Cooltura Issue 710 by Cooltura

wydarzenia

5 lat | 14

Inflacja najwyższa od

LONDYN

Skażone powietrze zabija

Brytyjczyków | 18 rozwolnienie | 20

Zdrowie

Nadchodzi masowe

poradnik

Jak przygotować

się do kupienia domu? | 22

miejsce na weekend

Ten park odwiedził kiedyś Tytus de Zoo | 36 prezentujemy polskie szkoły

Szkoła im. Tadeusza

Kościuszki w Ealing | 46

znani polacy pochowani na wyspach

P O L I S H W E E K LY o_ (

N 43 71 0 ) 26 października 2017

28 Ge ne ra ł Jó ze f Ha ller (18 73 -19 60 ) sp oc zy wa na cm en tar zu Gu nn er sb ur y

Zobacz najlepsze zdjęcia przyrody

42 Polak emigrant – Sylwia Starzyńska

50 Aktywny Weekend – ćwicz z Karoliną

710-MAKIETA 1 01-27.indd 1

23/10/2017 15:52:32

710-MAKIETA 1 01-27.indd 2

23/10/2017 15:52:35

710-MAKIETA 1 01-27.indd 3

23/10/2017 15:52:39

temat numeru Piotr Gulbicki

W ziemi, daleko od Polski Ludzie z pierwszych stron gazet i ci, o których mało kto słyszał. Na brytyjskich cmentarzach jest ponad 45 tys. polskich grobów, z różnych okresów. Dzisiaj podążamy tropem tych najbardziej znanych, ludzi, którzy kształtowali historię Polski i polskiej emigracji.

Kaplica na

Cmentarzu Brompton

Zaczynamy od Cmentarza Lotników Polskich w Newark. Oprócz tych, którzy na swoich podniebnych maszynach walczyli za „wolność naszą i waszą”, spoczywa tam trzech prezydentów na uchodźstwie – Władysław Raczkiewicz, August Zaleski i Stanisław Ostrowski. Raczkiewicz (1885-1947) miał bogatą kartę polityczną już w okresie II Rzeczypospolitej – był ministrem spraw wewnętrznych w czterech rządach, marszałkiem Senatu oraz wojewodą nowogródzkim, wileńskim, krakowskim i pomorskim. Po klęsce wrześniowej zastąpił na stanowisku prezydenta Ignacego Mościckiego i sprawował ten urząd przez osiem lat, do swojej śmierci. Zmarł w Ruthin w Walii, ale został pochowany w Newark. August Zaleski (1883-1972) po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku, sprawował funkcje dyplomatyczne w Szwajcarii, Grecji i Włoszech, a po przewrocie majowym przez sześć kolejnych lat był ministrem

| Cooltura | Nº 710

710-MAKIETA 1 01-27.indd 4

23/10/2017 15:52:43

spraw zagranicznych. Dwukrotnie zasiadał też w Senacie. Po niemieckiej agresji na Polskę przedostał się do Francji, zostając ministrem spraw zagranicznych w rządzie gen. Władysława Sikorskiego, a później szefem Kancelarii Cywilnej prezydenta Władysława Raczkiewicza, który wyznaczył go na swojego następcę. Zaleski sprawował ten urząd przez ćwierć wieku. Stanisław Ostrowski (1892-1982) z zawodu był lekarzem, ale koleje losu sprawiły, że także żołnierzem Legionów i Wojska Polskiego, posłem na sejm w latach 1930-1939 oraz ostatnim polskim prezydentem Lwowa. Po najeździe sowieckim na Polskę 17 września 1939 roku, został aresztowany przez NKWD, był więziony i zesłany do łagrów. Na mocy amnestii wstąpił do armii gen. Władysława Andersa, z którą wydostał się z ZSRR, zostając w niej oficerem. Od 1946 roku przebywał w Wielkiej Brytanii, pracując jako lekarz i udzielając się w polskiej wspólnocie. Przez siedem lat (1972-1979) piastował urząd prezydenta RP na uchodźstwie. W Newark pierwotnie pochowano również szczątki gen. Władysława Sikorskiego (1881-1943), premiera i Naczelnego Wodza, który zginął 4 lipca 1943 roku w katastrofie gibraltarskiej. Jednak w 1993 roku zostały

one przewiezione do Warszawy, a następnie złożone w krypcie na Wawelu.

Władysław Raczkiewicz

August Zaleski

Stanisław Ostrowski

Generał Tadeusz „Bór” Komorowski

Kazimierz

Cmentarz Gunnersbury Na tej londyńskiej metropolii, na której od 1976 roku stoi Pomnik Katyński i odbywa się wiele patriotycznych uroczystości, znajduje się około 1,6 tys. polskich grobów. Wśród nich gen. Tadeusza „Bora” Komorowskiego oraz emigracyjnego prezydenta i premiera Kazimierza Sabbata. Komorowski (1895-1966) był przede wszystkim wojskowym – Naczelnym Wodzem Polskich Sił Zbrojnych oraz dowódcą Armii Krajowej, ale też politykiem, który w latach 1947-1949 sprawował urząd premiera rządu na uchodźstwie. To on podjął decyzję o wybuchu Powstania Warszawskiego, po którego upadku dostał się do niemieckiej niewoli. 12 maja 1945 roku przybył do Londynu, gdzie aktywnie udzielał się w życiu emigracji. Zmarł na atak serca w trakcie polowania, przeżył 71 lat. Kazimierz Sabbat (1913-1989) z wykształcenia był prawnikiem. Po wybuchu II wojny światowej służył w brygadzie gen. Stanisława Maczka, z którą dotarł do Wielkiej Brytanii. W Londynie założył przedsiębiorstwo wyrobów z plastiku, udzielał się w harcerstwie i organizacjach kombatanckich, a ukoronowaniem jego społeczno-politycznej drogi były stanowiska premiera (1976-1986) i prezydenta (1986-1989). W tym miejscu nie sposób nie wspomnieć o gen. Józefie Hallerze (1873-1960), Naczelnym Dowódcy Wojsk Polskich, organizatorze sformowanego we Lwowie Legionu Wschodniego oraz dowódcy powstałej we Francji Błękitnej Armii, na której czele w 1919 roku przybył do Polski. Podczas wojny polsko-bolszewickiej dowodził Frontem Północnym, walnie przyczyniając się do zwycięstwa. W okresie II RP udzielał się politycznie, zostając prezesem Stronnictwa Pracy, a w latach 1940-1943 pełnił funkcję ministra oświaty w rządzie polskim na uchodźstwie. Po zakończeniu wojny pozostał na emigracji, zmarł w Londynie w wieku 87 lat. Został pochowany na cmentarzu Gunnersbury, ale jego prochy przewieziono do Polski i 15 maja 1993 roku umieszczono w krypcie kościoła garnizonowego św. Agnieszki w Krakowie. Cmentarz Brompton Wśród 205 tys. grobów, znajduje się tu ponad 300 polskich. W tym premiera Tomasza Arciszewskiego i fotografa Juliana Stanisława Ostroroga.

Sabbat

Nº 710

710-MAKIETA 1 01-27.indd 5

| Cooltura | 05

23/10/2017 15:52:45

Arciszewski (1877-1955), działacz Polskiej Partii Socjalistycznej i jeden z przywódców jej Organizacji Bojowej, był ministrem pracy i opieki społecznej w Tymczasowym Rządzie Ludowym Republiki Polskiej Ignacego Daszyńskiego, ministrem poczt i telegrafów w gabinecie Jędrzeja Moraczewskiego, a także posłem na Sejm w latach 1919-1935. Po wybuchu II wojny światowej współorganizował Robotnicze Brygady Obrony Warszawy, a od 1944 do 1947 roku stał na czele rządu RP na uchodźstwie. Z kolei Stanisław Julian Ostroróg (1833-1890) zasłynął założeniem sieci zakładów fotograficznych w Londynie, Paryżu i Marsylii, znanych pod nazwą Walery. Ukończył Szkołę Paziów w Petersburgu, służył w gwardii carskiej, w której w randze kapitana walczył podczas wojny krymskiej, po czym wyemigrował do Francji i Anglii, gdzie w 1862 roku uzyskał obywatelstwo brytyjskie. Zdjęcia, jakie zrobił królowej Wiktorii, sprawiły, że otrzymał patronat królewski uprawiający go posługiwania się tytułem „Photographer to the Queen”.

Cmentarz katolicki św. Marii

Cmentarz Highgate Na tym jednym z najpiękniejszych londyńskich cmentarzy, założonym w 1839 roku, na Wzgórzu Orła Białego stoi rzeźba orła wydobywającego się spod płyty grobowej. Na Highgate spoczął Stanisław Worcell (1799-1857) – działacz polityczny, publicysta, zwolennik socjalizmu utopijnego. Walczył w powstaniu listopadowym, a po jego klęsce wyemigrował do Francji i Anglii, aktywnie działając w Towarzystwie Demokratycznym Polskim, Zjednoczeniu Emigracji i Gromadach Ludu Polskiego, które sam współtworzył. Na cmentarzu Highgate jest także grób malarza i rysownika Feliksa Topolskiego (1907-1989). Po ukończeniu warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych pracował we Włoszech i Francji, a od 1935 roku mieszkał w Londynie. Podczas II wojny światowej malował konwoje, armię generała Andersa, przy której formowaniu brał udział, a także wojenną rzeczywistość w Birmie, Chinach i Indiach. Po zakończeniu działań zbrojnych wrócił do Londynu, tworząc portrety znanych osób. Malował również murale. Cmentarz katolicki św. Marii Na tej londyńskiej nekropolii (ang. St Mary’s Catholic Cemetery), znajdującej się w dzielnicy Kensal Green, pochowano dwoje najsłynniejszych polskich agentów działających w służbie brytyjskiej. Do tego w jednym grobie.

Tomasz Arciszewski

Stanisław Worcell

Feliks Topolski Fot. Allan Warren

Krystyna

Znana z urody Krystyna Skarbek (1908-1952) sama zgłosiła akces do pracy w wywiadzie i przy operacjach specjalnych – niedługo po wybuchu II wojny światowej i przeprowadzce z Francji do Anglii. Wykonywała zadania m.in. na Węgrzech, Bliskim Wschodzie i we Francji, trzykrotnie jako kurierka odbyła też podróż do okupowanej Polski. Razem z Andrzejem Kowerskim zbierali informacje wywiadowcze oraz organizowali ucieczki internowanych w węgierskich obozach Polaków. Skarbek zginęła 15 czerwca 1952 roku w londyńskim hotelu Shelbourne, w wyniku ataku nożem zakochanego w niej bez wzajemności Dennisa Muldowneya. Andrzej Kowerski (1912-1988) przed II wojną światową stracił nogę i nosił protezę, jednak mimo tego po ataku Niemiec na Polskę walczył w 10. Brygadzie Kawalerii Zmotoryzowanej dowodzonej przez gen. Stanisława Maczka. Potem, pracując w konsulacie RP w Budapeszcie, pomagał internowanym polskim jeńcom wojennym przedostać się z Węgier do Francji. Dzięki Krystynie Skarbek trafił do brytyjskiego wywiadu i razem przeprowadzili wiele spektakularnych akcji. Nie bacząc na protezę odbył kurs spadochronowy, będąc jednym z najaktywniejszych brytyjskich agentów. Kowerski i Skarbek tworzyli parę w życiu zawodowym oraz prywatnym, po śmierci – zgodnie z własnym życzeniem – został pochowany w grobie największej miłości swojego życia… —

Skarbek

| Cooltura | Nº 710

710-MAKIETA 1 01-27.indd 6

23/10/2017 15:52:47

SONDA Opinie słuchaczy radia PRL

Halloween czy polskie tradycje? Dlaczego w PL większość świąt trzeba obchodzić na smutno? Można przecież i zapalić świeczkę i iść z dziećmi po cukierki. A tak w ogóle, to przecież są dwa odrębne dni. Aneta

