Cooltura Issue 717 by Cooltura

Islamscy terroryści planowali zamach na Theresę May | 14 & Brytyjczycy przestają wierzyć w powodzenie Brexitu | 14 TRANSPORT Grubsze szyby mogły uratować ofiary katastrofy tramwaju w Croydon | 24 DODATEK ŚWIĄTECZNY Święta w wielokulturowej rodzinie | 4 & W co ubrać się na Sylwestra? | 14 & Bale sylwestrowe | 16 MIEJSCE NA WEEKEND Spacer pod rzeką | 46 OBLICZA EMIGRACJI Marcin Wilk: możesz wszystko! | 48 WYDARZENIA

P O L I S H W E E K LY o_ (

N 50 7 1 7 ) 14 grudnia 2017

BREXIT NA NIBY

w środku świąteczny dodatek

717-MAKIETA 1 01-25.indd 1

11/12/2017 17:34:44

| Cooltura | Nยบ 717

717-MAKIETA 1 01-25.indd 2

11/12/2017 17:34:47

Nยบ 717

717-MAKIETA 1 01-25.indd 3

| Cooltura | 03

11/12/2017 17:34:50

28 marca Theresa May podpisała list uruchamiający art. 50 Traktatu Lizbońskiego, tym samym rozpoczynając procedurę wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej Fot. Christopher Furlong - WPA Pool/Getty Images

temat numeru

Brexitowa Wielka Brytania stała się farsą. Śmieszną gdyby konsekwencje strategii politycznych Londynu nie byłyby tragiczne. Dwa tygodnie temu minister ds brexitu David Davis przyznał, że przez osiemnaście miesięcy, które minęły od ogłoszenia wyników referendum w kwestii opuszczenia Unii, rząd nie przygotował żadnego planu, ani raportu na temat skutków Brexitu. Kanclerz Philip Hammond potwierdził, że nie ma żadnej analizy na temat postbrexitowej gospodarki. Nic, absolutnie zero. I dodał, że rząd nigdy nie przedyskutował do jakiej wersji Brexitu będzie dążył. 10 Downing Street nie wie co się stanie w 2019 roku z brytyjską ekonomią, środowiskiem, biznesem, kulturą i emigracją. I - sądząc po wypowiedziach członków gabinetu - niespecjalnie się tym przejmuje. Ale za to ministerialny zespół Davisa opracowuje kolejne stanowiska negocjacyjne, które według ekspertów w swojej formie i powadze odbiegają od statusu dokumentu rządowego. Zago-

Radosław Zapałowski

Brexit light Osiemnaście miesięcy po referendum Wielka Brytania jest w kryzysie. Politycznym, gospodarczym i społecznym. Wartość funta spada, przestępczość rośnie, a gospodarka zwalnia. Czy rząd zdecyduje się w końcu na łagodniejszą wersję Brexitu?

rzały brexiter John Redwood przestrzega zaś inwestorów, żeby wycofywali kapitał z brytyjskiego rynku. Stojąca na czele rządu Theresa May mówi o dialogu i kompromisach z Europą, a minister spraw zagranicznych Boris Johnson obiecuje nieprzejednanie w negocjacjach. May mówi, że po wyjściu Zjednoczonego Królestwa z Unii okres przejściowy będzie trwał dwa lata. A Johnson, że pół roku. Rząd przedstawia propozycje dla obywateli Unii mieszkających w Wielkiej Brytanii, choć wiadomo, że nie wejdą one w życie bez zgody Brukseli. Nie przeszkadza to jednak Home Office wysyłać listów do zdenerwowanych i niepewnych emigrantów, że nie otrzymają prawa do pobytu po wyjściu Wielkiej Brytanii z Unii. Bo nie spełniają oficjalnie nieoficjalnych kryteriów rezydentury. Tymczasem spadek wartości funta spowodował wzrost cen. Spadła też migracja. Głównie profesjonalistów, co wywołało kryzys w brytyjskiej służbie zdrowia zależnej od stałego dopływu wykwalifikowa-

| Cooltura | Nº 717

717-MAKIETA 1 01-25.indd 4

11/12/2017 17:34:54

Nยบ 717

717-MAKIETA 1 01-25.indd 5

| Cooltura | 05

11/12/2017 17:34:56

nych pielęgniarek z krajów Unii. Zaniepokojeni są farmerzy, którzy boją się, że bez emigranckiej siły roboczej nie będą w stanie funkcjonować. Zagraniczne inwencje są na najniższym poziomie od lat. W tym kontekście wstępne porozumienie między Londynem, a Brukselą zawarte w zeszły piątek, które kończy pierwszy etap negocjacji rozwodowych Wielkiej Brytanii z Unią Europejską to dobra wiadomość. Dla obu stron. MAŁA BRYTANIA Nagle wszyscy są zadowoleni. Unia, Theresa May i co może budzić zdumienie również rządowi hardbrexitersi - Boris Johnson i Michael Glove. Zadowoleni są też ci, którzy chcą łagodnego Brexitu. I biznes. I irlandzki rząd. Nawet opozycja. Konserwatywna prasa, także ta krytyczna wobec Unii też jest zadowolona. „Duże osiągnięcie” powtarzają tabloidy. „Theresa May zwyciężyła” dodają parlamentarzyści Partii Konserwatywnej. Porozumienie z 8 grudnia dokonane w ostatniej chwili, po niespodziewanym kryzysie wewnątrz rządowym - koalicyjna DUP postawiła veto wypracowanemu kompromisowi - przełamało negocjacyjny impas i pozwoliło na przejście do drugiej rundy negocjacji – rozmów na temat wymiany handlowej i współpracy ekonomicznej między Unią a Królestwem. To niezwykle istotny temat dla obu stron. Jak bardzo, pokazała ostatnia runda. I całkowita uległość Londynu, który pomimo buńczucznych zapowiedzi zgodził się na wszystkie warunki Brukseli. Pisaliśmy o tym wielokrotnie. Królestwo nie ma żadnych atutów ani możliwości negocjacyjnych. Może jedynie przyjmować wytyczne Unii, bo przy europejskich partnerach Wielka Brytania jest mała. Być może zmiana nastawienia i narracji rządowej pokazują, że 10 Downing Street w końcu to pojęło. A może wiedziało o tym od samego początku, a twarda linia była prezentowana jedynie na użytek wewnętrzny. Ważne, że Londyn się ugiął. I mimo, że Theresa May mówi o „kompromisach obu stron” w rzeczywistości to jedynie Królestwo musiało się zgodzić na ustępstwa. Porozumienie przewiduje, że prawa obywateli brytyjskich w Unii i państw unijnych w Wielkiej Brytanii będą zagwarantowane przez

obie strony, że Londyn wywiąże się ze swych zobowiązań względem wspólnej kasy UE, ale nie będzie musiał wpłacić do niej jednorazowo 40 miliardów. Suma ta zostanie rozłożona na raty. Theresa May poprosiła również o dwuletni okres przejściowy, co skutkuje tym, że Wielka Brytania będzie musiała nadal respektować prawo europejskie. Włącznie z nowym. Czyli wyjścia w 2019 roku nie będzie. A najpewniej również w 2021, bo wszyscy eksperci zgadzają się co do tego, że okres przejściowy potrwa co najmniej pięć lat, a najpewniej więcej. Nie będzie też tzw. twardej granicy, z punktami kontrolnymi, między Republiką Irlandii a należącą do Zjednoczonego Królestwa Irlandią Północną, a jednocześnie Irlan-

