Cooltura Issuu 648

cooltura.co.uk

ICA N W O SZACH ci ię m a p u k h polskic w lotnikó

648-COVER.indd 2

20 sierpnia 2016

34 (648)

T BREXI ię może s ć opóźni

16/08/2016 16:06:34

648-MAKIETA 1 01-23.indd 2

16/08/2016 17:00:59

648-MAKIETA 1 01-23.indd 3

16/08/2016 17:01:01

W NUMERZE 648.

POLISH WEEKLY

MAGAZINE

Unit 8, Odeon Parade 480 London Road, Isleworth, TW7 4RL GODZINY OTWARCIA: 9.00 – 17.00 TEL: 020 8846 3615 FAX: 020 8741 9490 www.cooltura.co.uk, info@cooltura.co.uk REDAKTOR NACZELNY

KORDIAN KLACZYŃSKI kordian@cooltura.co.uk, wew. 256 Z-CA REDAKTORA NACZELNEGO

PIOTR DOBRONIAK dobroniak@cooltura.co.uk, wew. 261 DZIENNIKARZE

008

SYLWIA MILAN sylwia@cooltura.co.uk MARCIN URBAN, wew. 248 m.urban@cooltura.co.uk DARIUSZ A. ZELLER darek@cooltura.co.uk, wew. 255 DZIAŁ GRAFICZNY wew. 260 AGATA OLEWIŃSKA agata@cooltura.co.uk TOMEK WOŹNICZKA sergei@cooltura.co.uk TOMEK WALĘCIUK tomasz.waleciuk@cooltura.co.uk WSPÓŁPRACOWNICY

TOMASZ BOREJZA / PRZEMYSŁAW ĆWIK / MAŁGORZATA DEMETRIOU / MAGDALENA GIGNAL / PIOTR GULBICKI / SERGIUSZ HIERONIMCZAK / MATEUSZ MADEJSKI / ŁUKASZ MARCZEWSKI / ANNA PAWLETA / MARCIN SZCZEPAŃSKI / PIOTR URBANIK / TOMASZ WILCZKIEWICZ / KAROLINA ZAGRODNA / RADOSŁAW ZAPAŁOWSKI KOREKTA

BEATA TOMCZYK beata@cooltura.co.uk MARKETING I REKLAMA

marketing@cooltura.co.uk DYREKTOR MARKETINGU I REKLAMY

KRZYSZTOF CHOWANIEC kc@cooltura.co.uk, wew. 244 WICEDYREKTOR MARKETINGU I REKLAMY

JOANNA ROŻEK joanna@cooltura.co.uk, wew. 246

012 006 W OBIEKTYWIE 008 NA WYSPACH 014 PRZEGLĄD PRASY BRYTYJSKIEJ 022 PRAWO 024 TEMAT NUMERU Pochówki w przydomowym ogrodzie

030 KOMENTARZ TYGODNIA Głos Unii

032 FELIETON Panu Bogu coś tam, a diabłowi coś tam

034 WSPOMNIENIE Śp. kardynał Franciszek Macharski

035 DZIEJE SIĘ Our Lady of Walsingham

036 PULS POLONII Naklejka z szachownicą ku pamięci polskich lotników walczących w bitwie o Anglię

038 ROCZNICA Święto Żołnierza

648-MAKIETA 1 01-23.indd 4

092 040 O TYM SIĘ MÓWI

SPECJALIŚCI ds. MARKETINGU I REKLAMY

EWA SUŁKOWSKA-LEŚNIARA ewa@cooltura.co.uk wew. 245 EWA MROCZEK e.mroczek@cooltura.co.uk, wew. 250 MAŁGORZATA SAS m.sas@cooltura.co.uk, wew. 263 GRZEGORZ URBANEK g.urbanek@cooltura.co.uk DZIAŁ OGŁOSZEŃ I PRENUMERATA

Doping genowy to już nie science-

EWA SUŁKOWSKA-LEŚNIARA ewa@cooltura.co.uk 0208 846 3614

fiction

042 TRANSPORT 044 CAFÉ COOLTURA Nadchodzące wydarzenia

056 MUZYKA 058 KSIĘGARNIA 060 GUEST ROOM Twórczość naszych

KSIĘGOWOŚĆ

RADOSŁAW STASZEWSKI radek@cooltura.co.uk KATARZYNA CEGIEŁKA kate@cooltura.co.uk DYSTRYBUCJA distribution@cooltura.co.uk WYDAWCA Sara-Int Ltd. ISSN 1743-8489

Poglądy zawarte w felietonach i listach do redakcji są osobistymi przekonaniami ich autorów i nie zawsze pokrywają się z przekonaniami redakcji Cooltury. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń.

Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych i zastrzega sobie prawo do skracania i przeredagowania tekstów. Publikowanie zamieszczonych tekstów i zdjęć bez zgody redakcji jest niezgodne z prawem. Strony depeszowe redagowane są w oparciu o materiały Polskiej Agencji Prasowej.

Okładka: TOMEK WOŹNICZKA

czytelników

062 WIELKA BRYTANIA OD KUCHNI Rutabaga w piklach

064 ZDROWIE I URODA Magia życia zawarta w witaminach i minerałach

070 OGŁOSZENIA DROBNE 092 SPORT 096 KRZYŻÓWKA 097 HOROSKOP

coolturamagazine

#coolturaUK

issuu.com/cooltura

tablet / smartfon

16/08/2016 17:01:05

648-MAKIETA 1 01-23.indd 5

16/08/2016 17:01:07

006

Zdjęcie tygodnia Taki jest Londyn

Muzyka u Szekspira Irlandzka wokalistka Roisin Murphy wystąpiła 15 sierpnia w Shakespeare’s Globe w Londynie. Był to pierwszy w historii tego najsłynniejszego szekspirowskiego teatru koncert współczesnej muzyki.

648-MAKIETA 1 01-23.indd 6

16/08/2016 17:01:11

Fot. Matthew Baker/Getty Images 648-MAKIETA 1 01-23.indd 7

16/08/2016 17:01:16

008

WIADOMOŚCI NA WYSPACH

Ekwador zgodził się na przesłuchanie Assange'a Fot. PAP/EPA/Facundo Arrizabalaga

»

Władze Ekwadoru zgodziły się, by prokuratorzy ze Szwecji przesłuchali Juliana Assange'a na terenie ekwadorskiej ambasady w Londynie, gdzie założyciel WikiLeaks przebywa od 2011 roku – poinformowała rzeczniczka szwedzkiej prokuratury.

Dokładny termin przesłuchania w sprawie gwałtu dopiero zostanie ustalony. O możliwość rozmowy z Australijczykiem szwedzkie władze starały się od ponad roku. Pierwszy wniosek w tej sprawie Ekwador odrzucił ze względów formalnych.

Pozostałe zarzuty postawione Assange'owi, które dotyczyły napaści seksualnej, przedawniły się latem 2015 roku – przypomina agencja dpa.

Assange przebywa piąty rok w ambasadzie Ekwadoru w Londynie, gdzie schronił się przed zatrzymaniem na podstawie nakazu aresztowania wystawionego przez Szwecję w ramach śledztwa po skardze złożonej przez Szwedkę o gwałt w 2010 roku. Jeśli opuści ambasadę, zostanie natychmiast zatrzymany przez brytyjską policję i odesłany do Szwecji.

Twórca demaskatorskiego portalu złożył apelację od decyzji szwedzkiego

Zdjęcie archiwalne z 19 sierpnia 2012 r.: Julian Assange na balkonie ambasady Ekwadoru w Londynie

sądu, który podtrzymał nakaz aresztowania – poinformował prawnik Assange'a.

Sąd w Sztokholmie uznał w maju, że „Julian Assange wciąż jest podejrzany o gwałt (...) i istnieje ryzyko, że ucieknie lub w ten czy inny sposób uniknie procesu”.

Stawiane mu w Szwecji zarzuty Assange określa jako bezpodstawne i uważa, że kraj ten wydałby go USA

w związku z ujawnionymi na portalu WikiLeaks tajnymi dokumentami amerykańskimi, w tym materiałami na temat operacji wojskowych w Iraku i Afganistanie oraz korespondencją placówek dyplomatycznych z Departamentem Stanu USA, za co – jak uważa – groziłoby mu długoletnie więzienie bądź nawet kara śmierci. «

Pozytywne skutki picia alkoholu?

»

Organizacja Campaign for Real Ale (Camra) przeprowadziła badania, z których wynika, że mało kto przejmuje się ostrzeżeniami o zgubnych skutkach picia alkoholu. W zamian za to proponują więc, żeby polityka informacyjna obejmowała również korzyści wynikające z umiarkowanego spożywania dobrych jakościowo trunków.

Badania przeprowadzone na próbie ponad 2 tys. dorosłych respondentów pokazują, że większość pytanych nie zgadza się z informacjami ostrzegającymi przed piciem oraz podkreśla, 648-MAKIETA 1 01-23.indd 8

że zasady powinny być dokładnie takie same dla mężczyzn i kobiet. Dodatkowo respondenci uważają, że picie w umiarkowanym zakresie może być częścią zdrowego stylu życia.

To dlatego Camra zwróciła się do Ministerstwa Zdrowia z wnioskiem o zmianę polityki informacyjnej dotyczącej spożywania alkoholu. Obecne zasady skupiają się na straszeniu społeczeństwa i pokazywaniu zgubnych skutków nadużywania wyskokowych trunków.

– Jeśli rząd chciałby, żeby ludzie poważnie traktowali publikowane przez

nich wytyczne, powinien podejść do sprawy bardziej realistycznie. Obecnie większym zagrożeniem jest, że ludzie po prostu ignorują te zasady, bo są nieprzystające do rzeczywistości – uważa prezes Camry, Colin Valentine.

Nowe wskazówki miałyby między innymi chwalić spożywanie rozsądnych ilości alkoholu i fakt, że służy to poprawie nastroju. Mają również podkreślić, że w przypadku chorób układu krążenia i niektórych rodzajów nowotworów, alkohol może mieć znaczenie lecznicze. « 16/08/2016 17:01:18

009

648-MAKIETA 1 01-23.indd 9

16/08/2016 17:01:20

010

WIADOMOŚCI NA WYSPACH

Kolejarze wrócili do rozmów Acas, brytyjska organizacja rządowa odpowiedzialna za rozwiązywanie sporów pomiędzy pracodawcami i związkami zawodowymi, poinformowała o osiągnięciu porozumienia ws. zawieszenia strajku na liniach kolejowych Southern w południowej Anglii.

Jakub Krupa, PAP

»

Strajk konduktorów zrzeszonych w Krajowym Związku Robotników Kolejowych, Morskich i Transportu (RMT) sprawił, że Southern, największy przewoźnik w południowo-wschodniej Anglii, którego pociągi obsługują między innymi lotniska w Brighton i port lotniczy Gatwick, realizował w tym czasie zaledwie około 60 proc. rozkładowych połączeń. W efekcie nawet do 300 tys. osób miało problemy z codziennym dotarciem do pracy i domu.

Władze związkowe poinformowały w zeszłym tygodniu o zawieszeniu strajku i wznowieniu normalnego systemu zmianowego od godziny 22.

Southern ogłosiło jednak, że w czwartek pociągi wciąż będą jeździły przez większość dnia według strajkowego rozkładu jazdy; normalny rozkład powinien zostać przywrócony w pełni w piątek. Środowa decyzja związana jest ze zgodą obu stron na powrót do dalszych negocjacji w ramach trwającego sporu o rolę konduktorów w nowych składach, które Southern zamierza

648-MAKIETA 1 01-23.indd 10

wprowadzić na tory w najbliższych miesiącach.

Właściciel Southern, Govia Thameslink Railway (GTR) chce, aby w nowych pociągach wykorzystujących monitoring wizyjny otwieraniem i zamykaniem drzwi wagonów zajmowali się sami maszyniści. Do tej pory należało to do obowiązków konduktorów.

Według RMT Southern chce zwiększyć liczbę pociągów obsługiwanych tylko przez maszynistę, co w opinii związku zmniejszy bezpieczeństwo pasażerów, o które do tej pory dbali konduktorzy. GTR tłumaczy, że brak wymogu jednoczesnej obecności maszynistów i konduktorów zmniejszy z kolei liczbę połączeń kolejowych odwoływanych ze względu na braki kadrowe.

Sekretarz generalny RMT Mick Cash napisał w liście do związkowców, że otrzymał zapewnienie o powrocie do rozmów „bez żadnych warunków ze strony przewoźnika”. „Chciałbym podziękować za wasze wsparcie dla współpracowników podczas tego sporu, a także odwagę, siłę

i jedność, jakie wykazaliście podczas tego trudnego dla wszystkich czasu” – podkreślił.

Brytyjska premier Theresa May potępiła strajk, podkreślając, że jest „głęboko zawiedziona” decyzją związkowców o odejściu od pracy.

Z kolei burmistrz Londynu Sadiq Khan podkreślił, że RMT „po raz kolejny udowodniło, że nie jest w stanie skutecznie zarządzać siecią połączeń Southern”, i wezwał do przekazania jego licencji w ręce Transport for London, firmy zarządzającej komunikacją miejską w brytyjskiej stolicy.

Według szacunków opublikowanych przez gazetę „Evening Standard”, strajk i związane z nim niedogodności dla pasażerów przynosiły nawet 20 milionów funtów strat dziennie dla londyńskiej gospodarki ze względu na problemy dojazdowe wielu osób, które mieszkają poza Londynem, ale dojeżdżają do stolicy do pracy.

Brytyjskie koleje zostały sprywatyzowane w 1993 roku i są zarządzane przez kilkunastu prywatnych przewoźników na podstawie udzielonych im przez rząd licencji. «

16/08/2016 17:01:21

011

648-MAKIETA 1 01-23.indd 11

16/08/2016 17:01:23

Fot. PAP/EPA/Andy Rain

012

WIADOMOŚCI NA wyspach

Samochód Lennona trafi pod młotek Należący kiedyś do Johna Lennona Austin Princess Limousine Hearse jest czyszczony przez wystawieniem go na aukcję Sotheby w Londynie. Zdaniem ekspertów, samochód, uwieczniony przez Lennona i Yoko Ono w filmie „Imagine” z 1972 roku, może osiągnąć cenę nawet 300 tys. euro. Pojazd trafi pod młotek 7 września.

Anulowane przepustki na lotnisko

»

Brytyjska telewizja Sky News poinformowała, że 300 przepustek bezpieczeństwa należących do pracowników firmy cateringowej Sodexo, działającej na londyńskim lotnisku Heathrow, zostało anulowanych ze względu na podejrzenie nadużyć przy ich wydawaniu.

Sodexo poinformowało, że decyzja o anulowaniu przepustek nie wiąże się z bezpośrednim zagrożeniem, ale jest wynikiem trwającego śledztwa londyń648-MAKIETA 1 01-23.indd 12

skiej policji w tej sprawie. Według Sky News, funkcjonariusze aresztowali dwie młode kobiety, które miały być zaangażowane w ten proceder.

Szczegóły incydentu nie zostały ujawnione, ale według Sky News śledztwo nie dotyczy nielegalnego kopiowania lub sprzedaży przepustek.

Cytowany przez telewizję Kevin Hurley, były dyrektor ds. zwalczania terroryzmu w policji londyńskiego City, podkreślił, że przepustki mogłyby być uży-

wane do „podejrzenia z bliska potencjalnie wartościowych rejonów lotniska, jak rejon cargo”.

– To potencjalnie poważne naruszenie przepisów bezpieczeństwa lotniska – zaznaczył.

Władze lotniska Heathrow odmówiły komentarza na temat szczegółów śledztwa, ale dodały, że bezpieczeństwo pasażerów jest „kluczowe” i "podjęte zostały niezbędne kroki" w celu rozwiązania problemu. « 16/08/2016 17:01:24

013 Ukraińcy przekazują Brytyjczykom informacje o Rosji

»

Służby specjalne Ukrainy przekazują brytyjskiej armii informacje o przebiegu konfliktu na wschodzie Ukrainy i szczegółach operacji podejmowanych przez Rosję. Sprawę ujawnił dziennik „The Times”.

Według gazety, doświadczona grupa wojskowych odwiedziła w ubiegłym miesiącu Wielką Brytanię, aby odbyć serię spotkań, dotyczących działań rosyjskiej armii na wschodzie Ukrainy, w tym użycia broni radioelektronicznej, aktów sabotażu i dezinformacji w mediach społecznościowych.

Cytowane przez dziennik źródło w brytyjskiej armii oceniło, że doświadczenia Ukraińców od czasu inwazji na Krym w 2014 roku stanowią wzór „trzeciej wojny światowej w małej skali”, zwracając uwagę na użycie nowych technologii i taktykę wojny hybrydowej.

Wielka Brytania otwarcie wspiera Ukrainę prowadząc podstawowe szkolenia z zakresu obsługi broni dla ukraińskich żołnierzy, zaangażowanych w konflikt na wschodzie kraju. „The Times” poinformował także, że z wewnętrznej analizy brytyjskiego ministerstwa obrony wynika, że rosyjska armia jest „znacząco silniejsza” od brytyjskiej, w szczególności dzięki umiejętności użycia nowych technologii do zakłócania fal radiowych, wyłączania sygnału GPS i unieruchamiania dronów.

Według raportu, prezydent Władimir Putin miał także „przekształcić informację w narzędzie wojskowe”, prowadząc szeroko zakrojone operacje dezinformacyjne i propagandowe w mediach społecznościowych, aby „szerzyć strach i chaos”.

Gazeta cytuje ukraińskiego oficera,

który miał uczestniczyć w spotkaniu i podkreślił, że „przygotowywaliśmy się na trzecią wojnę światową i nuklearną apokalipsę, ale czasy się zmieniły – uderzenia w głąb kraju mogą być dokonywane za pomocą informacji i rosyjskiej propagandy”. Jak dodał, NATO może skutecznie odeprzeć te działania, ale „na razie nie jest na to gotowe”.

W odpowiedzi na publikację gazety, konserwatywny poseł Julian Lewis, który przewodniczy komisji obrony parlamentu, zaapelował do rządu o podniesienie wydatków na obronność z obecnego, rekomendowanego przez NATO poziomu 2 proc. PKB, do 3 proc. PKB. Według „Timesa” w opisywanych spotkaniach brali udział także oficerowie innych państw członkowskich NATO i spodziewane są podobne spotkania w przyszłości. «

Fot. Shaun Botterill/Getty Images

Tajemnicze zatrucie tenisistki

648-MAKIETA 1 01-23.indd 13

Brytyjska policja rozpoczęła śledztwo ws. wycofania się z tegorocznego Wimbledonu brytyjskiej tenisistki Gabrielli Taylor, która musiała poddać ćwierćfinałowy mecz turnieju juniorek z powodu zatrucia pokarmowego.

18-letnia Taylor, która zajmuje 381. miejsce w światowym rankingu WTA, skreczowała na początku drugiego seta, przegrywając z rozstawioną z numerem piątym Amerykanką Kaylą Day 4:6, 1:1.

Po poddaniu meczu zawodniczka trafiła na kilka dni na oddział intensywnej terapii szpitala w Southampton, jej życie było zagrożone. Jako powód zatrucia została zidentyfikowana choroba pochodzenia zwierzęcego – leptospiroza, która uszkadza wątrobę i nerki. Obecnie Taylor jest w trakcie rehabilitacji. Wznowiła już także treningi.

Policyjne śledztwo prowadzone jest pod kątem „działania z intencją spowodowania zagrożenia życia lub ciężkiego uszkodzenia zdrowia”. Szczegóły nie są jednak znane.

All England Lawn Tennis Club, organizator wielkoszlemowego turnieju, poinformował, że nie jest stroną postępowania, a zawodniczka nie korzystała z usług cateringowych na terenie kortów.

16/08/2016 17:01:26

014

WIADOMOŚCI Prasa na Wyspach

Specjaliści od rozwodów Wiedzą, jak się nie rozwodzić.

Przygotowała: Sylwia Milan Źródło: Daily Mail

»

Prawnicy, Janet Clegg i Hilary Brown Wilkinson, od dziesiątek lat zajmują się prowadzeniem spraw rozwodowych. – Doskonale orientujemy się w problemach małżeństw. Pomogliśmy setkom ludzi poradzić sobie z chaosem, jaki pojawia się w momencie rozpadu relacji – mówią.

W Wielkiej Brytanii około 42 proc. ślubów kończy się rozwodem. Większość to pary w wieku od 50 do 64 lat, nie brakuje też osób dużo młodszych.

W Anglii i Walii w 2012 roku odbyło się 13 rozwodów co godzinę. W wielu przypadkach dochodzi do niego z poważnych powodów, zwykle przyczyną jest wypalenie lub znudzenie. Dobrzy prawnicy rozumieją nie tylko to, co złego stało się w małżeństwie, ale potrafią znaleźć punkty styczne, które jeszcze łączą dwoje ludzi i pomogą ocalić rozpadający się związek. Oto refleksje pary prawników, specjalistów od rozwodów: 648-MAKIETA 1 01-23.indd 14

Dlaczego słowo „przepraszam” jest tak ważne?

Cudownym lekiem może być samo przebaczenie. Większość ludzi tego nie robi, nie przebaczają i nie zapominają. Kiedy związek się rozpada, są w stanie wypomnieć drugiej stronie detale i szczegóły, które bardzo ich zraniły wiele lat temu. Rada: Słowo ,,przepraszam” może zdziałać cuda, oczyszcza relacje i wywiera bardzo dobry wpływ na związek i złagodzenie wyrządzonych krzywd. Również słowo ,,dziękuję” lub choćby uścisk dłoni za zrobienie zakupów, wysłuchanie problemów z pracy czy przyniesienie kubka kawy do łóżka, może być sposobem na udany związek. Nieważne, jak głębokie są nasze uczucia do siebie, jeżeli zranimy partnera i go za to nie przeprosimy, on na długo to zapamięta.