Moim zdaniem, mieszkając w UK i mając dzieci, bardzo ważne jest podtrzymywanie tradycji, tak jak: Wigilia, święta wielkanocne czy Wszystkich Świętych. Ale trudno by było mając dzieci nie przebrać ich na zabawę w przedszkolu/szkole, więc jak dla mnie, to są dwa odrębne dni – święta i jeśli tylko ktoś chce, to i tak myślami będzie z bliskimi, nie tylko w ten dzień. Nie widzę przeszkody, żeby uczestniczyć w obu. Mariola

Halloween, jedyny dzień w roku, kiedy to możesz ubrać swą złą skórę i przedstawić wszystko, co najgorsze w tobie siedzi, a nikt cię za to nie skrytkuje, raczej uśmiechnie się i co najwyżej nazwie wariatem. Tomasz

Dwa różne święta w dwa różne dni :). Nie widzę powodu, żeby nie obchodzić jednego i drugiego :) Karolina

Jak najbardziej można te dwa święta pogodzić, Halloween jest 31 października, a Wszystkich Świętych 1 listopada. Ludzie inteligentni potraﬁą odróżnić dzień zabawy od dnia zadumy i reﬂeksji. Można też powiedzieć, czy odróżniamy dzień zadumy od biznesu, który wyrósł przy okazji Święta Zmarłych. Artur

Halloween mam co dzień w pracy :) :) David

Nº 710

710-MAKIETA 1 01-27.indd 7

| Cooltura | 07

23/10/2017 15:52:49

temat numeru

Więcej zła niż w Halloween, może kiełkować w sercach osób, które atakują dzieci, proszące o słodycze

Już niebawem 1 listopada, czyli w Kościele katolickim uroczystość Wszystkich Świętych. W Polsce rodzinnie wybieraliśmy się nad groby. Jak to wygląda na emigracji? Jak każde święto w warunkach emigracyjnych, także to ma swoją szczególną specyfikę. Dzień ten kojarzy się nam ze zniczem, z grobami bliskich osób, z cmentarzem. Większość z nas nie ma jednak w pobliżu grobów swoich bliskich. Nie stanowi to jednak żadnej przeszkody, by spotkać się z nimi w sposób duchowy, łącząc się we wspólnej modlitwie. Świetną do tego okazją mogą być organizowane przez polskie parafie spotkania modlitewne na poszczególnych cmentarzach przy polskich grobach. Warto także pamiętać o cieszącej się wciąż dużą popularnością modlitwie błagalnej za zmarłych. Wypominki, bo o nich mówię, na Górnym Śląsku znane jako zalecki, a w Wielkopolsce – wymienianki, polegające na odczytywaniu imion i nazwisk zmarłych, bliskich naszemu sercu, odprawiane są przez cały listopad we wszystkich polskich parafiach. Ponadto, w Polsce do tradycji należy porządkowanie cmentarzy i sprzątanie grobów. Tak wiele polskich mogił na angielskich cmentarzach jest zaniedbanych. Z całą pewnością warto zaangażować się w akcję sprzątania grobów, organizowaną przez Poland Street czy też przez Polską Szkołę Sobotnią im. H. Sienkiewicza w Londynie. Może warto rozważyć, czy nie zaadoptować jednego lub dwóch polskich

O tym, czym jest uroczystość Wszystkich Świętych i czym się ona różni od Święta Zmarłych, jaka jest specyfika tych świąt na emigracji, a także czy wypada naszym dzieciom celebrować Halloween, z księdzem Bartoszem Rajewskim – proboszczem polskiej parafii pw. Św. Wojciecha Bp. i M. przy Little Brompton Oratory na South Kensington w Londynie, rozmawiał Dariusz A. Zeller.

grobów, którymi będziemy opiekowali się przez cały rok? Przypomnijmy również, że podczas oktawy uroczystości Wszystkich Świętych (od 1 do 8 listopada) można uzyskać odpust zupełny i ofiarować go w intencji dusz w czyśćcu cierpiących. Warunkiem uzyskania odpustu zupełnego jest: stan łaski uświęcającej (jeżeli trzeba – spowiedź sakramentalna), przyjęcie komunii świętej, modlitwa w intencji Ojca Świętego, brak przywiązania do jakiegokolwiek grzechu, pobożne nawiedzenie cmentarza i modlitwa za zmarłych. Komunię świętą można przyjąć przed lub po wykonaniu czynności związanej z odpustem. Z jednym przyjęciem komunii św. może być związany tylko jeden odpust zupełny. Można więc, nawiedzając cmentarz w dniach 1-8 listopada, wraz z pobożnym odmówieniem modlitwy za zmarłych, zyskiwać odpust zupełny, a komunię św. w tej intencji można przyjmować wcześniej lub później, nawet przez kolejne niedziele, kolejne tygodnie. Jak zatem należy przygotować się zgodnie z duchem wiary na dzień Wszystkich Świętych? Musimy pamiętać, że uroczystość Wszystkich Świętych nie zawsze wypada w niedzielę. W tym roku będzie to środa, a więc – w warunkach angielskich – zwyczajny dzień pracy. Tego dnia mamy jednak obowiązek uczestniczenia we mszy św. Zapraszamy na Eucharystię do naszej parafii, w której wystawione będą niezwykłe i cudami słynące relikwie świętych – Faustyny, Wojciecha, Charbela i Ojca Pio. >>

| Cooltura | Nº 710

710-MAKIETA 1 01-27.indd 8

23/10/2017 15:52:50

Nยบ 710

710-MAKIETA 1 01-27.indd 9

| Cooltura | 09

23/10/2017 15:52:52

Eucharystia będzie sprawowana o godz. 19.30 w Little Brompton Oratory przy Brompton Rd (SW7 2RP – stacja metra South Kensington). Po mszy św. odbędzie się specjalne nabożeństwo w intencji zmarłych, których grobów nie jesteśmy w stanie odwiedzić osobiście. 2 listopada z kolei obchodzimy Dzień Zaduszny, czyli Święto Zmarłych, popularne Zaduszki. Skąd wywodzi się ta nazwa? Dzień po uroczystości Wszystkich Świętych, w czwartek, 2 listopada, będziemy obchodzili Wspomnienie wszystkich wiernych zmarłych – Dzień Zaduszny. W tym dniu modlimy się w intencji dusz czyścowych, prosząc, aby Bóg przyjął je do grona świętych w Niebie. Zapraszamy na mszę św., która będzie sprawowana o godz. 19.00 w Kaplicy Maria Assumpta na High Street Kensington przy 23 Kensington Square (W8 5HN – stacja metra High Street Kensington). Dzień Zaduszny – Zaduszki – wywodzi się z praktyk religijnych wczesnośredniowiecznych mnichów. Organizowali oni coroczne nabożeństwa, odprawiane za zmarłych współbraci. Od IX wieku, podczas specjalnych liturgii, w niektórych opactwach obejmowano intencjami modlitewnymi wszystkich zmarłych chrześcijan, nie tylko zakonników. W 998 roku Odylon, opat klasztoru benedyktyńskiego w Cluny, wyznaczył na 2 listopada dzień obowiązkowych modlitw za wszystkich wiernych zmarłych – we własnym opactwie oraz wszystkich klasztorach należących do kongregacji kluniackiej. Od benedyktynów kluniackich zwyczaj ten przejęły inne zakony, zwłaszcza cystersi oraz kartuzi. W XII wieku wprowadzili go w swoich klasztorach polscy cystersi. W 1311 roku, decyzją Stolicy Apostolskiej, wprowadzono Dzień Zaduszny do kalendarza oraz liturgii rzymskiej i stopniowo upowszechniono w całym Kościele katolickim. W Polsce najstarsza informacja o obchodzeniu Zaduszek

poza klasztorami pochodzi z początków XIV wieku. Jaka jest generalnie różnica pomiędzy 1 a 2 listopada? Niektórzy z wiernych mogą raczej nie dostrzegać odmiennego charakteru tych dwóch świąt... Charakter tych świąt, choć odmienny, w swej istocie złączony jest przez kilka elementów. Są to: wiara w świętych obcowania, ciała zmartwychwstanie i życie wieczne oraz ufność w skuteczność modlitwy wstawienniczej – naszej za zmarłych i zmarłych za nas. Dzień Wszystkich Świętych przypomina, iż wszyscy oni – święci – są wzorami do naśladowania. Nie chodzi tylko o tych kanonizowanych, ale i o „świętych z sąsiedztwa”, jak mawia papież Franciszek.

Ks. Bartosz Rajewski

Proboszcz polskiej parafii pw. Św. Wojciecha Bp. i M. przy

Little Brompton Oratory na South Kensington w Londynie. Msze św. niedzielne – 12.45 i 18.30. www.dalondon.org.uk www.facebook.com/ DALondon.org.uk

Takich świętych spotkaliśmy. Może mieliśmy kogoś takiego w rodzinie albo wśród przyjaciół i znajomych. Jesteśmy im wdzięczni, a przede wszystkim jesteśmy wdzięczni Bogu za to, że nas nimi obdarzył. Dlatego w dzień Wszystkich Świętych gromadzimy się przy ich grobach. W naszym mniemaniu są oni święci, czyli zjednoczeni z Bogiem. Przyzywamy ich wstawiennictwa, tzn. prosimy, by otoczyli nas swoją troską, modlitwą i wspierali nas w naszej ziemskiej codzienności. Jednocześnie mamy tę świadomość, że nasze ziemskie życie nie zawsze jest idealne i święte. Takie również było życie naszych bliskich zmarłych. Dlatego w Dzień

Zaduszny również odwiedzamy ich groby i modlimy się za nich, aby Bóg przebaczył im grzechy popełnione z ludzkiej ułomności i zaliczył ich do grona świętych. W ostatnich latach jednak, co doskonale widać na Wyspach Brytyjskich, coraz częściej jednak można odnieść wrażenie, że znicze i kwiaty są najważniejsze w tych dniach, co jeszcze można w pewien sposób tłumaczyć. Jak jednak Kościół katolicki podchodzi do wybitnie komercyjnego Halloween? To bardzo obszerne pytanie. Nie ma żadnej oficjalnej wypowiedzi Urzędu Nauczycielskiego Kościoła odnośnie Halloween. Osobiście nie demonizowałbym tej dziecięcej zabawy. Żyjemy w takich czasach, w jakich żyjemy. Dał je nam Bóg. Są one dla nas też pewnym zadaniem. Nie widzę problemu, jeśli rodzice z dziećmi pójdą na cmentarz, pomodlą się przy grobie dziadków, przeżyją mszę św., ofiarują komunię św. w intencji bliskich zmarłych, przy wspólnym jesiennym obiedzie powspominają to, co w życiu babć, dziadków, wujków, cioć i przyjaciół było niezwykłego, a wieczorem dzieci wyskoczą do sąsiadów i zapukają do drzwi z pytaniem: „Cukierek albo psikus?”. Przykra i niebezpieczna byłaby taka rzeczywistość wówczas, gdyby Halloween było zamiast tego wszystkiego, o czym wcześniej powiedziałem. W lęku przed Halloween jest ukryte jakieś przeświadczenie, że na naszych oczach toczy się walka Boga z diabłem o zbawienie świata, a szatan wciąż rozdaje karty. Nieprawda. Jesteśmy wolni! Nic dziecku nie grozi, że się pobawi tego dnia. Uważam, że więcej zła niż w Halloween, może kiełkować w sercach osób, które atakują dzieci, proszące o słodycze. —

Pełna wers ja wywi adu na coolt ura24 .co.uk

| Cooltura | Nº 710

710-MAKIETA 1 01-27.indd 10

23/10/2017 15:52:54

Nยบ 710

710-MAKIETA 1 01-27.indd 11

| Cooltura | 11

23/10/2017 15:52:56

Terroryści planują powtórkę z 11 września 2001

WYDARZENIA

Islamscy terroryści planują atak na skalę zamachu na

World Trade Center – ostrzegła Elaine Duke, amerykańska sekretarz stanu do spraw bezpieczeństwa. Jak podaje Daily Mail, podczas wystąpienia w amerykańskiej ambasadzie w Londynie, Duke ostrzegła, że dżihadyści dążą do spowodowania eksplozji na dużą skalę. Chcą też porwać samolot, by uderzyć nim w cele cywilne. Na takie zamiary wskazują ustalenia amerykańskiego wywiadu. Wcześniej szef brytyjskiego kontrwywiadu MI5 ostrzegł przed wzmożoną aktywnością terrorystów w Wielkiej Brytanii i niespotykanym dotąd zagrożeniem atakami. W wywiadzie dla BBC Andrew Parker powiedział, że aktywność terrorystów wzrasta i działają oni

Theresa May, premierka Wielkiej Brytanii Fot. PAP/EPA/Julien Warnand

Theresa May apeluje o przyspieszenie negocjacji Brexitu

Przedstawiciele 27 państw Unii Europejskiej uznali, że nie osiągnięto wystarczającego postępu w dotychczasowych negocjacjach, by przejść do rozmów o umowie handlowej. Wciąż nierozwiązane pozostają kwestie rozliczeń finansowych, praw obywateli i granicy między Wielką Brytanią, a pozostającą w Unii Irlandią. Mimo to, przewodniczący Rady Unii Europejskiej Donald Tusk zapowiedział, że Bruksela przygotowuje się już do negocjowania warunków współpracy handlowej. Rozmowy na ten temat mogą rozpocząć się w grudniu.

coraz szybciej, przez co są trudniejsi do wykrycia. Parker podał, że w szeregi tak zwanego Państwa Islamskiego wstąpiło ok. 800 Brytyjczyków, z czego 130 zginęło. Część z tych, którzy przeżyli, wstrzymuje się z powrotem z obawy przed zatrzymaniem na granicy. Wywiad ma na liście podejrzanych o terroryzm 3 tys.