Theresa May poprosiła również o dwuletni okres przejściowy co skutkuje tym, że Wielka Brytania będzie musiała nadal respektować prawo europejskie. Włącznie z nowym. Czyli wyjścia w 2019 roku nie będzie, a najpewniej również w 2021

dia Północna wyjdzie z Unii na takich samych zasadach jak cała Wielka Brytania. To właśnie o tę kwestię mogło rozbić się porozumienie. Koalicyjna północnoirlandzka DUP odrzuciła wstępny tekst dokumentu, bo obawiała się, że de facto Irlandia Północna stanie się częścią Irlandii. Brak granicy oznacza w praktyce, że Irlandia Północna będzie członkiem Unii. I jednocześnie jako część Zjednoczonego Królestwa nie będzie. Ale będzie podlegać regulacjom takim samym jak Irlandia. Skomplikowane? Jak cały proces opuszczenia Unii, który dopiero teraz objawia się w całej krasie. BINO? BINGO! Casus Irlandii Północnej, która ma być w i poza Unią uświadamia jedno. Twardej wersji Brexitu nie będzie, a Królestwo, chcąc nie chcąc zmierza w kierunku norweskim. Czyli w praktyce wszystko zostanie po staremu. Tylko Londyn straci możliwość wpływania na decyzje w Brukseli, bo jeśli Irlandia Północna ma mieć „specjalny status”, to domagać się go będzie również Szkocja i Walia. Skoro Irlandia Północna ma mieć dostęp do wspólnego rynku, to reszta Zjednoczonego Królestwa też musi się w nim znajdować, a jeśli tak, to Londyn będzie szedł na kolejne ustępstwa. I tak urojenia twardych brexitowców spotykają się z rzeczywistoś-

| Cooltura | Nº 717

717-MAKIETA 1 01-25.indd 6

11/12/2017 17:35:01

cią. Coraz więcej wskazuje, że zamiast Brexitu będzie Bino (Brexit in name only - Brexit tylko z nazwy). Co prawda „wstępne porozumienie” to tylko piętnaście stron maszynopisu i nic nie jest przesądzone, ale wydaje się, że Londyn po długim pobycie w krainie fantazji wraca do realnej polityki. I to od polityki oraz, co ważne, nastrojów społecznych będzie zależał ostateczny kształt rozwodu z Europą. Na razie twardogłowi brexitersi w obozie rządzącym zostali spacyfikowani. Opinia publiczna też nie jest tak radykalna jak w czasie referendum. Według YouGov połowa tych, którzy głosowali za wyjściem Królestwa z Unii zgodziłaby się na swobodny przepływ osób, gdyby Wielka Brytania uzyskała dostęp do wspólnego rynku. Theresa May musi teraz budować koalicję i narrację na rzecz łagodnego Brexitu. Ale to nie będzie łatwe. Północnoirlandzki koalicjant został udobruchany. Na razie. DUP wie, że nie może zbytnio naciskać na szefową rządu, bo paraliż 10 Downing Street grozi przyspieszonymi wyborami. A te z kolei premierostwem Corbyna, którego Partia Pracy znajduje się na czele w sondażach poparcia. Twardzi brexitersi w partii rządzącej również zaskakująco pozytywnie przyjęli - jak to ujął w Telegraph były lider UKiP Nigel Farage „zdradę” i „sprzedanie brytyjskich obywateli”. Być może z tych samych powodów co DUP, a może zarówno Johnson jak i Gove w końcu zrozumieli w jakiej koszmarnej recesji znajdzie się Królestwo w przypadku twardego rozwodu. Wreszcie Londyn nie miał wyjścia. Brak porozumienia oznaczałby bowiem impas negocjacyjny do marca przyszłego roku. Zawieszenie negocjacji na pierwszym etapie w praktyce zwiastowałby twardy Brexit. I gospodarczą katastrofę Królestwa. Dla Unii postęp w negocjacjach również jest dobrą wiadomością. Bruksela uzyskała to co chciała. Praktycznie i symbolicznie. Pozostali członkowie UE zobaczyli, że Unia nie ugnie się przed Londynem. A ci, którzy flirtowali z ideą własnych rozwodów lub poluźnienia relacji w ramach Wspólnoty na przykładzie brytyjskim mogą zobaczyć jak kosztowny i bolesny jest to proces. Widać też, że Brexit przestał być dla Unii priorytetem. Francuskoniemiecki silnik napędza wspólnotę gospodarczo i politycznie. Oba kraje chcą skorzystać z szansy (brak hamulcowego Londynu, dobra passa gospodarcza, przyjazny klimat polityczny) i zrealizować duże ambicje - bezpieczeństwa oraz obrony i nie chcą aby kłopoty z Królestwem to w jakiś sposób przyhamowały. Teraz czas na kolejną rundę negocjacji, która określi przyszłość Wielkiej Brytanii. Dużo czasu już zmarnowano, ale jest nadzieja, że Londyn w końcu zacznie podchodzić do procesu rozwodowego pragmatycznie. —

Nº 717

717-MAKIETA 1 01-25.indd 7

| Cooltura | 07

11/12/2017 17:35:02

temat numeru Marcin Urban, na podstawie materiałów Home Office

Co z nami będzie?

Brytyjskie ministerstwo spraw wewnętrznych w newsletterze skierowanym do imigrantów z Unii Europejskiej przedstawiło nieco więcej szczegółów dotyczących praw obywateli wynegocjowanych w Brukseli. Home Office podkreśla, że obywatele UE mieszkający w Wielkiej Brytanii i Brytyjczycy mieszkający w krajach UE legalnie przed 29 marca 2019 roku będą mogli pozostać w miejscach zamieszkania na prawie tych samych prawach. Ponadto ustalono, że:  bliscy członkowie rodziny, w tym małżonkowie, partnerzy/

partnerki, dzieci, wnuki, rodzice oraz dziadkowie, będą mogli dołączyć nawet po Brexicie. Dzieci urodzone lub zaadoptowane poza Wielką Brytanią po 29 marca 2019 także zostaną objęte tym prawem.  Poza Wielką Brytanią będzie można przebywać do 5 lat bez utraty statusu osoby osiedlonej (settled status). To ponad dwa razy więcej niż przewidują obecne przepisy Unii Europejskiej. Takie samo prawo obejmie Brytyjczyków mieszkających w krajach UE.  Wielka Brytania będzie uznawać kwalifikacje zawodowe (np. lekarzy i architektów), jeśli zostaną uzyskane przed datą wyjścia z UE.  Wprowadzony zostanie przystępny system aplikacji o status osoby osiedlonej (settled status) z możliwością odwołania w razie negatywnej decyzji.  Obywatele UE posiadający stałą rezydenturę dostaną możliwość zmiany swojego statusu na status osoby osiedlonej (settled status).

Porozumienie Londynu i Brukseli zapewnia obywatelom UE w Wielkiej Brytanii i Brytyjczykom w UE dostęp do służby zdrowia i wypłatę emerytur proporcjonalnie do wpłaconych składek. System aplikowania o status osoby osiedlonej ma być możliwie prosty i przejrzysty. Procedura będzie mniej skomplikowana i szybsza niż aplikowanie o stałą rezydenturę. Aplikować będzie można od drugiej połowy 2018 roku i przez 2 lata po wyjściu Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej. Koszt aplikacji, datę uruchomienia systemu i listę wymaganych dokumentów Home Office poda w pierwszej połowie 2018 roku. —

Więcej na ten temat można przeczytać na stronach:

eucitizensrights.campaign.gov.uk www.gov.uk/guidance/status-ofeu-nationals-in-the-uk-what-youneed-to-know

| Cooltura | Nº 717

717-MAKIETA 1 01-25.indd 8

11/12/2017 17:35:04

Nยบ 717

717-MAKIETA 1 01-25.indd 9

| Cooltura | 09

11/12/2017 17:35:07

temat numeru Z Romanem Mazurem rozmawiał Dariusz A. Zeller

Brexit to alarm Roman Mazur MBA – euroentuzjasta, a zarazem oddany fan stolicy Polski oraz Pojezierza Mazurskiego. Honorowy dyrektor rozwoju Polskiego Uniwersytetu Na Obczyźnie w Londynie i prezes Stowarzyszenia Młodej Polskiej Emigracji w Warszawie. Na co dzień konsultant doradztwa strategicznego w Londynie, specjalizujący się w rozwojowych strategiach CSR sektora finansowego.