Problemy z punktualnością

Chroniczne niekontrolowanie czasu 16/08/2016 17:01:27

015 i bycie niepunktualnym, brak samodyscypliny, często odbierane są w związku jako brak szacunku dla partnera. Jeżeli druga osoba jest punktualna, to taka relacja może skończyć się eksplozją lub nawet rozpadem.

Rada: znajdź praktyczne sposoby, by redukować irytację np. podróżujcie osobno na lotnisko lub do restauracji.

Bałaganiarz kontra Czyścioch

Często nie zdajemy sobie sprawy, jak irytujący może być dla osoby uporządkowanej bałagan zostawiony w kuchni czy porozrzucane ubranie w pokoju.

Rada: Słyszeliśmy kiedyś o parze, która podzieliła pomieszczenia swojego mieszkania niewidzialną linią, każde z partnerów miało swoją część o która dbało. To złagodziło konflikt na tyle, że mąż i żona poczuli się usatysfakcjonowani takim rozwiązaniem.

Jak nauczyć się zarządzać konfliktem?

Samo pojawianie się konfliktu nie jest czymś złym w związku. Rozwodzą się raczej małżeństwa, które nie mają sobie już nic do powiedzenia. Często mówią: „Co mam zrobić? Nie mamy nawet ochoty, by się razem pokłócić”.

Rada: Konflikt nie jest zawsze złą sprawą. Jednak powinniśmy pamiętać, jak prowadzić dyskusję i starać się nigdy nie zranić i nie obrażać swojego partnera.

Życie seksualne priorytetem w związku?

Brak seksu w związku może być sygnałem do zakończenia małżeństwa, ale z naszego doświadczenia wynika, że wcale tak nie jest. Obserwowaliśmy wiele konfliktów, które doprowadzały do rozpadu. Były to najczęściej: pieniądze, styl życia, wychowywanie dzieci; jednak problemy z seksem rzadko są przyczyną. Bardziej istotne było to, jak traktują się sami partnerzy i ile mają dla siebie szacunku.

Rada: Nic tak nie zabija pożądania i miłości, jak pogarda czy rozczarowanie w stosunku do partnera.

Nie zakładaj, że miłość pokona wszystko.

Jak pokazują badania przeprowadzone na wielu tysiącach par, około 70 proc. żonatych mężczyzn i około 50 proc. kobiet, będących w małżeństwie, przyznaje się do zdrady. Niektórzy wybaczają tzw. skoki w bok, inni rozwodzą się już po pierwszej zdradzie.

Rada: Nie liczymy na to, że miłość wszystko wybaczy, raczej starajmy się trzymać temperament na wodzy i pozostać wiernym partnerowi. To zapewni nam stałość jego uczuć i długotrwałość naszego związku. « 648-MAKIETA 1 01-23.indd 15

16/08/2016 17:01:28

016

WIADOMOŚCI NA wyspach

Policja pomogła w debiucie literackim Marcin Urban

»

Podpis zdjęcia: PC Paul Davies i Oliver Moran z debiutanckim tomikiem poezji. Fot. Greater Manchester Police Policjanci z Manchesteru tak wzruszyli się wierszami recytowanymi przez zatrzymanego mężczyznę, że pomogli mu wydać tomik poezji.

Cierpiący na chorobę psychiczną Oliver Moran zbiegł z zamkniętego ośrodka terapeutycznego. Po odnalezieniu go przez policyjny patrol, w trakcie jazdy radiowozem, mężczyzna zaczął recytować fragmenty swojej twórczości. Przypadkowo radiowozem kierował posterunkowy Paul Davies, który ma już na koncie, poza licznymi aresztowaniami przestępców, cztery wydane tomiki poezji. Fachowym uchem przysłuchał się więc twórczości Morana i zaoferował mu pomoc w literackim debiucie.

Greater Manchester Police opublikowała zdjęcie posterunkowego Davisa i uśmiechniętego Olivera Morana, trzymającego w ręku swój pierwszy tomik zatytułowany „Out of my mind. The muses of an unlikely poet”. Można go kupić za £5,99 w sklepie internetowym Amazon.

Funt z każdego sprzedanego egzemplarza jest przekazywany na pomoc osobom z chorobami psychicznymi. «

648-MAKIETA 1 01-23.indd 16

16/08/2016 17:01:29

017

648-MAKIETA 1 01-23.indd 17

16/08/2016 17:01:30

018

WIADOMOŚCI NA wyspach

Z biletem z drugiej ręki Pottera nie obejrzysz

»

Fot. PAP/EPA/Andy Rain

Producenci spektaklu „Harry Potter i przeklęte dziecko” nie wpuszczają do teatru osób, które kupiły bilety z drugiej ręki. Nawet jeśli są prawdziwe. Średnio, zawracana jest jedna osoba dziennie. Na rynku wtórnym bilety, które oryginalnie kosztują najwyżej 140 funtów – osiągają cenę nawet ponad 6 tys. funtów. Producenci przeszukują internet i notują wszelkie próby wtórnej sprzedaży. Odsprzedane bilety są automatycznie skreślane. Kasy akceptują tylko wejściówki kupione u autoryzowanych sprzedawców – na stronie Nimax lub ATG. Wtórna sprzedaż nie jest przestępstwem, ale londyńskie teatry i organizatorzy koncertów walczą z konikami, którzy kupują bilety hurtowo, by następnie odsprzedawać je po o wiele wyższych cenach. «

Kolejne próby porwań dzieci

»

W ciągu zaledwie kilku dni na terenie Wielkiej Brytanii doszło do dwóch prób porwania dziecka.

Służby apelują do rodziców o wzmożoną ostrożność. – Przypominajcie pociechom, jak należy zachować się w sytuacji takiego zagrożenia – mówi przedstawiciel policji z Truro.

Do incydentów z udziałem dzieci doszło w Manchesterze oraz Perranporth w Kornwalii. W pierwszym przypadku chodziło o bawiącego się z grupą rówieśników 8-letniego chłopca, w drugim – o 3-letnią dziewczynkę, która wypoczywała wraz z rodzicami na plaży.

W Manchesterze porywaczka zaczepiła przypadkowego chłopca na terenie Chorlton Water Park. Kobieta próbowała odciągnąć 8-latka od grupy bawiących się w chowanego kolegów i zwabić go do swojego samochodu.

648-MAKIETA 1 01-23.indd 18

Obiecywała przy tym, że „jeśli wsiądzie do jej wozu, pokaże mu małe pieski”. Chłopiec zaczął iść z nieznajomą w kierunku zaparkowanej nieopodal szarej Toyoty typu SUV, ale przestraszył się, gdy ta chwyciła go za ręce i zaczęła wciągać do samochodu. 8-latek wezwał na pomoc kolegów i wyrwał się z uścisku porywaczki.

Jak podaje policja, napastniczka była rasy białej – podobnie jak dwóch mężczyzn, którzy siedzieli w Toyocie i na nią czekali. Kobieta nosiła przeciwsłoneczne okulary i czapeczkę.

W Perranporth mężczyzna w stroju żołnierza próbował uprowadzić 3-latkę wprost z plaży, gdzie mała bawiła się z bliskimi. – Podszedł do niej i chwycił ją za rękę. Chciał odciągnąć ją od rodziców. Na szczęście w porę zauważyła to inna plażowiczka, która zagadnęła mężczyznę, pytając, co robi. Ten spaniko-

wał i uciekł – mówi sierż. Marc Sayers z Truro Police. – Mamy też informację, że ten sam mężczyzna był widziany kilka dni wcześniej na innej plaży w tym rejonie. Wtedy również był ubrany jak żołnierz – dodaje policjant.

Osoby odpowiedzialne za próby porwań pozostają na wolności.

W związku z tym służby apelują do rodziców o wzmożoną czujność.

– Prosimy rodziców o ostrożność.

Sezon wakacyjny sprzyja aktywności przestępców, którzy za cel obierają dzieci. Jeśli jesteście świadkami niepokojących wydarzeń, podejrzanego zachowania, skontaktujcie się z nami – mówi Sayers. – Przypominajcie też swoim pociechom, by w sytuacji zagrożenia nie bały się głośno wzywać pomocy, a jeśli poczują się przy nieznajomym niepewnie, powinny uciekać – dodaje. « 16/08/2016 17:01:32

019

648-MAKIETA 1 01-23.indd 19

16/08/2016 17:01:34

020

WIADOMOŚCI Prawo

Brexit może opóźnić się do końca 2019 roku Wyjście Wielkiej Brytanii z UE może zostać odłożone nawet do końca 2019 roku, ponieważ rząd działa zbyt chaotycznie i nie jest gotowy, aby rozpocząć trwający dwa lata proces na początku przyszłego roku. Sprawę opisał „Sunday Times”.

»

Premier Theresa May, która zastąpiła po czerwcowym referendum na stanowisku szefa rządu Davida Camerona, zapowiedziała, że nie uruchomi w tym roku artykułu 50. traktatu UE. Artykuł ten przewiduje możliwość opuszczenia Unii Europejskiej przez państwo członkowskie.

Jednak według „Sunday Timesa”, przedstawiciele brytyjskiego rządu ostrzegli wysoko postawione osoby w londyńskim City, że artykuł zapewne nie zostanie uruchomiony również na początku 2017 roku, ze względu na „chaotyczną sytuację” w rządzie.

– Ministrowie sądzą, że może to zostać odłożone do jesieni 2017 roku – powiedziało gazecie jedno ze źródeł, które rozmawiało na ten temat z dwoma ministrami.

– Nie mają infrastruktury dla ludzi, których muszą zatrudnić. Mówią, że nie wiedzą nawet, jakie pytania powinni zadawać, gdy zaczną oficjalne negocjacje z Europą – przekazał ten informator.

Pytana o te doniesienia rzeczniczka

brytyjskiego rządu odparła, że „premier w sposób jasny zakomunikowała, że priorytetem tego rządu jest przekazanie decyzji Brytyjczyków o wyjściu z UE i uczynienie z Brexitu sukcesu”.

Agencja Reutera komentuje, że choć europejscy przywódcy zgodnie deklarowali, że wyjście Wielkiej Brytanii z Unii nie powinno się przeciągać, to w europejskich stolicach panuje coraz szerzej przekonanie, iż dwuletni okres negocjacji jest zbyt krótki. „Sunday Times” odnotowuje, że dotychczas David Davis, powołany przez May na stanowisko ministra ds. wyjścia z Unii Europejskiej, zatrudnił mniej niż połowę 250osobowego personelu, a odpowiedzialny za handel międzynarodowy Liam Fox – mniej niż 100 z tysiąca potrzebnych negocjatorów.

Zarówno Davis, jak i Fox przed referendum z 23 czerwca byli zaangażowani w kampanię na rzecz opuszczenia Unii.

W referendum prawie 52 proc. głosujących opowiedziało się za wyjściem Wielkiej Brytanii z UE. «

Z Wielką Brytanią trzeba rozmawiać „jednym głosem”

»

Grupa Wyszehradzka będzie potrzebowała wspólnego stanowiska ws. migracji zarobkowej jej obywateli do Wielkiej Brytanii. Będzie musiała przekonać Londyn, że to dla niego korzystne. To gra o wielką stawkę – mówi Vit Dostal z czeskiego think-tanku Association for International Affairs.

Jak mówi Dostal, Brexit wymusza współpracę w ramach Grupy Wyszehradzkiej.

– Wielka Brytania była strategicznym sojusznikiem Grupy Wyszehradzkiej i Europy Centralnej w wielu obszarach, takich jak wzmocnienie rynku wewnętrznego, energia nuklearna, relacje z Rosją, czy relacje transatlantyckie.

Teraz, gdy zaczniemy negocjacje doty648-MAKIETA 1 01-23.indd 20

czące sposobu wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej, tego, jak będą wyglądały relacje pomiędzy Wielką Brytanią i UE, jednym z głównych tematów będzie kwestia migracji zarobkowej.

To dla krajów Grupy Wyszehradzkiej wysoka stawka, szczególnie dla Polski, Słowacji i Węgier. Dla Czech to nie jest aż tak istotne, bo emigracja zarobkowa Czechów do Wielkiej Brytanii nie jest tak duża – mówi Dostal.

Dlatego – jak podkreśla – tak ważne będzie dla Grupy Wyszehradzkiej sformułowanie wspólnego stanowiska w kwestii migracji zarobkowej. Takiego stanowiska, jak dodaje, które będzie czytelne dla nowych przewodów Wielkiej Brytanii – że jedynym rozwiązaniem jest

wspólny wewnętrzny rynek i zachowanie emigracji zarobkowej.

– Jest jeszcze jeden powód, dla którego będzie to niezwykle istotne. Głosy, że trzeba ograniczyć emigrację zarobkową z Europy Środkowej i Wschodniej pojawiają się także w innych krajach Europy Zachodniej, takich jak Francja, Holandia. Są częścią narracji partii opozycyjnych, ale te partie są dość silne i mogą znaleźć się w koalicjach rządzących w najbliższych latach. Sposób, w jaki Grupa Wyszehradzka będzie negocjowała z Wielką Brytanią pokaże, jak silna de facto jest ta Grupa i może uciszyć te głosy lub konkretne propozycje, którem mogą pojawić się w innych europejskich krajach – podsumował. « 16/08/2016 17:01:34

021

648-MAKIETA 1 01-23.indd 21

16/08/2016 17:01:35

022 Wypadek w transporcie publicznym WIADOMOŚCI PRAWO

Firmy przewoźnicze mają obowiązek upewnić się, że ich pasażerowie podróżują bezpiecznie. Niestety nawet w środkach transportu dochodzi okazjonalnie do wypadków.

»

Kolizje mogą być spowodowane przez kierowcę pojazdu, w którym byliśmy pasażerami, lub z winy innego kierowcy.

Do wypadku może także dojść w wyniku poślizgnięcia się lub potknięcia na pokładzie pojazdu, upadku przy wsiadaniu lub wysiadaniu z pojazdu czy też z powodu niebezpiecznej jazdy kierowcy.

Bez względu na okoliczności wypadku pasażer może starać się o odszkodowanie od firmy przewoźniczej, jeżeli wskutek zdarzenia doznał uszczerbku na zdrowiu.

Poszkodowany powinien zebrać odpowiednie informacje, które pomogą adwokatom w prowadzeniu sprawy.

Do informacji tych należą:  numer rejestracyjny pojazdu, którym podróżowaliśmy,  godzina i data wypadku,  imię i nazwisko lub numer identyfikacyjny kierowcy,  miejsce zdarzenia,

648-MAKIETA 1 01-23.indd 22

 dane świadków, jeśli takowi byli,  zdjęcia z miejsca zdarzenia,  dane policji, jeżeli przyjechała na miejsce zdarzenia.

Pamiętajmy również o zachowaniu biletu z podróży, gdyż może on stanowić ważny dowód w sprawie.

Choć sprawa o odszkodowanie przedawnia się dopiero po 3 latach, ważne jest, aby całą procedurę rozpocząć jak najszybciej. W pojazdach często znajdują się kamery, które mogły nagrać całe zdarzenie. Jest to bardzo ważny dowód w sprawie. Jeżeli nie zgłosimy naszej prośby o udostępnienie nagrania odpowiednio wcześnie, wówczas może ono zostać skasowane.

Po wypadku pamiętajmy o dokładnym zapisaniu tego, jakie były nasze obrażenia oraz wydatki. Najlepszym rozwiązaniem w tej sytuacji jest zakupienie kalendarza, w którym możemy prowadzić codzienny zapis dotyczący naszych symptomów oraz wydatków poniesionych wskutek wypadku. «

Masz więcej pytań odnośnie do wypadku w środkach transportu publicznego?

Zadzwoń do DNS Claims pod numer 0208 741 7762, a z przyjemnością udzielimy Ci wszystkich informacji.

16/08/2016 17:01:41

023

648-MAKIETA 1 01-23.indd 23

16/08/2016 17:01:42

024

TEMAT NUMERU społeczeństwo

Pochówki w przydomowym ogrodzie

– Dość tego, nie dam się szantażować przedsiębiorcom pogrzebowym! – nie krył irytacji John Wright. I zaczął kopać grób dla swojej zmarłej matki, arystokratki lady Margaret Johnson. Mężczyzna postanowił pochować jej ciało w przydomowym ogrodzie, żeby nie płacić horrendalnie wysokich kosztów za tradycyjny pogrzeb.

648-MAKIETA 2 24-43.indd 24

16/08/2016 17:02:55

025 Piotr Gulbicki

»

5 tysięcy funtów. Tyle wynosi średnia cena pochówku na Wyspach Brytyjskich. Ale bywa też znacznie wyższa, w zależności od miejsca, rozmachu ceremonii, długości przechowywania ciała w kostnicy. W ciągu dekady koszty pogrzebowe wzrosły ponad dwukrotnie i ciągle szybują w górę sprawiając, że wielu ludzi nie stać na taki wydatek. Co prawda osoby o niskich dochodach oraz pobierające zasiłki mogą ubiegać się o pomoc z rządowego funduszu socjalnego, ale często procedura ciągnie się tygodniami, a szereg wniosków jest odrzucanych.

Pod ścianą

Ma 71 lat, jest prawnikiem. John Wright ciągle pracuje zawodowo, chociaż już w niepełnym wymiarze godzin. Niedawno zrobiło się o nim głośno z powodu deklaracji, jaką złożył w mediach, na temat zamiaru pogrzebania ciała swojej zmarłej w wieku 101 lat matki, arystokratki lady Margaret Johnson, w przydomowym ogrodzie.

– Pierwotnie planowałem tradycyjną ceremonię, ale jak usłyszałem cenę 5,3 tysiąca funtów, w tym 2,5 tysiąca za przewiezienie ciała karawanem do kaplicy, zdębiałem. Poczułem się jakbym był szantażowany, molestowany i zastraszany żądaniem tak wysokiej zapłaty, dlatego postanowiłem, że pochowam mamę na własną rękę – stwierdził Wright, który mimo lejącego się z nieba żaru i twardej ziemi sam wykopał dół, a ciało umieścił w stojącej w garażu lodówce, żeby zaoszczędzić na kosztach przechowywania zwłok w kostnicy.

Zakotwiczony w New Milton, w hrabstwie Hampshire, mężczyzna, który przez ostanie 10 lat opiekował się swoją czterokrotnie zamężną matką, nie ukrywał, że to nie brak pieniędzy wpłynął na jego decyzję.

– Finansowo mogę sobie na to pozwolić, ale nie dam się wodzić za nos, moje postępowanie jest wyrazem sprzeciwu i desperacji. Gdyby kilka dni wcześniej ktoś mi powiedział, że się na to zdecyduję, stwierdziłbym, że zwariował – przekonywał 71-latek, ilustrując sytuację, w jakiej się znalazł, porównaniem.

– To tak, jakby mieć awarię na pustyni, a ktoś oferuje ci butelkę wody i żąda za nią 1000 funtów. Nie masz wyjścia, jesteś pod ścianą. W przypadku pogrzebu jest 648-MAKIETA 2 24-43.indd 25

to tym bardziej żenujące, że kiedy ludzie tracą kogoś bliskiego nie myślą racjonalnie i chcą wszystko załatwić od ręki, a firmy pogrzebowe na tym korzystają, żerując na czyimś nieszczęściu.

O akcji Johna Wrighta informowały czołowe brytyjskie media, ale nie on pierwszy zdecydował się na taki krok. Na kosztach pochówku swojego ojca postanowił zaoszczędzić również Nick Bryan. Co prawda było to w 2013 roku, ale wspólnie ze swoją partnerką Katie Lindsell obwieścili o tym publicznie dopiero w tegorocznym, kwietniowym programie „This Morning”, emitowanym w telewizji ITV. Para przygotowała trumnę na wzór repliki skipu, włożyła do niej ciało zmarłego Tony’ego Bryana i zakopała między drzewami na tyłach swojego ogrodu.

– Ojciec własnoręcznie wybudował dom, gdzie teraz mieszkamy. Marzył, żeby spocząć w jego pobliżu i nie obciążać nas kosztami tradycyjnego pogrzebu.

Sam wybrał drewno na trumnę i został pochowany obok dzikiego czosnku, dokładnie tam, gdzie chciał – opowiadał Nick Bryan.

W czarnym humorze

To nie nowość, przydomowe pochówki w Wielkiej Brytanii są legalne od ponad 130 lat. Jednak w ostatnim okresie to zjawisko staje się coraz bardziej powszechne. „Pogrzebowa bieda” – takim sformułowaniem określiła sytuację posłanka Partii Pracy Emma Lewell-Buck, podczas przemówienia w brytyjskim parlamencie w grudniu 2014 roku.

– Przez lata był to temat tabu, najwyższa pora żeby w końcu przerwać milczenie.

Wielu ludzi żeby opłacić koszty pogrzebu jest zmuszona do sprzedaży swojej własności albo zaciągania pożyczek, w efekcie czego popadają w poważne tarapaty finansowe. Obecnie z tego powodu jest zadłużonych ponad 100 tysięcy osób.

Zdaję sobie sprawę, że temat jest trudny i niezręczny, ale musimy stawić mu czoła, gdyż dotyczy wielu ludzi – przekonywała Lewell-Buck, proponując przegląd kosztów i zarobków przedsiębiorców pogrzebowych oraz wprowadzenie cennika proporcjonalnego do ponoszonych przez nich nakładów. Jej głos okazał się jednak wołaniem na puszczy, cmentarne lobby trzyma się mocno, a ceny pogrzebów jak rosły, tak rosną, spędzając wielu rodzinom sen z powiek. » 16/08/2016 17:02:59

026

TEMAT NUMERU społeczeństwo Ale nie wszyscy widzą to w czarnych barwach. Zdaniem przedstawicieli stowarzyszenia The Association of Natural Burial Grounds nie ma tego złego, a wyjściem z patowej sytuacji są przydomowe pochówki organizowane na własną rękę.