Theresa May zwróciła się z osobistym apelem do liderów państw Unii Europejskiej o przyspieszenie negocjacji w sprawie Brexitu. Brytyjska premierka spotkała się z szefami rządów podczas roboczej kolacji. Oficjalnie Wielka Brytania nie mogła już wziąć udziału w unijnym szczycie. Wcześniej Theresa May zapowiedziała uproszczenie formalności, by obywatele Unii Europejskiej mogli pozostać po Brexicie w Wielkiej Brytanii. Rejestracja ma być tak prosta jak tylko możliwe, a jej koszty obniżone do niezbędnego minimum. May chce, by unijni imigranci nie musieli obawiać się rozdzielenia z najbliższymi członkami rodziny. —

osób. W ciągu ostatnich czterech lat udaremniono 20 ataków, z czego aż 7 w ostatnich miesiącach. W tym roku w Wielkiej Brytanii doszło do pięciu zamachów, w których zginęło 36 osób, a kilkaset zostało rannych.

| Cooltura | Nº 710

710-MAKIETA 1 01-27.indd 12

23/10/2017 15:53:00

Nยบ 710

710-MAKIETA 1 01-27.indd 13

| Cooltura | 13

23/10/2017 15:53:01

Inflacja najwyższa od 5 lat

Inflacja w Wielkiej Brytanii, liczona wskaźnikiem RPI,

wzrosła we wrześniu do 3,9 proc. O jej wartość rosną co roku ceny biletów kolejowych. Wskaźnik CPI, na podstawie którego są podnoszone emerytury – podskoczył do trzech procent. Ceny rosną najszybciej od pięciu lat. Jak podaje urząd statystyczny ONS, inflację napędza osłabienie funta i wzrost cen żywności. Przyspieszająca inflacja podnosi prawdopodobieństwo

gospoda rka

podniesienia przez bank centralny stóp procentowych, co może nastąpić już w listopadzie. Dla

Koniec piwa w promocji

Walia wprowadzi minimalne ceny alkoholu. Tamtejszy rząd uznał, że pomoże to w walce z nałogowym piciem i oszczędzi miliony wydawane na służbę zdrowia. Puszka piwa ma kosztować nie mniej niż 1 funta, butelka wina co najmniej 4,69 funtów, a 1 litr wódki minimum 20 funtów. Nowy przepis ma wejść w życie przed latem przyszłego roku. Minimalne ceny uderzą szczególnie w klientów supermarketów. Skończą

posiadaczy kredytów będzie to oznaczać wzrost miesięcznej raty.

się promocje, w których obecnie można kupić piwo za 50 pensów lub wino za 2 funty. Minimalne ceny na alkohol próbowała wprowadzić Szkocja, ale ich wprowadzenie zablokował sąd. Z powodu przedawkowania alkoholu w Walii umiera rocznie prawie pół tysiąca osób. Do szpitali trafia 1,4 tysiąca osób rocznie, a służba zdrowia wydaje na ich leczenie ponad 6 mln funtów. —

| Cooltura | Nº 710

710-MAKIETA 1 01-27.indd 14

23/10/2017 15:53:06

Nยบ 710

710-MAKIETA 1 01-27.indd 15

| Cooltura | 15

23/10/2017 15:53:08

Pułapka niskich zarobków

Jedna czwarta pracowników o najniższych zarobkach ma nie-

wielkie szanse na podwyżkę – wynika z badań The Social Mobility Commission. Jak ustalono, w minionej dekadzie tylko jedna na sześć osób o niskich zarobkach była w stanie przeskoczyć na wyższy poziom płac. Kobietom jest trudniej to osiągnąć niż mężczyznom. Jako niskie zarobki uznaje się

gospoda rka

Coraz mniejsze bezrobocie i… płace

Liczba bezrobotnych Brytyjczyków spadła w ciągu trzech miesięcy, liczonych do sierpnia, o ponad 50 tys. Stopa bezrobocia pozostała na poziomie 4,3 proc. Bez pracy jest 1,4 mln osób. To najlepsze dane dotyczące bezrobocia od 1975 roku. Gorzej wygląda sytuacja, jeśli chodzi o płace. Te w ciągu roku zmalały o 0,3 proc, bo wynagrodzenia wprawdzie rosną, ale zjada jest inflacja. Według wskaźnika CPI, ceny rosną o 3 procent rocznie, a według wskaźnika RPI – o 3,9 proc. —

płace poniżej 8,10 funtów za godzinę. Przeciętne wynagrodzenie w Wielkiej Brytanii w ubiegłym roku wynosiło 12,10 funtów za godzinę.

Nie przepłacaj za telefon

nowych technologii, wezwał firmy telekomunikacyjne, by informowały klientów, kiedy kończą spłacanie

Klienci sieci Vodafone, EE oraz

telefonu i mogą zmniejszyć wysokość

Three przepłacają za telefony

rachunku.

kupione w abonamencie – ostrzega BBC. Firmy telekomunikacyjne doliczają

Firmy telekomunikacyjne zapewniają, że warunki finansowe,

do abonamentu więcej, niż wynosi

jakie oferują, są sprawiedliwe i zgodne

wartość telefonów, sprzedawanych

z prawem

bez abonamentu. Badanie przeprowadzone przez biura poradnictwa obywatelskiego Citizens Advice wykazały, że klienci, którzy spłacili telefon i nie zmienili kontraktu, przepłacają średnio 22 funty miesięcznie. Cytowany przez BBC minister do spraw

| Cooltura | Nº 710

710-MAKIETA 1 01-27.indd 16

23/10/2017 15:53:14

Nยบ 710

710-MAKIETA 1 01-27.indd 17

| Cooltura | 17

23/10/2017 15:53:16

londyn

Skażone powietrze zabija Brytyjczyków

If you could see London’s air, you’d want to clean it too.

The Mayor has introduced a £10 T-Charge for older more polluting vehicles

driving in central London. It’s part of his bold plan to clean up London’s toxic air. Find out what else he’s doing at london.gov.uk/cleanair

#CleanAir

Wielka Brytania znalazła się w czołówce europejskich państw, mających najbardziej zanieczyszczone powietrze. Skażenie przyczyniło się w ubiegłym roku do 50 tys. przedwczesnych zgonów. To ponad 8 proc. wszystkich zgonów. Zanieczyszczone pyłami i dwutlenkiem azotu powietrze powoduje choroby serca, raka płuc i problemy z oddychaniem. Za skażenie odpowiadają głównie samochody z silnikami spalinowymi oraz przemysł. Londyński ratusz rozpoczął kampanię reklamową, która ma uświadomić problem zanieczyszczenia powietrza w Londynie. W mediach społecznościowych już się pojawiły, a od 3 listopada pojawią się także w komunikacji miejskiej, wymowne plakaty. Jest na nich między innymi brudna od pyłu butelka z mlekiem dla niemowlaka oraz hasło: „Jeśli widzisz londyńskie powietrze, możesz je także oczyścić”. Na przykład przez rezygnację z samochodu lub wybór auta, które emituje mniej spalin. Ratusz opublikował na swojej stronie ranking, w którym można sprawdzić, jakie ilości rakotwórczego dwutlenku azotu emitują nowe, najpopularniejsze modele. Od poniedziałku właścicieli aut niespełniających normy emisji spalin Euro 4 obejmuje opłata T-Charge. Za wjazd do centrum Londynu muszą zapłacić 10 funtów, czyli łącznie z opłatą Congestion Charge wjazd kosztuje 21,50 funtów. —

| Cooltura | Nº 710

710-MAKIETA 1 01-27.indd 18

23/10/2017 15:53:17

Big Ben znowu zabije

9 listopada będzie można przez moment usłyszeć bicie Big Bena. Robotnicy

remontujący wieżę włączą dzwony, by zsynchronizować je z mechanizmem zegara przed

Niedzielą Pamięci. Dzwony zostały uciszone w sierpniu na czas remontu, który ma potrwać około czterech lat. W tym czasie Big Ben będzie się odzywać tylko przy najważniejszych okazjach, takich jak przypadająca na 12 listopada Niedziela Pamięci czy Sylwester. Po interwencji jednej z posłanek Partii Pracy, zdecydowano włączyć dzwony także w okresie między 23 grudnia a Nowym Rokiem, by nie pozbawiać tej atrakcji milionów turystów, jakie przyjadą do Londynu.

Harry i Meghan na herbatce u babci

Książe Harry oficjalnie przedstawił swoją narzeczoną – amerykańską aktorkę

Meghan Markle, królowej Elżbiecie II. Jak donosi brytyjska prasa, spotkanie przy herbacie w Pałacu Buckingham trwało około

godziny. Nie uczestniczył w nim mąż Elżbiety II i dziadek Harrego – książę Philip. Co ciekawe, na audiencję u babci Harry musiał czekać kilka miesięcy. Poprosił o nią na początku lata. Związek 33-letniego księcia z 36-letnią aktorką twa już rok, ale po raz pierwszy oficjalnie razem para pokazała się we wrześniu.