Jakie najważniejsze ustalenia niesie za sobą pierwsze porozumienie pomiędzy Komisją Europejską i Wielką Brytanią? Tak naprawdę pierwsze porozumienie między Unią Europejską a Wielką Brytanią miało miejsce już po 23 czerwca 2016. Dotyczyło uznania przez Unię Europejską wyników referendum brexitowego i rozpoczęcia procesu wyjścia Wielkiej Brytanii. Bez zaakceptowania tak istotnej sprawy nie byłoby tego, co stało się w minionym tygodniu – mianowicie: dość pomyślnego, zwłaszcza dla nas, zakończenia pierwszego etapu negocjacji pomiędzy UE a UK. Najważniejsze właśnie dla nas – „młodej polskiej emigracji”, która przybywa do UK od 1 maja 2004, to teraz to, że Wielka Brytania nie wydaje się grać na tzw. „hard Brexit”, w odniesieniu do naszej przyszłości tutaj. Poza tym wiadome jest to, że nie będzie nad-

zwyczaj restrykcyjnej granicy lądowej pomiędzy Irlandią a Irlandią Północną (która w 2019 roku stanie się faktycznie granicą pomiędzy Wielką Brytanią a Unią Europejską). Wiemy też, że Wielka Brytania wniesie do budżetu unijnego opłatę wyjściową w wysokości około 40 mld GBP, oraz będzie płacić składki unijne co najmniej do końca 2019 roku. Jaki status – na podstawie tychże ustaleń – będą mieli zamieszkali w UK obywatele UE, w tym obywatele polscy? Jakie prawa będą nam przysługiwały? Pewne jest to, że wszyscy z nas, którzy będą mieli prawo uzyskać status osiedleńczy w Wielkiej Brytanii, będą mogli zrobić to minimalnym kosztem i wysiłkiem. My, jako Stowarzyszenie Młodej Polskiej Emigracji, rozumiemy, że konieczność udowodnienia prawa do przebywania w UK jest niestety nieunikniona. Każdy z nas będzie musiał jakoś udowodnić, że mamy prawo przebywać tutaj na stałe. By maksymalnie uprościć to dowodzenie, optujemy za posiłkowaniem się ku temu metodologią potwierdzania faktu przebywania w Wielkiej Brytanii, którą stosuje już NHS. Refundując np. koszty leczenia w Polsce, NHS w bardzo prosty sposób potrafi ustalić na swoje potrzeby czy ktoś jest rezydentem Wielkiej Brytanii. Oni robią to na podstawie analizy operacji brytyjskimi kartami

bankowymi w placówkach handlowych, kulturalnych lub sportowych zlokalizowanych na terytorium UK. Operacje te muszą być autoryzowane w czasie rzeczywistym, indywidualnym zabezpieczeniem karty (np. PIN). Kluczowe jest to, że nie są brane pod uwagę zdarzenia mogące odbywać się bez potrzeby rzeczywistego przebywania w Wielkiej Brytanii. Tak więc zakup biletu do kina w jakimś kinie w Londynie jest brany pod uwagę, ale dokonany przez internet zakup takiego samego biletu, do tego samego kina, już nie. Nie, bo transakcja taka nie nosi znamion potwierdzających w wystarczającej zupełności fakt fizycznego przebywania w Wielkiej Brytanii. Ogromna większość z nas ma przecież konta bankowe w UK i płaci tutaj niemal codziennie przypisanymi do nich kartami. Dlatego ta ogromna większość powinna, według nas, móc upoważnić swoje banki w UK do potwierdzenia posiadania prawa do statusu osiedleńczego. Czy dokładnie tak się stanie, dziś jeszcze nie wiadomo. Pewne jest natomiast w zupełności to, że przez co najmniej osiem lat po Brexicie to Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej będzie ostateczną ostoją praw dla nas – obywateli Unii Europejskiej, żyjących w Wielkiej Brytanii. Poza tym pewne są też możliwości łączenia rodzin i transferu benefitów z UK do państw UE, mimo wyjścia UK z UE. Co z tymi, którzy już posiadają status rezydenta lub się o niego aktualnie starają – czy będzie to w dalszym ciągu konieczne? Unię Europejską powinniśmy wychwalać przede wszystkim za to, że jej realia umożliwiają nam swobodę życia i pracy w którymkolwiek z państw członkowskich, bez finalnej konieczności ubiegania się o obywatelstwo danego państwa. To, że niemal wszyscy nabędziemy niemal automatycznie status osiedleńczy, nie oznacza, że będziemy dzięki temu mogli żyć i pracować w UK po wsze czasy. Sam fakt, że osiem lat po Brexicie unijny Trybunał Sprawied-

| Cooltura | Nº 717

717-MAKIETA 1 01-25.indd 10

11/12/2017 17:35:09

Nยบ 717

717-MAKIETA 1 01-25.indd 11

| Cooltura | 11

11/12/2017 17:35:11

liwości przestanie być swoistym gwarantem naszych praw w UK, może oznaczać to, że Wielka Brytania będzie systemowo dążyć do przekonania nas do tego byśmy postarali się co najmniej o potwierdzenie prawa do rezydentury, jeśli nie o obywatelstwo UK. Status osiedleńczy wygląda więc jak indywidualne rozszerzenie, niemal dla każdego z nas, tego okresu przejściowego pomiędzy Brexitem i zakończeniem przez Wielką Brytanię zobowiązań wobec Unii Europejskiej. Będzie wystarczająco dużo czasu na to, żeby osoby zakorzenione tutaj zalegalizowały odpowiednio swoje dalsze przebywanie w Wielkiej Brytanii. Jeżeli ktoś ma poglądy podobne w pryzmacie konserwatywnym do moich: miejsce narodzin determinuje obywatelstwo raz na całe życie, z zastrzeżeniem niezmienności granic państwowych w międzyczasie, to bardzo prawdopodobne, że najpóźniej w roku 2027 ten ktoś nie będzie już żył i pracował na stałe w Wielkiej Brytanii. Nie wyobrażam sobie przyjęcia obywatelstwa kraju, w którym się nie urodziłem. Tym bardziej, że mój rodzinny kraj istnieje na mapach. Nie wyobrażam sobie też tego, że rząd brytyjski pozwoli tu dożyć sędziwych lat młodym dziś Polakom, którzy nie postarają się w międzyczasie o brytyjskie obywatelstwo. Wracając do Wielkiej Brytanii – czy owe pierwsze ustalenia znamionują tzw. „twardy Brexit” i co one oznaczają dla brytyjskiej gospodarki? W moim oglądzie rzeczywistości Brexit nabrał realnego sensu dla Brytyjczyków dopiero 17 stycznia 2017. Wtedy miał miejsce „Brexit Speech” – wystąpienie Premier May, w którym ujawniła strategię „Global Britain”. Do tamtego dnia Brexit był totalnym znakiem zapytania pod względem społeczno-gospodarczym. Od tamtego dnia, według mnie, Wielka Brytania ma doskonały pomysł na to, żeby zarabiać na Brexicie; i to zarabiać na Unii Europejskiej niestety. Przemawiają za tym przede wszystkim dwie przesłanki: względnie duży deficyt handlowy z kontynentalną Europą i City of London. Różnica pomiędzy tym, co UK eksportuje od siebie do UE, a tym, co importuje z UE, wynosi grubo ponad 50 mld GBP rocznie i ma tendencję wzrostową. Nałożenie przez UK choćby minimalnych ceł na dobra sprowadzane z UE to rok w rok nie tylko miliardy funtów wpływające do brytyjskiego skarbu państwa, ale też wzmocnienie

