Cooltura Issuu 614 by Cooltura

cooltura.co.uk

A SPECJALNE na ulicach Londynu

614-COVER.indd 1

26 grudnia 2015

52 (614)

PRZEBUDZENIE MOCY czyli Star Wars po raz si贸dmy

18/12/2015 16:21:42

614-MAKIETA 1 01-23.indd 2

18/12/2015 16:34:51

614-MAKIETA 1 01-23.indd 3

18/12/2015 16:34:54

614-MAKIETA 1 01-23.indd 4

18/12/2015 16:34:56

W NUMERZE 614.

POLISH WEEKLY

MAGAZINE

Unit 8, Odeon Parade 480 London Road, Isleworth, TW7 4RL GODZINY OTWARCIA: 9.00 – 17.00 TEL: 020 8846 3615 FAX: 020 8741 9490 www.cooltura.co.uk, info@cooltura.co.uk REDAKTOR NACZELNY

KORD N KL CZ SK kordian@cooltura.co.uk, wew. 256 Z-CA REDAKTORA NACZELNEGO

PIOTR DOBRONIAK dobroniak@cooltura.co.uk, wew. 261 DZIENNIKARZE

022

S LW M L N sylwia@cooltura.co.uk M RC N URB N, wew. 248 m.urban@cooltura.co.uk D R USZ . ZELLER darek@cooltura.co.uk, wew. 255 DZIAŁ A I ZN wew. 260 T OLEW SK agata@cooltura.co.uk TOMEK WO N CZK sergei@cooltura.co.uk TOMEK W L C UK tomasz.waleciuk@cooltura.co.uk P ŁP A O NI

L D B RC TOM SZ BOREJZ M ORZ T DEMETR OU M D LEN N L P OTR ULB CK SER USZ ERON MCZ K UK SZ M RCZEWSK NDRZEJ W DL CK TOM SZ W LCZK EW CZ KAROLINA ZAGRODNA/ R DOS W Z P OWSK KOREKTA

BE T TOMCZ K beata@cooltura.co.uk MARKETING I REKLAMA

marketing@cooltura.co.uk DYREKTOR MARKETINGU I REKLAMY

KRZ SZTO C OW N EC kc@cooltura.co.uk, wew. 244 WICEDYREKTOR MARKETINGU I REKLAMY

JO NN RO EK joanna@cooltura.co.uk, wew. 246

036 048 OPERA

006 W OBIEKTYWIE

n ł

056 T

032 FELIETON

074

034 PULS POLONII

076 WIELKA BRYTANIA C

078

OSK

038 NASZE SPRAWY A

042 CAFÉ COOLTURA N

614-MAKIETA 1 01-23.indd 5

Okładka TOME WO N

036 ROZMOWA

DYSTRYBUCJA distribution@cooltura.co.uk WYDAWCA Sara nt Ltd. ISSN 1743-8489

Poglądy zawarte w felietonach i listach do redakcji są osobistymi przekonaniami ich autorów i nie zawsze pokrywają się z przekonaniami redakcji Cooltury. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń. Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych i zastrzega sobie prawo do skracania i przeredagowania tekstów. Publikowanie zamieszczonych tekstów i zdjęć bez zgody redakcji jest niezgodne z prawem. Strony depeszowe redagowane są w oparciu o materiały Polskiej gencji Prasowej.

062

O O

030

K I

R DOS W ST SZEWSK radek@cooltura.co.uk K T RZ N CE E K kate@cooltura.co.uk

024 TEMAT NUMERU s

I ds. MARKETINGU I REKLAMY

EW SU KOWSK LE N R ewa@cooltura.co.uk 0208 846 3614

022 UNIA EUROPEJSKA

A I

DZIAŁ O ŁO ZE I P ENU E A A

052 NA PLANIE

BRYTYJSKIEJ

EW SU KOWSK LE N R ewa@cooltura.co.uk wew. 245 EW MROCZEK e.mroczek@cooltura.co.uk, wew. 250 M ORZ T S S m.sas@cooltura.co.uk, wew. 263 RZE ORZ URB NEK g.urbanek@cooltura.co.uk

008 NA WYSPACH 014

052

080 C

082 GUEST ROOM T

092 SPORT 096 097 HOROSKOP

coolturamagazine

coolturaUK

issuu.com cooltura

tablet smartfon

18/12/2015 16:35:00

006

E A TAKI JEST LONDYN

Nadchodzi ciemna strona mocy Lord Vader ze woimi ołnierzami maszeruje przez Leicester uare w ondynie ze zł rodę od yła ię tu premiera filmu wiezdne wojny Prze udzenie o y a imprezę przy yli raj y w filmie aktorzy oraz tłumy an w Czytaj więcej na str.

614-MAKIETA 1 01-23.indd 6

18/12/2015 16:35:01

Fot. Stuart C. Wilson/Getty Images 614-MAKIETA 1 01-23.indd 7

18/12/2015 16:35:03

008

A M NA WYSPACH

z n e s a na e zen e

Banki żywności przygotowały się do świąt. Podczas tegorocznego Bożego Narodzenia zapotrzebowanie na żywność ma osiągnąć rekordowy poziom. Coraz więcej Brytyjczyków musi wybierać między wydawaniem pieniędzy na pożywienie lub ogrzewanie. Organizacja charytatywna Trussell Trust otrzymała 750 tys. funtów dofinansowania od Big Lottery Fund – funduszu zajmującego się dystrybucją środków uzyskanych podczas loterii krajowej (National Lottery) – by uporać się z rosnącymi wydatkami na zakup żywności. Mimo tego zastrzyku gotówki Trussell Trust znajduje się w trudnym

położeniu, bo Brytyjczyków korzystających z pomocy żywnościowej przybywa w zawrotnym tempie. Uzyskane środki mają zasilić program More Than Food. To przedsięwzięcie w ramach którego ubodzy Brytyjczycy oprócz żywności mogą uzyskać także szereg porad, dotyczących między innymi obniżania zadłużenia, zarządzania domowym budżetem, uzyskiwania świadczeń socjalnych, a także wziąć udział w rozmaitych kursach, np. taniego gotowania. Między kwietniem a wrześniem tego roku banki zarządzane przez Trussell Trust wydały ponad 506 tys. trzydniowych zestawów żywnościowych.

To o kilkanaście tysięcy więcej, niż w analogicznym okresie zeszłego roku. Szczególny wzrost nastąpił w grudniu 2014 r. – z pomocy banków żywności korzystało wówczas 50 proc. więcej osób niż w poprzednich miesiącach. Tego roku również należy się spodziewać dużego wzrostu zainteresowania ofertą banków żywności. – Co roku mamy do czynienia z rodzinami, które martwią się, czy będą miały co jeść na święta. W celu ograniczenia kosztów ludzie często mieszkają po kilka osób w jednym pokoju, żeby w ten sposób zmniejszyć wydatki na ogrzewanie – mówi Da id McAuley, dyrektor Trussell Trust. «

W City stanie nowy drapacz chmur

aprezentowano właśnie projekt One Undershaft, który ma stać się najwyższym budynkiem londyńskiego City i drugim najwyższym drapaczem chmur w brytyjskiej stolicy. Wysokościowiec ma mieć 309,6 metra i będzie tylko nieznacznie niższy niż the Shard. Jednocześnie 73-piętrowa wieża będzie o ponad 80 metrów wyższa niż pobliski Cheesegrater i o prawie 130 metrów od słynnego Gherkina. Architekci zapowiadają publiczny rynek u jego stóp, ogólnodostępną galerię widokową oraz restaurację na najwyższych piętrach. – To będzie perła w koronie londyńskiego City i mamy nadzieję, że będzie to coś, z czego londyńczycy będą bardzo dumni – mówił BBC Eric Parry, architekt stojący za projektem. Powierzchnia biurowca ma wynieść 90 tys. stóp kwadratowych. Pracę znajdzie w nim 10 tys. osób. adbano też o cyklistów i przewidziano 1500 miejsc na parkingu rowerowym. Wniosek o pozwolenie na budowę zostanie złożony w przyszłym roku. «

614-MAKIETA 1 01-23.indd 8

18/12/2015 16:35:04

614-MAKIETA 1 01-23.indd 9

18/12/2015 16:35:06

010

A M NA WYSPACH

Drogo jak w Londynie publikowano raport na temat najdro szych ulic ielkiej Brytanii. Siedem z pierwszych dziesięciu to uliczki helsea i ensington. ierwsza jest londy ska ictoria oad.

Jeżeli ktoś chciałby zostać sąsiadem księcia oraz księżnej Cambridge, to musiałby z kieszeni wyciągnąć średnio ponad 8 mln funtów. Pierwsza ulica spoza Londynu jest dopiero na... 20 miejscu. Coroczne zestawienie 50 najdroższych ulic na Wyspach przygotowuje Lloyds Banking Group. Buduje się je na podstawie średnich cen transakcyjnych z poprzednich pięciu lat. Analitycy wliczyli jedynie ulice, gdzie doszło do minimum siedmiu transakcji. Najdroższa okazała się ictoria Road w Kensington i Chelsea, gdzie za dom trzeba zapłacić 8 mln funtów. Ostatnie miejsce na tej prestiżowej liście zajęła ulica Fairmeads w Cobham. Dla porównania najdroższa ulica w Walii to Druidstone Road w Cardiff – za dom trzeba tam średnio zapłacić 793 tys. funtów. 10 razy mniej niż na ictoria Road. Drugie i trzecie miejsce to odpowiednio Egerton Crescent (7,55 mln) i Manresa Road (7,36 mln). Obie w Kensington i Chelsea. 10 najdroższych ulic Anglii oraz Walii aż siedem znajduje się w tym londyńskim Borough. – Ta część Londynu zawsze miała świetną reputację i przyciągała kupców z zagranicy oraz tych ze świata biznesu

614-MAKIETA 1 01-23.indd 10

Luksusowe mieszkania na Chelsea i Kensington

czy rozrywki – mówił Telegraph owi ekspert Lloydsa Andrew Mason. Dwie są w Westminster – tu najdroższy jest Eaton S uare. Jedna w Merton, gdzie największym powodzeniem cieszy się Parkside. Pierwsza ulica spoza Londynu znalazła się dopiero na 20 miejscu. To Leys Road w Leatherhead, gdzie za dom trzeba zapłacić średnio 3,68 mln funtów. Ciekawostką jest to, że eksperci podkreślali, że o ile w Londynie najbardziej ceni się tętniące życiem i pełne parków centrum, to poza nim najdroższe są nieruchomo-

ści w dzielnicach położonych z dala od miejskiego gwaru i stojące na dużych działkach. Wszystkie z 50 najdroższych ulic znajdują się w Londynie oraz na południu kraju – przede wszystkim jego południowym wschodzie. Najdroższe poza tą częścią kraju są domy w tych częściach Manchesteru, w których mieszkają piłkarze obu tamtejszych drużyn piłkarskich – np. Castle ill. Walia to jedyny region, gdzie za dom na najdroższej ulicy nie trzeba płacić 1 mln funtów. «

18/12/2015 16:37:44

011

614-MAKIETA 1 01-23.indd 11

18/12/2015 16:35:24

Zdjécia: PAP/EPA/Facundo Arrizabalaga

012

A M NA WYSPACH

meryka ki aktor arri on ord pozuje otoreporterom pod za europej kiej premiery w ondynie

ersalna o o e alce o ra ze z e

1 grudnia w os Angeles odbyła się światowa premiera nowych wiezdnych wojen . Europejska miała miejsce dzie pó niej na eicester S uare w ondynie. a kolejną odsłonę tej sagi czekali fani kilku pokole .

„Gwiezdne wojny” to historia uniwersalna, jedna z opowieści o walce dobra ze złem, w związku z tym jest zrozumiała dla widzów w każdym wieku i o różnych zainteresowaniach – tak fenomen gwiezdnej sagi wyjaśnia dr Kamila yto z Instytutu Kultury Współczesnej Uniwersytetu ódzkiego. Fani na całym świecie z niecierpliwością czekali na 7. epizod sagi Gwiezdne wojny Przebudzenie Mocy w reż. J.J. Abramsa, który w brytyjskich kinach pojawił się 17 grudnia. Dla miłośników jest to seria kultowa, do potocznego języka weszły niektóre filmowe cytaty, a gadżety tj. świetlne miecze są rozpoznawane chyba niemal przez wszystkich. Najbardziej zagorzali fani zrzeszeni

614-MAKIETA 1 01-23.indd 12

są w międzynarodowych organizacjach, tworzą i przebierają się w kostiumy bohaterów sagi. daniem dr Kamili yto z U na fenomen Gwiezdnych wojen składa się kilka elementów. – Pierwszy to fakt, że to jest historia uniwersalna, że to jest jedna z opowieści o walce dobra ze złem, w związku z tym jest zrozumiała dla widzów różnych pokoleń, o różnych zainteresowaniach czy wykształceniu – podkreśla ekspertka. Jak zaznacza, historia Gwiezdnych wojen została pomyślana tak, że z jednej strony jest ona adresowana do fanów, a więc do tych, którzy film doskonale znają i mogą się odwoływać do poprzednich części. Jak wskazuje, są tam zawarte

takie konteksty, które odczytuje tylko pewna grupa widzów, dobrze wyedukowana, np. są tam odniesienia do historii starożytnego Rzymu, ale jednocześnie ten film może odczytać taki widz, których tych kontekstów nie zna, nie potrafi ich odczytywać . – O tym w kulturze mówi się dwukodowość, dlatego też Gwiezdne wojny gromadzą bardzo szeroką widownię – ocenia yto. Ekspertka podkreśla także, że filmy gwiezdnej sagi to również doskonały produkt marketingowy. – Posiadają bardzo rozbudowany świat przedstawiony, który powoduje, że generuje to parki rozrywki, gry komputerowe, możliwości rozwijania w inter-

18/12/2015 17:19:37

013 necie tej historii. Każdy znajdzie postać, z którą może się zidentyfikować, która będzie mu bliska – dodaje. Jej zdaniem, w przypadku Gwiezdnych wojen udało się wykreować produkt, który ma już swoją markę i zgodnie z prawami serii, jeżeli coś polubiliśmy, pokochaliśmy, to właściwie bez względu na jakość kolejnych części, będziemy do tego wracali. Jak zaznaczyła, tak od lat dzieje się między innymi z kolejnymi filmami o Jamesie Bondzie. Gwiezdne wojny – dodaje yto – to także kultowe dialogi, kultowe rekwizyty . – To buduje cały świat wokół sagi, raz zbudowana marka, raz pokochane Gwiezdne wojny zawsze już będą przez widzów kochane . Najbardziej zagorzali fani gwiezdnej sagi tworzą i przebierają się w profesjonalne kostiumy wzorowane na filmowych bohaterach – ponad 100 osób w Polsce i kilka tysięcy na świecie należy do dwóch kostiumowych organizacji – Rebel Legion zrzeszającej posiadaczy kostiumów jasnej strony mocy np. rebeliantów, Jedi, ana Solo, czy księżniczki Lei oraz 501. Legion, do którego należą posiadacze strojów Lorda adera i ciemnej strony mocy . Obie organizacje promują filmowy cykl, ale także biorą udział w akcjach charytatywnych między innymi propagując honorowe krwiodawstwo, uczestnicząc w Wielkiej Orkiestrze Świątecznej Pomocy, czy w akcji promocji czytelnictwa Dzień Książki Star Wars . Michał Szymański z Rebel Legionu przyznaje, że dla niego Gwiezdne wojny to współczesna baśń, a oglądając film jako dziecko najbardziej trafiło do niego jasno nakreślone dobro i zło, walka jednego z drugim i zwycięstwo dobra . – To jest fajny wzór do naśladowania dla dzieciaków, a potem w miarę tego jak człowiek dorośleje, można odnaleźć jakieś inne akcenty, motywy w gwiezdnej sadze i we wszystkich towarzyszących jej książkach, komiksach czy grach komputerowych – podkreśla. Jako fan liczy, że Przebudzenie mocy czyli 7 epizod serii będzie godną kontynuacją, wciągnie kolejne pokolenie młodych fanów Gwiezdnych wojen i zadowoli również tych starszych. «

a londy k premierę filmu przy yło wielu ory inalnie prze rany an w

614-MAKIETA 1 01-23.indd 13

18/12/2015 16:35:29

014

A M PRASA NA WYSPACH

a starość.

SYLWIA MILAN DAILY MAIL

Na pewno nie na święta. Na pewno nie dla dzieci. Na pewno nie w prezencie komuś. Pies największym przyjacielem jest na starość. Kiedy dzieci są dorosłe, a człowiek zostaje sam, pozostaje pustka, którą idealnie może wypełnić ON. Dzieci odchodzą, rodzice zostają sami. W domu pojawi się nagle niezręczna cisza i to właśnie znaczy, że przyszedł najwyższy czas, aby nabyć czworonogiego przyjaciela. Większość ludzi popełnia błąd i kupuje go wtedy kiedy jest młodym i ma na głowie całą rodzinę. Pies i dzieci w jednym domu to istna katastrofa. Owszem, maluchy będą kochały zwierzę, ale tylko przez pierwszą godzinę, zanim nie będzie trzeba wyjść na spacer, pilnować, by nie pogryzł zabawek i nie poniszczył rzeczy domowników. Pomiędzy pracą, naszymi szkrabami, odrabianiem lekcji, życiem towarzyskim, zajmowaniem się domem i ogrodem, pies jest tylko dodatkowym problemem dla całej rodziny. W takiej sytuacji rzadko ma się ochotę ubierać kalosze i wychodzić ze swoim czworo-

614-MAKIETA 1 01-23.indd 14

nogiem na spacer, zwłaszcza gdy pogoda jest kiepska. Jednak z biegiem lat coraz częściej czujesz, że masz zbyt dużo wolnego czasu. Wówczas psiak będzie najlepszym uzupełnieniem dnia. Jeżeli chcesz, aby twoje dni zmieniły się w jedno wielkie szaleństwo, a dom wypełnił odgłosami radosnych podskoków, musisz koniecznie sprawić sobie psa. Wyobraź sobie, że ma piękne, złote lub czarne jak węgiel futerko, zabawną mordeczkę, sterczące uszka i ogonek. Jest uroczy i zawsze uśmiechnięty, nawet jak śpi wygląda jakby się uśmiechał. Pies kocha ludzi i cały świat, napełnia nas pozytywną energią. abawny, zawsze radosny, szczęśliwie podskakujący na widok swoich domowników idealny towarzysz wypełni pustkę każdego domu. Ludzie, którzy mieli już dzieci, często żartują, że pies jest od nich piękniejszy, inteligentniejszy, czystszy i nigdy nie wraca z dyskoteki o 2.00 nad ranem, nie chce kieszonkowego, nie pyskuje. Niektóre rasy wstają późno, więc nie trzeba się martwić porannymi spacerami. O 8.00 powoli otwierają jedno oko, potem drugie i wcale nie śpieszy im się na dwór.