Fot. Chris Jackson/Getty Images

Nº 710

710-MAKIETA 1 01-27.indd 19

| Cooltura | 19

23/10/2017 15:53:19

zdrowie

W szpitalach jest źle, a będzie jeszcze gorzej

Dramatycznie pogorszyła się efektywność pracy brytyjskich szpitali – alarmuje BBC. Przekraczanie maksymalnego czasu oczekiwania na oddziałach ratunkowych oraz terminów oczekiwania na terapię nowotworową i planowane zabiegi zdarza się już na skalę masową. Szpitale w Anglii, Walii i Irlandii Północ-

nej w ciągu ostatnich 18 miesięcy nie osiągnęły przynajmniej jednego z trzech celów. Trochę lepsza sytuacja jest w Szkocji. Powodem problemów jest brak lekarzy i zbyt mała liczba łóżek, spowodowane wzrostem liczby pacjentów przy jednoczesnym zamykaniu szpitali z powodu oszczędności. —

Pielęgniarki nie chcą już przyjeżdżać na Wyspy

Brytyjski rząd uprości testy ze znajomości języka angielskiego, by zachęcić do pracy więcej zagranicznych pielęgniarek i pielęgniarzy. Jak dowiedział się „The Times”, całkowicie zniesione zostaną egzaminy dla osób z krajów anglojęzycznych. Po referendum w sprawie Brexitu, liczba pielęgniarek i pielęgniarzy, przyjeżdżających na Wyspy z krajów Unii

Europejskiej, spadła o 96 proc. Spada też liczba już zatrudnionych. Pielęgniarki i pielęgniarze cytowani przez gazetę mówią, że powodem rezygnacji jest przepracowanie i duży stres. Z raportu NHS Digital wynika, że brytyjska służba zdrowia ma ponad 11 tys. wakatów na stanowiskach pielęgniarskich. Podobny problem jest z lekarzami. —

| Cooltura | Nº 710

710-MAKIETA 1 01-27.indd 20

23/10/2017 15:53:22

Wyższe ceny – mniejszy brzuch

Podniesienie ceny słodkich napojów i zaproponowanie zdrowszej alternatywy,

przyczynią się do znacznej redukcji spożycia cukru – uważają brytyjscy naukowcy. Jako dowód podają sieć restauracji Jamie’s

Italian. Po podniesieniu cen napojów o 10 pensów, ich spożycie spadło o 9 proc. W tym samym czasie o ponad 20 proc. wzrosła sprzedaż soków wyciskanych ze świeżych owoców. Naukowcy studzą jednak optymizm, podkreślając, że badanie przeprowadzili tylko w jednej sieci restauracji i nie ma pewności, że w innych efekt będzie taki sam. Badanie przeprowadzili wspólnie pracownicy naukowi Londyńskiej Szkoły Higieny i Medycyny tropikalnej oraz uniwersytetu w Cambridge. W kwietniu wejdzie w życie podatek od słodkich napojów, który powinien spowodować wzrost ich cen w sklepach i restauracjach.

Nadchodzi masowe rozwolnienie

Cytowani przez BBC brytyjscy lekarze ostrzegają przed epidemią norowirusa, która może nas

dotknąć tej zimy. Jak tłumaczą, wirus wywołujący

biegunkę i wysoką gorączkę rozprzestrzenia się na półkuli południowej, a zwykle stamtąd przenosi się na północ – do Europy. W ubiegłym roku fala grypy żołądkowej przeszła przez Wsypy w listopadzie. Zachorowało wówczas około 3 mln osób. Naukowcy z walijskiego Bangor University obliczyli, że przyniosło to 15 mln strat dla gospodarki. To między innymi koszty związane z absencją pracowników w pracy i obciążeniem służby zdrowia. Norowirusy mogą się przenosić przed dotknięcie zakażonej powierzchni, na przykład w komunikacji miejskiej.

Nº 710

710-MAKIETA 1 01-27.indd 21

| Cooltura | 21

23/10/2017 15:53:27

PORADNIK

Jak przygotować się do kupienia domu/mieszkania w Anglii? Można wyszczególnić kilka kroków, od których warto zacząć, jeśli myślimy o kupnie własnych „czterech” kątów.

Zacznę od tego, że ważne jest, aby zarejestrować się na liście wyborców „Register to vote”. Jest to jedna z rzeczy, dzięki której kredytodawca może nas zweryfikować. Rejestracji należy dokonać w lokalnym biurze rejestracyjnym, którego adres znajdziemy na stronie internetowej www. gov.uk/get-on-electoral-register. Jeżeli jesteśmy już zarejestrowani, to należy sprawdzić, czy biuro rejestracyjne ma poprawne/aktualne dane. Gromadzenie wkładu własnego na zakup nieruchomości powinniśmy rozpocząć najwcześniej jak to tylko możliwe. Im większy depozyt, tym lepsze dostępne

Jeśli mamy otwarte konto z inną osobą, której historia kredytowa nie wygląda najlepiej, warto pomyśleć, aby takie konto zamknąć.

oferty na rynku o niższym oprocentowaniu. Dobrze jest widziany depozyt w wysokości 10% wartości nieruchomości. Przy 5% depozycie wachlarz ofert się zmniejsza, jak również oferty nie są już tak atrakcyjne, jakbyśmy sobie tego życzyli. W dalszym ciągu uważam, że przy nawet mniejszym depozycie warto jest zainwestować i spłacać swój kredyt, a nie komuś innemu. Wskazane jest przeanalizowanie własnej sytuacji, gdzie możemy zaoszczędzić, aby jak najwięcej móc odłożyć na potrzebny depozyt. Potencjalnemu kredytodawcy należy pokazać się z jak najlepszej strony. Z tego też względu pamiętajmy, aby regularnie spłacać kartę kredytowa, regularnie płacić rachunki za gaz, wodę itp, nie dopuszczać do sytuacji, gdzie korzystamy z tzw „overdraft” na koncie bankowym. Wzięte

| Cooltura | Nº 710

710-MAKIETA 1 01-27.indd 22

23/10/2017 15:53:30

pożyczki powinny być regularnie spłacane lub jeśli to możliwe, spłacone do końca zanim wystąpimy o kredyt hipoteczny. Unikajmy tzw „pay day loans”, które są widoczne w naszej historii kredytowej, a które nie wpływają korzystnie na naszą zdolność kredytową. Dla kredytodawcy może świadczyć to o tym, że nie radzimy sobie z własnymi finansami i udzielenie tak dużego kredytu może okazać się zbyt dużym obciążeniem dla kredytobiorcy. Historia kredytowa, o której mowa, będzie widoczna za okres około 6 lat. Jeśli mamy otwarte konto z inną osobą, której historia kredytowa nie wygląda najlepiej, warto pomyśleć, aby takie konto zamknąć. Kłopoty finansowe takiej osoby tylko pogarszają naszą własną sytuację, jeśli jesteśmy związani tym samym kontem bankowym lub zaciągniętą pożyczką. Zanim kredytodawca udzieli nam kredytu, zostanie oczywiscie sprawdzona nasza historia kredytowa. Bank

lub inna instytucja, która może udzielić pożyczki, będzie zainteresowana tym, jak sobie radziliśmy do tej pory, a więc ważne, aby historia kredytowa była w jak najlepszej formie. Aby sprawdzić własną historię kredytową, warto odwiedzić strony, takie jak: www.equifax.co.uk lub też www.experian.co.uk Co jeszcze liczy się dla kredytodawcy?

Stabilność – to kolejna ważna rzeczy w drodze do uzyskania kredytu hipotecznego. Jeśli myślimy o zmianie pracy zaczekajmy z tym, aż zostanie udzielony kredyt. Nie jest mile widziane, kiedy potencjalny kredytobiorca często zmienia pracę, a już na pewno nie tuż przed wystąpieniem o kredyt. W poszukiwaniu najlepszej dla nas oferty warto zwrócić się do doradcy kredytowego, który dokładnie przeanalizuje naszą sytuację i będzie mógł doradzić oraz sprawdzić, gdzie będzie dostępna najkorzystniejsza oferta oraz który bank będzie zainteresowany udzieleniem potrzebnego kredytu. —

Beata Kurczek Sara-Int Ltd Dom dla Ciebie T: 02088463601 E: info@domdlaciebie.co.uk

Nº 710

710-MAKIETA 1 01-27.indd 23

| Cooltura | 23

23/10/2017 15:53:34

Biskup Lechowicz odznacza Krystynę Mochlińska medalem prymasa Wojciecha Polaka

wydarzenia Anna Ryland

Łańcuch ludzi dobrej woli Instytut Polskiej Akcji Katolickiej uroczyście obchodził 70-lecie swego powstania. Popularnie nazywane IPAK-iem, zrzeszenie katolików świeckich zostało stworzone, aby wspierać potrzeby duchowe Polaków, którzy po zakończeniu drugiej wojny światowej znaleźli się na emigracji w Wielkiej Brytanii. 24

Mimo wielu osiągnięć i wieloletniej pracy w środowiskach polskich na terenie Anglii, IPAK nie jest tak znany jak inne organizacje polonijne. A warto się mu przyjrzeć bliżej. U ro c z y s t o ś c i ro c z n i c o w e IPAK-u rozpoczęły się w polskim kościele Chrystusa Króla na Balham mszą celebrowaną przez ks. biskupa Wiesława Lechowicza. Podczas niej biskup wyróżnił Medalem za Zasługi dla Kościoła i Narodu prymasa Wojciecha Polaka i Krystynę Mochlińską, która sprawując funkcję prezesa IPAK-u przez 19 lat, przyczyniła się do jego wielu osiągnięć. Część oficjalna odbyła się w Klubie Orła Białego na Balham. Przemawiający goście honorowi i wieloletni

działacze IPAK-u przypomnieli rolę zrzeszenia w środowiskach emigracyjnych i osoby, które z pasją i sercem go prowadziły, często w bardzo trudnej sytuacji politycznej. Gość honorowy Arkady Rzegocki, ambasador Polski, powiedział: „Siedemdziesiąt lat istnienia jest niezwykłym osiągnięciem dla organizacji, która działała głównie w oparciu o społeczne zaangażowanie i ogromny wysiłek jej członków, w bardzo trudnych momentach historycznych. To oznacza, że wiele celów i marzeń tych, którzy zakładali Instytut Polskiej Akcji Katolickiej udało się zrealizować. Jednocześnie jest to bardzo dobra chwila, aby spojrzeć w przyszłość i jak najlepiej wykorzystać ten niezwykły moment w relacjach polsko-brytyjskich. Jeszcze nigdy Wielka Brytania nie była tak zainteresowana Polską jak w tej chwili. To odnosi się nie tylko do relacji politycznych, ale również ekonomicznych i społecznych. Media brytyjskie są obecnie niezwykle zainteresowane Polską, czego wyrazem jest fakt, że w „Financial Times” ukazują się średnio jedendwa artykuły o Polsce dziennie. „Chcielibyśmy, aby Brytyjczycy kojarzyli Polskę ze sprawami, z których możemy być dumni. Takimi rzeczami są nasza duchowość i religijność. Rolą IPAK-u było właśnie krzewienie, głównie wśród Polaków, którzy znaleźli się w Wielkiej Brytanii, życia duchowego, religijności i głębszego myślenia o roli i miejscu człowieka we wszechświecie. Siła ducha i idea były motorem działania IPAK-u. To one gromadziły Polaków przekonanych o wartości polskiej kultury i roli Polski w Europie. Przyszłość IPAK-u będzie zależała od ludzi, którzy się w jego działalność zaangażują”. Wiceprezes IPAK-u, dr Włodzimierz Mier-Jędrzejowicz, przypomniał pierwotną rolę IPAK-u w środowisku emigracyjnym: „IPAK był nie tylko podporą duchową, ale również formą oparcia – strukturą organizacyjną dla ludzi, którzy znaleźli się w Anglii bez korzeni – rodzin i więzów społecznych niezbędnych do życia. Na przykład, stowarzyszenie wydawało książki o tym jak wychowywać dzieci, czym jest rodzina”.

| Cooltura | Nº 710

710-MAKIETA 1 01-27.indd 24

23/10/2017 15:53:35

Obecną rolę IPAK-u wyjaśniła Judyta Braun, należąca do młodego pokolenia działaczy. Judyta pracuje w zarządzie IPAK-u w parafii na Balham: „Od dziecka byłam związana z życiem kościoła. Po przyjeździe do Londynu chciałam znaleźć swoje miejsce w tutejszym społeczeństwie polskim, aktywnie angażując się w jego życie. Mam dwóch synów, więc to zobowiązuje. Najpierw włączyłam się w życie parafii, a potem w działalność IPAK-u. Ucząc w sobotniej szkole polskiej, mam stały kontakt z młodzieżą, którą staram się włączać do różnego rodzaju akcji charytatywnych, takich jak na przykład „Kup ciastko, podaruj uśmiech”. Młodzież piekła ciasta, a za pieniądze zgromadzone ze sprzedaży, kupiła rzeczy, z których zostały zrobione paczki. Przed Bożym Narodzeniem przesłaliśmy je do Wrocławia do o.o. franciszkanów, którzy przekazali je potrzebującym dzieciom. Staramy się włączyć wszystkie grupy parafialne do naszej pracy. Na przykład, ostatnio robiliśmy spotkania dla rodziców i dzieci na temat zagrożeń w Internecie. Mamy wiele pomysłów, aby wciągnąć do pracy wszystkie pokolenia. Staramy się opowiedzieć na trudne pytania: kim są współcześni polscy emigranci w Anglii i jakie mają potrzeby? Rodziny mają inne dylematy niż ludzie samotni. Czasami są nimi rodzice, którzy zostawili swoje rodziny w kraju. Jedni szukają pomocy tłumacza, inni potrzebują porady prawnej, a jeszcze inni pomocy socjalnej. Wszystkim, w tym również więźniom, staramy się pomóc i doradzić. Dlatego potrzeba nam więcej oddziałów parafialnych IPAK-u i ludzi, którzy mogliby z nami pracować. Myślę, że wszyscy, którzy chcą coś zrobić dla innych, znajdą tu pole do działania”. Wzruszającym momentem obchodów było wręczenie wyjątkowego odznaczenia Grażynie Bieleckiej, która przez 25 lat była sekretarzem generalnym IPAK-u. Papież Franciszek odznaczył niezwykłe oddanie pani Grażyny, czyniąc ją Damą Orderu Świętego Grzegorza Wielkiego.