Brexit to alarm, że Unia Europejska jest w stagnacji rozwojowej. Brexit to też alarm, że nawet w Wielkiej Brytanii są politycy, którzy partykularne interesy mogą przedkładać ponad interes swojego państwa i jego sojuszników

pozycji tutejszych małych i średnich przedsiębiorstw na lokalnym rynku. Kilka procent cła nałożone na jakiś majonez wyprodukowany w Polsce czyni go mniej atrakcyjnym do zakupu dla konsumentów w UK. Majonez wyprodukowany w UK, pozostając na swoim dotychczasowym poziomie cenowym, stanie się bardziej przyjazny dla portfela przeciętnego konsumenta w UK. Oczywiście producent majonezu w Polsce może chcieć utrzymać swoją aktualną pozycję na rynku brytyjskim i będzie starał się cło prozaicznie „wpuścić w koszty”, czyli albo obniży jakość produktu, albo będzie ciąć koszty jego sprzedaży (w tym są niestety też koszty pracy potrzebnej do jego wytworzenia). W każdym z tych przypadków nie wygrywa niestety nasza Unia Europejska. Nie wygrywa również czyniąc z Frankfurtu stolicę europejskiego systemu finansowego. W tej chwili europejskie instytucje finansowe płacą w UK rokrocznie po kilkanaście miliardów funtów podatków wynikających z operacji przeprowadzonych w londyńskim City. I będą robić to nadal, mimo Brexit, bo City of London jest liderem globalnych finansów, a Unia Europejska jeszcze nie ma jakoś dobrze rokującej strategii na to, co z inwestycjami finansowymi po Brexicie. Londyńskie City przestanie być w jurysdykcji unijnej, a zbudowanie City of Paris to kwestia dekad – i to pod warunkiem, że w ogóle zacznie się wzmacniać siłę już jakoś dobrze rokującej marki Paryża na światowych rynkach finansowych. Osobiście jestem bardzo zaskoczony brakiem zainteresowania ze strony Unii Europejskiej strategią European Union Stock Exchange. Bez nowej giełdy, tchnącej zupełnie nowe życie inwestycyjne w zjednoczonej Europie, te 40 mld GPB, które Brytyjczycy zapłacą za wyjście z Unii, względnie szybko wróci do Londynu i wracać będzie dalej, dalej i dalej. Wszystko wskazuje na to, że Theresie May nie uda się wywrać Wielkiej Brytanii spod jurysdykcji Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Co to oznacza? Wielka Brytania poza Unią Europejską nie oznacza Wielkiej Brytanii poza Europą, czy też poza realiami świata zachodniego. Brexit to, według mnie, ewolucyjne zmiany. Żadna twarda rewolucja nie ma racji bytu w naszej jednoczącej się części Europy, w dzisiejszych czasach. UK dziś wychodzi z UE. Wierzę, że wnuki dzisiejszych Konserwatystów będą wprowadzać Wielką Brytanię z powrotem do nas.

| Cooltura | Nº 717

717-MAKIETA 1 01-25.indd 12

11/12/2017 17:35:12

Tak podsumowując pierwsze porozumienie – kto może więcej stracić na Brexicie – UE czy Wielka Brytania? Tracimy wszyscy, przede wszystkim dlatego, że Brexit staje się faktem. Brexit to alarm, że Unia Europejska jest w stagnacji rozwojowej. Brexit to też alarm, że nawet w Wielkiej Brytanii są politycy, którzy partykularne interesy mogą przedkładać ponad interes swojego państwa i jego sojuszników. Mam nadzieję, że Konserwatyści, widząc zaskakująco wysokie wyniki UKIP w wyborach 2014 do Europarlamentu, nie ciągnęli potem zapałek do gry w „dobrego i złego polityka”, w kontekście referendum Brexitowego. Boris Johnson jeszcze kilkanaście dni przed rozpoczęciem kampanii referendalnej był zagorzałym zwolennikiem pozostania UK w Unii Europejskiej. Ktoś, kto spędził dwie pełne kadencje w roli burmistrza najbardziej otwartego na miasta świata, zwyczajnie nie mógłby przecież z dnia na dzień tak drastycznie zmienić swoich poglądów na drodze racjonalnych przemyśleń. On zmienił, jakimś cudem bardzo szybko. Bez niego kampania wyjścia byłaby kampanią UKIP, która to partia wprowadziła do Izby Gmin tylko jednego MP w 2015 roku. Faktem jest, że niemal 4 miliony Brytyjczyków zagłosowalo na UKIP, i to ich głosy pewnie stały się łakomym kąskiem dla Konserwatystów, jednak Wielka Brytania to przecież serce zachodniego świata. W świecie zachodnim nie walczymy o władzę za wszelką cenę. W świecie zachodnim trzymamy się władzy jak nie świetnymi strategiami rozwoju, to co najmniej jakimiś ciekawymi programami wyborczymi. Nikomu przy zdrowych, demokratycznych zmysłach nie przyszłoby do głowy, żeby zapewnić pracę w polityce sobie i swoim dzieciom poprzez sprytne przejęcie paru milionów konserwatywnych wyborców, posługując się do tego niemrawością organizacji, którą się współtworzy. Nieprawdaż? Niesamowite więc może być to, że wielcy pracodawcy w UK, którzy produkują najwięcej dóbr eksportowanych do Europy, nie zainwestowali po dziś dzień w powstrzymanie Brexitu. Myślę, że zaszliśmy już za daleko, żeby Brexit nie stał się faktycznym faktem. To jednak nie zmienia faktu, że Elżbieta II ma cały czas w swej gestii narzędzie prawne, które nawet 28 marca 2019 mogłoby odkręcić Brexit. Nie użyje go, to pewne po tegorocznych wyborach. Ale „Queen's Consent” istnieje. —

Nº 717

717-MAKIETA 1 01-25.indd 13

| Cooltura | 13

11/12/2017 17:35:13

wydarzenia

Islamscy terroryści planowali zamach na Theresę May

Przed sądem w Westminster stanęło dwóch mężczyzn oskarżonych o planowanie zamachu na premierkę Wielkiej Brytanii Theresę May. 20-letni Naa'imur Zakariyah Rahman z północnego Londynu chciał podłożyć bombę przy bramie do Downing Street, a następnie zaatakować Theresę May z użyciem noża. Jego kompan, 21-letni Mohammed Aqib Imran z Birmingham odpowie za planowa-

nie aktu terroru i związanego z tym wyjazdu za granicę. Ich spisek został wykryty przez służby i 28 listopada policja aresztowała obu podejrzanych. Jak ujawniło Home Office od marca służby bezpieczeństwa udaremniły już 9 ataków planowanych przez islamskich ekstremistów. Ich aktywność nasiliła się po upadku tak zwanego Państwa Islamskiego w Syrii i Iraku. —

Brytyjczycy przestają wierzyć w powodzenie Brexitu

Już 52 proc. Brytyjczyków jest przekonanych, że rząd Theresy May nie jest w stanie wynegocjować korzystnej umowy o Brexicie. Z badania przeprowadzonego przez profesora Johna Curtice’a, które opublikował London Evening Standard, wynika, że rośnie pesymizm związany z opuszczeniem Unii. Nawet wśród osób, które głosowały w referendum za Brexitem. Odsetek wierzą-

cych w dobrą umowę spadł w tej grupie z 51 do 28 proc. Badanie przeprowadzono na grupie 2,2 tys. osób. Sceptycznie nastawionych do Theresy May jest też coraz więcej członków jej Partii Konserwatywnej. The Telegraph prognozuje, że jeszcze w tym roku może dojść do zmiany na stanowisku premiera. Obawy o taką opcję publicznie wyrażają też urzędnicy unijni z szefem Komisji Europejskiej na czele.

