Cooltura Issuu 629 by Cooltura

cooltura.co.uk

9 kwietnia 2016

15 (629)

O K L NIE TY P I S H FISH & C 



szczegóły na stronach 50-51

629-COVER.indd 1

05/04/2016 16:42:19

629-MAKIETA 1 01-23.indd 2

05/04/2016 16:42:58

629-MAKIETA 1 01-23.indd 3

05/04/2016 16:43:02

W NUMERZE 629.

POLISH WEEKLY

MAGAZINE

Unit 8, Odeon Parade 480 London Road, Isleworth, TW7 4RL GODZINY OTWARCIA: 9.00 – 17.00 TEL: 020 8846 3615 FAX: 020 8741 9490 www.cooltura.co.uk, info@cooltura.co.uk REDAKTOR NACZELNY

KORDIAN KLACZYŃSKI kordian@cooltura.co.uk, wew. 256 Z-CA REDAKTORA NACZELNEGO

PIOTR DOBRONIAK dobroniak@cooltura.co.uk, wew. 261 DZIENNIKARZE

012

SYLWIA MILAN sylwia@cooltura.co.uk MARCIN URBAN, wew. 248 m.urban@cooltura.co.uk DARIUSZ A. ZELLER darek@cooltura.co.uk, wew. 255 DZIAŁ GRAFICZNY wew. 260 AGATA OLEWIŃSKA agata@cooltura.co.uk TOMEK WOŹNICZKA sergei@cooltura.co.uk TOMEK WALĘCIUK tomasz.waleciuk@cooltura.co.uk WSPÓŁPRACOWNICY

TOMASZ BOREJZA / PRZEMYSŁAW ĆWIK / MAŁGORZATA DEMETRIOU / MAGDALENA GIGNAL / PIOTR GULBICKI / SERGIUSZ HIERONIMCZAK / MATEUSZ MADEJSKI / ŁUKASZ MARCZEWSKI / ANNA PAWLETA / MARCIN SZCZEPAŃSKI / PIOTR URBANIK / TOMASZ WILCZKIEWICZ / KAROLINA ZAGRODNA / RADOSŁAW ZAPAŁOWSKI KOREKTA

BEATA TOMCZYK beata@cooltura.co.uk MARKETING I REKLAMA

marketing@cooltura.co.uk DYREKTOR MARKETINGU I REKLAMY

KRZYSZTOF CHOWANIEC kc@cooltura.co.uk, wew. 244 WICEDYREKTOR MARKETINGU I REKLAMY

JOANNA ROŻEK joanna@cooltura.co.uk, wew. 246

018

010 006 W OBIEKTYWIE 008 NA WYSPACH 014 PRZEGLĄD PRASY

049 OPERA

024 TEMAT NUMERU

054 KSIĘGARNIA

Straszny dwór

032 FELIETON Patrioci – idioci

034 SPOŁECZEŃSTWO Polskie rodziny w Londynie boją się „SS”

036 NASZE SPRAWY Jak głosować w wyborach na burmistrza Londynu?

038 MIĘDZY NAMI POSK od strony technicznej. Rozmowa z Andrzejem Fórmaniakiem, przewodniczącym Komisji Domu w POSK-u

058 KINO Rozpoczął się festiwal polskich filmów

060 WIELKA BRYTANIA OD KUCHNI

KSIĘGOWOŚĆ

RADOSŁAW STASZEWSKI radek@cooltura.co.uk KATARZYNA CEGIEŁKA kate@cooltura.co.uk DYSTRYBUCJA distribution@cooltura.co.uk WYDAWCA Sara-Int Ltd. ISSN 1743-8489

Poglądy zawarte w felietonach i listach do redakcji są osobistymi przekonaniami ich autorów i nie zawsze pokrywają się z przekonaniami redakcji Cooltury. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń. Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych i zastrzega sobie prawo do skracania i przeredagowania tekstów. Publikowanie zamieszczonych tekstów i zdjęć bez zgody redakcji jest niezgodne z prawem. Strony depeszowe redagowane są w oparciu o materiały Polskiej Agencji Prasowej.

Okładka: TOMEK WOŹNICZKA

Klasa wyższa od kuchni

066 ZAPISKI BLOGERKI MODOWEJ Paryski Tydzień Mody

062 ZDROWIE I URODA Paracetamol: lek na wszystko czy cichy morderca

070 OGŁOSZENIA DROBNE 092 SPORT

040 TRANSPORT

096 KRZYŻÓWKA

042 CAFÉ COOLTURA

097 HOROSKOP

629-MAKIETA 1 01-23.indd 4

EWA SUŁKOWSKA-LEŚNIARA ewa@cooltura.co.uk 0208 846 3614

podświadomości

018 GOSPODARKA

030 KOMENTARZ TYGODNIA

DZIAŁ OGŁOSZEŃ I PRENUMERATA

Salome, czyli operowe mroki

050 MORLINY COOLTURA FESTIVAL 2016

Nie tylko Fish and Chips

SPECJALIŚCI ds. MARKETINGU I REKLAMY

EWA SUŁKOWSKA-LEŚNIARA ewa@cooltura.co.uk wew. 245 EWA MROCZEK e.mroczek@cooltura.co.uk, wew. 250 MAŁGORZATA SAS m.sas@cooltura.co.uk, wew. 263 GRZEGORZ URBANEK g.urbanek@cooltura.co.uk

coolturamagazine

#coolturaUK

issuu.com/cooltura

tablet / smartfon

05/04/2016 16:43:08

629-MAKIETA 1 01-23.indd 5

05/04/2016 16:43:10

006

Zdjęcie tygodnia Taki jest LONDYN

Bitwa na poduszki Fani walk na poduszki przybyli w sobotę 2 kwietnia do Kennington Park w Londynie, by wziąć udział w International Pillow Fight Day. Podobne bitwy, jak co roku, odbyły się w ponad stu miastach na całym świecie. Wzięły w nich udział dziesiątki tysięcy osób.

629-MAKIETA 1 01-23.indd 6

05/04/2016 16:43:12

Fot. PAP/EPA/Will Oliver 629-MAKIETA 1 01-23.indd 7

05/04/2016 16:43:14

008

WIADOMOŚCI NA WYSPACH

Nowa stawka minimalna

Od 1 kwietnia w Wielkiej Brytanii obowiązuje nowa minimalna stawka godzinowa dla pracowników powyżej 25. roku życia w wysokości 7,20 funta. Według szacunków rządu jej wejście w życie oznacza natychmiastową podwyżkę dla około 1,3 mln pracowników. Nowa stawka nie dotyczy pracowników pomiędzy 21. a 24. rokiem życia, dla których minimalna stawka godzinowa pozostała bez zmian i wynosi 6,70 funta; z kolei dla osób pomiędzy 18. a 20. rokiem życia wynosi 5,30 funta. Zmiana jest efektem zapowiedzi ministra finansów George'a Osborne'a z ubiegłorocznego wystąpienia budżetowego, w którym przedstawił plany stworzenia „gospodarki o wyższych płacach i niższych świadczeniach socjalnych”. Docelowo brytyjski rząd

planuje do 2020 roku podnieść stawkę do 9 funtów za godzinę pracy. Zmianom w minimalnej stawce godzinowej (National Living Wage) towarzyszy stopniowe podnoszenie kwoty wolnej od podatku. Rząd premiera Davida Camerona zapowiedział w ubiegłym roku, że jego intencją jest, by osoby pracujące 30 godzin tygodniowo za minimalną stawkę godzinową nie płaciły podatku dochodowego. Aktualny próg podatkowy to 10,6 tys. funtów. Urząd ds. Odpowiedzialności Budżetowej ocenił w swojej analizie, że podniesienie stawki może wiązać się z utratą nawet 60 tys. miejsc pracy do 2020 roku ze względu na wyższy koszt dla pracodawców, a także może prowadzić do spadku PKB o 0,1 proc. Eksperci ostrzegają również, że

planowana podwyżka może nie objąć osób zatrudnionych w tzw. szarej strefie i zawodach, w których płatność za usługę dokonywana jest gotówką, bez odpowiednich dokumentów fiskalnych. Według szacunków, w ten sposób pracuje w Wielkiej Brytanii pomiędzy 1,8 mln a 6 mln ludzi. Część pracodawców – między innymi zatrudniająca 27 tys. pracowników sieć sklepów remontowo-budowlanych B&Q – zapowiedziała również wprowadzenie zmian w umowach, likwidując między innymi płatne przerwy w pracy oraz przyznawane dwukrotnie w ciągu roku premie zadaniowe. W przypadku osób mieszkających i pracujących w Londynie, ze względu na wyższe koszty życia, rekomendowana – ale nie obowiązkowa – stawka godzinowa wynosi 9,15 funta. «

marca, co oznacza – jak zauważa agencja Reutera – że nie odzwierciedla on wpływu zamachów z 22 marca w Brukseli, gdzie zginęło 35 osób, na potencjalne intencje głosujących w referendum. W badaniu uczestniczyły 1023 osoby. Z przeprowadzonego również przed zamachami w Brukseli, a opublikowanego w zeszłym tygodniu sondażu pra-

cowni Survation też wynikało, że przeciwników Brexitu, czyli wyjścia z UE, jest więcej, ale ich przewaga liczebna nad zwolennikami opuszczenia Unii maleje. Brytyjczyków popierających pozostanie w UE było w tym badaniu 46 proc. (spadek o 2 pkt proc. w porównaniu z lutym), a sprzeciwiających się temu – 35 proc. (wzrost o 2 pkt proc.). «

Większość Brytyjczyków chce zostać w UE

Zwolennicy pozostania Wielkiej Brytanii w UE mają 8 pkt proc. przewagi w sondażu Ipsos MORI, którego wyniki ogłoszono w zeszły wtorek. W referendum planowanym na 23 czerwca przeciwko opuszczeniu Unii zagłosowałoby 49 proc. badanych., a za tzw. Brexitem 41 proc. Sondaż przeprowadzono telefonicznie między 19 i 22

629-MAKIETA 1 01-23.indd 8

05/04/2016 16:43:15

629-MAKIETA 1 01-23.indd 9

05/04/2016 16:43:17

010

WIADOMOŚCI NA wyspach

Jedna z najwybitniejszych brytyjskich aktorek filmowych, telewizyjnych i teatralnych, 81-letnia Judi Dench, została w niedzielę podczas gali w Londynie po raz ósmy uhonorowana prestiżową nagrodą Oliviera za drugoplanową rolę w „Opowieści zimowej” Williama Szekspira.

Dench zapytana za kulisami, czy zamierza nieco zwolnić swoje tempo racy, odparła: – Kto chce zwolnić? Nie, chcę nadal być zatrudniona. To jest tak jakby umieścić na długo samochód w garażu. Już nie zastartuje. Wśród zwycięzców w innych kategoriach znalazł się musical „Gypsy”, który uznano za najlepszą wznowioną produkcję, a kreującą w nim główną rolę Imeldę Staunton uznano za najlepszą aktorkę musicalową. Za najlepszy nowy musical uznano

629-MAKIETA 1 01-23.indd 10

Fot. PAP/EPA / Will Oliver

Najlepsi na scenie teatralnej

Judi Dench przybywa na 40. edycję rozdania Olivierów

„Kinky Boots”, który wyróżniono w trzech kategoriach, w tym dla najlepszego aktora musicalowego Matta Henry'ego. Wyróżniono też spektakle: „Ma Rainey's Black Bottom” inspirowany historią śpiewaczki bluesowej oraz „Hangmen” o zniesieniu w latach 60. ubiegłego wieku w Wielkiej Brytanii kary śmierci przez powieszenie. W kategorii aktorów dramatycznych zwyciężył Kenneth Cranham, który pokonał między innymi Benedicta Cumberbatcha, Kennetha Branagha i Marka Rylance'a.

Przyznawana corocznie od 1976 r. za najwybitniejsze spektakle teatralne, musicale oraz spektakle operowe i baletowe nagroda Oliviera (nazwana tak dla uhonorowania znakomitego brytyjskiego aktora sir Laurence'a Oliviera) uważana jest za najwyższe wyróżnienie w brytyjskim środowisku teatralnym. Jest odpowiednikiem nagród przyznawanych przez Brytyjską Akademię Sztuk Filmowych i Telewizyjnych (BAFTA), amerykańskiej Tony Award i francuskiej Moliere Award. «

05/04/2016 16:43:19

011

629-MAKIETA 1 01-23.indd 11

05/04/2016 16:43:21

Fot. PAP/EPA / Andy Rain

012

WIADOMOŚCI NA wyspach

Zakłady Tata Steel w Port Talbot w południowej Walii

Premier Cameron wyklucza nacjonalizację hut Premier Wielkiej Brytanii David Cameron wykluczył nacjonalizację zagrożonych zamknięciem brytyjskich hut stali, zaznaczając, że „nie sądzi, by było to właściwe rozwiązanie”.

629-MAKIETA 1 01-23.indd 12

Zadeklarował to bezpośrednio po nadzwyczajnym posiedzeniu rządu, które zwołano w następstwie decyzji indyjskiego koncernu metalurgicznego Tata Steel, by wystawić na sprzedaż wszystkie kontrolowane przez niego zakłady na terenie Wielkiej Brytanii. Oznacza to groźbę zlikwidowania 15 tys. miejsc pracy. W rezultacie spadku cen stali i wysokich kosztów, największa z należących do Tata brytyjskich hut, w Port Talbot w południowej Walii, przynosi codziennie straty w wysokości miliona funtów.

Wśród kluczowych przyczyn problemów finansowych zakładów w Wielkiej Brytanii firma wymieniła między innymi globalną nadprodukcję stali, wysokie ceny energii, koszty związane z wprowadzeniem polityki klimatycznej oraz wysoki import taniej stali z Chin wobec słabego popytu w Państwie Środka, spowodowanego niskim wzrostem gospodarczym. – Zamierzamy bardzo ciężko pracować wraz z koncernem, by uczynić wszystko co możemy, ale jest to trudna sytuacja, nie może być tutaj gwarancji 05/04/2016 16:43:22

013 sukcesu ze względu na problemy, z jakimi boryka się hutnictwo stali na całym świecie – powiedział Cameron. – Niczego nie wykluczamy, (ale) nie sądzę, by nacjonalizacja była właściwą odpowiedzią – dodał brytyjski premier. Przedstawiciele związków zawodowych oraz opozycyjnej Partii Pracy zarzucają rządzącym konserwatystom niewystarczające działania w obronie przemysłu hutniczego, w tym brak efektywnych starań w Unii Europejskiej o ochronę celną przed tanią stalą z Chin. Natomiast zwolennicy wyjścia Wielkiej Brytanii z UE twierdzą, że do kryzysu przyczyniły się unijne restrykcje w sprawie pomocy publicznej dla zagrożonych hut. Londyński think tank Open Europe opublikował w zeszłą środę analizę wpływu unijnych regulacji na kryzys Tata Steel, zwracając uwagę, że nie będąc członkiem UE, Wielka Brytania mogłaby tutaj postępować bardziej elastycznie, ale musiałaby brać pod uwagę praktyczne realia i koszty podejmowanych rozwiązań. „Wielka Brytania mogłaby nałożyć cła i wprowadzić dopłaty na rynku stali, ale mogłoby to spowodować wysokie koszty dla konsumentów i innych producentów, jak również koszty fiskalne. Jest także niemożliwe utrzymywać, że zawrzemy umowy o wolnym handlu z rynkami wschodzącymi i że jednocześnie nałożymy cła na ich eksport dóbr wytworzonych przy niskich kosztach, by chronić nasz krajowy przemysł” – napisali eksperci. Autorzy raportu wskazali również, że niektóre opłaty z tytułu emisji gazów cieplarnianych są w Wielkiej Brytanii wyższe niż w kontynentalnej Europie, co ogranicza konkurencyjność brytyjskiego przemysłu hutniczego. Przypomnieli też, że brytyjski rząd przeciwstawiał się znaczniejszemu wzrostowi ceł na importowaną stal w interesie jej krajowych nabywców. W ubiegłym roku Wielka Brytania sprowadziła z Chin 826 tys. ton stali, podczas gdy w roku 2013 było to jeszcze tylko 361 tys. ton. Decyzja Tata Steel oznacza kolejne kłopoty dla brytyjskiego premiera na niewiele ponad miesiąc przed wyborami lokalnymi w Walii oraz na trzy miesiące przed referendum w sprawie pozostania Wielkiej Brytanii w UE. Pod złożoną w zeszła środę przez przywódcę Partii Pracy Jeremy'ego Corbyna petycją domagającą się debaty Izby Gmin na temat przyszłości hutnictwa zebrano już ponad 100 tys. podpisów, co zapewnia jej prawną skuteczność. – Nie spodziewałbym się, żeby miało to znaczący wpływ na brytyjskie referendum, ale jeśli sytuacja się pogorszy i trzeba będzie zamknąć huty oraz zlikwidować miejsca pracy, może to spowodować negatywną reakcję wśród pewnych grup wyborców. Trudno powiedzieć, czy będzie to bardziej głos przeciwko rządowi czy przeciw UE, ale może to pomóc kampanii na rzecz Brexitu – ocenia Raoul Ruparel z Open Europe. « 629-MAKIETA 1 01-23.indd 13

PROFESJONALNE

%,852 .6,ċ*2:( 3URZDG]LP\ SHĮQù REVĮXJČ Q Self-employed Q Firm Limited Q VAT Q /LVWD SĮDF &,6

'25$'=7:2

,0,*5$&<-1( 3URZDG]LP\ SHĮQù REVĮXJČ

Q UH]\GHQWXUD W\PF]DVRZD L VWDĮD Q RE\ZDWHOVWZR EU\W\MVNLH Q SDV]SRUW EU\W\MVNL Q SDV]SRUW EU\W\MVNL GOD G]LHFL XURG]RQ\FK Z 8.

7ĭ80$&=(1,$ 3URZDG]LP\ SHĮQù REVĮXJČ Q SU]\VLČJĮH Q HNVSUHVRZH Q VSHFMDOLVW\F]QH

Sara-Int Ltd Unit 6 King Street Cloisters, Clifton Walk, London, W6 0GY www.saraint.co.uk info@saraint.co.uk

0208 846 3606 Wszystkie usługi wykonujemy również KORESPONDENCYJNIE/ELEKTRONICZNIE Konkurencyjne ceny!

05/04/2016 16:43:23

014

WIADOMOŚCI Prasa na Wyspach

Jak chcesz umrzeć? Przepis na dobrą śmierć.

Przygotowała: Sylwia Milan Źródło: Daily Mail

Podobno 11 najlepszych sposobów na udane zakończenie ziemskiej wędrówki to: 1 Bez cierpienia 2 W spokoju, spełnieniu, zadowolonym z siebie i z tego co udało się zrobić. 3 Nie będąc pozbawionym godności. 4 Odejść w otoczeniu rodziny/ukochanej osoby. 5 Zgodnie ze zwyczajami wyznawanej religii. 6 Z dostępem do potrzebnych lekarstw. 7 Mieć możliwość wybrania sposobu w jaki umrzemy. 8 Posiadać kontrolę nad tym co się dookoła nas dzieje. 9 W ostatnich chwilach życia mieć podaną morfinę w za dużej dawce. 629-MAKIETA 1 01-23.indd 14

10 Nie leżeć w łóżku przez długi czas cierpiąc w dodatku ze świadomością nieuleczalności. Lepiej, żeby ktoś pomógł odejść: zabójczym koktajem bądź czymkolwiek, co nie spowoduje dalszego bólu. 11 Umrzeć we śnie. Dr Dilip Jeste z Uniwersytetu w Kalifornii mówi, że śmierć jest kontrowersyjnym tematem. Ludzie nie chcą o niej rozmawiać, a powinni. Na pewno lepszą śmierć będą mieli ci, którzy zawczasu o niej z kimś rozmawiają, czytamy w amerykańskim magazynie „Geriatric Psychiatry”. Tymczasem tysiące Brytyjczyków w ostatnich chwilach życia zostają pogrążeni w bólu, odwodnieni, odmawiają przyjmowania leków. Personel szpitala powstrzymuje się przed bliższym kontaktem z umierającym pacjentem. Profesjonalizm przede wszystkim. I gdzie tu miejsce na podanie ręki i trzymanie jej. Nieuleczalnie chorych na raka

w ostatnim etapie życia lekarze powinni odsyłać ze szpitala do domu. Takie są coraz częstsze zalecenia. Domowe otoczenie może wydłużyć życie chorego o dodatkowych kilka dni. Są na to dowody w postaci danych. Człowiek, któremu zostało 8 tygodni życia, w domu przetrwa 5 tygodni, a w szpitalu 4. Sami chorzy też wolą takie rozwiązanie. Lekarze chcą jednak trzymać ich u siebie, by móc pomogać do ostatniej chwili. Tyle czasu przeznaczamy na planowanie różnych ważnych uroczystości: ślubów, urodzin, rocznic. A ile zajmuje nam zaplanowanie najważniejszej uroczystości, czyli własnego pogrzebu? Jak chciałbyś umrzeć? Jak chcesz być pochowany? Czy myślałeś o tym? Czy ten kto organizuje twoje ostatnie „przyjęcie” wie na czym ci zależy? Dobrze jest porozmawiać o tym zawczasu, a przede wszystkim wiedzieć czego chcemy. Umrzeć można tak jak żyć, czyli lepiej lub gorzej. « 05/04/2016 16:43:24

015

629-MAKIETA 1 01-23.indd 15

05/04/2016 16:43:26

016

WIADOMOŚCI Na Wyspach

Komisja ONZ przyznaje Falklandy Argentynie Rząd Argentyny z zadowoleniem przyjął stanowisko oenzetowskiej komisji, poszerzające granice argentyńskiego szelfu kontynentalnego na południowym Atlantyku tak, że w ich obrębie znajdują się Falklandy. Londyn powtarza: „Falklandy są brytyjskie”.

