ciasno w rockowym składzie, więc wybrał własną drogę. Jeden z najważniejszych głosów polskiego rocka, który zmienił pisanie tekstów w żywą, ostrą poezję.

W rozmowie z Aleksandrą Klich Artur Rojek oprowadza nas po swoim

dzieciństwie na granicy wielu różnych światów, wprowadza za kulisy funkcjonowania rockowego fenomenu pod nazwą Myslovitz, prowadzi w głąb swoich tekstów, opowiada, o czym myśli, kiedy mówi o muzyce, pływaniu, bieganiu, byciu sobą i byciu z innymi. «

Gwiezdne wojny. Jak podbiły wszechświat?

Bracia Kliczko z kozackiego rodu...

W 1973 roku George Lucas nabazgrał w swoim notatniku pierwsze zdania o walce Galaktycznego Imperium z Rebeliantami. Cztery dekady i ponad 40 miliardów dolarów później, gadżetów związanych z uniwersum Gwiezdnych Wojen było więcej, niż mieszkańców Ziemi, a wiara Rycerzy Jedi stała się oficjalnie uznawaną religią.

612-MAKIETA 4 64-91.indd 76

Biografia bezkonkurencyjnych ukraińskich pięściarzy, którzy dali się poznać jako zręczni biznesmeni i filantropi, angażujący się w różne projekty charytatywne. W barwnej opowieści o słynnych braciach znajdziemy nie tylko kulisy ich bokserskiej kariery, ale również wiele „smaczków” z ich prywatnego i publicznego życia

Piechniczek Nieznane kulisy ostatniego jak dotąd wielkiego sukcesu polskiej reprezentacji i opowieść o niezwykłym życiu chłopaka ze Śląska, którego w 1982 roku chciała nosić na rękach cała Polska.

08/12/2015 19:43:04

077 Rock w PRL-u.

O paradoksach współistnienia

»

Rock jest kategorią należąca nie tylko do świata muzycznego, lecz także społeczno-kulturalnego. Rock staje się najciekawszym zjawiskiem wtedy, gdy nie tylko uczestniczy w typowych zjawiskach kultury oficjalnej, popularnej, ale sam taką kulturę wokół siebie stwarza. Historia rocka pokazuje, że muzyka ta wszędzie na świecie najlepiej funkcjonowała w momentach kryzysu kultury, wtedy, gdy żywioł wygrywał

z ładem, następowały przesilenia, a utarte koleiny życia przestawały być wygodne.

Zarówno muzyka rockowa, jak i wszystkie towarzyszące jej zjawiska okołomuzyczne w znacznym stopniu wpłynęły na kształt kultury młodzieżowej i popularnej – światowej i polskiej.. «

Co może pójść nie tak?

Jutro w Nowym Jorku

Nikt nie potrafi pisać o samochodach lepiej, niż Jeremy Clarkson. Podczas gdy większość jego kolegów z branży koncentruje się na osiągach i spalaniu, Jeremy skupia się na ważniejszych kwestiach. Uzbrojony w genialne poczucie humoru, ostre pióro i parę porządnych dżinsów, nie bacząc na przepisy BHP i nie troszcząc się o normy poprawności politycznej, Jeremy brawurowo przemierza świat w poszukiwaniu odpowiedzi na zagwozdki i problemy codzienności.

A nam pozostaje tylko zadać pytanie: Co może pójść nie tak?

„Pan jest niebezpieczny” – powiedział do Rafała Brzoski premier Donald Tusk gratulując mu podczas gali wręczania nagrody im. Jana Wejcherta. Rafał Brzoska to najmłodszy polski milioner i doświadczony menedżer. Prawdziwy bohater współczesności. Determinacją udowadnia, że wszystko jest możliwe – wystarczy w to wierzyć i konsekwentnie do tego dążyć.

612-MAKIETA 4 64-91.indd 77

Dzienniki 1952 „Umrzeć pijanymi Życiem” to manifest Agnieszki Osieckiej. Chce przeżyć najsubtelniejsze jego półtony i zapisać wszystkie barwy. Pomieścić ludzi, zdarzenia i spotkania. Nauczyć się balansować na cienkiej linii między światem zewnętrznym i wewnętrznym.

I wreszcie móc wypowiedzieć siebie. To kolejny tom dzienników Osieckiej.

08/12/2015 19:43:06

078

CAFÉ COOLTURA TWÓRCZOŚĆ WSZELAKA Redaguje Piotr Dobroniak info@cooltura.co.uk

Jakub Bolec

Chlapa Autobus zabuksował na topniejącym śniegu.

Wskoczył w ostatnim momencie.

Wczorajszy, przedwczorajszy. Musiał być w cugu. Ledwie złapał za górną rurkę.

W ciżbę przedświąteczną, w sam środek rozmowy się wtoczył.