Za takim rozwiązaniem przemawia nie tylko zminimalizowanie kosztów, ale też podtrzymywanie duchowych więzi ze zmarłym.

W tym tonie wypowiedziała się również znana prezenterka telewizyjna Kirstie Allsopp, która przyznała, że pochowała swoją mamę w ogrodzie – zgodnie z jej życzeniem. Lady Fiona Hindlip, która zmarła na raka piersi w wieku 66 lat i chciała spocząć w pobliżu swojego ulubionego kucyka Benji, wcześniej starannie przygotowała się na śmierć.

– Kiedy moja siostra szukała świątecznych dekoracji na Boże Narodzenie ku swojemu zdziwieniu znalazła na strychu trumnę, którą, jak się okazało, zamówiła mama. To był dla domowników szok, ale nie aż tak wielki, gdyż w naszym domu zawsze było dużo czarnego humoru. Grób mamy, na jej prośbę, został wykopany jeszcze za jej życia, tak że kiedy zmarła, wszystko było przygotowane. Bardzo chciała, żeby pochować ją w rodzinnym gronie, dlatego sami wszystko zorganizowaliśmy, a ostatnie pożegnanie odbyło się bardzo dyskretnie i prywatnie – mówiła Allsopp w wywiadzie dla „The Times”, dodając, że jej matka została pogrzebna w ciągu 24 godzin od zgonu.

50 tysięcy w dół

To nie nowość, przydomowe pochówki w Wielkiej Brytanii są legalne od ponad 130 lat.

Jednak w ostatnim okresie to zjawisko staje się coraz bardziej powszechne.

648-MAKIETA 2 24-43.indd 26

Burial Laws. To dzięki poprawkom wprowadzonym do tej ustawy w roku 1880, przydomowe chowanie bliskich jest zgodne z prawem. Należy jednak spełnić kilka warunków. Przede wszystkim trzeba być właścicielem gruntu, na którym ma spocząć zmarły, albo uzyskać zgodę od osoby, do której ów grunt należy. Pochówek potwierdza certyfikat pogrzebowy, sygnowany przez General Register Office, rządową agendę rejestrującą narodziny, zgony i małżeństwa obywateli.

Jeśli grób ma być z kamienia, trzeba uzyskać pozwolenie na budowę, a w przypadku kiedy członek rodziny przeprowadzi się w inne miejsce, nie będzie miał prawa do jego odwiedzania.

Pochowane szczątki muszą znajdować się przynajmniej 30 metrów od źródła bieżącej bądź stającej wody i 50 metrów od studni bądź odwiertu. Zaleca się rów16/08/2016 17:03:01

027 nież skontaktowanie z policją, żeby uniknąć podejrzeń o łamanie prawa.

Formalności do załatwienia jest stosunkowo niewiele, jednak warto pamiętać, że według szacunków rzeczoznawców ciało pogrzebane na posesji może zmniejszyć jej rynkową wartość nawet o 50 tysięcy funtów. Z kolei nowi właściciele gruntu, którzy chcieliby usunąć z niego szczątki zmarłego, muszą uzyskać na to pozwolenie od krewnych nieboszczyka, zapłacić około 7 tysięcy funtów za ekshumację i zadbać o przeniesienie ich w inne miejsce.

Religijna kapliczka

Motywy są różne, pomysły na ich urzeczywistnienie też. Patricia Waters zadeklarowała, że nie wyobraża sobie, żeby jej zmarły mąż Eddie został pochowany na „bezosobowym” cmentarzu, dlatego postanowiła pogrzebać go w swoim ogrodzie w Kidderminster, w hrabstwie Worcestershire. Ponieważ ksiądz z powodu choroby nie mógł pojawić się na miej-

648-MAKIETA 2 24-43.indd 27

scu, 81-letnia wdowa, deklarująca się jako zdeklarowana katoliczka, poprowadziła ceremonię pogrzebową sama, do czego, jak przyznała, przygotowywała się przez całą noc.

– O domowych pochówkach pierwszy raz dowiedziałam się jakieś 20 lat temu z gazety. Cmentarze są takie sformalizowane i bezduszne, że nie mogłam pozwolić, żeby Eddie tam spoczął, dlatego pochowałam go w naszym ogródku.

Kiedy żył powiedziałam mu o tym pomyśle i bardzo mu się spodobał – mówiła Waters, która poślubiła swojego męża w 1986 roku. Poznali się w szkole podstawowej, w której oboje byli nauczycielami.

– Wiele osób nie wie, że przydomowe pogrzeby w Wielkiej Brytanii są legalne.

A przecież to takie piękne uczucie móc mieć ukochaną osobę blisko siebie. Mam nadzieję, że grób Eddiego będzie religijną kapliczką – dodała 81-latka.

W podobnym tonie wypowiedział się również Phillip Topham (56), który pochował zwłoki o rok od siebie »

Firma pogrzebowa za sam karawan zażądała od Johna Wrighta 1000 funtów

16/08/2016 17:03:04

Zdjęcia: ITV/This Morning

028

TEMAT NUMERU społeczeństwo

Nick Bryan. ze swoją partnerką Katie Lindsell pochowali ojca w ogrodzie(powyżej)

Para przygotowała trumnę na wzór repliki skipu

starszej żony w swoim ogrodzie w Colwick, w pobliżu Nottingham. Catherine Ann Hooper zmarła na raka sześć tygodni po ślubie, na który para zdecydowała się po 18 latach nieformalnego związku.

– Nasz dom był małą twierdzą, kochaliśmy go i świetnie się tu czuliśmy.

W tych ścianach jest pełno wspomnień, duch Catherine jest wszędzie obecny. Na zawsze pozostanie w moim sercu, chcę ją mieć blisko siebie, dlatego nie wyobrażam sobie, żeby spoczywała gdzieś na 648-MAKIETA 2 24-43.indd 28

polu, z masą obcych ludzi dookoła. Rozmawiałem z nią na ten temat kiedy jeszcze żyła i nie miała żadnych obiekcji – stwierdził Phillip Topham.

Złamane łopaty

Dla jednych to oszczędność kosztów, dla innych szansa na zachowanie duchowej jedności z bliską osobą. A jak nazwać sytuację, jaka przydarzyła się Billowi Stephensonowi? Ten mieszka-

jący w Chester-le-Street, w hrabstwie Durham, 70-latek nie ukrywa, że nie mógł uwierzyć własnym oczom, kiedy w swoim ogrodzie znalazł ludzkie prochy. Znajdowały się w drewnianej, owiniętej w plastikowy worek szkatułce, a na aluminiowej płytce widniał napis „Thomas Lawson Cox, zmarł 15 czerwca 2008”. Emeryt natknął się na tajemnicze znalezisko podczas koszenia trawy.

– W pierwszej chwili myślałem, że to jakiś żart, ale po bliższym przyjrzeniu się stwierdziłem, że szkatułka jest pełna i nienaruszona. Nie mam pojęcia, jak się tu znalazła i kim był Thomas Lawson Cox. Dlaczego ktoś pochował szczątki tego człowieka właśnie na mojej posesji? Dlaczego po prostu nie rozsypał jego prochów? – dywagował Bill Stephenson, mieszkający w tym miejscu od 46 lat.

Ogród znajduje się na uboczu, dlatego mężczyzna podejrzewał, że pochówku dokonano w nocy. Pewnie ktoś się zakradł, kiedy było ciemno i podrzucił szkatułkę.

– Myślę, że to było planowane działanie. Prochy umieszczono bowiem koło starego stawu, gdzie ziemia jest stosunkowo miękka. W innych miejscach to prawdziwy beton o czym przekonałem się, kiedy chciałem pogrzebać naszego kota. Podczas kopania złamałem jednak dwie łopaty – mówił Stephenson.

Po rozmowach z sąsiadami i okolicznymi mieszkańcami okazało się, że nikt nie zna człowieka o nazwisku Cox. A to poważnie skomplikowało sytuację, gdyż, według prawa, ludzkie szczątki nie mogą zostać usunięte z miejsca pochówku dopóki rodzina zmarłego nie zgłosi wniosku w tej sprawie do ministerstwa sprawiedliwości i nie dostanie na to pozwolenia.

W sukurs emerytowi przyszła jednak policja w Durham, która po przeprowadzeniu dochodzenia ustaliła, że ciało Thomasa Lawsona Coxa zostało skremowane w krematorium w Birtley. Udało się również dotrzeć do brata zmarłego, który całą sprawą był mocno zaskoczony i nie miał pojęcia w jaki sposób szkatułka z prochami znalazła się w ogrodzie. Zapowiedział jednak, że podejmie kroki w celu przeniesienia jej w bardziej odpowiednie miejsce.

Warto dodać, że co roku wpływa ponad 1000 aplikacji odnośnie ekshumacji ludzkich szczątek, w tym skremowanych prochów… « 17/08/2016 08:44:27

029

648-MAKIETA 2 24-43.indd 29

16/08/2016 17:03:06

Fot. Adam Berry / Getty Images

030

komentarz tygodnia polityka

Głos Unii

Unia Europejska szykuje się do negocjacji warunków opuszczenia Wspólnoty przez Wielką Brytanię. I to od decyzji Brukseli oraz politycznego klimatu na kontynencie zależą losy Wysp.

Radosław Zapałowski

»

Podczas kampanii referendalnej i debat na temat relacji Wielkiej Brytanii z Europą brakowało niezwykle ważnego i kluczowego elementu: Europejczyków. Brytyjczycy zaciekle się kłócili, dyskutowali i retorycznie wojowali, starając się określić naturę oraz sens relacji z Europą, która przyglądała się temu wszystkiemu z dystansem i co ważniejsze milcząco. Europejscy politycy wychodzili – ze słusznego zresztą – założenia, że głośne wyartykułowanie krytycznych uwag czy nawet niewinnych opinii mogłoby niekorzystnie wpłynąć na brytyjskie społeczeństwo i dać paliwo obozowi „Leave”. „Technokraci z Brukseli nie będą nam mówić co mamy robić” – taka najpewniej byłaby reakcja eurosceptyków na jakiekolwiek ruchy polityków europejskich. Dlatego Bruksela taktownie milczała unikając ingerencji w „wewnętrzne 648-MAKIETA 2 24-43.indd 30

sprawy Wielkiej Brytanii” i ograniczała się do ogólnikowych, banalnych stwierdzeń oraz formuły, wg której „Brexit” to kwestia o „której muszą zdecydować sami Brytyjczycy”. Chociaż to niekoniecznie była prawda. W końcu opuszczenie przez Wielką Brytanię UE to nie tylko „wewnętrzna sprawa Zjednoczonego Królestwa”, lecz decyzja, której konsekwencje odczują wszyscy na starym kontynencie. „Brexit” to zresztą dowód na to, że w zglobalizowanym świecie pełnym ekonomicznych i politycznych powiązań prowadzenie „suwerennej” polityki, o której marzy spora część konserwatystów czy narodowców jest praktyczne niemożliwe. Izolacjonizm w starym stylu to niebezpieczna iluzja. Bo daje fałszywe nadzieje tym, którzy chcą się odciąć od globalizacji. Teraz, kiedy decyzja zapadła, wszystkie skrywane czy omijane problemy wychodzą na powierzchnię.

A europejskie elity odzyskały głos. I to,

co mówią, nie spodoba się na Wyspach.

Bo skupieni na sobie Brytyjczycy nie do końca zdają sobie sprawę, że to od decyzji Brukseli, a dokładniej 27 członków Unii zależy ich przyszłość. To tyle jeśli chodzi o „odzyskanie kontroli”, o której podczas kampanii mówili brexitersi.

Brytyjskie złudzenia

W ostatnich dwóch, postreferendalnych miesiącach, Wielka Brytania skupiła się na sobie. Z jednej strony to było naturalne – dymisja poprzedniego rządu, powołanie nowego, gospodarczy chaos i walutowe turbulencje – bieżące pobrexitowe problemy nie pozwalały na szersze spojrzenie. Z drugiej – brytyjskocentryczność mediów, klasy politycznej i społeczeństwa ignorowała sygnały płynące z kontynentu. A to jest już niebezpieczne. Bo jedynie zwiększy szok w momencie, kiedy przyjdzie refleksja, że warunki wyjścia Wielkiej Brytanii 16/08/2016 17:03:08

031 z Unii nie zależą od zdolności negocjacyjnych Theresy May. To zresztą pułapka, w którą wpada większość dziennikarzy, również w polonijnych mediach, bagatelizujących Brexit.

Panuje przekonanie, że nic wielkiego się nie stało. Bo po pierwsze Brexit jeszcze się nie wydarzył, zaś cały proces wyjścia zajmie lata, a po drugie w ostatecznym rachunku Zjednoczone Królestwo otrzyma status Norwegii, czyli, nieco upraszczając, otrzyma dostęp do wspólnego rynku w zamian za swobodny przepływ obywateli krajów członkowskich.

I chociaż w teorii zmieni się wszystko, w praktyce nie zmieni się nic. Nie ma się więc czym przejmować. To jednak niebezpieczne złudzenia. Bo „Brexit”, bez względu na status prawny, jest już politycznym faktem – Wielka Brytania jest traktowana i postrzegana jako były członek Unii. Wskazuje na to nie tylko subtelna izolacja Londynu w komisjach europejskich i na szczytach, ale także postawa biznesu oraz globalnego kapitału, ograniczającego lub wstrzymującego inwestycje na Wyspach.

Co ważniejsze jednak „status Norwegii” w przypadku Wielkiej Brytanii wcale nie jest taki pewny. I to ze względów wewnętrznych, jak i zewnętrznych.

Trudno sobie bowiem wyobrazić, żeby społeczeństwo, dla którego głównym czynnikiem głosowania za wyjściem z Unii była chęć ograniczenia migracji, zgodziło się na swobodny przepływ osób.

Dla 10 Downing Street zgoda na takie rozwiązanie to polityczne i wyborcze samobójstwo. Co ważniejsze jednak głosy płynące z samej Norwegii sugerują, że Oslo nie zgadza się, żeby Wielka Brytania była członkiem EFTA, co pozwala na dostęp do Europejskiego Obszaru Gospodarczego. EEA skupia wszystkie kraje Unii oraz trzech z czterech członków EFTA (Norwegię, Islandię i Liechtenstein).

I członkostwa w tym klubie chcą negocjatorzy brytyjscy. Jednak Elisabeth Vik Aspaker – norweska ministra ds. europejskich powiedziała w zeszłym tygodniu, że „wejście wielkiego państwa do EFTA nie jest dobrym pomysłem”. Bo „zmieni układ sił, co niekorzystnie wpłynie na norweskie interesy”. Problem polega bowiem na tym, że Norwegia poprzez EFTĘ ma podpisane umowy handlowe z 38 innymi krajami, m.in. z Meksykiem, Kanadą, Kuwejtem i Katarem, zaś wejście UK do klubu wymagałoby renegocjacji tych uzgodnień, a także wpłynęłoby na 648-MAKIETA 2 24-43.indd 31

Pierwsze reakcje płynące z kontynentu powinny ostudzić nieco entuzjazm i optymizm brytyjskiej klasy politycznej. Już dzień po ogłoszeniu wyników referendum Manfred Weber, lider największej partii w PE obwieścił, że Wielka Brytania powinna opuścić Unię w ciągu dwóch lat. I zaznaczył, że bez specjal-

Według sondażu Bloomberga, politycy europejscy wyznaczyli klarowne, czerwone linie, których nie zamierzają przekraczać w negocjacjach z Londynem. Najważniejszą kwestią jest prawo obywateli państw członkowskich do swobodnego poruszania się, edukacji i pracy. Jeśli Londyn chce dostępu do wspólnego rynku, musi się zgodzić na emigrantów. Bez limitów i ograniczeń.

Z takimi samymi prawami jak obywatele Królestwa. Zabiegają o to głównie Francuzi, ale prawdopodobne, że i wschodnioeuropejskie rządy w tej kwestii będą nieugięte. Do tego jeszcze coraz więcej krajów w Brexicie widzi szanse na korzystne rozwiązania. Włosi próbują przejąć instytucje – European Banking Authority oraz European Medicines Agency. Grecy liczą na kontrakty związane z dostawami z reszty świata. Malta uważa, że będzie teraz „bramą Europy”,

nych przywilejów, korzystnych umów i łagodnych warunków. Angela Merkel łagodziła później nieco ton, ale europejska publiczna, której głosu nie można ignorować, domaga się od unijnych przywódców twardej postawy. Sondaż przeprowadzony przez Ipsos Mori pokazuje, że europejczycy chcą Wyspy „ukarać”.

40 proc. Francuzów chce „niekorzystnej umowy dla Londynu”, przy zaledwie 19 proc. opowiadających się za dobrymi warunkami. Podobne nastroje panują w Belgii, Hiszpanii, we Włoszech i w Niemczech. Właściwie w każdym kraju członkowskim większość chce, aby liderzy polityczni w negocjacjach z Wielką Brytanią nie szli na kompromisy. Spaja się to z opiniami samych europejskich polityków, którzy choć oficjalnie mówią o dialogu i szukaniu korzystnych rozwiązań dla wszystkich stron, to jednak za kulisami prezentują bardziej stonowaną postawę.

a Luxemburg dąży do przejęcia specjalistów z City. Nikomu więc specjalnie nie zależy, żeby Brytyjczykom ułatwiać życie po Unii. Wręcz przeciwnie. I nie chodzi tu o sympatie, antypatie, poczucie zawodu czy w ogóle emocje. To czysty biznes. Parafrazując nieco słynne brytyjskie powiedzenie: Unia nie ma przyjaciół (w Londynie), jedynie interesy.

Wbrew temu, co się na Wyspach uważa, umowa z Unią nie będzie zawarta między Theresą May i Angelą Merkel. Brytyjska premiera musi dogadać się z liderami 27 państw. Co będzie wyglądało mniej więcej jak partia szachów rozgrywana na 27 szachownicach. I w każdej chwili ktoś może wywrócić stolik i odwołać negocjacje. Jeszcze nigdy w historii przyszłość Zjednoczonego Królestwa nie zależała tak bardzo od decyzji innych. Co jest zabawne, biorąc pod uwagę fakt, że cała kampania za Brexitem opierała się na chęci „odzyskania kontroli”. «

kształt przyszłych umów. Według Norwegów niekorzystnie, bo traktaty byłyby bardziej skomplikowane, a kompromisy trudniejsze do osiągnięcia. Norwegia ma zaś prawo veta. Podobnie jak każdy z krajów członkowskich Unii, co tylko uświadamia skalę trudności i ogrom wyzwania stojące przed Londynem, który będzie musiał zawrzeć umowy i kompromisy z każdym z osobna i z wszystkimi razem.

Brytofobia

Jeśli Londyn chce dostępu do wspólnego rynku, musi się zgodzić na emigrantów.

Bez limitów i ograniczeń.

Z takimi samymi prawami jak obywatele Królestwa

16/08/2016 17:03:09

032

felieton znowu dobroniak

Beretka Medalu Zasługi Misiewicza

Panu Bogu coś tam, a diabłowi coś tam W sumie nieważne co i komu, nieważne po co i nieważne dlaczego.

Ważny jest fakt, a potem to niech sobie radzą już z tym ci, którzy sobie czytają, oglądają i widzą…

»

Najpierw informacja o złotym medalu za zasługi dla gościa, który jest rzecznikiem polskiego MON-u, generalnie za nic. Albo dobra. Niech będzie, że za coś. Za coś tam sobie dostał, ale od razu złoty? Ludzie, którzy od lat działają na rzecz obronności podostawali niższe rangi, a tutaj przydupas ministra dostaje od razu złoty. W kontrze stawia się kilkunastu, jeśli nie kilkudziesięciu, dziennikarzy związanych z mediami „wojskowymi”, którzy od lat pracują piórem, kamerą i dyktafonem dla szerzenia informacji o polskich żołnierzach, innowacjach czy działaniach wojennych. Ludzi, którzy z narażeniem życia często siedzą w jednym przysłowiowym okopie z polskimi żołnierzami. Tacy podostawali brązowe medale, a pan Misiewicz za walkę o prawdę Smoleńską dostał od razu złoty… Brak słów.

Obrażanie i deklasowanie mentalne polskich odznaczeń.

Ot, co.

Nie przekonają mnie żadne tłumaczenia tego wyczynu dokonanego przez ministra Macierewicza. I, jak widzę po 648-MAKIETA 2 24-43.indd 32

komentarzach w mediach prawicowych, nie tylko mnie.

Zresztą nieważne. Miała być dobra zmiana, a będzie jak zawsze. Trudno. Polska nie takie rzeczy przetrwała.

Drugą sprawą jest sprawa księdza Międlara. Młody ksiundz zamiast szerzyć chrześcijaństwo szerzy nienawiść.

Co tam. Hitler był kiedyś malarzem, Stalin był popem, to i Międlar może być księdzem. Już był taki jeden ksiądz, który był czeskim namiestnikiem Trzeciej Rzeszy i raczej miłosierdzia nie szerzył – zatem ksiądz Międlar pierwszy w historii nie był i nie będzie też ostatni. Chce golić na łyso posłanki, Żydów chce zabijać, „ale nie, nie siekiero”. Na razie chce „zabijać” słowem.

Nie wiem skąd tacy ludzie się biorą, ale za to: że ten facet dostał święcenia kapłańskie i odpowiedzialność za jego drogę formacji ponoszą tylko i wyłącznie księża Marianie. Że przeszedł przez „sito” seminarium, to aż dziw. Albo i nie dziw, bo kto zapewni, że taki Międlar w polskim klerze jest tylko jeden? Ano nikt.