Komisja Granic Szelfu Kontynentalnego (CLCS) zaaprobowała postulowane przez Buenos Aires powiększenie morskiej przestrzeni Argentyny o 35 proc. „Poszerzenie granic szelfu naszego kraju pozwala nam bronić bogactw naszych mórz: – napisał na Facebooku prezydent Argentyny Mauricio Macri. Podkreślił, że Argentyna zyska 1,7 miliona kilometrów kwadratowych. Stanowisko CLCS uznał też za przyznanie przez ONZ istnienia sporu terytorialnego Argentyny z Wielką Brytanią. Ta decyzja potwierdza suwerenne prawa Argentyny do Falklandów – „strefy ważnej z politycznego, gospodarczego i strategicznego punktu widzenia” – pod-

kreśliła szefowa argentyńskiej dyplomacji Susana Malcorra. Brytyjskie MSZ wyraziło w zeszły wtorek opinię, że CLCS „nie ma jurysdykcji nad suwerennością Falklandów”. „Rząd Zjednoczonego Królestwa w dalszym ciągu nie ma żadnych wątpliwości w kwestii suwerenności nad Falklandami ani prawa tamtejszych wyspiarzy do decydowania o swojej przyszłości” – podkreślono. Rzeczniczka premiera Davida Camerona powiedziała, że Londyn nie otrzymał jeszcze szczegółów stanowiska CLCS. Dodała, że ta oenzetowska komisja, jako organ doradczy, wydaje jedynie zalecenia, które nie są prawnie wiążące. Londyn obiecuje wsparcie brytyj-

skim firmom prowadzącym poszukiwania złóż ropy naftowej w rejonie Falklandów. Argentyński rząd poinformował w kwietniu zeszłego roku o podjęciu kroków prawnych przeciwko pięciu firmom, w tym trzem brytyjskim, prowadzącym poszukiwania ropy i gazu pod dnem morskim wokół Falklandów. Falklandy od 1833 roku należą do Wielkiej Brytanii. Argentyna nazywa je Malwinami (hiszp. Islas Malvinas) i zgłasza do nich roszczenia. W 1982 roku oba kraje stoczyły o Falklandy krótką wojnę, w której zginęło około 900 osób. W 2013 roku ogromna większość mieszkańców Falklandów opowiedziała się w niedawnym referendum za pozostaniem w Wielkiej Brytanii. «

Tunel pod La Manche jeszcze bardziej zabezpieczony Spółka zarządzająca tunelem pod kanałem La Manche ogłosiła, że dodatkowe zabezpieczenia wprowadzone po francuskiej stronie zapobiegły kolejnym zakłóceniom ruchu pociągów przez migrantów usiłujących dostać się tą drogą do Wielkiej Brytanii.

Te zabezpieczenia to między innymi kolejne ogrodzenia, kamery i 450 funkcjonariuszy policji pilnujących infrastruktury wokół wylotu tunelu niedaleko miasta Calais na północy Francji. Wprowadzono je w październiku 2015 roku, a sfinansowano w znacznej mierze z brytyjskiego budżetu. Rząd w Londynie przekazał na to 7 mln funtów. 629-MAKIETA 1 01-23.indd 16

– Nie było zakłóceń ruchu od połowy października 2015 roku, więc można powiedzieć, że kombinacja dodatkowych płotów i zwiększonej obecności policji okazała się wysoce skuteczna – powiedział rzecznik Eurotunnelu, John Keefe. Dodał, że bez przeszkód kursują zarówno superszybkie pociągi pasażer-

skie Eurostar jak i pociągi służące do przewozu samochodów i towarów. W ubiegłym roku w tunelu wielokrotnie dochodziło do wstrzymania ruchu i znacznych opóźnień, ponieważ migrantom udawało się przedostać do pociągów albo do tunelu. Dochodziło w związku z tym również do wypadków śmiertelnych. « 05/04/2016 16:43:27

017

629-MAKIETA 1 01-23.indd 17

05/04/2016 16:43:29

018

WIADOMOŚCI gospodarka

Fot. PAP/EPA/HM Treasury

Nowe funty trudniejsze do podrobienia

Nową monetę w kształcie dwunastokąta o wartości 1 funta zaprezentowano ostatnio w Ministerstwie Skarbu w Londynie. Będą to pierwsze nowe jednofuntówki od 30 lat. Jak twierdzą przedstawiciele Mennicy Królewskiej, mają być one o wiele trudniejsze do podrobienia.

Wakacje tanieją

Ceny w europejskich kurortach są niższe nawet o 30-40 proc. niż pięć lat temu – wynika z corocznych badań Holiday Costs Barometer. Dzięki temu wczasowicze będą mogli zaoszczędzić nawet kilkaset funtów. Największy spadek cen zarejestrowano na Cyprze (o 40 proc.) oraz w Chorwacji i Bułgarii (o 30). Tanieją przede wszystkim drinki, jedzenie oraz rozrywka. W bułgarskim Słonecznym Brzegu za zestaw składający się z trzydaniowego obiadu, wakacyjnych przysmaków oraz drinków, trzeba było w 2011 roku zapłacić 60 funtów. Dziś identyczny zestaw kosztuje znacznie mniej i z kieszeni trzeba wyciągnąć 41 funtów. W cypryjskim Limassol zapłacimy za 629-MAKIETA 1 01-23.indd 18

niego 54 funty – aż o 37 funtów mniej niż pięć lat temu. Wakacyjny barometr pokazuje, że ceny topnieją też w Portugalii, Hiszpanii, na Malcie, we Francji oraz we Włoszech. Andrew Brown komentuje, że rodziny, które starannie zaplanują wakacyjny wyjazd, będą mogły zaoszczędzić nawet kilkaset funtów. Z kolei Bob Atkinson z TravelSupermarket podkreśla, że warto poszukać dobrych ofert – tych bowiem w tym roku nie zabraknie. Najtańszy z europejskich krajów turystycznych to Bułgaria. Drugie najtańsze jest hiszpańskie Costa del Sol, gdzie ceny są już jednak o 50 proc. wyższe niż nad Morzem Czarnym. «

Emigranci zasilają polskie portfele W 2015 r. rodacy z zagranicy przysłali do kraju prawie 3,9 mld euro (16,3 mld zł). Suma ta jest porównywalna z wydatkami na program „Rodzina 500 plus”. Sprawę opisał „Dziennik Gazeta Prawna”. Eksperci podkreślają, że kwota nadsyłanych pieniędzy jest dość stabilna, więc nie ma ona wpływu na dynamikę PKB. Z drugiej strony, ci, którzy wracają z zagranicy przywożą czasem pokaźne kwoty, za które uruchamiają własny biznes. Tworzą przy tym miejsca pracy nie tylko dla siebie, a w wielu przypadkach także dla innych osób – pisze dziennik. Najwięcej pieniędzy przysłali rodacy z pracujący w Niemczech, chociaż jest ich tam o 71 tys. mniej niż w Wielkiej Brytanii, która zajmuje miejsce drugie – czytamy w artykule. Lepiej byłoby, gdyby Polacy nie musieli wyjeżdżać za chlebem. „Bo gdyby mieli zatrudnienie nad Wisłą, to tu płaciliby podatki, wydawali pieniądze i przyczyniali się do rozwoju naszego kraju” – podsumowuje gazeta.

05/04/2016 16:43:30

019

629-MAKIETA 1 01-23.indd 19

05/04/2016 16:43:32

020

WIADOMOŚCI Gospodarka

Ukryte bogactwo, czyli papiery z Panamy „Jak bogaci i znani ukrywali pieniądze” – opisał w poniedziałek „The Guardian”, ujawniając tzw. papiery z Panamy (Panama Papers). Brytyjski dziennik i BBC oskarżają między innymi prezydentów Władimira Putina i Petra Poroszenkę o korzystanie z firm w rajach podatkowych.

629-MAKIETA 1 01-23.indd 20

Ponad 11,5 miliona dokumentów zawierających szczegółowe informacje o transakcjach finansowych na całym świecie zostało w ubiegłym roku anonimowo przekazanych niemieckiej gazecie „Suddeutsche Zeitung”, a następnie rozprowadzonych do ponad 80 redakcji na świecie w celu dalszej analizy. Dokumentacja wyciekła z panamskiej kancelarii prawnej Mossack Fonseca, która specjalizowała się w zakładaniu i zarządzaniu firmami w rajach podatkowych. W Wielkiej Brytanii dostęp do dokumentacji otrzymali dziennikarze „Guardiana” oraz BBC, którzy skupili się na najważniejszych światowych politykach i ich powiązaniach z rajami podatkowymi, a także na roli Wielkiej Brytanii w umożliwianiu podobnych rozwiązań prawnych. Ponad połowa z firm, których dotyczą dokumenty, podlegała brytyjskiej jurysdykcji, między innymi na Wyspach Dziewiczych i Wyspie Man. Publikując w materiale z pierwszej strony efekty ponadrocznego śledztwa dziennikarskiego, „The Guardian” wypomina brytyjskiemu premierowi Davidowi Cameronowi bezczynność w zapobieganiu takim nadużyciom, wbrew zapowiedzianej w 2013 roku próbie reformy globalnego systemu podatkowego w celu zlikwidowania zjawisk korupcji oraz prania pieniędzy, które przynoszą brytyjskiemu budżetowi wielomilionowe straty. Na maj br. zaplanowany jest londyński szczyt przedstawicieli biznesu i polityki przeciwko nadużyciom w rajach podatkowych. Gazeta wspomina również, że wśród nazwisk osób, które korzystały z usług panamskiej firmy, jest zmarły w 2010 roku ojciec szefa brytyjskiego rządu, Ian Cameron, który regularnie lokował swoje zarabiane w londyńskim City pieniądze w Panamie, aby uniknąć wysokiego opodatkowania. Dostępne materiały opisują jednak przede wszystkim sieć zależności oraz niezabezpieczanych, nieujawnianych transakcji przeprowadzonych przez zarejestrowane w rajach podatkowych firmy związane z m.in. prezydentem Rosji Putinem i Ukrainy Poroszenką, premierem Islandii

Sigmundurem Davidem Gunnlaugssonem, działaczami światowej piłki nożnej, w tym przedstawicielami FIFA, czy argentyńskim piłkarzem Lionelem Messim. „The Guardian” opisuje między innymi rolę wiolonczelisty Siergieja Rołdugina, wieloletniego przyjaciela Putina i dyrektora artystycznego Domu Muzyki w Petersburgu, który kontroluje pięć spółek zarejestrowanych w rajach podatkowych. – To są delikatne tematy, nie jestem gotowy, aby teraz udzielić w tej sprawie komentarza – powiedział Rołdugin „Guardianowi”. Według dziennikarzy gazety muzyk miał zarabiać miliony dolarów na korzystnych transakcjach z rosyjskimi firmami, następnie przekazując je bliskim i zaufanym rosyjskiego prezydenta, m.in. wpłacając wysoką kwotę na rzecz ośrodka narciarskiego, w którym ślub brała córka Putina. W jednej z transakcji spółki zależne wzięły niskooprocentowaną pożyczkę z Banku Rosji, aby następnie podpisać kolejną umowę, z Gazpromem, w ramach umowy o ponaddwukrotnie wyższej marży. Opublikowane w poniedziałek materiały rzucają także oskarżenia na islandzkiego premiera Gunnlaugssona, który wraz ze swoją żoną miał korzystać z rajów podatkowych w trakcie kryzysu bankowego, który dotknął Islandię w latach 2008-2011. Polityk nie wpisał posiadanych udziałów w zarejestrowanych w Panamie spółkach do swojego zeznania podatkowego. Spytany przez "Guardiana" o szczegóły podczas rejestrowanego wywiadu telewizyjnego, Gunnlaugsson przerwał rozmowę i wyszedł z pokoju. W poniedziałkowy wieczór BBC One wyemitowała specjalny odcinek programu śledczego „Panorama”, który szczegółowo wyjaśnił mechanizm działania firm w rajach podatkowych. W kolejnych dniach „The Guardian” i BBC, podobnie jak pozostałe europejskie redakcje zrzeszone w Konsorcjum Dziennikarzy Śledczych (ICIJ), rozpoczęły publikację kolejnych informacji w tej sprawie. « 05/04/2016 16:43:33

629-MAKIETA 1 01-23.indd 21

05/04/2016 16:43:34

022

WIADOMOŚCI Gospodarka

Państwa unijne czekają miliardowe wydatki Państwa UE będą musiały wydać do 2030 r. od 152 do 207 mld euro na energetykę jądrową, by utrzymać na zbliżonym do obecnego poziomu moce produkcyjne. Bez nowych inwestycji w ciągu 25 lat atom zniknąłby z miksu energetycznego. Takie prognozy przedstawiła Komisja Europejska.

629-MAKIETA 1 01-23.indd 22

Zaprezentowany ostatnio w Brukseli raport to pierwszy tego typu dokument przedstawiony przez KE po katastrofie w japońskiej Fukushimie, gdzie po tsunami w 2011 r. doszło do katastrofy nuklearnej. Państwa członkowskie same ustalają swój miks energetyczny, decydując o tym, w jakim stopniu ich energia będzie pochodziła z węgla, atomu, gazu czy źródeł odnawialnych (w tym ostatnim przypadku są ustalone minimalne progi). Komisja Europejska jest jednak zobligowana przedstawiać okresowo informacje o przykładowych programach, wskazując określone cele produkcyjne energetyki jądrowej oraz wszelkie typy inwestycji niezbędne do ich osiągnięcia. Obecnie ponad 40 proc. energii elektrycznej w UE pochodzi z elektrowni nuklearnych, zapewniając bezpieczeństwo energetyczne państwom członkowskim dzięki temu, że paliwo do tych siłowni pochodzi ze zdywersyfikowanych źródeł. Z danych KE wynika, że w 2015 r. zdolności produkcyjne elektrowni atomowych w UE wynosiły 121 gigawatów (GW). W 2025 r. maja one spaść poniżej 100 GW i utrzymywać się na tym poziomie do końca prognozy, czyli 2050 r. Aby atom mógł zapewniać mniej więcej jedną trzecią zapotrzebowania na energię elektryczną w państwach UE, już teraz konieczne są inwestycje, aby przedłużyć żywotność istniejących reaktorów – wynika z opracowania KE.

Raport wskazuje, że największe wydatki przypadną na lata 2015-2030, gdy trzeba będzie wyłożyć od 152 do 207 mld euro. W kolejnych dekadach kwoty będą niższe, ale i tak do 2050 roku przewidywane inwestycje mają sięgnąć od 336439 mld euro. KE uwzględniła też plany budowy elektrowni atomowej w Polsce, ale największe potrzeby inwestycyjne skoncentrują się w dwóch krajach UE: Francji i Wielkiej Brytanii. Nowe reaktory mają w 2050 roku dostarczać 80 GW w UE, z czego dwie trzecie ma być zainstalowane nad Tamizą i Sekwaną. Komisja Europejska zwróciła uwagę, że w najbliższych latach ważnym zadaniem będzie wygaszanie istniejących reaktorów. Połowa z nich w UE ma 30 lat i więcej, zdecydowana większość ma ponad 20 lat. Do stycznia tego roku dokonano w UE 91 włączeń reaktorów, ale tylko trzy z nich zostały wygaszone kompletnie (wszystkie w Niemczech). Z szacunków KE wynika, że w krajach, w których taka operacja będzie musiała zostać przeprowadzona, koszty sięgną 123 mld euro. Komisja Europejska przedstawiła też rekomendacje dla państw członkowskich, by przed zawarciem umowy ws. energetyki nuklearnej z krajem spoza UE zasięgały od niej opinii. Zalecenie to ma pomóc w zapewnieniu, że w negocjacjach uwzględnione zostaną kwestie dotyczące bezpieczeństwa jądrowego, gospodarowania wypalonym paliwem i odpadami promieniotwórczymi. «

05/04/2016 16:43:36

023

629-MAKIETA 1 01-23.indd 23

05/04/2016 16:43:37

024

TEMAT NUMERU KULINARIA

Nie tylko Fish and Chips Kuchnia brytyjska nie ma najlepszej prasy na świecie. No bo kogo może podniecić wizja jajek z fasolą, ryby z frytkami czy rozgotowanego groszku? Faktycznie, zwyczaje żywieniowe mieszkańców UK nie mają wiele wspólnego z kulinarną alchemią, ale – z drugiej strony – oferta wyspiarskiej kuchni jest znacznie bogatsza niż take-awaye.

629-MAKIETA 2 24-41.indd 24

05/04/2016 16:44:30

025 PRZEMYSŁAW ĆWIK

Pamiętam, jak po raz pierwszy trafiłem na Wyspy tuż po otwarciu rynku pracy dla Polaków. Miałem około trzystu funtów na start i palącą potrzebę znalezienia pracy przy obsłudze taczek lub zmywaka. Londyn okazał się niebotycznie drogim miastem, a tuńczyków z Polski nie starczyło na długo. Chudy portfel, siłą rzeczy, ograniczał różnorodność menu. Z grubsza rzecz biorąc, sprowadzało się ono do następujących składników: parówek, fasoli, jajek, chleba tostowego, margaryny. Trauma tego okresu pozostawiła niezatarte wspomnienie w mojej pamięci. Kulinarna Brytania już zawsze będzie mi się kojarzyć z najtańszą ofertą puszkową i mdłą jajecznicą. Czy zasadnie? Niby nie, ale...

FAST FOOD NATION

...ale umówmy się: Brytyjczycy nie odżywiają się dobrze. Na Wyspach nie wykształciła się kultura biesiadowania, podobna do tej znanej z krajów Śródziemnomorza. W UK nie ma przecież czasu na „manianę”: je się szybko, w biegu, w drodze do pracy, podczas przerwy w pracy, podczas pracy, w drodze do domu – po pracy w nadgodzinach. Dlatego domyślne menu wielu zagonionych Brytyjczyków to fast food. W rozmaitych odmianach: pizza, kebab, hamburger, cheeseburger, meatball burger, chickenburger, chickenburger z frytkami, tosty z marmoladą itd. W 2012 r. Brytyjczycy przekroczyli pod tym względem swoisty punkt krytyczny: po raz pierwszy żywność typu fast food stanowiła ponad połowę wszystkich posiłków spożytych przez Wyspiarzy poza domem. Dokładnie: 50,4 proc. Łącznie: 5,54 miliarda „dań”. Skutki tych nawyków żywieniowych są niestety fatalne. Od lat największym zabójcą na Wyspach są choroby 629-MAKIETA 2 24-41.indd 25

układu sercowo-naczyniowego (co zresztą wpisuje się w trendy światowe). Jak wynika z danych organizacji Heart UK, choroba niedokrwienna serca odpowiada za 27 proc. zgonów w Wielkiej Brytanii. Co to ma wspólnego z hamburgerami i spółką? Ano to, że „szybka żywność” stanowi jedną z głównych przyczyn nadmiernego stężenia „złego” cholesterolu (LDL) we krwi. A wysoki poziom „złego” cholesterolu to z kolei jedna z głównych przyczyn chorób układu krążenia. Szacuje się, że problem podwyższonego cholesterolu dotyczy ponad połowy dorosłych Brytyjczyków. Jeśli w parze z tłustą dietą idzie wysokie spożycie alkoholu, palenie tytoniu i niska aktywność fizyczna, to właściwie w nieodległym terminie można spodziewać się zawału.

FLAGOWE POZYCJE BRYTYJSKIEJ KUCHNI

Wyspiarze chyba nigdy specjalnie nie przejmowali się tym zagrożeniem. W końcu zanim zakochali się w napływowym fast foodzie, mieli już własną tradycję „ciężkiej” kuchni. Flagowym daniem UK jest przecież English breakfast, posiłek trudny do przebicia pod względem ciężkostrawności i zawartości cholesterolu. »

05/04/2016 16:44:38

026

TEMAT NUMERU kulinaria

Rybka lubi pływać To temat na osobny tekst, ale pisząc o brytyjskiej kuchni, trudno nie wspomnieć o tym, co najlepiej zaostrza apetyt: czyli szkockiej whisky i irlandzkiej whiskey (różnica w gruncie rzeczy dotyczy głównie pisowni). Ta druga ponoć była pierwsza, ale dziś uisge beatha (woda życia w jęz. gaelickim) produkowana jest w wielu miejscach na świecie, m.in. w USA, Kanadzie, a nawet Japonii. Dla przypomnienia: whisky to alkohol (najczęściej czterdziestoprocentowy, ale nie brakuje też tęższych odmian) powstający z destylacji zacieru zbożowego, a następnie poddawany dojrzewaniu w dębowych (choć nie tylko) beczkach. W podstawowej typologii rozróżnia się sześć gatunków whisky:  słodową single malt,  słodową z pojedynczej beczki (single cask),  słodową mieszaną (blended malt),  zbożową (grain),  mieszaną (blended) i  Tennessee whiskey, której najbardziej znanym przedstawicielem jest Jack Daniels. Poza whisky Wyspy Brytyjskie słyną także z cydru, którego są jednym z największych producentów. No i oczywiście z piwa, pitego – zdałoby się – wiadrami w tutejszych pubach.