Nieprzerwana radość i wewnętrzne szczęście musi znaleźć ujście średnio co kilka minut. Każda okazja jest dobra. Wystarczy wyjść z pokoju choćby na chwilę, aby zostać powitanym wielkimi fanfarami, godnymi zagranicznej delegacji. Futrzak jest niezwykle chętnym pomocnikiem we wszelkich pracach domowych. Będzie chodził za swoim panem krok w krok, chcąc wszędzie mu towarzyszyć. Uwielbia kiedy rzuca się mu jego zabawki, by mógł je aportować. Wieczorami potrafi oglądać telewizor i nie komentuje głupio. Kiedy nachyla się nad swoim panem, gdy ten jeszcze leży w łóżku, poczuć można każdy oddech zwierzęcia, który często bywa tak świeży jak morska bryza, zwłaszcza, gdy ukradnie ze stołu jeden z cukierków. Ci, którzy nielubią psów mówią, że śmierdzą. To prawda. Wielu bez tego zapachu nie wyobraża sobie życia i nie potrafiłoby zamienić go na żaden inny. Nieważne czy porównać go do świeżo upieczonych herbatników, czy mokrego koca, kocha się równie mocno. I jeszcze jedna ważna sprawa. Pies bardzo upraszcza relacje ze światem. Niektórzy właściciele powtarzają jeśli ktoś lubi mego psa, ja lubię jego. «

18/12/2015 16:35:31

015 przegląd prasy »

List milionera

 Prywatny odrzutowiec to podstawowy gadżet. Jeśli milioner jeszcze go nie ma, to Boże Narodzenie jest najlepszą okazją, by sobie go sprawić. Przemieszczać się po własnych posiadłościach rozrzuconych po świecie najłatwiej samolotem. , mln zabiera do osób na pokład .  Jacht z jadalnią, pokojem gościnnym i dość sporą powierzchnia do opalania na zewnątrz , mln .  Wibrator z karatowego złota z pięcioma poziomami intensywności , .  Pudełko na biżuterię. dzie trzymać perły, platynę i diamenty W robionej na zamówienie szkatułce od alstocka z możliwością wygrawerowania własnego imienia , .  Krem De La Mer do twarzy silnie nawilżający, redukujący zmarszczki , za ml .  Pojemnik na herbatę wysadzany diamentami , .  yrandol z lampkami, wykonany z kryształów i złota , .  Plakat ndiego Warhola z podobizną Marilyn Monroe. utograf artysty gratis , .  Zegar drewniany stojący, robota ręczna , .  oże do sypialni, wykonanie i malowane ręcznie, wysadzane kryształkami Swarowskiego , . Można dokupić łóżko tron dla swojego psa .  Jacuzzi z wodospadem, siedzeniami, wodoodpornym tabletem do nawigacji. Możliwość podgrzewania wody już w drodze do domu, połączenie z telefonem , .  Waza ozdobna z czarnej chińskiej porcelany wysadzana sto karatowym złotem , .  Stół do bilarda osadzony na samochodzie Mini Cooper, wykonany w Wielkiej Brytanii. Każdy egzemplarz na zamówienie z kolorem auta i powierzchi bilarda do wyboru. Dostępna opcja rozbudowana z mini barkiem , .  łośniki, model D , jakość dźwięku najlepsza z możliwych, identyczna jak w profesjonalnym studio , .  Naszyjnik od Da ida Marshalla. Perły z diamentami i platyną. Cena ta sama co za pokojowe mieszkanie na północy nglii , .  Torebka ermesa z białego aligatora, wykonanie najwyższej dostępnej jakości , .  Pierścionek Tresor Paris z diamentami i platyną , . SM

614-MAKIETA 1 01-23.indd 15

18/12/2015 16:35:32

016

A M NA WYSPACH

z a s ec alne na l cac on n ransport for ondon f , londy ski zarząd transportu, powołał specjalną jednostkę do walki ze złymi praktykami na drogach. elem inicjatywy jest odkorkowanie stolicy i usprawnienie ruchu ulicznego.

o z Br o n e rz

Brytyjczycy bardzo wcześnie zaczynają przygodę z alkoholem. I bardzo szybko tracą umiar w spożyciu. Regularnie upijają się już piętnastolatkowie. W niektórych regionach UK jest naprawdę źle. Według danych udostępnionych przez ealth and Social Care Information Centre, najgorzej sytuacja wygląda w Brighton and o e. Aż 27 proc. ankietowanych piętnastolatków z tego dystryktu przyznało, że w ciągu ostatnich czterech tygodni co najmniej raz nadużyło alkoholu w znacznym stopniu. To niemal dwukrotnie więcej niż wynosi średnia dla całej Anglii. Na drugim miejscu rankingu ośrodków

614-MAKIETA 1 01-23.indd 16

Nowa jednostka składa się z czterdziestu funkcjonariuszy, ale do wiosny ich liczba ma zostać zwiększona do osiemdziesięciu. Oddziały specjalne TfL pojawią się na największych skrzyżowaniach Londynu i głównych arteriach miasta. Ich zadaniem będzie eliminacja głównych przyczyn powstawania korków i opóźnień w funkcjonowaniu komunikacji miejskiej, takich jak parkowanie w niedozwolonym miejscu lub tamujące ruch postoje samochodów dostawczych w celu rozładunku towaru. Pracownicy TfL mają ściśle współpracować z funkcjonariuszami Metropolitan Police Roads and Transport Policing Command – służbą policyjną powołaną do życia w styczniu 2015 r. i współfinansowaną ze środków TfL. Eksperci TfL będą na bieżąco monitorować sytuację na drogach i wysyłać informacje do centrali. Będą mogli również sterować ruchem drogowym w celu likwidacji jego zagęszczenia, w tym usuwać nielegalnie zaparkowane samochody,

cz c o no c młodzieżowego pijaństwa znalazł się dystrykt North Tyneside, gdzie analogiczną deklarację złożyło 24,6 proc. piętnastolatków. Najtrzeźwiej młodzież prowadzi się w Tower amlets we wschodnim Londynie. Tylko 2,6 proc. piętnastolatków przyznało, że upiło się w ciągu ostatniego miesiąca. W sumie w ankiecie wzięło udział 100 tys. osób w wieku piętnastu lat. Badanie zatytułowane What About outh wykazało, że 62,4 proc. piętnastolatków mieszkających w Anglii spożywało alkohol przynajmniej raz w życiu. Jednocześnie co siódmy ankietowany piętnastolatek oświadczył, że upił się w ciągu minionego miesiąca. «

wystawiać mandaty i likwidować roboty drogowe, które utrudniają ruch. – To tylko jedna z wielu inicjatyw, które podejmujemy w celu uporania się z nadmiernym zagęszczeniem pojazdów na londyńskich drogach i ograniczenia opóźnień w komunikacji. arówno nowa jednostka TfL, jak i ściśle z nią współpracujące służby Metropolitan Police Roads and Transport Policing Command, odegrają kluczową rolę w odkorowaniu zatłoczonych ulic i będą działały zgodnie z polityką zero tolerancji – mówi burmistrz brytyjskiej stolicy Boris Johnson. «

ą A

ES SE

A A

M AS E U AS A S U A U S A E E

1. Brighton and Hove 2. North Tyneside 3. Richmond upon Thames 4. Darlington 5. Hartlepool 6. Redcar and Cleveland 7. Cornwall 8. North Somerset 9. Wirral W

27 proc. 24,6 proc. 24,5 proc. 23,4 proc. 23,1 proc. 22,4 proc. 22,1 proc. 22 proc. 21,3 proc.

18/12/2015 16:35:33

017

614-MAKIETA 1 01-23.indd 17

18/12/2015 16:35:35

018

A M NA WYSPACH

Flaga Stoke City w kosmosie Fot. PAP/EPA/Maxim Shipenkov

Brytyjski astronauta Tim Peake zabrał na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS) flagę angielskiego klubu Stoke City. Był to pomysł fanów zespołu, którzy akcję mającą przekonać pierwszego Brytyjczyka w kosmosie do wzięcia flagi rozpoczęli półtora roku temu. W zeszły wtorek wieczorem statek Sojuz TMA-19M, na pokładzie którego oprócz Brytyjczyka byli także Amerykanin Timothy Kopra i Rosjanin Jurij Malenczenko, przycumował do ISS. Peake będzie miał dużo czasu na prezentowanie flagi, bo razem z kolegami zostanie na ISS do kwietnia. Na jednym z portali społecznościowych kibice Stoke City rozpoczęli akcję trzymania kciuków za szczęśliwy powrót brytyjskiego astronauty do domu. Brytyjczyk ma już pewne plany co do swego pobytu w kosmosie. apowiedział, że przebiegnie tam maraton, przywiązany do bieżni specjalnymi szelkami. Wystartuje równolegle z biegiem maratońskim w Londynie, który odbędzie się 24 kwietnia. «

rona

rze

Więźniowie i ich kompani na wolności organizują przemyt towarów do zakładów karnych za pomocą dronów. Ponad więziennymi murami przelatują setki paczek, między innymi z narkotykami. Natężenie kontrabandy wyraźnie wzrosło w okresie świątecznym. Gangi zajmujące się przemytem towarów do więzień za pomocą dronów zwiększyły aktywność w okresie świątecznym – zdradzają pracownicy służby więziennej. Paczki docierające do cel można liczyć już w setkach. Jeden z więźniów stwierdził, że zamówienie kontrabandy jest łatwe jak zamówienie takeawaya . Drony jednak nie zawsze docierają do celu – tyle że nie z powodu interwencji służby więziennej, a wskutek nieudolności ich operatorów.

614-MAKIETA 1 01-23.indd 18

Timothy Peake

ca ą nar o

Maszyny często zahaczają o przeszkody lub zderzają się z murami i lądują na dziedzińcu. W październiku naliczono dziewięć takich kraks. Doszło do nich w zakładach karnych w Sutton, Lindholme, Wandsworth, Swansea, Bedford, untercombe, Manchesterze i Wormwood Scrubs. W większości przypadków kontrabanda zawierała telefony komórkowe i narkotyki. Służba więzienna zaczęła dostrzegać proceder dopiero w kwietniu 2014 r. Od tego czasu w zakładach karnych na terenie Anglii i Walii w ręce funkcjonariuszy trafiło 28 dronów. Przed tą datą, według oficjalnych danych, nie odnotowano żadnych tego typu incydentów. – dajemy sobie sprawę z tego, że do więźniów trafiają pieniądze, tele-

fony i narkotyki. Bardziej niepokoi nas jednak możliwość, że niebawem za pomocą dronów gangi zaczną przemycać do więzień broń i materiały wybuchowe – mówi Glyn Tra is, rzecznik związku zawodowego służb więziennych (POA). e względu na podobne zagrożenia POA domaga się od ministerstwa sprawiedliwości wyposażenia służby więziennej w urządzenia umożliwiające zakłócanie sygnałów sterujących dronami. Bez zastosowania radykalnych środków zapobiegawczych proceder z pewnością się nie skończy. prostego powodu jest zbyt opłacalny. Porcja heroiny o wartości 20 funtów na wolności kosztuje sto funtów w zakładzie karnym. a telefony więźniowie płacą nawet 1 tys. funtów. (MA IMUS.MEDIA

18/12/2015 16:36:46

019

614-MAKIETA 1 01-23.indd 19

18/12/2015 16:35:39

020

A M NA WYSPACH

ro ne rac

Opublikowany w zeszły czwartek brytyjski rządowy raport o zdelegalizowanym w Egipcie Bractwie Muzułmańskim przestrzega, że członkostwo w tej organizacji może być przesłanką ekstremizmu. Raport został zamówiony w kwietniu 2014 roku przez premiera Da ida Camerona w celu oszacowania, czy Bractwo stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego Wielkiej Brytanii. – Niektóre części Bractwa Muzuł-

Otyłość zagraża brytyjskim kobietom w tak wielkim stopniu, że powinna być traktowana jak zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego – na równi z terroryzmem, atakami hakerskimi oraz katastrofami naturalnymi. Tak w każdym razie wynika ze słów Dame Sally Da is, która pełni funkcję Chief Medical Officer kraju. Sprawę opisał dziennik The Independent . Pretekstem do tych wypowiedzi – choć nie był to pierwszy raz, kiedy Sally Da ies sugerowała konieczność takiego potraktowania otyłości – był raport Naczelnego Lekarza Kraju z 2014 roku, który skupił się na zdrowiu kobiet. Wynika z niego, że w 2013 roku 54 proc. Brytyjek w wieku od 34 do 44 lat ma nadwagę lub jest otyłych. W grupie 45 do 54 jest jeszcze gorzej i problem

614-MAKIETA 1 01-23.indd 20

mańskiego mają bardzo dwuznaczne związki ze stosowaniem przemocy i ekstremizmem. arówno jako ideologia jak i organizacja, Bractwo jest etapem dla niektórych jednostek czy grup, które następnie angażowały się w przemoc i terroryzm – głosi oświadczenie Camerona dołączone do raportu. Od obalenia przez wojsko w lipcu 2013 roku wywodzącego się z Bractwa Muzułmańskiego egipskiego prezydenta Mohammeda Mursiego, do wię-

zień w Egipcie trafiły tysiące członków tego ugrupowania, a ono samo zostało zdelegalizowane. Bractwo Muzułmańskie, organizacja islamu sunnickiego, założona w Egipcie w 1928 roku, ma swoje filie w 70 krajach świata. Ich status jest różny od oficjalnych partii politycznych, mających swoich przedstawicieli w parlamencie, przez grupy społeczno-religijne aż po podziemne, nielegalne bojówki terrorystyczne. «

error z dotyka 62 proc. kobiet. Otyłość niesie ze sobą poważne konsekwencje dla zdrowia i można już mówić o epidemii. Sally Da ies podkreśla, że kluczem do zapanowania nad nią jest edukacja, ale rząd powinien zrobić także co w jego mocy, by zachęcić kobiety do zdrowszego życia. – Czynniki obecnego stylu życia, takie jak otyłość w ciąży, kiepska dieta oraz fatalne odżywianie, brak aktywności fizycznej, bardzo wysokie poziomy nadużywania alkoholu, palenie oraz fatalne statystyki, gdy cho-

dzi o zdrowie seksualne, są tykającą bombą zegarową i mogą mieć dramatyczny wpływ na kobiecą płodność, zwiększyć ryzyko wystąpienia powikłań ciąży, a także pojawienia się kłopotów zdrowotnych u matki oraz dziecka – wtórował jej w rozmowie z Press Association dr Da i Richmond z Royal College of Obstetricians and Gynaecologists. Raport zawiera listę zaleceń dla samorządów, rządu oraz pracodawców. Oprócz otyłości zwraca też uwagę na problem menopauzy, obrzezania kobiet oraz przemocy domowej, której ofiarą padają. «

18/12/2015 17:22:14

614-MAKIETA 1 01-23.indd 21

18/12/2015 16:35:44

Fot. PAP/EPA/Olivier Hoslet

022

A M UNIA EUROPEJSKA

Donald Tusk i David Cameron

onal

Szef Rady Europejskiej Donald Tusk oraz premier Wielkiej Brytanii a id ameron zapewnili w zeszły czwartek, e po dyskusji na szczycie UE o brytyjskich propozycjach reform Unii Europejskiej myślą optymistycznie, i do lutego uda się wypracować porozumienie. Z BRUKSELI ANNA WIDZYK, PAP

– Najważniejsza jest dobra atmosfera i dobra wola. Nie mam wątpliwości, że po dzisiejszej dyskusji możemy powiedzieć, iż zrobiliśmy znaczący postęp – powiedział Tusk na konferencji prasowej po obradach szczytu UE. Dodał, że przywódcy państw Unii potwierdzili gotowość do pracy, by do lutego znaleźć rozwiązanie. – Dziś jestem dużo większym optymistą niż przed tym spotkaniem – powiedział. – Przed spotkaniem nie chciałem zabrzmieć zbyt dramatycznie, ale myślę, że dzisiejsze spotkanie było momentem rozstrzygającym – ocenił Tusk. W podobnym tonie wypowiedział się Cameron. – Po dzisiejszym wieczorze myślę optymistycznie, że znajdziemy rozwiązania – powiedział. – Wymaga to jeszcze wiele ciężkiej pracy, ale dziś wieczorem czułem dużo dobrej woli – dodał. Według premiera w gronie unij-

614-MAKIETA 1 01-23.indd 22

nych przywódców jest ogromne poparcie , by wypracować rozwiązania, które pozwolą na utrzymanie Wielkiej Brytanii w UE. Cameron chce uzgodnić reformy UE przed planowanym na 2017 r. referendum w Wielkiej Brytanii w sprawie pozostania tego kraju w Unii. Najtrudniejszą kwestią w negocjacjach z Wielką Brytanią jest propozycja ograniczenia dostępu do zasiłków dla imigrantów z innych państw UE. Jak poinformował, Cameron szczegółowo przedstawił swoje propozycje, szczególnie w sprawie ograniczenia swobody przepływu osób. Brytyjski premier chce, by osoby przyjeżdżające do Wielkiej Brytanii z innych państw unijnych dopiero po czterech latach uzyskiwały prawo do zasiłków związanych z zatrudnieniem albo mieszkaniami socjalnymi. – Musimy uszanować to, o co prosi Da id Cameron, ale także potrzeby nie-

których państw członkowskich – powiedział Tusk. – Musimy być stanowczy, jeśli chodzi o pewne czerwone linie i pewne wartości. Nie odpuścimy w sprawach swobody przepływu osób i niedyskryminacji – powiedział szef Rady Europejskiej. Nieco łatwiejsze wydaje się porozumienie w sprawie trzech pozostałych propozycji Londynu wypracowania zasad współpracy między strefą euro a państwami spoza niej, wzmocnienia konkurencyjności, rynku wewnętrznego i ograniczenia ciężarów regulacyjnych oraz zachowania suwerenności państw i zwiększenia roli parlamentów narodowych. W dokumencie końcowym szczytu potwierdzono, że przywódcy państw UE będą razem ściśle współpracować, by do spotkania Rady Europejskiej w lutym 2016 r. znaleźć możliwe do zaakceptowania przez wszystkich rozwiązanie we wszystkich czterech dziedzinach . «

18/12/2015 16:35:47

023

614-MAKIETA 1 01-23.indd 23

18/12/2015 16:35:49

024

TEMAT NUMERU NAUKA I TECHNOLOGIE

Nowy s an a a zisiejszy świat coraz bardziej przypomina rzeczywistość, którą jeszcze kilkadziesiąt lat temu dało się odnale ć jedynie na łamach powieści sci fi. auka w niespotykanym wcześniej tempie przynosi nam nowe rozwiązania. iektóre to umilające ycie drobiazgi. ednak są i takie, które – kiedy tylko wyjdą za drzwi laboratoriów – mogą całkowicie zmienić nasz świat.

614-MAKIETA 2 24-41.indd 24

18/12/2015 16:40:11

025 TOMASZ BOREJZA

Gdy myślimy o przyszłości mamy zwyczaj widzieć ją taką, jaka jest teraz, tylko trochę lepszą. enry Ford odnosząc to do swojej działki mawiał o tym tak Gdybym na początku swojej kariery jako przedsiębiorcy zapytał klientów, czego chcą, wszyscy byliby zgodni chcemy szybszych koni . Tymczasem to, co najbardziej zmienia świat, to na ogół pojawianie się rzeczy nowych, ale takich które dotyczą najistotniejszych sfer naszego życia pracy, zdrowia i komunikacji. To różnica taka jak między lepszym telefonem i internetem. Ten pierwszy ułatwił życie. Ten drugi zmienił świat. Nowych technologii, które mogą zrobić coś podobnego i w przeciągu kilku lat opuszczą mury laboratoriów jest kilka. Są też takie, które są z nami obecne od lat, ale właśnie zbliżają się do punktu przełomowego, po przekroczeniu którego, nasza rzeczywistość może być zupełnie inna. Tak jest na przykład z robotami, które mają stać się proletariatem I wieku. W perspektywie kilku lat kupienie robota do pracy przy zbiorach ma być tańsze, niż zatrudnienie człowieka.

A B

Kiedy Isaac Asimo w połowie ubiegłego wieku tworzył Świat Robotów – serię, która należy do lektur obowiązkowych każdego fana sci-fi – w którym maszyny pracują za nas, była to jedynie bajeczka dla fanów gatunku. Na maszyny patrzono wówczas jak na narzędzia, które mogą człowiekowi pomóc, ale nie mogą go zastąpić. Do tego byłaby bowiem potrzebna sztuczna inteligencja, która wówczas wydawała się czymś bardzo odległym, ale dziś – w czasie, gdy USA i Unia Europejska równolegle wydają miliardy na programy badania ludzkiego mózgu – staje się czymś bardzo bliskim. Badania nad nią posuwają się do przodu w piorunującym tempie. Tak samo jak robotyka i od kilku lat zupełnie poważnie mówi się o tym, że jesteśmy u progu ery, w której roboty »

614-MAKIETA 2 24-41.indd 25

18/12/2015 16:40:15

Fot. Chris McGrath /Getty Images

026

TEMAT NUMERU NAUKA I TECHNOLOGIE

Humanoidalny robot Aiko Chihira pracuje jako recepcjonistka w jednym z japo ki dom w towarowy

wykonają za nas niemal całą pracę. I nie tylko pracę, bo na przykład futurolog dr Ian Pearson mówi, że w 2050 roku seks między człowikiem i robotem będzie częstszy, niż między człowiekiem i człowiekiem. Nie brnąc jednak w sprawy łóżkowe, da się powiedzieć, że technologia, którą dysponujemy już dziś, daje możliwość zastępienia znaczącej części siły roboczej. Nie tylko tej w fabrykach, ale też tej, która wykonuje najprostsze prace biurowe. Jedyną barierą są koszty. Ale z tymi w przypadku nowych rozwiązań jest zawsze tak samo. Po zamortyzowaniu prac badawczych, dopracowaniu prototypów i rozwinięciu linii produkcyjnych, roboty bardzo szybko stanieją. Ktoś pamięta ile kosztowały pierwsze komputery osobiste, a ile kosztują teraz 20 lat temu jedna kość pamięci RAM potrafiła kosztować więcej, niż dziś trzeba wydać na niedrogi laptop. To dokładnie ten samy przypadek. A do przodu posuwają się nie tylko prace nad robotami fabrycznymi , ale też np. takimi, które będą mogły zastąpić ludzi przy zbiorach winogron, truskawek, wiśni, etc, (wstaw dowolne). Wciąż bardziej opłaca się poszukać do tego zadania ludzi, ale.... tylko w ciągu ostatnich 10 lat cena takiego robota spadła o 27 proc. i spada coraz szybciej. A jednocześnie towar jest coraz sprawniejszy i mądrzejszy. Co to oznacza dla nas Sza-

614-MAKIETA 2 24-41.indd 26

cunki Bank of America mówią, że w ciągu dekady roboty przejmą 45 proc. miejsc pracy w sektorze produkcyjnym, a później pójdą dalej. Rynek pracy zostanie wywrócony do góry nogami. Co zrobią ludzie, którzy stracą pracę

A GOOGLE

E E

Na pewno nie zajmą się dowożeniem do niej tych szczęśliwców, którzy ją zachowają. To będą robić bezzałogowe samochody. Korporacje, które pracują nad nimi mówią, że ich wprowadzenie na rynek to perspektywa pięciu lat. Upowszechnienie może zająć kilka kolejnych. Większość z nas myśląc o nich ma przed oczami projekt Google lub Tesli i mały samochodzik, który – tak jak hybrydę – będzie można kupić albo nie. Tymczasem w tym wszystkim chodzi o coś więcej, niż nowe tylko samochody, które nie potrzebują kierowcy. Wizja, którą da się zbudować z opowieści snutych przez inżynierów i menadżerów tych firm, jest nieco inna. Chodzi w tym o to, by całkowicie zmienić to, w jaki sposób podróżuje się po miastach i zmonopolizować transport. Google zainwestowało w Ubera nie dlatego, że ten przynosi dochody. robiło to po to, by zebrać dane na temat tego, jak wyglądają podróże w miastach i lepiej przystosować do tego swój system bezzałogo-

18/12/2015 16:40:16

Fot. Justin Sullivan/Getty Images

Fot. www.spacex.com

027

ezzało owy amo

wych samochodów. Te docelowo nie mają jeździć obok taksówek oraz prywatnych aut, tylko je zastąpić. amiast trzymać pod domem samochód, opłacać ubezpieczenie, tankować, naprawiać, będziemy potrzebować jedynie komórki i na każde wezwanie pojawi się pojazd, który zabierze nas tam, gdzie chcemy. robi to taniej, niż taksówka. Ekologiczniej, niż prywatne auto. I wygodniej, niż autobus. Tylko w tym taniej jest pewien haczyk. Szacuje się, że tylko w USA pracę z tego powodu straci kilka milionów zawodowych kierowców. Może zmienić się to, jak podróżujemy w miastach. Ale może zmienić się i to, jak podróżujemy między nimi. Jeżeli tylko wielomiliardowy projekt o nazwie yperloop zakończy się sukcesem.