Polski episkopat chętnie rzuca kamieniami w różne sprawy, ale sam nie pozostaje bez winy. Niby przełożeni księdza Międlara próbują go powstrzymywać, tyle że coś słabo im wychodzi. Lepiej wychodziło hierarchom kościelnym dyscyplinowanie księdza Adama Bonieckiego, ale takiego co Żydów chce eliminować? To jakoś nieważne. Myślę, że polski Kościół katolicki jest coraz bardziej daleki od chrześcijaństwa, a bardziej polityczny.

I to nie taki polityczny w sensie społecznym, ale polityczny w sensie swoich wewnętrznych rozgrywek. Takie wojny korporacyjne.

I takie wojny korporacyjne są teraz wspólnym mianownikiem tego, co się dzieje w partii rządzącej i tego, co już jakiś czas temu zaczęło się dziać w polskim klerze.

I, tak jak PiS nie ma monopolu na patriotyzm, tak polski kler nie ma monopolu na chrześcijaństwo.

Ale ani Polska, ani chrześcijaństwo, od tego wszystkiego nie przestaną istnieć.

Amen! « 16/08/2016 17:03:10

033

648-MAKIETA 2 24-43.indd 33

16/08/2016 17:03:11

034

DZIEJE SIĘ WSPOMNIENIE + WALSINGHAM Fot. KSAF AGH / CC BY 2.0 via Wikimedia Commons

Śp. kardynał Franciszek Macharski Śmierć bliskiego nam człowieka skłania zawsze do stawiania podstawowych i najważniejszych pytań, dotyczących naszego życia i tego, co nas z tym człowiekiem łączyło i co ciągle trwa.

– A jeszcze więcej jeśli miałeś z nim bliskie pokrewieństwo – dodaje Marek StellaSawicki.

Ks. prałat Stefan Wylężek

»

Dzień śmierci Kardynała, a potem kolejne dni przed pogrzebem oraz sam pogrzeb, stały się okazją do wspomnień i podkreślania jego zasług i roztropności w prowadzeniu Kościoła krakowskiego przez 27 lat. Poznaliśmy człowieka głębokiej wiary i zaufania Bożemu Miłosierdziu – to on jako pierwszy biskup na świecie obrał sobie jako zawołanie swej posługi pasterskiej słowa „Jezu ufam Tobie”. To stało się drogowskazem jego życia aż do ostatniego tchnienia. I tak postrzegam moje z nim kontakty.

Kardynała poznałem w Krakowie, kiedy rozpocząłem moją formację seminaryjną i studia teologiczne w Śląskim Seminarium Duchownym oraz na Papieskim Wydziale Teologicznym. Był wtedy wicerektorem Krakowskiego Seminarium Duchownego. Pamiętam jego rekolekcje, które do nas głosił na rozpoczęcie roku akademickiego. Mogłem również uczestniczyć w jego wykładach z teologii pasto648-MAKIETA 2 24-43.indd 34

ralnej na Papieskim Wydziale Teologicznym. Nie były to jednak kontakty osobiste, a raczej korzystanie z jego przemyśleń jako profesora i wychowawcy.

Bliższy kontakt z Kardynałem mogłem nawiązać kiedy był już następcą kardynała Karola Wojtyły jako arcybiskup metropolita krakowski. Pracowałem wtedy w Rzymie w Fundacji Jana Pawła II, a konkretnie w Polskim Instytucie Kultury Chrześcijańskiej. Okazji do spotkań było bardzo wiele. Ks. kardynał Macharski był członkiem kilku kongregacji watykańskich i przyjeżdżał na plenarne zebrania. Jako arcybiskup krakowski był protektorem Kościoła i Hospicjum św. Stanisława w Rzymie, gdzie również mieszkałem. Kiedy przyjeżdżał do Rzymu zatrzymywał się zawsze u kardynała Andrzeja Marii Deskura, który mieszkał na terenie Watykanu. Tutaj mogłem spotkać się kilkakrotnie z Kardynałem i porozmawiać na temat inicjatyw naszego Instytutu, a potem Fundacji Jana Pawła II. W rozmowie był bardzo

bezpośredni i prosty. Czasami wydawało mi się, że ma swój świat zainteresowań, którym się dzielił, zakładając, że i rozmówca o tym wie, i potrzeba było trochę czasu, by wejść w jego tok myślenia. Jego styl życia był ascetyczny, co się przejawiało między innymi przy stole i często żartowaliśmy patrząc na jego sylwetkę, że na pewno nie umrze tylko „zaschnie”.

Niezależnie od tego był człowiekiem bardzo inteligentnym i potrafił się odnaleźć w każdej dyskusji, których nigdy nie brakowało podczas naszych spotkań.

Z tych wszystkich spotkań pozostał mi przykład bezpośredniości kontaktu i doświadczenie rozmowy z człowiekiem zupełnego zaufania Bożemu Miłosierdziu. Na pewno jedno wynika z drugiego.

Patrzę na niego jako na świadka tej Obecności, którą odkrywamy w codzienności dzięki osobom, w których nie ma rozdźwięku między życiem i wiarą. « Ks. prałat Stefan Wylężek jest rektorem Polskiej Misji Katolickiej w Londynie

16/08/2016 17:03:13

035

Po środku figura Our Lady of Walsingham.

Od lewej dr Marek Stella-Sawicki, Sharon Jennings, Jacek Korzeniowski

Our Lady of Walsingham Walsingham to sanktuarium maryjne odwiedzane zarówno przez anglikanów, jak i katolików. Czczona jest tam Matka Boża z Walsingham, która według legendy objawiła się w 1061 roku. Figura Matki Bożej niszczała w jednej z naw kościoła w sanktuarium.

Staraniom dra Marka Stella-Sawickiego, w grudniu tego roku stanie w jednej z naw Katedry Westminsterskiej.

Trwają właśnie prace renowacyjne.

648-MAKIETA 2 24-43.indd 35

Piotr Dobroniak

»

Our Lady of Walsingham to angielski odpowiednik Matki Bożej Częstochowskiej. Pierwszy raz usłyszano o niej w XI wieku, kiedy to zaczęła ukazywać się angielskiej arystokratce Richeldis de Faverches w Walsingham, w Norfolk. Według legendy, Matka Boża objawiła się lady Richeldis i zabrała jej duszę z Anglii do Nazaretu, żeby pokazać jej dom, w którym mieszkała kiedyś Święta Rodzina . Był to ten sam dom, w którym archanioł Gabriel objawił się Maryi. Lady Richeldis dostała też polecenie, żeby wybudować kopię tego budynku w Walsingham. Wyobrażenie Our Lady of Walsingham zostało wyrzeźbione w Niemczech i umiejscowione jest w głównej nawie sanktuarium w Norfolk.

Figura, którą zainteresował się Stella-Sawicki, jest kopią wykonaną w pierwszych latach po drugiej wojnie światowej na polecenie kardynała Griffina i służyła w katedrze w Westminsterze.

Niestety, była nieustannie wynoszona poza mury katedry. Częste przenoszenie figury oraz jej przetrzymywanie tuż

przy grzejniku spowodowało, że drewno popękało, a lilia, którą trzymała Maryja, została albo skradziona, albo gdzieś zaginęła podczas swoich wędrówek. W takim stanie została odnaleziona.

Dr Sawicki z pomocą Jacka Korzeniowskiego ściągnął do prac konserwatorskich Sharon Jennings. Natomiast skradziona lilia została zastąpiona nową, wykonaną przez angielskiego rzeźbiarza z Norfolk.

Na początku grudnia, dzięki staraniom dra Marka Stella-Sawickiego, odnowiona figura stanie w kaplicy św.

Jerzego w Katedrze Westminsterskiej.

Jej podstawę będzie stanowił dębowy ołtarz wykonany na wzór kamiennego ołtarza, który został sprofanowany podczas reformacji i sprzedany jako kominek. Obecnie kaplica św. Jerzego jest jeszcze remontowana, ale prace zakończą się jesienią tego roku. «

Uroczystość odsłonięcia figury Matki Bożej z Walsingham planowana jest na 8 grudnia.

16/08/2016 17:03:13

036

PULS POLONII Nasze sprawy

Naklejka z szachownicą ku pamięci polskich lotników walczących w bitwie o Anglię

15 września 2016 roku obchodzić będziemy 76. już rocznicę bitwy o Anglię – bitwy, która przesądziła o losach II wojny światowej.

Anna Ciecierska Hurricane of Hearts

»

Podczas walk polscy piloci wykazali się niezmierną odwagą, charakterem i skutecznością. Cztery polskie dywizjony zestrzeliły więcej samolotów wroga niż jakakolwiek inna jednostka walcząca w bitwie o Anglię. Gazety rozpisywały się nad walecznością Polaków.

Anglicy ich podziwiali, Brytyjki podkochiwały się w przystojnych żołnierzach.

To właśnie dzięki Polakom jedna z najważniejszych bitew II wojny światowej zakończyła się sukcesem.

Z tej właśnie okazji londyńskie stowarzyszenie Hurricane of Hearts już po raz drugi organizuje akcję: Szachownica lotnicza symbolem przyjaźni polsko-brytyjskiej.

648-MAKIETA 2 24-43.indd 36

Przypomnijmy o tych wydarzeniach, rozmawiajmy o nich! Sprawmy, aby pamięć o naszych bohate88rach była wiecznie żywa!

Jak możemy tego dokonać?

bami z innych krajów, które zamieszkują Londyn. Z dumą możemy się przyznać do naszego wkładu w historię II wojny światowej, dzięki któremu Wielka Brytania będąca domem dla wielu z nas jest krajem wolnym i niepodległym.

Dzięki uprzejmości naszego partnera, firmy MotionSigns, do naszych rąk trafi 100 000 biało-czerwonych naklejek z szachownicą. Takie same szachownice można było zobaczyć na kadłubach myśliwców Hawker Hurricane, którymi latali nasi piloci.

Przyklejając naklejkę w widocznym miejscu dajemy sygnał do rozmowy o wspomnianych wydarzeniach. Rozmowy z naszymi rodakami, aby przypomnieć im historię, ale też rozmowy z oso-

W polskich zakładach usługowych, sklepach i instytucjach. Wszędzie tam, gdzie są Polacy. Serdecznie zachęcamy do przyłączenia się do akcji.

Jesteś właścicielem sklepu albo punktu usługowego i nie masz jeszcze naklejek do rozdawania swoim klientom? Nic prostszego, zgłoś się bezpośrednio do organizatorki przedsięwzięcia – Dagmary Chmielewskiej:

Gdzie można otrzymać naszą naklejkę?

16/08/2016 17:03:14

037 dagmara@hurricaneofhearts.com, aby otrzymać swój przydział naklejek.

76 lat temu Polacy przybyli do Anglii, ramię w ramię z Brytyjczykami walczyli w obronie Anglii i całej wolnej Europy, aby stworzyć przyszłość, której częścią jesteśmy. Sprawmy, aby ta piękna historia miała możliwość zostać po raz kolejny przywołana i odpowiednio oceniona przez współczesnych.

Organizatorzy, stowarzyszenie Hurricane of Hearts, od wielu lat pracują przy

648-MAKIETA 2 24-43.indd 37

projektach umacniających naszą dobrą reputację w Wielkiej Brytanii. Oto kilka innych akcji, w które zaangażowana była organizacja: Październik 2013 roku – pamięć o polskich lotnikach została przywołana na meczu Polska-Anglia na Wembley poprzez gigantyczną sektorówkę ze znakiem biało-czerwonej lotniczej szachownicy, która została rozpostarta na trybunach.

Wrzesień 2015 – pierwsza edycja naszej akcji, 50 000 naklejek ze

znakiem szachownicy dotarło do polskich i zagranicznych odbiorców Obecnie organizacja HoH współpracuje z producentami filmu Dywizjon 303, opowiadającego historię naszych powietrznych bohaterów.

Razem z nami przypomnij wszystkim wokoło o ludziach, których odwaga, umiejętności i poświęcenie, przyniosły nam wszystkim wolność i pokój. «

16/08/2016 17:03:16

Fot. Marek Wróbel

038

DZIEJE SIĘ ROCZNICA

Święto Żołnierza Był to pamiętny rok 1920. Tak jak większość centralnej Europy, nowo powstała Polska wiła się w bólach porodowych. Pożoga śmierci, zniszczenia miast, fabryk i środków komunikacji, a szczególnie mostów i kolei, wynikające z zawieruchy Wielkiej Wojny, masowe migracje ludności i obezwładniające epidemie śmiercionośnej grypy, dały się we znaki zubożałemu społeczeństwu polskiemu.

Wiktor Moszczyński

»

Nagle cała Polska stanęła pod groźbą inwazji armii sowieckiej i utraty niepodległości, i wolności.

Armie z pόłnocy i południa przypominały z wyglądu i z zachowania stare ordy tatarskie, ktόre najeżdzały Polskę falami jeszcze w średniowieczu. Palili, rabowali, mordowali, gwałcili. Podpalali kościoły i dwory, i torturowali więźniόw. Zapowiadali wprowadzenie ładu rewolucjnego w całej centralnej Europie, a szczegόlnie w Niemczech, ktόre też przechodziły swoją rewolucję i wyczekiwały na przyjście zwycięskiej Armii Czerwonej. Polska była tylko etapem, jak zapowiadał w rozkazie dziennym przywόdca armii pόłnocnej Tuchaczewski. „Na Zachodzie rozstrzygają się losy powszechnej rewo648-MAKIETA 2 24-43.indd 38

lucji, po trupie Polski wiedzie droga do światowego pożaru. Na Wilno, Mińsk, Warszawę marsz”.

Dwudziestego pierwszego lipca postanowiono utworzyć Rząd Obrony Narodowej złożony z przedstawicieli wszystkich stronnictw przy Piłsudskim jako Naczelniku Państwa. Gdy propaganda sowiecka głosiła, że chce wyzwalać polskich robotnikόw i chłopόw spod jarzma burżuazji, na czele rządu stanęli jako premier chłop Wincenty Witos, a jako wicepremier weteran walk o prawa robotnicze Ignacy Daszyński. Zwołany sejm przemόwił głosem mocnej wiary i woli zwycięstwa. Dużą rolę w mobilizowaniu społeczeństwa odegrał Kościόł. Kto mόgł w Warszawie chwytał za broń jako ochotnik do obrony Warszawy; kto nie mόgł, modlił się o zwycięstwo.

Piłsudski zauważył, że tylko jedna armia ze skrzydła Tuchaczewskiego maszeruje na Warszawę bezpośrednio, a większość jego armii wykonuje wielki manewr, obchodzący na pόłnocy ku dolnej Wiśle. Armia południowa natomiast koncentruje się na odcięciu Polski od Rumunii. Bolszewicy byli przekonani, że wojska polskie są rozgromione, że chodzi już tylko o pościg i prędkie odcięcie Polski od Zachodu. Dowόdcy sowieccy nie wspόłpracowali ze sobą. Dali szansę wojskom polskim, aby odetchnąć przed nawałem i zostawili dużą przestrzeń między sobą, gdzie Piłsudski mόgł przeorganozwać wojsko i skoncentrować swoje siły na południe od Warszawy w okolicach Puław.

Gdy wojska sowieckie koncentrowały się na walce o Radzymin i o Ciechanόw, Piłsudski wykonał 14 sierpnia kontrofensywę, odcinając znaczną część Armii Czerwonej od swojego zaplecza na Wschodzie.

Armia Czerwona zmuszona była albo poddać się albo przejść granicę niemiecką i być internowana.

Bitwa warszawska rozstrzygnęła wojnę, choć jej nie zakończyła. Wojna trwała jeszcze rok nim w końcu Sowieci zgodzili się na zawieszenie broni i podpisano pokόj w Rydze. Uratowana została nie tylko niepodległość Polska, ale cała Europa.

Ustanowienie Święta Żołnierza na 15 sierpnia sankcjonował rozkaz όwczesnego ministra spraw wojskowych, generała Stanisława Szeptyckiego, w ktόrym pisano: „W dniu tym wojsko i społeczeństwo czci chwałę oręża polskiego, ktόrej uosobieniem i wyrazem jest żołnierz.

W rocznicę wiekopomnego rozgromienia nawały bolszewickiej pod Warszawą święci się pamięć poległych w walkach z wiekowym wrogiem o całość i niepodległość Polski”.

Obchodzono to święto uroczyście w czasie istnienia niepodległej Polski i przy Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie, a pόźniej tam, gdzie przebywał polski żołnierz w wolnym świecie.

W PRL-u zniesiono Święto Żołnierza Polskiego. Dopiero w roku 1992, w wolnej Polsce, prezydent Lech Wałęsa przywrόcił stare święto w dzień 15 sierpnia, ale zmieniono nazwę na Święto Wojska Polskiego.

Obchody Święta Wojska Polskiego w Bradford kontynuują i podtrzymują te tradycje.

W uroczystościach wzięli udział przedstawiciele kombatantów oraz sztandary dawnych kół Stowarzyszenia Polskich Kombatantów. « 16/08/2016 17:03:18

039

648-MAKIETA 2 24-43.indd 39

16/08/2016 17:03:20

040

Nauka O TYM SIĘ MÓWI

Doping genowy to już nie science-fiction Nie można wykluczyć, że gdzieś na świecie w sporcie stosuje się już doping genowy, polegający na transferze genów do komórek w ciele sportowca. To pomysł zaczerpnięty z terapii genowej – mówi ekspert Światowej Agencji Antydopingowej prof. Carl Johan Sundberg.

648-MAKIETA 2 24-43.indd 40

Ludwika Tomala, PAP

»

To właśnie geny wpływają na naszą wydolność, wytrzymałość, odporność na ból – a więc mają związek z tym, czy możemy być dobrymi sportowcami. A co, jeśli udoskonalimy nasz materiał genetyczny i wprowadzimy do niektórych komórek nowe geny, które sprawią, że będziemy szybsi, silniejsi i bardziej wytrzymali? To nie jest już kompletną fikcją. Światowa Agencja Antydopingowa (WADA) wprowadziła odpowiednie zakazy dotyczące stosowania dopingu genowego – i nie wyklucza, że nieuczciwi sportowcy już uciekają się do takiego oszustwa.

– Doping genowy w dużym stopniu naśladuje terapię genową – powie-

dział ekspert Światowej Agencji Antydopingowej (WADA) prof. Carl Johan Sundberg ze szwedzkiego Karolinska Institutet podczas konferencji Europejskiego Otwartego Forum Nauki (ESOF) w Manchesterze. Przypomniał, że terapia genowa wywodzi się z lat 70. XX wieku i obecnie jest testowana w wielu miejscach świata. Jest ona np. nadzieją w leczeniu np. pewnych nowotworów czy schorzeń oczu.

Badacz wyjaśnił, że w terapii genowej naśladuje się to, co w naturze robią wirusy.

– Wirusy są ekspertami od wchodzenia do komórek. (...) Wiedzą, jak przejść przez błonę komórkową i dostarczyć tam swój materiał genetyczny – mówił naukowiec. Wykorzystując więc tzw.

16/08/2016 17:03:22

041 wektory wirusowe (odpowiednie cząsteczki DNA) można się dostać do jądra komórki, dołączyć do DNA odpowiednie geny i sprawić, że komórka zacznie produkować określone białka.

Sundberg sugerował, że w przypadku atletów pożądane byłyby np. geny, które zwiększają masę mięśniową, unaczynienie tkanek czy liczbę czerwonych krwinek; albo zmniejszają odczuwanie bólu.

Dzięki transferowi genów w ciele sportowca można np. zwiększyć produkcję EPO (erytropoetyny). Sundberg wyjaśnił, że EPO to hormon produkowany w organizmie – przede wszystkim w nerkach. Hormon ten zwiększa produkcję erytrocytów (np. w sytuacji niedoboru tlenu na dużych wysokościach). U sportowców EPO może poprawiać wydolność. Od dawna hormon ten znany jest jako środek dopingujący i wykrywany w testach antydopingowych. Okazuje się jednak, że tradycyjne testy antydopingowe można przechytrzyć, zmuszając ciało do intensywniejszej produkcji EPO. Sposób ten testowany był już na osobach z niektórymi nowotworami. Geny zwiększające produkcję EPO dostarcza się do mięśni pacjentów (transfer genu do komórek w nerkach byłby zbyt ryzykowny). Dzięki temu organizm zaczyna produkować hormon samodzielnie. – Nie jest wykluczone, że ktoś używa już tego do dopingu – sugerował Sundberg.

Dlatego powstał pierwszy test antydopingowy, który takie genowe oszustwo pozwala wykryć. Działanie jego opiera się na fakcie, że EPO produkowane w mięśniach nieco inaczej oddziałuje ze związkami w organizmie, niż naturalne EPO produkowane w nerkach. To sprawia, że ów rodzaj dopingu genowego będzie można zdemaskować.

Zwiększenie produkcji EPO w organizmie to tylko jedna z możliwości dopingu genowego. Nie do końca wiadomo, czego się spodziewać w przyszłości. Sundberg zgadywał, że różnorakie geny można byłoby np. dostarczać do komórek serca (aby usprawnić jego pracę), do wątroby (aby poprawić metabolizm i wytrzymałość) albo do mózgu (by zwiększać tolerancję na ból).

– Nie mamy pojęcia, czy doping genowy jest już stosowany, i czy kiedykolwiek będzie stosowany, ale wolimy 648-MAKIETA 2 24-43.indd 41

się na to przygotować – powiedział ekspert i zaznaczył, że finansowane są badania nad kolejnymi testami do wykrywania dopingu genowego.