629-MAKIETA 2 24-41.indd 26

Opiera się on na śmiałym połączeniu tłuszczów nasyconych i produktów o wysokim indeksie glikemicznym, czyli czymś, co kardiolodzy kochają najbardziej. Pełne angielskie śniadanie składa się z takich smakołyków, jak smażony boczek, smażone pieczarki, smażone kiełbaski, smażone jajka (w postaci jajek sadzonych lub jajecznicy), a nadto z fasoli oraz tostów z białego, pszennego pieczywa – nieocenionego w windowaniu poziomu glukozy we krwi. A co z surowymi warzywami, pobudzającymi wydzielanie enzymów trawiennych? No właśnie, dobre pytanie – przekażcie je kucharzowi. Po sprawiedliwości należy przyznać, że English breakfast to posiłek całkiem smaczny i, ma się rozumieć, sycący. Dla drwala lub sztangisty – jak znalazł. Dla osób oglądających świat zza biurka lepszym pomysłem na rozpoczęcie dnia w duchu brytyjskim będzie owsianka: czyli płatki owsiane gotowane na wodzie lub mleku z dodatkiem otrębów, orzechów, miodu, rodzynek lub innych urozmaicaczy. To również danie o długiej tradycji w wyspiarskiej kuchni, 05/04/2016 16:44:40

027 pachnące dziewiętnastowieczną literaturą angielską. Jednak owies na Wyspach jadany był nie tylko przez grzeczne dzieci i skromne pensjonarki, ale także przez pensjonariuszy zakładów karnych. Owsianka, jako posiłek tani i łatwy do przyrządzenia, stanowiła bowiem jedną z podstaw więziennego wiktu. Stąd też wzięło się wyrażenie „doing porridge”, które bynajmniej nie odnosi się do gotowania płatków zbożowych, tylko – jak to się mówi za drutem kolczastym nad Wisłą – garowania. Ale nie samym owsem człowiek żyje. I nawet wegetarianina nachodzi czasem chęć na rybkę. Brytyjska oferta kulinarna dostarcza na to zapotrzebowanie apetycznej odpowiedzi: Fish & Chips. Potrawa ta, choć kojarzy się ze współczesnym fast foodem, ma całkiem długą tradycję w wyspiarskiej kuchni. Smażona ryba (zazwyczaj dorsz lub łupacz, ale również mintaj, czarniak, flądra, płaszczka) z ziemniakami była popularnym daniem klasy pracującej już w XIX w. Był to efekt rozwoju branży rybackiej z jednej strony i kolejnictwa – z drugiej. Dzięki usprawnieniom w rybołówstwie i transporcie surowiec w dużych ilościach trafiał do brytyjskich metropolii, a następnie – na talerze proletariuszy. Dziś po smakowite Fish & Chips sięgają prawdopodobnie przedstawiciele wszystkich klas społecznych. Szczególnie ci, którzy nie słyszeli o cholesterolu LDL. Bo rybka w cieście smażona na głębokim oleju i wsparta frytkami sprzyja zdrowiu naczyń krwionośnych jak Martaret Thatcher związkom zawodowym. Każdy dba o swoje tętnice, jak uważa za stosowne, jednak po obiedzie w tłustej polewie, w celu wsparcia czynności trawiennych, warto rozważyć five’o’clock. Czyli herbatę, którą brytyjskie damy i brytyjscy dżentelmeni zwykli pijać punktualnie o godzinie piątej. Tak przynajmniej było przed wojną. Dziś UK – podobnie jak reszta świata zachodniego – oszalało na punkcie kawy i akcje herbaty straciły nieco na wartości.

Say „cheese”!

Na szczęście powyższe standardy to tylko skromny wycinek wyspiarskiego jadłospisu. Inna sprawa, że najlepiej wypromowany. W promocję za mało inwestują natomiast brytyjscy serowarzy. No bo czy wiedzieliście, że Wielka Brytania jest najbardziej „innowacyjnym” krajem pod względem produkcji 629-MAKIETA 2 24-41.indd 27

sera? Nie chodzi jednak o wykorzystanie nowych technologii w przetwórstwie mlecznym, ale o kwestię znacznie prostszą: liczbę odmian sera w przeliczeniu na liczebność populacji. Otóż w UK na milion mieszkańców przypada 11,4 wariantów tego przysmaku. To najlepszy wynik na świecie. Nawet taka serowa potęga jak Francja uzyskała pod tym względem niższy rezultat (9,2/milion). Brytyjskie serowarstwo ma wielowiekową tradycję, jednak prawdziwy boom w branży zaczął się około dwudziestu lat temu. Głównym bodźcem rozwojowym była likwidacja Milk Marketing Board, instytucji nadzorującej branżę mleczarską, i deregulacja rynku mlecznego. Do zmian przyczyniły się również unijne „kwoty mleczne”. Z powodu ograniczeń produkcyjnych narzuconych przez Unię, mleczarze musieli znaleźć inny sposób wykorzystania surowca. I tak w ciągu dwóch dekad Wielka Brytania z „silnego gracza” wyrosła na serową potęgę.

W UK na milion mieszkańców przypada 11,4 odmian sera. To najlepszy wynik na świecie. Nawet taka serowa potęga jak Francja uzyskała pod tym względem niższy rezultat (9,2/milion) Według organizacji branżowej British Cheese Board, na Wyspach powstaje obecnie ok. 700 gatunków sera. Z grubsza można je przypisać do kilku kategorii: sery twarde, sery półtwarde, sery miękkie, sery półmiękkie, sery niebieskie (pleśniowe, z dodatkiem grzyba z ro d z a j u Pe n i c i l lium) oraz... inne, czyli » 05/04/2016 16:44:43

028

TEMAT NUMERU kulinaria

Tradycyjne sunday roast

wymykające się klasyfikacji. No bo jak zdefiniować Appledore, czyli ser z jabłkiem, „borówkowy” Walter Stilton albo pięciowarstwowy Five Shires? Pod względem serowych marek żadna nie jest jednak w stanie przebić tej przypisanej jednemu z najbardziej aromatycznych brytyjskich serów. Chodzi o Stinking Bishop, czyli Śmierdzącego Biskupa. Znawcy tematu charakteryzują jego „aromaty” jako połączenie woni brudnych skarpet i starego wilgotnego ręcznika. Jeśli macie ochotę przetestować temat na własnym nosie – śmiało możecie to zrobić. Biskup to stosunkowo tani gatunek: chodzi po ok. 40 funtów za kilogram.

M jak mięso

Jak wiadomo, Brytyjczycy to rosłe chłopy. Trudno takich uchować po wegetariańsku. W tym kontekście zrozumiałe jest, że najbardziej pierwotny fundament wyspiarskiej diety to mięso. Starożytni Celtowie i Brytowie zajadali się przede wszystkim wołowiną. Odpowiadała ona za dwie trzecie ich mięsnego jadłospisu. 629-MAKIETA 2 24-41.indd 28

Na pozostałą część składały się głównie jagnięcina, wieprzowina i kozina. Co ciekawe, dawni mieszkańcy Wysp unikali kurczaków, gęsi oraz zajęcy – spożywanie ich uważali za grzech. Taką przynajmniej informację dostarczają współczesnym pisma Juliusza Cezara, który wizytował UK w 55 r. p.n.e. Od tamtych czasów w brytyjskiej karcie dań zaszły pewne zmiany. Między innymi uobecnił się drób. Dziś to jeden z najpopularniejszych gatunków mięs, jadanych na Wyspach, obecny m.in. w „kuchniach etnicznych”. Mimo to nazwy znanych brytyjskich potraw wskazują na upodobanie Anglików przede wszystkim do czerwonego mięsa: roastbeef (pieczona wołowina), beefsteak (stek wołowy) czy mutton chops (kotlety baranie). Inne, typowo brytyjskie specjały to: steak and kidney pie (placek z wołowiną i nerkami), shepherd’s pie (placek z jagnięciny), cornish pastry (pieczony pieróg z wołowiną, ziemniakami brukwią i cebulą) czy sunday roast (pieczeń mięsna, zwykle wołowa, choć coraz częściej także drobiowa, podawana z ziemniakami, warzywami i w polewie z sosu miętowego). 05/04/2016 16:44:46

029 Brytyjski warzywniak By nie utrwalać błędnych stereotypów, ukazujących brytyjską dietę jako ociekającą tłuszczem i uginającą się pod ciężarem wołu, warto wspomnieć o jej zdrowszym, choć nieco mniej charakterystycznym aspekcie: ziołach i warzywach. Tych pierwszych nigdy nie brakowało na żyznych brytyjskich ziemiach. W dawnych czasach stanowiły one jednak nie tyle dodatek smakowy potraw, ile jeden z głównych składników gotowanych dań, np. gulaszy. Dziś ta tradycyjna skłonność Anglosasów do ziół ujawnia się choćby pod postacią sosu miętowego, używanego m.in. w pieczeni sunday roast. W ostatnich latach Brytyjczycy zasmakowali jednak w ziołach jako przyprawach. Do tego pozytywnego zjawiska przyczynia się rosnąca liczba programów, serwisów i blogów kulinarnych, kucharzy-celebrytów podsuwających pomysły na zdrową żywność oraz – mimo popularności fast foodu – rosnąca świadomość dietetyczna części Brytyjczyków. W daniach kuchni brytyjskiej pojawia się również sporo warzyw, gotowanych lub duszonych na parze. Oprócz wspomnianego na samym początku rozgotowanego groszku, a także nieodzownej w English breakfast fasoli, Wyspiarze znajdują upodobanie w marchwi, brokułach, brukselce, kapuście włoskiej, porze czy pasternaku. «

Brytyjskie kuchnie regionalne Irlandia Kuchnia Irlandii Północnej nie różni się specjalnie od kuchni reszty Zielonej Wyspy. Jednym z jej flagowych posiłków jest Ulster Fry, czyli irlandzkie śniadanie, które de facto nie różni się od angielskiego. Popularnym daniem obiadowym jest Irish stew, czyli gulasz na bazie baraniny lub cielęciny.

Szkocja Również mocno powiązana kulinarnie z Anglią. Szkocja słynie z wysokiej jakości wołowiny oraz jagnięciny, a także ryb (m.in. łosoś) i owoców morza. Jednym z najsłynniejszych szkockich dań jest haggis: mielone owcze podroby, wymieszane z mąką, cebulą i przyprawami, duszone w owczym żołądku. Pyszota!

Walia Walijczycy lubują się w czerwonym mięsie: przede wszystkim jagnięcinie, baraninie i wołowinie. Słabo znanym za granicą lokalnym specjałem jest laverbread – danie z gotowanych, mielonych wodorostów, zwykle panierowanych w płatkach owsianych. Serwowane jest z owocami morza lub bekonem.

629-MAKIETA 2 24-41.indd 29

05/04/2016 16:44:47

030

KOMENTARZ TYGODNIA polityka

Straszny dwór Kampania na rzecz pozostania Wielkiej Brytanii w Unii Europejskiej opiera się jedynie na strachu. A to może nie wystarczyć. Obóz eurosceptyków, chociaż bazuje na tym samym, argumentuje z pasją. I jak na razie wygrywa. Radosław Zapałowski

Na trzy miesiące przed referendum w sprawie członkostwa Wielkiej Brytanii w Unii Europejskiej wyraźnie widać, że mieszkańcy Wysp podejmą decyzję o przyszłości kraju bazując na emocjach. Nie tylko dlatego, że tak naprawdę nikt nie wie (choć większość rozpisuje długie i skomplikowane scenariusze, jakie będą konsekwencje ewentualnego Brexitu. Premier Cameron, który referendum uwolnił z pęt partyjnych i plemiennych zgadzając się, żeby nie tylko zwykli posłowie, ale rów629-MAKIETA 2 24-41.indd 30

nież członkowie jego gabinetu, mogli prowadzić kampanię zgodnie z własnym sumieniem, a nie pod dyktando 10 Downing Street, skomplikował cały proces. Wykreowało to polityczny i informacyjny chaos, a także zaostrzyło spór wewnątrz obozu rządzącego. Ważniejsze jednak, że tradycyjni wyborcy Partii Konserwatywnej, betonowy elektorat, nie dostaje, jak zazwyczaj, jednego i spójnego przekazu. Konserwatyści muszą myśleć samodzielnie. To wbrew pozorom spory problem. Bo co prawda ludzie lubią myśleć, że sami podejmują decyzje i sami dochodzą do konkretnych

wniosków, ale w większości przypadków to nie prawda. Naturalne jest myślenie stadne. Podążanie za większością. Imitacja poglądów liderów opinii. Zwłaszcza w kwestiach, które są skomplikowane i wymagają dużych kompetencji. Tak jak decyzja o tym, czy być czy nie być członkiem Unii. Dlatego też, chociaż klasa polityczna traktowana jest często z pogardą, a na polityków bez przerwy się narzeka, to jednak pełnią oni niezwykle ważną, choć niedocenianą rolę. Zajmują się skomplikowanymi, trudnymi i wielkimi sprawami wagi państwowej. Po to żeby większość z nas nie musiała 05/04/2016 16:44:48

Fot. PAP/EPA / Andy Rain

031

tego robić i mogła się skupić na banalnej codzienności. Uwolnienie kwestii członkostwa Wielkiej Brytanii w Unii z partyjnego gorsetu przerzuca odpowiedzialność na społeczeństwo. A informacyjna kakofonia oraz sprzeczne interpretacje tych samych faktów komplikują osąd.

nak minister pracy Priti Patel ma zupełnie inną opinię. Według niej Brexit nie wpłynie niekorzystnie na rynek pracy. Wręcz przeciwnie. Na wyjściu Wielkiej Brytanii z Unii zyskają kobiety. Opozycyjna Partia Pracy także mówi na dwa głosy. Hilary Benn jest za Unią. Gisela Stuart przeciwko. A oboje są przecież racjonalnymi, progresywnymi politykami. Tak jak i Margaret Hodge oraz Kate Hoey. Komu więc wierzyć? Kto ma słuszność, skoro wszyscy mają dostęp do tych samych faktów, tych samych danych i tych samych analiz, które jednak zupełnie inaczej interpretują? Skoro elity polityczne, publicyści i eksperci w ocenie skutków wyjścia Wielkiej Brytanii są podzieleni – odpowiedzialność spoczywająca na barkach społeczeństwa, które to w ostatecznym rachunku zdecyduje o miejscu Zjednoczonego Królestwa na politycznej mapie Europy, jest ogromna. Zwłaszcza, że będzie się musiało kierować w głównej mierze intuicją i przeczuciami. Bo wszelkie scenariusze, które rozpisują specjaliści, są w zasadzie jedną wielką niewiadomą. Dlatego też dyskredytowanie głosujących za Brexitem i określanie ich mianem ksenofobów, bigotów i nacjonalistów przez niektórych opowiadających się za pozostaniem UK w UE jest wielkim błędem. Chociaż jak na razie odbywa się to jedynie w mediach społecznościowych i nie przenika do głównego nurtu toczącej się debaty. Jednak obóz prowadzący kampanię na rzecz pozostania Wielkiej Brytanii w Unii jest na retorycznej krawędzi. Taktyka, którą obrali euroentuzjaści – straszenie konsekwencjami Brexitu – nie działa. Dlatego prawdopodobne jest, że zaostrzą swoją argumentację.

Whitehall ogarnął chaos. Liz Truss, minister środowiska, żywności i spraw wsi, uważa że Brexit będzie oznaczał katastrofę dla dziesięciu tysięcy hodowców owiec. „Koszt eksportu wzrośnie o 90 milionów funtów” – przekonuje. Jej partyjny kolega George Eustice twierdzi, że to „żarty”, bo „wystarczy kilka miesięcy i nowa umowa handlowa z Brukselą” żeby wszystko wróciło do normy. W innych departamentach dwugłos jest również na porządku dziennym. Sajid Javid – minister biznesu, innowacyjności i kompetencji uważa, że zwłaszcza „w obecnym klimacie wyjście z Unii jest zbyt ryzykowne dla brytyjskiej gospodarki”. Jed-

Pomysł, żeby Brytyjczyków straszyć, nie jest nowy. Skutecznie został zastosowany w batalii o Szkocję. Wtedy jednak zwolennicy pozostania Szkocji w Zjednoczonym Królestwie mieli za sobą cały medialny, polityczny i biznesowy aparat. Elity mówiły jednym głosem. Strach i zjednoczenie ponad podziałami zadziałały. Teraz sytuacja jest nieco inna. I nie pomaga, że taktyka siania paniki została wybrana przez oba obozy. Jak pokazała retoryczna mapa obozu Brexitu, którą opublikował „Guardian”, eurosceptycy nie cofną się przed niczym żeby przestraszyć społeczeństwo. Aktywiści mają jasno przekazywać, że przez Unię i jej politykę

Zwolennicy wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej demonstrują przed siedzibą komisji wyborczej w Londynie

Komu wierzyć?

629-MAKIETA 2 24-41.indd 31

Wywołać panikę

otwartych drzwi do Wielkiej Brytanii przyjeżdżają najgorsi mordercy, gwałciciele i bandyci. Bez żadnego wspominania o tym, że akurat „wolny przepływ ludzi” flagowe hasło Europy w kwestii przestępców zostało nieco zmodyfikowane, a osoby skazane zostały objęte restrykcjami i nadzorem. Fakty są jednak bez znaczenia. Chęć wywołania emocji jest silniejsza. Również po stronie „euroentuzjastów”. Stąd straszenie konsekwencjami opuszczenia Unii przez Wielką Brytanię. Żadnego pozytywnego przekazu. Żadnego entuzjazmu dla „projektu Europa”. Żadnych haseł pełnych nadziei. To w jakimś sensie naturalne i zrozumiałe. Oba obozy są zakładnikami brytyjskiego myślenia o Unii, ukształtowanego przez dziesięciolecia. Na kontynent patrzy się tutaj po prostu podejrzliwie. Dla prawicy Bruksela to zawsze będzie zagrożenie dla „suwerenności” albo „socjalistyczna utopijna ideologia”. Dla lewicy zaś „korporacyjny, kapitalistyczny, neoliberalny potwór”. Mało kto o tym pamięta i jeszcze mniej osób o tym mówi, ale w latach osiemdziesiątych zeszłego wieku Tony Blair nawoływał do wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii. Dla odmiany w latach 70. Margaret Thatcher prowadziła euroentuzjastyczną (przynajmniej jak na brytyjskie standardy) kampanię. Dziś obie strony nie mają nic pozytywnego do powiedzenia. Obóz eurosceptyków straszy emigrantami, terrorystami, regulacjami i „napadami na kobiety jak w Kolonii”. Obóz euroentuzjastów straszy zaś katastrofą na rynku pracy, ruiną służby zdrowia i dekadą niepewności gospodarczej (Bank of England). A społeczeństwo nie ma możliwości żeby dokonać racjonalnego wyboru. Nawet gdyby chciało. Dlatego głosowanie odbędzie w sposób opisywany przez politycznego psychologa Jonathana Haidta, który twierdzi, że większość decyzji politycznych zapada pod wpływem „intuicji, a nie strategicznego myślenia”. Prymitywizm debaty, który można zaobserwować na Wyspach, będzie się jedynie nasilał w ostatnich tygodniach kampanii. Zwłaszcza, że fakty nie mają większego znaczenia, skoro można je na różne sposoby interpretować. Aktywiści muszą więc podobnie jak w amerykańskiej czy w polskiej polityce odwoływać się do głębokich emocji. Jak na razie lepiej robią to eurosceptycy. Brexit z każdym kolejnym dniem kampanii staje się coraz bardziej realny. « 05/04/2016 16:44:49

032

felieton znowu dobroniak

Patrioci – idioci

„Nie dziwi nas to, bo nie dziwi już nas nic” – rapował Adam Bogumił Zieliński znany powszechnie jako Łona. Ten wers dźwięczy mi w głowie, kiedy widzę istną modę na patriotyzm, ale bez żadnej refleksji… I to jest przykre.

M o d a p a t r i o t yc z n a j e s t dosłowna. Na wszelkiej maści stronach internetowych można zamówić sobie koszulki, bluzy, tudzież inne elementy garderoby na której widnieją różne „patriotyczne” elementy. Po raz kolejny okazuje się, że zawarte tam „treści” obrażają moją inteligencję, a przede wszystkim podstawową wiedzę na poziomie pierwszej klasy szkoły podstawowej. Nie wspomnę już o geografii politycznej. Niestety podstawowym źródłem informacji, jeśli jakimkolwiek, jest internet i te wszystkie bzdury, które ktoś „bardzo kompetentny” sadzi do kamery cyfrowej, a potem wrzuca na You Tube. Tak powstają potworki jak na przykład koszulka z obrysem obecnych granic Polski z datą 1944 i podpisem PAMIĘTAMY! K’wa! Co „pamiętamy”??? W 1944 roku granice Polski jeszcze tak nie wyglądały i raczej powinien być tam zarys granic Polski z 1939 roku! Co za głąb to projektował? Oczy krwawią, jak się na to patrzy… Innym „hitem” jest koszulka z odwróconym trójkątem, w tym kontekście kojarzy mi się to z oznaczaniem więźniów w niemieckich obozach koncentracyjnych – w którym 629-MAKIETA 2 24-41.indd 32

widnieje – UWAGA, UWAGA – nazistowskie zdjęcie propagandowe z żołnierzami armii niemieckiej wyłamującej szlaban na granicy niemiecko-polskiej. I teraz najlepsze. Napis na koszulce: CZEŚĆ I CHWAŁA BOHATEROM… W słowniku kulturalnego człowieka nie ma wystarczająco obrażających słów, które można by skierować w stronę grafika, który się zdecydował na takie „dzieło”. Po czymś takim samo narzuca się pytanie „po co takiemu, jednemu z drugim, głowa? ” i od razu odpowiedź rodem z dowcipu o tzw. karku: „po co ci głowa? jem niom”. I jak się patrzy na te projekty, to wydaje mi się, że ta czynność jest i tak zbyt dużym obciążeniem intelektualnym dla tego narządu, który noszą na szyi. Ale co tu wymagać od społeczeństwa, kiedy w sondzie wśród kibiców po jednym z meczów Legii Warszawy, dowiadujemy się, że Powstańcy Warszawscy walczyli w powstaniu w 1944 roku za… Legię, dopiero w drugiej kolejności za Polskę. O co chodzi, tego już panowie kibice nie ogarniają, chociaż „oprawa podczas meczu była wyjątkowo piękna”, a kibice – szczególnie właśnie tego klubu – tak często odnoszą się do historii Polski. Niestety dla nich – jak

dowiadujemy się od kolejnego kibica – Powstanie Warszawskie zaczęło się w… 1920 roku… Po co ci głowa? Jem niom. Ale i tak to jest nic. Pisałem już kilka razy o tym, że nasi „prawdziwi patrioci” nie potrafią mówić poprawnie w swoim ojczystym języku, często go kalecząc i mówiąc po polskiemu, nie po polsku. Przykładem może być wymiana komentarzy pod postem z nieszczęsną koszulką z niemieckimi żołnierzami pomiędzy dwoma użytkownikami Instagrama. Uwaga, cytaty dosłowne: – „A wy znacie histirię? To był kadr z filmu propagandycznego. Nigdy nic takiego realnie się nie wydarzyło.” (Tutaj autor komentarza popisał się prawidłową wiedzą historyczną, jednak na język polski raczej już nie chodził – przyp. autora) – „na pewno filmu propagandycznego ” – odpisuje inny użytkownik. – „oczywiście propagandystycznego – chochlik” – pogrąża się bardziej „pan historyk”. Aż chce się zakrzyknąć: PRO-PA-GAN-DO-WE-GO, K’WA!!! Ale potem przychodzi refleksja: „po co ci głowa? jem niom.” « 05/04/2016 16:44:50

033

629-MAKIETA 2 24-41.indd 33

05/04/2016 16:44:52

034

WIELKA BRYTANIA SPOŁECZEŃSTWO

Polskie rodziny w Londynie boją się „SS” O takim stanie rzeczy w każdym razie możemy dowiedzieć się z polskich stron internetowych i polskich tygodników w Londynie. Strach przed „SS” uwidocznia się też nie raz na wewnętrznych stronach popularnego konta na Facebooku pod nazwą „Polskie mamuśki w UK”.