1 M A Z ELONEM MUSKIEM

a yperloop em, który ma być czymś w rodzaju opartej na nowej technologii superszybkiej kolei, stoi Elon Musk. To pochodzący z RPA przedsiębiorca, który ogromne pieniądze wkłada w przeróżne innowacyjne idee – jego dzieckiem jest np. pracująca nad bezzałogowymi samochodami Tesla. Tutaj chodzi o to, by przyspieszyć podróże między miastami. Dotąd myślano przede wszystkim, jak przyspieszyć pociągi. Musk postanowił pójść o krok dalej i spowodować, że te staną się prze-

614-MAKIETA 2 24-41.indd 27

on ept uper zy kiej kolei Hyperloop

d oo le

starzałe. Obecnie główną barierą dla dalszego przyspieszania kolei są tarcia i opory – np. te pojawiające się pomiędzy kołami a szynami. Dlatego yperloop ma zrezygnować z torów. Inżynierowie Tesli i Space a planują budowę specjalnych tuneli, w których ruch będzie się odbywał nie po torach, a po warstwie powietrza. Testy mają ruszyć w przyszłym roku, ale prognozy są bardzo optymistyczne. Tak optymistyczne, że niewielu wierzy, by były realne. yperloop ma zapewniać możliwość podróży z prędkością 1000 km na godzinę, a pierwsza trasa, o której się mówi to linia San Francisco – Los Angeles. Jej pokonanie ma zajmować 35 minut (sic ), choć to dystans ponad 550 kilometrów. Do tego koszt budowy toru dla nowej metody transportu ma być stosunkowo niewielki (tu pojawia się najwięcej wątpliwości, co do realności szacunków), bo Musk mówi o 6 miliardach dolarów amerykańskich. Dla porównania za zbudowanie niespełna 80-kilometrowej linii, która pozwoliła wypuścić Pendolino na trasę z Bolonii do Florencji, Włosi zapłacili ponad 5 miliardów euro. miana wydaje się być raczej z gatunku szybszych koni , niż wynalezienia samochodu, ale jeżeli Muskowi uda się połączyć taką prędkość ze stosunkowo niskim kosztem, zmiany mogą być rewolucyjne. Po troszę pokazuje to wspomniana linia Pendolino. Skróciła ona czas podróży »

20 lat temu jedna ko pamię i potra iła ko ztowa wię ej ni dzi trze a wyda na niedrogi laptop

18/12/2015 16:40:17

Fot. Chung Sung-Jun/Getty Images

028

TEMAT NUMERU NAUKA I TECHNOLOGIE

Do niedawna in ynieria kojarzyła ię z mo tami dro ami i amo odami li amy ię do momentu dy podo nie ędzie ię projektowa złowieka

614-MAKIETA 2 24-41.indd 28

aukow y z Południowej orei prezentuj trzy identy ze enety znie klonowane p y

z jednego miasta do drugiego do 35 minut. Efekt Ludzie żyją we Florencji, a pracują w Bolonii lub na odwrót, bo podróż między dwoma miastami jest krótsza, niż londyńskie dojazdy metrem. I teraz pomyślcie, że nie ma w Wielkiej Brytanii miasta, z którego do centrum Londynu nie dałoby się dotrzeć w godzinę i nie kosztowałoby to majątku. Kto wówczas płaciłby majątek, za sprzedawane na wagę złota londyńskie nieruchomości Obiecująca perspektywa.

A E

E A

Najważniejsze zmiany szykują się jednak nie w naszym otoczeniu, ale w nas samych. Do niedawna inżynieria kojarzyła się z mostami, drogami i samochodami. bliżamy się do momentu, gdy podobnie będzie się projektować człowieka. Coraz lepiej rozwinięte genetyka i możliwości tworzenia organizmów cybernetycznych pchają nas w kierunku, w którym tzw. biohacking może stać się czymś w rodzaju chirurgii plastycznej. Co to takiego Najkrócej mówiąc jest to wykorzystanie dostępnych technologii do tego, by poprawić człowieka. Możliwości przybywa. Widać to np. w protetyce. Do niedawna protezy kończyn niewiele różniły się od znanych z filmów o piratach haków. Były lżejsze, ładniejsze i lepiej dopasowane, ale... nieruchome. W ubiegłym roku w Stanach dopuszczono na rynek pierwszą protezę ręki, którą da się poruszać i kontrolować. Oficjalnie nazywa się DEKA Arm , ale autorzy projektu mówią o niej ramię Luke a Skywalkera . Reklamowano ją jako pierwszą sterowaną przez umysł . To wprawdzie przesada, ale niewielka.

Wyobraźcie sobie teraz, a tak będzie już za chwilę, że proteza jest lepszą ręką, niż wasza własna. Dokładniejszą, silniejszą, odporną na ból. Tutaj otwiera się przestrzeń dla biohakerstwa, którego ideą nie jest naprawienie człowieka, tylko jego stuningowanie . Fani szukają możliwości w dwóch sferach. Jedną jest cyborgizacja i implanty. Drugą genetyka i modyfikacje kodu genetycznego, które zwiększą możliwości organizmu. Brzmi jak science fiction W Krzemowej Dolinie myślą inaczej. Firmy skoncentrowane na biohackingu wyrastają tam jak grzyby po deszczu. Nie brak naukowców, którzy mówią, że to już się dzieje. Tyle tylko, że nie jest dostępne dla zwykłego zjadacza chleba.

A E SE

A ...

Tak jak nie jest dla niego dostępna jeszcze jedna technologia, która może zmienić medycynę – klonowanie, choć specjaliści są przekonani, że korzysta się z niej tam, gdzie nie sięga oko opinii publicznej. I chodzi nie tylko o tajne laboratoria, ale też kraje takie jak np. Chiny. Bynajmniej nie idzie tutaj o to, że można stworzyć tysiące owieczek Dolly. Klonować można nie tylko całe organizmy, ale też ich fragmenty. Na przykład narządy potrzebne do przeszczepu. Barierą dla korzystania z tych możliwości, są przede wszystkim względy moralne, które jednak nie dla wszystkich są zrozumiałe. Po co bowiem czekać aż ktoś umrze i zostanie dawcą serca, wątroby lub nerek, skoro

18/12/2015 16:40:19

029 w laboratorium można wyhodować lepsze i z ich pomocą uratować ludzkie życie Jednocześnie klonowanie może znaleźć swoje zastosowanie także poza medycyną. Jesteśmy w stanie hodowle zwierząt zastąpić hodowlami mięsa. Problemem, przed którym mogą stanąć tacy producenci żywności są tylko gusta i emocje klientów – ci najpewniej będą się bać. Szalę mogą przeważyć jednak względy etyczne, dotyczące traktowania zwierząt oraz... cena. Nie wspomniając o wyzwaniu, którym będzie wykarmienie przeludniającej się planety.

...

Wracając na grunt bardziej obeznany i dotykalny, trzeba dostrzec, jak wielki potencjał niosą ze sobą drukarki 3D. Ich upowszechnienie może spowodować, że zakupy zupełnie zmienią swoją formę. Nawet bardziej, niż zmienił je internet. Ten zmienił tylko to, jak się kupuję. One mogą zmienić to, co się kupuję. W wielu wypadkach zamiast produktu będzie wystarczał projekt. Dwa kliki i drukarka wypluje z siebie zabawkę, breloczek, buty, ubranie albo pistolet. A jakby tego było mało, to trwają także eksperymenty, których efektem ma być jadalny druk 3D. Przeprowadza się je przede wszystkim z myślą o podróżach kosmicznych, które także mogą całkowicie zmienić nasz świat. Jeżeli wierzyć upublicznianym prognozom NASA, choć niekoniecznie należy im wierzyć, to jedyną barierą dla założenia kolonii na Marsie, są pieniądze. Technologią, podobno, już dysponujemy. Mówi się, że człowiek zamieszka na Czerwonej Planecie w perspektywie kilku dziesięcioleci. Inna sprawa, że mówi się tak od kilku dekad. Czemu nie można się jednak dziwić, bo jak powiedział mi kiedyś prof. Jerzy etulani, którego namówiłem do zabawy w futurologię, ta służy przede wszystkim temu, by pokolenia późniejsze mogły się śmiać z wcześniejszych. Choć – jak podkreślał - nie jest tak do końca, bo wiele z tych pomysłów jednak się spełnia. W końcu, by pomysł stał się rzeczywistością, musi najpierw zaistnieć jako idea. darza się, że zaczyna od stronic fantastycznonaukowych powieści. «

C łopie z ioni znym ramieniem

Fot. Mark Runnacles/Getty Images

614-MAKIETA 2 24-41.indd 29

18/12/2015 16:40:21

Bez o ne

Fot. maratr / Shutterstock.com

030

KOMENTARZ TYGODNIA POLITYKA

wiazdka jest zrytualizowanym wydarzeniem czerpiącym swoją siłę z tradycji, przyja ni, wspólnoty, wdzięczności oraz transcendencji. dlatego nie nale y tylko do wierzących.

S A

A A

Są cztery charakterystyczne grupy ateistów. Wojujący aktywiści w stylu Richarda Dawkinsa, antyklerykałowie, którzy nie tyle prowadzą krucjatę przeciwko religii, ile wobec uprzywilejowanej pozycji instytucjonalnego Kościoła, ateiści letni, którzy ze swoją niewiarą starają się nie obnosić oraz krypto ateiści czyli osoby, które nie wierzą w Boga, ale bezrefleksyjnie uczestniczą we wszelkich religijnych obrzędach, regularnie chodzą na msze, chrzczą swoje dzieci i przyjmują księdza po kolędzie. Tych ostatnich, zwłaszcza w Polsce, jest chyba najwięcej. Jednak w związku z tym, że nie mamy swojej Biblii, ani instytucjonalnej reprezentacji, ani tym bardziej przewodniczącego, nie można określić, która z tych postaw jest właściwa, dobra i słuszna. Jaki ateizm jest tym prawdziwym, ortodoksyjnym Nikt nam nie wyrył na kamiennych tablicach zbioru zasad i wytycznych, praw i obowiązków. I całe szczęście. Ateizm to postawa wybitnie zindywidualizowana. Jesteśmy grupą, której – oprócz niewiary w siły nadprzyrodzone – nic nie łączy. I nie czujemy, a przynajmniej większość z nas nie czuje, potrzeby żeby z innymi niedowiarkami tworzyć jakiś jednolity, zwarty kolektyw, z jasnym i klarownym regulaminem, spisem zachowań oraz postaw. Każdy

614-MAKIETA 2 24-41.indd 30

z nas żyje po swojemu i nie wchodzi z ideologicznymi butami w życie innych. wyjątkiem świąt. To jedyny czas kiedy postawa nabiera znaczenia. właszcza dla części ateistów wojujących. Obchodzenie lub nie obchodzenie Gwiazdki staje się wyborem symbolicznym. Definiuje. Grudzień jest miesiącem, w którym wypada i należy dać świadectwo. Co jest zabawne, biorąc pod uwagę fakt, że dawanie świadectwa ma silne religijne konotacje. W ten sposób Boże Narodzenie to dla ateisty problematyczny czas. Bo czy obchodzenie tego – mimo całej komercyjnej otoczki i pogańskich korzeni – religijnego święta nie jest hipokryzją i uleganiem symbolicznej przemocy wierzącej większości

E E

W przeciwieństwie do wielu niewierzących jestem ateistą od urodzenia. Wychowałem się w domu bez Boga i bez religii. Nigdy nie byłem na kościelnej mszy, nie mam żadnych sakramentów, nie chodziłem na religię, a pierwszym zbiorem wierzeń z jakimi się zetknąłem były mity greckie i rzymskie. Potem poznałem bogów nordyckich, bo rodzice nieopatrznie i przedwcześnie kupili mi komiks z Thorgalem. Dopiero później zacząłem czytać opowieści

biblijne, ale dla kilkulatka banalne i nudne historie ze świata Jezusa nie mogły konkurować z komiksową rzeczywistością wykreowaną przez an amme i Rosińskiego. Moi niewierzący rodzice i dziadkowie nie byli jednak ateistami wojującymi i w kwestii Gwiazdki szli na kompromis. W naszym ateistycznym domu święta Bożego Narodzenia były obchodzone. Nieco inaczej niż w tradycyjnych rodzinach, ale jednak. W wigilię nie było dzielenia się opłatkiem, ale była przemowa seniora rodu. Nie było siana pod obrusem, ale była choinka i prezenty. Nie było pasterki, za to były wędliny i pieczony indyk. W zasadzie już w latach 80. i 90. przerabialiśmy czysto komercyjną wersję Gwiazdki, która dziś – ku niesmakowi najbardziej tradycyjnych i głęboko wierzących osób – chyba dominuje. Obżarstwu przy stole i eskapizmowi komercji towarzyszyły jednak pouczające dyskusje. Podkreślano absurd rytuałów i ich pochodzenie, komentowano pieśni i próbowano zrozumieć siłę tradycji. Kiedy w domach chrześcijan święta przeżywano duchowo, u nas dyskutowano o ich fenomenie. Śpiewano także kolędy. podziałem na głosy. Dochodziło do absurdalnych sytuacji, bo nikt nie znał słów, a śpiewnik krążył wolniej od melodii, co kończyło się zazwyczaj tym, że brakujące wersy mruczano, albo wymyślano swoje słowa. Jak np. W gro-

18/12/2015 16:40:23

031 bie leżyyyy... . Choć może było to robione z premedytacją i dla efektu. dzisiejszej perspektywy odnoszę wrażenie, że moja rodzina Gwiazdkę obchodziła ironicznie. Niemal po hipstersku. Amatorska socjologia i domowej roboty kulturoznawstwo wraz z opróżnianiem butelek wina ustępowały jednak polityce. Czyli kończyliśmy tam gdzie większość polskich rodzin. Politykowaniem przy stole z karpiem, którego nikt nie chciał jeść łączyliśmy się ponad podziałami z resztą narodu. Uwielbiałem Boże Narodzenie. Najpierw ze względu na klocki Lego, potem ze względu na polityczne spory i wreszcie na jedzenie. Ciepło rodzinne, dobry humor, poczucie wspólnoty i jakaś niewytłumaczalna moc ubranej choinki powodowały, że znajdowałem punkty styczne z religią bez jej nadprzyrodzonych zawartości. Lekko trawiliśmy świętość. Pobyt w Wielkiej Brytanii zupełnie już leczy z wszelkich dylematów. Bo święta tutaj, w przeciwieństwie do Polski, nie mają prawie zupełnie religijnego wymiaru. eświecczone społeczeństwo, w którym 50 proc. przyznaje się do areligijności, traktuje Boże Narodzenie jako zimową przerwę wakacyjną i okazję do szału zakupów. A to zmniejsza presje w dawaniu ateistycznego świadectwa . Pomaga też fakt, iż moja partnerka jest niewierząca oraz nasz świadomy wybór o nierodzicielstwie. Dzieci wywierają bożonarodzeniową presję silniej niż wszystkie ciotki, wujkowie, biskupi i papież razem wzięci. Dzięki temu, że dzieci nie mamy i nie chcemy mieć, możemy być elastyczni. Obchodzimy święta lub nie w zależności od nastroju, chęci i potrzeb. Dwa lata temu byliśmy na wczasach. W zeszłym roku mieliśmy mini przyjęcie. Teraz nic nie urządzamy. bardzo prozaicznych powodów – lenistwa. Nie zmienia to jednak faktu, że czasem nachodzi tęsknota za tradycyjną choinką, potrawami i kiczowatą, ale jednak mającą coś w sobie atmosferą . Bo nawet dla ateisty Boże Narodzenie może być użyteczne, ciekawe oraz kojące.

MARTWY BÓG WIECZNIE

Ludzkość wymyśliła religię żeby zaspokoić dwie główne potrzeby – życie w harmonii w społeczności, mimo zakorzenionych w naszym gatunku egoistycznych i gwałtownych impulsów oraz konieczność radzenia sobie z bólem, utratą bliskich, naszego rozkładu i nieodwołalnej śmierci. Bóg jest martwy, ale kwestie i problemy, które spo-

614-MAKIETA 2 24-41.indd 31

wodowały, że go stworzyliśmy wciąż są żywe. Odwracając się plecami do wszelkich aspektów religii pozwalamy na ekskluzywną dominację kościołów, w ważnych kwestiach, które powinny należeć dla całej ludzkości i które warto inkorporować do świeckiej sfery. W końcu wczesne chrześcijaństwo samo przywłaszczyło sobie najlepsze pomysły innych religii i agresywnie podporządkowało niezliczone pogańskie praktyki. Wiele z tego co najlepsze w świętach Bożego Narodzenia jest całkowicie niezwiązane z mitycznymi narodzinami Jezusa. Gwiazdka obraca się wokół pierwotnych potrzeb, nadziei i marzeń – bycia razem,

nie w świątyni rozbija podziały jednocząc w przeżywaniu i wyznawaniu jednakowych wartości. nak pokoju zmusza do pokonania naszego prowincjonalizmu oraz skłonności do osądzania i daje możliwość nawiązania kontaktu z obcym. Czas świąt to również okres zdrowej hipokryzji – bycia miłym i dobrym dla najbliższych oraz nieznajomych. A dla niewierzących jedyny czas kiedy, bez nerwowego skrępowania i poczucia nietaktu, można wejść do kościoła i podziwiać sztukę sakralną. Chór wykonujący Bacha w gotyckim budynku przyprawia o dreszcze bez względu na wyznanie lub jego brak. Nie bez znaczenia jest też transcendencja. Przeży-

amknię i w na zy prywatny kla owy kokona patrzymy na inny przez medialny ł wnie ta loidalny pryzmat Emi ran i terrory i wał i iele pedo ile korumpowani polity y pazerni ankierzy pa o yty na za iłka o li zu wi t oraz dzięki rytuałom te r ni e i ariery nie o zanikaj świętowania i odnowy. Kwestii, które obecne były w kulturze na długo przed chrześcijaństwem. Dla ateisty jedną z najciekawszych funkcji Bożego Narodzenia jest zachęta do ducha wspólnoty. yjemy w zatłoczonym, ale samotnym świecie. Razem, ale osobno. Przestrzeń publiczna zapełniona jest mrowiem ludzi, a mimo to nie potrafimy przełamać zaklęcia i spojrzeć na te masy indywidualnie. Generalizujemy zamiast budować relacje. amknięci w naszych prywatnych, klasowych kokonach patrzymy na innych przez medialny, głównie tabloidalny, pryzmat. Emigranci, terroryści, gwałciciele, pedofile, skorumpowani politycy, pazerni bankierzy, pasożyty na zasiłkach. W obliczu świąt oraz dzięki rytuałom te różnice i bariery nieco zanikają. gromadze-

wanie Czasu Wielkiego święta – pisane dużą literą – jest zakorzenione w ludzkiej naturze. Przekraczanie raz na jakiś czas rzeczywistości, oderwanie się od codzienności towarzyszy nam od początku i religia nie powinna mieć na to monopolu. Tak jak i na wspólną konsumpcję posiłku, biesiadowanie, które pozwala nam zanurzyć się z innymi w podobnych smakach i emocjach. Ateiści często widzą w rytuałach utratę różnorodności, myślową uniformizację i rezygnację ze spontaniczności oraz krytycznego myślenia. I to jest prawda, ale szczypty wspólnotowości jako gatunek po prostu potrzebujemy. Gwiazdka odpowiada na archetypowe ludzkie potrzeby i przez to jest zbyt użyteczna, interesująca i ważna żeby oddawać ją jedynie osobom wierzącym. «

18/12/2015 16:40:23

032

FELIETON ZNOWU DOBRONIAK

Polacy wszystkich sortów mediach ostatnio nadu ywane słowa to kpina , zmasakrować i rozjechać . czywiście nadu ywane w polskich mediach. róluje w tym prasa i portale prawicowe, ale to wynika w ogóle z jakiejś typowej dla tych mediów egzaltacji. o drugiej stronie raczej u ywana jest tradycyjna polszczyzna, ale i tam mo na spotkać niezłe kwiatki.