Szwedzki badacz zwrócił też uwagę na zagrożenia związane z dopingiem genowym. Przyznał, że nie można wykluczyć zniszczenia komórek – np. mięśni – podczas wprowadzania genów do tkanek. Poza tym taka metoda związana jest ze zwiększonym ryzykiem nowotworu. Mogą pojawiać się także reakcje autoimmunologiczne – organizm walczyć będzie z komórkami

zawierającymi nowe geny, uznając je za obce. A w dodatku, jeśli doping genowy prowadzi do zwiększonej produkcji czerwonych krwinek, rośnie ryzyko udaru czy zawału serca.

Ekspert zwrócił też uwagę, że genów dostarczonych do własnych komórek nie można się później pozbyć.

– To coś innego niż lek, który z czasem usuwany jest z organizmu. Pozostaje w komórkach – przyznał. «

16/08/2016 17:03:26

042

TRANSPORT londyn

Autobus wskaże Ci drogę Transport for London testuje nowy sposób informowania kierowców o sytuacji na drogach.

Na autobusach zamontowano elektroniczne wyświetlacze, które pokazują informacje o korkach i zamkniętych ulicach.

Przygotował Marcin Urban

»

Fot. Transport for London

Rozwiązanie będzie przez pół roku testowane na liniach 344 i 415, które kursują między stacją Liverpool Street, a odpowiednio Clapham Junction i Tulse Hill. Elektroniczne tablice zamontowała firma Equitech IT Solutions, a wyświetlane na nich informacje pochodzą z całodobowego centrum kontroli ruchu TfL. Jeśli system się sprawdzi zostanie wprowadzony w całym Londynie.

W Londynie jest blisko 8 tys. autobusów, które obsługują 700 tras. «

Fot. Transport for London

Utrudnienia na stacji metra Holborn

648-MAKIETA 2 24-43.indd 42

Od poniedziałku 22 sierpnia na Holborn będzie można tylko wysiadać. W dni robocze od 7:30 do 10:00 nie będzie można przesiąść się między pociągami linii Central i Piccadilly.

Alternatywnie będzie można korzystać z pobliskich stacji Covent Garden, Russell Square i Tottenham Court Road. Możliwość przesiadki na Holborn zostanie przywrócona dopiero jesienią przyszłego roku, a wszystkie utrudnienia zakończą się w marcu 2018 roku.

Ich powodem jest konieczność modernizacji ruchomych schodów. Obiekt ma ich w sumie siedem. Remontowane będą etapami.

Prace wydłużą żywotność urządzeń o kilkanaście lat i pozwolą sprostać rosnącym potokom pasażerów.

Holborn jest jedną z najbardziej zatłoczonych stacji londyńskiego metra. Korzysta z niej 60 tys. osób dziennie.

16/08/2016 17:03:28

043 Transport for London ogłosił wyniki plebiscytu na dziecięce wózki, które najlepiej sprawdzają się w komunikacji miejskiej.

Zwycięskie modele wybrano w publicznym głosowaniu, w którym oddano 700 głosów. Można je było oddawać na stronie TfL na jeden z 14 wózków nominowanych przez ekspertów.

Brali oni pod uwagę wymiary pasujące do wąskich przejść w autobusach, wagę, łatwość składania, poręczność i cenę.

Głosowanie trwało do 27 czerwca.

Najlepsza piątka (producent i model): Mothercare – XSS Stroller BabyZen - YoYo+ 6+ CuddleCo – Doona UPPAbaby – Cruz Bugaboo - bee3

    

Najlepsze wózki będą polecane przez Transport for London, jako najwygodniejsze do stosowania w londyń-

Fot. Transport for London

Wózki na miarę skiej komunikacji miejskiej. Ich producenci będą mogli chwalić się wyróżnieniem “Wózek przyjazny dla transportu publicznego 2016”.

– Chcemy usprawnić podróż dla wszystkich użytkowników komunikacji miejskiej, dlatego wspólnie z ekspertami wybraliśmy wózki najbardziej dostosowane do specyfiki transportu publicznego. Mam nadzieję, że konkurs ułatwi rodzicom zakup kompaktowych, lekkich i bezpiecznych wózków, które mieszczą się w autobusach i dają się łatwo składać – powiedział Mike Weston, dyrektor ds. autobusów w Transport for London.

TfL opublikował na swoim kanale You Tube film instruktażowy pokazujący, jak w najbardziej efektywny sposób wykorzystać przestrzeń dla wózków w metrze i autobusach.

Więcej informacji można znaleźć na stronie www.tfl.gov.uk/babiesandbuggies

Sadiq Khan apeluje o decyzję w sprawie lotnisk Mer Londynu wezwał brytyjską premierkę do jak najszybszego ogłoszenia decyzji w sprawie rozbudowy jednego z londyńskich lotnisk. O prawo budowy dodatkowego pasa startowego rywalizują Heathrow i Gatwick. Sadiq Khan w liście do Theresy May wyraził swoje poparcie dla budowy drugiego pasa na Gatwick. Jak zaznaczył, przyniesie to więcej korzyści Londynowi i Wielkiej Brytanii, a jednocześnie będzie mieć mniejszy wpływ na środowisko niż ewentualna rozbudowa Heathrow. Budowę trzeciego pasa na Heathrow rekomendowała rządowi złożona z ekspertów Komisja Davisa. Ostateczną decyzję miał podjąć David Cameron, ale po jego dymisji trudny wybór spadł na Theresę May. Ta nie określiła jeszcze kiedy ogłosi ostateczny werdykt.

648-MAKIETA 2 24-43.indd 43

16/08/2016 17:03:32

044

CAFÉ COOLTURA londyn

GREAT FIRE OF LONDON

648-MAKIETA 3 44-67.indd 44

16/08/2016 17:04:42

© Museum of London

045

COOLTUR POLECA A Przygotował MARCIN URBAN 10.08. – 11.12. Museum of London, 150 London Wall, Londyn EC2Y 5HN. Stacja: St Paul’s, Barbican, Moorgate. Otwarte codziennie 10:00 – 18:00. Bilety: £7 (dorośli), £5 (dzieci) www.museumoflondon.org.uk Muzeum Londynu zaprasza całe rodziny do wzięcia udziału w interaktywnym spacerze. W jego trakcie poznamy historię wielkiego pożaru, który w XVII wieku strawił znaczną część stolicy.

Podczas wycieczki dowiemy się m.in. dlaczego o wzniecenie ognia obwinia się piekarza z Pudding Lane, dlaczego straty były tak ogromne i jak opanowano płomienie, które rozprzestrzeniały się przez 4 dni. Na trasie, której pokonanie z przewodnikiem zajmuje 45 minut, przygotowano kilka ciekawych zabaw edukacyjnych.

Wielki pożar wybuch 2 września 1666 roku. Zniszczonych zostało ponad 13 tysięcy domów, 87 kościołów, w tym katedra St Paul’s i większość komercyjnych budynków w londyńskim City. Bez dachu nad głową pozostało ok. 80 tys. londyńczyków. Udział w spacerze wymaga wcześniejszej rezerwacji.

© Museum of London 648-MAKIETA 3 44-67.indd 45

16/08/2016 17:04:48

© Sonya Hurtado

046

CAFÉ COOLTURA LONDYN

wystawy »

TALES: PHOTOGRAPHY BY SONYA HURTADO

23.07. – 08.01.2017. Victoria and Albert Museum, Cromwell Road, Londyn, SW7 2RL. Stacja: South Kensington. Otwarte: codziennie 10:00 - 17:45, w pt. 10:00 22:00. Wstęp wolny www.vam.ac.uk V&A prezentuje serię 12 fotografii, których autorką jest Sonya Hurtado.

Fotografka, mieszkająca w londyńskim Hackney, eksploruje w swoich pracach temat dzieciństwa. Jej zdjęcia do złudzenia przypominają obrazy malowane pędzlem, tworząc dzięki temu wrażenie bajkowej przestrzeni. Duże znaczenie Hurtado przywiązuje do wyrazistych kolorów.

» WILLIAM EGGLESTON: PORTRAITS 21.07. - 23.10. National Portrait Gallery, St Martin’s Place, Londyn, WC2H 0HE. Stacja: Charing Cross, Leicester Square, Embankment. Otwarte: sob. - śr. 10:00 18:00, czw. -pt. 10:00 - 21:00. Bilety: £7 www.npg.org.uk

19.03. – 09.10.2016. V&A Museum of Childhood, Cambridge Heath Road, Londyn E2 9PA. Stacja: Bethnal Green. Otwarte codziennie 10:00-17:45. Wstęp wolny www.vam.ac.uk/moc Muzeum dzieciństwa zaprasza na spotkanie z bohaterami popularnych przed laty brytyjskich bajek tj. „Clangers”, „Bugpuss” i „Noggin the Nog”. W latach 60. i 70. przyciągały one przed telewizory milionową widownię i były dla Anglików takim samym symbolem dzieciństwa, jakim dla pokolenia 40-letnich Polaków jest „Miś Uszatek” czy „Reksio”. Na wystawie zobaczymy oryginalne lalki, elementy scenografii i całe plany zdjęciowe. Poznamy też różne techniki animacji.

648-MAKIETA 3 44-67.indd 46

© Eggleston Artistic Trust

» CLANGERS, BAGPUSS & CO

© SmallFilms/V&A

William Eggleston jest amerykańskim fotografem, który zdobył uznanie oryginalnym, poetyckim i pełnym życia

stylem swoich prac. Na wystawie jest prezentowanych 100 fotografii.

Najstarsze pochodzą z początków jego kariery w latach 60. Część z nich to niepokazywane wcześniej i rzadkie w kolekcji tego artysty zdjęcia wykonane na czarno-białej kliszy. Zdaniem krytyków, to dzięki eksperymentom Egglestona z kolorem i wystawie w Museum of Modern Art w Nowym Jorku w 1976 zaczęto akceptować kolorową fotografię, jako element współczesnej sztuki.

16/08/2016 17:04:50

047 teatr » THE ENTERTAINER 20.08. – 12.11. Garrick Theatre, 2 Charing Cross Road, Londyn WC2H 0HH. Stacja: Leicester Square. Spektakle: pon. – sob.

19:30, dodatkowo czw. i sob. 14:30. Bilety: od £15 www.branaghtheatre.com

Fot. Marc Brenner

Osadzona w tle powojennej Brytanii sztuka pokazuje ludzki dramat, schowany przed publicznym widokiem pod maską pozornego szczęścia. W rolach głównych: Kenneth Branagh, Phil Dunster i Gawn Grainger.

» MACBETH 18.06 – 1.10. Shakespeare’s Globe, 21 New Globe Walk, Bankside, Londyn SE1 9DT. Stacja: Southwark. Mansion House. Bilety: od £5 www.shakespearesglobe.com Macbeth to jeden z najbardziej tragicznych i krwawych, a zarazem najbardziej poetyckich dramatów Szekspira. Tytułowy bohater zostaje namaszczony na króla Szkocji. Rozpoczyna się ciąg tragicznych wydarzeń, które są tłem bezpardonowej walki o władzę. W roli głównej występuje Ray Fearon. Sztuka jest przeznaczona dla dorosłych widzów z uwagi na drastyczne sceny.

» SCOOBY DOO LIVE 18-21.08. London Palladium, 8 Argyll Street, Londyn W1F 7TF. Stacja: Oxford Circus. Spektakle: 10:30, 13:00 i 15:30.

Bilety: £20 www.londontheatre.co.uk/show/ scooby-doo-live Familijny musical o przygodach bohaterów popularnej kreskówki. Shaggy, Fred, Daphne, Velma i Scooby-Doo będą musieli rozwikłać historyczną zagadkę.

Duża dawka humoru gwarantowana.

648-MAKIETA 3 44-67.indd 47

16/08/2016 17:04:52

048

CAFÉ COOLTURA LONDYN

kino » ASTERIX AND OBELIX - MANSION

OF THE GODS (3D)

Od 19.08. Animowany, Francja. Reż.

Louis Clichy, Alexandre Astier, wyst.

Roger Carel, Lorant Deutsch, Laurent Lafitte Kolejna, tym razem animowana, odsłona przygód dzielnych Gali, stawiających opór inwazji Cesarstwa Rzymskiego. Film powstał na podstawie komiksu z 1971 roku pod tym samym tytułem. W kinach można go oglądać w wersji trójwymiarowej.

» COSMOS Od 19.08. Thriller, Francja/ Portugalia. Reż. Andrzej Żuławski, wyst. Sabine Azéma, Jean-François Balmer, Jonathan Genet Ostatni film zmarłego w tym roku Andrzeja Żuławskiego powstał na podstawie także ostatniej powieści Witolda Gombrowicza o tym samym tytule. Dwoje przyjaciół spędza czas na prowincji w towarzystwie ekscentrycznej dziewczyny i doświadcza tajemniczych zjawisk.

» SWALLOWS AND AMAZONS Od 19.08. Przygodowy, UK. Reż.

Philippa Lowthorpe, wyst. Kelly Macdonald, Andrew Scott, Rafe Spall Familijna opowieść oparta na powieści Arthura Ransome'a, która rozgrywa się latem na początku lat 30. ubiegłego wieku, w angielskiej Krainie Jezior, a przygody nastoletnich bohaterów rozgrywają się na tle żeglarstwa, wędkarstwa i biwakowania. Książka jest pochwałą zaradności i samodzielności oraz aktywnego spędzania wakacji w kontakcie z przyrodą.

648-MAKIETA 3 44-67.indd 48

16/08/2016 17:04:53

049 » TICKLED Od 19.08. Dokumentalny, Nowa Zelandia. Reż. David Farrier, Dylan Reeve, wyst. David Farrier, Dylan Reeve, David Starr Dziennikarz zamierza dokumentować międzynarodowy konkurs łaskotania.

Zamiast tego odkrywa groźny świat biznesu porno, stworzony przez tyranów z głębokimi kieszeniami.

Od 19.08. Przygodowy, USA. Reż.

Barry Sonnenfeld, wyst. Kevin Spacey, Jennifer Garner, Christopher Walken Tom Brand (Kevin Spacey), bogaty pracoholik, porzuca dla pracy swoją żonę i córkę. Gdy zbliżają się 11.

koncerty

urodziny Rebeki postanawia choć częściowo zrehabilitować się i kupić jej w prezencie kota. W sklepie, magicznym zrządzeniem losu, zostaje uwięziony w ciele czworonoga i dostaje tydzień na poprawę relacji z rodziną. W przeciwnym razie do końca życia pozostanie uwięziony w ciele zwierzęcia.

© Stuart Leech

» NINE LIVES

»

RON ARAD'S CURTAIN CALL: LONDON CONTEMPORARY ORCHESTRA

25.08., godz. 19:30. Roundhouse, Chalk Farm Road, Londyn NW1 8EH. Stacja: Chalk Farm. Bilety: £15 www.roundhouse.org.uk Bloomberg Summer w Roundhouse, to powtarzany od 5 lat cykl imprez, które mają przybliżyć publiczności tzw. innowacyjną kulturę. Tym razem główną atrakcją jest Curtain Call – praca uznanego artysty i architekta Rona Arada. Monumentalna konstrukcja znajdująca się w sercu Roundhose jest tłem dla różnych wydarzeń muzycznych, a jednym z nich będzie koncert London Contemporary Orchestra.

648-MAKIETA 3 44-67.indd 49

16/08/2016 17:04:57

050

CAFÉ COOLTURA londyn

Fot. Taylor Hill/FilmMagic for Governors Ball Music Festival

» ZUCCHERO 20-21.10., godz. 19:00. Royal Albert Hall, Kensington Gore, Londyn SW7 2AP. Stacja: South Kensington. Bilety: od £28

» JAREK NOHAVICA I ROBERT KUŚMIERSKI 21.10., godz. 19:00. Union Chapel, Compton Terrace, Islington, Londyn N1 2UN. Stacja: Highbury & Islington. Bilety: £30

» MAXWELL & MARY J. BLIGE 28.10., godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £45

» ROD STEWARD 22-25.11., godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn.

Stacja: North Greenwich. Bilety: od £62.50

» PASSENGER

Fot. Gary Miller/Getty Images

25 - 26.11., godz. 19:00. Eventim Apollo, 45 Queen Caroline Street, W6 9QH Londyn, Stacja: Hammersmith. Bilety: £29.50

» BJÖRK 21.09., godz.

19:30. Royal Albert Hall, Kensington Gore, Londyn SW7 2AP. Stacja: South Kensington. Bilety: od £40

» EAGLES OF DEATH METAL 26.08., godz. 19:00. O2 Forum Kentish Town, 9-17 Highgate Rd, Londyn NW5 1JY. Stacja: Kentish Town. Bilety: £26.75

» DAVID GILMOUR 25-30.09., godz. 19:30. Royal Albert Hall, Kensington Gore, Londyn SW7 2AP. Stacja: South Kensington. Bilety: tylko ze zwrotów

» JEAN MICHAEL-JARRE 07.10., godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich.

Bilety: od £35

» JUSTIN BIEBER 11-12.10., 14.10., 28-29.11., godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £45

648-MAKIETA 3 44-67.indd 50

» NICKELBACK 20.10., godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich.

Bilety: od £40.50

16/08/2016 17:04:59

Fot. MW Media

051 »

PRL LIVE MUSIC 2016: DŻEM, MICHAŁ SZPAK I VARIUS MANX Z KASIĄ STANKIEWICZ

26.11, godz. 18:00, O2 Shepherd's Bush Empire, Shepherd's Bush Green, Londyn W12 8TT. Stacja: Shepherd's Bush. Bilety: od £25 www.prllivemusic.co.uk www.10lat.co.uk

Michał Szpak

Fot. Jason Koerner/Getty Images

Fot. Adolph/ullstein bild via Getty Images

To będzie wyjątkowy koncert z okazji 10. urodzin Polskiego Radia Londyn. Razem z popularną londyńską rozgłośnią jubileusz (25 lat na scenie!) będzie obchodził Varius Manx. Z zespołem przyjedzie była wokalistka Kasia Stankiewicz. Po 10 latach od ostatniego wspólnego występu ponownie zaśpiewa z muzykami Roberta Jansona „Orła cień” i inne wielkie przeboje.

Oprócz nich wystąpi niezwodny Dżem, a finalista Eurowizji Michał Szpak zaśpiewa swój szlagier „Color of your life” i inne piosenki z debiutanckiej płyty. To będzie niezapomniany wieczór!

» C.C.CATCH / BAD BOYS BLUE 04.11., godz. 19:00. Indigo at The O2, Millennium Way, North Greenwich, Londyn.

Stacja: North Greenwich. Bilety: od £35.50

» STATUS QUO 11.12., godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £48

» MARILLION C.C.Catch

648-MAKIETA 3 44-67.indd 51

04.12., godz. 19:00. O2 Forum Kentish Town, 9-17 Highgate Rd, Londyn NW5 1JY. Stacja: Kentish Town. Bilety: od £35.75

» THE CURE 01-03.12., godz. 19:00. SSE Wembley Arena, Arena Square, Engineers Way, Londyn HA9 0AA. Stacja: Wembley Stadium. Bilety: od £25

16/08/2016 17:05:02

052

CAFÉ COOLTURA MUZYKA

648-MAKIETA 3 44-67.indd 52

16/08/2016 17:05:04

053

648-MAKIETA 3 44-67.indd 53

16/08/2016 17:05:06

054

CAFÉ COOLTURA wydarzenia

648-MAKIETA 3 44-67.indd 54

16/08/2016 17:05:08

055

648-MAKIETA 3 44-67.indd 55

16/08/2016 17:05:11

056

CAFÉ COOLTURA MUZYKA

wiadomości muzyczne

O.S.T.R. jedną z gwiazd drugiej edycji London.pl HipHop Festival

»

17 września do Londynu zawita czołówka polskiej sceny hiphop za sprawą drugiej edycji London. pl Hip-Hop Festival. Wsród gwiazd widnieją m.in. OSTR czy dawno niesłyszany w Londynie Ten Typ Mes. Ale to nie wszystko…

– Chcieliśmy pójść za ciosem – mówi Daniel Małoszyc z agencji X-Side Music, która organizuje festival – stąd druga edycja imprezy. Ta ubiegłoroczna była sporym przedsięwzięciem, ale okazała się sukcesem. W moim odczuciu brakowało takiego eventu na Wyspach. Postanowiliśmy jednak zmienić klub i przenieśliśmy się do Electric, które część klubowiczów może kojarzyć pod nazwą The Fridge. To

jest fantastyczne miejsce, ze znacznie lepszym nagłośnieniem. – Przygotowania trwają pełną parą i z niecierpliwoscią oczekujemy 17 września – dodaje organizator.

Główną gwiazdą imprezy będzie z pewnością OSTR, któremu towarzyszyć bedą DJ Haem oraz Holendrzy z Killing Skills. Obsadę uzupełnią Ten Typ Mes, Trzeci Wymiar, Małpa, Polska Wersja oraz Dwa Sławy. Imprezę poprowadzi jeden z najlepszych polskich freestyle'owców – Mikser oraz stacjonujący od jakiegoś czasu w Londynie Dj Cube, związany z ekipą Wielkie Joł. Wzorem pierwszej edycji, o efektowne wizualizacje zadba VJ Van. « Więcej na:

FB/londonplfestival

Farben Lehre zagra we wrześniu

»

Tuż po wakacjach odbędzie się koncert legendarnej, wyjątkowo energetycznej i melodyjnej formacji z gatunku punky-reggae, od 30 lat grającej na krajowej scenie czyli Farben Lehre.

W 2016 roku zespół obchodzi jubileusz 30-lecia swojego istnienia, w związku z czym przygotował specjalny set koncertowy zawierający utwory z całego okresu działalności. W repertuarze pojawi się kilka historycznych kompozycji od wielu lat niewykonywanych na żywo. Koncerty jubileuszowe 2016 roku zapowiadają się zatem wyjątkowo ciekawie i nietuzinkowo.