– Wczoraj było – rozwodził się z fotela szpakowaty w baraniej kaszkietce, zagadując po sąsiedzku blondynę w średnim wieku. – Na przystanku, tutaj, facet nogę złamał. W zatoczce się pośliznął. Do roboty jechał. Mówię pani, szklanka. Jak mokrego napada, w nocy zetnie, się zabić można. Nie odśnieżą, nie posypią, gdzie tam… po co?

– Soli nie ma. Nie kupili. Syn dzisiaj w internecie czytał.

– U siebie, pod domem, mają posypane. Niech się pani nie boi.

612-MAKIETA 4 64-91.indd 78

– Z zagranicy podobno ściągają, bo naszej nie starcza. Tak sypią.

– Sypią… do kiełbasy, słyszała pani?

Sól drogową do żywności dodają. Nie dziwne, że na drogi brakuje.

– A my potem jemy wszystko. I dzieci.

Afera na aferze. Dobrze pan mówi. Proszę pana, do brata w odwiedziny poleciałam, do Londynu. Myśli pan, że tam lepiej? Mielonkę kupiłam, w markecie, przysmak staropolski.

Trzy funty za słoik. W niedzielę rano kanapki szykuję, szczęściem, że na cienkim chlebie, bo bym nie poczuła. Niech pan sobie wyobrazi, zgrzyt coś w zębach. Takie szkło z ust wyjęłam. Takie szkło… jak kieł jakiś.

–To ci doprawili … – wtrącił niespodziewanie Wczorajszy, uwieszony u górnej rury. – Proszę ja ciebie, na ostro…

– Zdjęcie zrobiłam, dla sanepidu – ciągnęła niezrażona Blondyna. – Powiedzieli …

– Sanepid też dobry – wcisnął się w pół zdania Szpakowaty. – Wszystkich nas załatwią.

– Mówi pan?

– Nie szkłem, to solą. Tę mielonkę pewnie też posolili, jak trzeba. Ja wiem, co mówię. A ty płać człowieku…

– Milion złotych poszło. Na tę sól. Syn mówił. Ale żeby naszej nie było?

– Naszej nie ma, ale za n a s z e jest.

Już tam dobrze policzone.

– No, Panie Jasiu, wysiadamy.

Stęknęły drzwi. Śnieg skapywał z nieba ciężkimi płatami.

Wbiegła w ostatniej chwili. Z naręczem kolorowych toreb, z telefonem komórkowym przy uchu. Energiczna Czterdziecha.

– Mówiłam akumulator, ale ty wiesz lepiej, jak zwykle. Proszę mi z łaski swojej skasować.

Z pomocą wyrwał się pryszczaty studencik. Wczorajszy klapnął na siedzenie.

Jakby przysnął. Zamruczał kasownik.

– Dziękuję. Nie do ciebie, w autobusie jestem. Nie będę przepłacać. Mówiłam na zakupach – trajkotała Czterdziecha, upy-

08/12/2015 19:43:07

079 chając swoje dizajnerskie klamoty. – Poradzę sobie mówię. Przecież wiem. Do mechanika? Skąd teraz mechanika? Sama wymienię. Zobaczymy. Nowy kup. Nowy! Pa. Autobus zatańczył na szosie, wszedł w zakręt. Wczorajszy chybnął się na bok i zanurkował między dobytek stojącej w przejściu Czterdziechy.

– Halo! No proszę pana! To są delikatne rzeczy.

– Damsko męskie – otworzył usta Wczorajszy i rozlepił z trudem powieki.

– No, no, figurka. Ale mężem, to bym być nie chciał.

– Że co? – żachnęła się Czterdziecha.

– Wychowania trochę.

Dźwignął się na nogach.

– Proszę bardzo.

– Dziękuję. Postoję.

– Jak postoję? Nikt nie wstaje, dajmy na to, ustąpię…

– Głupszemu, niech pan jeszcze wymyśli …

– … jak człowiek człowiekowi. Trzeba się zachować.

– Pan się nie fatyguje. Pan siada.

– Zaraz mam przystanek. Wstałem, to nie będę siadał. Na wuefie nie jestem.

Roześmiał się tylko studencik.

POSKlub wraz z tygodnikiem „Cooltura” zapraszają wszystkich na nastrojowy

WIECZÓR PRZY POEZJI I ŚPIEWIE

– Pan myśli, że kobieta, to co? Niepełnosprawna?

– Ja myślę, że skąd ja mam wiedzieć, czy pani jest w ogóle kobieta? Kobieta, jak się ustępuje, to siada.

– C h a, c h a. Niech pan sobie wyobrazi, tak mam napisane. W dowodzie.

– Adolf Hitler nie miał jednego jądra.