Wiktor Moszczyński

„SS” to skrót od Social Services czyli brytyjskiej służby opieki społecznej; i szerokie obawy, że instytucje te „porywają” polskie dzieci, pozostają jednym z najbardziej palących zażaleń polskich matek na Wyspach. Oczywiście polskie instytucje społeczne w UK, polski konsulat i polskojęzyczni pracownicy socjalni tłumaczą rodzicom raz po raz, by trzymać się brytyjskich przepisów: nie zostawiać dzieci poniżej 12 lat bez opieki w domu, nie stosować przemocy, nie wychowywać dziecka w atmosferze strachu, chronić je przed patologią. Nie pomoże im „w sprawie” jeśli dziecko jest w widoczny sposób zaniedbane: głodne, brudne i z siniakami. „SS” może rzeczywiście zainteresować się w takich przypadkach, ale jak tłumaczą polscy wolontariusze i pracownicy socjalni, dziecko nie jest zabierane pochopnie od rodziców, a w wypadku zainteresowania się którąś z rodzin przez służby socjalne – powinna ona we własnym interesie współpracować z nimi, jednocześnie radząc się polskich organizacji jak rozwiać obawy brytyjskiej opieki co do zaradności rodzica w wychowywaniu dziecka. Specjaliści zapewniają nas, że interwencje nie mają nic wspólnego z polskim pochodzeniem rodziny i te same nieporozumienia wynikają często u wszystkich mniejszości narodowych z braku znajomości języka angielskiego i przepisów angielskich. Nie jest na przykład dobrze widziane wykorzystywanie pzrez rodziców 8-letniego 629-MAKIETA 2 24-41.indd 34

dziecka w roli tłumacza w czasie wizyt u lekarza czy w biurze podatkowym czy nawet podczas porodu. Rodzice nie powinni obarczać dziecko aż tak dużą odpowiedzialnością. A pamiętać też należy, że gdyby służby opiekuńcze, szkoła czy policja, interweniowały częściej i wcześniej – zwiększyłoby to szanse na uratowanie, na przykład, życia Daniela Pełki. A jednak obawy związane z serwisami opieki społecznej pozostają stałym punktem newralgicznym dla wielu rodzin polskich w Londynie. Oczywiście są też inne problemy jak przemoc domowa, niepełnosprawność fizyczna czy psychiczna, bezdomność, uzależnienia, problemy mieszkaniowe czy bezrobocie. Jest też nagminny problem z hazardzistami, alkoholikami, narkomanami. Na szczęście istnieje już szereg polskich organizacji społecznych w Wielkiej Brytanii, które zajmują się rodzinami z problemami, jak również pojedyńczymi osobami. W POSK-u mamy East European Advice Centre, które doradza w sprawach praw obywatelskich, zasiłków, zatrudnienia i problemów mieszkaniowych; jest też Centrum Pomocy Rodzinie, oddzielone już od Polish Psychologists’ Association, które daje wsparcie psychologiczne i prawne polskim rodzinom. Obie te organizacje są wysoko cenione przez brytyjskie instytucje. Są też oddzielne polskojęzyczne linie telefoniczne dla rodzin przeżywających przemoc, dla anonimowych alkoholików, dla dorosłych dzieci alkoholików (DDA), dla narkomanów i nałogowych hazardzistów. Przy niemal każdym polskim

kościele w Londynie działa pomoc dla alkoholików, narkomanów i ich rodzin. (…) Brytyjskim służbom społecznym zależy na polskich organizacjach i wolontariuszach, nie tylko dla polskojęzycznych dysfunkcyjnych rodzin ale w ogóle dla ożywienia i zintegrowania szerszej społeczności polskiej. Polaków traktuje się jako „invisible community”. W pewnych okręgach jak Wolverhampton, Lambeth, Haringey powstają agencje inspirowane przez lokalne magistraty, zatrudniające polskich pracowników i wolontariuszy do opieki nad polskimi rodzinami na ich terenie. Dużym sukcesem został uwieńczony „Poles Connect” w Lambeth, który zainicjował wydarzenia kulturalne obejmujące 500 osób, skierowane do starszyzny i do lokalnych rodzin. (…) W Lambeth mieszka 7000 Polaków a 943 polskojęzycznych dzieci uczęszcza do lokalnych szkół. Na Ealingu społeczeństwo polskie jest czterokrotnie większe i zliczono aż 4059 polskich uczniów w szkołach. Rocznie polskie kobiety rodzą tu przeszło 500 dzieci (11% ogółu matek na Ealingu). Magistrat, lokalna służba zdrowia i grupy wolontarystyczne są dobrze zorganizowane, jak np. St Mungos opiekujący się bezdomnymi. Ostatnio rada miejska założyła Ealing Specialist Advice Service dla osób specjalnej troski, ale brakuje im polskich wolontariuszy i polskiej organizacji z którą mogliby współpracować. (…) Tekst ukazał się również w Tygodniu Polskim.

05/04/2016 16:44:53

035

629-MAKIETA 2 24-41.indd 35

05/04/2016 16:44:54

036

poradnik wybory

Jak głosować w wyborach na burmistrza Londynu? Już 5 maja 2016 roku w Londynie odbędą się wybory burmistrza i członków Zgromadzenia Londyńskiego. Mieszkający w stolicy Wielkiej Brytanii Polacy również mogą oddać w nich głos. Fot. Cedric Weber / Shutterstock.com

Burmistrz i liczące 25 członków Zgromadzenie Londyńskie odpowiadają za wiele aspektów życia codziennego mieszkańców stolicy. Rolą burmistrza jest podejmowanie takich decyzji, które uczynią miasto lepszym miejscem do życia i pracy. Odpowiada on za realizację budżetu, z którego finansowane są m.in. szkoły, policja czy transport. Zgromadzenie z kolei zajmuje się kontrolowaniem jego działań i sprawdzaniem, czy należycie dba o interesy mieszkańców.

Głosować w wyborach może każda osoba, która: mieszka w Londynie do 5 maja ukończy 18 lat jest obywatelem Wielkiej Brytanii,

Brytyjskiej Wspólnoty Narodów (Commonwealth) lub kraju członkowskiego Unii Europejskiej najpóźniej do 18 kwietnia zarejestruje się jako wyborca Jeśli nie jesteś zarejestrowanym wyborcą, wejdź na stronę aboutmyvote.co.uk lub skontaktuj się ze swoją lokalną radą.

Jak oddać głos?

1. W lokalu wyborczym Osoby zarejestrowane jako wyborcy otrzymają kartę z informacjami o głosowaniu z wyprzedzeniem. Będzie ona zawierać dane konkretnego lokalu, w którym dany wyborca może oddać głos. Jeżeli głosujący będzie potrzebować pomocy, treść karty mogą wyjaśnić pracownicy punktu wyborczego. Nie ma jednak obowiązku brania karty ze sobą. 2. Drogą pocztową Karty umożliwiające głosowanie za pośrednictwem poczty są wysyłane

629-MAKIETA 2 24-41.indd 36

London City Hall – siedziba burmistrza oraz władz Londynu

wyborcom ok. tydzień przed terminem wyborów. Zaznacz swój głos i bezzwłocznie je odeślij, pamiętając o wypełnieniu oświadczenia zabezpieczającego. 3. Przez pełnomocnika Jeśli w dniu głosowania dany wyborca nie może pojawić się osobiście w danym punkcie wyborczym, może skorzystać z pomocy osoby zaufanej i poprosić ją o zagłosowanie w swoim imieniu. O zgodę na takie głosowanie należy wystąpić z wyprzedzeniem. W tym celu należy wejść na stronę londonelects. org.uk lub skontaktować się z lokalnymi władzami.

Jak wypełnić karty do głosowania? Wyborcy biorący udział w głosowaniu na burmistrza Londynu i człon-

ków Zgromadzenia Londyńskiego otrzymują do wypełnienia trzy karty: różową, żółtą i pomarańczową. Karta Różowa służy do głosowania na burmistrza. Można na niej wskazać dwóch kandydatów. Kandydata, na którego chcemy zagłosować w pierwszej kolejności, należy zaznaczyć znaczkiem (X) w kolumnie pierwszego wyboru (A). Kandydata, którego chcemy wybrać w drugiej kolejności, należy zaznaczyć znaczkiem (X) w kolumnie drugiego wyboru (B). Karta żółta służy do głosowania na członka Zgromadzenia Londyńskiego z okręgu danego wyborcy. Kandydata wybieramy wpisując znaczek (X). Karta pomarańczowa służy do głosowania na członka Zgromadzenia Londyńskiego dla całego Londynu. Kandydata – tak samo jak w przypadku poprzedniej karty – wybieramy wpisując znaczek (X). « 05/04/2016 16:44:58

037

629-MAKIETA 2 24-41.indd 37

05/04/2016 16:44:59

038

ROZMOWA MIĘDZY NAMI

POSK od strony technicznej

Z Andrzejem Fórmaniakiem, przewodniczącym Komisji Domu w POSK-u, rozmawia Tomasz Furmanek

Andrzej Fórmaniak związany jest z POSK-iem od ponad 10 lat. Od 2011 roku działał przez 3 kadencje w Komisji Rewizyjnej, a następnie w 2014 roku został wybrany do Rady POSK-u. Wówczas to przewodnicząca placówki pani Joanna Młudzińska zaproponowała mu współpracę w ramach Zarządu POSK-u. Oprócz pracy w Ośrodku zajmuje się zawodowo niezawodnością i bezpieczeństwem systemów kolejowych pracując jako Principal Engineer dla firmy konsultacyjnej Mott-MacDonald, która wynajęła go firmie Network Rail, w której już 6 rok pracuje w znanym projekcie – Thameslink. Jakie wyzwania stoją obecnie przed Komisją Domu? Komisja Domu zajmuje się budynkiem jako takim, w sensie strukturalnym oraz wszystkimi instalacjami, które w budynku istnieją, a więc prądowymi, gazowymi, wodnymi, urządzeniami sanitarno-kanalizacyjnymi, wentylacyjnymi, ogrzewniczymi. Od razu można sobie wyobrazić, że skoro budynek ma przeszlo 40 lat, to różne instalacje coraz częściej zaczynają się uszkadzać, po prostu ze względu na upływ czasu. Instalacje projektuje się na około 50 lat, a obec-

629-MAKIETA 2 24-41.indd 38

nie mówi się nawet o 30 latach, zdajemy sobie więc sprawę z tego, że te instalacje POSK-owe wymagają modernizacji.

Jak działa Komisja Domu i z kim najbliżej współpracuje? Moim najbliższym współpracownikiem jest kierownik Domu Bartek Nowak i ludzie, którzy mu podlegają. Drugą osobą na której bardzo polegam jest Olgierd Lalko – ze względu na jego doświadczenie i ogromną wiedzę na temat Domu. Komisją z którą współpracuję najbliżej jest prowadzona przez Leszka Bojanowskiego Komisja d/s Zdrowia, Bezpieczeństwa i Zagrożenia Pożarowego. Leszek współpracuje z pania Magdaleną Wielgosz i wspólnie generują listę prac, które Komisja Domu musi wziąć pod swoje skrzydla. Nie wymienię tu z braku miejsca nazwisk wszystkich osób z którymi współpracuję, ale wspomnę jeszcze nazwisko Andrzeja Rumuna, building surveyer’a, z którego doświadczenia Zarząd korzysta przy analizie wielu projektów, gdyż jego wiedza na temat struktury budynku POSK-u, instalacji itd nie może być przeceniona. Jakie działania, oprócz modernizacji instalacji, są obecnie na liście

najważniejszych dla pana i Komisji Domu? Komisja działa w oparciu o plan, który opracowano w ubiegłej kadencji, ale musieliśmy go rozszerzyć przez wprowadzenie dodatkowych wydatków. Związane one były z usuwaniem strat wywołanych pęknięciem rury kanalizacyjnej w pobliżu ściany Jazz Cafe na początku roku oraz pożaru jaki miał miejsce w listopadzie i dotyczył instalacji elektrycznej w pomieszczeniu rozdzielni znajdującej się naprzeciwko wejścia do Jazz Café. Sporządziliśmy listę prac do wykonania, podzieloną na 2 grupy: prace niezbędne, wprowadzone do budżetu na 2016 rok i takie, które chcielibyśmy wykonać – musimy priorytetyzować nasze wydatki. Do prac, które na pewno trzeba wykonać należą te wszystkie, które są związane ze zmieniającymi się przepisami bezpieczeństwa przeciwpożarowego i higieny pracy – a co chwilę jesteśmy zaskakiwani nowymi wymaganiami odnośnie tych właśnie przepisów. Skupmy się więc na wymienieniu tych najważniejszych zadań na najbliższy czas... Jeżeli chodzi o uzdatnienie i moder-

05/04/2016 16:45:00

039 nizację systemu wentylacji, w chwili obecnej jedynie wykonamy te prace, ktore umożliwią nam roboty związane z rozbudową POSK-u i projektem 3 Ravenscourt Avenue, który rusza do przodu. Dodam, ze wentylacja POSK-u jest bardzo skomplikowana, w okresie kiedy budowano Ośrodek wentylację wbudowywano w strukturę budynku; podczas gdy dzisiaj prowadzi się kanaly wentylacyjne na zewnątrz. Kolejna pilna rzecz, to naprawa i wymiana urzadzeń kotłowni oraz różnego rodzaju pomp, jak np. zepsutej ostatnio pompy w garażu. Te działania są już w trakcie realizacji.

Wspomniał pan wcześniej o Jazz Cafe i szkodach wyrządzonych przez wyciek, który zalał jej część – jakich dzialań potrzeba, by te szkody usunąć bądź naprawić? Została zalana dolna część Jazz Cafe i podłoga w tej części klubu musi być wymieniona ze względu na istniejące zagrożenie biologiczne. Mowiąc najprościej, ścieki, które wdarły się do Jazz Cafe, choć wyschły, biologicznie są nadal aktywne, w zwiazku z tym, na podstawie opinii konsultanta-experta ubezpieczalnia uznała, że podłogę trzeba wymienić i udzieliła nam zapewnienia, że pokryje koszty tej wymiany. Uznaliśmy, że przy okazji, to dobry moment aby dokonać pewnej modernizacji klubu. W związku z likwidacją magazynu Polskiej Macierzy Szkolnej istniejącego za tylną ścianą Jazz Cafe, istnieje plan ewentualnego zlikwidowania tej sciany i powiększenia w ten sposob dolnej części klubu. Z pomocą eksperta od akustyki Jana Folgi, który dokonał ogólnej oceny klubu mamy opinię, gdzie należałoby poprawić jakość propagacji dźwięku. Tom Brodowski z STP, który zajmuje sie pomiarami wibroakustycznymi zrobił dla nas pomiary tzw. referencyjnych wartości parametru RT60. Dzięki temu wiemy jak rozchodzi się obecnie sygnał akustyczny na dolnym i górnym poziomie Jazz Cafe, a w zwiazku z tym cokolwiek teraz byłoby robione w klubie będzie można odnieść do tej referencyjnej wartości. Chciałbym dodać, że istnieje również potrzeba, aby stworzyć dla artystów niewielką garderobę, miejsce, gdzie mogliby przechowywać swoje rzeczy czy przygotować się przed występem. Planu629-MAKIETA 2 24-41.indd 39

jemy w tym celu zamknąć boczną część Jazz Cafe, która jest praktycznie nieużywana. Wykorzystując fakt, że za ścianą szczytową wykopany jest aż do fundamentow duży kanał, chcemy utworzyć dodatkowe drzwi, które mogą być potraktowane w przyszłości jako drzwi ewakuacyjne albo dostawcze. Chcemy też, na dole tego wykopanego kanału, zainstalować pompę usuwającą jakiekolwiek przecieki i w ten sposób zabezpieczać Jazz Cafe. Jakkolwiek prace te nie weszły do budżetu jako niezbędne, to staramy się znaleźć możliowści ich sfinansowania.

Powiedzmy jeszcze, w skrócie, o pozostalych ważnych zadaniach do wykonania. Na pewno trzeba wymienić w niektórych miejscach pekające i starzejące się płytki podłogowe, nie jest to jednak aż tak proste – okazuje się, że niektóre z płytek zawierają azbest, w związku z tym trzeba zastosować specjalną metodę ich usuwania, co podnosi koszty realizacji tej pracy. Niedawno zakupilismy wyciagarkę do pojemników ze śmieciami z poziomu garażu na poziom ulicy – co poprawiło bezpieczeństwo pracy naszych pracowników. Kolejna rzecz – modernizacja i wymiana drzwi garażowych oraz rolety ograniczajacej dostęp do garażu od strony ulicy, aby spełniały wymagania bezpieczeństwa. Mówiąc o bezpieczeństwie – wymieniliśmy własnie urządzenia przytrzymujace drzwi, tzw. „door safe guards”. Aby uzyskać certyfikat bezpieczeństwa na instalacje elektryczną, powstała konieczność wymiany wszystkich plastikowych skrzynek z bezpiecznikami na metalowe. Poza tym mamy jeszcze dodatkowe sprawy jak poprawa przyczepności podłogi w holu na parterze, poprawa oświetlenia w Jazz Cafe przy okazji jej modernizacji oraz poprawa oznakowania w budynku. Równocześnie, cały czas coś się w POSK-u psuje, starzeje lub wymaga poprawy, a naprawy trzeba wykonywać na bieżąco? Aby takie naprawy mogły być wykonywane szybko, sporządziliśmy listę potencjalnych wykonawców różnych prac związanych z utrzymaniem kondycji budynku. Firmy te lub osoby zaangażowane są w prace modernizacyjne pomieszczeń wynajmowanym lokato-

rom, remont garderoby teatru, remonty toalet, wymianę drzwi uszkodzonych przez interwencję strażaków przy okazji pożaru instalacji elektrycznej.

Proszę jeszcze o objaśnienie, czym jest Projekt BIM dla POSK-u? Projekt BIM (Building Information Modelling) for POSK (Projekt Technicznej Dokumentacji POSK-u), jest aktualnie w początkowej fazie polegającej na zaktualizowaniu istniejącej dokumentacji. Do dzisiaj zinwentaryzowano pomieszczenia części garażowej, parteru oraz I piętra. Po skończeniu inwentaryzacji na kolejnych trzech piętrach planuje się stworzenie dokumentacji trójwymiarowej. Aktualizacja dokumentacji budynku, jak również wszystkich jego instalacji (prąd, woda, gaz, ogrzewanie, wentylacja, scieki), jest niezbędna dla stworzenia planu utrzymania infrastruktury POSK-u. Taka dokumentacja techniczna ułatwi również w przyszłości działania oceniające możliwe do zrealizowania zmiany w funkcjonalności pomieszczeń budynku. W celu zrealizowania tego projektu podjęliśmy współpracę z inżynierami z STP, którzy większość prac z tym związanych wykonują społecznie lub po kosztach wlasnych. Pracujecie także nad planem działalności POSK-u w przypadkach awaryjnych? Przy okazji pożaru, który miał miejsce w listopadzie 2015, zaostrzyła się potrzeba wykonania Planu Ciągłości Działania POSK na wypadek awarii (Business Continuity Plan). Jest on bardzo potrzebny i wstępne działania dla jego powstania już zostały podjęte. Gotowość włączenia się w przygotowanie tego planu zadeklarował również członek Rady POSK-u Marcin Roth, który posiada w tych zagadnieniach zawodowe doświadczenie. Podczas tego pożaru systemy alarmowe i zapasowy generator zadziałały zgodnie z planem, ale bez dobrej woli wielu ludzi pracujących do późnych godzin nocnych, takich jak specjalista elektryk Phil Courtman, manager Domu Bartek Nowak oraz nasi recepcjonisci, nie byłoby możliwe przywrócenie działania POSK do normalnej pracy w tak krótkim czasie. «

Rozmawiał: Tomasz Furmanek

05/04/2016 16:45:00

Photo by Ben Pruchnie/Getty Images

Photo by Dan Kitwood/Getty Images

040

TRANSPORT londyn

Sadiq Khan

Zac Goldsmith

Co proponują kandydaci na mera Londynu w kwestii transportu? Przygotował: Marcin Urban

rzedwyborcze sondaże wskazują, że wśród 12 kandydatów na mera Londynu największe szanse na zwycięstwo mają Sadiq Khan, kandydat Partii Pracy i Zac Goldsmith, kandydat Partii Konserwatywnej. Obaj przyznają, że transport obok problemów mieszkaniowych, to największa bolączka londyńczyków. Co więc proponują w tej dziedzinie? Sadiq Khan (syn kierowcy londyńskich autobusów) obiecuje zamrożenie cen biletów na wszystkie środki komunikacji na 4 lata i wprowadzenie godzinnego biletu na autobusy. „W 2020 roku 629-MAKIETA 2 24-41.indd 40

londyńczycy nie wydadzą na komunikację miejską ani pensa więcej” czytamy w jego manifeście wyborczym. Budżet Transport for London chce zbilansować racjonalizując wydatki. Khan chce także poprawić bezpieczeństwo rowerzystów i pieszych budując więcej ścieżek rowerowych odseparowanych od ruchu samochodów, nasilając policyjne kontrole na najbardziej niebezpiecznych skrzyżowaniach i wprowadzając zmiany konstrukcyjne ciężarówek. Zac Goldsmith chce usprawnić komunikację miejską wprowadzając nocne kursy metra, budując kolejną linię Crossrail 2, przejmując kontrolę nad podmiejskimi połączeniami kolejowymi,

a następnie zwiększając ich częstotliwość. Chce też utrzymać Freedom Pass i zwiększyć w nocy liczbę policyjnych patroli w komunikacji miejskiej. Podczas przedwyborczych spotkań Goldsmith krytykuje pomysł zamrożenia cennika proponowany przez Khana argumentując, że spowoduje to dziurę w budżecie TfL i uniemożliwi dalszą modernizację komunikacji miejskiej. Pierwszy w historii Londynu polski kandydat na mera ma w dziedzinie transportu jeden postulat. Jan Żyliński proponuje obniżenie cen biletów o połowę. Wybory odbędą się 5 maja. Głosować mogą w nich także Polacy. « 05/04/2016 16:45:01

041 Skutki uboczne nowej linii metra

Budowa linii metra Elizabeth powoduje wzrost cen nieruchomości położonych w pobliżu stacji. Z danych Land Registry wynika, że najwięcej w ciągu roku, bo aż o blisko 20 procent podrożały domy w Slough na zachodzie Londynu. To najwyższy wzrost w całej Anglii. Na wschodzie stolicy w Havering oraz Barking and Dagenham ceny wzrosły o ponad 16 procent. Dla porównania w tym samym czasie w całej Anglii ceny nieruchomości wzrosły średnio o 6 procent. Elizabeth będzie 12. linią londyńskiego metra. Połączy Shenfield i Abbey Wood na wschodzie, przez centrum z lotniskiem Heathrow i Reading na zachodzie. Centralny odcinek zostanie oddany do użytku w maju przyszłego roku, a cała trasa rok później.