648-MAKIETA 3 44-67.indd 56

FARBEN LEHRE powstało we wrześniu 1986 roku. Od tamtego czasu ukazało się 11 płyt studyjnych. Od wielu lat zespół bardzo dużo koncertuje zarówno w Polsce, jak i za granicą. Wystąpił m.in. dwunastokrotnie w Jarocinie, a w latach 2011 – 2014 grał na Przystanku Woodstock. Żywiołowe koncerty zawsze grane „na maksa” to bez wątpienia znak rozpoznawczy kapeli z Płocka. Muzyka Farben Lehre jest energiczna, melodyjna, pełna radości z grania i wolna od kompleksów. Ostre, aczkolwiek przystępne dźwięki oraz garść szczerych słów sta-

nowią próbę duchowego porozumienia się z drugim człowiekiem. «

09.09.2016 – 93 FEET EAST The Old Truman Brewery 150 Brick Lane London, E1 6QL Więcej na:

MegaYoga.co.uk

16/08/2016 17:05:13

648-MAKIETA 3 44-67.indd 57

16/08/2016 17:05:19

058

CAFÉ COOLTURA KSIĘGARNIA Redaguje PIOTR DOBRONIAK

Sekretne życie Chanel No. 5

»

Dzieło życia Coco Chanel. Szalony duch belle époque zamknięty w zgrabnym flakonie. Nowatorski i odważny zapach, który w dobrym paryskim towarzystwie wywoływał ekscytację.

Chanel No. 5 to symbol kobiecości, od 95 lat uwielbiany przez legendy kina, od Marylin Monroe po Audrey Tautou.

Jak narodził się pomysł ich stworzenia? Jaki wpływ na dobór poszczególnych elementów zapachu miało życie jego autorki? Czy prawdą jest, że Coco skopiowała recepturę perfumeryjnego magnata François Coty’ego? Dlaczego

po latach projektantka sabotowała swoje dzieło? Tilar J. Mazzeo odkrywa tajemnice legendarnych perfum. Rekonstruując fakty, sprawdzając mity i plotki, wyjaśnia na czym polega fenomen tego zapachu. „Sekretne życie Chanel No. 5” to najbardziej zmysłowo opowiedziana historia Coco Chanel. «

Ta chwila

Kocham Rzym

Miasta wyśnione

Lisa marzy o tym, by zostać aktorką. Żeby opłacić zajęcia w szkole teatralnej, pracuje w barze na Manhattanie.

Pewnego wieczoru poznaje Arthura Costello, młodego lekarza-ratownika.

Świat haute couture to nie tylko glamour i piękne ubrania. To także bezwzględny biznes. Intrygi, nieczyste zagrania, trzeba być czujnym.

Na trzystu stronach pomieścił historię najważniejszych dwudziestowiecznych koncepcji architektonicznych i ich twórców, kontekstu, w jakim powstały, i wreszcie wpływu, jaki wywarły na kształt naszych miast.

648-MAKIETA 3 44-67.indd 58

16/08/2016 17:05:22

059 Chłopak, który stracił głowę

»

Poznaj Travisa. Ma 16 lat, superdziewczynę i nieuleczalnego raka. Gdy staje przed wyborem: śmierć lub eksperymentalna operacja, nie zastanawia się długo.

Godzi się na to, by od szyi w dół przeszczepiono mu zdrowe ciało. Jest tylko jeden problem – na razie rozwój medycyny nie pozwala na przeprowadzenie tak skomplikowanego zabiegu, dlatego chłopak musi zostać wprowadzony w śpiączkę podobną do hibernacji i czekać. Żegna się więc z bliskimi, bo nie wie, czy i kiedy się z nimi zobaczy.

Budzi się pięć lat później. Ma własną głowę i atrakcyjne, choć obce ciało. Świat z pozoru jest taki sam jak dawniej. Jed-

nak powrót do życia wygląda inaczej, niż Travis sobie wyobrażał. Jego przyjaciele są już na studiach, rodzice coś przed nim ukrywają, a dziewczyna… Hmm, wygląda na to, że ma narzeczonego. Trudno się dziwić, że chłopak nie ma zamiaru się z tym pogodzić. W końcu „you only live twice”. «

Bogowie i bestie

Orzeł Biały

Miasto

Ostatnią enklawą ludzkości jest Polska.

Twierdza Polska. W niej dzielni woje doborowych oddziałów piechoty zmotoryzowanej, w tym batalionu „Orzeł Biały”, będą musieli stawić czoło nie tylko zalewowi Zielonoskórych, ale i swoim słabościom, w tym brakowi higieny, który szczególnie doskwiera sierżantowi… Ale nie uprzedzajmy faktów.

Jonah Kirk dorastał w niezwykłej rodzinie – jego matka jest wybitną śpiewaczką, dziadek – światowej sławy pianistą.

On sam jest muzycznym geniuszem, który właśnie zaczął odkrywać swoje umiejętności i przy okazji wpadł w niebezpieczne towarzystwo.

W piękną lipcową niedzielę pisarz Leszek Tyl budzi się w pustym mieszkaniu: jego najbliżsi zniknęli. Na całym świecie wyznawcy religii odlatują do swoich rajów. Trzynaście godzin. Tyle czasu zostało bohaterowi do północy, aby wyrwać zbuntowaną córkę z rąk satanistów.

648-MAKIETA 3 44-67.indd 59

Wszystkie książki znajdziesz na:

BookTO.pl

16/08/2016 17:05:25

060

CAFÉ COOLTURA TWÓRCZOŚĆ NASZYCH CZYTELNIKÓW Redaguje Piotr Dobroniak info@cooltura.co.uk

Tekst i zdjęcie: Tadeusz Żyszkowicz

LIPIEC Ścięto dojrzałe zboża Ściernisko stopy kłuje Wysiłkiem, z pomocą bożą Plon do zagrody wędruje.

Pełna stodoła raduje Lipiec obfitością rozpasa Smutny przednówek odchodzi Koniec zaciskania pasa.

648-MAKIETA 3 44-67.indd 60

Łany, fale na wietrze Kłosy ze srebra a złota Tak szybko odchodzicie Jak wszystko...

Nie wam już Gruchać tego lata.

LATO Kanikuły pora Lenistwo ogarnia Praca, życia zmora Z obowiązku zwalnia.

Raz w roku czasem Wybyć gdzieś zdołamy

Urok, beztroskę bytu Swobodę chwytamy. Świeżość dookoła Przy śniadaniu, w parku Myśl frywolna W świątyni, w zaułku.

Piosnkę strumyk nuci Szmera kapryśnie Pluskiem rześkiej wody Zaprasza radośnie.

Spacerują mili Uśmiechnięci goście Smutasy się skryli Jest Raj, Pola Elizejskie.

16/08/2016 17:05:27

061 W DRODZE Życie moje podróżą jest To prosta droga To zerwany most Dostarcza doznań do woli To szarpię się To płynę powoli.

Każdą podróż wieńczy cel W mojej nie widzę W mojej nie ma Ujrzeć choćby celu cień Mądrości głębszej Wiary mi trzeba.

Królestwo kiepskie jest Dokąd ,,dusza odlata'' Przyjmuje cwaniaków stąd Nie chcę takiego świata.

OCZEKIWANIA Wyjdź z kokonu Spójrz wokoło Tnij pępowiny nić Daj żyć sobie

648-MAKIETA 3 44-67.indd 61

Życie krótkie Życia mało Wciąż za mało Pozwól innym żyć.

Wyjdź do świata Pójdź do ludzi Odśwież stęchły dech Oddychanie Już nie trudzi W serce swoje Chwyć powietrza Odrzuć życia pech.

DESZCZ Cóż za piękna pogoda Zielono Rześkość siły doda Deszcz miło szeleści Kroplami liście pieści Choćby nawet ulewa Niech pada, niech śpiewa.

Wyjdę, ręce rozłożę Po polskim ukropie Radośnie zmoknę.

Zrobiliście fajne zdjęcie?

Napisaliście krótkie opowiadanie?

Na tej stronie możecie zaprezentować swoje talenty Swoje prace wysyłajcie na:

info@cooltura.co.uk z dopiskiem: „Guest Room”

16/08/2016 17:05:30

062

CAFÉ COOLTURA Wielka Brytania od kuchni

Rutabaga w piklach Sezon ogórkowy w pełni. I chociaż pogoda tego lata jest raczej z gatunku nieprzewidywalnych, to jedno jest pewne: Polska ogóry kisi.

Sergiusz Hieronimczak sergiusch72@yahoo.co.uk

»

I dlaczego nie kisić, skoro to polska tradycja i dziedzictwo kulinarne? Poza tym, kto jeszcze pamięta, co najlepiej leczy kaca? No? Jasne, że woda po kiszonych ogórkach. No i ogórkowa na wodzie; to są smaki lata, o których młodzież już prawie nie pamięta.

Dla przeciętnego Brytyjczyka, polskie kiszone ogórki są zepsutymi ogórkami, które są jedzone przez Polaków.

648-MAKIETA 3 44-67.indd 62

To tylko współczesna wizja tego smakołyku w UK. Kiszenie, a właściwie piklowanie, znane jest w świecie od tysięcy lat. Małe wyjaśnienie należy się tylko jeżeli chodzi o terminologię.

Piklowanie w UK to tak samo namaczanie w solance, jak i zamaczanie czegoś w roztworze octu lub octu, cukru i soli. Ten sam termin. Dla nas, Polaków, to raczej dwie różne rzeczy. Piklowane ogórki i kiszone ogórki – dwie różne sprawy. Dla Brytyjczyków tożsamo, chociaż nie to samo.

O piklowaniu wspominał już Herodot pisząc o Babilończykach i Egipcjanach z V wieku p.n.e. Piklowali już wtedy prawie wszystko: ryby, gęsi, warzywa, może nawet ogórki. Podobnie Chińczycy – piklowanie to ich ulubiona metoda konserwacji żywności. Przyznam się szczerze, że najbardziej zadziwiające były dla mnie w UK piklowane jaja. Spotkać je można często w sklepach sprzedających Fish&Chips.

I chociaż to nie jest brytyjski wynalazek, tylko Chiński sprzed tysięcy lat, to jadłem go tylko raz i to mi wystarczy.

16/08/2016 17:05:31

063 Innym przykładem brytyjskiego piklowania jest słynny dodatek do cheddara i ploughman’s lunchu słynne BRANSTON PICKLE. Moim zdaniem fenomenalny wynalazek, szczególnie do zimnego mięsa czy sera.

Receptura narodziła się na początku wieku i mimo że produkcja przechodziła z rąk do rąk, nigdy się nie zmieniła. Ciągle zawiera te same 23 składniki. Jej autorkami są pani Graham i jej dwie córki, które w miejscowości Branston Village, w Staffordshire skomponowały, prawdopodobnie na domowe potrzeby, Branston Pickle. Jedna z córek, Evelyn, zaangażowana w badania biologiczne, miała dostęp do wielu roślin i owoców. Prawdopodobnie stąd aż 23 składniki. Wcale niewykluczone, że badając różne gatunki, nie chcąc ich wyrzucać po badaniach, postanowiły coś z nimi zrobić. Ciekawostką jest, że receptura zawiera ogórki z Indii, daktyle z Iranu i Pakistanu, cebulkę perłową z Holandii, cytryny z Sycylii i nasiona brukwi. Interesujące jest również, że o ile w nazewnictwie brytyjskim brukiew to „swede”, to w recepturze do dzisiaj jest oryginalna nazwa „rutabaga”, znana

648-MAKIETA 3 44-67.indd 63

w kuchni amerykańskiej i kanadyjskiej.

Poza tym, w słoiku znajdziemy również posiekane marchewki, kalafiora, jabłka i wiele innych, bo jak wspomnia-

BRANSTON PICKLE PO SWOJEMU SKŁADNIKI 250g marchewki, obranej, pokrojonej na małe kawałki 1 średnia brukiew, obrana, pokrojona na małe kawałki 4-5 ząbki czosnku, obrane, drobno posiekane 5 uncji daktyli, drobno posiekane 1 mały kalafior, drobno posiekany 2 cebule, obrane i drobno posiekane 2 średnie jabłka, nieobrane, drobno posiekane, 2 średnie cukinie, nieobrane , drobno posiekane 15-20 małych korniszonów, drobno posiekanych

łem składników jest 23. Dla wszystkich amatorów samodzielnego działania oto przepis, nie oryginalny, bo ten jest pilnie strzeżony, ale blisko. «

10 uncji ciemnobrązowego cukru 1 łyżeczka soli 4 łyżki soku z cytryny 3/4 litra octu słodowego 2 łyżeczki gorczycy 2 łyżeczki mielonego ziela angielskiego 1 łyżeczka pieprzu cayenne WYKONANIE 1. Umieść wszystkie składniki w dużym garnku i doprowadzić je do wrzenia.

2. Po zagotowaniu zmniejszyć ogień i gotować, aż brukiew będzie gotowa (trwa to około 2 godzin, w zależności od wielkości kawałków).

3. Dobrze wymieszać.

4. Ponakładać mieszaninę do gorących, sterylnych słoików i zamknąć je.

5. Przed użyciem pozostawić marynatę na kilka tygodni do przegryzienia.

16/08/2016 17:05:32

064

CAFÉ COOLTURA ZDROWIE I URODA

Magia życia zawarta w witaminach i minerałach Korzystając z dóbr, jakie dała nam Matka Ziemia, dostarczamy sobie cennych składników odżywczych. Nie zawsze jednak naturalną drogą. Mimo to ich obecność w naszym życiu ma ogromne znaczenie.

MW Media

Zalecane dawki witamin

Witaminy i związki mineralne poprawiają naszą ogólną formę i nastawienie do otaczającego nas świata.

Dzienną dawką dobrego samopoczucia, skutecznie poprawiającą nastrój, jest witamina C w dawce 1000 – 4000 mg, witaminy z grupy B w postaci 100 mcg kwasu foliowego, 10 mg ryboflawiny (witaminy B2), 10 mg tiaminy (witaminy B1), 10 mg witaminy B6 oraz selenu; dla kobiet zaleca się 55 mcg, a dla mężczyzn 70 mcg selenu.

»

Nabierzesz ochoty do życia

Coraz trudniej jest nam żyć. Niekiedy wszystkie dni przypominają tylko walkę z wiatrakami w dążeniu do naszych upatrzonych celów. Kiedyś w końcu musi przyjść moment załamania. Jak podają statystyki, na depresję zapada prawie 20% społeczeństwa. Czy to mało, czy dużo, nie nam sądzić, choć liczby wydają się być zaskakująco wysokie. Jednak, co możemy zrobić, to podpowiedzieć, jakie witaminy i związki mineralne powinny znaleźć się w naszej diecie lub stosowanych suplementach, aby depresji w miarę możliwości zapobiegać lub łagodzić już stan, który nas dręczy.

648-MAKIETA 3 44-67.indd 64

Jak one działają?

Selen Wstępne badania naukowe wykazały, że zwiększenie ilości przyjmowanego selenu (powyżej 100 mg) poprawia formę i znacznie niweluje zmęczenie. Jednak mimo to ciągle uważa się, że najodpowiedniejszą dawką jest ta maksymalna w przypadku mężczyzn, czyli 70 mg na dzień. Dlatego póki co, warto trzymać się ustalonych norm.

Witamina C Dbałość o jej dostateczną ilość w ograniźmie jest bardzo istotna u osób walczących ze stanami depresyjnymi.

Zaobserwowano u nich znaczne obniżenie jej poziomu wraz z postępującą depresją.

Witaminy z grupy B Bardzo korzystnie wpływają na poprawę humoru i dodają energii. Ich obecność w organizmie spełnia bardzo istotną funkcję w produkcji serotoniny, która odpowiada między innymi za nasze dobre samopoczucie.

» Przeczytaj uważnie!

Osoby, przyjmujące trójcykliczne środki antydepresyjne, przed wprowadzeniem suplementów witaminy C koniecznie muszą tą decyzję skonsultować z lekarzem prowadzącym leczenie.

16/08/2016 17:05:33

065 Zwalczysz zmęczenie Choć najczęściej zmęczenie dotyka nas z przepracowania, z braku odpowiedniej ilości snu, nierzadko spowodowane jest brakiem koniecznych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu składników.

Czego nam w takim razie może brakować, czym się możemy ratować?

Zalecane dawki witamin

Abyśmy mogli skutecznie pokonać zmęczenie, dziennie powinniśmy przyjmować 400 mg witaminy C, 200 mg potasu, 15 mg żelaza i 200 mg magnezu. To się nazywa wsparcie!

Jak one działają?

Witamina C Przy dziennej dawce 400 mg mamy szansę na większy zapas energii, który pozwoli nam zwalczyć mogące nas dopaść zmęczenie.

Potas i magnez Te dwa minerały skutecznie likwidują stany zmęczenia. Pozwalają na szybki wzrost sił. Żelazo Z uwagi na to, że brak żelaza jest przyczyną anemii, a ta również objawia się dużym zmęczeniem i brakiem energii, żelazo jest uznawane za dobroczyńcę, który pozwala przywrócić stały poziom energii w organizmie.

» Przeczytaj uważnie!

Nie zawsze stosowanie takiej kuracji witaminowo – mineralnej może pomóc w niwelowaniu i zmniejszaniu odczucia zmęczenia. W sytuacji, gdy towarzyszą mu dodatkowe objawy, jak bóle mięśniowe i kłopoty z koncentracją, a stan ten odczuwalny jest dłużej niż 6 miesięcy, konieczny jest kontakt z lekarzem.

Takie zmęczenie może wymagać specjalistycznego leczenia, bo tak właśnie objawia się syndrom chronicznego zmęczenia. W wypadku leczenia nerek, cukrzycy, serca, wprowadzanie do diety suplementów potasu i magnezu musi być każdorazowo skonsultowane z lekarzem.

Wzmocnisz swoją odporność Nasze życie nie składa się tylko z okresów doskonałych sił witalnych i świetnej formy zdrowotnej. Dość często nasz organizm poddawany szkodliwemu działaniu 648-MAKIETA 3 44-67.indd 65

środowiska zewnętrznego, wielu wirusów i drobnoustrojów, jest narażony za częste zapadanie na wiele chorób. To, czy będą nas one dotykać, zależne jest w dużej mierze od siły naszego układu odpornościowego. Dlatego warto pomyśleć o tym, aby go regularnie wzmacniać.

nych organizmu. Jej niedobory spotykane są u osób starszych i z ciemną karnacją.

Wspomaganie systemu immunologicznego wymaga szerszego wsparcia. Jako doskonały skład witaminowy, wzmacniający bariery ochronne naszego organizmu, uważa się skład następujących substancji: 15 mg cynku, 500 mg witaminy C, 50 mg witaminy B6, 18 mg żelaza, 400 j.m. witaminy E, w takiej samej ilości witamina D, 5000 j.m. witaminy A oraz ok. 10.000 j.m. beta - karotenu.

Beta – karoten Systematyczne przyjmowanie beta – karotenu wspomaga nasz układ odpornościowy, znacznie zmniejszając zarażenie bakteriami powodującymi infekcje.

Zalecane dawki witamin

Jak one działają?

Cynk Pierwiastek ten chroni nasz organizm przed rozwojem infekcji, przez zahamowanie procesu rozmnażania bakterii chorobotwórczych oraz dzięki pobudzaniu do wytwarzania w organizmie białych krwinek, które walczą z bakteriami atakującymi organizm.

Witamina C Z uwagi na nieodzowną obecność witaminy C w naszym organizmie, musimy dbać o jej właściwy poziom. To ona pomaga białym krwinkom w ochronie naszego organizmu przed mnożącymi się bakteriami.

Witamina B6 Ta witamina w bardzo wyraźny sposób wspomaga pracę naszego układu odpornościowego; jej brak mógłby ją znacznie zaburzyć i narazić organizm na bardzo łatwe zapadanie na różne infekcje. Żelazo Ponieważ jest jednym ze składników hemoglobiny, ma spory wpływ na prawidłowe dotlenianie przez nią wszystkich organicznych komórek.

Witamina E Chroni komórki przed działaniem wolnych rodników, a także wspomaga procesy naprawcze tych już uszkodzonych.

Witamina D Bierze udział w pracy gruczołów i tym samym, po części odpowiada za wytwarzanie odpowiedniej ilości komórek obron-

Witamina A Odpowiada za utrzymanie w dobrym stanie nabłonka pokrywającego nie tylko nasza skórę, ale i narządy wewnętrzne. Tym samym broni nas przed wnikaniem niebezpiecznych bakterii.

» Przeczytaj uważnie!

Przyjmowanie witaminy A i E musi być konsultowane z lekarzem. U osób mających kłopoty z krzepnięciem krwi, witamina E może je tylko zaostrzyć, a witamina A w za dużych ilościach może być przyczyną wymiotów lub zahamować tempo wzrostu. Nie można również przekraczać podanej dawki żelaza, bo grozi to biegunką i bólami brzucha.

Unikniesz bólu podczas miesiączki

Nie wszystkie, ale ponad połowa kobiet, dotknięta jest zespołem napięcia przedmiesiączkowego i towarzyszącym mu dolegliwościom. Włącznie z okresem krwawienia. Bóle podbrzusza, głowy, okolic krzyża, wyższe pobudzenie nerwowe, rozdrażnienie, obrzęki piersi lub nóg, bolesne skurcze, te wszystkie objawy nie należą do przyjemnych. Dlatego każda kobieta zastanawia się, jak sobie pomóc, aby tak nie cierpieć, niekoniecznie łykając za każdym razem tabletkę przeciwbólową.

Zalecane dawki witamin

Co prawda dolegliwości, towarzyszących okresowi comiesięcznego krwawienia, nie da się całkowicie wyeliminować, jednak można znacznie wypłynąć na obniżenie ich intensywności. Jak to zrobić? Należy zapewnić organizmowi stałą dostawę witamin i minerałów w ilości: 2 mg manganu, ok. 200 mg witaminy B6, ok. 400 mg magnezu, ok. 1000 mg wapnia i 400 j.m. witaminy E.