Sie demdziesiąte uro dziny IPAK-u zakończyły się koncertem, podczas którego znani i nowi polscy artyści połączyli tradycję z nowoczesnością. Utwory Chopina i Padarewskiego wykonał znany polski pianista emigracyjny Ryszard Bielecki. Lirycznie ukołysała publiczność urodzona we Lwowie harfistka Alina Bzhezhinska. Natomiast zaskoczeniem dla wszystkich był potężny bas-baryton siedemnastoletniego Jakuba Gawrysiaka, który śpiewał arię Skołuby „Ten zegar stary” ze „Strasznego Dworu” Moniuszki. Po klasyce, piosenki liryczne i kabaretowe wykonała Izabela Wilczyńska w akompaniamencie Anity Łazińskiej. Na koniec rozmarzył nas i wzruszył polonez „Pożegnanie ojczyzny” Michała Ogińskiego w wykonaniu Ryszarda Bieleckiego.

Tort urodzinowy IPAKu

Instytut Polskiej Akcji Katolickiej (IPAK) – portret nie tylko historyczny Akcja Katolicka została powołana przez papieża Piusa XI w 1922 roku jako stowarzyszenie, którego celem było rozwijanie aktywności apostolskiej świeckich. W Polsce stowarzyszenie zawiązało się w roku 1930, powołane przez prymasa Polski Augusta kardynała Hlonda i w ciągu niespełna 10 lat swej działalności stało się silnym ruchem liczącym 750 tys. członków. Podczas II wojny światowej, od 1943 roku Akcja Katolicka w Wielkiej Brytanii działała wśród sił zbrojnych. Po II wojnie światowej, działalność Akcji Katolickiej w komunistycz-

nej Polsce nie była możliwa, ale członkowie Polskiej Akcji Katolickiej, którzy znaleźli się w Wielkiej Brytanii stworzyli w 1947 roku Instytut Polski Akcji Katolickiej (IPAK) z siedzibą w Londynie. Wśród członków Rady byli wybitni Polacy, między innymi generał broni Józef Haller, generał Zygmunt Podhorski i prof. Władysław Folkierski. Pierwszym opiekunem duchowym Instytutu został ks. prałat Włodzimierz Cieński – dziekan wojskowych kapelanów II Korpusu Wojska Polskiego. W pierwszych latach swojej dzialaności IPAK skupiał się na zakładaniu lokalnych kół, najpierw w obozach osiedleńczych, a później w miastach, gdzie zamieszkiwali Polacy i gdzie powstawały parafie polskie. Koła te nieraz przekształcały się w komitety parafialne, wspierające proboszczów. Instytut organizował kursy dla działaczy katolickich, spotkania, zjazdy i konferencje miedzy parafiami oraz wydawał książki i pisma. Ważnym elementem w działaności IPAK-u były pielgrzymki do Włoch i do Ziemi Świętej, jak również do sanktuariów maryjnych w Wielkiej Brytanii. Dzięki inicjatywie IPAK-u, a szczególnie Krystynie Mochlińskiej, wieloletniej prezesce IPAK-u, TV Polonia rozpoczęła co niedzielę nadawać mszę św. dla osób, które nie mogą opuszczać domów. W pierwszych lat komunizmu, kiedy katolicy z Polski nie mogli brać udziału w w międzynarodowych zjazdach katolickich, członkowie IPAK-u reprezentowali ich za granicą, przedstawiając prawdę o losie Kościoła w komunistycznej Polsce. Do dzisiaj członkowie IPAK-u biorą udział w organizacjach międzynarodowych, dając świadectwo o wyzwaniach życia duchowego poza ojczyzną, w coraz bardziej zlaicyzowanym świecie. Członkowie IPAK-u również współpracują z miejscowym kościołem w różnych rejonach Wielkiej Brytanii. Sam IPAK jest członkiem angielskiej federacji katolickich organizacji świeckich, NCLA. —

Nº 710

710-MAKIETA 1 01-27.indd 25

| Cooltura | 25

23/10/2017 15:53:36

wodowała go kolizja dwóch ciężarówek i konieczność usunięcia wycieku paliwa. W pierwszej piątce najdłuższych korków najczęściej powtarza się autostrada M6, na której kierowcy stali aż trzy razy w ciągu roku, od 8 do 10 godzin. Do wyjątkowo długiego zatoru doszło też na drodze A406 North Circular w Wembley w Londynie, gdzie korek miał około 20 kilometrów. Najczęstsze przyczyny tworzenia się korków to wypadki, wycieki paliwa, awarie samochodów i remonty. Zatory na drogach przynoszą brytyjskiej ekonomii 9 mld funtów strat rocznie. Zestawienie przygotowała firma Inrix. —

Transport Przygotował Marcin Urban

Ile godzin spędziłeś stojąc w korku? Nowa sygnalizacja przyspieszy metro

Zakorkowana autostrada M1

15 godzin spędzili kierowcy w najdłuższym korku, jaki powstał w Anglii w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Zator utworzył się 4 sierpnia na autostradzie M5 w Somerset. Rozciągał się na długości 54 kilometrów. Spo-

a co za tym idzie – częściej. Ma być też mniej awarii, opóźnień i przypadków wstrzymania ruchu. Nowy system instaluje

firma Thalys.

and City oraz Metropolitan

jest planowane do 2021

z powodzeniem zakończyła się

roku na liniach Circle

pierwsza faza testów nowej,

i Hammersmith and City, a do

sterowanej przez komputer

2023 roku na Metropolitan

sygnalizacji. Dzięki niej

i District.

Na liniach Circle, District, Hammersmith

pociągi będą mogły kursować w mniejszych odległościach,

Rekordowe korki A utostrada M5 w Somerset, 4 sierpnia 2017, 15 godz. opóźnienia. Przyczyna: kolizja ciężarówek i wyciek paliwa. D roga A406W, Wembley, Londyn, 29 listopada 2016, 15 godz. opóźnienia. Przyczyna: wypadek A utostrada M6, okolice zjazdu J32, 13 grudnia 2016, 10 godz. opóźnienia. Przyczyna: pożar A utostrada M6, okolice zjazdu J21, 7 kwietnia 2017, 8 godz. opóźnienia. Przyczyna: roboty drogowe A utostrada M6, między zjazdami J17J23, 25 sierpnia, 8 godz. opóźnienia. Przyczyna: awaria ciężarówki

Zwiększenie częstotliwości kursowania

Kolejna faza testów jest planowana na grudzień. Fot. Transport for London

| Cooltura | Nº 710

710-MAKIETA 1 01-27.indd 26

23/10/2017 15:53:39

Nowy środek transportu

Pojazd przypomina krótszy pociąg metra, który porusza

się w rurze z obniżonym

a nawet rakiety kosmicznej,

Branson wszedł w spółkę

inwestuje w budowę nowego

z amerykańskimi

środka transportu, który będzie

innowatorami. Powołana

transportową rewolucją na ziemi.

wspólnie firma Virgin

Brytyjski magnat Richard

ciśnieniem. Dzięki temu może

Branson – właściciel linii

rozpędzić się do 1000 km/h.

kolejowych, linii lotniczych,

Dzięki Hyperloop będzie

By stworzyć prototyp

Hyperloop One ma opracować

można w 45 minut pokonać

pierwszy odcinek Hyperloop do

dystans z Londynu do Szkocji.

2021 roku.

Jesienny plan remontów

Transport for London przedstawił plan remontów i modernizacji, jakie będą prowadzone tej jesieni na linii TfL Rail. Od końca października do grudnia w weekendy będzie zamykana trasa między Liverpool Street a Shenfield. Trzeba tam wymienić pochodzące z lat 50. kable napowietrznej linii zasilania. Kontynuowane będą remonty na stacjach Harold Wood, Gidea Park, Forest Gate i Goodmayes. Budynki zostaną przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych. Nowe windy zostaną zamontowane na stacjach Seven Kings, Manor Park i Maryland. Linia TfL Rail będzie całkowicie zamknięta od 23 grudnia do 1 stycznia. Zorganizowana zostanie w tym czasie komunikacja zastępcza. —

Planowane zmiany w ruchu 28-29.10.2017 W sobotę pociągi nie będą się zatrzymywać przy Maryland, Forest Gate i Manor Park. W niedzielę nie będzie połączeń między Liverpool Street i Ilford. Alternatywnie trzeba korzystać z lokalnych autobusów. 4-5.11.2017 Nie będzie połączeń między Liverpool Street a Shenfield. Autobusy zastępcze będą się

zatrzymywać przy zamkniętych stacjach z wyjątkiem Maryland i Newbury Park. 18-19.11.2017 Nie będzie połączeń między Liverpool Street a Romford. Autobusy zastępcze będą się zatrzymywać przy zamkniętych stacjach. 25.10.2017 oraz 2,9,16.12.2017 Nie będzie połączeń między Chadwell Heath a Shenfield. Autobusy zastępcze będą się zatrzymywać przy zamkniętych stacjach.

Nº 710

710-MAKIETA 1 01-27.indd 27

| Cooltura | 27

23/10/2017 15:53:43

Saguaro twist © Jack Dykinga Wildlife Photographer of the Year

Cool Time

Przygotował Marcin Urban

Wildlife Photographer of the Year Sewage surfer © Justin Hofman Wildlife Photographer of the Year

20.10.2017 – 28.05.2018. Natural History Museum, Cromwell Rd, Londyn SW7 5BD. Stacja: South Kensington. Otwarte: codziennie 10:00 – 17:50. Bilety: £14 www.nhm.ac.uk

Poruszający portret martwego nosorożca z odciętym rogiem wygrał doroczny konkurs dla fotografów przyrody Wildlife Photographer of the Year 2017, organizowany przez Muzeum Historii Naturalnej. Autor zdjęcia – fotoreporter Brent Stirton, wykonał je w rezerwacie w południowej Afryce, by pokazać tragiczną historię czarnych nosorożców, które masowo giną z rąk kłusowników. Zdjęcia od profesjonalnych fotografów i fotoamatorów nagradzano w 16 kategoriach. Do konkursu zgłoszono 50 tys. fotografii z 92 krajów. Na wystawie zobaczymy 100 najlepszych. —

Arctic treasure © Sergey Gorshkov Wildlife Photographer of the Year

| Cooltura | Nº 710

710-MAKIETA 2 28-53.indd 28

23/10/2017 16:06:43

Memorial to a species © Brent Stirton Wildlife Photographer of the Year

Stuck in © Ashleigh Scully Wildlife Photographer of the Year

» wystawy > Straszna atrakcja

Saved but caged © Steve Winter Wildlife Photographer of the Year

Do 06.11. The London Dungeon, Riverside Building, County Hall, Westminster Bridge Rd, Londyn SE1 7PB. Stacja: Westminster. Otwarte: patrz strona internetowa. Bilety: £30 dorośli, £24 dzieci www.thedungeons.com

Jeśli szukacie czegoś strasznego na Halloween, to nie ma bardziej przerażającego miejsca w Londynie niż The London Dungeon. Z okazji Halloween przygotowano specjalną atrakcję. Odważni mogą kupić bilet w jedną stronę na Londyńską Kolejkę Cmentarną. Kolej działała naprawdę w latach 1854-1941, a jej zadaniem było wywożenie z Londynu zwłok po epidemii cholery. Pociągi kursowały codziennie z Waterloo do cmentarza Brookwood w Surrey, zabierając zarówno zwłoki jak i żywych pasażerów. Uczestnicy „zabawy” doświadczą niezapomnianej podróży w takim właśnie pociągu w towarzystwie trupów, trumien i równie przerażającego konduktora, który podzieli się kilkoma anegdotami ze swojej pracy.