May straciła zaufanie po załamaniu się negocjacji Brexitu przez weto Arlene Foster. Liderka koalicyjnego partnera konserwatystów – północnoirlandzkiej partii DUP nie zgodziła się na ustalenia dotyczące jej kraju . Theresie May ostatecznie udało się dojść do kompromisu i zakończyć pierwszą rundę negocjacji z Brukselą jeszcze przed końcem roku. Podnosi to jej szanse na przetrwanie na stanowisku przynajmniej do kolejnego kryzysu. Eurosceptyczna frakcja w szeregach torysów, domagająca się m.in. wyjścia z jednolitego rynku i unii celnej , nie wierzy w możliwość osiągnięcia przez May porozumienia korzystnego dla Wielkiej Brytanii. Brytyjska prasa spekuluje, że po ewentualnej dymisji premierki może ją zastąpić ktoś ze zwolenników twardego Brexitu – Boris Jonson – minister spraw zagranicznych, David Davies – minister do spraw Brexitu lub Michael Gove – minister ochrony środowiska, żywności i rolnictwa. —

| Cooltura | Nº 717

717-MAKIETA 1 01-25.indd 14

11/12/2017 17:35:16

Wielka Brytania wstrzymała pomoc dla Syrii

Brytyjski rząd wstrzymał pomoc dla Syrii, po tym jak dziennikarze BBC ujawnili, że

pieniądze trafiały do terrorystów. Wielka Brytania finansowała służby odpowiedzialne za utrzymanie bezpieczeństwa na terenach opanowanych przez siły opozycji. Jak ustalili dziennikarze członkowie tych służb pracowali dla sądów, które orzekły między innymi wyroki śmierci przez ukamienowanie dla dwóch kobiet. Pieniądze trafiały też do policjantów skorumpowanych przez ekstremistów oraz były pobierane na osoby, które nie żyją. Prowadząca projekt pomocy Syrii organizacja Adam Smith International, stanowczo odrzuca te oskarżenia. W ubiegłym roku Wielka Brytania przeznaczyła na zagraniczną pomoc w sumie ponad 13 mld funtów.

Royal Navy znowu ma lotniskowiec

Na razie bez samolotów, ale mimo to królowa uroczyście rozpoczęła służbę HMS

Queen Elizabeth. To najdroższa jednostka w historii brytyjskiej marynarki wojennej. Budowa kosztowała ponad 3 mld funtów. Elżbieta druga wzięła udział w uroczystości podniesienia bandery, która odbyła się w porcie Portsmouth. Uczestniczyli w niej także minister obrony Gavin Williamson i pierwszy lord admirał Royal Navy sir Philip Jones. HMS Queen Elizabeth ma 284 m długości. Na pokład może zabrać do 40 samolotów. Będą na nim stacjonować myśliwce wielozadaniowe F35 i helikoptery Merlin. Pierwsze samoloty zostaną dostarczone w przyszłym roku. Na nowym lotniskowcu służy obecnie siedmiuset marynarzy. Pełną zdolność bojową jednostka osiągnie w 2020 roku. W budowie jest jeszcze bliźniaczy okręt HMS Prince of Wales.

Nº 717

717-MAKIETA 1 01-25.indd 15

| Cooltura | 15

11/12/2017 17:35:19

Facebook otwiera w Londynie swoje biuro

wydarzenia

Supermarkety będą sprzedawać przeterminowaną żywność

I to całkiem legalnie. Jako pierwsza na ten krok zdecydowała się sieć Co-op. Jak tłumaczą jej władze, by ograniczyć straty i marnotrawienie jedzenia. Na początek w 125 sklepach we wschodniej Anglii będzie można kupić przeterminowane, ale wciąż bezpieczne do spożycia makarony, ryż i produkty w puszkach. Mają kosztować ok. 10 pensów.

Zatrudnienie znajdzie w nim 800 osób. Będzie to największy

oddział koncernu poza Stanami Zjednoczonymi. Siedmiopiętrowy biurowiec przy Rathbone Place, w pobliżu Oxford Circus zaprojektował uznany architekt Frank Gehry, autor projektu między innymi muzeum Guggenheima w

Pilnująca bezpieczeństwa i higieny żywienia Food Standard Agency zaaprobowała pomysł. Sprzedawane będą jedynie produkty, co do których jest pewność, że nawet po upływie terminu ważności są bezpieczne do spożycia. W Wielkiej Brytanii wyrzuca się do śmieci ponad 7 mln ton żywności rocznie. To głównie produkty wycofane ze sklepów, które nie sprzedały się przed upływem daty przydatności. —

Bilbao. Do końca przyszłego roku dla internetowego potentata będzie pracować w Wielkiej Brytanii 2,3 tys. osób. Cytowana przez BBC Nicola Mendelsohn, wiceprezeska Facebooka na Europę, Bliski Wschód i Azję powiedziała, że brytyjski ekosystem dla przedsiębiorców i potencjał technologiczny sprawia, że Londyn jest idealną lokalizacją dla firm technologicznych.

| Cooltura | Nº 717

717-MAKIETA 1 01-25.indd 16

11/12/2017 17:35:22

Nยบ 717

717-MAKIETA 1 01-25.indd 17

| Cooltura | 17

11/12/2017 17:35:24

wydarzenia

W czym polskie szkoły są lepsze od angielskich?

Co Nigel Farage ma wspólnego z indykiem

Uczniowie angielskich szkół podstawowych zajęli ósme miejsce

w światowym rankingu umiejętności czytania.

Lepiej od angielskich dzieci czytają ich rówieśnicy w Polsce,

Nigel Farage, były lider partii UKIP i jeden z głównych sprawców Brexitu będzie pobierał unijną emeryturę. Jako emerytowany europoseł będzie dostawać 73 tys. funtów rocznie. Jak wyjaśnił w wywiadzie dla BBC, by jego rodzina nie musiała cierpieć jeszcze bardziej z powodu Unii. Farage wielokrotnie krytykował Wspólnotę i europejskie instytucje za biurokrację, rozdmuchane pensje i marnowanie pieniędzy podatników. Jak

Zasnął czekając na pożar

którzy zajęli szóste miejsce razem z uczniami z Irlandii Północnej. Na czwartym miejscu sklasyfikowana została Irlandia. Najlepiej na świecie

zauważa The Times w swoim zachowaniu polityk nie widzi jednak hipokryzji. Porównał nawet sam siebie do indyka, który głosował za świętami, podczas których zostanie zjedzony. Farage głosując za Brexitem pozbawił się wprawdzie pracy w Europarlamencie, ale już za 10 lat może liczyć na wsparcie z unijnego garnuszka. —

uczniowie z Rosji. Zestawienie przygotowano na podstawie testów przeprowadzonych wśród dziesięciolatków z 50 krajów.

Quarter w Canary Wharf. Po ujawnieniu, że ocieplenie na dwóch piętrach

nie spełnia przepisów pożarowych,

w konstrukcji ocieplenia doprowadziło

su. Mieszkańcy są oburzeni, bo dostali

do paniki, a nawet absurdalnych

do podziału rachunek opiewający na

sytuacji w innych budynkach.

kwotę 40 tys. funtów tygodniowo. Na

Pożar wieżowca Grenfell

administrator zatrudnił 18 strażników,

Tower i ujawnienie błędów

którzy przez całą dobę pilnują komplek-

The Times opisuje sytuację

domiar złego jeden z nich zrobił zdjęcie

400 mieszkańców wybudowanego

strażnika, który zasną na służbie. Inny

niedawno kompleksu New Festiwal

z kolei nie znał języka angielskiego.

według rankingu PIRLS czytają

| Cooltura | Nº 717

717-MAKIETA 1 01-25.indd 18

11/12/2017 17:35:29

Nยบ 717

717-MAKIETA 1 01-25.indd 19

| Cooltura | 19

11/12/2017 17:35:31

wydarzenia Joanna Karwecka Zdjęcia Ambasada RP w Londynie

Świąteczne spotkanie przedsiębiorców w Ambasadzie

Przedsiębiorcy nie podzielili się opłatkiem, a doświadczeniami z poprzedniego roku oraz perspektywami na nadchodzący 2018. Według wielu z nich Brexit będzie szansą dla polskich firm w Wielkiej Brytanii, które do tej pory nie odczuły znacznego spowolnienia gospodarczego. – To był bardzo pracowity rok – tak świąteczne spotkanie przedsiębiorców rozpoczął Jerzy Bartosik, kierownik wydziału promocji, handlu i inwestycji w Ambasadzie RP. – W jego podsumowaniu oczywiście nie można pominąć Brexitu, w związku z którym staniemy przed wieloma trudnymi zmianami. Ale jak zauważył Bartosik, pomimo ciągłej niepewności związanej z negocjacjami , relacje biznesowe między Polską a Wielką Brytanią są wciąż świetne – odnotowano nawet 5 procentowy wzrost w polskim eksporcie na Wyspy. Średnio 4 razy dziennie do wydziału promocji spływały pytania od polskich i angielskich firm, które były zainteresowane rozpoczęciem współpracy. Kilku przedsiębiorców przyznaje, że odnotowali pewne spowolnienie gospodarcze na początku roku, ale teraz już liczą zyski, a nie straty. Chociaż zauważają, że niektóre koszty wzrosły. Arkadiusz Marczewski , właściciel firmy budowlanej wskazuje na to, że w związku ze spadkiem wartości funta produkty sprowadzane z Polski są droższe. – A my wiele rzeczy kupujemy z kraju, bo ludzie są przyzwyczajeni do tych produktów – mówi. Największy problem, którego obawiają się właściciele polskich firm, to gorszy dostęp do tanich i wykwalifikowanych pracowników. Joanna Paliński prowadzi firmę budowlaną w Londynie. Mówi, że pracy mają nawet nadmiar, ale muszą odmawiać niektórych zleceń.