Jak one działają?

Mangan Wytwarza enzymy wspomagające działa-

16/08/2016 17:05:33

066

CAFÉ COOLTURA ZDROWIE I URODA

nie wielu witamin; bierze udział w produkcji tyroksyny (hormon tarczycy).

UREGULUJESZ CIŚNIENIE TĘTNICZE

WITAMINA B6 Zapobiega zatrzymywaniu wody w organizmie przed okresem menstruacji, co zmniejsza typowe dla tego czasu dolegliwości.

Unormowane ciśnienie tętnicze jest istotne dla prawidłowej pracy wielu układów organicznych. Jego podwyższony stan alarmuje nie tylko o możliwej miażdżycy lub nadmiarze sodu w organizmie, ale także o braku w nim niektórych witamin.

MAGNEZ Zmniejsza napięcie przedmiesiączkowe, łagodzi stany rozdrażnienia i niepokoju.

WAPŃ Uznawany jest za składnik działający przeciwobrzękowo. Obniża bolesność piersi i zmniejsza intensywność bolesnych skurczy macicy.

WITAMINA E Łagodzi bolesność piersi.

» PRZECZYTAJ UWAŻNIE! Przyjmowanie zwiększonych dawek wit. B6 powinno być skonsultowane z lekarzem – duże dawki przyczyniają się do zwiększenia nerwowości, a nawet wrażliwości na dźwięk.

Standardowa norma dzienna wynosi, w zależności od wieku i płci, do 100 mg.

ZALECANE DAWKI WITAMIN

Skuteczną kombinacją witamin i związków mineralnych obniżającą zbyt wysokie ciśnienie tętnicze jest magnez w ilości ok. 400 mg, potas 3500 mg, witamina C ok. 250 mg oraz wapń; 1000 mg dla kobiet do 50 roku życia i mężczyzn do 65 roku życia, 1500 mg powyżej tej granicy wiekowej oraz u kobiet w okresie ciąży i w czasie laktacji.

JAK ONE DZIAŁAJĄ?

MAGNEZ Znacznie obniża wysokość ciśnienia tętniczego krwi.

POTAS Gdy w organizmie zachowany jest prawidłowy poziom potasu, leczenie nadciśnienia tętniczego farmaceutykami nie musi być rozszerzone, dzięki regulacji przez niego ilości sodu w organizmie.

WITAMINA C Zmniejszone przyjmowanie witaminy C naraża na wystąpienie wysokiego ciśnienia krwi.

Takie reakcje wykazały badania naukowe.

WAPŃ Przyczynia się do wydalania z organizmu nadmiaru sodu, tym samym ma wpływ na wysokość ciśnienia tętniczego.

» PRZECZYTAJ UWAŻNIE! Osoby z nadciśnieniem tętniczym nie mogą wprowadzać do diety żadnych suplementów bez konsultacji z lekarzem!

Nie zapominajmy jednak, że w stanach zapotrzebowania na konkretne składniki, każdorazowo ich dawkowanie i przyjmowanie musimy indywidualnie ustalać wcześniej z lekarzem. «

ZADZWOŃ I ZAPYTAJ

O OGŁOSZENIE

RAMKOWE 020 8846 3614

648-MAKIETA 3 44-67.indd 66

16/08/2016 17:05:34

067

648-MAKIETA 3 44-67.indd 67

16/08/2016 17:05:35

068

648-MAKIETA 4 68-91.indd 68

16/08/2016 17:07:08

069

648-MAKIETA 4 68-91.indd 69

16/08/2016 17:07:10

070

OGŁOSZENIA drobne

jak zamieścić

ogłoszenie UWAGA! Ogłoszenia przyjmowane są do PONIEDZIAŁKU DO GODZ. 15.00. Ogłoszenia przesłane po godzinie 15.00 opublikowane będą w następnym wydaniu Cooltury (decyduje godzina otrzymania ogłoszenia przez redakcję, w związku z tym prosimy o wcześniejsze wysyłanie ogłoszeń).

sms

81616

Koszt ogłoszenia £1 + standardowa opłata operatora Wpisz: CL (spacja) kod (spacja) treść ogłoszenia.

Przykład: CL 01 Wynajmę pokój... 079 111X111X Koniecznie podaj numer telefonu w treści smsa taki sam jak ten z którego wysyłasz!

Kody działów: CL 01 CL 02 CL 03 CL 04 CL 05

mieszkania wynajmę mieszkania szukam praca dam praca szukam kupię

internet

CL 06 CL 07 CL 08 CL 09

sprzedam auto-moto randka w ciemno inne

cooltura.co.uk

Uwaga! Ogłoszenia drobne (£1) reklamujące jakąkolwiek działalność usługową lub handlową, nie będą zamieszczane.

Ten typ ogłoszeń można zamieścić, jako ogłoszenie ramkowe (szczegóły poniżej), kontaktując się z DZIAŁEM MARKETINGU.

ramkowe

(usługi)

Telefonicznie:

020 8846 3614 lub online: cooltura.co.uk (postępuj według instrukcji)

Uwaga!

Ramka do 25 słów

£ 25 +vat

Promocja internetowa zamieść ogłoszenie online i otrzymaj dodatkowy rabat nawet do 40%

Warunki:

1. Wszystkie ogłoszenia drobne przyjmowane są do poniedziałku do godziny 15.00. Każde ogłoszenie wysłane po tej godzinie zostanie zamieszczone w następnym numerze.

2. Ogłoszenia wysłane z innego numeru niż podany w ogłoszeniu zostaną odrzucone, ogłoszenia napisane drukowanymi literami zostaną odrzucone (OPŁATA ZA OGŁOSZENIE NIE PODLEGA ZWROTOWI).

3. Dopuszczalna długość ogłoszeń drobnych to 160 znaków.

4. Gdy treść ogłoszenia jest obraźliwa lub przekracza zasady powszechnie przyjętych norm społecznych, redakcja zastrzega sobie prawo do nie umieszczania ogłoszeń. Prosimy o prawidłowe podawanie numerów telefonów. W przypadku podania niepełnego numeru (czyli zawierającego mniej niż 11 cyfr) ogłoszenie nie zostanie wydrukowane. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń i zastrzega sobie prawo do ich skracania oraz do nie umieszczania bez podawania przyczyny.

5. Wszelkie ogłoszenie dot. usług towarzyskich nie będą zamieszczane.

6. Ogłoszenia (szczególnie te przesłane SMS-em) drukowane są w oryginalnej treści i pisowni.

648-MAKIETA 4 68-91.indd 70

mieszkania do wynajęcia SMS:

81616 KOD: 01

cooltura.co.uk

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 70

> Acton Central - flat 1-bedroom po remoncie duzy metraż ,osobne wejście ,bardzo dobra lokalizacja 07917117448 > Barnes pokoj do wynajecia na Barnes dla dwóch osob lub dla jednej 07894505265 > Brixton wynajem pokój na Brixton 200 metrów od metra bardzo dobre warunki 0 7745581686 > East Ham wynajme duzy pokoj dla 2 osob w domu jest ogrod ,intetnet,W pokoju jest dekoder polsatu z telewizoremTVP moze tez byc jako 1os blisko metr 07852329777 > Feltham - Duza fajna umeb. dwojka dla jednej osoby przy high street,zaraz przy stacji i autob.

Czynsz:£120pw,dla spokojnej niepijacej I niepalacej,od juz lub 1/09 tel 07769213333 > Greenford Brodway Wynajme

pokoj jednoosobowy lub dwuosobowy od 17 września w okolicy Greenford Brodway.

Rachunki wliczone, internet, ogrodek.150 tel 07828054106

> Greenford Pokój dwójka dla kobiety blisko stacji metra Greenford. Cichy i spokojny dom. £480 na miesiąc. Rachunki wliczone. Preferowana wegetarianka. 07438412637 > Hainault IG6 3AR wynajme duza jedynke w zadbanym domu z ogrodem. Rachunki wliczone w cene 5min do stacji metra Central Line 110 + depozyt tel.07817254569 > Hounslow. jedynka w domu z ogrodem. blisko komunikacji i sklepów. tel.07523510272

> Leyton/Stratford. E152AB. Wynajme duza jedynke w domu z ogrodem. Internet. 07944529404 > Norbury. Jedynka w czystym i spokojnym domu, blisko stacji. £110/tydz lub jako dwójka £130.

07405636847 > Norbury. Jedynka w czystym i spokojnym domu, blisko stacji. £110/tydz lub jako dwójka £130.

07405636847 > Seven Sisters wynajme pokoj 2 osobowy blisko metra dostep do internetu czysty umeblowany mila atmosfera 200 tyg + depozyt dobra lokalizacja tel 07712137527 > Seven Sisters wynajmę pokój 2 osobowy blisko metra dostep do internetu czysty umeblowany mila atmosfera 200 tyg + depozyt dobra lokalizacja tel 07712137527 > Stockwell, wynajme miejsce w pokoju dla mężczyzny we flacie czystym i spokojnym Tel.07940186730 lub 07448409376 po 16-tej.Jadzia > Tottenham Hale Wynajme pokoj dla pary w spokojnym domu z ogrodem, możliwość podłączenia internetu. Dwu tygodniowy depozyt. Dobre polaczenie z metre 07533968808 > Wembley Central. Do wynajęcia pokój dwójka w domu z ogrodem dla pary140 lub jednej osoby110 (osoby spokojne, pracujace i bez nalogów).Rachunki WiFi wliczone 07511212458

16/08/2016 17:07:11

071

648-MAKIETA 4 68-91.indd 71

16/08/2016 17:07:12

072

OGŁOSZENIA drobne

> Wood Green Wynajmę fajny pokój na Wood Green dla 1 osoby w fajnym czystym domu 125f 07446193996 > Wood Green, N22 £1,600 / mies+ rachunki 3 bed dom z ogrodem i garażem. Łazienką, oddzielna kuchnia, 2 salon, umeblowanie, parking Dostępne od 26/8 07821515895 > Wood Green, N22 £1,600/ mies+ rachunki 3 bed dom z ogrodem i garazem. Lazienka, oddzielna kuchnia, 2 salon, umeblowanie, parking Dostepne od 26/8 07821515895

mieszkania szukam SMS:

Zatrudnimy sprzedawcę powierzchni reklamowej i czasu antenowego. Tel. 07958722342

Firma Greenmark poszukuje lakiernika do stolarni na Wembley HA0 Kontakt 07810808838 Marek

> Zatrudnie doswiadczonego

Firma Greenmark poszukuje stolarza do produkcji drzwi i okien do stolarni na Wembley HA0 Kontakt 07810808838 Marek

81616 KOD: 02

cooltura.co.uk

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 70

> Szukam 4 bed dla rodziny 2+5, 30-40 mil wokół Newbury. dead.

Firma Greenmark poszukuje stolarza meblowego do stolarni na Wembley HA0 Kontakt 07810808838 Marek

rat@sky.com

praca dam

SMS:

81616 KOD: 03

cooltura.co.uk

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 70

Dom Opieki w Chislehurst poszukuje Kucharza z doświadczeniem i wyksztalceniem gastronomicznymOsoba powinna cechować się: podzielnością uwagi, samodzielnością i inicjatywą. CV na email: info@antokol.co.uk

Zatrudnimy osobę do pracy przy dystrybucji tygodnika Cooltura, praca biurowa, wymagany jez angielski i prawo jazdy kat B. Tel. 07958722342

648-MAKIETA 4 68-91.indd 72

Firma Sara-Int Ltd poszukuje księgowej.

Wymagania: min 1 rok doświadczenia na terenie UK, znajomość VAT, PAI, self-assessment i LTD company. Dobry angielski w mowie i piśmie. Praca na pelen etat. e-mail: waleciuk@ saraint.co.uk tel: 02088463606

Poszukujemy stolarza z doświadczeniem do produkcji okien i drzwi na Wembley HA0 Kontakt 07932606160 Andrzej.

Poszukujemy kierowcy Vana 26-45 lat do rozwozu gazet na terenie wschodniego i poludniowego Londynu. Punkt zaladunku: Wembley.

Praca dodatkowa 1 dzien w tygodniu(tylko czwartki).

02088463612 lub email justyna@ cooltura.co.uk

Praca dla sprzedawcy - branża budowlana (okna drzwi meble). Kontakt: 07958722342

stolarza od zaraz. Budowanie szaf z MDF, montaż drzwi Adrian 07825433364

> Piekarz Nocny blisko Londynu. £33,852 na rok 48 godz tyg.

Wymagany wlasny transport ze wzgledu na mieszkanie.

Zakwaterowanie we własnym zakresie.. CV mailem eclpraca@ tiscali.co.uk > Szukamy fryzjerki damskomeskiej do Salonu we wschodnim Londynie. Wiecej info 07746962153 > Restauracja poszukuje kelnerow / barmanow z doswiadczeniem. Wiadomosc na miejscu: Blue Check Restaurant144146 High Street Bushey Hertfordshire WD23 3DH jagoda7621@wp.pl > Opiekunka do dwojki dzieci w Londynie. Praca z zamieszkaniem I wyzywieniem 00447448683853 > Looking for an experienced live in house keeper in NW8 please call Eli at 07785258499 > Zatrudnie doswiadczonego stolarza od zaraz. Budowanie szaf z MDF, montaż drzwi Adrian 07825433364 > Zatrudnię kosmetyczke NVQ LEVEL 3 ,minimum 2 LETNIE doświadczenie zabiegi na twarz i ciało, manicure, pedicure, henna z regulacją, depilacja ciała, paznokcie zelowe, hybryda Praca dostepna od zaraz st@sunset-tan.co.uk 02084507920 > Looking for an handyman/ out door cleaner in NW8 please call 07785258499

> Sprzatanie domow prywatnych w pd-zach Londynie. Wymagamy: Doswiadczenia, Jez.ang (podstawy), NIN,self-empl. Oferujemy: £8,50-9.00,Stale domy, Full / Part time. clean@dustbusterslimited.co. uk 07827968486 > Kierowcy kat C od zaraz.

Wymagania: kat C min 2 lata i 6 mies doswiadczenia na C. Stawki £11 £14 za godzine 07590964000 > Rzeznicy- Klasowacze, wykrawacze, ubojowcy; Praca w calej Anglii! Bez angielskiego!

Oferujemy 200£ po 1szym tyg. pracy najlepszym rzeźnikom!!

Dzwon! milena@360rec.co.uk +44 794 3385 111 > Sprzatanie biur w porze lunch 13.00-14.00 I 15.00-16.00 Kentish town Oraz Holborn, na wieczor centrum regent str, soho ,piccadilly stala Pewna praca dobre warunki tel 02036013589 lub 07740316002 > Poszukuje do pracy stolarzy, elektrykow przy budowie luksusowych jachtow w Poole .

Stawka miedzy 9.98£ a 11.89£ na godzine w zaleznosci od doswiadczenia. wojciech. rutkowski@adecco.co.uk tel 01202202813 > Poszukiwani fryzjer i kosmetyczka na part-full time w salonie na Wimbledonie. Wymagane minimum 5 lat doświadczenia i j. angielski w stopniu komunikatywnym. 07733235529 > Murarz Betoniarz potrzebny na budowe okolice Wembley Londyn text na numer oddzwonie 07931338398 > Kosmetyczka - pokoj do wynajęcia w salonie w wschodnim Londynie. 07738430299 > Szukamy fryzjerki damsko meskiej do Salonu we wschodnim Londynie. Wiecej info 07746962153 > Miejsce w Salonie dla stylistki paznokci ( paznokcie zelowe, shellac, maniciure itp) Wiecej informacji pod nr tel 07746962153

16/08/2016 17:07:13

073 praca

instalacje nowe i przerobki starej, Mirek tel 07930946697

szukam

SMS:

81616 KOD: 04

cooltura.co.uk

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 70

> Szukam pracy w agencji reklamowej w Anglii Doświadczenie w obsłudze lasera co2. Ploteria termicznego do druku jak i do cięcia folii Aplikacja folii. Gięcie plexi.

Budowa liter 3D. Dostępność od zaraz 606618551

> Podejmę pracę typu sprzątanie, pomoc dom praca na zmywaku itp.

Na terenie zach londynu jestem punktualna, rzetelna, i szybko się uczę. Język angielski słaby +447851982865, gonia25-25@ o2.pl

randka w ciemno SMS:

81616 KOD: 08

cooltura.co.uk

> Elektryk -Hydraulik z 12 letnim

doświadczeniem w angielskiej firmie z własnymi narzędziami i vanem. Certificaty NICEIC i Gas Safety. Tel kontaktowy 07707717053

> Plastrarz szuka pracy. Uczciwy i solidny. Gwarancja jakości. 8 lat praktyki w UK. Tel. 07708613844 Grzegorz. > Malarz szukam pracy jako malarz mam wieloletnie doswiadczenie 07462262966 > Malarz dekorator podejmie prace wlasne narzędzia doświadczenie i solidność 07562086772 Krzysztof > Elektryk 13 lat w UK. Instalacje

zgodne z 17 Edition. Fuseboxy.

Automatyka HW CH. Certyfikat NICEIC. Referencje. Insurance Policy.

Szuka pracy. Pawel 07469234481

> Plastrarze z wlasnymi narzedziami szukaja pracy gwarantujemy wysoka jakosc i czystosc Marcin 07515464677 > Elektryk-Hydraulik z 12 letnim doświadczeniem w angielskiej firmie z własnymi narzędziami i vanem szuka pracy. Certyfikaty NICEIC i Gas Safety.

Tel.07707717053 > Elektryk z dlugoletnim

doswiadczeniem zawodowym, instalacje domestic & comercial szukam pracy. Pomoge przy awariach i problemach zwiazanych z pradem 07883974669

> Elektryk z uprawnieniami, certyfikaty na nowa i stara instalacje wymiany fuseboard

648-MAKIETA 4 68-91.indd 73

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 70

> Poznam kobiete wiek 35-45 lat do wspolnych spacerow, na dobry początek a później kto wie.

Berkshire i okolice. 07596878023 > Atrakcyjna fajna energiczna i nie nudna Dziewczyna 27L szuka Chlopaka 28-40L. Jestes w zwiazku, to Prosze Nie Dzwon! Na Smsy Nie Odpisuje! T: 0 7470750110 > Szukam Chlopaka nie za cichego 28-40 ktory ma w sobie troche energii zadbany pachnial perfumami a nie piwem i do zycia a nie tylko na impreze 074 70750110 > Kawaler z odrzysku 50 nie pali nie pije szuka kobiety z londynu 07796697738 > Czesc mam 49 lat 177 cm Szukam przyjazni u boku atrakcyjnej kobiety 07743739466 Do usłyszenia > Szukam Chlopaka nie za cichego 28-40 ktory ma w sobie troche energii zadbany pachnial perfumami a nie piwem i do zycia a nie tylko na impreze 074 70750110

sprzedam SMS:

81616 KOD: 06

cooltura.co.uk

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 70

> Toruń - 46 m2 w spokojnej okolicy blisko UMK. Po kapitalnym remoncie. nowy sprzęt plastikowe okna wraz z roletami drzwi antywłamaniowe. Dom z cegły.

Posiada KW. 663645117

16/08/2016 17:07:14

074

OGŁOSZENIA drobne + Usługi

> ZAWARTOSC domu rodzinnego: do stolowego, kuchni, dziecinnego.

Wysoka jakosc. Zapraszamy.

Zachodni londyn. Tel. 07523510272 > Duzy słownik naukowo

techniczny, dwujęzyczny, nowy, cena 45.00 tel.07523510272

> Podreczniki i słowniki do nauki jezyka hiszpańskiego i francuskiego. nowe. tanio. 07523510272 > Toruń -46 m2 w spokojnej okolicy blisko UMK Mieszkanie jak i budynek po kapitalnym remoncie.

Drzwi antywłamaniowe. cena. 205 tys zł 663645117

auto-moto SMS:

81616 KOD: 07

cooltura.co.uk

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 70

> Land Rover Disco 3 (2.7TDV6SE 5dr), automat, 7seats, kierownica po lewej stronie.

Przebieg ok 69 000km. £16500.

Zapraszam na YT: https://youtu.be/ mwXYj6gVEEU > 2008 Honda Jazz 1.4 i-DSI SE, srebrna,immobilizer,cent. zamek,klimatyzacja,cd radio,alumniowe felgi, wspomaganie, multifunkcyjna kierownica, el.szyby i lusterka 07741990829 > Skoda Octavia Sprzedam Skoda Octavia kombi rok 2010 pój. 1.9 tdi - przebieg 71000 km. Salon polska - bezwypadkowy kolor srebrny polecam 606618551

inne SMS:

81616 KOD: 09

bardzo zabawny i przyjazny dla dzieci. są one również kuweta przeszkoleni. camillalatina@yahoo. com

> Witam ktos moze planuje wyjazd motocyklem z Pl do Uk w sierpniu Piotr 07783806911

komputery serwis zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 68

H-Tech Serwis Komputerowy.

Rozwiązywanie wszelkich problemów z Laptopami i PC. Odzyskiwanie Danych, Instalacje, Administracja, Zabezpieczanie Sieci, CCTV. Dojazd do Klienta. Tel.: 07723012148, email: halskyt@yahoo.co.uk www.halskytech.co.uk

Naprawa: laptop, tablet, konsola, telefon, Zmiana języka, wirusy, przegrzewanie się, wymiana ekranu/ klawiatury, strony www, kamery CCTV, rok gwarancji.

Laptop zastępczy dojazd do klienta tel.

07411123340

transport przewozy, paczki zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 70

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 70

gitarzysty z Londynu do projektu muzycznego - piosenka śpiewana - proszę pisać po więcej info.