Nº 710

710-MAKIETA 2 28-53.indd 29

| Cooltura | 29

23/10/2017 16:06:46

> The EY Exhibition: Impressionists in London 02.11.2017 – 07.05.2018. Tate Britain, Millbank, Londyn SW1P 4RG. Stacja: Westminster, Pimlico, Vauxhall. Otwarte codziennie 10:00 – 18:00. Bilety: £19.70 www.tate.org.uk Na wystawie zebrano obrazy czołowych francuskich impresjonistów, którzy po wojnie francusko – pruskiej w latach 70. XIX wieku uciekli do Londynu. Byli to m.in. Monet, Tissot, Pissarro, Dalou, Sisley, Derain i Legros. To pierwsza wystawa w Tate Britain, pokazująca wpływ francuskich twórców na brytyjską sztukę.

James Tissot, The Ball on Shipboard, 1874r. (c) Tate. Presented by the Trustees of the Chantrey Bequest 1937

> Cézanne Portraits Od 26.10. National Portrait Gallery, St Martin’s Place, Londyn WC2H 0HE. Stacja: Charing Cross, Leicester Square, Embankment. Otwarte: sob. – śr. 10:00 - 18:00, czw. – pt. 10:00 – 21:00. Bilety: £20 www.npg.org.uk Główna, jesienna wystawa w Narodowej Galerii Portretu

skupia w jednym miejscu ponad 50 portretów Paula Cezanne’a (18391906), wypożyczonych z kolekcji na całym świecie. Część obrazów nie była wcześniej prezentowana w Wielkiej Brytanii. Cezanne w trakcie swojej kariery twórczej namalował ponad 1 tys. prac, z których ok. 160 to portrety. Ciekawostką na wystawie jest zestawienie kilku wersji tego samego tematu.

Self Portrait in a Bowler Hat, 1885-86 by Paul Cézanne © Ny Carlsberg Glyptotek, Copenhagen

> Stan Douglas 26.10. – 20.12. Victoria Miro Mayfair, 14 St George Street, Londyn W1S 1FE. Stacja: Oxford Circus. Otwarte: wt. – sob. 10:00 – 18:00. Wstęp wolny www.victoria-miro.com Na wystawie zebrano zdjęcia kanadyjskiego artysty Stana Douglasa, który udokumentował zamieszki w Londynie z sierpnia 2011 roku. Autor wynajął nawet helikopter,

by zrobić ujęcia z góry i zmontował je z fotografiami z prasy. W podobny sposób Douglas pokazał także arabską

wiosnę ludów z 2010 roku. Stan Douglas urodził się w 1960 roku w Vancouver. Swoje prace prezentował w czołowych

galeriach na całym świecie. W ubiegłym roku został wyróżniony prestiżową nagrodą Hasselblad Award.

| Cooltura | Nº 710

710-MAKIETA 2 28-53.indd 30

23/10/2017 16:06:48

» teatr > The Slaves of Solitude 20.10. – 25.11. Hampstead Theatre, Eton Avenue, Swiss Cottage, Londyn NW3 3EU. Stacja: Swiss Cottage,

Finchley Road. Spektakle: pon. – sob. 19:30, dodatkowo sob. 15:00. Bilety: od £10 www.hampsteadtheatre.com 1943, Henley-on-Thames. Wojna zmusza panią Roach do ucieczki z Londynu. Schronienie znajduje w Rosamund Tea Rooms, równie szarym i smutnym jak jego rezydenci. Na domiar złego musi dzielić przestrzeń z nieznośnym panem Thwaites. Wybawieniem okazuje się przyjazd przystojnego, amerykańskiego porucznika. W rolach głównych: Fenella Woolgar, którą można było oglądać ostatnio w kinach w filmie „Victoria and Abdul” oraz Daon Broni.

> Beginning Do 14.11. National Theatre, Upper Ground, Londyn SE1 9PX. Stacja: Waterloo. Spektakle: patrz strona teatru. Bilety: od £15 www.nationaltheatre.org.uk

> The Exorcist 20.10.2017. – 10.03.2018. Phoenix Theatre, Charing Cross Rd, Londyn WC2H 0JP. Stacja: Tottenham Court Road. Spektakle: pon. – czw. 20:00, pt. 18:00 i 21:00, sob. 16:00 i 20:00. Bilety: od £15 www.atgtickets.com Lekarze nie mogą znaleźć odpowiedzi na dziwne zachowanie Regan. Gdy wszystkie medyczne środki zostają wyczerpane, jej matka prosi o pomoc księdza. Ojciec Damien rozpoczyna walkę z diabłem o duszę dziewczyny. Spektakl jest oparty na nagrodzonym Oskarami filmie „Egzorcysta” z 1973 roku. W rolach głównych Jenny Seagrove, Peter Bowles i Adam Garcia.

Zabawna i wciągająca sztuka o ryzyku, jakie trzeba czasem podjąć, by zdobyć serce drugiej osoby. Rzecz dzieje się w zrujnowanym po całonocnej imprezie mieszkaniu. Na „polu bitwy” pozostają jedynie Danny i gospodyni Laura. Przed nimi ostatni drink, który może być jednocześnie pierwszym w ich wspólnej historii.

Sam Troughton. Fot. Johan Persson.jpg

» kino > Jigsaw Od 27.10. Horror, USA. Reż. Michael Spierig, Peter Spierig, wyst. Laura Vandervoort, Tobin Bell, Keith Rennie Na terenie całego miasta pojawiają się martwe ciała ludzi, którzy zginęli w różnych przerażających okolicznościach. Śledztwa zaczynają wskazywać nieprawdopodobnego sprawcę, a mianowicie nieżyjącego już Johna Kramera.

Nº 710

710-MAKIETA 2 28-53.indd 31

| Cooltura | 31

23/10/2017 16:06:52

> Breathe Od 27.10. Dramat, UK. Reż. Andy Serkis, wyst. Andrew Garfield, Claire Foy, Tom Hollander, Hugh Bonneville, Diana Rigg, Ed Speleers Debiut reżyserski Andy Serkisa otwierał tegoroczny Londyński Festiwal Filmowy. Życie Robina było jak marzenie. Przystojny, błyskotliwy, odnoszący sukcesy młody mężczyzna, przykuwający uwagę kobiet, stojący u progu życiowego sukcesu. Aż trudno uwierzyć, że to wszystko przekreślić może jedna diagnoza, brzmiąca jak wyrok: polio. Wyniszczająca choroba przykuwa Robina do szpitalnego łóżka, a w końcu doprowadza do paraliżu. Jak w takiej sytuacji odnaleźć siłę do walki? Gdzie szukać nadziei?

> Thor: Ragnarok (3D) Od 27.10. Fantasy, USA. Reż. Taika Waititi, wyst. Chris Hemsworth, Tom Hiddleston, Idria Elba, Sir Anthony Hopkins, Cate Blanchett, Tessa Thompson, Mark Ruffalo and Karl Urban

> Call Me By Your Name

Thor zostaje uwięziony po drugiej stronie wszechświata. Osłabiony i pozbawiony młota musi znaleźć sposób, by powrócić do Asgardu i stawić czoła bezwzględnej i wszechpotężnej Heli oraz powstrzymać Ragnarok – „zmierzch bogów”, zagładę świata i całej asgardzkiej cywilizacji. Przedtem jednak musi stanąć do gladiatorskiego pojedynku na śmierć i życie z byłym sprzymierzeńcem i członkiem drużyny Avengers — niesamowitym Hulkiem.

Od 27.10. Dramat, Brazylia/Francja/ USA/Włochy. Reż. Luca Guadagnino, wyst. Armie Hammer, Timothée Chalamet, Michael Stuhlbarg Spokojny rytm życia bohaterów ulega zakłóceniu, gdy w ich willi pojawia się pewien student. Przystojny i przebojowy Oliver budzi zainteresowanie wszystkich domowników, ale jeden z nich zaczyna czuć coś więcej niż zwykłą ciekawość.

| Cooltura | Nº 710

710-MAKIETA 2 28-53.indd 32

23/10/2017 16:06:54

Nยบ 710

710-MAKIETA 2 28-53.indd 33

| Cooltura | 33

23/10/2017 16:06:56

» imprezy plenerowe > Pokazy sztucznych ogni z okazji Bonfire Night BISHOPS PARK (Hammersmith & Fulham) – 3 i 4 listopada, bilety: £8 RAVENSCOURT PARK (Hammersmith & Fulham) – 3 i 4 listopada, bilety: £8 DUKES MEADOW (Chiswick) – 4 listopada ALEXANDRA PALACE (Haringey) – 3 i 4 listopada, bilety: £11 RICHMOND ATHLETICS GROUND (Richmond) – 5

listopada, bilety: £8 CRYSTAL PALACE (Bromley) – 5 listopada, bilety: £8.50 LAMBETH – 4 listopada, bilety: £3.50-£50 SOUTHWARK PARK (Southwark) – 5 listopada, bezpłatny dla mieszkańców WIMBLEDON PARK (Wimbledon) – 4 listopada, bilety: £8/£6/£25 BECKENHAM (Croydon) – 4 listopada, bilety: £5-£10 MORDEN PARK (Moren) – 5 listopada, bilety: £8/£6/£25

> Klub Orła Białego

> Bananarama

> Depeche Mode

> Deep Purple

28.10. Halloween Party na Balham Godz. 22:00. Wstęp: £10. Osoby strasznie przebrane: wstęp bezpłatny! Zagrają DJ Michał i Dj Marcin

19-20.11. i 09.12. Godz. 19:00. Eventim Apollo, 45 Queen Caroline St, Hammersmith, Londyn W6 9QH. Stacja: Hammersmith. Bilety: £46

22.11. Godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £58.75

23.11. Godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £49.50

29.10. Halloween dla dzieci zabawa kostiumowa Godz. 15:30. Wstęp: dzieci £7, dorośli: £2 25.11. Andrzejki w Klubie Orla Białego Godz. 21:00 – 02:00. Wstęp: £25/os. (w cenie biletu kolacja w formie szwedzkiego bufetu) Zagrają DJ Marcin & Dj Michał

> Clean Bandit

02.11. Godz. 19:00. Eventim Apollo, 45 Queen Caroline St, Hammersmith, Londyn W6 9QH. Stacja: Hammersmith. Bilety: £29

koncerty > Harry Styles 29-30.10. Godz. 19:00. Eventim Apollo, 45 Queen Caroline St, Hammersmith, Londyn W6 9QH. Stacja: Hammersmith. Bilety: tylko ze zwrotów

> Alison Moyet 14-15.11. Godz. 19:30. London Palladium, 8 Argyll St, Soho, Londyn W1F 7TE. Stacja: Oxford Circus. Bilety: od £29

Fot. Tim P. Whitby /Getty Images

| Cooltura | Nº 710

710-MAKIETA 2 28-53.indd 34

23/10/2017 16:07:00

710-MAKIETA 2 28-53.indd 35

23/10/2017 16:07:03

> James Blunt

> Katy Perry

23.11. Godz. 19:00. Eventim Apollo, 45 Queen Caroline St, Hammersmith, Londyn W6 9QH. Stacja: Hammersmith. Bilety: £43.60