| Cooltura | Nº 717

717-MAKIETA 1 01-25.indd 20

11/12/2017 17:35:33

– Nie mamy siły przerobowej. Jest duża konkurencja, a pracownik jest tutaj na wagę złota! Dużo osób wyjechało już do Polski, w obawie przed Brexitem,a pracownicy budowlani są tam tak samo cenieni jak tutaj. Okazuje się, że zatrudnienie polskich pracowników jest już za drogie, dlatego szefowie firm wolą sięgnąć po wykwalifikowanych Bułgarów czy Rumunów, którzy na razie cenią się mniej. Co byłoby jakby na rynku pracy zostaliby tylko Anglicy? – Musiałbym zapłacić dwa razy więcej i jestem pewien, że wydajność pracy będzie mniejsza – mówi Rafał Sykut, którego firma zajmuje się między innymi usługami transportowymi. – Jeżeli ja zapłacę za transport, nie sto, a dwieście funtów, to o tyle też wzrośnie cena dla klienta końcowego. Jednak wśród przedsiębiorców panują nastroje raczej optymistyczne. Wielu z nich podkreśla, że wyjście Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej, może być dla nich szansą jeżeli tylko odpowiednio się do niego przygotują – Pierwsze co zrobiliśmy, to zaczęliśmy ogłaszać się na nowych rynkach, po to aby zdywersyfikować ryzyko. Mogą przecież zamknąć nam granice, albo wprowadzić cła, albo okaże się, że nie będziemy konkurencyjni dla innych krajów Unii, musimy więc na to zareagować z wyprzedzeniem – tłumaczy Rafał Sykut. W świetle najnowszych informacji z negocjacji między Wielką Brytanią a Unią Europejską przyszłość polskich pracowników i przedsiębiorców w Anglii wygląda lepiej niż spodziewaliśmy się jeszcze kilka miesięcy temu. Jak podkreśla Bartłomiej Kowlaczyk, z Polish Business Link, kluczem będzie teraz bycie elastycznym i otwartym na zmiany. —

Nº 717

717-MAKIETA 1 01-25.indd 21

| Cooltura | 21

11/12/2017 17:35:35

wydarzenia

Egoiści wydłużają kolejki w przychodniach

Co piąty pacjent w Szkocji nie przychodzi na umówioną wizytę u lekarza GP. NHS England w 2014 roku odnotował 12 mln odwołanych wizyt. Dla służby zdrowia oznacza to ponad 160 mln funtów strat rocznie. Jest to także problem dla innych pacjentów, którzy muszą dłużej czekać w kolejce. Grupą, która najczęściej nie przychodzi na umówione wizyty są mężczyźni w wieku od 16 do 30 lat. Co ciekawe częściej odwoływane są wizyty umawiane dwa lub trzy dni wcześniej niż z dwutygodniowym wyprzedzeniem. Statystyki opublikował magazyn medyczny The Lancet Public Health. —

Co przyciąga szczury do Londynu?

Co najmniej 186 tys. zgłoszeń o szczurach dostają rocznie londyńskie urzędy i firmy zajmujące się usuwaniem pasoży-

tów. To około 100 zgłoszeń dziennie – wynika z raportu radnej London Assembly Susan Hall. Najwięcej skarg – 30 tys., złożyli mieszkańcy dzielnicy Tower Hamlets. 20 tys. było w Brent, a po kilkanaście tysięcy w Camden, Lambeth i Ealing. Najmniej zgłoszeń – zaledwie 33 dostały władze Havering. Autorka raportu ostrzega, że problem narasta. Zdaniem ekspertów główną przyczyną wzrostu populacji szczurów jest rozbudowany system odprowadzania ścieków, sterty śmieci zalegające na ulicach i przeludnienie. Raport wzywa władze Londynu do podjęcia działań prewencyjnych w tym wprowadzenie obowiązku wkładania śmieci do koszy i przeprowadzenie kampanii uświadamiającej mieszkańców o problemie. —

Gang na motorynkach zaatakował 24 przechodniów

Policja szuka czterech młodych mężczyzn, którzy

poruszając się na motorynkach w ciągu jednego wieczora obrabowali co najmniej 24 przechodniów. Poszkodowani stracili telefony i torebki. Nikt nie został ranny. Przestępczy rajd zaczął się 4 grudnia około godziny 17 przy Essex Road w Islington. Policjanci próbowali zatrzymać napastników przy pomocy kolczatki, ale udało im się uciec na piechotę. Zarekwirowano za to jeden ze skuterów. Scotland Yard apeluje do świadków o przekazywanie informacji, zdjęć i nagrań z kamer, które pomogą w zatrzymaniu sprawców.

| Cooltura | Nº 717

717-MAKIETA 1 01-25.indd 22

11/12/2017 17:35:38

Nยบ 717

717-MAKIETA 1 01-25.indd 23

| Cooltura | 23

11/12/2017 17:35:39

Drastyczna podwyżka na kolei

O 3,4 proc. podrożeją od 2 stycznia bilety kolejowe. To

najwyższy wzrost cen od pięciu lat.

Fot. Carl Court/Getty Images

Podwyżka obejmie zarówno bilety okresowe jak i na pojedyncze przejazdy.

Transport

Organizacje zajmujące

Przygotował Marcin Urban

się ochroną praw pasażerów

Grubsze szyby mogły uratować ofiary katastrofy tramwaju w Croydon

kolejarzom coraz niższy standard

Zaśnięcie motorniczego było prawdopodobną przyczyną katastrofy tramwaju, do której doszło 9 listopada ubiegłego roku w Croydon. W wypadku zginęło 7 osób, w tym Polka, a ponad 60 zostało rannych. Zdaniem autorów raportu ofiar można było uniknąć, gdyby pojazd miał mocniejsze szyby. Wszystkie osoby, które zginęły zostały wyrzucone na zewnątrz tramwaju. Wymiana okien i drzwi to jedno z 15 zaleceń ekspertów badających przyczyny katastrofy. Inne to m.in. powołanie niezależnej organizacji zajmującej się kwestią bezpieczeństwa pasażerów tramwajów oraz przywiązywanie większej uwagi do

skrytykowały decyzję wytykając usług. W ubiegłym roku 12 proc. pociągów było spóźnionych, a liczne strajki doprowadziły do odwołania wielu połączeń. Mer Londynu przyznał, że pasażerowie mają prawo być zmęczeni odwoływaniem pociągów,

ryzyka związanego z tym środkiem transportu. W odpowiedzi na raport Transport for London poinformował, że po tragicznym wypadku wprowadził wiele zmian. W kabinach zamontowano kamery, które reagują na zamknięcie oczu motorniczego i uruchamiają sygnał dźwiękowy. Trwają testy urządzenia automatycznie redukującego prędkość. Na kilku odcinkach linii tramwajowych wprowadzono ograniczenia prędkości i dodatkowe oznakowanie. Zmniejszono też maksymalną prędkość tramwajów z 80 km/h do 70 km/h. Uproszczono też sposób przyjmowania skarg od pasażerów. —

spóźnieniami i tłokiem. Winą za sytuację na kolei i podwyżki Sadiq Khan obarczył rząd.