07731652615

> Mam piękne kocięta perskie,

które są w wieku 10 tygodni. są one

648-MAKIETA 4 68-91.indd 74

telewizja satelitarna zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 70

cooltura.co.uk

> Witam szukam akustycznego

Przeprowadzki , wywóz śmieci Londyn i cała Anglia, duży van z windą, profesjonalna obsługa. Przewóz na lotniska, dziewięcioosobowy van. Piotr, 07749174695

Lotniska Van 9 osobowy i Przeprowadzki – największy van Licencja PCO i ubezpieczenie. Odpowiedzialny kierowca. Taniej kontakt 07985600960

Anteny satelitarne.

Montaż, fachowe ustawienie sygnału, akcesoria, Telewizja na kartę, nc+, polsat. 9 letnie doświadczenie Niskie ceny. Mariusz Domaradzki. 07523486296, mariusz-cyfra@wp.pl

Satelitarna Telewizja Najszybsze i najlepsze rozwiązanie wszystkich twoich problemów. Ustawienia, montaż, polskie zestawy TNK Andrzej 07840650509 07423602647

Polska Telewizja Londyn NC+ , Cyfrowy Polsat Zestawy na umowę Montaż anten Zapraszamy do punktu 19 Finchley Lane NW4 1BN Hendon Sklep: 02082033162 Instalacje:07779631401 www.polskatelewizja. co.uk

£1

zdrowie i uroda zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 70

Polskie Kursy Kosmetyczne, 5 dniowy kurs Stylizacji Paznokci tylko £429, Przedłużania rzęs, Przedłużania, Włosów, MakeUpu – Akredytowane Certyfikaty 0784-920-3526 Szczegóły Na www. polskiekursy.co.uk

usługi różne zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 70

Architekt rejestrowany w Anglii wykonuje projekty: lofts, extensions. Usługi: Planning Applications and Building Control mob.: 07708696377 stasch@stasch.co.uk

Profesjonalny serwis sprzętu nurkowego, nabijanie butli, nitrox, trimix, wszystkie wymagane uprawnienia.

Sprzedaż akcesoriów, możliwość zamówienia każdego rodzaju sprzętu, zniżki dla klubów nurkowych, Zapraszam :) info@scuba-tech. co.uk 07526849482

Profesjonalne sesje fotograficzne: fotografia noworodkowa, dziecięca, rodzinna i okolicznościowa. Zapraszam na moja stronę www. fairyworldphotography.co.uk Super niskie ceny. Zapraszam 07736217120

16/08/2016 17:07:14

075

648-MAKIETA 4 68-91.indd 75

16/08/2016 17:07:16

076

OGŁOSZENIA USŁUGI

648-MAKIETA 4 68-91.indd 76

16/08/2016 17:07:18

OGŁOSZENIA ROZWINIĘCIE

648-MAKIETA 4 68-91.indd 77

077

16/08/2016 17:07:20

078

OGŁOSZENIA INNE

648-MAKIETA 4 68-91.indd 78

16/08/2016 17:07:21

079

648-MAKIETA 4 68-91.indd 79

16/08/2016 17:07:23

080

OGŁOSZENIA SKUP ZŁOMU

648-MAKIETA 4 68-91.indd 80

16/08/2016 17:07:25

081

648-MAKIETA 4 68-91.indd 81

16/08/2016 17:07:26

082

648-MAKIETA 4 68-91.indd 82

16/08/2016 17:07:27

083

648-MAKIETA 4 68-91.indd 83

16/08/2016 17:07:29

084

OGŁOSZENIA budownictwo

648-MAKIETA 4 68-91.indd 84

16/08/2016 17:07:31

085

648-MAKIETA 4 68-91.indd 85

16/08/2016 17:07:33

086

OGŁOSZENIA budownictwo

648-MAKIETA 4 68-91.indd 86

16/08/2016 17:07:35

087

648-MAKIETA 4 68-91.indd 87

16/08/2016 17:07:36

088

OGŁOSZENIA BUDOWNICTWO

£1

648-MAKIETA 4 68-91.indd 88

16/08/2016 17:07:38

089

648-MAKIETA 4 68-91.indd 89

16/08/2016 17:07:40

090

OGŁOSZENIA BUDOWNICTWO

648-MAKIETA 4 68-91.indd 90

16/08/2016 17:07:41

091

648-MAKIETA 4 68-91.indd 91

16/08/2016 17:07:43

092

SPORT RIO 2016 + Speedway Fot. PAP/EPA / Franck Robichon

Złoty medal olimpijski, rekord świata, zawody życia – podsumowała swój zwycięski start w Rio de Janeiro Anita Włodarczyk. Wynikiem 82,29 poprawiła należący do niej rekord globu. Srebro wywalczyła Chinka Wenxiu Zhang – 76,75, a brązowy Brytyjka Sophie Hitchon – 74,54.

Włodarczyk: złoto, rekord świata, zawody życia

»

15 sierpnia 2016 roku. To miał być dzień Anity Włodarczyk.

I był. Zawodniczka warszawskiej Skry od dwóch lat praktycznie nie przegrała ani jednego konkursu. Jest jedyną kobietą, która przekroczyła granicę 80 m. Kto mógł jej zagrozić? „Chyba tylko ja sama” – mówiła wprost podopieczna Krzysztofa Kaliszewskiego.

Miała rację. Rywalki nie były w stanie jej dorównać. Ale to są igrzyska, a Włodarczyk jeszcze nie stanęła nigdy na najwyższym stopniu olimpijskiego podium. W poniedziałek to się zmieniło.

W Rio de Janeiro Polka była niezagrożona od pierwszej kolejki, chociaż daleko rzuciła także Chinka Zhang.

Mistrzyni świata weszła do koła, zakręciła i patrzyła. Młot leciał najdalej ze wszystkich. Wylądował na 76,35. Pochodząca z Rawicza lekkoatletka uniosła w geście triumfu pięść do góry. "Wiedziałam, że ten rzut da mi już medal" – przyznała po konkursie.

Ale ona na tym nie zaprzestała.

Druga kolejka. Włodarczyk prowadzi.

Wchodzi do koła. Mobilizuje się. Spojrzała na murawę, jej wzrok powędrował daleko, daleko. Tam, gdzie widoczna była linia rekordu świata. Tak. To był jej cel. „Jestem zawodniczką ambitną. Intere648-MAKIETA 5 92-100.indd 92

suje mnie nie tylko złoto, ale też poprawienie rekordu życiowego” – mówiła PAP przed finałem.

A to oznaczało jedno – młot musi wylądować dalej niż 81,08 – to nie tylko „życiówka” Włodarczyk, ale i rekord globu.

Było bardzo blisko. Tablica wyników pokazała 80,40. Polka podskoczyła z radości. To rekord olimpijski. Włodarczyk podeszła do kibicujących jej na trybunach – trenera Kaliszewskiego, lekarza Roberta Śmigielskiego, rodziców, znajomych.

Jedno było pewne – złota nikt jej już nie odbierze. Pozostało pytanie, czy w kolejnych czterech próbach Włodarczyk zdoła się jeszcze poprawić. Ci, co ją znali, wiedzieli, że jest w stanie. Miała wiele konkursów, w których z próby na próbę było coraz lepiej. Ale warunki atmosferyczne w Rio były bardzo trudne.

Termometr pokazywał 34 stopnie. A koło było w szczerym słońcu, jednak jej to nie przeszkadzało.

Potem wyjawiła, że utkwił jej w pamięci jeden z setek wpisów na portalu od kibiców, który określał poszczególne etapy: wynik na zaliczenie, rekord olimpijski, a po nim świata.

"No i tak zrobiłam jak chciał +kolega+" - podkreśliła.

Trzecia kolejka. Włodarczyk weszła do koła. Przeżegnała się. Zakręciła, a młot leciał i leciał... Rekord świata! 82,29!

Wielki okrzyk zwycięstwa. Polka złapała się za głowę. Wiedziała, że ją na to stać, ale gdy stało się to rzeczywistością, nie mogła uwierzyć. Podbiegła do trybun.

Tam byli wszyscy jej najbliżsi. Kręciła głową z niedowierzaniem. Pokazała na rękawicę – od zmarłej przedwcześnie Kamili Skolimowskiej.

Historia się powtórzyła. „Kama” wygrała olimpijską rywalizację 16 lat temu w Sydney. Teraz za jej przykładem poszła Włodarczyk. Zawodniczka warszawskiej Skry nie chciała na tym zaprzestać. Mobilizowała się na kolejne próby, po czwartej spalonej, w piątej znowu osiągnęła rezultat lepszy od poprzedniego rekord świata – 81,74. Ostatnia kolejka dała wynik 79,60.

Włodarczyk z uśmiechem na ustach wybiegła z koła. Ukłoniła się publiczności, pogratulowała pozostałym medalistkom – Chince Zhang (76,75) i Brytyjce Sophie Hitchon (74,54). Dziennikarzom powiedziała później, że ten medal to także prezent dla mamy w dniu jej imienin, dla rodzinnego Rawicza, ośrodka „Cetniewo” we Władysławowie, gdzie spędza rocznie po 160 dni, dla jej sztabu i polskich kibiców. « 16/08/2016 17:08:15

093 Fot. Stefan Holm / Shutterstock.com

Greg Hancock

Pawlicki trzeci w Malilli, triumf Hancocka Piotr Pawlicki zajął trzecie miejsce w turnieju Grand Prix w Malilli, szóstej eliminacji mistrzostw świata w jeździe na żużlu. Wygrał Amerykanin Greg Hancock, przed Australijczykiem Jasonem Doyle'em. Bartosz Zmarzlik i Maciej Janowski odpadli w półfinale.

»

Żużlowcy powrócili na tor w Malilli po trzech latach przerwy. W tym czasie Grand Prix Szwecji odbywało się w Sztokholmie, gdzie przed dwoma laty triumfował kontuzjowany obecnie Jarosław Hampel.

648-MAKIETA 5 92-100.indd 93

Zawody miały odbyć się w sobotni wieczór, ale z powodu złych warunków pogodowych sędzia Artur Kuśmierz, w porozumieniu z organizatorami i zawodnikami, przełożył je na niedzielę na godz. 10.

W fazie zasadniczej najlepiej z Polaków spisał się Janowski, który wygrał pierwsze trzy wyścigi, a w czwartym był drugi. W ostatnim jednak zahaczył kołem o motocykl rywala i upadł. Nie odniósł żadnych obrażeń, ale punktów nie zdobył i został wytrącony z rytmu.

W półfinale pojechał słabiej i zajął trzecie miejsce, choć startował z wewnętrznego toru.

Zmarzlik jechał razem z Pawlickim i obaj Polacy stoczyli bój o drugie miejsce. Ostatecznie do finału awansował ten drugi, osiągając największy sukces w karierze.

W klasyfikacji generalnej na prowadzeniu umocnił się Hancock, który wyprzedza broniącego tytułu Brytyjczyka Taia Woffindena o 12 punktów. Janowski jest czwarty, Zmarzlik – szósty, a Pawlicki awansował na ósmą pozycję.

Kolejny turniej odbędzie się 28 sierpnia w Gorzowie Wielkopolskim. « Wyniki 1. Greg Hancock (USA) 2. Jason Doyle (Australia) 3. Piotr Pawlicki (Polska) 4. Chris Holder (Australia) 5. Maciej Janowski (Polska) 6. Bartosz Zmarzlik (Polska) 7. Peter Kildemand (Dania) 8. Niels-Kristian Iversen (Dania)

17 pkt 17 pkt 13 pkt 12 pkt 12 pkt 10 pkt 9 pkt 8 pkt

Klasyfikacja generalna 1. Greg Hancock (USA)

2. Tai Woffinden (W. Brytania) 3. Jason Doyle (Australia)

4. Maciej Janowski (Polska)

5. Chris Holder (Australia)

6. Bartosz Zmarzlik (Polska)

7. Antonio Lindbaeck (Szwecja) 8. Piotr Pawlicki (Polska)

83 pkt 71 pkt 71 pkt 64 pkt 62 pkt 61 pkt 60 pkt 50 pkt

16/08/2016 17:08:17

094

SPORT Piłka nożna

Gol Ibrahimovica w debiucie, popis Liverpoolu

648-MAKIETA 5 92-100.indd 94

Fot. PAP/EPA / Gerry Penny

»

Szwedzki piłkarz Zlatan Ibrahimovic zdobył bramkę dla Manchesteru United w debiucie w angielskiej ekstraklasie. Jego zespół pokonał w 1. kolejce na wyjeździe AFC Bournemouth 3:1. Cały mecz w bramce gospodarzy rozegrał Artur Boruc.

Arsenal uległ u siebie Liverpoolowi 3:4.

Było to także pierwsze ligowe spotkanie United pod wodzą Jose Mourinho. Przed tygodniem portugalski szkoleniowiec cieszył się już z pierwszego trofeum – Tarczy Wspólnoty, wywalczonej po zwycięstwie nad Leicester City 2:1.

Gospodarze przez większą część pierwszej połowy grali z „Czerwonymi Diabłami” jak równy z równym, jednak w 40. minucie stracili bramkę po „podwójnym” błędzie obrońcy. Simon Francis za lekko wycofał piłkę do Boruca, przejął ją Hiszpan Juan Mata, ale przegrał pojedynek z polskim bramkarzem... tyle że później piłka odbiła się od Francisa i wróciła pod nogi Maty, który wpakował ją do siatki.

W 51. minucie Boruc znów był górą w starciu jeden na jednego, tym razem z Wayne'em Rooneyem. Polak uratował zespół przed stratą bramki po kolejnym błędzie obrońcy. Do Rooneya podał Ibrahimovic w swoim stylu, efektownym zagraniem piętą. Kilka chwil później bramkarz gospodarzy był już bez szans. Piłka trafiła na głowę Rooneya, przy którym nie było żadnego z obrońców – Anglik tym razem się nie pomylił.

Boruc znów wystąpił w roli głównej w 63. minucie, kiedy efektowną paradą obronił strzał Ibrahimovica z rzutu wolnego. Jednak po chwili Szwed pokonał go uderzeniem z dystansu z akcji i podopieczni Mourinho prowadzili już 3:0. W 69. minucie honorowego gola zdobył Adam Smith.

Kwadrans przed ostatnim gwizdkiem sędziego Matę zmienił sprowadzony z Borussii Dortmund Henrich Mchitarjan.

Został pierwszym Ormianinem w historii, który wystąpił w meczu Premier League.

W sumie w tych rozgrywkach zagrali przedstawiciele 112 krajów.

Bardzo ciekawie, zgodnie zresztą z przewidywaniami, było w drugim niedzielnym meczu. W Londynie wicemistrz Anglii Arsenal przegrał z ósmym w poprzednim sezonie Liverpoolem 3:4.

Zlatan Ibrahimovic

W 63. minucie goście prowadzili już 4:1 po dwóch bramkach Brazylijczyka Philippe'a Coutinho oraz jednej Adama Lallany i sprowadzonego z Southampton Senegalczyka Sadio Mane (dla „Kanonierów” trafił The Walcott).

Między 64. i 75. minutą gospodarze odpowiedzieli dwoma golami – strzelili je Alex Oxlade-Chamberlain i Calum Chambers, ale Arsenal nie zdołał już doprowadzić do wyrównania.

Szkoleniowiec gospodarzy Arsene Wenger podkreślił, że jego drużyna „zapłaciła za brak doświadczenia w defensywie”. Z kolei trener Liverpoolu Jurgen Klopp nie ukrywał zadowolenia, choć – jak dodał – jego zespół „może bronić znacznie lepiej”.

Pierwsze mecze sezonu 2016/17 odbyły się w ubiegłą sobotę. Broniący tytułu piłkarze Leicester City rozpoczęli od wyjazdowej porażki z beniaminkiem Hull City 1:2. Z ławki rezerwowych gości spo-

tkanie obserwował sprowadzony tego lata z Cracovii Bartosz Kapustka, a w kadrze nie znalazł się Marcin Wasilewski.

Cały mecz w barwach Swansea City rozegrał bramkarz Łukasz Fabiański. „Łabędzie” wygrały na wyjeździe z innym beniaminkiem Burnley 1:0 po bramce Holendra Leroya Fera.

Zwycięstwem gości 1:0 zakończył się również mecz w Londynie między Crystal Palace a West Bromwich Albion. Z kolei w spotkaniach Evertonu z Tottenhamem Hotspur, Middlesbrough ze Stoke City oraz Southampton z Watfordem padły remisy 1:1.

W sobotni wieczór w Premier League w roli trenera zadebiutował Hiszpan Josep Guardiola; prowadzony przez niego Manchester City wygrał przed własną publicznością z Sunderlandem 2:1.

Pierwszą kolejkę zakończą poniedziałkowe derby Londynu pomiędzy Chelsea i West Ham United na Stamford Bridge. « 16/08/2016 17:08:19

095

648-MAKIETA 5 92-100.indd 95

16/08/2016 17:08:20

096

ROZRYWKA Krzyżówka + Horoskop

648-MAKIETA 5 92-100.indd 96

16/08/2016 17:08:21

097 LEW

STRZELEC

BARAN

Lato tchnie w Ciebie nowe siły. Nie dla Ciebie będzie marudzenie i narzekanie. Dobry humor i energia będą Cię rozpierać. To Ty staniesz się motorem pozytywnych inicjatyw w Twoim otoczeniu. Twoje pomysły nieraz zdziwią otoczenie, ale jeśli ktoś dołączy się, na pewno nie będzie żałować.

Będziesz bardziej niż zwykle roztargniony.

Możesz mieć kłopoty ze skupieniem się na obowiązkach, pamiętaniem o ważnych spotkaniach. Nie angażuj się w tym czasie w żadne nadprogramowe działania.

Wszystkie plany spisuj w kalendarzu.

Zadbaj o odpoczynek.

Najbliższe dni tchną w Ciebie optymizm i wiarę w przyszłość. Uda Ci się poukładać swoje sprawy, zaplanować dalsze działania, dzięki czemu poczujesz się spokojny wewnętrznie. Te dni warto, abyś wykorzystał na wgląd w swoje wnętrze, poukładanie swoich priorytetów.

PANNA

KOZIOROŻEC

BYK

Wstrzymaj się chwilowo ze wszystkimi nowymi i niepewnymi wyniku przedsięwzięciami. Nie przyspieszaj niczego i nie próbuj na siłę innym czegoś udowadniać.

Daj sobie czas na przemyślenia, poradź się kogoś, prześpij z pomysłem. Stosuj się do zasady, że co nagle, to po diable.

Możesz liczyć na powodzenie w sprawach zawodowych. Twój profesjonalizm, kreatywność i zapał z jakim podchodzisz do obowiązków, są zauważane nie tylko przez współpracowników, ale i przełożonych.

Niewykluczone, że niedługo dostaniesz propozycję awansu lub podwyżki.

Wiele czasu i energii poświęcisz innym ludziom. Być może ktoś bliski będzie potrzebował Twojej pomocy, ale możliwe, że zaangażujesz się w działania charytatywne, akcję pomocy potrzebującym. Zaangażowanie to, da Ci wiele satysfakcji i poczucie spełnienia.

WAGA

WODNIK

BLIŹNIĘTA

Powstrzymaj się od angażowania w sprawy, których wyniku nie jesteś pewien, bądź takie, co do których nie jesteś w pełni przekonany. Pokusy będą czyhać na Ciebie na każdym kroku, ale pamiętaj, że robiąc jeden nieudolny krok, możesz teraz wiele stracić.

Będziesz teraz miał ożywione życie towarzyskie. Możesz mieć gości albo sam będziesz gdzieś wyjeżdżać. Będziesz brać udział w plenerowych imprezach towarzyskich. Korzystaj z uroków wakacyjnego życia, nie odmawiając sobie przyjemności i czasu na ulubione zajęcia.

Najbliższe dni nie powinny Cię niczym zaskoczyć. Nie spodziewaj się większych problemów zawodowych, ani rodzinnych.

Zapanuje stagnacja i przewidywalność, co przyjmiesz z radością, gdyż wreszcie będziesz mógł zająć się nadrabianiem zaległości papierkowych.

SKORPION

RYBY

RAK

W Twoim związku może teraz powiać nudą.

Partner będzie Ci robił wyrzuty, może mieć pretensje o niewywiązywanie się przez Ciebie z codziennych obowiązków, może stać się zaborczy. Najbliższe dni będą dla Was czasem niekorzystnym. Nie będziecie mieli sobie wiele do powiedzenia.

Twoja dobra passa będzie trwać nadal.

Spodziewaj się sukcesów z życiu zawodowym i osobistym. Między Tobą, a partnerem zapanuje pełne porozumienie dusz. Będziecie rozumieli się bez słów.

Macie szansę nadrobić stracony czas i zbliżyć się do siebie.

Powinieneś powstrzymać się od większych i nieprzemyślanych wydatków. Łatwo będziesz mógł wpaść w tarapaty finansowe.

Nie zaciągaj kredytów. Uważaj także na z pozoru niewielkie wakacyjne wydatki, jak lody, pamiątki, przejażdżki. Niby niewielkie, a stracić możesz fortunę.

(23.07–22.08)

(23.08–22.09)

(23.09–22.10)

(23.10–21.11)

648-MAKIETA 5 92-100.indd 97

(22.11–21.12)

(22.12–19.01)

(20.01–18.02)

(19.02–20.03)

(21.03–20.04)

(21.04–20.05)

(21.05–21.06)

(22.06–22.07)

16/08/2016 17:08:22

648-MAKIETA 5 92-100.indd 98

17/08/2016 08:37:58

648-MAKIETA 5 92-100.indd 99

16/08/2016 17:08:25

648-MAKIETA 5 92-100.indd 100

16/08/2016 17:08:27