Fakt pozostaje faktem, polityka coraz bardziej dzieli rzeczpospolitą dziennikarską. Powoli pomiędzy bajki można włożyć twierdzenia, że media w Polsce są bezstronne. Niezależne może i tak, jednak niezależność nijak się ma do poglądów dziennikarzy. Może być coś niezależne , ale jednak pro partyjne . W żaden sposób pro partyjność nie zagraża niezależności. Polityczność w mediach zawdzięczamy politykom, którzy do mediów cały czas pchają swoje łapy. punktu widzenia polityków to naturalny proces, bo media to jednak tuba propagandowa. Teraz tylko pytanie jak ją wykorzystać, żeby wyniki dla swojej partii polepszyć. Ostatnie sondaże pokazują,

614-MAKIETA 2 24-41.indd 32

że dalej jest to sztuka dla niektórych nie do pojęcia. Niestety nie wystarczy wygrać, żeby sprawować władzę nad rzędem dusz. Coś się popsuło w strategii posła Kaczyńskiego i w ciągu kilku tygodni zantagonizował większość Polaków przeciwko sobie. Jest to istny rekord – PO potrzebowała na to lat osiem. Jest inna jeszcze myśl – wybory prezes Kaczyński pozwolił wygrać swoim padawanom, ale władzę otrzymaną od ludu przejął w swoje władanie. I być może to właśnie spowodowało ten fatalny wizerunek PiS, chociaż oceniając niektóre posunięcia na zimno, nie są one już takie kontrowersyjne , albo przynajmniej mniej kontrowersyjne.

nauk politycznych wiemy, że nie ten wygrywa wybory, kto spełnia swoje wyborcze obietnice, lecz ten, kto rządzi tak, żeby wyborcy go dobrze oceniali. O ocenie przy urnach zapominają politycy często, oj często. Jakby nie brali tego pod uwagę w ogóle. Większość naszych polityków, pań i panów posłów, politykować zaczęła w zeszłym stuleciu. Niektórzy nawet od mniej więcej połowy zeszłego stulecia. Do tego czasu doszło do głosu wyborczego kolejne pokolenie, które nie zna komuny i nawet jak krzyczy precz z komuną to niewiele z tego rozumie. Starzy, pamiętający stare czasy – jak nazwa sama wskazuje – są starzy i zaraz ich nie będzie naturalną koleją rzeczy. Młodzi trochę inaczej podchodzą do życia i dla nich – nawet, jeśli ktoś w tym momencie się posra ze wściekłości – PiS nie jest nowoczesny a .Nowoczesna jest. I to pokazują te sondaże. Możemy się kłócić o cyferki, ale Petru ze swoją wesołą kompanią zagraża PiS-sowi bardziej niż bardzo. Pamiętajmy poza tym, że Sąd Najwyższy jeszcze nie zatwierdził wyników wyborów, a zatwierdzenie nie jest wcale pewne, ponieważ PiS poszło do wyborów, jako PiS a nie, jako jednoczona Prawica. A powinno, jako P, jeśli wystawiało kandydatów innych ugrupowań na swoich listach. I do tego może, ale nie musi, przyczepić się Sąd Najwyższy. Wtedy PiS wcale nie będzie miało już wyłączności na rządzenie, bo koalicje mają trochę inne progi i proporcjonalność zabierze trochę głosów. Tyle że jeśli SN zakwestionuje wyniki wyborów, to trzeba będzie je powtórzyć, a wtedy ponowna wygrana PiS-u już nie jest taka pewna. Teraz opozycja zarzuca stronie rządzącej kpiny, i oczywiście rządzący zarzucają to samo opozycji. A ja chciałbym wskazać na jedno, że nie ma miejsca na kpiny z prawa i podstaw demokracji w państwie demokratycznym. Różnica pomiędzy demokracjami na świecie, a demokracją w Polsce jest taka, że demokracja oznacza teraz k wa my . Wygrani nie mają szacunku dla innych opcji. W Polsce polityka to religia. Każdy polityk uważa się za nauczyciela swojej politycznej ideologii. Co jakiś czas któryś z nich ogłasza polityczny dżihad. Stąd ciągłe wojny religijne wśród rodaków. A ja się pytam, po co to «

18/12/2015 16:40:28

033

614-MAKIETA 2 24-41.indd 33

18/12/2015 16:40:29

034

PULS POLONII INICJATYWY

London United Tigers FC – pasja, sport, fair play ondon United igers F jest klubem piłkarskim zrzeszającym blisko młodych piłkarzy. Specjalizuje się w treningach piłki no nej dla chłopców z roczników 11. łównym celem jego działalności jest rozwijanie umiejętności swoich podopiecznych, kształtowanie sportowego ducha walki oraz przestrzegania zasad fair play. oprzez zajęcia prowadzący go starają się istotnie wpływać na światopogląd zawodników – tak, aby za kilka lat godnie szli przez ycie...

– Dzięki temu, że od roku uczestniczymy w arrow outh Football League mamy szansę stałego rozwoju i obserwacji naszych zawodników. W młodszych rocznikach zwracamy uwagę przede wszystkim na dobrą zabawę, rozwój osobisty, budowanie pewności siebie oraz kreatywnego, słusznego rozwiazywania decyzji – podkreśla Jakub Mrozik, manager i zarazem jeden z trenerów w klubie.

M U

Drużyny London United Tigers FC niejednokrotnie już udawały się na turnieje oraz obozy szkoleniowe za granicę. Tym

614-MAKIETA 2 24-41.indd 34

razem jedenastolatkowie z polonijnego klubu będą uczestniczyli w kolejnym, międzynarodowym turnieju – pojadą do Szczecina na Gryf Cup 2016. Na corocznym turnieju zagrają wśród takich zespołów jak anno er 96, Red Bull Leipzig, Śląsk Wrocław, agłębie Lubin, awisza Bydgoszcz czy też Pogoń Szczecin. Dla zespołu jest to kolejna okazja, aby rozwinąć swoje umiejętności i nabrać doświadczenia. A warto dodać, że piłkarze tego rocznika od roku prowadzeni są właśnie przez Jakuba Mrozika oraz Andre Jasminsa. – Ogromnym plusem tego turnieju jest to, że przyjdzie nam rywalizować z drużynami z wyższej półki . Na co dzień rywalizujemy z powodzeniem w Sunday League. W obecnym sezonie

zespół wygrał wszystkie mecze, strzelając 59 bramek, a tracąc zaledwie 5. Duży potencjał drużyny podkreśla również to, że kilku z zawodników uczestniczy w zajęciach Academy oraz De elopment Centre takich klubów jak ueens Park Rangers, Fulham FC, Brentford FC, Crystal Palace FC oraz Chelsea FC – wylicza Jakub Mrozik.

E E

Klub, którego głównym sponsorem jest Polish illage Bread jako jedyny polonijny zespół w Londynie posiada fizjoterapeutów, którzy odpowiadają za przygotowanie fizyczne zawodników przez cały sezon. Jest to nie lada gratka

18/12/2015 16:40:30

035 ze względu na to, że na poziomie lokalnym zespoły nie mają takich możliwości, tym bardziej w zespołach młodzieżowych. London United Tigers FC wielokrotnie również wspiera akcje charytatywne oraz prorównościowe. Aktualnie stara się o współpracę z organizacją działającą na rzecz przeciwdziałania rasizmowi. – Staramy się cały czas rozwijać, nasi trenerzy odbywają staże oraz workshopy w oficjalnych klubach. W ostatnim czasie również zmieniliśmy herb – teraz jest czytelny i jasny dla odbiorcy – mówi Jakub Mrozik, dodając – Chcielibyśmy zachęcić wszystkich do tego, aby wspierali nas na turnieju, który odbędzie się w dniach 22-24 stycznia w Szczecinie. Obiecujemy godnie reprezentować londyńską Polonię

KADRA

Tigers jako jedyny klub w Londynie posiada – oprócz oczywiście wykwalifikowanej kadry trenerów – także wykwalifikowaną kadrę fizjoterapeutów oraz trenerów. – Od pół roku współpracujemy z Manual-Med – grupą fizjoterapeutów, która daje ogromne wsparcie w przygotowaniu fizycznym naszych zawodników. Również trenerzy to osoby z wyższej półki. W naszej kadrze są osoby, które w przeszłości trenowały w Nacional de Madeira, Jagiellonii Białystok, byli zawodnikami Akademii PR czy też jak nasza specjalistka od dzieci w wieku 4-6 lat – Agnieszka, była zawodniczka 1. FC Katowice. Treningi prowadzimy na podstawie licencji zakupionych od Aja u Amsterdam, Coer er Coaching oraz amerykańskiego systemu szkoleniowego. Kładziemy duży nacisk na rozwój techniki, siły oraz szybkości zawodników – zapewnia Jakub Mrozik, manager London United Tigers FC. (D ) «

Zapraszamy Klub London United Tigers FC zaprasza na treningi, które prowadzone są aktualnie w dzielnicach: Hanwell, Stonebridge Park, Willesden, Tooting, Wandsworth Common, Walthamstow. Pierwsza sesja treningowa – bezpłatna

614-MAKIETA 2 24-41.indd 35

18/12/2015 16:40:32

036

ROZMOWA IĘ Z NA I OLAKA I

o ro ława Platt prowadzi potkanie z zytelnikami

Moja praca es o ą as ą Z B A A , dyrektor Biblioteki Polskiej POSK w Londynie, rozmawia Tomasz Furmanek.

iemal od pięciu lat jest pani dyrektorem Biblioteki olskiej S , która – poza swoją codzienną działalnością – zaczęła systematycznie organizować spotkania, wystawy i inne wydarzenia, w których uczestniczy coraz więcej osób. laczego rozszerzyła pani w taki sposób działalność Biblioteki Polskiej?

614-MAKIETA 2 24-41.indd 36

Książka jest tak ważnym elementem życia, że w związku z nią, czy wokół niej, może dziać się bardzo wiele. Pojawiają się pytania, które warto zadać autorowi lub dać mu możliwość spotkania z czytelnikami. Są też książki mało popularne, na które warto zwrócić uwagę i dlatego gośćmi spotkań, które organizuję, są także autorzy książek mniej zna-

nych. Na ogół program tych spotkań jest układany zgodnie z zainteresowaniami naszych czytelników historia Polski i Polska pośród innych narodów, a w tym temacie bardzo ważna jest historia polskiej emigracji. Kolejnym tematem jest literatura i kultura polska, a także zagadnienia religijne, społeczne, filozoficzne. Gośćmi tych spotkań byli autorzy, mieszkający w Londynie i okolicach bigniew Siemaszko, dr Maja Cybulska, dr Richard Butterwick, dr Nina Terlecka-Taylor, dr George Gomori, jak i przyjeżdżający z Polski prof. Andrzej Nowak, prof. Antoni Dudek, prof. Jan aryn, prof. Ryszard Legutko, prof. Andrzej Kunert, prof. Jan Wiktor Sienkiewicz, dr hab. Beata Dorosz, dr Justyna Chłap-Nowakowa i wielu innych, a także z Paryża (Andrzej Dobosz) czy Waszyngtonu (prof. Rett Ludwikowski). Organizowaliśmy debaty poświęcone Piłsudskiemu i Dmowskiemu oraz problemowi Czy powstanie styczniowe miało sens . Organizowaliśmy konferencję pt. Miłosz w Londynie i sesję naukową z okazji 70-lecia Biblioteki Polskiej pt. Politycy i pisarze emigracji polskiej po 1939 r. . Organizowaliśmy premierę filmu Piotra Fudakowskiego pt. Secret Sharer i monodram w wykonaniu Polskiego Studia Teatralnego w Wilnie pt. apiski oficera Armii Czerwonej na podstawie powieści Sergiusza Piaseckiego, którego archiwum jest w naszych zbiorach. Biblioteka jest więc miejscem dyskusji, refleksji, spotkania nie tylko z autorami czy wydawcami, ale także spotkania z innymi osobami o podobnych zainteresowaniach. Biblioteka zbliża ludzi. Celem tej rozszerzonej działalności Biblioteki jest przede wszystkim przywracanie pamięci o osobach, których wkład w życie emigracji, szczególnie tutaj, w Londynie, był znaczący, ale ich nazwiska i ich życiorysy już nieco wyblakły. Na wystawach w Czytelni przypominaliśmy więc Romualda Wernika, dr. dzisława Jagodzińskiego, Krystynę Bednarczyk w foyer poskowego teatru jest wystawa, przypominająca osoby, które organizowały w nim przedstawienia na korytarzach rozwieszone są plansze z wystawy 50-lecia POSKu pt. Wspólny wysiłek – wspólny suk-

18/12/2015 16:40:33

037 ces , które przypominają życiorysy głównych twórców tej instytucji, prof. Romana Wajdy i dr. Stefana amoyskiego. W skrócie trudno wszystkie te wydarzenia opisać. powiada pani o działalności Biblioteki z takim zaanga owaniem, e odnoszę wra enie, i ta praca jest pani pasją. Tak, na pewno tak. Moja praca, jest moją pasją. Przede wszystkim, wydaje się, że ten kierunek w działalności Biblioteki – utrwalanie pamięci, przypominanie historii, a jednocześnie zachęcanie do czytania, rozwoju, jest istotny.

o mo e teraz kilka słów o historii Biblioteki olskiej, której istnienie było kilkakrotnie zagro one, a jej ocalenie było w du ej mierze celem stworzenia S u. Biblioteka Polska w Londynie zaczęła funkcjonować jako referat Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w 1942 roku. Kiedy cofnięto uznanie Rządowi Polskiemu na Uchodźctwie w 1945 roku, powinna zostać razem z tym Ministerstwem zlikwidowana, ale jak się okazało, Biblioteka już wówczas zyskała taką renomę, że uznano, iż należy ją ocalić – zaczęto więc tworzyć ją na nowo, miała mieć pewną samodzielność i otrzymała wówczas po raz pierwszy nazwę The Polish Library in London była wtedy finansowana przez agendy rządu brytyjskiego. Jeszcze trzykrotnie zagrożenie likwidacją zawisło nad Biblioteką – ostatnie w 1964 r. i ono dało asumpt do przyspieszenia starań o powstanie Domu Polskiego, w którego centrum miała znaleźć się Biblioteka. Polacy wiedzieli, że jeśli chcą Bibliotekę zatrzymać nie wystarczy już dać jej tylko dach nad głową , ale trzeba także przejąć jej finansowanie. Dla tej idei należało pozyskać także Anglików, ponieważ oni uznawali, że są właścicielami Biblioteki. W dn. 27 października 1966 r. debatowała nad sprawą Biblioteki Polskiej Izba Lordów, a listy od Polaków i Anglików w tej sprawie otrzymywały wpływowe pisma The Times , The Daily Telegraph , The Guardian , The Scotsman . Brytyjski minister edukacji dopiero jednak w dn. 22 czerwca 1967

614-MAKIETA 2 24-41.indd 37

r. podpisał w Izbie Gmin oświadczenie o przekazaniu własności Biblioteki Polskiemu Ośrodkowi Społeczno-Kulturalnemu. W ten sposób rozpoczęła się nowa, bardziej stabilna historia Biblioteki Polskiej w Londynie, która w swojej nazwie miała nowego właściciela – POSK.

z I, II i III w., a interesujące jest wydanie londyńskie Konstytucji 3 maja w języku angielskim, która ukazała się tutaj niemal natychmiast po ogłoszeniu jej tekstu w Polsce.

akie rodzaje zbiorów posiada Biblioteka które z nich są najcenniejsze Biblioteka gromadzi książki, broszury, czasopisma, dokumenty życia społecznego, archiwa, rękopisy, fotografie, płyty gramofonowe, rysunki, grafiki, obrazy, plakaty, znaczki, odznaczenia i inne. biór jest więc

ak kosztowne więc jest utrzymanie i prowadzenie Biblioteki Całość kosztów utrzymania Biblioteki ponosi POSK są to wynagrodzenia sześciu pracowników, koszty sprzątania, ogrzewania, oświetlenia, a więc utrzymania powierzchni, którą Biblioteka zajmuje. Biblioteka zawsze otrzymywała zapisy testamentowe i darowizny finansowe – emigracja uważała, że Biblioteka stanowi jej zbiorowy obowiązek

bardzo różnorodny i właściwie każdy wymaga oddzielnego specjalisty do opracowania, innych warunków przechowywania, a także konserwacji. Jego wielkość zawiera się w liczbie ponad trzystu tysięcy jednostek. Najcenniejsze oczywiście są archiwa i rękopisy. W nich bowiem zapisana jest historia emigracji. To są archiwa pisarzy, polityków, wojskowych, a także osób, które spisywały wspomnienia, gromadziły tzw. rodzinne archiwa i fotografie, a także archiwa instytucji. Bardzo ważne jest tzw. Archiwum Osobowe Emigracji im. Bohdana Jeżewskiego. Niezwykle ważne są także czasopisma i broszury, wydawane na emigracji oraz dokumenty życia społecznego i plakaty, które są dowodem na intensywne życie kulturalne. Dlatego tak zapobiegliwie dbamy o ich gromadzenie. Ważna jest także nasza kolekcja starych druków, a pośród nich są druki pochodzące

i wymaga wsparcia. Te darowizny są jednak coraz mniejsze. mniejsza się także subskrypcja na utrzymanie tzw. Bibliotek Ruchomych (nasze książki mogą być czytane w brytyjskich bibliotekach publicznych). działalności własnej Biblioteki (sprzedaż dubletów, kiermasze, wykonywanie fotokopii) wpływają również środki, które pomniejszają koszty utrzymania. Na różne projekty pozyskujemy dotację z PAFT, ale także z Ministerstwa Spraw agranicznych, z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, z Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych i z tych instytucji rządowych pozyskujemy także pomoc merytoryczną (opracowanie zbiorów, konserwacja). Datki, które otrzymujemy podczas organizowanych spotkań są także pewnym wsparciem na ich kontynuację. To pozyskiwanie środków z różnych instytucji a także od osób prywatnych staramy się rozszerzyć, ale nie jest to łatwe. «

i ka je t tak wa nym elementem y ia e w zwi zku z ni zy wok ł niej mo e dzia ię ardzo wiele Pojawiaj ię pytania kt re warto zada autorowi lu da mu mo liwo potkania z zytelnikami

18/12/2015 17:21:43

038

PASJE MOTORYZACJA

Arrinera Automotive S.A. za o a a re er er sze ols e c

G Arrinera Automotive S.A., podczas briefingu prasowego na Warsaw Moto Show 2015, ogłosiła ważną dla polskiej motoryzacji informację. Firma jest na finiszu prac związanych z pierwszym polskim samochodem wyścigowym Arrinera GT4, który swoją oficjalną, światową premierę będzie mieć 14 stycznia 2016 r., podczas Autosport International – The Racing Car Show w Birmingham. Tym samym Arrinera potwierdziła zapowiedzi składane w maju br. podczas poznańskiego Motor Show. Gwiazdą tegorocznego Warsaw Moto Show 2015, odbywającego się podczas Warsaw E po w dniach 20-22 listopada 2015, jest testowa wersja Arrinery ussarya, pierwszego polskiego supersamochodu. Model ten po raz pierwszy został pokazany w tym roku podczas Motor Show 2015 w Poznaniu. godnie z zapowiedziami twórców, ma stanowić bazę zarówno do wersji wyścigowej, jak i drogowej. Prawdziwym news em tegorocznych targów Warsaw Moto Show 2015 jest to, że 14 stycznia 2016 roku, podczas Autosport International

614-MAKIETA 2 24-41.indd 38

– The Racing Car Show w Birmingham, światu zaprezentowany zostanie drugi samochód Arrinery wyścigowa Arrinera ussarya GT4 Twórcy Arrinery nie chcieli jeszcze pokazać całego samochodu Arrinera ussarya GT4, jednak zdecydowali się uchylić rąbka tajemnicy i pokazać odwiedzającym targi pierwszą polską wyścigówkę w wersji 3D. Odwiedzający stoisko mogli ją zobaczyć na torze Slo akia Ring, który dla potrzeb wizualizacji został zeskanowany przez zespół Reality 51. Mediom ujawniono jedynie wizualizację fragmentów Arrinery ussarya GT4. Na zobaczenie całego samochodu na żywo musimy poczekać do stycznia 2016 r. – Arrinera ussarya GT4 otwiera w spółce nowy etap oraz nowy wymiar projektu supersamochodu Arrinera ussarya. Motorsport ma być dla firmy poligonem doświadczalnym, a zdobyta wiedza oraz doświadczenie zostanie zastosowane w dopracowaniu modelu drogowego Arrinera ussarya. Uważam, iż jest to najlepsza droga rozwoju dla pierwszego polskiego super-

samochodu – powiedział Piotr Gniadek, wiceprezes Arrinera S.A.

ARRINERA HUSSARYA GT4

W 2015 roku do projektu Arrinery został zaproszony Grzegorz Pękała, doradca i ekspert najważniejszych firm motoryzacyjnych, specjalizujących się w wyścigach samochodowych, takich jak Mosler Europe czy Lotus MotoSport. Pod jego kierownictwem zespół Arrinera ussarya Racing stworzył samochód wyścigowy Arrinera ussarya GT4. – Arrinera ussarya GT4 jest samochodem wyścigowym o wyjątkowej stylistyce, który wprowadza firmę Arrinera S.A w świat motorsportu. Już w niedługim czasie udowodnimy na torze na co stać naszą polską wyścigówkę. Mam nadzieję, że ten samochód będzie rozpalał emocje i zmysły miłośników motoryzacji. Gdybym miał podsumować cały projekt w jednym zdaniu, powiedziałbym, że tam gdzie łączy się wysoka technologia ze sztuką, tam powstaje Arrinera – powiedział szef działu technicznego Grzegorz Pękała.

18/12/2015 16:40:36

039 Partnerzy

Stylistyka modelu Arrinera Hussarya GT4 jest wyrazem dążenia do uzyskania optymalnych własności aerodynamicznych, a co za tym idzie, uzyskanie najlepszych osiągów na torze wyścigowym. Nadwozie oraz elementy aerodynamiczne zostały opracowane wspólnie z Politechniką Warszawską pod przewodnictwem prof. Janusza Piechny. Ich zadaniem jest wytworzenie jak najlepszego docisku do podłoża, przy jak najmniejszej utracie prędkości i przyspieszenia. W Arrinerze ussarya GT4 umieszczono centralnie silnik V8 o pojemności 6,2l, który generuje 450 KM i ponad 580 Nm. Napęd trafia na tylną oś. Jednostka współpracuje z sekwencyjną 6-cio biegową skrzynią, sterowaną półautomatycznie przy pomocy łopatek przy kierownicy. Dostawcą opon jest firma Michelin, współpracująca z Arrinerą, zarówno przy wersji wyścigowej jak i drogowej samochodu.