I też miał różne rzeczy napisane. A jedna taka, na ten przykład, kiedyś papieżem została. I co? Trzeba wiedzieć, co się na świecie dzieje.

– Proszę pana, pan jest ciężko niedzisiejszy – roześmiała się wymownie Czterdziecha. - Generalnie, kobiety, radzą sobie dzisiaj lepiej od mężczyzn.

– Taa, w autobusach pewnie.

– Autobusy teraz kobiety p r o w a d z ą. Samoloty, pociągi, firmy. Utrzymują dom, wychowują dzieci, jeszcze samochody naprawiają. I są mocniejsze psychicznie, nie muszą topić żalów w alkoholu, a potem się leczyć, za nasze podatki.

– No właśnie, za moje… i o co w ogóle…

– Ciekawe z czego pan żyje…

– Ja…? Z procentów.

– Nie wątpię.

– A pani?

– A ja jestem, tak się dziwnie składa, p s y c h o l o ż k ą…

– Rzeczywiście dziwnie.

– …i znam się trochę na ludziach.

– Się kłaniam uniżenie. Mój dziadek, przed wojną, grał na trąbce hejnał mariacki. Różne rzeczy się dzieją. A ta baba za kółkiem, to co jest…?

– Proszę pana, skończmy lepiej tę rozmowę, do niczego ona nie doprowadzi.

– Mam nadzieję, zdrowia życzę wybełkotał Wczorajszy, wyglądając czegoś za oknem.

Autobus podpłynął do krawężnika i zacumował w zatoczce.

– Siada pan czy wysiada?

– Nie. Odlatuję.

– Świetnie.

– Do ciepłych krajów.

– Radzę szybciej, bo pan nie zdąży.

– Radzi szybciej… ministra… się kurwa mać znalazła. Kierownica…

Wytoczył się w drzwi otwarte. W śnieg przedświąteczny, w miasto zalane.

(Miniatura literacka wyróżniona na Festiwalu Jana Himilsbacha – KAFEL 2015)

Wieczór Twórczości Wszelakiej Gwiazdą wieczoru będą Zuzanna Muszynska i Janusz Gutner

Jeśli chcesz posłuchać twórczości poetów, literatów czy muzyków, koniecznie musisz nas odwiedzić.

Zapraszamy również do współpracy wszystkich chcących zaprezentować swoją twórczość.

Wieczór Twórczości Wszelakiej pod patronatem tygodnika „Cooltura”

POSK, 238-246 King Street Hammersmith London W6 0RF

612-MAKIETA 4 64-91.indd 79

17 grudnia (czwartek) godz. 19.00 POSKlub, 4 piętro

08/12/2015 19:43:10

080

612-MAKIETA 4 64-91.indd 80

08/12/2015 19:43:12

081 PLUS SPECIAL GUESTS

WED 13 JANUARY / MANCHESTER RITZ THU 14 JANUARY / GLASGOW GARAGE FRI 15 JANUARY / LONDON O2 FORUM

TICKETMASTER.CO.UK GIGSANDTOURS.COM THREEDAYSGRACE.COM THREEDAYSGRACE

A METROPOLIS MUSIC & DF CONCERTS PRESENTATION BY ARRANGEMENT WITH UNITED TALENT AGENCY

612-MAKIETA 4 64-91.indd 81

08/12/2015 19:43:16

082

CAFÉ COOLTURA WIELKA BRYTANIA OD KUCHNI

Stiltonowe koszmary Jak subtelnie zrobić na złość komuś, kto zaszedł nam za skórę? Chyba każdy z nas miewa czasami takie czarne myśli. Nie są z pewnością chwalebne, ale odrobina samodzielnie wymierzonej sprawiedliwości to doskonałe lekarstwo na brak odpowiedzialności innych. Niektórzy twierdzą, że angielska kuchnia wspaniale nadaje się do planowania zemsty, a co złośliwsi – że po to właśnie została stworzona.

SERGIUSZ HIERONIMCZAK sergiusch72@yahoo.co.uk

»

Wśród tych anegdot istnieje jednak okruszyna prawdy w twierdzeniach o szkodliwości angielskiej cuisine. Słyszeliście zapewne o tym, że jedzenie sera przed snem może powodować koszmary. Jak wykazały badania British Cheese Board, u 75% przebadanych mężczyzn i u 85% kobiet wystąpiły takie koszmary, po spożyciu na pół godziny przed pójściem do łóżka angielskiego sera STILTON. Gdybyśmy chcieli więc uprzykrzyć komuś nockę, wystarczy przygotować kolacyjkę z dużą ilością wspomnianego produktu.

W innych okolicznościach Stilton to wspaniały ser, w całości stworzony i produkowany przez Anglików Jest chroniony przez normy europejskie. Podobnie jak nasz polski oscypek , jest jedyny w swoim 612-MAKIETA 4 64-91.indd 82

08/12/2015 19:43:30

083 rodzaju i podrabianie jego nazwy może zakończyć się w sądzie.