| Cooltura | Nº 717

717-MAKIETA 1 01-25.indd 24

11/12/2017 17:35:42

Nยบ 717

717-MAKIETA 1 01-25.indd 25

| Cooltura | 25

11/12/2017 17:35:44

dodatek świąteczny

Im bliżej świąt Bożego Narodzenia, tym coraz bardziej zaczyna nas zajmować przedświąteczne szaleństwo, związane głównie z gorączką zakupów. Tak w Polsce jak i w Wielkiej Brytanii, choć akurat tu owe szaleństwo zaczyna się już praktycznie zaraz po Halloween. I z tygodnia na tydzień coraz więcej domów oraz sklepów błyszczy od dekoracji, kolorowych choinek, a także różnobarwnych lampionów. Podobnie jak Polacy, Wyspiarze także uwielbiają Boże Narodzenie. Niektóre sklepy zaczynają sprzedawać świąteczne ozdoby i słodycze już w sierpniu. Na Trafalgar Square w Londynie co roku staje najbardziej znana na świecie choinka. Nawet nie wszyscy mieszkańcy stolicy Wielkiej Brytanii, a co dopiero przyjezdni, wiedzą, że drzewko jest – niezmiennie od 1947 r. – prezentem od Norwegów z Oslo, wdzięcznych londyńczykom za pomoc, jakiej udzielili ich ojczyźnie podczas II wojny światowej. Światełka na tej centralnej choince Londynu zostają uroczyście zapalone zawsze w pierwszy czwartek grudnia, a wokół drzewka przez cały grudzień chętnie gromadzą się kolędnicy. Sam zwyczaj ubierania choinki przywędrował na Wyspy z Niemiec dopiero w XIX w., kiedy to książę Albert poda-

Wielka, świąteczna Brytania

rował drzewko królowej Wiktorii. Tradycja tak przypadła królowej do gustu, że od 1839 r. na zamku w Windsorze i w domach Brytyjczyków co roku gości pięknie udekorowana choinka. Poprzedzający święta czterotygodniowy okres adwentu nie jest raczej – jak w Polsce – czasem zadumy, ale radosnego oczekiwania. Cały kraj błyszczy od świateł i dekoracji, odbywają się niezliczone imprezy świąteczne, alkohol leje się strumieniami, a prezenty przechodzą z rąk do rąk. Bardzo żywa jest na Wyspach tradycja wysyłania i przekazywania kartek świątecznych. Rekordziści potrafią zgromadzić kilkadziesiąt pocztówek od przyjaciół i rodziny. To zwyczaj wywodzący się z czasów wiktoriańskich. Jako pierwszy świąteczną kartkę zaprojektował na zlecenie lorda Henry’ego

| Cooltura – dodatek świąteczny 2017 | Nº 717

717-MAKIETA 2 26-53.indd 26

11/12/2017 17:25:37

Cole’a malarz John Calcott. Własnoręcznie robione kartki są wciąż popularne w Wielkiej Brytanii. Wszystkie otrzymane pocztówki ustawia się na kominku. W poprzedzającą święta wigilię Anglicy co najwyżej spotykają się z przyjaciółmi w pubie, a dzieci ustawiają przy kominku talerz z ciasteczkami dla Mikołaja, marchewki dla reniferów, szklankę mleka, w bardziej postępowych domach – sherry – i wieszają na kominku skarpety na prezenty. „Właściwe” obchody Bożego Narodzenia odbywają się 25 grudnia. Ranek zaczyna się od otwierania prezentów, a wczesnym popołudniem cała rodzina zasiada do uroczystego obiadu. Na stołach króluje pieczony indyk. To dzień na spotkania rodzinne i – dla wierzących – na wizytę w kościele. W świątecznym okresie koniecznie też trzeba wybrać się

Bardzo żywa jest na Wyspach tradycja wysyłania i przekazywania kartek świątecznych. Rekordziści potrafią zgromadzić kilkadziesiąt pocztówek od przyjaciół i rodziny. To zwyczaj wywodzący się z czasów wiktoriańskich

Nº 717

717-MAKIETA 2 26-53.indd 27

do teatru na panto – angażujące publiczność świąteczne przedstawienie dla dzieci, zazwyczaj z elementami komediowymi, których przekaz jest jasny tylko dla dorosłych. Drugiego dnia świąt na Wyspach świętuje się już zupełnie na luzie. Na lunch podaje się kanapki z resztkami bożonarodzeniowego obiadu, a w sklepach zaczyna się szaleństwo wyprzedaży. Przed domami towarowymi ustawiają się długie kolejki polujących na designerskie okazje Brytyjek i zainteresowanych elektronicznymi gadżetami Brytyjczyków. 26 grudnia to „Boxing Day” (dzień pudełkowy). Nazwa pochodzi od pudełek z prezentami, którymi tego dnia tradycyjnie obdarowywano służbę. Do dziś wiele osób kultywuje ten zwyczaj, zasilając kieszenie listonoszy, dostawców czy śmieciarzy, świątecznymi napiwkami. —

| Cooltura – dodatek świąteczny 2017 | 03

11/12/2017 17:25:50

Co najbardziej intryguje Anglików w polskiej tradycji? Steven nie mógł zrozumieć, że w Polsce prezenty otwieramy po wieczerzy wigilijnej, a nie w pierwszy dzień Świąt. Był też zaciekawiony faktem, że zostawiamy przy stole jedno wolne miejsce i podajemy dwanaście różnych potraw. Natomiast bardzo przypadły mu do gustu niektóre z naszych potraw – makówki, kapusta z grochem i grzybami, barszcz z uszkami czy bigos.

Anglicy też mają swoje świąteczne przyzwyczajenia. Mnie szczególnie podpasował „Christmas dinner”. Uwielbiam to całe zamieszanie przy pieczeniu ogromnego indyka i gotowaniu wszystkich dodatków, takich jak pieczone ziemniaki, Yorkshire puddings, brukselki i inne warzywa.

Tak będzie również w tym roku? dodatek świąteczny

Przy polsko -angielskim stole – Kiedy podczas pierwszej Wigilii, jaką spędzałam na Wyspach, mój przyszły mąż Steven poszedł spotkać się z kolegami przy piwie, byłam w szoku – opowiada Alina Clark, Polka od dekady mieszkająca w Anglii, w rozmowie z Piotrem Gulbickim. Angielskie Święta Bożego Narodzenia różnią się od polskich. Zdecydowanie. Przede wszystkim nie ma tu uroczystej wieczerzy wigilijnej, a w związku z tym karpia, zupy grzybowej, makówek i innych naszych tradycyjnych specjałów. Anglicy często spędzają ten wieczór ze znajomymi w pubach i restauracjach, chociaż ci, którzy mają dzieci, zostają w domu i przygotowują się do pierwszego dnia Świąt.

Łatwo było Ci się do tego przystosować? Kiedy w 2007 roku, podczas pierwszej Wigilii, jaką spędzałam na

Wyspach, mój przyszły mąż Steven poszedł spotkać się z kolegami przy piwie, byłam w szoku. Nie wyobrażałam sobie, jak można w tym szczególnym czasie nie być razem w domu i nie oddawać się świątecznej atmosferze. Dlatego w następnych latach zazwyczaj ja leciałam do Katowic, do rodziców, natomiast Steven zostawał w Anglii ze swoją rodziną. Kilka razy spędziliśmy Święta wspólnie, czy to nad Wisłą czy nad Tamizą, natomiast od 2014 roku, kiedy na świecie pojawił się nasz syn Antek, każde kolejne Boże Narodzenie celebrujemy razem.