Fot. Transport for London

Na tramwaj między Wimbledonem i Croydon poczekamy teraz krócej. Od początku kwietnia po trasie jeździ 12 , a nie jak dotąd 8 składów na godzinę. Zwiększenie częstotliwości było możliwe dzięki wybudowaniu dodatkowego peronu na przystanku w Wimbledonie. – Dodatkowe tramwaje pozwolą rozładować rosnący tłok na przystankach i wniosą odczuwalną zmianę dla osób codziennie korzystających z tego środka transportu – powiedział Rory O’Neill, dyrektor ds. tramwajów w Transport for London. Kilka miesięcy wcześniej oddano do użytku nowy tor między Mitcham Junction a Beddington Lane. Umożliwił on ruch w obu kierunkach i znacznie przyspieszył podróż. Sieć tramwajowa na południu Londynu notuje gwałtowny przyrost pasażerów. Od otwarcia w 2000 roku liczba korzystających wzrosła z 18,5 mln do ponad 32 mln osób rocznie. Według prognozy Transport for London, w 2030 roku będzie to 60 mln pasażerów rocznie. London Tramlink ma 28 km torów, 39 przystanków i flotę złożoną z 34 tramwajów.

629-MAKIETA 2 24-41.indd 41

Fot. www.odonovan.co.uk

Tramwaje jeżdżą częściej

Ciężarówka przyjazna rowerzystom Firma O’ Donovan, zajmująca się utylizacją śmieci, jako pierwsza w Londynie kupiła ciężarówki z kabinami wykonanymi według najnowszych wytycznych bezpieczeństwa. Mają one chronić pieszych i rowerzystów. Główną różnicą są szklane drzwi, podobne do stosowanych w autobusach. Dzięki nim kierowca widzi, czy po bokach znajdują się ludzie. Obniżona została pokrywa silnika i kosztem tego wydłużona przednia szyba, co znacznie odsłania przestrzeń przed pojazdem, która dotychczas była tak zwanym martwym punktem. Samochód marki Mercedes Econic został zaprezentowany w centrum wystawienniczym Excel. Na ulicach Londynu będzie testowany w wersji do przewożenia skipów budowalnych. Jedna taka ciężarówka kosztuje około 100 tysięcy funtów. Burmistrz Londynu nalega by większe przeszklenie kabin ciężarówek było standardem, ale nie zgadzają się na to koncerny motoryzacyjne. W ubiegłym roku w wypadkach drogowych w Londynie zginęło 9 rowerzystów w tym 7 pod kołami samochodów ciężarowych.

05/04/2016 16:45:02

042

CAFÉ COOLTURA londyn

UNDRESSED: A BRIEF HISTORY OF UNDERWEAR

Przygotował Marcin Urban 16.04. – 12.03. V&A Museum, Cromwell Rd, Londyn SW7 2RL. Stacja: South Kensington. Otwarte codziennie 10:00 – 17:45, w pt. do 22:00. Bilety: £12.00 www.vam.ac.uk/undressed Victoria and Albert Museum przedstawia historię tworzenia bielizny. Na wystawie zgromadzono 200 projektów majtek, biustonoszy, koszul nocnych, kalesonów, pidżam, gorsetów i bardziej wyrafinowanych strojów. Najstarsze eksponaty pochodzą z XVIII wieku. Są wśród nich prawdziwe dzieła sztuki, których autorami są np. Stella McCartney, La Perla, Rigby & Peller i Paul Smith. Najcenniejszymi przedmiotami są bawełniane pantalony matki królowej Victorii, przezroczysta koszulka projektu Lizy Bruce, którą nosiła Kate Moss oraz kolorowe legginsy Vivienne Westwood udekorowane kawałkami lustrzanego szkła.

629-MAKIETA 3 42-67.indd 42

05/04/2016 16:50:43

COOLTUR POLECA A

629-MAKIETA 3 42-67.indd 43

For. Sebastian Faena

043

05/04/2016 16:50:46

044

CAFÉ COOLTURA LONDYN Ladbroke Grove. Otwarte: wt. – pt. 10:00 – 18:00pm, sob. 11:00 – 16:00. Wstęp wolny www.serenamorton.com

wystawy »

MUHAMMAD ALI - FIGHTER'S HEAVEN 1974

W październiku 1974 bokser Muhammad Ali podjął próbę odzyskania tytułu mistrza świata w wadze ciężkiej, którego został pozbawiony po odmowie wyjazdu na

07.04. - 28.05. Serena Morton II, 343-345 Ladbroke Grove, Londyn W10 6HA. Stacja:

wojnę do Wietnamu. Jego przeciwnikiem miał być George Foreman. Kilka tygodni wcześniej fotograf Peter Angelo Simon dostał zaproszenie do sfotografowania przygotowań do pojedynku, który zapisał się w historii sportu. Na wystawie zobaczymy zdjęcia z tamtej sesji, w tym kilka niepublikowanych wcześniej fotografii.

COOLTUR POLECA A

Keith Arnatt, Art as an Act of Retraction, 1971

Muhammad Ali, 1974

» CONCEPTUAL ART IN BRITAIN 1964–1979

W latach 60. ubiegłego wieku artyści porzucili tradycyjne podejście do sztuki i zaczęli koncentrować się na idei, jako esencji pracy twórczej. Wystawa brytyjskiej sztuki koncepcyjnej przedstawia prace pochodzące z tego znaczącego okresu, który zmienił podejście do sztuki po dziś dzień.

629-MAKIETA 3 42-67.indd 44

12.04. – 29.08. Tate Britain, Millbank, Londyn SW1P 4RG. Stacja: Pimlico, Vauxhall. Otwarte codziennie 10:00 – 18:00. Bilety: £12 www.tate.org.uk

05/04/2016 16:50:51

045 »

SHELAGH WAKELY: SPACES BETWEEN THINGS

01.04. – 13.05. Richard Saltoun Gallery, 111 Great Titchfield Street, Londyn W1W 6RY. Stacja: Great Portland Street. Otwarte: pon. – pt. 10:00 – 18:00. Wstęp wolny www.richardsaltoun.com Richard Saltoun Gallery prezentuje prace eksperymentującej i wpływowej brytyjskiej artystki Shelagh Wakely (1932-2011). Wystawa podkreśla jej międzynarodowe koneksje i partnerstwa artystyczne. Zobaczymy tu po raz pierwszy od premiery w 1986 roku instalację „Spring Snow”, która zajmuje cała podłogę jednego z pomieszczeń galerii. Kuratorem wystawy jest przyjaciel artystki Antoni Malinowski, ur. w 1955 roku absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie i Chelsea College of Art.

Fot. Idil Sukan

Shelagh Wakely, Aguadorado, 1993

» THIS IS A VOICE 14.04. – 31.07. Wellcome Collection, 183 Euston Road, Londun NW1 2BE. Stacja: Euston Square. Otwarte: wt. – śr i pt. - niedz. 10:00 – 18:00, w czw. 10:00 – 22:00. Wstęp wolny wellcomecollection.org Akustyczna podróż przez sztukę, dźwięk i film eksplorująca możliwości ludzkiego głosu. Na wystawie zgromadzono prace takich artystów jak: Joan La Barbara, Imogen Stidworthy, Sam Belinfante, Enrico David, Meredith Monk, Marcus Coates, Anna Barham i Emma Smith. Zwiedzający mogą też dodać swój głos do remixu tworzonego przez kompozytora muzyki elektronicznej Matthew Herberta.

teatr » DON’T SLEEP THERE ARE SNAKES 22.03. – 23.04. Park Theatre, Clifton Terrace, Londyn N4 3JP. Stacja: Finsbury Park.

629-MAKIETA 3 42-67.indd 45

Spektakle: wt. – sob. 19:30, dodatkowo czw. i sob. 15:00. Bilety: od £20 www.parktheatre.co.uk Nowa sztuka Sebastiana Armesto i Dudleya Hintona to opowieść o misjonarzu, który przybywa do amazońskiej dżungli w Brazylii,

by nawrócić miejscowe plemię. Misja okazuje się jednak trudniejsza niż się wydawało, a główny bohater sam zaczyna kwestionować swoją wiarę.

05/04/2016 16:50:53

COOLTUR POLECA A

» THE MOUSETRAP St. Martin’s Theatre, West Street, Londyn WC2H 9NZ. Stacja: Leicester Square. Spektakle: pon. – sob. 19:30, dodatkowo wt. 15:00 i sob. 16:00. Bilety: od £17.50 www.the-mousetrap.co.uk

046

CAFÉ COOLTURA LONDYN

The Mousetrap według powieści Agatha Christie jest najdłużej wystawianą sztuką na świecie. Od 1958 roku grano ją już ponad 26 tys. razy. Kilka dni temu teatr zapowiedział, że spektakl będzie wystawiany do 2052 roku, czyli do setnej rocznicy licząc od premiery w 1952 roku.

» DOCTOR FAUSTUS 09.04. – 04.06. Duke of York’s Theatre, St Martin’s Lane, Londyn WC2N 4BG. Stacja: Leicester Square. Spektakle: pon. – sob. 19:30, czw. i sob. 14:30. Bilety: od £15 thejamielloydcompany.com

Fot. Jack Oﬀord

Kit Harington znany z filmu „Game of Thrones” w roli Faustusa. Licząca 400 lat opowieść została przeniesiona we współczesne realia społeczeństwa trawionego przez chciwość i obsesję na punkcie celebrytów. Reżyserem jest Jamie Lloyd.

» 1972: THE FUTURE OF SEX 12 – 23.04. Shoreditch Town Hall, 380 Old St, Londyn EC1V 9LT. Stacja: Shoreditch High Street. Spektakle codziennie 19:30. Bilety: £12.50 www.shoreditchtownhall.com Historia 3 par, które przechodzą inicjację seksualną w noc kiedy David Bowie po raz pierwszy wystąpił jako Ziggy Stardust w Top of the Pops. Autorem spektaklu gościnnie wystwianego w ratuszu Shoreditch jest pochodząca z Bristolu, młoda, ale już nagradzana grupa teatralna The Wardrobe Ensemble.

629-MAKIETA 3 42-67.indd 46

05/04/2016 16:50:56

047 Do widzenia, do jutra. Reż. Janusz Morgenstern

» THE LAST MAN ON THE MOON Od 08.04. Dramat, USA. Reż. Mark Craig, wyst. Eugene Cernan, Alan Bean, Dick Gordon, Jim Lovell Gdy w 1972 roku astronaut NASA Gene Cernan wylądował na księżycu zostawił na jego powierzchni odciski swoich butów oraz inicjały swojej córki. Po 40 latach od tamtego wydarzenia Cernan wraca do kosmodromu Cape Kennedy, by podzielićł się swoimi bardzo osobistymi wspomnieniami. W filmie wykorzystano wiele niepublikowanych wcześniej materiałów, w tym filmów i zdjęć z prywatnych archiwów.

kino »

FESTIWAL POLSKICH FILMÓW KINOTEKA KINOTEKA

07-28.04. Londyn. Kina: BFI Southbank, Barbican, ICA, Regent Street Cinema, Close-Up Cinema, London Film Academy, Rich Mix www.kinoteka.org.uk Przegląd najnowszych polskich filmów i produkcji, które przeszły do klasyki polskiej

kinematografii. W tym roku organizatorzy przygotowali przeglądy dorobku Agnieszki Holland, Jerzego Skolimowskiego i zmarłego niedawno Andrzeja Żuławskiego. Wśród najnowszych obrazów zobaczymy m.in. „Ciało” Małgorzaty Szumowskiej – film nagrodzony na festiwalu w Berlinie, „Anatomię zła” Jacka Bromskiego – zwycięzcę festiwalu w Gdyni, „Karbalę” Krzysztofa Łukasiewicza i „Obce niebo” Dariusza Gajewskiego. Na zamknięcie zobaczymy debiutancki film Janusza Morgensterna „Do widzenia, do jutra”. Po projekcji odbędzie się koncert jazzowy, w którym wystąpi Wojtek Mazolewski Quintet.

» DHEEPAN Od 08.04. Dramat, Francja. Reż. Jacques Audiard, wyst. Jesuthasan Antonythasan, Kalieaswari Srinivasan, Claudine Vinasithamby, Vincent Rottiers Pochodzący ze Sri Lanki Tamil ucieka przed koszmarem wojny domowej do Francji. Żyje w ukryciu przed policją, zarabiając jako konserwator bloku na przedmieściach Paryża. Szybko staje się jednak świadkiem brutalności i zbrodni, przed którymi uciekł ze swojego kraju.

» THE MAN WHO KNEW INFINITY Od 08.04. Dramat biograficzny, UK. Reż. Matt Brown, wyst. Jeremy Irons, Dev Patel, Toby Jones Historia matematyka Srinivasa Ramanujana (Dev patel), który wychował się w biednej dzielnicy Madras w Indiach. W czasie I wojny światowej zwrócił uwagę naukowców z Cambridge University, gdzie pod okiem profesora G. H. Hardy’ego (Jeremy Irons) został pionierem kilku ważnych teorii matematycznych.

629-MAKIETA 3 42-67.indd 47

05/04/2016 16:50:58

048

CAFÉ COOLTURA LONDYN+OPERA

» HUNTSMAN WINTER'S WAR, THE (3D) Od 08.04. Fantasy, USA/UK. Reż. Cedric Nicolas-Troyan, wyst. Chris Hemsworth, Charlize Theron, Emily Blunt, Nick Frost Mroczna, bajkowa opowieść o poszukiwaniu szczęścia i bezlitosnej walce o władzę.

» FISH (MARILLION) 29.04., godz. 20:00. Islington Assembly Hall, Upper St, Londyn N1 2UD. Stacja: Highbury & Islington. Bilety: tylko ze zwrotów

» OMD

02.05., godz. 19:00. London Palladium, Argyll St, Londyn W1F 7TF. Stacja: Oxford Circus. Bilety: £43.85

09.05., godz. 19:00. Royal Albert Hall, Kensington Gore, Londyn SW7 2AP. Stacja: South Kensington. Bilety: tylko ze zwrotów

» BRYAN ADAMS 07.05., godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £46

14.05., godz. 18:00. Shepherd’s Bush Empire, Stacja: Shepherd’s Bush. Bilety: od £25

Fot. MW Media

COOLTUR POLECA A

MORLINY COOLTURA FESTIWAL: KRZYSZTOF KRAWCZYK, ANIA DĄBROWSKA, GRZEGORZ HYŻY Photo by Andrew Benge/Redferns via Getty Images

koncerty

» ANASTACIA

» ROD STEWART 22.11., godz. 19:00. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £73

» STATUS QUO 11.12. godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £48

629-MAKIETA 3 42-67.indd 48

05/04/2016 16:50:59

049

Salome, czyli operowe mroki podświadomości Dr Jacek Kornak

„Salome” Richarda Straussa jest jedną z tych oper, które większość melomanów widziało co najmniej raz. Należy ona do żelaznego repertuaru większości teatrów operowych na świecie. Sama historia oparta na biblijnych motywach również jest świetnie znana. Czy zatem jest sens po raz kolejny wybrać się na tę nieco ciężkawą neoromantyczną operę? Najnowsza produkcja Teatru Wielkiego w Warszawie udowadnia, że nie tylko jest sens po raz kolejny wystawiać „Salome”, ale że nawet warto wybrać się specjalnie w podróż do Warszawy, aby tę produkcję zobaczyć. Najnowsza opera Mariusza Trelińskiego przenosi widzów w świat fantazji i demonów. Treliński w swojej „Salome” penetruje mroczne zakamarki psychiki młodej kobiety z wyższej klasy. Sporo tutaj odniesień do filmów Lyncha oraz Cronenberga. Ten przerysowany świat 629-MAKIETA 3 42-67.indd 49

zdegenerowanych elit przypominający senny koszmar ma jednak w sobie coś głęboko przejmującego. Mistrzowsko rozegrana jest tutaj scena tańca Salome, która staje się wiwisekcją jej traumatycznej przeszłości i destruktywnej teraźniejszości. Treliński sugeruje, że Salome była wykorzystana seksualnie w dzieciństwie i obecnie nie jest w stanie stworzyć typowego związku z mężczyzną. Jochanaan nigdy nie pojawia się na scenie. Jest on jakby wewnętrznym głosem Salome, głosem jej sumienia, porządania, a może traumy. Treliński stworzył wysokiej klasy autorski teatr operowy, który ma unikalny styl, glęboką wymowę i uwodzi widza swoją poetyką. Muzycznie przedstawienie to przygotował Stefan Soltesz. Soltesz jest jednym z czołowych dyrygentów operowych na świecie i to było wyraźnie słychać od pierwszych taktów. Jego „Salome” mieniła się barwami, rytmami i odcieniami orkiestrowymi. Soltesz był niezwykle skupionym dyrygentem i potrafił wyciągnąć z party-

tury Straussa elementy, które wielu innym dyrygentom umykają. Miałem wrażenie, że Soltesz celebrował każdy takt partytury. To charyzmatyczny artysta, który potrafił wyciągnąć z orkiestry Teatru Wielkiego to, co najlepsze. W roli Heroda usłyszeliśmy Jacka Laszczkowskiego. Śpiewał on dramatycznie i dobrze aktorsko wcielił się w role. Momentami jednak brakowało mi w jego głosie czystszej barwy. Jako Herodiada wystąpiła Veronika Hajnova. W jej przypadku jednak, mimo momentami ładnych wyższych dzwięków, zabrakło dramatyzmu. Alex Penda jako Salome była dramatyczna i uwodzicielska. Z pewnością śpiewaczka ta ma potencjał, ale widoczne też były pewne braki wokalne w niższych rejestrach oraz passagiach. Myślę, że przedstawienie „Salome” z Teatru Wielkiego udowadnia, że Warszawa zaczyna się plasować na Europejskiej mapie operowej. To przedstawienie muzycznie jest na światowym poziomie, a wyrazista wizja reżyserska nadaje mu wyjątkowy charakter. « 05/04/2016 16:51:01

629-MAKIETA 3 42-67.indd 50

05/04/2016 16:51:03

tw do tro i jes Oferta ię p I II , o II piętr wietnia do 15 k

ne o y u b ne r, get o tyczy biletów na: paażnrtae

629-MAKIETA 3 42-67.indd 51

05/04/2016 16:51:05

052

CAFÉ COOLTURA festiwal

Orlęta - Zespół Pieśni i Tańca wystapi na Days of Poland Festival

Zespół został założony w południowym Londynie we wrześniu 1973 przez Barbarę Klimas-Sawyer. Orlęta to zespół młodzieżowy – przeważnie, ale nie tylko studencki. Unani za żywiołość swoich występów i naturalną interpretację polskiego folkloru. Orlęta prezentują zabawne i fascynujące insce629-MAKIETA 3 42-67.indd 52

nizacje polskiego folkloru. Przeplatane są dialogiem, zaczepką, zawołaniem, flirtem i kułakiem. Tryskają radością. Barbara Klimas, jako choreograf stara się, aby widz, niby widząc owo otwarte okienko, trafił na zabawę i wesołe „docinanie” w śpiewie. Nie ma tu miejsca na jedną tylko gwiazdę, grupa jest doskonale ze sobą

zgrana. Wystepują w całym księstwie. Regularnie występują na festiwalach w Polsce, jak też w innych krajach. Ostatnio w listopadzie 2015 r. wystąpili w Teatrze Stanisławskim, w Łazienkach Królewskich w Warszawie. 2008 r. Zespół Orlęta otrzymał od Polskiego Ministerstwa Kultury złoty medal za promowanie polskiej kultury za granicą. Próby odbywają się przy żywym akompaniamencie miłego i zdolnego akordeonisty Krzysztofa Wójcika. Czasami są dodatkowe w niedzielę. Oprócz tego dwa razy w roku są wyjazdy na sielankową, niemal że primitywną, wieś angielską na weekendowe warsztaty. Takie wyjazdy bardzo łączą zespół. Akompaniament to nie tylko solowy instrument, bo Orlęta mają swoich muzycznych znajomych, którzy na większych okazjach dołączają i tworzą świetną kapelę. Zapraszamy do grona kapeli osoby, które lubią grać na akordeonie, skrzypcach, klarnecie lub kontrabasie. Zespół ma około 12 par. Niektórzy to nowoprzybylscy, a niektórzy tancerze to dzieci pierwszych naszych tancerzy. Ci ostatni wychowali się w zespole juniorów jako nasze pisklęta - czyli Młode Orlęta. W zespole juniorów jest około 50 dzieci. Tu nawet mamy dzieci czwartego pokolenia powojennego, już słabo lub prawie niemówiących po Polsku. Ale przy zespole śpiewają po polsku i odkrywają swoją polskość. W zespole dziecięcym są też tacy, którzy urodzili sie w Polsce – więc wszystkie “pokolenia” świetnie się czują razem. Serdecznie też zapraszamy do zespołu juniorów który ćwiczy w czwartki po szkole i do zespołu dorosłych we wtorki wieczór. Wiele kompletów pięknych i różnorodnych strojów szyła najpierw sama pani Basia, z początku za własne pieniądze, bo zespół i polski folklor to jej pasja. Teraz nieraz stroje kupuje za dotacje z organizacji charytatywnych. Piękne stroje łowickie to nagroda od Ministerstwa Kultury i Sztuki dla zespołu za promowanie polskej kultury poza krajem. Pani Basia jest założcielem, kierownikiem, chorografem, intruktorem i garderobianką zespołu Orlęta W 2014 r. przyznano brązowy medal Zasłużony w Kulturze – Gloria Artis. W 1981 r. przyznana nagroda im. Oskara Kolberga za zasługi dla kultury ludowej. Zespół Orlęta wystąpił na Days of Poland Festival w zeszłym roku. Tak bardzo im się ten festiwal spodobał, że bardzo się cieszą zaproszeniem na udział w tegorocznej imprezie. Nie mogą się doczekać. Zapraszają wszystkich! « 05/04/2016 16:51:08