Rok 2016 poświęcony zostanie na wszechstronne przetestowanie Arrinery ussarya GT4, w tym także w warunkach prawdziwych wyścigów. godnie z zapowiedzią Arrinera Automoti e S.A. planowany jest udział Arrinery ussarya GT4 w wyścigach w klasie open, takich jak:  24h series  Supercar Challenge Pirelli  British GT Championship. Arrinera ussarya GT4 w całości przygotowana została przez polski zespół. Trwają też rozmowy z potencjalnymi kierowcami. Firma nie chce ujawniać jeszcze konkretnych nazwisk, ale poinformowała, że z pewnością będzie

614-MAKIETA 2 24-41.indd 39

Historia Arrinery Prototy p supersamochodu rri nera, roboczo nazywany modelem Concept , zaprezentowano już w roku w Warszawie. Dzięki niemu mogła powstać obecna, udoskonalona konstrukcja rri nery ussarya. Jej jeżdżąca rama przeszła pomyślnie testy w roku na torze Motoparku Ułęż.

to polski kierowca, zgodnie z wizją, którą pragnie realizować Polski Samochód, Polski espół, Polski Kierowca. Kolejnym krokiem były testy przeprowadzone jesienią 2014 roku w rzeczywistych warunkach torowych na lotnisku w Białej Podlaskiej. Testy związane były z aerodynamiką nadwozia i układem jezdnym. Po testach w Białej Podlaskiej, twórcy pierwszego polskiego supersamochodu zdecydowali się na zaprezentowanie go szerszej publiczności. Wybór padł na targi motoryzacyjne Motor Show w Poznaniu i to tu przedstawiono Arrinerę, która stanowi bazę zarówno dla wersji wyścigowej, jak i cywilnej. Ten sam samochód został ponownie zaprezentowany podczas Targów Warsaw Moto Show 2015. «

Michelin Dzięki współpracy z Michelin rrinera ussarya T będzie wyposa żona w opony S . Stanowią one wypo sażenie samochodów wyścigowych. Wer sja drogowa rrinery rrinera ussarya, będzie wyposażona w M C EL N Pilot Sport Cup . M C EL N Pilot Sport Cup to przykład przeniesienia doświadczeń z torów wyścigowych do seryjnej produk cji. Dzięki nowoczesnym technologiom, takim jak Track ariable Contact Patch . . , opona zapewnia najlepszą przy czepność na łukach i zakrętach, a tech nologia Bi Compound, zapewnia mak symalną przyczepność w zakrętach na suchej nawierzchni i precyzję kierowania. PP merykańska firma posiadająca fabryk zlokalizowanych na całym świecie, zatrudniająca ok tys. pracow ników. Dostarcza rozwiązania do wielu zastosowań dla przemysłu motoryzacyj nego. Oferuje szeroki wachlarz lakierów oraz specjalnych materiałów. Wraz z tą firmą opracowaliśmy lakiery, które będą dedykowane tylko i wyłącznie rrinerze ussarya. Tech jest firmą działającą na obszarze całego kraju w zakresie projek towania i wykonawstwa części, maszyn i urządzeń. irma działa między innymi w przemyśle motoryzacyjnym w zakresie dostarczania przyrządów technologicz nych, kontrolno pomiarowych oraz proto typów. Prowadzi własny dział badawczo rozwojowy w zakresie swojej działalności. Politechnika Warszawska Wydział MEiL na Politechnice Warszawskiej jest najstarszą i największą instytucją edu kacyjną w Polsce, oferującą wyższe wykształcenie z zakresu lotnictwa i ener getyki. W ramach współpracy z rrinerą utomoti e przeprowadzane są badania wytrzymałości ramy i aerodynamiki nad wozia. Przy pracy wykorzystywane jest zaawansowane oprogramowanie oraz nowoczesny tunel aerodynamiczny. Ohlins Racing to światowej sławy szwedzki producent układów zawiesze nia do samochodów sportowych, tereno wych oraz motocykli. W swojej letniej karierze opanował do perfekcji wszelkie zagadnienia związane z zawieszeniami pojazdów i wciąż rozwija nowe technolo gie. W fabryce firmy Ohlins produkuje się rocznie ok tys. części.

18/12/2015 16:40:37

040

CAFÉ COOLTURA WYDARZENIA

614-MAKIETA 2 24-41.indd 40

18/12/2015 16:40:43

041

614-MAKIETA 2 24-41.indd 41

18/12/2015 16:40:51

042

CAFÉ COOLTURA LONDYN

LONDYN WITA NOWY ROK 614-MAKIETA 3 42-61.indd 42

18/12/2015 16:31:15

043 31.12., start: godz. 17:00, koniec 2:00. Okolice London Eye. Stacje: Westminster, Waterloo, Embankment. Bilety: sprzedane www.london.gov.uk L B L

W W

W T

Fot. Peter Macdiarmid, Chris Jackson / GettyImages and Shutterstock.com

614-MAKIETA 3 42-61.indd 43

18/12/2015 16:31:18

Fot. Chris Jackson/Getty Images

044

CAFÉ COOLTURA LONDYN

Imprezy sylwestrowe i noworoczne »

E S

31.12., godz. 21:00. O2 Indigo, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: £40.30 www.theo2.co.uk K

RNB T O I

EA S E E

31.12., godz. 21:00. Centralny Londyn o ł ne e s e rez zost n e ujawnione po zakupie biletu). Bilety: £55. www.prohibition1920s.com O W

Fot. i4lcocl2 / Shutterstock

» BA

31.12., godz. 21:00. Temple Pier, London, WC2R 2. Stacja: Temple. Bilety: £295 hqswellingtonship.co.uk E L L

614-MAKIETA 3 42-61.indd 44

18/12/2015 16:31:22

045 » SYLWESTER PO POLSKU 31.12. o s ro e ołe zno – t r n 2 2 6 ng treet ers t on n 6 . t ens o rt r www.posk.org OSK

OSK

BA S BA E

UB E

31.12., go z. 2 2. . 2 g o on n st o oso www.whiteeagleclub.co.uk T

O W

» NEW YEAR’S DAY PARADE 01.01., go z. 2 on n . st on lnydp.com

. entr

L T

614-MAKIETA 3 42-61.indd 45

18/12/2015 16:31:24

046

CAFÉ COOLTURA LONDYN

Kino

» DADDY'S HOME Od 26.12. Komedia, USA. eż. e n n ers st. erre r erg n r e n o s en r nn ress

W L

C S

» IN THE HEART OF THE SEA (3D) Od 26.12. eż. on o e s ort n r e en s

st. r s r otte

Koncerty 23.01., go z. . 2 ren enn ort reen on n. t ort reen . et o 2.

» STEVEN WILSON 27.01., go z. ro ne treet . t

ent o o een ers t on n 6 ers t . et o 6.

The Corrs

614-MAKIETA 3 42-61.indd 46

Photo by Nicky J Sims/Getty Images

» THE CORRS

18/12/2015 16:31:26

A-ha

Fot. Avis De Miranda / Shutterstock.com

Kobby Dagan / Shutterstock.com

047

» A-HA 26.03.2016., godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £42.50 JAZZ CAFE POSK

» MARK OLBRICH BLUES ETERNITY 02.01., godz. 19:30. Bilety: £12

» SCOTT WILLCOX Hozier Mariah Carey

Everett Collection / Shutterstock.com

» HOZIER

08.01., godz. 19:30. Bilety: £8

29-31.01, godz. 19:00. O2 Academy Brixton, 211 Stockwell Road, Brixton, Londyn SW9 9SL. Stacja: Brixton. Bilety: £29.50

» MASSIVE ATTACK AND YOUNG FATHERS 03-04.02. godz. 19:00. O2 Academy Brixton, 211 Stockwell Road, Brixton, Londyn SW9 9SL. Stacja: Brixton. Bilety: £43.25

» JASON DERULO 05.02. godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £40

» ENNIO MORRICONE 16.02., godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: £64.50

24.02. godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: ticketmaster.co.uk

» RUDIMENTAL 03.03., godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £24.75

» X-FACTOR LIVE 05.03., godz. 12:30 i 18:00. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £34.50

» ADELE 15-16 i 18-19.03., godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: sprzedane

614-MAKIETA 3 42-61.indd 47

» MARIAH CAREY

eature ash Shutterstock.com

» THE BRIT AWARDS

23.03., godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: patrz strona O2

» PETER ANDRE 20.03., godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: £36.50

» ELLIE GOULDING WITH JOHN NEWMAN 24-25.03., godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: £39.25

Peter Andre

18/12/2015 16:31:27

048

CAFÉ COOLTURA OPERA

c l

Fot. Catherine Ashmore

z czna o r

DR JACEK KORNAK

Cavalleria rusticana oraz Pagliacci to krótkie opery z końca oraz początku wieku reprezentujące styl erismo. Ten późnoromantyczny styl operowy odznacza się wyrazistą dramaturgią, arie są tutaj prostsze, ale bardziej melodyjne. Opery w stylu erismo chcą przekazać emocjonalną prawdę o ludziach, dlatego rezygnują z manierystycznych rozwiązań, charakterystycznych szczególnie dla oper w stylu bel canto. to właśnie Ca alleria rusticana oraz Pagliacci swoją intensywnością oraz ekspresją najlepiej oddają erismo. Na początku grudnia Opera rólewska w Co ent arden wystawiła nową produkcję tych oper. Ca alleria rusticana oraz Pagliacci w wieku należały do kanonu najczęściej wykonywanych dzieł. yły uważane za swoiste pewniaki jeśli chodzi o reakcję widzów. Publiczność kochała dramatyczne opery, w których bohaterowie umierają, a my możemy pod nosem nucić motywy przewodnie, więc ryzyko ich wystawiania było małe. Obecnie opery te wydają się

614-MAKIETA 3 42-61.indd 48

nieco kiczowate w swojej przerysowanej dramaturgii oraz pewnej ckliwości. Wyzwaniem reżyserskim jest przedstawienie dramatyzmu, który nie popadnie w sentymentalizm. Opera rólewska zaprosiła do tej produkcji włoskiego reżysera Damiano ichieletto. Wybór ten mógł wydawać się kontrowersyjny, ponieważ ichieletto często budzi kontrowersje. Jest uznany za innowatora w dziedzinie teatru. Jedni kochają jego unikalny styl narracji, inni buczą przy niemal każdej jego produkcji uważając, że ichieletto jest w stanie jedynie prowokować. Jednak w przypadku Ca alleria rusticana i Pagliacci artyście udało się stworzyć wyjątkowy obraz współczesnej ycylii. Oczywiście jest to ycylia operowa, przerysowana i stereotypowa, ale z drugiej strony jest to miejsce poruszające, pełne energii i emocji. ichieletto w tej produkcji nieco bawi się zastygłymi wyobrażeniami, ociera się o kicz, ale mimo wszystko ukazuje te opery jako emocjonalną podróż w głąb małomiasteczkowej mentalności. uzycznie nie było tutaj cienia kontrowersji. ntonio Pappano dostarczył

widzom emocji, które rzadko można odczuć w operze. Pod jego batutą orkiestra miała zwarte i niezwykle ekspresyjne brzmienie. wiazdą wieczoru okazał się łotewski tenor leksandr ntonenko, który wcielił się w rolę Turiddu oraz Canio. ole te są wyzwaniem dla tenorów. ntonenko posiada mocny głos i iście włoską technikę wokalną. Jego wykonanie było oryginalne i wyraziste. Towarzyszyli mu jako antuzza a – aria Westbroek oraz jako Nedda – Carmen iannattasio. Obie sopranistki spisały się bardzo dobrze, choć na szczególną uwagę zasługuje Westbroek, której głos mienił się wokalnymi barwami, a zarazem był niezwykle intensywny. iannattasio posiada piękny głos, ale momentami brakło w jej śpiewie pewności i głębszego wejścia w rolę. ardzo dobry był również grecki bas-baryton Dimitri Platanias jako lfio Tonio. Jego głos imponował swoją mocą i teatralną ekspresją. Cavalleria rusticana oraz Pagliacci można zobaczyć na deskach oyal Opera ouse do stycznia roku. «

18/12/2015 16:31:29

049

614-MAKIETA 3 42-61.indd 49

18/12/2015 16:31:30

050

614-MAKIETA 3 42-61.indd 50

18/12/2015 16:31:35

051

614-MAKIETA 3 42-61.indd 51

18/12/2015 16:31:38

052

CAFÉ COOLTURA NA PLANIE

ocz s jak James Bond »

W związku z polską premierą najnowszego filmu z serii o Jamesie ondzie – pectre , rytyjska Organizacja Turystyczna isit ritain wybrała atrakcji, które pozwolą poczuć się jak słynny agent .

A AS

EM MA

James ond siada za sterami wielu pojazdów, od motocykli po łodzie podwodne, jednak jeden z nich ma szczególne miejsce w jego sercu: samochód ston artin. Najsławniejszym modelem tej marki jest D , natomiast w pectre zobaczyć można elegancki D . W czasie jazd próbnych ston artin Dynamic Dri ing perience, organizowanych przez główną siedzibę ston artin w miejscowości aydon w hrabstwie Warwickshire, można przetestować aktualnie produkowane modele na różnych trasach, po wzgórzach, przez miasto, a nawet po torze wyścigowym

614-MAKIETA 3 42-61.indd 52

.AS

M E

E E

18/12/2015 16:31:41

E E

W filmie oonraker , James ond oger oore oraz astronautka olly oodhead uciekają przed czarnym charakterem o pseudonimie uźka w brawurowej scenie z tyrolką. Osoby uzależnione od adrenaliny powinny udać się do ornwalli, aby zjechać najdłuższą tyrolką metrów w nglii w ogrodzie botanicznym den Project. Ogród ten został wykorzystany jako kopalnia diamentów usta a ra esa w mierć nadejdzie jutro .

.E E

E E S

. M E

A S

E AM

James ond zdecydowanie nie ma lęku wysokości, czego oger oore dowodzi w filmie Zabójczy widok walcząc z a em Zorinem na szczycie mostu olden ate w an rancisco. ani przygód onda mogą wybrać się do rlandii Północnej i przejść przez kołyszący się most linowy Carrick-a- ede. Zawieszony ponad metrów nad poziomem morza i liczący metrów długości most, rozciąga się między stałym lądem a wyspą ocky sland. W wietrzny dzień bywa naprawdę ekscytująco. Jeżeli ktoś ma odwagę spojrzeć dół, zobaczy szmaragdowe wody płynące pośród pradawnych jaskiń i pieczar. To przyjazne rodzinom miejsce jest prowadzone przez organizację The National Trust. . A

US .

A E E

Fot. Visitbritain.com

Fot. SurangaSL / Shutterstock.com

Fot. Matt Cardy / Getty Images

053

614-MAKIETA 3 42-61.indd 53

18/12/2015 16:31:43

054

CAFÉ COOLTURA NA PLANIE 004: STAW „BEZ DNA” Bond uwielbia tajne operacje ze skokami do wody, co pokazał w wielu filmach, przykładowo w „Dr. No” i „Operacji piorun”. Agentowi z pewnością spodobałby się najbardziej imponujący basen skalny Wielkiej Brytanii” (nazwany tak przez Daniela Starta, autora książki Wild swimming coast , który podobno nie ma dna. W rzeczywistości jego głębokość sięga od do metrów, w zależności od pływów. ały i niemal idealnie okrągły staw lue Pool w południowej Walii przyciąga żądnych przygód nurków i poszukiwaczy wrażeń. Wskoczyć do basenu można z klifów z różnej wysokości.

005: DRESZCZE EMOCJI NAD AM W pierwszej scenie filmu wiat to za mało ond Pierce rosnan goni zamachowca po Tamizie w łodzi motorowej. Jest to najdłuższa początkowa sekwencja spośród wszystkich filmów o ondzie, a jej momentem kulminacyjnym jest sturlanie się genta z dachu illennium Dome znanego teraz jako O . Obecnie można zdobywać szczyt tej znanej kopuły. Wejście na O to ekscytujące doświadczenie, a widok na ondyn, w tym Canary Wharf, jest fascynujący.

Fot. Pcruciatti / Shutterstock.com

WWW.WILDSWIMMING.CO.UK/MAP/BLUEPOOL-GOLWERN-QUARRY

» WWW.THEO2.CO.UK/DO-MORE-AT-THE-O2/ UP-AT-THE-O2

614-MAKIETA 3 42-61.indd 54

18/12/2015 16:31:46

055 006: GOLF W STYLU SEANA CONNERY'EGO olf nie należy może do najbardziej emocjonujących sportów, jednak gdy ond ean Connery grał w golfa z uriciem oldfingerem, miało to w sobie element zagrożenia – pomagier oldfingera, Odd Job, nosił melonik, którym mógł odciąć głowę nawet posągowi ani onda i miłośnicy golfa powinni udać się prosto do zkocji, ojczyzny tego sportu, aby zagrać tam na jednym z wielu historycznych pól golfowych. ożna wybierać spośród pól, a jedno z nich – runtsfield inks, nieopodal dynburga, znajduje się blisko od miejsca, w którym dorastał zagorzały golfista, ean Connery. Pole Old Course w t ndrews uznawane jest już za legendarne. Natomiast na polu leneagles w zeszłym roku odbyły się zawody yder Cup.

» WWW.BRUNTSFIELDLINKS.CO.UK » WWW.OLDCOURSEHOTEL.CO.UK » WWW.GLENEAGLES.COM

007: WSPINACZKA PO A E FU Wspinanie się po klifach to dla to bułka z masłem, czego ond oger oore dowiódł w pamiętnej scenie na zboczu góry w filmie Tylko dla twoich oczu . W rainie Jezior The ake District , w północno-zachodniej nglii, znajduje się ia errata, szlak na którym za pomocą metalowych lin, szczebli, drabin i mostów można wejść i zejść po ścianie góry. zlak ia errata Classic jest przystosowany również dla dzieci w wieku od lat, dzięki czemu może zapewnić niesamowite wrażenia naszym najmłoszym.

614-MAKIETA 3 42-61.indd 55

18/12/2015 16:31:49

056

CAFÉ COOLTURA ZDROWIE

Tylko 4 palaczom na a es rz c alen e

ażdego roku aż spośród , mln palaczy w Polsce chce zerwać z nałogiem. Jednak na każde osób, które podejmuje taką próbę, aż powraca do nałogu. Przeciętny palacz rzuca palenie średnio aż razy. Pomimo, że w latach odsetek palących Polaków spadł z do , z powodu chorób odtytoniowych w Polsce nadal umiera rocznie około tys. osób. Choć przeciętny palacz podejmuje próbę rzucenia nałogu co dwa i pół roku. Dym tytoniowy, który zawiera mieszaninę tys. różnych związków chemicznych, jest przyczyną śmierci co drugiego palacza. Powodem tak silnego uzależnienia od papierosów jest nie tylko nikotyna, która uruchamia w organizmie palacza tzw. układ nagrody i zwiększa produkcję dopaminy i endorfin, ale równie głębokie uzależnienie od zachowań związanych z paleniem. Chęć zapalenia papierosa z innymi, po zakończenie posiłku, w trakcie picia kawy lub alkoholu, w sytuacji napięcia psychicznego to równie silne elementy uzależnienia behawioralnego.

614-MAKIETA 3 42-61.indd 56

Dlatego, choć najlepszym rozwiązaniem dla zdrowia palaczy jest całkowite rzucenie palenia, w przypadku osób, które nie potrafią tego dokonać, wielu ekspertów zachęca palaczy do korzystania z e-papierosów, które są wielokrotnie mniej szkodliwą alternatywą. – lektroniczne papierosy nie są środkiem leczenia uzależnienia od nikotyny, są natomiast wielokrotnie mniej szkodliwą używką dla osób, które nie potrafią zerwać z nałogiem – mówi Jerzy Jurczyński ze stowarzyszenia e moking ssociation. Według autorów raportu brytyjskiego oyal College of Physicians, palacze sięgają po tradycyjne papierosy ze względu na nikotynę, ale to co ich zabija to substancje rakotwórcze, tlenek węgla i inne toksyny, które znajdują się w dymie tytoniowym. Ponieważ w e-papierosach nikotyna znajduje się w parze, a nie w dymie tytoniowym, liczba szkodliwych substancji ogranicza się tylko do tych występujących w roztworze samej nikotyny. Według opublikowanego kilka miesięcy temu raportu rządowej agencji

Public ealth ngland, papierosy elektroniczne są około mniej szkodliwe niż papierosy tradycyjne i mogą znacznie ograniczać szkodliwe następstwa palenia tytoniu. Według szacunkowych danych w Polsce żyje ponad mln ludzi, którym udało się rzucić palenie. -papierosów używa ok. , mln osób, spośród których to byli palacze. irmy tytoniowe tracą rocznie nawet konsumentów, którzy rezygnują z palenia na rzecz alternatywy, jaką są e-papierosy. Na rynku trwa wojna pomiędzy dwoma branżami. Na razie papierosy elektroniczne są dostępne w około tys. punktów sprzedaży detalicznej w całym kraju, czyli -krotnie mniejszej liczbie punktów w porównaniu z siecią dystrybucji wyrobów tytoniowych i papierosów tradycyjnych. « Ź

Centrum Prasowe PAP/ eSmoking Association

18/12/2015 16:31:51

057

614-MAKIETA 3 42-61.indd 57

18/12/2015 16:31:52

058 o r s e a ol z a

CAFÉ COOLTURA ZDROWIE

Martwisz się, e w Bo e arodzenie wpadnie ci kilka dodatkowych kilogramów cale nie musi tak być

Odchudzasz się, a waga wciąż stoi w miejscu? tosujesz coraz to nowe diety, ale nie widzisz żadnych rezultatów? oisz się, że w czasie świąt wszystkie twoje wysiłki pójdą na marne? pokojnie, wcale nie musi tak być! Wystarczy zastosować kilka prostych trików by przekonać się, że to właśnie w grudniu można przy pomocy niektórych produktów spożywczych skutecznie podkręcić swój metabolizm, a także, dzięki wzmożonemu wysiłkowi fizycznemu spalić nieco więcej kalorii! Jeśli dodatkowo zasiadając do świątecznego stołu zachowasz umiar w spożywaniu niektórych potraw, przekonasz się, że już w sylwestrową noc twoja sylwetka będzie bez zarzutu!