Nazwa sera pochodzi od miejscowości Stilton w hrabstwie Cambridgeshire. Co ciekawe, nie jest tam produkowany i nigdy nie był, a swoją nazwę zawdzięcza punktowi dystrybucji, który właśnie w tej wiosce się mieścił. Stilton został odkryty około 1730 roku przez niejakiego Coopera Thomilla, właściciela zajazdu właśnie w wiosce Stilton. Przebywając w Melton Mowbray odkrył ten właśnie ser i zakochał się w nim do szaleństwa. Częstował nim wszystkich gości, przyczyniając się do jego rozpowszechnienia. Wspomniana miejscowość znajdowała się na ważnym szlaku komunikacyjnym i ser rozjechał się po całej Wielkiej Brytanii. Produkcja Stiltona odbywa się pod ścisłą kontrolą proceduralną i jest produkowany tylko w trzech miejscach: Derbyshire, Leicestershire i Nottinghamshire. Tylko pochodzące stamtąd sery mogą nosić nazw Stilton.

Anglicy kochają swoje sery, a mają ich naprawdę dużo rodzajów. Stilton jest jednym z najbardziej znanych i cenionych gatunków. Najczęściej spożywany

612-MAKIETA 4 64-91.indd 83

jest na kanapkach razem z dżemem żurawinowym. Doskonała jest również zupa z brokuł z dodatkiem tego sera.

Osobiście uwielbiam sery w każdej postaci i gatunku. Anglia to miejsce, gdzie wybór jest znakomity: od owczych, kozich przez owocowe, pleśniowe. Zachęcam was jednak do kupowania angielskich serów w specjalnych „serowych” sklepach. Nie ma ich wprawdzie wiele, ale znaleźć nietrudno, choćby po zapachach jakie od nich biją. Niektóre sery śmierdzą wybitnie, ale to wcale nie ma większego wpływu na ich smak. «

MAKARON SZLACHECKI

SKŁADNIKI 50dkg makaronu penne 1 jajko 125dkg świeżych grzybów (kurki są znakomite, ale pieczarki też są ok!)

10dkg sera Stilton 300ml śmietany kremówki kieliszek białego wytrawnego wina 5dkg masła 10dkg szpinaku sok z połowy cytryny

2 ząbki czosnku sól i pieprz do smaku gałka muszkatołowa SPOSÓB PRZYRZĄDZENIA Szpinak myjemy i osuszamy. Gotujemy makaron al dente. Tak dla przypomnienia powiem, że makaronu nie płucze się w zimnej wodzie. Gdy osiągnie poziom al dente, dolewamy do gotującego się makaronu szklankę zimnej wody, aby zatrzymać proces gotowania. Następnie wysypujemy makaron na durszlak i skrapiamy oliwą z oliwek. Trzeba go co jakiś czas zamieszać, aby się nie skleił.

Nie płukać w zimnej wodzie, bo straci smak!!! W tym czasie w dużym rondlu topimy masło i dusimy w nim zmiażdżony czosnek, następnie pokrojone na małe kawałki grzyby. Po 2 min. dodajemy wino, redukujemy do połowy objętości i dodajemy śmietanę, i mieszając gotujemy ok. 2 min, aż sos zgęstnieje. Makaron przekładamy z powrotem do gorącego jeszcze garnka, dodajemy surowe , roztrzepane jajko, posiekany szpinak , pokruszony ser, gorący sos oraz przyprawy. Podgrzewamy chwilę, aby jajko się ścięło. Doprawiamy do smaku i… smacznego!

08/12/2015 19:43:33

084

REKLAMA BUDOWNICTWO

612-MAKIETA 4 64-91.indd 84

08/12/2015 19:43:35

085

612-MAKIETA 4 64-91.indd 85

08/12/2015 19:43:38

086

REKLAMA BUDOWNICTWO

Zadzwoń i zapytaj

O OGŁOSZENIE

RAMKOWE 020 8846 3614

612-MAKIETA 4 64-91.indd 86

08/12/2015 19:43:39

087

612-MAKIETA 4 64-91.indd 87

08/12/2015 19:43:41

088

OGŁOSZENIA BUDOWNICTWO

612-MAKIETA 4 64-91.indd 88

08/12/2015 19:43:43

089

612-MAKIETA 4 64-91.indd 89

08/12/2015 19:43:44

090

sport motoryzacja

612-MAKIETA 4 64-91.indd 90

08/12/2015 19:43:46

091

612-MAKIETA 4 64-91.indd 91

08/12/2015 19:43:48

Fot. Ben Hoskins/Getty Images

092

SPORT piłka nożna

Fabiański zatrzymał Vardy'ego, ale nie Leicester Łukasz Fabiański w bramce Swansea zatrzymał Jamiego Vardy'ego na 11 kolejnych meczach ze zdobytym golem, ale jego zespół uległ Leicester City 0:3. Najlepszego strzelca angielskiej ekstraklasy piłkarskiej godnie zastąpił Riyad Mahrez, który popisał się hat-trickiem.