053

629-MAKIETA 3 42-67.indd 53

05/04/2016 16:51:09

054

CAFÉ COOLTURA KSIĘGARNIA Redaguje PIOTR DOBRONIAK

Donald Trump

Donald Trump prowadzi w wyścigu o nominację do wyborów prezydenckich w USA z ramienia Partii Republikańskiej, choć eksperci, dziennikarze i wyborcy długo nie mogli uwierzyć, iż jest poważnym kandydatem. Ten najsłynniejszy amerykański biznesmen, a jednocześnie polityczny prowokator, od zawsze wzbudzał wiele kontrowersji, a jego start w wyborach stanowił zagadkę dla każdego, kto próbował oceniać prezydencki wyścig wedle reguł politycznej logiki. A przecież – o czym przekonuje autor tej książki – miliarder jak dotąd rzadko stosował zwykłe metody. U podstaw jego działań zawsze też leżało głębokie wewnętrzne przekonanie, że on sam jest wyjątkową i najwspanialszą istotą ludzką. Czemu więc nie miałby zostać prezydentem Stanów

Zjednoczonych? Michael D’Antonio, czerpiąc z włas nyc h o b s z e r nyc h wywiadów z Trumpem i członkami jego rodziny, w tym również dorosłymi dziećmi, prezentuje najpełniejszy dotąd życiorys miliardera: od pierwszych biznesowych projektów, poprzez burzliwe życie miłosne, aż po wybory polityczne i udział w wyścigu po prezydenturę. Ta świetnie napisana biografia dostarcza odpowiedzi wszystkim, którzy wciąż pytają, kim, u licha, jest Donald Trump. Specjalista od autoreklamy, budowniczy, artysta i polityk, który pożąda sukcesu tak mocno, że graniczy to z obsesją –

a jednak udało mu się zdobyć niemal wszystko, czego chciał. Czy również zdobędzie fotel prezydencki? «

Peryferal

Czas śmierci

Dwie przyszłości dzieli kataklizm, którego nikt nie rozpoznał, aż było za późno. Łączy chiński serwer, którym informacja może podróżować w czasie. Druga przyszłość, za siedemdziesiąt lat, jest dla Willa Nethertona dobra. Jest dobra dla wszystkich bogaczy, a poza bogaczami na Ziemi nie został prawie nikt.

Kraków, dżdżysta ciemność, środek nocy. Na ulicy leży mężczyzna, najprawdopodobniej potrącony przez samochód. Niebawem odnajdą go trzy przypadkowe osoby. Trzech przygodnych przechodniów, asystujących przy anonimowym umieraniu.

Gdy do prasy przecieka informacja o aresztowaniu statecznego męża i ojca rodziny, Stephena Batesa, Helen wraz z detektywem Thorne’em przybywa po latach w rodzinne strony, by odkryć prawdę o uprowadzeniach, ale też zmierzyć się z własną mroczną przeszłością.

629-MAKIETA 3 42-67.indd 54

05/04/2016 16:51:12

055 Sztuka szczęścia w trudnych czasach

Doskonały przewodnik po labiryncie fascynującej filozofii Dalajlamy, pozwalającej na osiągnięcie spokoju i zgody z samym sobą. Czy można się spodziewać, że odnajdziemy szczęście i sens życia we współczesnym świecie? W książce „Sztuka szczęścia w trudnych czasach” doktor Howard C. Cutler prowadzi czytelników przez tajniki filozofii Dalajlamy, który mówi o tym, jak uzyskać spokój umysłu i poczucie wewnętrznego szczęścia nawet w obliczu trudności. Wspólnie analizują źródła wielu problemów i pokazują, jak radzić sobie z nieszczęściami, tak żeby złagodzić cierpienie i móc cieszyć się życiem. Z połączenia technik buddyjskich i osiągnięć współczesnej psycholo-

gii powstało przepełnione mądrością, optymistyczne, ale też realistyczne podejście do przezwyciężania problemów zarówno społecznych, jak i osobistych. Amerykański dziennik „The New York Times” napisał w swojej recenzji o „Dalajlamie twierdzącym, że nie dysponuje nadzwyczajnymi duchowymi mocami. Jest zwykłym śmiertelnikiem narażonym na te same problemy, co każdy z nas. Lecz on nauczył się przezwyciężać impulsy, które nas unieszczęśliwiają”. «

Uznani za zmarłych

Ballada o drobnym karciarzu

Radosne wesele w Cork kończy się gwałtownie i przerażająco, kiedy państwo młodzi w trakcie krojenia tortu znajdują w nim odciętą ludzką głowę. Kiedy detektyw Katie Maguire przeprowadza śledztwo, odkrywa, że głowa należała do znajdującego się na skraju bankructwa piekarza, który został porwany przez gang każący nazywać się Arcykrólami Erin.

629-MAKIETA 3 42-67.indd 55

Makau, miasto ekskluzywnych kasyn. Doyle noce spędza na grze w bakarat i piciu, dnie przesypia w eleganckim hotelu. Topniejąca gotówka ma dla niego coraz mniejsze znaczenie, liczy się jedynie gra, w której można się zatracić, szukając satysfakcji zarówno w zwycięstwie, jak i w gorzkiej przegranej.

Niezwykły żołnierz W ogarniętym wojną Wiedniu młody Georg pomaga matce ukrywać Żydów. Wcielony do hitlerowskiej armii, ma zostać skierowany na kurs oficerski. Ponieważ nie ma na to najmniejszej ochoty, ujawnia swoje żydowskie pochodzenie. Książki do kupienia na:

BookTO.pl

05/04/2016 16:51:18

056

CAFÉ COOLTURA NA SCENIE

629-MAKIETA 3 42-67.indd 56

05/04/2016 16:51:21

057

629-MAKIETA 3 42-67.indd 57

05/04/2016 16:51:25

058

CAFÉ COOLTURA KINO

Rozpoczął się festiwal polskich filmów W ubiegłym tygodniu odbyła się impreza otwierająca po raz czternasty festiwal filmów polskich w Wielkiej Brytanii – Kinotekę. Festiwal rozpoczął film „11 minut” w reżyserii Jerzego Skolimowskiego.

629-MAKIETA 3 42-67.indd 58

PIOTR DOBRONIAK

Film „11 minut”, to najnowsza produkcja Skolimowskiego i polska propozycja w walce o tegorocznego Oscara dla filmu zagranicznego w Los Angeles. O ile na festiwalu w Wenecji obraz podobno bardzo się podobał, to na członkach Akademii Filmowej już takiego 05/04/2016 16:51:27

Fot. Robert Pałka / mat. prasowe WFDiF

059

„Anatomia zła” Jacka Bromskiego

„Karbala” Krzysztofa Łukasiewicza

wrażenia nie zrobił. Jeśli ktoś jest fanem książki Paulo Coehlo, która przypadkowo/ nieprzypadkowo ma taki sam tytuł jak film – albo na odwrót – film ma taki sam tytuł jak książka, to może się zawieść, bo jednak akcja jest lekko inna. Na ekranie plejada aktualnych polskich gwiazd i sporo efektów specjalnych połączonych z „trzęsącą się kamerą”, mającą sprawić wrażenie dynamiki. Film jak najbardziej godny uwagi. Filmy Jerzego Skolimowskiego pojawiają się podczas trwania Kinoteki kilkukrotnie i tak w sobotę, prawdopodobnie kiedy czytelniku czytasz te słowa, w Barbicanie można obejrzeć film z Polskiej Szkoły Filmowej pt. „Bariera” z kultową sceną z Janem Nowickim i Zdzisławem Maklakiewiczem. Poza tym podczas całego festiwalu obejrzymy jeszcze „Na samym dnie” (ang. Deep End) czy „Fuchę” (ang. Moonlighting). Filmów Skolimow629-MAKIETA 3 42-67.indd 59

„11 minut” Jerzego Skolimowskiego

skiego będzie można zobaczyć więcej, a pełny kalendarz wydarzeń Kinoteki dostępny jest na stronie internetowej. Kolejną retrospektywą podczas tegorocznego festiwalu są filmy Agnieszki Holland i tutaj zobaczymy znane w świecie filmy, w tym „Europa, Europa”. Obok Skolimowskiego i Holland pojawi się w retrospektywie twórczość Andrzeja Żuławskiego – i tu należy zwrócić uwagę na jego film „Cosmos”, który będzie można zobaczyć w drugiej połowie kwietnia. Oprócz „staroci”, które są obowiązkowym przystankiem każdego miłośnika kina, w ramach „New Polish Cinema” zobaczymy najnowsze polskie filmy: „Karbalę” Krzysztofa Łukasiewicza, „Moje córki krowy” (ang. These Daughters of Mine) Kingi Dębskiej z fenomenalnym Marianem Dziędzielem w jednej z ról. Do tego „Body/Ciało” Małgorzaty Szumowskiej z Januszem Gajosem w roli głów-

nej. Jeśli ktoś skojarzył sobie ten tytuł z „Ciałem” Koneckiego i Harasimowicza sprzed 13 lat, to nie. To nie ten film. A Gajos rewelacyjny. W imprezach około festiwalowych będących jak najbardziej częścią jego programu należy zwrócić uwagę na Swing-Dance Party z Wojtek Mazolewski Quintet, które odbędzie się co prawda na zakończenie imprezy, jednak po ostatnim londyńskim koncercie Mazolewskiego i jego bandu, należy oczekiwać niezłej zabawy w stylu jazz. Każdy, kto odwiedzi południowy brzeg Tamizy, koniecznie musi wpaść do BFI Southbank i obejrzeć galerię plakatów filmowych Agnieszki Holland; wystawa potrwa do 30 marca. « Pełny program na:

kinoteka.org.uk

05/04/2016 16:51:28

060

CAFÉ COOLTURA Wielka Brytania od kuchni

Klasa wyższa od kuchni Produkty spożywcze goszczące na naszych stołach dzielą się podobnie jak Brytyjczycy, na klasy. Mamy więc klasę robotniczą, gdzie królują kapusta, ziemniaki i rzepa. Klasę średnią, czyli dorobkiewiczów, reprezentują pomidory i ogórki. Dzisiaj zajmiemy się klasą wyższą, arystokracją warzywną. Rośliną o wspaniałych kwiatach, które niestety rzadko możemy oglądać, bo najsmaczniejsza jest nierozwinięta. Sergiusz Hieronimczak sergiusch72@yahoo.co.uk

Karczoch – roślina mało w Polsce popularna, za to znana i szanowana na całym świecie. Popularna ze względu na walory smakowe a szanowana, bo również leczy. Pochodzi z basenu Morza Śródziemnego i jest spokrewniona ze znanymi wszystkim astrami i ostem. Karczochy były bardzo 629-MAKIETA 3 42-67.indd 60

cenione przez Egipcjan, Greków i Rzymian. Rzymianie uważali tę roślinę za pożyteczną ze względu na właściwości, jakie miała na układ pokarmowy, a zwłaszcza wątrobę. Karczoch pomagał na dolegliwości wynikające z hulaszczego stylu życia klasy wyższej. Obżarstwo, dieta bogata w tłuszcze oraz alkohol, nie wpływały dobrze na stan wątroby. Liście karczocha zawierają cynarynę, a także liczne flawonoidy, substancje wpływa-

jące korzystnie na wydzielanie żółci. Z jednej strony pomaga to w trawieniu tłuszczów, z drugiej obniża poziom szkodliwego cholesterolu. Substancje występujące w karczochu korzystnie wpływają także na regenerację komórek wątroby, co jest ważne u osób nadużywających alkohol. Nazwa cynaryna, pochodzi od pięknej niewiasty o imieniu Cynara, w której do szaleństwa zakochał się Jupiter. Niestety bez wzajemności. Jak wiadomo, kto 05/04/2016 16:51:29

061 zadziera z bogami pakuje się w kłopoty. Tak też się stało i w akcie zemsty Jupiter zamienił piękną blondwłosą niewiastę w oset, który to jest bardzo blisko spokrewniony z karczochem. Europa zawdzięcza popularność tej rośliny wenecjanom, a przede wszystkim Katarzynie Medycejskiej, która w wieku lat 14 poślubiła francuskiego króla Henryka II. Dzięki Francuzom karczochy rozprzestrzeniły się po całej Europie. Karczochy mają też powiązania z nowojorskimi mafiosami, którzy pojawili się wraz z napływem włoskich emigrantów do Ameryki. Karczochy dla Włochów są święte, a nowojorski klimat niezbyt sprzyjał uprawie tej rośliny. Handel karczochami, jako towarem importowanym, stał się przyczynkiem do wojny pomiędzy burmistrzem Nowego Yorku Fiorello LaGuardia, a mafijnym bosem Ciro Terranova. Oboje byli Włochami i oboje kochali karczochy. Jeden chciał kupować tanio, drugi zwęszył dobry biznes na spekulowaniu cenami. To się musiało źle skończyć. W efekcie wszystko wróciło do normy, bo zwycięzcami w tej wojnie mogły być tylko karczochy. «

629-MAKIETA 3 42-67.indd 61

Karczochy na sposób rzymski Składniki: 4-6 porcji 8 dużych karczochów 1-2 drobno posiekane ząbki czosnku 1 cytryna 50g bułki tartej świeże listki mięty oliwa z oliwek sól świeżo zmielony czarny pieprz

nie wypadał. Piekarnik nagrzać do temp. 240-250 st. W żaroodpornym naczyniu układać karczochy obok siebie, główkami do dołu i wlać do naczynia około 80-100 ml wody. Całość przykryć natłuszczonym pergaminem i przykrywką od naczynia. Piec ok. 50-60 minut i podawać skrapiając wcześniej cytryną.

SPOSÓB PRZYRZĄDZENIA Przygotowanie: 150 min. Oczyścić karczochy, odłamać łodygi, usunąć zewnętrzne twarde liście i wyrównać spód. Łodygi przyciąć, a miejsca cięcia skropić cytryną. Miętę i czosnek posiekać, a następnie wymieszać z bułką tartą, odrobiną oliwy oraz solą i pieprzem. Liście karczochów rozchylić i wypełnić farszem, po czym z powrotem złożyć liście, tak aby farsz

05/04/2016 16:51:31

062

CAFÉ COOLTURA ZDROWIE I URODA

Paracetamol: lek na wszystko czy cichy morderca Brytyjska medycyna wynalazła lek na wszystko. To paracetamol. Pomaga na grypę, anginę oraz kwaśną minę, leczy także bóle brzucha i zapalenie ucha. Owszem, paracetamol ma kilka zalet, ale wywołuje też poważne skutki uboczne – ze zgonem włącznie – w zakresie których brytyjska służba zdrowia zdaje się być mocno niedokształcona. Przemysław Ćwik

Zjawiając się na konsultacji u „general practitioner” z niemal dowolnym problemem zdrowotnym, niewymagającym interwencji ratunkowej, możemy zwykle spodziewać się jednego i tego samego zalecenia: paracetamol, 1–2 tabletki, 2–4 razy na dobę. Problem w tym, że paracetamol nie tylko nie leczy schorzeń, a jedynie pomaga chwilowo zwalczyć ich objawy, ale również może zaszkodzić. Przede wszystkim bezpośrednio: przez negatywny wpływ na nasz organizm. Często jednak również pośrednio: przez to, że stanowi pozorne rozwiązanie, które odwraca uwagę od źródła problemu. Tak było w przypadku Luisy Guerro, 35-latki, która w 2014 r. zmarła na raka po tym, jak przez kilka lat jej wizyty u lekarza kończyły się zaleceniem przyjmowania paracetamolu. Konował – bo trudno w tym przypadku o inne słowo – za każdym razem stwierdzał, że źródłem bólu, na jaki uskarżała się kobieta, jest stres i nie dostrzegał podstaw do bardziej szczegółowych badań. Takie rozpoznanie Guerro 629-MAKIETA 3 42-67.indd 62

usłyszała około pięćdziesięciu razy. Aż w końcu „szarpnęła się” na wizytę prywatną – i usłyszała prawdziwą diagnozę. Niestety, było już za późno.

Skąd bierze się popularność paracetamolu?

Brytyjska paracetamolomania to najprawdopodobniej wypadkowa trzech czynników: wygodnictwa lekarzy, ich słabej troski o pacjenta, marnej wiedzy medycznej „GPs”. Sensowna diagnoza stanu zdrowia wymaga nie tylko znajomości tajników ludzkiego organizmu, ale również szczegółowego wywiadu z pacjentem. Lekarzom publicznej służby zdrowia zazwyczaj nie chce się podejmować takiego wysiłku. Traktują oni pacjentów raczej jak przedmioty niewygodnego obowiązku zawodowego niż osoby, którym – zgodnie z przysięgą Hipokratesa – należy nieść pomoc. Jak zaświadcza przypadek Guerro, skutki takiego podejścia bywają opłakane. Paracetamol w wielu – jeśli nie większości – przypadkach przepisywany jest

jako placebo. Czyli środek, który de facto nie ma działania leczniczego, choć jest przedstawiany pacjentowi jako medykament. Fakt, że lekarze chętnie stosują tego typu metody, potwierdzają liczne badania ankietowe. Do takich działań przyznało się aż 97 proc. medyków sondowanych w UK! Placebo występuje jednak w dwóch odmianach: czystej, zawierającej związek farmakologicznie nieaktywny, oraz „nieczystej”, która zawiera związek farmakologicznie aktywny o skuteczności niedowiedzionej w przypadku danego schorzenia. Paracetamol należy oczywiście do tej drugiej kategorii. Oznacza to, że oddziałuje na nasz organizm, choć niekoniecznie w sposób, który umożliwi zwalczenie choroby.

Jak działa paracetamol?

W sposób bardzo ograniczony – w stosunku do liczby schorzeń, przeciwko którym się go przepisuje. Paracetamol jest specyfikiem o działaniu przeciwgorączkowym i przeciwbólowym. Na tym wła05/04/2016 16:51:33

063 ściwie jego możliwości się kończą. Lek ten praktycznie nie wykazuje działania przeciwzapalnego, tak istotnego w zwalczaniu wielu dolegliwości. Paracetamol ma dosyć długą historię. Po raz pierwszy został zsyntetyzowany w 1878 r. w Stanach Zjednoczonych. W dystrybucji pojawił się jednak dopiero w roku 1955. Od tej pory jego popularność właściwie tylko rosła. W latach 90. „zaistniał” w Polsce, wypierając z rynku popularny wówczas piramidon. Paracetamol niewątpliwie posiada istotne zalety. Jest skutecznym środkiem przeciw mniej poważnym dolegliwościom bólowym. Działa szybko. Łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego i już po pół godzinie osiąga maksymalne stężenie w krwiobiegu. Efekt przeciwbólowy trwa nawet przez sześć godzin. W przypadku gorączki – jego działanie „schładzające” trwa od sześciu do ośmiu godzin.

Paracetamol: cichy zabójca

Paracelsus, zwany ojcem medycyny nowożytnej, miał powiedzieć: „wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną, bo tylko

629-MAKIETA 3 42-67.indd 63

dawka czyni truciznę”. Ta zasada sprawdza się również w przypadku paracetamolu. Problem w tym, że z tego specyfiku truciznę uczynić jest niezwykle łatwo. W styczniu br. brytyjskie media doniosły o śmierci 52-letniej Michelle Walker, matki trojga dzieci. Kobieta zmarła z powodu niewydolności wielonarządowej. Bezpośredni wpływ na jej zgon miał… Tak, tak – paracetamol. Walker, która zażywała leki przeciwbólowe, wypiła preparat przeciwko przeziębieniu o nazwie Lemsip. Nie była świadoma, że główną substancją aktywną tego środka jest paracetamol. Ten sam związek chemiczny, który znajdował się w spożywanych przez nią lekach przeciwbólowych. Kilka miesięcy wcześniej ziemski padół opuściła siedemnastoletnia Georgia Littlewood, która przedawkowała paracetamol, próbując uporać się z bólem brzucha. Podobne przypadki można mnożyć w nieskończoność. W internecie roi się od krzykliwych nagłówków, przekonujących, że paracetamol zabija częściej niż twarde narkotyki. Nie jest to wykluczone, zważywszy na fakt, że środek ten występuje w całej gamie leków i preparatów pod rozmaitymi nazwami handlowymi.