614-MAKIETA 3 42-61.indd 58

– E S E

W przedświątecznym okresie mamy na głowie tyle dodatkowych obowiązków, że nie myślimy już o treningu czy ćwiczeniach. nie ma w tym nic złego! przątanie, trzepanie dywanów czy mycie okien to świetny trening, dorównujący ćwiczeniom aerobowym. Zwykle doprowadzamy nasz dom do porządku przez kilka, a nawet kilkanaście dni, dzięki temu tracimy naprawdę sporą dawkę energii! Dodajmy do tego bieganie po sklepach w poszukiwaniu idealnych prezentów czy produktów spożywczych... W efekcie nikogo nie trzeba przekonywać, że okres przedświąteczny to czas, w którym spalamy mnóstwo kalorii! Z korzyścią dla siebie... i naszego domu!

U S

Zimą warto sięgnąć po produkty, które w naturalny sposób przyspieszają metabolizm, a przy tym kojarzą się z ożym Narodzeniem! Jednym z takich smakołyków

z pewnością jest cynamon. Już niewielka ilość tej aromatycznej przyprawy skutecznie podkręca metabolizm. Cynamon nie tylko przyspiesza spalanie tkanki tłuszczowej, ale też zapobiega odkładaniu się nadmiaru cukru w postaci tkanki tłuszczowej. Cynamon regularnie spożywany hamuje nawet apetyt. Dlatego warto by ta przyprawa zagościła na świątecznym stole nie tylko jako aromatyczna dekoracja! Podobne walory ma rozgrzewający imbir. To istny pogromca tłuszczu, który oczyszcza organizm i działa odchudzająco. W dodatku herbatka ze świeżym plastrem imbiru smakuje znakomicie! wietnym termospalaczem , po który sięgamy zwłaszcza w święta są też ryby morskie. Zawarty w nich jod oraz zdrowe kwasy tłuszczowe odpowiadają za prawidłowe uwalnianie energii w organizmie. Dzięki temu ryby znakomicie przyspieszają nasz metabolizm. Zimą wzbogaćmy swoją dietę również o cytrusy. To świetny wybór, gdyż dzięki wysokiej zawartości witaminy C nie tylko wzmacniają odporność, lecz także przyspieszają spalanie tłuszczu i zmniejszają jego wchłanianie. Cytrusy, a zwłaszcza grejpfrut, działają również oczyszczająco. Warto więc wzbogacić swoje przedświąteczne menu o te produkty!

Wzmożony wysiłek fizyczny nie wystarczy, by zachować zgrabną sylwetkę. iczy się również dieta. Warto o tym pamiętać zasiadając do świątecznego stołu. Na szczęście nie trzeba wielkich wyrzeczeń, by po ożym Narodzeniu nadal cieszyć się zgrabną sylwetką. Przecież większość potraw wigilijnych to dania postne i niskokaloryczne, wystarczy tylko nieco zmodyfikować sposób ich podania lub przyrządzenia! tarajmy się więc rozkoszować smakiem pierogów gotowanych, a nie odsmażanych, zaserwujmy rybę pieczoną w folii, a do sałatek, zamiast majonezu, dodajmy jogurt grecki. No i najważniejsze: absolutnie nie rezygnujmy z odrobiny makiełków, kutii czy świątecznego makowca. Desery te zawierają przecież mnóstwo dobroczynnych składników, których tak bardzo potrzebuje nasz organizm! Cofnięcie wskazówki wagi w okresie świątecznym jest możliwe, co więcej – jest łatwiejsze, niż sądzisz! Wystarczy tylko spróbować! « MW Media

18/12/2015 16:31:53

059 o a na Bo e

LIDIA IRLA, MW MEDIA

Wczasie przygotowywania potraw na wigilijną kolację i święta sięgamy do różnych tradycyjnych przypraw, nie zdając sobie sprawy, że są one nie tylko smaczne, ale i zdrowe, a wiele z nich ma wręcz właściwości lecznicze. oto kilka najczęściej używanych w okresie świąt ożego Narodzenia ziół:

A MUS

Jej ojczyzną są wyspy oluki. uszkat posiada dużo olejków lotnych i pektyn. Wpływa pozytywnie na pracę przewodu pokarmowego, zmniejszając nadkwasotę żołądka. Przyprawa ta ma silny, charakterystyczny zapach i smak, i dlatego używa się jej w niewielkich ilościach do mięs, zup, jarzyn, ciast, ryb i grzybów.

614-MAKIETA 3 42-61.indd 59

aro zen e

Najlepszy jest z Cejlonu. Jako przyprawę stosuje się korę – sproszkowaną lub w niewielkich kawałkach. a ona brązowy kolor i słodkawy, bardzo przyjemny zapach. Cynamon zawiera garbniki, cukier, żywicę, skrobię i olejki lotne. Pobudza apetyt, ułatwia trawienie, a zawarte w nim olejki mają działanie uspokajające, rozkurczowe i rozluźniające. W kuchni używa się go do ciast, jabłek, potraw z ryżu do, kompotów i grzanego wina.

IMBIR

Jest przyprawą chińską o korzennym aromacie i ostrym smaku, dlatego należy używać go w niewielkich ilościach. Dostępny jest w proszku lub w postaci świeżych kawałków

kłącza. Zawiera gingerol, olejki lotne, cukry i żywicę. mbir usprawnia trawienie, szczególnie po zjedzeniu tłustych potraw. Posiada właściwości rozgrzewające i przeciwwymiotne. Jest doskonałym lekarstwem na chorobę lokomocyjną szczególnie imbir kandyzowany do ssania . W kuchni stosujemy go głównie do potraw mięsnych i zup.

Jest to przyprawa azjatycka. a kamforowy zapach i ostry smak. Zawiera olejki eteryczne, skrobię, tłuszcz i cukier. Jest cenionym środkiem leczniczym. tosuje się go w stanach depresyjnych, przy tzw. ogólnym zniechęceniu, wzmacnia układ nerwowy i korzystnie oddziałuje na psychikę. Wchodzi w skład preparatów pobudzających apetyt. W kuchni używany do, mięs, ciast i alkoholu. Jako środek leczniczy najskuteczniej działa podany w kawie. «

18/12/2015 16:31:56

060

REKLAMA ZDROWIE

614-MAKIETA 3 42-61.indd 60

18/12/2015 16:31:57

061

ZA ZWO I ZA

OSZENIE

RA KOWE

614-MAKIETA 3 42-61.indd 61

18/12/2015 16:31:58

062

S E ROBNE

A S

mieszkania o n

AK ZA IE CI

OSZENIE PONIEDZIAŁKU

WA A O DO GODZ. 15.00. O

z s z esz z n ogłoszeń – str. 62

reenford wynajme pokoj Greenford 5 min do stacji metra jedynka £100 tyg dwojka dla jednej osoby £550 mies rachunki wliczone info 07853334678,

81616

oszt ogłoszenia 1 pisz CL rzykład CL W

81616

cooltura.co.uk

sms

SMS

reenford pokoj dwojka na Greenford 550 mies dla 1 osoby rach wliczone od 1 stycznia info 07853334678

standardowa opłata operatora

praca dam

SMS

ody działów CL 01 CL 02 CL 03 CL 04 CL 05

CL 06 CL 07 CL 08 CL 09

nternet

Holloway Road, przy glownej ulicy, parter, blisko stacji Archway, licencja A2, £12000, czynsz £750/mies. 2 pokoje, aneks kuchenny, toaleta. Ok. 45m2. Premium. 07715677401, 07436582104.

cooltura.co.uk

o e

elefonicznie

eld, EN1 4HG, 3 pokojowy dom z ogrodem, £1450/ miesiecznie + rachunki. 2 podwojne sypialnie, 1 pojedyncza, lazienka z wanna, salon, ladna kuchnia. Dostepne od zaraz. 02088851890, 07436582103, 07436792779.

amka do 1 słów

6 6

£ 25

oo t r . o.

amka słów

£ 30 +vat

r n W K

ood Green/Tottenham , N17 7QB, 3 Pokojowy dom z ogrodem , £1800 miesiecznie + rachunki. 3 podwojne sypialnie , osobny salon , kuchnia z wyjsciem na ogrod . Dostepny od zaraz. 02088851890, 07436792779, 07436582103.

O ATA ZA O

OSZENIE NIE O LE A ZWROTOWI

W R W O

614-MAKIETA 4 62-91.indd 62

Szukam samodzielnie pracującego księgo wego do pomocy w prę nie rozwijającej się rmie księgo wej 1 81 ddkwcz 1 gmail.com

+vat

lub online

ousekeeper leaner, lo ely self contained furnished at on a farm near odalming for mature cheerful lady or couple one to follow own occupa tion full time. regret no children or pets. ns. dri ing licence. gill gri nontheroof.co.uk

> En

ottenham Hale, N17 9EZ, 2 bed mieszkanie z ogrodem. £1275 miesiecznie. 2 podwojne sypialnie, przechodni salon, przestronna kuchnia, lazienka z wanna, ogrod. Dostepne od zaraz. 07715677401, 07436582104,.

> Sprzedam mieszkanie 48 m2 S S

wysoki standard wykończenia. Jantar k. Stegna. Kontakt i zdjęcia na: http://goo.gl/eXFKyi

z s z esz z n ogłoszeń – str. 62

> Biuro na sprzedaz, N19,

Uwaga O jakąkolwiek działalność usługową lub handlową, nie będą zamieszczane. T ZIA E ARKETIN

81616

cooltura.co.uk

> English and Russian people

are urgently needed for business development in London and Birmingham. 07757422896

ork from home.Part- time business opportunity for students and stay at home parents. Must speak English. Be able to communicate well, be active and determined. 07757422896

atrudnie doswiadczona kosmetyczke / manicurzystke 07927966698

18/12/2015 16:29:02

063 > Zarabiaj Przez Internet 24h na dobę. Nauczę za darmo każdą osobę jak od podstaw wystartować i zarabiać w nternecie 07961222932

SMS:

81616 KOD: 06

cooltura.co.uk

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 62

praca

> Pieski rasy sznaucer

szukam

SMS:

sprzedam

81616 KOD: 04

cooltura.co.uk

zasady zamieszczania ogłoszeń – str.

> Witam. jezeli komus sie nie

chce gotować na wigilie to zapraszam przyjechała mama w odwiedziny i chetnie zarobi troszke pieniazkow. Dowoz w okolicy sw Londyn wondercleaning aol.com

miniaturowy ur. . suczki. są dwukrotnie zaszczepio ne maja microcip. wszystko jest udokumentowane w paszporcie, który posiadają.

> Mieszkanie m2 wysoki standard wykończenia. Jantar k. Stegna. Kontakt i zdjęcia na http goo.gl e Kyi

Znajdź

auto-moto SMS:

PRACĘ

81616 KOD: 07

cooltura.co.uk

> Elektryk-

ydraulik z letnim doswiadczeniem w angielskiej firmie z wlasnymi narzedziami i anem. Certyfikaty N CE C i as Safety. Tel. 07707717053

> Plastrarze z wlasnymi

narzedziami szukaja pracy gwarantujemy wysoka jakość i czystość Marcin

> Stolarz szuka pracy na cene wykonuje stolarke meblowa szafy, kuchnie, unity ,regaly, t ,sprey ,schody itp. wysoki standard wykonania tel.

81616 KOD: 08

cooltura.co.uk

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 62

> Jestes fajny, mily i co wazne naprawde zadbany szukasz tez tylko takiej Dziewczyny dla siebie To zadzwon. Nie pozalujesz. Ja 074 7075 0110

614-MAKIETA 4 62-91.indd 63

www.maximus.media

komputery ser s Z

S RAW Ź

omputer Ser ice Profesjonalne naprawy einstalacja indows Usuwanie wirusów nstalacja nternetu echnik nformatyk lgierd 1

> Poznam chlopaka ale tylko

zadbanego, meskiego i fajnego . Ja atrakcyjna, zadbana, z pazurem. Na SMS Nie Odpisuje. Zadzwon Prosze 7075 0110

z portalem

Opony Zimowe. Wulkanizacja na Park Royal. Opony Nowe i U ywane. aserowa zbie ność kół na miejscu rzystępne ceny! NW10 7UD ondyn 8 881 8 1 88

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 62

randka w ciemno SMS:

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 62

ech Serwis om puterowy. ozwią zywanie wszelkich problemów z aptopa mi i . dzyskiwanie anych, nstalacje, Administracja, abez pieczanie Sieci, . ojazd do lienta. el. 1 1 8, email halskyt yahoo.co.uk www.halskytech.co.uk

ZA ZWO I ZA

OSZENIE

RA KOWE 18/12/2015 16:29:06

064

S E ROBNE

rofesjonalny monta i ustawienia anten satelitarnych. Sprzeda całych zestawów oraz akcesoria. el 07725977203, 07902002757 rzemysław

aprawa laptop, tablet, konsola, telefon, miana języka, wirusy, przegrzewanie się, wymiana ekranu klawiatury, strony www, kamery , rok gwarancji. aptop zastępczy dojazd do klienta tel. 07411123340

telewizja satelitarna zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 62

Anteny satelitarne. Monta , fachowe ustawienie sygnału, akcesoria, elewizja na kartę, nc , polsat. letnie doświadczenie iskie ceny. Mariusz omaradzki. 8 , mariusz cyfra wp.pl

Satelitarna elewizja ajszybsze i najlepsze rozwiązanie wszystkich twoich problemów. Ustawienia, monta , polskie zestawy Andrzej 8

, olsat – na umowę lub kartę, wymiany dekoderów, dodanie multiroomu, ustawianie anten – to wszystko w punkcie he Mall, Ealing Broadway A, tel 881 1 , nstalacje 1 1 apraszamy

614-MAKIETA 4 62-91.indd 64

A S

usługi różne zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 62

Architekt rejestrowany w Anglii wykonuje projekty lofts, e tensions. Usługi lanning Applications and Building ontrol mob. 8 stasch stasch.co.uk

Profesjonalne sesje fotogra czne fotogra a noworodkowa, dziecięca, rodzinna i okolicznościowa. apraszam na moja stronę www. fairyworldphotography.co.uk Super niskie ceny. apraszam 1 1

transport przewozy, paczki zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 62

otniska an osobowy i rzeprowadzki – największy an icencja i ubezpieczenie. dpowiedzialny kierowca. aniej kontakt 8

rzeprowadzki , wywóz śmieci ondyn i cała Anglia, du y an z windą, profesjonalna obsługa. rzewóz na lotniska, dziewięcioosobowy van. Piotr, 1

18/12/2015 16:29:07

065

614-MAKIETA 4 62-91.indd 65

18/12/2015 16:29:08

066

REKLAMA TRANSPORT

614-MAKIETA 4 62-91.indd 66

18/12/2015 16:29:12

067

614-MAKIETA 4 62-91.indd 67

18/12/2015 16:29:14

068 SK

614-MAKIETA 4 62-91.indd 68

S E A Z O

18/12/2015 16:29:16

069

614-MAKIETA 4 62-91.indd 69

18/12/2015 16:29:18

070

S E A W W Z IECI

ZA ZWO I ZA

OSZENIE

RA KOWE

614-MAKIETA 4 62-91.indd 70

18/12/2015 16:29:19

071

614-MAKIETA 4 62-91.indd 71

18/12/2015 16:29:20

072

S E A W W Z IECI

614-MAKIETA 4 62-91.indd 72

18/12/2015 16:29:22

073

614-MAKIETA 4 62-91.indd 73

18/12/2015 16:29:24

074

PORADY NASZE SPRAWY

Gosia Demetriou radzi

DROGA GOSIU, piszę do Ciebie z prośbą o pomoc. Mam nerwicę lękową i stany depresyjne od lat. Po wielu latach małżeństwa mąż zosta wił mnie dla innej kobiety, kiedy byłam w momencie zagrożonej ciąży. Gnębi mnie i poniża w obecności córki, ale mimo to w pewnym stopniu poczułam się lepiej. Odeszły mi bezsenne noce, bóle głowy, lęki i stres, ale miesiące temu przepro wadziliśmy się do dzielnicy, której nie lubię i mam nawrót choroby. Znowu nie mogę spać, wstaję z lękiem, nie potrafię opanować swoich nerwów. Na samą myśl łzy cisną mi się do oczu. Płaczę codzien nie, wpadam w ataki furii. Chwilami nie panuję nad samą sobą. Nie stać mnie na terapie, które są bardzo kosztowne. Nie wiem, co mam robić. Proszę o pomoc. CZYTELNICZKA WITAM, nie wiem czy możesz mi pomóc. Mam problem z córką ( lat), jest po pró bie samobójczej i w dalszym ciągu nie chce jej się żyć, tnie się i bierze tabletki. Niby ma psychologa w szkole, ale to nic nie pomaga. Może od Ciebie uzyskam jakieś wsparcie, bo po prostu nie wiem jak pomóc własnemu dziecku. BEZRADNA MATKA DROGA GOSIU, długo zastanawiałem się czy do Ciebie napisać, ale najwyra niej zdrowy roz sądek przeważył szalę. Od kilkunastu lat cierpię na depresję jednobiegunową, taką zwykłą, smutną depresję. lata temu wraz z żoną i dzieckiem przyjecha liśmy do Anglii, znalazłem pracę no i się zaczęło w chwilach zwątpienia zaciska łem zęby i mruczałem pod nosem, że to przejściowe, że przecież jestem facetem więc nie wolno mi się poddać. Niestety,

jestem jedyną osobą, której nie potrafię oszukać, więc zdecydowałem sobie zamó wić antydepresanty za pośrednictwem strony internetowej. Antydepresanty były angielskim odpowiednikiem tych, które tak niechętnie łykałem w Polsce. Praw dziwy facet nie łyka antydepresantów, prawdziwy facet łyka łzy w ubikacji, aby żony nie martwić. Tabletki tylko masko wały problem, więc pomyślałem, że świet nym pomysłem będzie wypijać butelki czerwonego wina jako suplement... Boże jak ja się świetnie czułem... Koniec końców wylądowałem na komisa riacie z zarzutem pobicia żony, co nigdy się nie zdarzyło wcześniej Tej samej nocy zamówiłem bilet do Polski, następnego dnia zgłosiłem się do poradni zdrowia psychicznego i z uporem w oczach popro siłem o skierowanie do szpitala psychia trycznego... Nie wiem czy pisałem, że moja żona jest moim najlepszym przyjacielem, jeśli nie to... tak, mam w swojej żonie kumpla i przyjaciela. Wróciłem pełen wiary i energii, jest lepiej, zdarzają mi się tzw. słab sze dni (zasłonięte okno i godzin snu ponieważ nie jestem wstanie w taki dzień normalnie funkcjonować). Do dzi siaj łykam leki, zajmuję się dzieckiem, domem, gotuję, sprzątam, ale przesta łem wychodzić z domu. Miałem świetną pracę nadszedł dzień w którym po pro stu nie wstałem do pracy. Jesteśmy normalną rodziną no może ja nie do końca się kwalifikuję ale jeste śmy ambitnymi, inteligentnymi lud mi. Niestety, ja chyba bez terapii sobie dalej nie poradzę. Czy byłaby Pani tak uprzejma i mogła mi coś doradzić POZDRAWIAM CZYTELNIK

Projekt jest współfinansowany ze środków finansowych, otrzymanych z Ministerstwa Spraw Zagranicznych w ramach konkursu na realizację zadania „Współpraca z Polonią i Polakami za granicą w 2015 r.”.