612-MAKIETA 5 92-100.indd 92

»

28-letni Vardy wpisywał się na listę strzelców w każdym ligowym występie od 29 sierpnia. Jego rekordowa w historii Premier League seria rozpoczęła się kiedy w bramce rywali stał Artur Boruc, a zakończyła za sprawą Fabiańskiego.

Polak nie miał jednak powodów do radości, gdyż musiał trzykrotnie wyciągnąć piłkę z siatki. Za każdym razem po strzale Algierczyka Mahreza, który w tym sezonie zdobył już 10 goli.

- Każdy patrzył na Vardy'ego, ale to Mahrez był dzisiaj fantastyczny – podkreślił trener zwycięzców, Claudio Ranieri.

Leicester, z Marcinem Wasilewskim na ławce rezerwowych, odniósł szóste zwycięstwo w ostatnich ośmiu spotkaniach i z dorobkiem 32 pkt. awansował na pozycję lidera. O dwa punkty wyprzedza Arsenal Londyn, a o trzy obie ekipy z Manchesteru.

Znacznie gorsze nastroje panują w Walii. Swansea w niczym nie przypomina zespołu z poprzednich sezonów, kiedy była groźna dla najlepszych. W sobotę po raz piąty z rzędu nie sięgnęła po trzy punkty i jest 15.

Leicester na prowadzeniu zmienił Manchester City, który niespodziewanie przegrał na wyjeździe ze Stoke 0:2. Oba gole strzelił Austriak Marko Arnautovic, któremu asystował za każdym razem Szwajcar Xherdan Shaqiri. Wynik ustalono już po kwadransie.

W drużynie gości z powodu kontuzji nie zagrali m.in. Yaya Toure, Sergio Aguero i Vincent Kompany, ale jak wyliczono, ofensywny kwartet zespołu trenera Manuela Pellegriniego – Raheem Sterling, Wilfried Bony, David Silva i Kevin de Bruyne – wart jest prawie 230 mln dolarów.

– Zaspaliśmy na początku. Słabo rozpoczęliśmy mecz i później już nie udało się odwrócić jego losów - przyznał bramkarz pokonanych Joe Hart, który podkreślił, że brak kilku podstawowych zazwyczaj graczy nie może być usprawiedliwieniem.

Inaczej ocenił to chilijski szkoleniowiec „The Citizens”. – Zostaliśmy z 13 piłkarzami, a jako chyba jedyni uczestniczymy we wszystkich możliwych rozgrywkach. Nie mam praktycznie żadnego pola manewru i zawodnicy mogą odczuwać zmęczenie – zauważył Pellegrini.

Zwycięstwa nie zdołał odnieść także drugi zespół z Manchesteru – „Czerwone Diabły” zremisowały na Old Trafford z West Ham United. Gospodarze liczyli na więcej, a marnym pocieszeniem jest dla nich fakt, że nie przegrali po raz siódmy z rzędu.

08/12/2015 19:44:56

093 Obrońcy tytułu po raz kolejny w bieżących rozgrywkach zawiedli. Na Stamford Bridge przegrali połowę z ośmiu pojedynków i obecnie z 15 pkt. zajmuje 14. lokatę w tabeli. Zespół z Bournemouth ma dwa punkty mniej i jest 17, plasując tuż przed strefą spadkową.

- Staraliśmy się naciskać na Chelsea.

Myślę, że byliśmy bardzo dobrzy, gdy mieliśmy piłkę. Dobrze się broniliśmy i kilka razy groźnie kontratakowaliśmy, stwarzając rywalom problemy - przyznał trener Bournemouth Eddie Howe.

Opiekun gości nazwał to zwycięstwo najlepszym pojedynczym wynikiem w historii klubu, a agencja AP przypomniała, że Chelsea nie przegrała z beniaminkiem od 2001 roku.

- To nagroda dla moich piłkarzy za

Alexis Sanchez piłkarzem roku w głosowaniu kibiców

»

Chilijczyk Alexis Sanchez z Arsenalu Londyn został uznany piłkarzem roku przez brytyjską Federację Kibiców Piłkarskich, skupiającą około pół miliona fanów w Anglii i Walii.

– To był dla mnie wspaniały rok. Czuję się fantastycznie, ponieważ kibice mnie docenili - powiedział Sanchez, cytowany na stronie internetowej Arsenalu.

Drugie miejsce w plebiscycie zajął Jamie Vardy z Leicester City, pierw-

612-MAKIETA 5 92-100.indd 93

ciężką pracę - dodał trener 38-letni Howe.