Często również sięgają po niego samobójcy – ufni w jego skuteczność. Według danych amerykańskiej służby zdrowia, w zeszłym roku na pogotowie w USA trafiło aż 78 tys. osób, które nadużyły paracetamolu, z czego 33 tys. poddanych zostało hospitalizacji. Głównym zagrożeniem związanym z nadużyciem paracetamolu jest niewydolność wątroby. Ostatnio jednak pojawiły się doniesienia o korelacji jego stosowania ze zwiększonym ryzykiem zapadalności na choroby serca i zawały, a także choroby dermatologiczne o egzotycznie brzmiących nazwach i śmiertelnych skutkach (zespół Stevensa-Johnsona czy toksyczna nekroliza naskórka). Badacze z fińskiego Uniwersytetu w Uppsali ustalili również, że paracetamol może zagrażać prawidłowemu rozwojowi mózgu u płodu, co praktycznie dyskwalifikuje go jako środek przeciwbólowy bezpieczny dla kobiet w ciąży. Opublikowane w zeszłym roku wyniki badania przeprowadzonego przez naukowców z Institute of Rheumatic and Musculoskeletal Medicine w Leeds dowodzą również, że u osób zażywających paracetamol przez dłuższy okres o 63 proc. wzrasta ryzyko… nieoczekiwanego zgonu. «

05/04/2016 16:51:35

064

REKLAMA zdrowie

629-MAKIETA 3 42-67.indd 64

05/04/2016 16:51:36

065

629-MAKIETA 3 42-67.indd 65

05/04/2016 16:51:38

Fot. Nicola Bertolini / Shutterstock.com

066

CAFÉ COOLTURA ZAPISKI BLOGERKI MODOWEJ

Paryski Tydzień Mody

Szaleństwo modowe znów wkrótce się zacznie - tak, to jest dokładnie ten czas, kiedy na ulicach widzicie blogerki modowe w sandałach i z gołymi nogami mimo 10ºC w Nowym Yorku. Muszę przyznać, że NY Fashion Week jeszcze przede mną, ale po raz pierwszy zaproszona zostałam do Paryża. ANA www.champagnegirlsabouttown.co.uk

Kiedy zaproszenia wylądowały w mojej skrzynce pocztowej, nie posiadałam się ze szczęścia. Paryż! Pokazy! Tak, jestem tą babką, która godzinami ogląda Fashion TV (teściowa: one cały czas idą, gdzie one tak idą?). Oczywiście, zamierzałam z nich skorzystać. W końcu nasz blog istnieje dopiero od roku, więc w pewnym sensie było to swego rodzaju potwierdzeniem, że idziemy w dobrym kierunku. Zatem o 9.00 rano wsiadłam w pociąg do Paryża. Przyznam, że trochę było mi nieswojo, tak w pojedynkę. Miałam w głowie tysiące myśli 629-MAKIETA 3 42-67.indd 66

nikt się do mnie nie odezwie, wszyscy będą się znali, a ja będę sama, jak palec, wszyscy będą rewelacyjnie ubrani tylko nie ja... same wiecie, jak to jest. Po przyjeździe postanowiłam wsiąść w metro zamiast jechać taksówką. W końcu, czy nie znam Paryża, jak własną kieszeń? Oczywiście zaraz potem zgubiłam się w metrze. Trochę się zestresowałam, starając się znaleźć drogę, a przy tym pilnować walizki, torby i aparatu fotograficznego. Po incydencie w lipcu, kiedy nakryłam w wagonie dwóch złodziei (uwaga - paryscy złodzieje - próba okradzenia londyńczyków skończy się w najlepszym wypadku poniżeniem i wyrzuceniem z wagonu, w najgorszym policją), starałam się mieć oczy 05/04/2016 16:51:47

067

629-MAKIETA 3 42-67.indd 67

kawą kolekcję. Chętnie zaprosiłabym jedną z jego kurtek do mojej szafy, gdzie na pewno polubiłaby się ze skórzanymi spodniami lub jedwabną sukienką. Kolejna kolakcja, która zapadła mi w pamięci, należała do Bev Tailor. Jej modelki miały na sobie zrelaksowane, a tym samym wyrafinowane sukienki. Muza Bev to dziewczyna “z wyższych sfer” w sukienkach koloru szampana i kremu, roztaczająca aurę “I woke up like this”. Hello, nowoczesna Daisy Buchanan! Bordeleau Zen. Co pokazało dekadencję w najlepszym wydaniu. Zamszowe spódnice z frędzlami, skórzaną sukienką w stylu lat trzydziestych czy przepięknie haftowana błękitna wieczorowa suknia były gwiazdami kolekcji. Gwiazdą wieczornego pokazu była Hallavagirl. Krzyżówka Miss Havisham i mrocznej bohaterki Alexandra McQueena otrzymała oklaski na stojąco. Po pokazach otrzymałam zaproszenie na afterparty w klubie Akwarium, ale postanowiłam wrócić do hotelu, gdzie zjadłam pół paczki ziaren kawy w czekoladzie ze słynnej paryskiej kawiarni Angelina. No i żałowałam, że nie nie poszłam do Akwarium, ponieważ przez tę kawę nie mogłam spać do trzeciej nad ranem. «

Zdjęcia: Pascal Le Segretain/Getty Images

dookoła głowy. W końcu jednak dotarłam do hotelu, czterogwiazdkowego przybytku nieopodal Arc de Triomph, gdzie miałam zamówiony podwójny pokój. Nie wiem, co było w nim podwójnego, ale cóż, tak już jest w centrum Paryża. Postanowiłam dać sobie spokój z przyjęciem z szampanem, na które byłam zaproszona przed rozpoczęciem. Nie chciałam być “tą blogerką, która się upiła”. Po zabawie z Peryskopem (livestreaming app, niesamowite jak wielu jest ludzi, których interesuje, co masz w kosmetyczce) postanowiłam pojechać taksówką do Les Salons Hoche, gdzie odbywały się pokazy. Trzasnęłam drzwiami. Taksówka podjechała parę metrów w górę ulicy i zatrzymała się. Za tę przyjemność zapłaciłam 10 Euro, czując się jak w odcinku „Ab Fab”, kiedy Patsy i Edia biorą taksówkę na drugą stronę ulicy i cieszą się, że nie ma korków. Okazało się, że nie było się czym martwić. W zamszowej koszuli i skórzanych spodniach czułam się świetnie, poznałam kilka bardzo miłych osób i nawet udzieliłam krótkiego wywiadu telewizji pakistańskiej (kamera i ja to teraz najlepsze przyjaciółki... żartowałam!). Jedną z moich ulubionych kolekcji pokazał Omara Mansoor, który inspirował się Pierwszym Imperium i carską Rosją. Referencje wojskowe pomieszane z rosyjskim przepychem, wojskowe kurtki z kremowego jedwabiu, szamerowane paciorkami i delikatne koronki tworzyły przecie-

05/04/2016 16:51:55

068

629-MAKIETA 4 68-91.indd 68

05/04/2016 16:47:14

069

629-MAKIETA 4 68-91.indd 69

05/04/2016 16:47:16

070

OGŁOSZENIA drobne

jak zamieścić

ogłoszenie UWAGA! Ogłoszenia przyjmowane są do PONIEDZIAŁKU DO GODZ. 15.00. Ogłoszenia przesłane po godzinie 15.00 opublikowane będą w następnym wydaniu Cooltury (decyduje godzina otrzymania ogłoszenia przez redakcję, w związku z tym prosimy o wcześniejsze wysyłanie ogłoszeń).

sms

81616

Koszt ogłoszenia £1 + standardowa opłata operatora Wpisz: CL (spacja) kod (spacja) treść ogłoszenia. Przykład: CL 01 Wynajmę pokój... 079 111X111X Koniecznie podaj numer telefonu w treści smsa taki sam jak ten z którego wysyłasz!

mieszkania do wynajęcia SMS:

81616 KOD: 01

cooltura.co.uk

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 70

Wynajmę pokój jednoosobowy na Putney / Barnes (SW15). Dom jednorodzinny, pełne wyposażenie, duża kuchnia, dwie łazienki. Darmowy parking. Internet. £80/tydzień + 2 tyg. depozytu. Rachunki wliczone. Tel. 07462663981

salon, oddzielna kuchnia, lazienka z wanna i ogrod. Dostepny od zaraz. 02088851890, 07436582103, 07715677401.

Kody działów: CL 01 CL 02 CL 03 CL 04 CL 05

mieszkania wynajmę mieszkania szukam praca dam praca szukam kupię

internet

CL 06 CL 07 CL 08 CL 09

sprzedam auto-moto randka w ciemno inne

cooltura.co.uk

Uwaga! Ogłoszenia drobne (£1) reklamujące jakąkolwiek działalność usługową lub handlową, nie będą zamieszczane. Ten typ ogłoszeń można zamieścić, jako ogłoszenie ramkowe (szczegóły poniżej), kontaktując się z DZIAŁEM MARKETINGU.

ramkowe Telefonicznie:

(usługi) > Barking jedynka do wynajecia

Ramka do 15 słów

020 8846 3614 £ 25 +vat lub online: cooltura.co.uk (postępuj według instrukcji)

Warunki:

Ramka do 25 słów

£ 30 +vat

1. Wszystkie ogłoszenia drobne przyjmowane są do poniedziałku do godziny 15.00. Każde ogłoszenie wysłane po tej godzinie zostanie zamieszczone w następnym numerze. 2. Ogłoszenia wysłane z innego numeru niż podany w ogłoszeniu zostaną odrzucone, ogłoszenia napisane drukowanymi literami zostaną odrzucone (OPŁATA ZA OGŁOSZENIE NIE PODLEGA ZWROTOWI). 3. Dopuszczalna długość ogłoszeń drobnych to 160 znaków. 4. Gdy treść ogłoszenia jest obraźliwa lub przekracza zasady powszechnie przyjętych norm społecznych, redakcja zastrzega sobie prawo do nie umieszczania ogłoszeń. Prosimy o prawidłowe podawanie numerów telefonów. W przypadku podania niepełnego numeru (czyli zawierającego mniej niż 11 cyfr) ogłoszenie nie zostanie wydrukowane. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń i zastrzega sobie prawo do ich skracania oraz do nie umieszczania bez podawania przyczyny. 5. Wszelkie ogłoszenie dot. usług towarzyskich nie będą zamieszczane. 6. Ogłoszenia (szczególnie te przesłane SMS-em) drukowane są w oryginalnej treści i pisowni.

629-MAKIETA 4 68-91.indd 70

Wynajmę pokój dwuosobowy na Putney / Barnes (SW15). Dom jednorodzinny, pełne wyposażenie, duża kuchnia, dwie łazienki. Darmowy parking. Internet. £130/tydzień + 2 tyg. depozytu. Rachunki wliczone. Tel. 07462663981.

70£ tygoniowo plus depozyt. warunki bardzo dobre, rachunki wliczone nr tel 07964537030 zapraszam

> Dartford mam do wynajęcia duza dwójkę w domu z ogrodem, dom jest bardzo blisko stacji pociągów Dartford, zlokalizowany obok tesco, w domu internet. 07534955568 > East Ham wynajme pokoj jako 1os lub 2 os W domu jest ogrod, intermet tvp , livig room tel 07852329777 > Edmonton, N18 2SA, £1250/ mies. 2 bed mieszkanie z ogrodem. Podwojna sypialnia, pojedyncza sypialnia, kuchnia z salonem, mala lazienka z prysznicem, ogrod. Od zaraz. 02088851890 > Edmonton, N9 7JH, 3 bed dom. £1350/mies. Dom posiada 3 podwojne sypialnie, przechodni

> Enfield Town Wynajme pokoj dwuosobowy w Enfield Town. 110 Funtow na tydzień +tygodniowy depozyt rachunki wliczone. 07506463482 > Forest Gate Wynajmę pokój na Forest Gate dla pary lub dziewczyny pracującej. Mieszkanie jest blisko metra, przystanków oraz sklepów takich jak: Iceland, Tesco czy Poundland 07404335846 > Hainault pokoj dla 1 spokojnej os. Dom po remoncie ogrod W cenie rach. i kabel do pl TV. Hainault bus 247 150 5 min. 2 tyg dep. 2ka £130 1ka £120 Rafal 07856543826. > Hounslow. jedynka w domu z ogrodem. blisko komunikacji i sklepów. tel.07523510272 > Ilford pokoj dwuosobowy do wynajecia,125£ tygodniowo plus depozyt. warunki bardzo dobre, rachunki wliczone.nr tel 07964537030.zapraszam > Luton, Dunstable, LU6 1AF. £1150/mies. 3 bed dom. 3 sypialnie, salon, oddzielna kuchnia, ogrod, garaz. Dostepne od polowy marca. 02088851890, 07436792779, 07436582103 > Morden Pokoj, jedynka do wynajecia na Morden CR4, internet, parking, tylko 2 osoby w mieszkaniu Dzwon Ewa 07427680607 lub Karina 07447650535

05/04/2016 16:47:17

071 > Muswell Hill/Bush Hill Park, N9 9SH Duze ladne studio, £770/ mies. Mieszkanie na 1 pietrze. Podwojna sypialnia, osobna duza kuchnia, lazienka z wanna i wc. Dostepne od 9 kwietnia. 02088851890, 07436582103 > New Barnet, EN5 1QJ , 3 bed Apartment £1500/mies.Mieszkanie posiada 3 podwojne sypialnie, kuchnie z jadalnia , 2 lazienki i taras. Dostepny od 30 kwietnia. 02088851890, 07436792779. > Palmers Green, N22 8NS, Luksusowy dwupoziomowy apartament, 4 bed. £2000/mies. 4 podwojne sypialnie, salon,oddzielna kuchnia, lazienka z wanna, taras. Po remoncie. 02088851890, 07715677401

Wspólna kuchnia, łazienki, ogród. Dostępny od zaraz . 07436582104.

> Wood Green, N17 7QX , Pokoj jedynka £90/tyg. + rachunki za gaz do podzialu z lokatorami. Wspolna kuchnia , lazienka . Dostepna od ZARAZ. 02088851890. > Wynajme pokój dwójke od zaraz dla pary lub dwóch osób. Dom z ogrodem, parkingiem, dostepem do internet. Po wiecej info proszę dzwonic.150 za tydz.+depozyt 07438497727

praca dam

SMS:

81616 KOD: 03

cooltura.co.uk

> Peckham Duzy, jasny pokoj dla dziewczyny- niepalacej. £100 za tydz. Blisko sklepow i zajezdni autobusowej na Peckham. Po wiecej info, proszę dzwonic po 16 07837270480 > Stockwell wynajme miejsce w pokoju dla mężczyzny tel.07940186730 lub 0744840937o po 16-tej > Stockwell. Wynajme miejsce w pokoju we flacie czystym i spokojnym, 5 min. od st.metra, tel.07748348973 po 17.00-tej. > Tottenham, N17 6EE , Pokoj jedynka £95/tyg.+rachunki do podzialu z lokatorami. Wspolna kuchnia , lazienki, ogrod. Dostepna od ZARAZ. 07436792779.

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 70

Hairdresser needed, full time job Bournemouth Please call 07902007458 or email joannahairsalon@ mail.com

Firma Sara-Int Ltd poszukuje księgową. Wymagania: min 1 rok doświadczenia na terenie UK, znajomość VAT, PAI, self-assessment i LTD company. Dobry angielski w mowie i piśmie. Praca na pelen etat. e-mail:renia@ saraint.co.uk tel: 02088463606

> Tottenham Hale, N17 9EZ, 2 bed flat z ogrodem. £1275/mies. Ladne 2 bed flat: 2 podwojne sypialnie, przechodni salon, kuchnia z jadalnia, ogrod. Dostepne od 19 kwietnia. 02088851890, 07715677401.

> Kierowca ciężarówki, przewożenie skipów potrzebny od zaraz! Zapraszamy. Osoby pracowite i uczciwe z podstawowym ang. Praca od pon-sob. 07749112313

> Tottenham/Bruce Grove, N17 6RU , Pokoj jedynka £85/tyg. + rachunki do podzialu z lokatorami. Wspolna kuchnia , lazienki, ogrod. Dostepna od zaraz. 07436792779

> Szukam fryzjera / fryzjerke do salonu kosmetycznego w zachodnim londynie zainteresowane osoby prosze o kontakt z Justyną 07481302602

> Wood Green/Turnpike Lane, N22 6AJ, Bedsit £140/tyg. + rachunki do podziału z lokatorami.

> Poszukuję Przedstawiciela Handlowego działającego na terenie Londynu i okolic. Współpraca

629-MAKIETA 4 68-91.indd 71

05/04/2016 16:47:18

072

OGŁOSZENIA drobne

z polską firmą. Bardzo dobre wynagrodzenia. kontakt@ kadryserwis.pl

> Poszukujemy dziewczyny do pracy na terenie poludniowozachodniego londynu. Praca na zasadzie self employed. Miesieczne wyplaty. Tel. 07405635382.

> Sprzatanie domow prywatnych w pd-zach Londynie. Wymagane: NIN, self-employed, komunikatywny ang. oraz doświadczenie. Płacimy £8.50/h na reke. Kontakt 07827968486

Plastrowanie na wysoki standard 12 lat w UK. Transport, narzędzia, duża ekipa więcej info pod nr. tel.07907929169

> Malarz dekorator Kierowca BCE czyste Angielskie prawko 10lat PN Londyn nie palący bez nałogów . Szukam stałej pracy Tel 07903372967 Janek > Tapeciarz 10 lat doswiadczenia w UK ,posiadam referencje , poszukuje pracy cena / dniówki papier pod malowanie itp Gwarancja tel 07463227169

> Fryzjer / Fryzjerka Damsko meska z doświadczeniem do salonu w wschodnim Londynie. 07746962153

> Praca dla doswiadczonej fryzjerki damsko-meskiej, wschodni Londyn, po wiecej info dzwon 07746962153

> Avon - zostań konsult na super zasadach, od zaraz I bez ryzyka! Potrzeb wiecej info? Wyslij SMS Avon oddzwonie! Magda 07727062239 www. buyorsellcosmetics.co.uk

> Przyjme szewca do zakladu w londynie. kontak 07590690251 > Praca. remonty. dobud. strychy. kuch. lazienki. Narzędzia / doswiadczenie konieczne! 07827492749 > Poszukuje osob, ktore mialy styczność lub maja, ze sprzedaza bezposrednia lub marketingiem wielopoziomowym Kontakt 07707609041

praca szukam

SMS:

81616 KOD: 04

cooltura.co.uk

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 70

629-MAKIETA 4 68-91.indd 72

> Elektryk z dlugoletnim doświadczeniem zawodowym, instalacje domestic & comercial szukam pracy. Pomogę przy awariach i problemach związanych z prade 07883974669 > Kierowca plus Van Wywrotka 3.5T szuka pracy przewóz materiałów budowlanych itp 07463227169 > Elektryk z brytyjskimi

uprawnieniami szuka pracy. Instalacje, bezpieczniki, przeróbki i usprawnienia, naprawy usterek. Tel. 07726141296

> Plastrowanie szukamy pracy stawiamy na jakość i rzetelność wobec klienta. Własny transport oraz narzędzia. Kamil nr tel07880237803 > Elektryk-Hydraulik z 12 letnim doswiadczeniem w angielskiej firmie z wlasnymi narzedziami i vanem. Certificaty szukam pracy NICEIC i Gas Safety . tel 07707717053 > Informatyk - studia, wieloletnie doświadczenie w serwisie sprzętu komputerowego. Poszukuję zatrudnienia. 07767923426 > Podejme prace jako opiekunka do dzieci. Cena do uzgodnienia. 07424779407 > Plastrarze z doświadczeniem szukają pracy na plaster, tynki, bonding, rendering, hardwall. Wysoka jakość i czystość, własne narzędzia. Jacek 07523550213 > Szukam pracy. Lofty, dachy, konstrukcje dachowe. Tel. 07437013463 .

sprzedam SMS:

81616 KOD: 06

cooltura.co.uk

> Elektryk, plytkarz, ogolnobudowlaniec szuka pracy przy remontach domow instalacjekafelki tel.07498196158 > Ksiegowa szuka pracy; vat, cis, tax return, ltd, partnership, benefity, tax credit, doradztwo. Kontakt tel 07522043231 > Poszukuje pracy w budownictwie lub przy remontach 07404426417 07888805840 Krzysztof > Elektryk 13 lat w UK. Instalacje zgodne z 17 Edition .Fuseboxy. Automatyka HW CH. Certyfikat NICEIC. Referencje. Insurance Policy. Szuka pracy. Pawel 07469234481

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 70

> Zawartosc domu rodzinnego: do stolowego, kuchni, dziecinnego. wysoka jakosc. zapraszamy. zachodni londyn. tel. 07523510272

Na działce prad,woda, blisko kanaliz, gaz. +447984674954

> Sprzedam b tanio 0.5 ha dzialke budowlana z pozwoleniem na budowe, dogodny dojazd (okolo 20 min) do Wroclawia. Na dzialce prad, woda. Blisko kanalizacja, gaz. +447984674954

randka w ciemno SMS:

81616 KOD: 08

cooltura.co.uk

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 70

> Hejka 30 paro letni chłopak wolnego stanu pozna dziewczyne 07874858955 > Londyn 07856596925 szukam pary ulegly bi 176 75 Kingston > Szukam puszystej kobiety do wzajemnych pieszczot ja 43l sms 07598612637 > Szukam normalnej dziewczyny. kawaler 38 lat.07770933889 > Single RC man, London, wishes to hear from lady for friendship and exchanging language lessons. 07811327399

inne SMS:

81616 KOD: 09

cooltura.co.uk

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 70

> Duzy polsko-angielski slownik 2 tomy, nowy. 07523510272 > Bilety na Euro 2016 wszystkie mecze grupowe Polski 07950300756 > Sprzedam tanio 0,5 ha dzialke budowlana z pozwoleniem na budowe. Chelstowek,1 km od Twardogory,20 min do Wroclawia.