614-MAKIETA 4 62-91.indd 74

18/12/2015 16:29:27

075 DRODZY CZYTELNICY, dziękuję Wam bardzo, że podzieliście się ze mną swoimi uczuciami i doświadczeniami. Najważniejsze jest to, że szukacie pomocy i powrotu do zdrowia. Temat zdrowia psychicznego nadal należy do tematu trudnego, choć już może nie tabu, bo każdy z nas, bezpośrednio lub nie, odczuł jak bardzo ważne jest dobre zdrowie psychiczne. Jak widać problemy ze zdrowiem psychicznym mogą dotknąć dorosłych jak i dzieci, ale też osoby z różnych środowisk więc czas już przestać omijać temat szerokim łukiem, ponieważ jeśli nauczymy się jak sobie pomóc, jak zabezpieczyć przed chorobą i jak leczyć, to nie tylko ewentualnie pomożemy sobie, ale prawdopodobnie też komuś z naszego otoczenia. Na początku muszę wspomnieć, że czasami osoba która nie ma choroby psychicznej, może z wielu powodów cierpieć na tymczasowe zaburzenia psychiczne, to znaczy stany chorobowe w których występują urojenia, zaburzenia świadomości, omamy, stany lękowe, zmiana zachowania taka jak agresywność, itd. Każdy z nas wie, że te objawy mogą się zdarzyć po używaniu narkotyków lub dopalaczy. Osoba odczuwająca podobne zaburzenia nie zdaje sobie sprawy, że następne zażycie narkotyków właśnie dla tej osoby może pociągnąć długotrwałe i tragiczne skutki, ponieważ taki stan odurzenia może przerodzić się w chorobę psychiczną. Nie warto sięgać po te narkotyki, ponieważ to tak jak z alkoholem... jeden może od czasu do czasu, ale drugi już będzie zawsze miał z tym problem. Przy okazji, jeśli ktoś ma problemy z alkoholem, tzn. jest uzależniony, to proszę nie odstawiać alkoholu z dnia na dzień, ponieważ organizm nie da sobie rady i między innymi mogą wystąpić zaburzenia psychiczne. Proszę udać się do lekarza, szpitala lub lokalnych organizacji, takie jak „drug and alcohol service”. Inne przyczyny, które mogą doprowadzić do tymczasowych zaburzeń psychicznych, czyli psychozy (ang.psychoses) to na przykład UTI (ang. urinary tract infections), czyli infekcja dróg moczowych, która może doprowadzić zazwyczaj osobę starszą i spokojną do nagłej zmiany osobowości i nawet agresji. Pamiętajmy, że kobiety po urodzeniu dziecka i nawet osoby po operacji

614-MAKIETA 4 62-91.indd 75

serca mogą być podatne na tymczasowe zaburzenie psychiczne, które koniecznie trzeba leczyć od razu. Tymczasowy problem ze zdrowiem psychicznym, ale bez zaburzeń psychicznych takich jak urojenia mogą mieć osoby po silnym stresie, w żałobie, po wypadku i ogólnie kiedy mamy problem z adaptacją do nowej sytuacji (rozwód, przeprowadzka do innego kraju, nowa praca czy studia, itd, itp). Zaburzenia typu nerwicowego lub niekiedy zaburzenia psychosomatyczne (kiedy odczuwamy ból fizyczny w czasie stresu) też negatywnie wpływają na nasze zdrowie psychiczne, ale równie dobrze może je leczyć psycholog, jak i psychiatra. Powyższe listy są przykładem jak bardzo różnorodne są objawy, ale i przyczyny problemów ze zdrowiem psychicznym. Co je jednak łączy, to ta sama potrzeba i sposoby leczenia. Leczenie farmakologiczne zaczynać może lekarz rodzinny GP (dobrze dobrane lekarstwa brane regularnie naprawdę pomagają) lub w sytuacjach krytycznych lekarz na pogotowiu. GP może też zorganizować terapię indywidualną w swojej przychodni lub innych organizacjach służby zdrowia takich jak Community Mental Health Team (CMHT) czy Child and Adolescent Mental Health service (CAMHs), do której GP powinien wysłać skierowanie o wsparcie, lub organizacji lokalnych, charytatywnych. Jeden z wielu polskich psychiatrów pracujących na Wyspach tłumaczy, że system wsparcia którego udziela rodzina i przyjaciele czasami jest kluczową pomocą dla osoby cierpiącej na zaburzenia psychiczne. W sytuacji imigrantów, kiedy takiego wsparcia nie ma na co dzień, tym bardziej ważne jest, żeby wsparcia takiego szukać u profesjonalistów. Polscy psycholodzy przecież przeprowadzali w UK darmową terapię używając Skype'a lub proponowali terapie telefonicznie. Brak znajomości języka angielskiego nie powinno nikogo już powstrzymać przed szukaniem pomocy, bo wiele organizacji zatrudnia polskomówiących pracowników opieki psychiatrycznej lub zorganizuje tlumacza. Dodatkowym plusem jest to, że za pomoc i opiekę psychiatryczną nie trzeba płacić w UK. GOSIA

18/12/2015 16:29:27

076

CAFÉ COOLTURA WIELKA BRYTANIA OD KUCHNI

so e c n en e

rzy posiłki dziennie, popołudniowa herbatka z ciasteczkiem, a po drodze do domu paczka chipsów. ak dzisiaj wygląda przeciętny dzie człowieka pracy. czywiście wariacji jest wiele i jedni jedzą mniej, bo tak chcą, a inni więcej, bo te tak im odpowiada. SE US E M A sergiusch72@yahoo.co.uk

Najważniejsze jest jednak to, że jedni i drudzy mają wybór. Niestety, lat temu takiego wyboru nie było. Przeciętna robotnicza rodzina jadła raz dziennie i to nie zawsze to, co chciała, a bardziej to, na co było ją stać. ywało różnie, ale zazwyczaj były to ubogie posiłki jednogarnkowe. rytyjska kuchnia obfituje we wszystkie rodzaje dań jednogarnkowych: paje, hot-poty i gulasze nazywane tutaj: stew dominują w tradycyjnej angielskiej kuchni. O pajach pisałem wiele razy i wiem, że temat jest niemożliwy do wyczerpania. Dla odmiany chciałbym wam opowiedzieć o flagowym daniu w angielskiej gastronomii: o gulaszu ang. stew – ale tym razem bardziej o tym jak, a nie co.

614-MAKIETA 4 62-91.indd 76

iczba jego odmian jest mniej więcej proporcjonalna do ilości gospodarstw domowych (to tak jak z bigosem, który w każdym domu smakuje inaczej i nie ma jedynego słusznego przepisu . ardziej dotyczy to zasad jego przyrządzania. Niestety, gotowanie gulaszu jest czasochłonne i amatorzy tego dania muszą się wykazać cierpliwością. le jest na to sposób i polecam go wszystkim zajętym – gotowanie pod ciśnieniem. otowanie pod ciśnieniem, czyli w szybkowarze. Pozwala ono uzyskać wyższą temperaturę C niż w normalnym naczyniu, co skraca czas gotowania nawet do . Trzeba natomiast, ze względu na bezpieczeństwo, dokładnie stosować się do instrukcji obsługi urządzenia. Wbrew opiniom nie jest to tak niebezpieczne. zybkowary nie są drogie. Najtańszy i całkiem niezły w rgosie to , . otowanie pod ciśnieniem wskazane jest

zwłaszcza dla mięs o dużej ilości tkanki łącznej, nienadających się do pieczenia i wymagających długiego gotowania. roch, fasola i inne produkty wysokoskrobiowe także dużo szybciej się ugotują.

A E

E EM

 polega

na szczelnym zamknięciu garnka, następuje wtedy wzrost ciśnienia do bezpiecznego, kontrolowanego poziomu, wzrasta temperatura wrzenia wody, a co za tym idzie również temperatura gotowania  ma wpływ na żywność – nasyca jej smak, jedzenie zachowuje wartości odżywcze, kolor, konsystencję a gotowanie odbywa się znacznie szybciej. ulasz wołowy to maksymalnie minut, a więc świetny czas. Proces gotowania rozpoczynamy identycznie, jak w normalnych warunkach. tak:

18/12/2015 16:29:28

077 U AS S B S

N A

W C -

614-MAKIETA 4 62-91.indd 77

18/12/2015 16:29:29

Celebryci

078

CAFÉ COOLTURA GWIAZDOZBIÓR A E A M

Paulina Sykut-

AM E EM.

M E

A A

Choć niektórym trudno w to uwierzyć, Ewa Minge wiele razy w życiu miała u swego boku adoratorów Po rozwodzie miałam trzech partnerów. Zawsze to ja odchodziłam, ale zachowałam przyjaźń wyznała projek tantka mody w wywiadzie dla Show . Wśród partnerów Minge był też miliarder, który chciał jej rzucić świat do stóp Miałam możliwość wyjść za mąż za jednego z najbo gatszych ludzi na świecie. Były oświadczyny, był dia ment jak dwie kostki cukru, za który mogłabym żyć przez wiele lat. Był jacht w Monte Carlo, było wszystko. W dodatku to przystojny facet. Już szykowano dla mnie dwustumetrowy butik na jednej z najbardziej znanych ulic świata. Moja kolekcja czekała, aby tam zawisnąć na wieszakach chwali się projektantka. Byłam na kolacji u jednej z najbardziej zna nych aktorek ollywood, poznałam Oprah Winfrey, a mój syn bawił się w jednej dyskotece z Paris ilton. To małżeństwo jednak nie mogło się udać. Bariera językowa i kulturowa była zbyt wielka. Kiedy zrozu miałam, że uczucie, którym zostałam obdarzona, jest nieodwzajem nione, uznałam, że nie mogę się na to wszystko godzić. Po prostu nie nadaję się do życia z obcokrajowcem. Dziś Ewie Minge pozostały tylko kolorowe wspomnienia...

T CZY PREZENTERKA A A E E E S Powoli cichną emocje związane z ostat nią edycją Tańca z gwiazdami , ale... pro ducenci programu już kompletują ekipę do kolejnej serii Wiadomo, że następ nym razem zatańczy Sławek Uniatow ski. Okazuje się również, że do grona gwiazd pląsających na parkiecie ma szansę dołączyć... Paulina Sykut Jeżyna Władze w telewizji zawsze długo zastanawiają się, zanim kogoś zaanga żują do programu, wszystko jest dokład nie przemyślane. Jeśli chodzi o taniec, owszem, uwielbiam tańczyć, i nie wykluczam swojego udziału w Tańcu z gwiazdami , ale najważniejszy jest dla mnie mój ukochany program. Staram się rozsądnie podchodzić do swojej pracy, nie chcę być wszędzie. Chcę jeszcze długo pracować w telewizji wyznała prezenterka w wywiadzie dla ngory . Wygląda więc na to, że Paulina zamierza się trochę podroczyć i... podbić stawkę

614-MAKIETA 4 62-91.indd 78

A A

Ż A

A B A A

Michał ebrowski kiedyś chwalił się, że jego żona jest nie tylko młodsza, ale i ładniejsza niż nja Rubik. Tymczasem okazuje się, że aktor sam dorobił się konkurencji To seria lowy Tomek z M jak miłość czyli ndrzej Młynarczyk, który wygląda jak młodszy brat niezapomnianego Skrzetuskiego Nie złoszczę się, kiedy mi wytykają podobieństwo do Michała ebrowskiego. Zawsze mnie to nibypodo bieństwo bardzo bawiło. Sam nigdy go nie zauwa żyłem mówi ndrzej Młynarczyk na łamach Show . Przyznaję, zdarzało się, że ktoś mnie z Michałem pomylił. To było zabawne. Pomyślałem nawet, że może dobrym pomy słem byłoby zagranie kiedyś braci. Nie wiem tylko, co Michał o tym sądzi. Ja widzę tutaj potencjał na niezłą farsę. Czy Michał ebrowski, współwła ściciel teatru . Piętro wykorzysta pomysł swojego brata

18/12/2015 16:29:32

079 Dorota Wellman apeluje: N na kanapie!” E E E AU A

A MA S E

Magda Gessler

S B

Dorota Wellman zawsze podkreślała, że nad związkiem trzeba pracować całe życie. Bardzo ważną częścią tej pracy jest podział obowiązków między mężem a żoną Od wielu lat precyzyjnie dzielimy obowiązki partnerskie. Krzysiek nie traci na męskości, kiedy wstawia pranie, gotuje obiad albo przejedzie się z odkurzaczem. Nie tylko kobieta pracuje w domu mówi Wellman w wywiadzie dla Show . Nie każda kobieta jednak potrafiła tak wychować sobie męża. Jaka jest recepta dziennikarki Nie dać dziadowi leżeć na kanapie śmieje się Dorota Wellman. Ma być aktywny, ma pracować. Nic mu się nie stanie, jak nauczy się obsługi pralki czy wyprasuje koszulę. Myślę, że podział klasyczny Mężczyzna pracuje, kobieta go obsługuje po prostu się skończył. Kobieta, która zostaje w domu i wycho wuje dziecko, też pracuje. Opieka nad dzieckiem to bardzo odpowiedzialne zadanie, podobnie jak obsługa całego domu to wszystko wymaga wysiłku. Mężczyźni bardzo się zmienili i już coraz lepiej wiedzą, jak dzielić się obo wiązkami w małżeństwie. Czasy się zmieniają i kobiety powinny od samego początku związku ustalić reguły. Zgadzacie się z Dorotą Wellman

NATALIA KUKULSKA: „TO HIENIZM!” A

ES AU A AM E A A

A S ...

Magda essler wciąż narzeka na brak czasu. le zamiast zwolnić tempo, wymyśliła sobie kolejne zajęcie. Restau ratorka będzie teraz... projektować stroje Zaczęłam projektować dla siebie sukienki pochwaliła się w wywiadzie dla Twojego mperium . Kreatorka smaków po cichu marzy jed nak o tym, by projektować nie tylko dla siebie, lecz na szerszą skalę Marzę o tym. mam nadzieję, że nie długo to marzenie się spełni. Chciała bym kiedyś otworzyć butik, nie tylko z ubraniami, ale także z różnymi dodat kami i akcesoriami. Chcę tworzyć rzeczy piękne i kolorowe, oczywiście według własnego gustu, ale jednocześnie takie, żeby mogły służyć innym. Kupicie jakiś zwiewny ciu szek w butiku Magdy

Natalia Kukulska już nie raz oświadczała, że będzie bronić dobrego imienia swoich zmarłych rodziców nny Jantar i Jarosława Kukul skiego. Dla pokolenia to właśnie gwiazdy z dawnych lat nadal są interesujące. W związku z tym dziennikarze rozgrzebują prze szłość. nie ma to nic wspólnego z dziennikarstwem, dla mnie to hienizm oburza się wokalistka w wywiadzie dla ali . ntymne relacje moich rodziców, od czasu śmierci mojego taty, rozkłada się na czynniki pierwsze, pisząc przy tym mnóstwo obraźli wych bzdur. wiazda jest już bardzo zmęczona walką z tabloidami Wokół mojej mamy narosło mnóstwo mitów. tabloidy już bardziej zemleć tematu związku moich rodziców nie mogą mówi zirytowana Natalia. Niektórzy chcą ze mnie zrobić tę, która panicznie broni dobrego imienia swoich rodziców, ukrywa tajemnice i niewygodną prawdę... Nic takiego nie ma miejsca procent rzeczy, które się o nich czyta, to fantazje... Natalia Kukulska jest przekonana, że prawdziwi fani twórczości jej rodziców staną po jej stronie Nikt nie ma prawa mówić, że małżeństwo moich rodziców miałoby się rozpaść. łów nie dlatego, że rodzice sami tego nie wiedzieli w momencie śmierci mamy. Pewne jest, że przechodzili trudne chwile, ale oboje walczyli o swój związek mówi niezłomna Natalia Kukulska.

614-MAKIETA 4 62-91.indd 79

18/12/2015 16:29:47

080

CAFÉ COOLTURA KSIĘ ARNIA R

IOTR OBRONIAK

Kundlizm, Klub Trzeciego Miejsca, Polacy i Ameryka, Tworzywo

Trzynasty tom dzieł zebranych mistrza reportażu, jednego z najpopularniejszych pisarzy polskich wieku elchiora Wańkowicza zawiera żarliwie, polemiczne teksty publicystyczne undlizm i lub trzeciego miejsca oraz Polacy i meryka . Dwa pierwsze tytuły weszły do potocznego języka polskiego, przywoływane są często w publicystycznych polemikach. W książce znajdują się głośne utwory emigracyjne opisujące życie Polaków na obczyźnie. Wańkowicz po Wojnie wiatowej objeżdżał skupiska polonijne w anadzie, zbierając materiały do książki, która miała opisywać ciężkie losy polskich emigrantów za oceanem. fektem tych podróży i dociekań jest napisana z epickim rozmachem i reporterską pasją powieść Tworzywo . To pozytywna historia o hartcie ducha i tężyźnie Polaków, ich przywiązaniu do wiary, tradycji i polskości. Pierwsze wydanie undlizmu ukazało się w roku na emigracji zym – ondyn, wydawnictwo . reitera , drugie wydanie, a pierwsze pełne krajowe, wyszło w roku nakładem wydawnictwa Polonia, choć obszerne fragmenty przedrukowano w zbiorze Przez cztery klimaty P W , ,P . Niniejszą edycję oparto na wydaniu ostatnim. lub Trzeciego iejsca ukazał się po raz pierwszy w roku nakładem nstytutu iterackiego w Paryżu, pierwsze zaś krajowe wydanie wyszło w roku Polonia , na nim oparto niniejszą edycję. siążka Polacy i meryka po raz pierwszy wyszła w roku nakładem Oficyny Poetów i alarzy na migracji w nglii były dwie wer-

614-MAKIETA 4 62-91.indd 80

sje tego wydania: jedna na rynek europejski, a druga na rynek , różniły się od siebie obwolutami . W Polsce książka ukazała się dopiero w roku Polonia i to ostatnie wydanie posłużyło za wzór dla przedstawianej książki. «

W A

K K

Książka opowiada o historii polskiej armii podziemnej w sposób kompleksowy i pasjonujący. Jej autorami są wybitni znawcy i pasjonaci wojny światowej. Szeroko ujęta tematyka obejmuje m.in. początki Polskiego Państwa Podziemnego, kluczowe decyzje i motywacje dowódców, zagrożenia konspiracyjnego życia, spektakularne akcje i niezwykłe metody walki, kontrowersyjną działalność egzekutorów, bohaterstwo ludzi, którzy nie sypnęli , działalność kobiet, tragiczne dylematy w ostatnich miesiącach wojny.

Odkryj świat, w którym Chrystus zszedł z krzyża i objął władzę nad ludzkością. wiat tortur, stosów i prześladowań. Piętnaście wieków od zdobycia Rzymu przez rmię Jezusa, światem rządzą inkwizytorzy. Jednym z nich jest Mordimer Madderdin, człowiek fanatycznie oddany swej profesji, a przy tym cynik i idealista w jednym, pełen duchowej pasji miłośnik płci pięknej oraz gorliwy chrześcijanin, serdecznie gardzący klerem.

18/12/2015 16:29:49

081 ae

el e o

r ca

Które wynalazki miały największe znaczenie dla historii ludzkości? Co tak naprawdę wpłynęło na nasz rozwój? Jak to się stało, że jesteśmy tu, gdzie jesteśmy? Jakim cudem dotarliśmy tak daleko!? Najpierw pojawia się problem. Później ktoś wpada na pomysł jego rozwiązania – nieraz szalony. Powstaje nowy wynalazek, który z czasem trafia do powszechnego użytku. To z kolei prowadzi do rewolucyjnych zmian. Czy wiecie, że:  Wynalezienie prasy drukarskiej wywarło wpływ na rozwój fizyki molekularnej.  Dzięki niecodziennemu pomysłowi na handel lodem możliwe stało się zasiedlenie obszarów Ziemi dotąd niedostępnych dla człowieka.

 Osiągnięcia

Felix, Net i Nika oraz (nie) Bezpieczne Dorastanie

Louis Vuitton

Wakacyjny Londyn to świetne miejsce na przygodę, lecz jeśli pojadą tam eli , Net i Nika, a dołączy do nich Laura... Jak zwykle u Kosika będzie się działo ang elegantów, Net za ladą hotelowej recepcji, londyńskie szczury, pewien pies rasy corgi, agent Mamrot i... kłopoty z Niką. W wakacyjną prozę życia bohaterów wedrze się technologiczna moc sztucznej inteligencji i biologiczna potęga nastoletnich hormonów.

614-MAKIETA 4 62-91.indd 81

inżynierii dźwięku, które pomagają nam lepiej widzieć, wzięły swój początek od neandertalskich zawodzeń w burgundzkich jaskiniach.  Potrzeba oczyszczenia miast z fekaliów pozwoliła rozpocząć prace nad mikrochipami.  Odkrycie atomu umożliwiło nam mierzenie czasu w nanosekundach.  Wynalezienie sztucznego światła wpłynęło na ewolucję zwyczajów związanych ze snem. Oto niezwykła historia zwykłych przedmiotów – tych, z których korzystamy każdego dnia. Przeczytacie o geniuszach z przypadku i zbawiennych pomyłkach, kuriozalnych koncepcjach i niespodziewanych efektach. Przekonacie się, że

Francja, lata 30. XIX wieku: nastoletni Louis z kilkoma frankami w kieszeni wyrusza do Paryża. Po latach ciężkiej pracy rzemieślnika, przy wsparciu żony otwiera w stolicy rancji własny sklep warsztat. Rozkwit kolei, kolonialna ekspansja oraz rozwijająca się turystyka sprawiają, że wzrasta zapotrzebowanie na torby i kufry. uittonowie okazują się wizjonerami podejmują wyzwania płynące z rynku i wkrótce stają się potentatami. Kufry na ubrania, na obuwie, na kapelusze, na parasolki, a nawet walizkowe łóżka wzbudzają zachwyt zamożnych klientów.

każde wielkie osiągnięcie było poprzedzone maleńkim odkryciem. Taka jest właśnie historia innowacji. «

Anna In w grobowcach Jeden z najstarszych mitów w historii ludzkości w nowej, współczesnej odsłonie. Uwalniająca wyobraźnię nowoczesna powieść. Olga Tokarczuk uwspółcześnia mit pochodzący sprzed niemal czterech tysięcy lat historię o sumeryjskiej bogini nannie, która zstąpiła do krainy zmarłych. Z rozmachem stwarza różnobarwną, rozpisaną na wiele głosów opowieść, w której wizja nowoczesności splata się z tym, co uniwersalne ponadczasową, głęboko ludzką historią o przezwyciężaniu śmierci.