Kibice jego drużyny śpiewali, że mają swojego „Special One” (tak nazywany jest zwykle szkoleniowiec rywali Jose Mourinho).

Tuż po ostatnim gwizdku sędziego media społecznościowe zapełniły się spekulacjami, że był to ostatni mecz Mourinho w roli trenera „The Blues”.

Niektórzy z komentatorów zastanawiali się, co gorszego musiałoby się stać, żeby Portugalczyk stracił pracę, a jeden z nich swój wpis na Twitterze wykonał odwracając litery, co ma oznaczać, że piłkarski świat w Anglii stanął do góry nogami. Nie zasłużyliśmy na porażkę. Nasz rywal myślał niemal wyłącznie o obronie, a mimo to zdołał strzelić gola. Stało się to jednak po wyraźnym błędzie arbitra - ocenił Mourinho. « Fot. Ben Stephen Pond/Getty Images

Potknięcia City i United wykorzystał Arsenal. Londyńczycy pokonali przed własną publicznością Sunderland 3:1 i zostali wiceliderem. Gospodarze objęli prowadzenie w 33. minucie po trafieniu Kostarykanina Joela Campbella. Do przerwy był jednak remis, kiedy do własnej bramki wbił piłkę napastnik „Kanonierów” Oliver Giroud. Francuz zrehabilitował się w 63. minucie, kiedy zapewnił Arsenalowi prowadzenie, a rezultat ustalił tuż przed końcowym gwizdkiem sędziego Aaron Ramsey.

W innym spotkaniu Chelsea Londyn uległa AFC Bournemouth 0:1. Do bramki gości po czterech meczach przerwy wrócił Artur Boruc i przyczynił się do pierwszego od 19 września zwycięstwa beniaminka.

Gola zdobył w 82. minucie Glenn Murray.

szy w historii zawodnik, który strzelił bramki w 11 kolejnych meczach Premier League. Na liście kandydatów do wyróżnienia byli także Sergio Aguero (Manchester City), David de Gea (Manchester United), Harry Kane (Tottenham) i John Stones (Everton). Oddano ponad 180 tys. głosów.

W poprzednich latach triumfowali Luis Suarez (2013) oraz Aguero (2014). «

08/12/2015 19:44:57

094

SPORT Piłka nożna

Legia zmniejszyła stratę do Piasta Legia Warszawa po wygranej z Wisłą Kraków 2:0 zmniejszyła stratę do Piasta Gliwice do pięciu punktów. Z kolei Lechia Gdańsk, po pięciu porażkach z rzędu pokonała Śląsk Wrocław 1:0 w innym spotkaniu 19. kolejki piłkarskiej ekstraklasy.

»

Zespół „Białej Gwiazdy” przystąpił do tego spotkania mocno osłabiony. Przede wszystkim bez swojego najlepszego strzelca Pawła Brożka. Do składu „Wojskowych” wrócił natomiast Michał Pazdan. Kiedy wydawało się, że spotkanie zakończy się bezbramkowym remisem, goście rozstrzygnęli losy spotkania na swoją korzyść. Trener Legii Stanisław Czerczesow postawił wszystko na jedną kartę i w końcówce w jego zespole było trzech napastników.

612-MAKIETA 5 92-100.indd 94

Pięć minut przed upływem regulaminowego czasu gry, niezawodny w tym sezonie Nikolic pokonał Radosława Cierzniaka po asyście Arkadiusza Piecha, który wszedł na boisko osiem minut wcześniej. W doliczonym czasie gry drugą bramkę dla „Wojskowych” po kontrataku strzelił inny rezerwowy Aleksandar Prijovic, a asystował Nikolic. Węgier z dorobkiem 20 goli umocnił się na czele w klasyfikacji strzelców.

Legia (36 pkt.) zmniejszyła stratę do Pia-

sta (41 pkt.) do pięciu punktów. Wisła natomiast prowadzona przez Marcina Broniszewskiego, który zastąpił zwolnionego Kazimierza Moskala, z dorobkiem 23 punktów jest ósma.

W innym spotkaniu Lechia pokonała Śląsk Wrocław 1:0 po bramce Brazylijczyka Gersona w 33. minucie. Tym samym zespół z Gdańska odniósł zwycięstwo po pięciu przegranych z rzędu.

Pasmo porażek utratą pracy przypłacił niemiecki trener Thomas von Heesen.

08/12/2015 19:44:59

095 Siatkarze IBB Polonia wracają do gry

»

Po krótkiej przerwie siatkarzy IBB Polonia Londyn czekają kolejne mecze w lidze Super 8.

W najbliższy weekend podopieczni Vangelisa Koutouleasa zagrają z London Docklands.