14-15.06.2018. Godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £58.75

Fot. Rich Fury/Getty Images

> A-Ha 14.02.2018. Godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £42.75

Fot. Matthew Stockman/ Getty Images for WTA

> Steven Wilson 27-28.03.2018. Godz. 19:30. Royal Albert Hall, Kensington Gore, Londyn SW7 2AP. Stacja: South Kensington. Bilety: £28 Fot. Chris Jackson/Getty Images for Invictus

> Shania Twain > Chris Rea

> Mariah Carey

26.11. Godz. 19:00. Eventim Apollo, 45 Queen Caroline St, Hammersmith, Londyn W6 9QH. Stacja: Hammersmith. Bilety: £52

11.12. Godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £53.75

> Jamiroquai

> Queen + Adam Lambert

03-06.12. Godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £39.50

12.12. Godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £49.50

2-3.10.2018. Godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £69.75

> Paloma Faith

14.03. Godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £42.75

| Cooltura | Nº 710

710-MAKIETA 2 28-53.indd 36

23/10/2017 16:11:08

Nยบ 710

710-MAKIETA 2 28-53.indd 37

| Cooltura | 37

23/10/2017 16:07:09

MiejscA na weekend Poleca Kordian Klaczyński

Ten park odwiedził kiedyś nawet Tytus de Zoo

Greenwich Park we wschodnim Londynie znakomicie nadaje się na weekendowy spacer. Z tutejszego wzgórza rozpościera się wspaniała panorama miasta, na której szczególnie prezentują się wieżowce z finansowej dzielnicy Canary Wharf. To jednak miejsce nie tylko urokliwe, ale też ważne historycznie. Znajduje się tu bowiem Królewskie Obserwatorium Astronomiczne. W dziewiętnastym wieku uznano je za najważniejszą placówkę naukowa tego rodzaju na świecie. Od dawna jednak nie prowadzi się tu obserwacji i służy ona tylko jako muzeum. Obserwatorium położone było bowiem na południku zerowym (ten został potem nieco przesunięty na wschód, ale na terenie do dziś pozostał po nim nakreślony ślad). Zajrzał tu kiedyś nawet Tytus de Zoo, podczas przygód opisanych i narysowanych w piątej księdze kultowego komiksu autorstwa Papcia Chmiela. —

Fot. Pajor Pawel / Shutterstock

Więcej informacji o Greenwich Park na www.visitbritain.com

| Cooltura | Nº 710

710-MAKIETA 2 28-53.indd 38

23/10/2017 16:07:11

Nยบ 710

710-MAKIETA 2 28-53.indd 39

| Cooltura | 39

23/10/2017 16:07:16

Znasz ciekawe miejsce na weekend w swojej okolicy?

Poleć je innym! Zrób zdjęcie i opisz krótko na profilu

„Cooltury” na Facebooku lub wyślij mailem na adres: redakcja@cooltura.co.uk

MiejscA na weekend

Kąpiele na świeżym powietrzu, nawet w zimie

Bath położone jest w hrabstwie Somerset, nieco ponad 150 km na zachód od Londynu. Ze stolicy dojedziemy tutaj pociągiem w około 2,5 godziny. Miasto zostało wybudowane jeszcze w czasach rzymskich i do dzisiaj zachowało się tam wiele zabytków z tego okresu. Największą jego atrakcją są rzymskie łaźnie, które można zwiedzać, a także ich współczesne odpowiedniki, z których można w pełni korzystać. A skorzystać naprawdę warto, bowiem zasilane są one naturalnymi wodami geotermalnymi. W niektórych znajdują się napełniane ciepłą wodą baseny

Fot. Claudio Divizia / Shutterstock

częściowo odkryte. Najlepiej wybrać się tu zimą i zażyć w nich kąpieli, gdy nad taflą wody panuje mróz i wkoło unosi się istnie zimowa aura. Nie bójcie się, nie zmarzniecie. W jednej z najlepszych z nich – Thermae Bath Spa, ze znajdującym się na dachu odkrytym basenem – warto jednak przed wyjazdem kupić sobie bilet. Szczególnie w weekendy są tam niemiłosierne kolejki. —

Więcej informacji o Bath na www.visitbritain.com

| Cooltura | Nº 710

710-MAKIETA 2 28-53.indd 40

23/10/2017 16:07:18

710-MAKIETA 2 28-53.indd 41

23/10/2017 16:07:20

OBLICZA EMIGRACJI

Osiągnęłam sukces, ale... to jeszcze nie koniec! cież gdzieś trzeba tę karierę zacząć i zdobyć doświadczenie.

Oddajemy w Wasze ręce pierwszy odcinek cyklu o Polakach zamieszkałych w Wielkiej Brytanii, których działalność stanowi przykład do naśladowania. Ludzie, którzy nie tylko nie przestraszyli się emigracji, ale którym stworzyła ona nowe możliwości, które z sukcesem wykorzystali. Czym jest dla nich ów sukces, jak do niego doszli i ile ich to kosztowało? W niniejszym numerze swoim doświadczeniem dzieli się Sylwia Starzyńska, z którą rozmawiał Dariusz A. Zeller.

Kiedy przyjechałaś na Wyspy Brytyjskie? Przyjechałam do UK w 2003 roku, jeszcze przed wejściem do Unii, po zakończeniu studiów licencjackich.

Czym się zajmowałaś w Polsce? W Polsce studiowałam zaocznie ekonomię i w tym samym czasie pracowałam dorywczo w restauracji, w kinie i gdzie się tylko dało, żeby zaro-

Sytuacja wyglądająca dość znajomo dla wielu... Co było dalej?

bić pieniądze na studia. Oczywiście bez wsparcia rodziców byłoby ciężko, za co jestem im bardzo wdzięczna. Aplikowałam w tym czasie na wyższe stanowiska związane z ekonomią, ale niestety wszystkie, nawet te najniższe wymagały kilkuletniego doświadczenia i oczywiście znajomości. Chciałam się tylko dostać na pierwszy szczebel kariery, ale niestety nie udało się. Aplikowałam nawet na bezpłate praktyki, ale spotkałam się z odmową. A prze-

Po skończeniu studiów chciałam bardzo nauczyć się angielskiego i ciągnęło mnie do przygody, nowych wyzwań. Miałam wybór, albo iść na studia magisterskie, albo wyjechać i nauczyć się języka. Pomyślałam sobie, że zawsze mogę wrócić na studia i tutaj narysował się plan wyjazdu do UK. Wyjechałam z własnego wyboru. Wyjechałam jako au-pair i opiekowałam się trojgiem dzieci. W tym czasie interesowało mnie tylko to, czy dzieci są bezpieczne i nakarmione. Jednak ambicja nie dawała spokoju. Chciałam czegoś więcej, to znaczy zaspokoić głód kariery. Zapisałam się na studia w UK i zaczęłam szukać pracy w środowisku finansowym. Po kilku miesiącach dostałam pracę jako „office junior” w biurze syndyka masy upadłościowej. Byłam na najniższym stanowisku za bardzo małe pieniądze. Wysyłałam

| Cooltura | Nº 710

710-MAKIETA 2 28-53.indd 42

23/10/2017 16:07:23

raporty, robiłam kawę i herbatę, sortowałam dokumenty. Było mi bardzo ciężko finansowo, starczało mi na opłacenie miesięcznego czesnego, jedzenie, bilet i mieszkanie. Aczkolwiek, gdzieś w duszy wiedziałam, że trzeba to przetrwać i będzie tylko lepiej. Były chwile zwątpienia, czy to jest warte czy coś osiągnę więcej niż pozycja „office junior”. Myślałam też o powrocie do kraju, ale takie myśli były tylko chwilowe. Ciężka praca plus studia wykończyły mnie. Chiałam za wszelką cenę udowodnić sobie i wszystkim dookoła, że mogę osiągnąć taki sam sukces jak Anglicy. Dlatego też po kilku miesiącach pracy zdobyłam się na rozmowę z szefem i poprosiłam o nowe wyzwanie. On był bardzo zaskoczony moim zapytaniem i zauważył, że jestem osobą ambitną i zdeterminowaną. I dostałam swoją pierwszą sprawę, proces likwidacji spółki, oczywiście pod nadzorem. Od tego czasu zaczęłam się piąć po szczebelkach. W upadłościach majątkowych pracuję już od 10 lat i zajmuję się również upadłością majątkową, tzw. likwidacjami firm polskich zarejstrowanych w UK. Dyrektorzy firm są wdzięczni, że ktoś im może wytłumaczyć ten proces po polsku. Należę również do licznych stowarzyszeń, skupiających polskich (i nie tylko) profesjonalistów. Niedawno zmieniłam firmę, aczkolwiek pracuję w tej samej branży. Niektórzy uważają, że upadłości to niewdzięczna praca, z czym się nie zgadzam. Lubię to, co robię. Osiągnełam mój osobisty sukces, który zawdzięczam mojemu zdeterminowaniu. Na początku mojej kariery koleżanki wychodziły na imprezy, na randki, a ja siedziałam w książkach i ze słownikiem ucząc się do egzaminów. Przez pierwszych kilka lat miałam wiele wyrzeczeń, nie wychodziłam na imprezy, randki itp. Byłam kilka lat singielką.

Miałaś wówczas jakąś odskocznię od codzienności? Po kilku latach zaczęłam wreszcie czerpać korzyści. Zaczęłam wyjeżdzać w dalekie podróże z plecakiem i z biletem w dwie strony. Połknęłam bakcyla podróżnika i zwiedziłam kawałek świata: Tajlandię, Filipiny,

Kambodżę, Malezję, Indonezję, NYC, Kubę itp. Zaczęłam też jeździć co roku na snowboard we francuskie Alpy. Takie życie zaczęło mi imponować, dobra praca i dalekie podróże. 3 lata temu poznałam kogoś wyjątkowego, z którym mogę dzielić swoje pasje podróżnicze i życie. Przez pewien czas myślałam, że chyba „I missed the boat”, jeżeli chodzi o miłość, gdyż za bardzo się skupiłam na karierze, ale jednak nie (śmiech – dop. DAZ)... Myślę, że na wszystko w życiu jest czas, kariera, potem pieniądze i wielka miłość.

Jakie problemy napotykałaś kiedyś, a jakie napotykasz teraz? Na początku kariery była duża różnica językowa. Czasami zdarzało się, że nie miałam pojęcia o czym w biurze się rozmawia. Czułam się trochę zagubiona. Przy sortowaniu dokumentów zaczęłam je czytać i rozumieć. W domu czytałam o upadłościach, żeby być w stanie zrozumieć temat rozmów z kolegami i koleżankami z biura. Nigdy nie czułam się kimś gorszym ze względu na język i silny akcent. Zadawałam też pytania. Czasami wydawało mi się, że mają mnie już dość (śmiech). Po 10 latach już takich problemów nie mam (śmiech). Teraz pozostało mi tylko wspinać się w górę, doskonalić moje umiejętności i poszerzać wiedzę. Muszę przyznać, że w UK inwestuje się w ludzi i ich umiejętności. Niepotrzebne są tzw. plecy, żeby coś osiągnąć. Wystarczy tylko chcieć.

ści, ale również osobowość. Konkuruję z Anglikami jeżeli chodzi o moją pozycję. Muszę się sprawdzać i w pisanym i mówionym angielskim, tak jak Anglicy. I tu mówimy o języku biznesowym i prawnym, więc możesz sobie wyobrazić jaka jest konkurecja. Konkurencja daje tzw. kopa do dalszego działania, ale test to trochę przerażające. Jestem osobą bardzo wesołą, Anglicy by mnie nazwali „bubbly”, dlatego też ułatwia mi to komunikację z ludźmi i zdecydownie zadziałało to na mojej rozmowie o pracę. Moi klienci, współpracownicy i przyjaciele bardzo sobie cenią moją osobowość.