18/12/2015 16:29:51

082

CAFÉ COOLTURA TW RCZO WSZELAKA R

IOTR OBRONIAK info@cooltura.co.uk

Przewinę poezję na wino

Króliczek

przewinę poezję na wino choć wina win nie poezji

Przymiotem słowa się szczycę Azali brzmieniem upajam dy weną kredą tablicę marując lirę nastrajam

prze-wina się snuje a bigos na-winie winietą winiarnię nie-winnie przygarnie plan-konspekt się zwinie po-winność nurtuje

a ławę hasło więc rzucam iby na łyka kark stryczek rywiałem się nie poruszam hoć hasło proste króliczek

migdałem ustawię domino bo cierpki jest jad magnezji bełkotem migdalić gorzkości pokostem suchości czerwienią azali się zmienią mchów-grzybów porostem nie-łacno się chwalić kieliszki na oczy bo kino z-winęło się w swej eklezji plakaty na klatki ni wiszą ni leżą łypie rzutem kara i niestrute w przedwczesność nieświeżą hamują umizgu zapadki po-winność już stygnie a wino nie zmoczy spazmu w poezji meta or bukietem rocznika wonieniem a korek w cierpkości już w trzewiach zagości nie-winność spełnieniem gdy joker waletem

róliczek klatki nie kąsa hoć z kijem to nie przelewka szkami strzygąc się dąsa epsza dla niego marchewka łapać króliczka - nie sztuka szak zapał będzie się płonić A ważna jest ta nauka y go skutecznie przegonić róliczek tabula rasa i parsknie ni się porusza opóki jakaś zaraza ie wyjmie go z kapelusza róliczka nauka szanuje czeni chętnie przygarną winka go wiedza mianuje ak słodką bo doświadczalną róliczek z gazety łypie aprawym zezem na anów Piach z norki w oczy im sypie azeta tylko dla panów

przewinę poezję na wino czy zwinę wino w poezji przy moszczu wymoszczę dopieszczę macerat leżenie wyleżę sylaby wymierzę i rym quasi-kierat win-nością ugoszczę poezję odwinę na wino wszak ileż w tym win ﬁnezji A 1 / /2 1 Alperton/Perivale

614-MAKIETA 4 62-91.indd 82

róliczek ten który skacze zy trawkę sobie pożuje mordką kręcąc nie płacze hoćby strzelali do szuje

róliczek w puszce więziony Porywa serce poetów hoćby i był uskrzydlony ednak narobił pasztetu róliczek będzie igraszką o z pluszu marną ﬁgurką ub żywą stricte tu raszką ecz stale-wciąż miniaturką róliczków będą miliony ażdy ma znacze tysiące A ugryźć z której wszak strony wierzątko pokicujące

ięc dosyć cnego bajania miernych jeno przytyczek męczenie autora słania iersz pieprzy się jak króliczek

Epitafium dla poety twoje czarno-białe zdjęcie co uwagę teraz skuwa synów w cul-de-sac dojących winne mleko kobyły jabłkowitego deresza i pani od pralki i pana pod wąsem i krętaczy korbą złudze mimo nienagannego gustu w doborze poiwa to autovidol sączył się z twoich tekstów gaszone o ekran laptopa pety chowałeś na zaświaty pozaczasu choć wiedziałeś nie ma czasu poza czasem ci od deresza unikają klaczy karej ponosi ich tętent pstrego wałacha perszerona błysku rozszczepionego niekiedy w pryzmacie oczu czarno-białej otograﬁi nie wszyscy działają poniewczasie niektórzy w pozaczasie choć nie ma czasu poza czasem za każdy wiersz litera na tablicy nieżywych inaczej śmiałeś się zachłystując liryką tytoniu sztachem satyry bez złej woli dawałeś co skuwa synów trenuje w galopie i marszu pani pierze pan korbą podkręca wąs tam leży poeta

Człowiek-wazon człowiek-wazon wysmyknął ze słoja w rozpiętość wicia i słania nie zgniłość chryzantem anatema polności w sprayu

18/12/2015 16:29:51

083 śmiech przysiągłby z kiepskiego ﬁlmu w quasi-technicolorze dźwięku pogłos czy echo czy cha cha

ARTUR WIELGUS Z

haratanie zmętniałej nocy człowiek-wazon odbije zgnuśniałość środka sycąc-każąc ciec w dół i wzwyż ﬁołkowa pożywka szlachetne badyle a kwiat nieznajomy w ich dłoni człowiek-ﬂakon bratersko rozdzielił płyn nie po równo w wazonie chlupie teraz marskość ogłady kondensat czarnych róż zapałki zapałki dla zwiędłych badyli człowiek-wazon niechlujnie schlapany od środka łaknący pożywki i płynu kwiat daru koloru sposobi

O W

L B W

W S

O A O T

W A ZEW OK W

W E W

A ZEW OK

O A

T E

WI S Z

L N

L T R

K K

na nastrojowy

POSKlub wraz z tygodnikiem „Cooltura”

Z A

12/11/14 [Perivale/Alperton]

A C

da capo al ﬁne człowiek-wazon

B K

Wieczór Twórczości Wszelakiej

WIECZÓR PRZY E E E

T W pod patronatem tygodnika „Cooltura”

POSK, 238-246 King Street Hammersmith London W6 0RF

614-MAKIETA 4 62-91.indd 83

Zapraszamy w czwartki godz. 1 . S lub, piętro

18/12/2015 16:29:54

084

REKLAMA BUDOWNICTWO

614-MAKIETA 4 62-91.indd 84

18/12/2015 16:29:57

085

614-MAKIETA 4 62-91.indd 85

18/12/2015 16:29:59

086

REKLAMA BUDOWNICTWO

614-MAKIETA 4 62-91.indd 86

18/12/2015 16:30:00

087

ZA ZWO I ZA

OSZENIE

RA KOWE 614-MAKIETA 4 62-91.indd 87

18/12/2015 16:30:02

088

S E A BUDOWNICTWO

614-MAKIETA 4 62-91.indd 88

18/12/2015 16:30:03

089

614-MAKIETA 4 62-91.indd 89

18/12/2015 16:30:04

090

SPORT MOTORYZACJA

614-MAKIETA 4 62-91.indd 90

18/12/2015 16:30:06

091

614-MAKIETA 4 62-91.indd 91

18/12/2015 16:30:08

I KA NOŻNA Fot. PAP/EPA / LAURENT GILLIERON

092

Arsenal z Barceloną, Chelsea z PSG AS Roma, której bramkarzem jest Wojciech Szczęsny, zmierzy się z ealem Madryt w 1 8 finału piłkarskiej igi Mistrzów. kolei rywalem Bayernu Monachium oberta ewandowskiego będzie u entus uryn. espoły z ondynu wylosowały z kolei zespoły z najwy szej półki – Barcelonę i aris Saint ermain.

Co się jeszcze tyczy polskich zawodników – Dynamo Kijów, którego zawodnikiem jest ukasz Teodorczyk, w tej fazie rozgrywek spotka się z Manchesterem City. Triumfator poprzedniej edycji Barcelona rywalizować będzie z Arsenalem Londyn. Kanonierzy na 1 8 finału kończyli pięć ostatnich edycji LM. W 2011 roku zostali wyeliminowani właśnie przez Barcelonę, podobnie jak rok wcześniej w ćwierćfinale. Miłe wspomnienia Katalończyków ze zmagań sięgają też do 2006 roku, kiedy pokonali ich w finale tych rozgrywek. Co za mecz – napisał na Twitterze niemiecki kolega Szczęsnego z rzymskiej drużyny Antonio Ruediger, a wiceprezes klubu Italo anzi powiedział Słabych rywali w tej stawce już nie ma. Jeste-

614-MAKIETA 5 92-100.indd 92

śmy gotowi na Cristiano Ronaldo i Real. Potrzebujemy wsparcia fanów. Byłoby wspaniale, gdyby nasz stadion się zapełnił . W stolicy iszpanii wyniki losowania przyjęto z lekkim dystansem. Bayern z Ju entusem łączy nie tylko supremacja na krajowym podwórku w ostatnich latach, ale i osoby niektórych piłkarzy. Latem tego roku do Bawarii przenieśli się Chilijczyk Arturo idal i Francuz Kingsley Coman, którego mistrz Niemiec wypożyczył. kolei w barwach Starej Damy , finalisty poprzedniej edycji, występują Chorwat Mario Mandzukic, który jeszcze niedawno strzelał gole dla Bayernu i reprezentant Niemiec Sami Khedira. – Mogliśmy mieć więcej szczęścia, ale myślę, że w Monachium też nie wszyscy są zadowoleni, że trafili na nas – powie-

dział były piłkarz, a obecny wiceprezes klubu Czech Pa el Ned ed. A honorowy prezes Bayernu Franz Beckenbauer dodał Szykują się spotkania, na których zapewne kibice będą cmokać z wrażenia . Ostatnio do pojedynku tych drużyn doszło w ćwierćfinale edycji 2012 13. Bawarczycy zwyciężyli dwukrotnie po 2 0, a później sięgnęli po trofeum. Więcej szczęścia niż w losowaniu miał inny niemiecki zespół – fL Wolfsburg. Wilki , które po raz pierwszy zagrają w fazie pucharowej LM, trafiły na KAA Gent. – Przyznam, że po cichu liczyliśmy właśnie na tego przeciwnika. Na pewno zespół, który w pokonanym polu zostawił alencię czy Olympi ue Lyon potrafi grać w piłkę, ale wyeliminowanie go nie przekracza naszych możliwości – powiedział dyrektor sportowy niemieckiej ekipy Klaus Allofs. Jedna z par 1 8 finału będzie powtórką z ostatniego sezonu – Paris St. Germain kontra Chelsea Londyn. magania tych zespołów miały bardzo emocjonujący przebieg i do wyłonienia zwycięzcy dwumeczu konieczna była dogrywka, do której francuska ekipa doprowadziła tuż przed końcem regulaminowego czasu gry. Podobnie było w dodatkowym czasie, a losy awansu na stronę PSG przechylił Thiago Sil a w 116. minucie gry. Rok wcześniej, w ćwierćfinale Champions League, górą byli londyńczycy. – Nasze starcia z Chelsea to już niemal klasyk LM. Spotkamy się trzeci rok z rzędu. Dla nas trudne wyzwanie, ale kibice obu drużyn pewnie już nabierają apetytu na wielkie mecze na Parc des Princes i Stamford Bridge – zaznaczył prezes PSG Nasser Al-Khelaifi. Pierwsze mecze 1 8 finału odbędą się w dniach 16 17 i 23 24 lutego, a rewanże 8 9 i 15 16 marca. Finał zaplanowano na 28 maja 2016 w Mediolanie. « A 1 8F A M KAA Gent – VfL Wolfsburg AS Roma – Real Madryt Paris Saint Germain – Chelsea Londyn Arsenal Londyn – FC Barcelona Juventus Turyn – Bayern Monachium PSV Eindhoven – Atletico Madryt B L Z S Dynamo Kijów - Manchester City

18/12/2015 16:38:46

Fot. PAP/EPA / Andy Rain

093 Mourinho zwolniony z Chelsea

ose Mourinho nie jest ju trenerem piłkarzy helsea ondyn. ortugalski szkoleniowiec został zwolniony za słabe wyniki he Blues , pół roku po doprowadzeniu ich do mistrzostwa Anglii.

Mourinho objął Chelsea po raz drugi w karierze w 2013 roku. Wcześniej prowadził ten zespół w latach 2004-07. ącznie zdobył mistrzostwo Anglii trzykrotnie. Ponadto raz sięgnął po Puchar Anglii (w 2007 roku) oraz trzy razy po Puchar Ligi (2005, 2007 i 2015). – Klub pragnie podkreślić, że współpraca kończy się w dobrej atmosferze, a Jose na zawsze pozostanie szanowaną i ważną postacią Chelsea. Nie będzie kolejnych komentarzy, dopóki nie zostanie wyznaczony jego następca – napisał zespół mistrza Anglii w oświadczeniu. W trwającym sezonie podopieczni Portugalczyka spisywali się bardzo słabo. Przegrali dziewięć z 16 meczów w Premier League, w tym z beniaminkiem AFC Bournemouth 0 1 przed dwoma tygodniami. dołali jednak awansować do fazy Pucharowej Ligi Mistrzów – w 1 8 finału zmierzą się z Paris Saint Germain. Chelsea jest na 16. miejscu w tabeli ekstraklasy i ma 15 punktów – tylko o jeden więcej od beniaminka Norwich City, który jest w strefie spadkowej.

614-MAKIETA 5 92-100.indd 93

Po raz pierwszy do Chelsea dołączył w 2004 roku i już na samym początku wymyślił określenie The Special One . W ciągu pierwszych trzech lat pracy w Chelsea dwa razy doprowadził ją do tytułu mistrza kraju, zdobył także Puchar Anglii oraz dwukrotnie Puchar Ligi. asłynął m.in. tym, że w ekstraklasie nie przegrał ani jednego meczu przed własną publicznością. Nie udało mu się jednak sięgnąć po upragniony przez właściciela klubu Romana Abramowicza triumf w Lidze Mistrzów. Portugalczyk znany jest jednak nie tylko jako znakomity fachowiec, ale też jako jedna z najbardziej kontrowersyjnych postaci sportu. Często krytykuje pracę sędziów, za co wielokrotnie otrzymywał grzywny i kary dyskwalifikacji od UEFA oraz narodowych federacji. Nie waha się także niepochlebnie wypowiadać o piłkarzach i trenerach rywali, a nawet o dziennikarzach. W trwającym sezonie był szczególnie konfliktowy. 8 sierpnia, gdy Chelsea rywalizowała w pierwszej kolejce ze Swansea City (2 2), pokłócił się z klu-

bową lekarką E ą Carneiro i fizjoterapeutą Jonem Fearnem. Jego zdaniem niepotrzebnie wbiegli oni na murawę, aby pomóc Edenowi azardowi. Belg, który nie doznał poważniejszych obrażeń, musiał na chwilę zejść z placu gry i czekać na pozwolenie sędziego na powrót. W związku z tym Chelsea musiała przez jakiś czas grać w dziewiątkę – wcześniej czerwoną kartkę zobaczył bramkarz Thibaut Courtois. To bardzo nie spodobało się Mourinho, który uznał, że służby medyczne zareagowały pochopnie. Nazwał Carneiro i Fearna impulsywnymi i naiwnymi , zarzucił im, że nie potrafią czytać gry . Portugalczyk pozbawił ich najważniejszych funkcji, a urodzona na Gibraltarze lekarka później odeszła z klubu i wniosła do sądu osobne pozwy przeciwko Portugalczykowi oraz przeciwko Chelsea. Sprawy są w toku. Przez swoje zachowania i wypowiedzi podzielił świat na tych, którzy go cenią, i na tych, którzy uważają, że dla takich ludzi w światowym futbolu nie ma miejsca. «

18/12/2015 16:38:48

094

SPORT I KA NOŻNA

Polski arbiter na Euro Szymon Marciniak znalazł się wśród 18 sędziów głównych, którzy prowadzić będą mecze przyszłorocznych piłkarskich mistrzostw Europy we Francji – poinformowała oficjalnie UEFA. Będzie pierwszym polskim arbitrem w tej imprezie. 34-letni płocczanin będzie też pierwszym od 1998 roku Polakiem, który może poprowadzić spotkanie na wielkiej piłkarskiej imprezie. Wówczas jeden mecz mundialu we Francji sędziował Ryszard Wójcik. Wcześniej dwukrotnie (1978 i 1982) do sędziowania w MŚ jako główny nominowany był Alojzy Jarguz. Cztery lata temu, kiedy ME Polska organizowała wspólnie z Ukrainą, Marcin Borski pełnił funkcję arbitra technicznego. Marciniak w polskiej ekstraklasie zadebiutował 18 kwietnia 2009 roku w meczu GKS Bełchatów z Odrą Wodzisław Śl. Do tej pory był rozjemcą w 169 potyczkach na tym poziomie. Na arenie międzynarodowej zadebiutował w 2011 roku w mistrzostwach Europy drużyn do lat 17. Rok później poprowadził towarzyski mecz reprezentacji Izraela z Ukrainą. W październiku 2012 po raz pierwszy był arbitrem w spotkaniu fazy grupowej Ligi Europejskiej (w sumie prowadził 11), a we wrześniu 2014 dostał szansę w Lidze Mistrzów (łącznie sześciokrotnie do tej pory), wcześniej sędziując mecze rund kwalifikacyjnych tych rozgrywek. W zeszłym roku był sędzią trzech meczów młodzieżowych mistrzostw Europy,

614-MAKIETA 5 92-100.indd 94

Fot. PAP / Jakub Kaczmarczyk

w tym finału. W eliminacjach Euro 2016 zaprezentował się cztery razy. – Kiedy jeszcze sędziowałem w lidze okręgowej, opowiadałem starszym arbitrom, że nie będę jeździł po wioskach, tylko będę prowadził mecze mistrzostw świata, Europy i Ligi Mistrzów. Wówczas nie zdawałem sobie sprawy z drogi jaka mnie czeka, a starsi sędziowie się ze mnie śmiali – przyznał Marciniak.

W lutym UEFA ogłosi składy całych piątek sędziowskich. Głównemu towarzyszyć będą w każdym spotkaniu turnieju we Francji ci sami asystenci liniowi i bramkowi. Jak poinformowała we wtorek w komunikacie europejska federacja, większość asystentów będzie wywodzić się z tych krajów, co główni. Ponadto UEFA wyznaczy dodatkowego asystenta, który będzie musiał pozostać w gotowości do momentu rozpoczęcia ME. Przed Euro 2016 wyznaczeni arbitrzy przejdą cykl szkoleń i treningów. Pierwsi – w dniach 26-28 stycznia na Cyprze – szkolić się będą asystenci. W dniach 1-5 lutego arbitrzy z grupy UEFA Elite, do której od lipca tego roku należy Marciniak, spotkają się na tradycyjnym zimowym kursie. Tam też otrzymają indywidualne instrukcje, m.in. dotyczące przygotowania fizycznego do Euro 2016. 18 kwietnia wszyscy sędziowie po raz pierwszy zameldują się we Francji na pięciodniowym zgrupowaniu i przejdą m.in. testy medyczne. W swojej bazie na ME zameldują się ponownie 6 czerwca, cztery dni przed meczem otwarcia. W przyszłorocznych ME wystąpi też reprezentacja Polski. Biało-czerwoni rywalizować będą w grupie C z Niemcami, Ukrainą i Irlandią Północną. «

18/12/2015 16:38:50

095

614-MAKIETA 5 92-100.indd 95

18/12/2015 16:38:52

096

ROZRYWKA KRZ Ż WKA

614-MAKIETA 5 92-100.indd 96

OROSKO

18/12/2015 16:38:53

097 KOZIOROŻEC

BYK

PANNA

Jeśli prezenty już kupione i mieszkanie uporządkowane to masz kilka dni na relaks. Przyda Ci się tuż przed świętami, bo ostatnio sporo rzeczy miałeś na głowie. Nie myśl o problemach. Te drobniejsze w końcu same się rozwiążą. Sprawy trudne też będą miały dobry finał.

Efektem ostatnich dni jest to, że jesteś znużony i nie myślisz o rzeczach radosnych. Najchętniej zaszyłbyś się gdzieś z dala od świątecznego zgiełku. Nie rób tego. Zmobilizuj się i spotkaj się z przyjacielem. Masz dużą szansę szybko wyjść z chwilowego dołka.

Dobry czas by odbudować zaufanie u osoby w stosunku do której ostatnio nie zachowałeś się zbyt elegancko. Może warto porozmawiać i przyznać się do winy. Jest duża szansa, że nadszarpnięta relacja przetrwa i może się okazać jeszcze bardziej mocna.

WODNIK

BLIŹNIĘTA

WAGA

Raz na wozie, raz pod wozem. Teraz jednak wyszedłeś na prostą i do końca roku na pewno nic złego się nie wydarzy. Koniec problematycznych spraw. Musisz tylko uporządkować swoje relacje z najbliższymi osobami. Kochają Cię i liczą w końcu na szczerą rozmowę.

Masz dziesięć pomysłów na minutę, dobra passa trwa. Uważaj jednak byś się nie pogubił. Ostatnio zaniedbałeś bliską Ci osobę. Czeka na sygnał. Pokaż, że naprawdę Ci na niej zależy. Pamiętaj też o swoim zdrowiu. Zwłaszcza w chłodne zimowe dni.

U progu świąt pomyśl o potrzebujących. Jeśli możesz pomóż komuś, kto w tym czasie nie ma do kogo się zwrócić. Ktoś taki jest na wyciągniecie ręki. Musisz tylko szeroko otworzyć oczy. Skup się również na swoich najbliższych. Oni też chcą z Tobą spędzić jak najwięcej czasu.

RYBY

RAK

SKORPION

Już tylko kilka dni do świat. W tym roku będą radosne i zaskakujące. Czeka Cię miła niespodzianka. Może to być dobra nowina, albo nieoczekiwana wizyta kogoś, kogo się zupełnie nie spodziewasz. Poświęć czas na miłe rozmowy z bliskimi Ci osobami.

Raz na jakiś czas zrób sobie tak zwany reset. Dla jednych dobrym rozwiązaniem będzie szalona impreza, a innym pomoże maksymalny wysiłek fizyczny na siłowni. Teraz możesz dużo osiągnąć. Mimo wielu obowiązków i dużej ilości pracy jesteś pełen energii.

Pamiętaj, że święta to nie tylko prezenty i pyszne potrawy. Liczy się przede wszystkim atmosfera. To od Ciebie teraz zależy, jak będzie. Twój nastrój mocno wpłynie na tegoroczną wigilię. Myśl pozytywnie. Twoja dobra energia będzie promieniowała na innych.

BARAN

LEW

STRZELEC

Czas spotkań z najbliższymi może nie obejść się bez drobnych konfliktów. Unikaj w tym okresie trudnych rozmów. Na rozwiązanie istotnych problemów lepszy będzie początek nowego roku. Bądź spokojny, bo ostatecznie na wszystko się znajdzie rozwiązanie.

Pomyśl, czy nie czas na duże życiowe zmiany. Czeka Cię dobry moment na podjęcie ważnych decyzji, które okażą się trafne. Pamiętaj jednak, że jak coś dotyczy nie tylko Ciebie skonsultuj to z drugą stroną. Nie rób nic na własną rękę, bo możesz komuś sprawić przykrość.

Ostatnie chwile przed świętami. Nie zostawiaj pewnych rzeczy na koniec. Jak masz wolny czas to poświęć go zaległościom. Dobrze by było zamknąć ten rok z sukcesem. Tak więc do dzieła. To dobry moment na uporządkowanie zaległych spraw.

(22.12–19.01)

(20.01–18.02)

(19.02–20.03)

(21.03–20.04)

614-MAKIETA 5 92-100.indd 97

(21.04–20.05)

(21.05–21.06)

(22.06–22.07)

(23.07–22.08)

(23.08–22.09)

(23.09–22.10)

(23.10–21.11)

(22.11–21.12)

18/12/2015 16:38:53

614-MAKIETA 5 92-100.indd 98

18/12/2015 16:38:55

614-MAKIETA 5 92-100.indd 99

18/12/2015 16:38:57

614-MAKIETA 5 92-100.indd 100

18/12/2015 16:38:59