Mecz zaplanowano na sobotę, 12 grudnia w Sobel Sports Centre (Hornsey Road, N7 7NY). Początek o godzinie 12:40.

– Mamy tyle samo punktów, co Docklands, więc ten mecz zdecyduje o tym, kto spędzi przerwę świąteczną w czołówce ligi. Obu drużynom na pewno będzie zależało na dobrym wyniku, więc kibice mogą liczyć na dobry spektakl - mówi prezes IBB Polonia Bartek Łuszcz.

Nagrody i koszulki dla kibiców

Kolejne spotkanie odbędzie się tuż przed Bożym Narodzeniem, w niedzielę 20 grudnia. Rywalem IBB Polonia będzie Team Northumbria z Newcastle.

– Na ten mecz przygotowujemy wiele atrakcji dla kibiców. Będzie można wygrać atrakcyjne nagrody, Jego miejsce zajął Dawid Banaczek.

Z kolei w Śląsku urlopowanego Tadeusza Pawłowskiego zastępuje Grzegorz Kowalski. Śląsk mający 16 punktów zajmuje ostatnie miejsce w tabeli. Lechia ma pięć punktów więcej i jest 11.

Lider rozgrywek Piast Gliwice zremisował u siebie z trzecią w tabeli Cracovią 2:2. To drugi mecz z rzędu zespołu z Gliwic bez zwycięstwa; we wtorek niespodziewanie przegrał z zamykającym wówczas tabelę Górnikiem Zabrze 2:5.

Bramki dla Piasta padły po samobójczym strzale Bartosza Rymaniaka oraz ósmym w sezonie trafieniu Czecha Martina Nespora. Natomiast gole dla Cracovii strzelili Łotysz Deniss Rakels (12. bramka) oraz Paweł Jaroszyński.

Trwa świetna seria Lecha. Poznaniacy, którzy sezon rozpoczęli fatalnie, od czasu przejęcia drużyny 12 października przez Jana Urbana spisują się zna612-MAKIETA 5 92-100.indd 95

komicie. Tym razem pokonali na wyjeździe Koronę Kielce 1:0 po bramce Fina Kaspera Hamalainena i zajmują siódme miejsce z dorobkiem 25 punktów.

Z ośmiu ligowych meczów pod wodzą Urbana wygrali sześć (w tym pięć ostatnich), a dwa zremisowali. Licząc wszystkie rozgrywki, nie stracili gola w sześciu ostatnich meczach. Z kolei kielczanie przegrali po raz czwarty z rzędu w ekstraklasie.

Podbeskidzie Bielsko-Biała zremisowało z czwartym obecnie Ruchem Chorzów 1:1. Obie bramki padły z rzutów karnych. W pierwszej połowie „jedenastkę” wykorzystał zawodnik gospodarzy Dariusz Kołodziej, a po przerwie - Mariusz Stępiński. „Górale” wciąż czekają na pierwsze w sezonie zwycięstwo na swoim stadionie. Po ostatnim spotkaniu mają w dorobku pięć remisów i cztery porażki.

m.in. przeprawę promem z DFDS czy kolację w Tatra Restaurant. O szczegółach będziemy informować na naszym Facebooku – mówi Łuszcz. – Teraz natomiast zachęcamy do kupowania spersonalizowanych koszulek IBB Polonia.

To spełnienie próśb naszych fanów.

Koszulki można zamawiać do niedzieli 13 grudnia, a do odebrania będą na meczu z Team Northumbria 20 grudnia. Mamy wszystkie rozmiary, od niemowlęcego do 5XL, więc każdy znajdzie coś dla siebie – dodaje prezes IBB Polonia. « Koszulki można kupić przez profil IBB Polonia na Facebooku: www.facebook.com/PoloniaVC.

Po raz ostatni wygrali u siebie 2 czerwca, gdy jeszcze w poprzednich rozgrywkach okazali się lepsi od Górnika Łęczna 1:0 po golu w ostatniej minucie.

Natomiast w Białymstoku Jagiellonia uległa Górnikowi Zabrze 2:3. Decydującą bramkę dla gości zdobył w 87. minucie Słowak Roman Gergel, bohater wtorkowego spotkania z Piastem (wówczas zaliczył cztery trafienia). To drugie zwycięstwo z rzędu podopiecznych trenera Leszka Ojrzyńskiego, który awansowali kosztem Śląska Wrocław - na przedostatnie miejsce w tabeli (17 pkt.).