Uważasz, że osiągnęłaś już swoje cele? Czym jest dla ciebie sukces? Uważam, że zrealizowałam swoje plany zawodowe i zajmuję ciekawą pozycję na rynku finansowym. Dla mnie sukces to całokształt jeżeli chodzi o pracę, miłość i przyjaciół. Biorąc wszystko pod uwagę – tak, osiągnęłam sukces, ale... to jeszcze nie koniec! W głowie rysują się nowe plany i nowe wyzwania. Chcę się kształcić w moim zawodzie i doskonalić. Oczywiście zamierzam nadal podróżować i zdobywać nowe lądy. W przyszłym roku myślę o wycieczce do Kanady i na Alaskę. No i oczywiście białe szaleństwo w Alpach. Zamierzam być szczęśliwa, to główny mój plan.

Masz radę dla tych, którzy chcieliby pójść twoją drogą? Zawsze wierzyć w siebie, nie bać się zmian i nie zapominać o życiu prywatnym. Należy nauczyć się odciąć od życia zawodowego, kiedy przychodzi się do domu. Ja jeszcze w pełni nie nauczyłam się tego, ale pracuję nad tym. Szkolić się i doskonalić umiejętności, kursy, studia, praktyki i założenie sobie celu. Czasem, jak się noga powinie, trzeba wykorzystać to jako nowe doświadczenie i wyciągnąć wnioski. —

A konkurencja, jak jest duża? Konkurencja jest wielka, ostanio zmieniałam pracę i tego doświadczyłam. W moim biznesie liczy się wiedza, doświadczenie, umiejętno-

Pe łna we rsj a wy wia du na po rta lu co olt ura 24 .co .uk Nº 710

710-MAKIETA 2 28-53.indd 43

| Cooltura | 43

23/10/2017 16:07:24

kultura Tekst i zdjęcia: Marcin Urban

Znany Polak będzie miał pomnik w Edynburgu

Projekt pomnika generała Stanisława Maczka, który ma stanąć w Edynburgu, zaprezentowano w galerii Polskiego Ośrodka Społeczno – Kulturalnego w Hammersmith. Trwa zbiórka pieniędzy na budowę monumentu. Makieta rzeźby została stworzona przez polskiego artystę, Bronisława Krzysztofa, który został wybrany przez zmarłego w 2013 r. lorda Frasera, aby zaprojektować ten ważny pomnik. Aktualnie projekt jest kontynuowany przez młodszą córkę lorda Frasera,

Arkady Rzegocki, ambasador RP

Katie Fraser, jego byłego doradcę PR, Archiego Mackaya, a także prawnika, Roddiego Harrisona. Makieta jest dodatkową atrakcją wystawy zatytułowanej „Niewielu jeszcze żyje, ale nikt nie zostanie zapomniany”. Zebrano na niej historie 26 Polaków, którzy po drugiej wojnie światowej osiedlili się w Szkocji. Większość z nich, podobnie jak Maczek, było żołnierzami. Ich biografie i zdjęcia przedstawiono w formie plansz. Wystawę można oglądać do 3 listopada. —

w Londynie otwiera wystawę

| Cooltura | Nº 710

710-MAKIETA 2 28-53.indd 44

23/10/2017 16:07:26

Nยบ 710

710-MAKIETA 2 28-53.indd 45

| Cooltura | 45

23/10/2017 16:07:27

EDUKACJA Stronę redaguje Dariusz A. Zeller Jarosław Skręta

Polska Sobotnia Szkoła Przedmiotów Ojczystych im. T. Kościuszki na Ealingu Polska Sobotnia Szkoła Przedmiotów Ojczystych im. T. Kościuszki na londyńskim Ealingu, od momentu otwarcia 67 lat temu, dotrzymuje wierności polskim korzeniom, kultywuje polską tożsamość i pozostaje cząstką Polski na obczyźnie.

Szkoła jest ośrodkiem polskości dla wielu pokoleń dzieci, zarówno tych, które urodziły się w Wielkiej Brytanii, jak i tych, które przyjechały z Polski. Placówka prowadzona jest społecznie przez rodziców dzieci do niej uczęszczających, którzy bez żadnego wynagrodzenia dokładają wszelkich starań, aby funkcjonowała na co dzień i miała zapewnioną przyszłość.

i pozostaje cząstką Polski na obczyźnie. Szkoła jest ośrodkiem polskości dla wielu pokoleń dzieci, zarówno tych, które urodziły się w Wielkiej Brytanii, jak i tych, które przyjechały z Polski. Szkoła jest prowadzona społecznie przez rodziców dzieci do niej uczęszczających, którzy bez żadnego wynagrodzenia dokładają wszelkich starań, aby funkcjonowała na co dzień i miała zapewnioną przyszłość.

Misja szkoły: „Polski język i kultura dla wszystkich” Polska Sobotnia Szkoła Przedmiotów Ojczystych im. T. Kościuszki na londyńskim Ealingu, od momentu jej otwarcia 67 lat temu, dotrzymuje wierności polskim korzeniom, kultywuje polską tożsamość

Jak zaczynaliśmy? Szkoła została założona w roku 1950 z inicjatywy ks. prałata Adama Wróbla. Uczyło się w niej wtedy 19 uczniów. W roku 1952 przyjęliśmy program edukacyjny Polskiej Macierzy Szkolnej, jako podstawę nauczania. W latach sześćdziesiątych do szkoły uczęszczało już prawie

200 uczniów. W roku 1967 przyjęliśmy imię Tadeusza Kościuszki. Na początku nowego stulecia szkoła miała ponad 500 uczniów, a wstąpienie Polski do UE jeszcze bardziej zwiększyło zainteresowanie nią. W roku 2006 zarejestrowaliśmy się jako organizacja charytatywna. Działalność bieżąca szkoły W naszej szkole uczy się w 35 klasach 603 dzieci, w wieku od 4 do 18 lat. Prowadzimy lekcje z języka polskiego, historii, geografii i religii. Cykl edukacyjny kończy się państwowymi egzaminami GCSE i A2, dającymi uczniom dodatkowe stopnie przy staraniu się na studia. Nad stroną dydaktyczną szkoły czuwa dyrektor z dwójką swoich zastępców. Kierują oni gronem pedagogicznym, składającym się z 35 wychowawców, 8 nauczycieli przedmiotowych, 15 asystentów w klasach młodszych. Kierowaniem tą złożoną instytucją zajmuje się Zarząd Szkoły, składający się z 11 Powierników (ang.

| Cooltura | Nº 710

710-MAKIETA 2 28-53.indd 46

23/10/2017 16:07:28

Trustees). Wspomagany jest przez 20 rodziców działających w ramach Koła Rodzicielskiego. Obie te grupy to rodzice posiadający dzieci w szkole, pracujący na jej rzecz bezinteresownie i całkowicie społecznie. Zatrudniamy też 6 pracowników administracji. Wyróżnienia jakie otrzymała szkoła Za swoją działalność w nauczaniu języka polskiego oraz za działalność na rzecz innych Społeczności nasza szkoła otrzymała szereg wyróżnień. W roku 2011 zostaliśmy uhonorowani polskim odznaczeniem państwowym „Pro Memoria”, które przyznawane jest „za wybitne zasługi w utrwalaniu pamięci o ludziach i czynach w walce o niepodległość Polski podczas II wojny światowej i po jej zakończeniu”. W roku 2017 otrzymaliśmy najwyższe brytyjskie odznaczenie jakie może otrzymać organizacja: Queen’s Award for Voluntary Service (QAVS), przyznawane corocznie przez królową Elżbietę II za pracę społeczną, równoważne orderowi MBE. Wyróżnienia te pokazują, jak wysoko oceniana jest nasza działalność na różnych płaszczyznach społecznych.

wspólnej zabawie i integrując szkolną społeczność staramy się jednocześnie podreperować stan finansowy szkoły. Działamy dla siebie Organizujemy imprezy, których celem jest pogłębianie nauczania oraz zwiększanie integracji w ramach społeczności polskiej. Do takich należały prelekcja lokalnej policji na temat zachowania ostrożności i bezpieczeństwa, spotkanie autorskie uczniów z dziennikarką i pisarką Małgorzatą Kupiszewską, wizyta w szkole ambasadora RP w Londynie dra Arkadego Rzegockiego, przedstawienia teatralne, konkursy wiedzy i recytatorskie, opłatek dla grona nauczycielskiego, pracowników i wolontariuszy. Dbamy też o naszych nauczycieli. Uczestniczą oni w kursach i szkoleniach. Dla nich jest to forma dalszego rozwoju zawodowego, a dla rodziców oznacza to bardziej efektywne nauczanie naszych dzieci.

Prezes Jarosław Skręta

„Ambicją naszej szkoły jest dążenie do doskonałości

we wszystkim, co robimy:

Z czego żyjemy Nasza Szkoła jako jedna z niewielu ma status organizacji charytatywnej. Narzuca on nam dodatkowe wymagania dotyczące rygorów zarządzania. Jednocześnie ułatwia zbieranie tak potrzebnych funduszy. Nie chcąc bowiem obciążać rodziców wszystkimi kosztami, Zarząd Szkoły wkłada wiele wysiłku w pozyskiwanie dodatkowych środków. Staramy się o dofinansowanie z organizacji polskich, a także rozpoczęliśmy szeroką współpracę sponsorską z polskimi firmami, które oferują polskiej społeczności naszym zdaniem etyczne usługi i towary. Organizujemy też wewnętrzne imprezy, tzw. fundraising dla dzieci, rodziców i grona pedagogicznego, takie jak Bal Walentynkowy, Letni Festyn, kiermasze świąteczne. Przy

w uzyskiwaniu najwyższych wyników z egzaminów oraz w efektywnym prowadzeniu i zarządzaniu tak złożoną instytucją jaką jest nasza szkoła. W mojej opinii, jedno idzie w parze z drugim. Pozytywne dążenia grona pedagogicznego, motywująco udzielają się zarządowi i wolontariuszom. Z kolei ich efektywne działania

… i dla innych Bierzemy aktywny udział w życiu szerszej społeczności polonijnej w Wielkiej Brytanii. Nasze delegacje są zawsze obecne na obchodach rocznic patriotycznych pod Pomnikiem Katyńskim i Pomnikiem Lotników, a także na mszach świętych z okazji obchodów świąt narodowych. Uważamy, że jest to częścią wychowywania dzieci w polskiej kulturze i tradycji. Nasza szkoła zlokalizowana jest niedaleko Ealing Broadway, w budynkach szkoły St. Benedicts. Dalsze informacje o nas można zdobyć odwiedzając naszą stronę internetową www.szkola. org lub pisząc na adres prezes@szkola. org. Zapraszamy! —

pozwalają gronu nauczycielskiemu lepiej koncentrować się na tym, co najważniejsze: nauczaniu i wychowywaniu dzieci. Przez wiele lat takiego podejścia osiągnęliśmy w tym zakresie wiele, ale życie stawia przed nami coraz to nowe wyzwania. Dlatego nie ustajemy

Polska Sobotnia Szkoła Przedmiotów Ojczystych im. T. Kościuszki, St. Benedict’s School, 54 Eaton Rise, London, W5 2ES, 07970 107691 / info@szkola.org / www.szkola.org

w szukaniu dalszej poprawy.”

Nº 710

710-MAKIETA 2 28-53.indd 47

| Cooltura | 47

23/10/2017 16:07:30

I Liga Wyniki 6. kolejki: KS04 Ark (b) – Warriors of God (b)

0-4

Joga Bonito – Woodmar Ltd Rangers

3-1

The 12 Team Hawks – White Wings Seniors (m) 0-0

sport

FC Cobalt (p) – Ziomale FC Feltham

6-2

PCW Olimpia – Scyzoryki

3-4

1. Ziomale FC Feltham

6 26-16 15

2. FC Cobalt (p)

6 40-12 14

3. Joga Bonito

24-6 14

4. White Wings Seniors (m)

16-7 13

5. The 12 Team Hawks

6 15-10

6. Warriors of God (b)

6 12-19

7. KS04 Ark (b)

8. PCW Olimpia

6 12-19 4

9. Scyzoryki

6 17-52

10. Woodmar Ltd Rangers

FC Cobalt wraca do gry!