> Wynajme pomieszczenie na biznes w salonie w którym znajduje sie fryzjer, solarium oraz kosmetyczka. Salon istnieje 8 lat pod tym samym adresem Leyt 07809214082 > Szukam taniego transportu do polski mam pare duzych rzeczy do zabrania tel 07919016887

05/04/2016 16:47:18

073

629-MAKIETA 4 68-91.indd 73

05/04/2016 16:47:19

074

REKLAMA UsŁugi

zdrowie i uroda zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 70

Polskie Kursy Kosmetyczne, 5 dniowy kurs Stylizacji Paznokci tylko £429, Przedłużania rzęs, Przedłużania, Włosów, MakeUpu – Akredytowane Certyfikaty 0784-920-3526 Szczegóły Na www. BeautyTrainingStudio. co.uk

telewizja satelitarna zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 70

Anteny satelitarne. Montaż, fachowe ustawienie sygnału, akcesoria, Telewizja na kartę, nc+, polsat. 9 letnie doświadczenie Niskie ceny. Mariusz Domaradzki. 07523486296, mariusz-cyfra@wp.pl

Satelitarna Telewizja Najszybsze i najlepsze rozwiązanie wszystkich twoich problemów. Ustawienia, montaż, polskie zestawy TNK Andrzej 07840650509 07423602647

NC+, Polsat – na umowę lub kartę, wymiany dekoderów, dodanie multiroomu, ustawianie anten – to wszystko w punkcie: 60 The Mall, Ealing Broadway W53TA, tel:02088101577, Instalacje:07779631401 Zapraszamy

629-MAKIETA 4 68-91.indd 74

Profesjonalny montaż i ustawienia anten satelitarnych. Sprzedaż całych zestawów oraz akcesoria. Tel 07725977203, 07902002757 Przemysław

komputery serwis zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 70

H-Tech Serwis Komputerowy. Rozwiązywanie wszelkich problemów z Laptopami i PC. Odzyskiwanie Danych, Instalacje, Administracja, Zabezpieczanie Sieci, CCTV. Dojazd do Klienta. Tel.: 07723012148, email: halskyt@yahoo.co.uk www.halskytech.co.uk

transport przewozy, paczki zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 70

Przeprowadzki , wywóz śmieci Londyn i cała Anglia, duży van z windą, profesjonalna obsługa. Przewóz na lotniska, dziewięcioosobowy van. Piotr, 07749174695

Potrzebujesz przewieźć swoje rzeczy? Przeprowadzka już od £25 za jeden kurs. Zadzwoń już teraz, nie wahaj się! Grzegorz-07521004927 Dostępny od rana do późnego wieczora. pojemnosc-14[m3]

usługi różne zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 70

Naprawa: laptop, tablet, konsola, telefon, Zmiana języka, wirusy, przegrzewanie się, wymiana ekranu/ klawiatury, strony www, kamery CCTV, rok gwarancji. Laptop zastępczy dojazd do klienta tel. 07411123340

HL-Computer Service; Profesjonalne naprawy; Reinstalacja Windows; Usuwanie wirusów; Instalacja Internetu; TechnikInformatyk; Olgierd 07961222932

Architekt rejestrowany w Anglii wykonuje projekty: lofts, extensions. Usługi: Planning Applications and Building Control mob.: 07708696377 stasch@stasch.co.uk

Architekt z uprawnieniami, wieloletnia praktyka, specjalizacja konserwacja zabytków, wszelkie prace architektoniczne, kontakt: 0790 3034463; szymon@dylewski. fsnet.co.uk

Pomoc Prawna Związana Z Wypadkami: -Komunikacyjnymi -W Miejscu Pracy -W Miejscu Publicznym -Pomagamy załatwić sprawy związane z ubezpieczeniem i polisą -Holujemy pojazdy z miejsca wypadku Tel 02089983076 e-mail info@ ukprestigeclaims.co.uk

Rozliczenia podatkowe, rejestracja i rozliczenia Self employed. Working Tax Credit, Child Tax Credit. Pomoc w benefitach. Kontakt 07475957191

Programy do invoiców, kontroli kosztów, rozliczania pracowników, sprzedaż, magazyn, inne na zamówienie. Windows / Apple / iPhone / Android. Oraz wszelkie usługi komputerowe, strony WWW. 077-8352-4096 Stargor.com

Profesjonalne sesje fotograficzne: fotografia noworodkowa, dziecięca, rodzinna i okolicznościowa. Zapraszam na moja stronę www. fairyworldphotography.co.uk Super niskie ceny. Zapraszam 07736217120

£1

05/04/2016 16:47:19

075

629-MAKIETA 4 68-91.indd 75

05/04/2016 16:47:21

076

OGŁOSZENIA TRANSPORT + motoryzacja

Zadzwoń i zapytaj

O OGŁOSZENIE

RAMKOWE 020 8846 3614

629-MAKIETA 4 68-91.indd 76

05/04/2016 16:47:23

077

629-MAKIETA 4 68-91.indd 77

05/04/2016 16:47:24

078

OGŁOSZENIA SKUP ZŁOMU

629-MAKIETA 4 68-91.indd 78

05/04/2016 16:47:26

079

629-MAKIETA 4 68-91.indd 79

05/04/2016 16:47:28

Celebryci

080

OGŁOSZENIA wywóz śmieci

629-MAKIETA 4 68-91.indd 80

05/04/2016 16:47:29

081

629-MAKIETA 4 68-91.indd 81

05/04/2016 16:47:31

629-MAKIETA 4 68-91.indd 82

05/04/2016 16:47:33

083

629-MAKIETA 4 68-91.indd 83

05/04/2016 16:47:35

084

CAFÉ COOLTURA wasze imprezy

629-MAKIETA 4 68-91.indd 84

05/04/2016 16:47:38

085

629-MAKIETA 4 68-91.indd 85

05/04/2016 16:47:40

086

REKLAMA BUDOWNICTWO

629-MAKIETA 4 68-91.indd 86

05/04/2016 16:47:42

087

629-MAKIETA 4 68-91.indd 87

05/04/2016 16:47:44

088

OGŁOSZENIA BUDOWNICTWO

629-MAKIETA 4 68-91.indd 88

05/04/2016 16:47:45

089

629-MAKIETA 4 68-91.indd 89

05/04/2016 16:47:46

090

629-MAKIETA 4 68-91.indd 90

05/04/2016 16:47:49

091

629-MAKIETA 4 68-91.indd 91

05/04/2016 16:47:51

Fot. PAP/EPA, Tim Keeton Editorial

092

SPORT Piłka nożna + Rajdy

Zawodnik Leicester, lidera Premier League, Wes Morgan (pierwszy z lewej) celebruje strzelenie zwycięskiego gola w meczu przeciwko Southampton

Leicester na kursie mistrzowskim Prowadzący w tabeli angielskiej ekstraklasy piłkarze Leicester City pokonali FC Southamtpon 1:0 i sześć kolejek przed zakończeniem rozgrywek do siedmiu punktów powiększyli przewagę nad drugim Tottenhamem Hotspur.

Gola na wagę 20. w sezonie zwycięstwa zdobył dla „Lisów” jamajski obrońca Wes Morgan. To jego pierwsze trafienie w bieżących rozgrywkach. Lider, którego rezerwowym był Marcin Wasilewski, wygrał czwarte z kolei spotkanie w najskromniejszych możliwych rozmiarach. W trzech poprzednich kolejkach po 1:0 pokonał Watford, Newcastle United i Crystal Palace. Przed rozpoczęciem meczu 32 071 widzów na King Power Stadium mogło liczyć na darmowe piwo i donaty. Nie dlatego jednak, że klub jest blisko pierwszego w historii mistrzostwa Anglii, ale z powodu przypadających na ubiegły poniedziałek urodzin pochodzącego 629-MAKIETA 5 92-100.indd 92

z Tajlandii właściciela Vichaia Srivaddhanaprabhy. Później o dobry nastrój fanów zatroszczył się kapitan Morgan, który strzałem głową w 38. minucie uzyskał jedynego gola, znacznie przybliżający uchodzący przed sezonem za ligowego Kopciuszka zespół do tytułu. „WOW, wystarczy tylko WOW” – napisał po końcowym gwizdku na Twitterze były reprezentant Anglii Gary Lineker, który w latach 1978-85 występował w drużynie z Leicester. – Czyste konto, trzy punkty, krok po kroku zmierzamy do celu. To fantastyczne, bo wiedziałem, jak trudne zadanie czeka nas w pojedynku z Southamp-

tonem. Powiedziałem zawodnikom, że prezes ma urodziny i przydałby się specjalny prezent z naszej strony. Nasz sen trwa, ale gdy się walczy, to można osiągnąć wszystko. Możemy śnić dalej, ale przy tym zachować spokój i mocno stąpać po ziemi – przyznał włoski trener lidera Claudio Ranieri. Jego piłkarze wykorzystali okazję, by odskoczyć od Tottenhamu Hotspur, który zremisował na wyjeździe z Liverpoolem 1:1. Obecnie dystans między nimi wzrósł do siedmiu punktów. Z remisu niezadowoleni byli też gospodarze, którzy ugrzęźli w środku tabeli. – Triumf w Lidze Europejskiej to najlepsza, o ile nie jedyna, możliwość, by uratować sezon – napisał „The Telegraph”. Liverpool prowadził po golu Brazylijczyka Philippe Coutinho, ale w drugiej połowie oddał inicjatywę „Kogutom”, którym remis zapewnił niezawodny ostatnio Harry Kane. Dzięki 22. bramce nie tylko do trzech powiększył przewagę nad Jamiem Vardym w klasyfikacji strzelców, ale i ustanowił klubowy rekord goli w sezonie. Do tej pory po 21 zdobyli Teddy Sheringham (1993), Walijczyk Gareth Bale (2013) i przed rokiem... Kane. – Jesteśmy rozczarowani. Chcieliśmy wygrać i zwiększyć presję na Leicester – przyznał Kane. Zamiast gonić lidera, Spurs muszą oglądać się z niepokojem za siebie, gdyż do czterech punktów stratę do nich zmniejszył inny stołeczny zespół – Arsenal. „Kanonierzy” pokonali Watford 4:0 i mają 58 pkt, ale do rozegrania mecz zaległy. W podobnej sytuacji jest czwarty Manchester City – 54 pkt. „The Citizens” pokonali na wyjeździe 4:0 AFC Bournemouth, z Arturem Borucem w bramce. Udany powrót po trzymiesięcznej przerwie spowodowanej kontuzją zanotował Kevin De Bruyne. Belg zdobył jedną z bramek. Wcześniej do siatki trafił Brazylijczyk Fernando, później – Argentyńczyk Sergio Aguero, a wynik w końcówce ustalił Serb Aleksandar Kolarov. Inny polski bramkarz Łukasz Fabiański i jego Swansea City są coraz bliżej zapewnienia sobie utrzymania w Premier League. „Łabędzie” zremisowały na wyjeździe ze Stoke City 2:2, choć przegrywały 0:2 do 68. minuty. Mają już 10 punktów przewagi nad strefą spadkową. « 05/04/2016 16:48:35

093

Robert Potyra na starcie

Sukcesy polskich rajdowców w Lydden Hill

W wielkanocny weekend odbyła się łączona runda brytyjskich i belgijskich mistrzostw w rallycrossie. Tym razem kierowcy ścigali się na torze Lydden Hill w hrabstwie Kent. Na starcie stanęło ponad 120 kierowców w różnych klasach. Na starcie nie zabrakło również Polaków. Tym razem wystartowało ich aż 5. Do 4 zgłoszonej do całych mistrzostw (Potyra, Wielgosz, Frask i Łabędz), dołączył Mariusz Mehlberg. Potyra przyjechał na zawody jako lider w punktacji w klasie Hot Hatch po wygranej na Croft. Do biegu finałowego startował z pole position w kwalifikacjach zajmując odpowiednio czwarte, pierwsze i czwarte.Na koniec zawodów plasując się na pozycji numer 2. Tym samym umocnił się na pozycji lidera w klasie. Nad drugim zawodnikiem ma 8 punktów przewagi. Wielgosz pewnie zwyciężył na Lydden Hill. Doświadczenie, które zdobył 629-MAKIETA 5 92-100.indd 93

przez kilka lat startów nadal procentuje. Wielgosz pewnie prowadził od samego początku. Zdobywając pierwsze miejsce przesunął się w klasyfikacji na druga pozycję. Mehlberg, który startuje w wybranych rundach rallycrossu pokazał, że nie zapomniał jak się szybko jeździ. W kwalifikacjach zajmował odpowiednio 1-2-1 jednak po Q3,decyzją sędziów do biegu finałowego musiał startowac z ostaniej linii. Problemem okazały się opony założone w jego aucie. Frask po drugim miejscu w Q1, drugiego biegu kwalifikacyjnego nie zaliczy do najszczęśliwszych. Na jednym z zakrętów urwał koło i tym samym biegu nie ukończył. Reanimacja auta Fraska trwała dość długo i na bieg finałowy Frask mógł stawić się wraz z innymi. W finale Frask zajął szóste miejsce. Łabędz w swoich pierwszych startach w rallycrossie wciąż uczy się techniki jazdy jak i samego samochodu i torów.

Jednak w biegu finałowym błysnął znakomitym startem i przez jakiś czas był drugi. Jednak pózniej bardziej doświadczeni koledzy nie dali mu złudzeń i tym samym Łabędz ukończył zawody na siódmej pozycji. Zwycięzcą rundy numer 2 okazał się Dan Rooke w Citroenie DS3, który to po biegach kwalifikacyjnych startował z pierwszej linii. Z tej samej linii startowali Ollie O`Donovan i Kevin Procter. Najlepszym startem mógł pochwalić się O`Donovan. Jednak na czwartym okrążeniu zaczęły się problemy z turbo w jego Focusie i popularny Ollie spadł na 5. pozycję. Rooke po problemach O`Donovana i odpadnięciu największego rywala Proctera spokojnie doprowadzil swoje DS3 z LD Motorsport do mety. Tym samym zostając liderem w punktacji mistrzostw. Kolejne zawody w pierwszy majowy weekend na torze Pembrey w Walii, na które serdecznie zapraszamy. « 05/04/2016 16:48:37

094

SPORT Siatkówka Po meczu powiedzieli:

IBB Polonia zdobywcą Pucharu Anglii

Siatkarze IBB Polonia pokonali Team Northumbria i zdobyli Puchar Anglii. Mecz został rozegrany w Narodowym Centrum Siatkówki w Kettering. W tym sezonie siatkarze z Londynu i Newcastle rywalizowali ze sobą dwa razy. W pierwszym meczu, w Brentford, górą byli gospodarze, czyli IBB Polonia, wygrywając to spotkanie 3:0. Mecz był wielkim świętem siatkówki, bowiem zmagania zawodników oglądało na żywo ponad 400 osób. To rekordowa widownia na meczu ligowym w Anglii. Kolejny mecz odbył się w Newcastle. To spotkanie było zacięte i jego losy ważyły się do końca. Tym razem ekipa IBB Polonia musiała przełknąć

629-MAKIETA 5 92-100.indd 94

gorycz porażki, przegrywając 2:3. Pełen emocji i nagłych zwrotów akcji był również finałowy pojedynek o Puchar Anglii. Do rozstrzygnięcia starcia dwóch najlepszych ekip siatkarskich na Wyspach potrzebny był tie break, w którym stalowymi nerwami wykazali się podopieczni Vangelisa Koutouleasa i to oni cieszyli się ze zwycięstwa. Siatkarzy z Londynu, tradycyjnie już, wspierała grupa kilkudziesięciu fanów z Oficjalnego Klubu Kibica. Team Northumbria – IBB Polonia 2-3 (18:25, 25:22, 25:20, 20:25, 12:15) MVP meczu Phil Smith (IBB Polonia)

Vangelis Koutouleas, trener IBB Polonia: Wygraliśmy i jesteśmy z tego powodu bardzo zadowoleni. Cała nasza praca w tym sezonie była podporządkowana ostatecznym rozstrzygnięciom, czyli finałowi Pucharu Anglii i zdobyciu tytułu Mistrza Anglii. Jedną część planu wykonaliśmy, teraz rozpoczynamy pracę nad częścią drugą. Przed nami mecze w półfinale play off. Zapraszamy wszystkich fanów siatkówki do kibicowania! Bartek Kisielewicz, kapitan IBB Polonia: Wygrana Pucharu Anglii to cudowne uczucie. To mój pierwszy puchar krajowy w siatkarskiej karierze. Mecz był bardzo zacięty, pełen emocji i do końca trzymał w napięciu. Dziękujemy kibicom za doping. Nasi wierni fani byli kolejnym zawodnikiem na parkiecie. To są niesamowici ludzie! Dziękuje też kolegom z drużyny, którzy włożyli w tą wygraną dużo pracy, nie tylko w trakcie meczu, ale również na treningach. Bartek Łuszcz, prezes IBB Polonia: Zdobycie Pucharu Anglii to kolejny krok, jaki wykonaliśmy w tym sezonie, bo przecież wygraliśmy część zasadniczą rozgrywek. Cieszymy się z tego sukcesu, jest on owocem ciężkiej pracy wszystkich ludzi i firm związanych z Polonią, trenerów, zawodników oraz naszych niesamowitych kibiców. Dziękuję wszystkim! Teraz czekają nas bardzo ważne o awans do finałowych spotkań o mistrzostwo Anglii. Przed IBB Polonia mecze w półfinale play off rozrywek siatkarskiej ligi Super 8. Mecze odbędą się 23 i 24 kwietnia w Brentford. Szczegóły i rezerwacja biletów na www.polonia.eventbrite.co.uk. «

05/04/2016 16:48:41

095

629-MAKIETA 5 92-100.indd 95

05/04/2016 16:48:42

096

ROZRYWKA Krzy偶贸wka + Horoskop

629-MAKIETA 5 92-100.indd 96

05/04/2016 16:48:43

097 BARAN

LEW

STRZELEC

Planetarny klimat będzie Ci wyraźnie służył. Będziesz wiódł bogate życie towarzyskie. Zostaniesz okrzyknięty gwiazdą niejednego spotkania! Nawiążesz nowe, ciekawe i dobrze rokujące znajomości. Kto wie, być może któraś z nich przerodzi się w coś poważniejszego?

Najbliższe dni okażą się spokojne, bez większych niespodzianek. Na wszystko znajdziesz czas. Będziesz zrelaksowany, zapragniesz nadgonić zaległości rodzinne i towarzyskie. Wykorzystaj te dni dobrze, bo nieprędko możesz liczyć na tyle chwil luzu.

Drobne kłopoty i nieporozumienia domowe mogą wpłynąć negatywnie na Twoją pracę. Możesz mieć problemy ze skupieniem się na najprostszych czynnościach. Pamiętaj, że masz wokół siebie życzliwych ludzi. Pewna osoba czeka na sygnał od Ciebie, że jesteś gotowy na jej pomoc.

BYK

PANNA

KOZIOROŻEC

Wydarzenia najbliższych dni będą początkiem zmian na lepsze. Możesz otrzymać propozycję awansu lub lepszej pracy, coś ciekawego wydarzy się także w sprawach sercowych. Nie bój się odważnych decyzji. Dzięki nim, możesz osiągnąć prawdziwe szczęście i spełnienie.

Twoi bliscy będą próbowali wpływać na Twoje życie, podejmować za Ciebie decyzje, ponieważ wydawać im się będzie, że lepiej wiedzą, co jest dla Ciebie dobre. Nie pozwól im na to! Ty sam powinieneś decydować o swojej przyszłości. Uwierz w swoje możliwości i mądrość.

Karuzela wydarzeń bardzo teraz przyśpieszy. Na głowę spadnie Ci wiele spraw do załatwienia na już. Musisz działać szybko i skutecznie, ponieważ zrobienie zaległości jest bardzo niewskazane. Możliwe kłopoty zdrowotne, ale nie będziesz miał teraz do nich głowy.

BLIŹNIĘTA

WAGA

WODNIK

Jeśli pragniesz rozwijać się zarówno pod względem duchowym, jak i w sprawach zawodowych oraz materialnych, musisz zacząć wreszcie patrzeć przed siebie, zamiast wstecz. Zdobądź się na ryzyko, podejmij się nowych wyzwań, a poczujesz jak bardzo będzie to oczyszczające doświadczenie.

Najbliższym dniom może towarzyszyć nerwowość. Staniesz się rozdrażniony i skory do zatargów. Nie próbuj na siłę ich rozwiązywać. Przeczekaj ten czas, unikając konfliktów, czy dyskusji. Nie angażuj się w spotkania, zebrania czy pogaduchy na korytarzu w pracy.

Aby móc w pełni cieszyć się dobrym zdrowiem, będziesz musiał więcej czasu i energii poświęcić na ćwiczenia fizyczne i trening umysłowy. Dobrym pomysłem byłoby połączenie obu tych rzeczy. Spróbuj czegoś nowego! Służyć Ci będzie trening jogi, tai-chi czy sundao.

RAK

SKORPION

RYBY

Jesteś osobą otwartą na potrzeby innych osób, skory do pomocy i wsparcia. Niestety w Twoim otoczeniu jest osoba, która często Cię wykorzystuje. Jesteś w stosunku do niej zbyt taktowny i łatwowierny. Rozejrzyj się, zacznij bardziej szanować swoje siły, a i inni Ciebie będą szanować.

Życia sercowego można Ci będzie pozazdrościć. W stałych związkach nastąpi wybuch uczuć. Oboje upewnicie się o Waszej wzajemnej miłości. Koniecznie zafundujcie sobie wspólny wyjazd. Jeżeli jesteś samotny będziesz dużo romansować i flirtować, ale niezobowiązująco.

Budząca się do życia wiosna sprawi, że staniesz się energiczny i wesoły. To Ty będziesz teraz duszą towarzystwa. Wpadniesz na wiele ciekawych pomysłów lub zupełnie niespodziewanie dla siebie i otoczenia znajdziesz niekonwencjonalne rozwiązanie trudnej sprawy.

(21.03–20.04)

(21.04–20.05)

(21.05–21.06)

(22.06–22.07)

629-MAKIETA 5 92-100.indd 97

(23.07–22.08)

(23.08–22.09)

(23.09–22.10)

(23.10–21.11)

(22.11–21.12)

(22.12–19.01)

(20.01–18.02)

(19.02–20.03)

05/04/2016 16:48:44

629-MAKIETA 5 92-100.indd 98

05/04/2016 16:48:45

629-MAKIETA 5 92-100.indd 99

05/04/2016 16:48:48

629-MAKIETA 5 92-100.indd 100

05/04/2016 16:48:49