W Lubinie piłkarze KGHM Zagłębia Lubin pokonali beniaminka Termalicę Bruk-Bet Nieciecza 2:0. Goście już od 38. minuty grali w dziesiątkę po czerwonej kartce dla Bartłomieja Babiarza. Piłkarze z Niecieczy w ostatnich 10 kolejkach zdołali odnieść tylko jedno zwycięstwo. « 08/12/2015 19:45:02

096

ROZRYWKA Krzy偶贸wka + Horoskop

612-MAKIETA 5 92-100.indd 96

08/12/2015 19:45:02

097 STRZELEC

BARAN

LEW

Nadszedł moment kiedy nie masz ochoty na zdecydowane działania. Nie możesz jednak uciekać i chować się przed światem. Nadal musisz funkcjonować, choć nie masz wcale ochoty na zdobywanie kolejnych szczytów. Poświęć ten czas na doskonalenie swoich umiejętności.

Twoje życie towarzyskie w najbliższym czasie mocno się rozkręci. Czas spotkań i imprez z ludźmi, w których towarzystwie będziesz się czuł wyśmienicie. Uważaj jednak, bo w gronie bawiących się z Tobą ludzi może znaleźć się ktoś zawistny.

Czas na relaks. Czytaj książki, oglądaj filmy, a jak masz okazję wybierz się na imprezę ze swoją drugą połówką. Musisz zadbać o swój związek i tylko wypoczęty będziesz w stanie temu sprostać. Jeśli możesz, ogranicz pracę na rzecz życia osobistego.

BYK

PANNA

Odczuwasz niepokój i końcówka roku daje Ci mocno do myślenia. Starasz się oceniać działania, które podejmowałeś przez ostatni okres. Nie bądź zbyt surowy, bo w ostatecznym rozrachunku Twoje poczynania były słuszne. Ich efekt odczujesz już w najbliższym czasie.

Problemy w ostatnim czasie to Twoja specjalność. Niestety to się w najbliższej przyszłości raczej nie zmieni. Możesz z tym jednak coś zrobić. Wymaga to jednak od Ciebie więcej pokory. Zrób coś pozytywnego, bezinteresownie. Może to odmienić złą passę.

BLIŹNIĘTA

WAGA

Teraz zdrowie jest na pierwszym miejscu. Pomyśl o diecie i ruchu. Nie zajmuj swojego umysłu sprawami mało istotnymi. Teraz zrób wszystko dla ciała, by funkcjonowało jak najlepiej. Zadbaj o to, bo niebawem będziesz potrzebował dużo energii. Przed Tobą ciężki ale owocny okres.

Ktoś w ostatnim czasie interesuje się Tobą. Motywy tej osoby są nie do końca zrozumiałe. Czy to troska czy jakiś interes – w najbliższym czasie to się wyjaśni.

Raczej nie musisz się obawiać. Sytuacja miło Cię zaskoczy. Miej jednak oczy szeroko otwarte.

(22.11–21.12)

KOZIOROŻEC (22.12–19.01)

Raz lepiej raz gorzej. I tak w kółko w ostatnim czasie. Ale zaraz to się zmieni. W towarzystwie niezwykle miłej osoby poczujesz się znacznie lepiej. Tym bardziej, że podpowie Ci, co zrobić, by za chwilę poczuć pozytywne skutki swoich działań.

WODNIK (20.01–18.02)

Nie popełniaj tych błędów, które już nieraz popełniałeś. Dziś tylko rozsądek Cię ratuje. Jest szansa, że w końcu to zrozumiałeś, bo widać na horyzoncie pozytywne wydarzenia. Już niebawem to odczujesz.

RYBY

(21.03–20.04)

(21.04–20.05)

(21.05–21.06)

(19.02–20.03)

RAK

Sprawy, które ostatnio Ci doskwierały, zaczną się układać. Nareszcie odzyskasz ochotę i wenę do pracy. Wykażesz się dobrymi pomysłami, czym zwrócisz na siebie uwagę współpracowników.

Wykorzystaj ten czas na wypromowanie swojej osoby.

Czas na relaks. Czytaj książki, oglądaj filmy, a jak masz okazję wybierz się na imprezę ze swoją drugą połówką. Musisz zadbać o swój związek i tylko wypoczęty będziesz w stanie temu sprostać. Jeśli możesz, ogranicz pracę na rzecz życia osobistego.

612-MAKIETA 5 92-100.indd 97

(22.06–22.07)

(23.07–22.08)

(23.08–22.09)

(23.09–22.10)

SKORPION (23.10–21.11)

Było wesoło, ale nie aż tak, jak chciałeś.

Liczyłeś na więcej i miałeś nadzieję, że w końcu coś nowego się pojawi na horyzoncie. Nowa znajomość, nowe interesy, nowe sytuacje. Właściwie sam już nie wiesz czego chcesz. Skup się i wytycz swoje priorytety.

08/12/2015 19:45:03

612-MAKIETA 5 92-100.indd 98

08/12/2015 19:45:05

612-MAKIETA 5 92-100.indd 99

08/12/2015 19:45:07

612-MAKIETA 5 92-100.indd 100

08/12/2015 19:45:09