Nie może być inaczej! Jako że jestem obecnie w zaawansowanej ciąży, będziemy świętować w naszym domu w Hornchurch, miasteczku na obrzeżach brytyjskiej stolicy. Wigilia jest zarezerwowana tylko dla naszej trójki, nie zabraknie tradycji zarówno polskich, jak i angielskich. Mam zamiar przygotować zupę grzybową, jako główne danie rybę (muszę tylko znaleźć odpowiednik karpia), a na deser makówki. Późnym popołudniem będziemy razem z synkiem wypatrywać pierwszej gwiazdki na niebie, po czym zasiądziemy do wieczerzy. Po posiłku połamiemy się opłatkiem, pośpiewamy kolędy, po polsku i angielsku, a przed pójściem spać zostawimy dla Mikołaja przy kominku szklankę mleka i ciasteczko, a jego reniferowi marchewkę. Pierwszy dzień Świąt spędzimy u moich teściów, którzy zapraszają do siebie całą rodzinę, objadając się i otwierając prezenty. Natomiast drugi dzień Bożego Narodzenia w Anglii wygląda podobnie jak w Polsce i upływa na relaksowaniu się na kanapie oraz zajadaniu wszystkich świątecznych smakołyków. Nie zabraknie też rozmów przez

| Cooltura – dodatek świąteczny 2017 | Nº 717

717-MAKIETA 2 26-53.indd 28

11/12/2017 17:25:53

zabraknąć rodzimych akcentów – konwalii w moim bukiecie oraz w dekoracjach na stołach, potraw (rolady śląskie, modra kapusta, kluski, rosół) oraz zabaw (oczepiny, taneczny pociąg z gośćmi).

skype’a z moimi rodzicami i bratem w kraju.

Świąteczny czas będzie okazją do refleksji nad drogą jaką przebyłaś na Wyspach? To dobra pora do wspomnień. Świetnie pamiętam jak owego sierpniowego wieczoru 2006 roku, podczas wakacyjnego pobytu w Londynie, bawiłam się z koleżanką w jednym z klubów, kiedy nagle zobaczyłam po drugiej stronie sali dwóch przystojnych chłopaków – jednym z nich był Steven, Po pewnym czasie znaleźliśmy się w pobliżu siebie i wtedy powiedział do mnie coś bardzo śmiesznego. Niestety, nie pamiętam co dokładnie, ale od razu wiedziałam, że ma świetne poczucie humoru i warto będzie go poznać bliżej. Po dwóch miesiącach od naszego pierwszego spotkania musiałam wrócić do Polski, żeby dokończyć studia licencjackie (dziennikarstwo i komunikację społeczną na Wyższej Szkole Umiejętności Społecznych w Katowicach). Jednak,

Obecnie realizujesz marzenia.

mimo że przez rok mieszkaliśmy w różnych krajach, nasz związek przetrwał i rósł w siłę – do tego stopnia, że przyjeżdżając ponownie do Anglii zamieszkaliśmy od razu razem, a w czerwcu 2009 roku zaręczyliśmy się podczas wakacji w Tajlandii. Nasz ślub odbył się dwa lata później w Tychach i nie mogło na nim

Nº 717

717-MAKIETA 2 26-53.indd 29

Można tak powiedzieć. Po ukończeniu City University w Londynie, na kierunku media i komunikacja, pracowałam trochę w dziennikarstwie, a rok temu postanowiłam urzeczywistnić coś, o czym marzyłam od dawna i otworzyłam własny biznes. Jestem fotografem rodzinnym, specjalizuję się w tematyce dokumentalnej i lifestylowej. Bardzo mi to odpowiada, gdyż mogę zająć się domem i dzieckiem, a także wykonywać sesje dla klientów w weekendy i kiedy syn jest w przedszkolu. Natomiast mój mąż pracuje jako grafik i dyrektor ds. projektowania w amerykańskiej firmie zajmującej się sprzedażą badań oraz prac naukowych dla koncernów farmaceutycznych… —

| Cooltura – dodatek świąteczny 2017 | 05

11/12/2017 17:25:56

DODATEK ŚWIĄTECZNY

Słowo na dziś

Chyba niewielu z nas pamięta czasy, kiedy pobożność była czymś naturalnym, nieprzeintelektualizowanym, zwyczajną częścią ludzkiej egzystencji, po prostu codziennością. Taki na przykład pobożny zwyczaj, gdy podczas burzy zapalano gromnicę i stawiano w oknie, aby wyprosić ochronę nad życiem i mieniem. A z każdym uderzeniem pioruna, zgromadzeni w izbie domownicy niczym chór wykrzykiwali: „A Słowo ciałem się stało i mieszkało między nami!”. Pamiętacie? Może niektórzy, zwłaszcza starsi, pamiętają. Ja, niestety, te pobożne zwyczaje znam już tylko z opowieści. Są momenty w naszym życiu, kiedy może nas przerażać wszechobecne zło. Niekończące się wojny. Cierpiący, niczym warszawiacy w czasie Powstania ’44, mieszkańcy Aleppo. Nieczułe serca polityków i zamknięte domostwa zwykłych ludzi przed szukającymi schronienia uchodźcami. Czyhający za rogiem śmiercionośni terroryści. Nieustające waśnie i spory polityków. Nasze codzienne małe troski i wielkie dramaty, rodzinne konflikty, zdrady, nieuleczalne choroby, brak nadziei, depresje… „Jakby nieomal zawsze diabeł chodził pod rękę z aniołem, Herod ze świętym Józefem, jakby raj tylko przez ulicę sąsiadował z piekłem” – napisze jezuita – o. Wacław Oszajca. Czasy, w których żyjemy, można określić jednym słowem: niepewność. Niepewność była również udziałem Maryi i Józefa. Skoro zwykli rodzice bywają nieco oszołomieni, o ileż większą niepewność musieli odczuwać Maryja i Józef, rodzice najbardziej niezwykłego dziecka w historii? Wyobraźmy sobie, jak z trudem zmierzają do Betlejem, okazują sobie wzajemnie miłość i wsparcie, pokładają zaufanie i nadzieję w Bogu, ale nie bez niepokoju. Czy zachowywali swoje uczucia dla siebie, czy może wza-

*Ks. Bartosz Rajewski Proboszcz polskiej parafii pw. św. Wojciecha Bp. i M. przy Little Brompton Oratory na South Kensington w Londynie. Msze św. niedzielne – 12.45 i 18.30. www.dalondon.org.uk www.facebook.com /DALondon.org.uk

jemnie się nimi dzielili? Może, starając się zrozumieć, rozmawiali: „Opowiedz mi jeszcze raz, Maryjo, o tym spotkaniu z aniołem”. Albo: „Opowiedz mi jeszcze raz o swoim śnie, Józefie”. Może niepokoili się, co pomyślą inni – ich rodziny, przyjaciele, znajomi, sąsiedzi? Zapewne obawiali się, że nie znajdą noclegu na czas, albo że pojawią się problemy zdrowotne, co w tamtych czasach nie było rzadkością. Może zastanawiali się, czy sprostają opiece nad dzieckiem, które, jak wiedzieli, będzie inne. Gdyby Maryja i Józef dokładnie wiedzieli, co przyniesie ich Synowi przyszłość, z pewnością niepokoiliby się jeszcze bardziej. Niepewność od zawsze towarzyszyła ludziom. Świat jest, był i będzie niepewny. Tak było w czasach Maryi i Józefa, tak jest i teraz. Jezus jednak wielokrotnie powtarza: „Nie lękajcie się!”. Chyba właśnie przed lękiem przestrzega nas najczęściej. „Nie lękaj się niepewności” – mógłby brzmieć równie krzepiący przekaz Boga. W kolejne w naszym życiu święta Bożego Narodzenia, kiedy wspominamy fakt, że „Słowo stało się ciałem i zamieszkało wśród nas”, możemy brać przykład z Maryi i Józefa, którzy stojąc przed wyjątkowo skomplikowanym zadaniem, mieli prawo być dwojgiem najbardziej zaniepokojonych i zdezorientowanych ludzi w historii. W czasie życiowych burz i zawieruch, kiedy doświadczamy lęku i niepewności, biorąc przykład z naszych przodków, możemy modlić się: „A Słowo ciałem się stało i mieszkało między nami!”. W chwilach doświadczeń niczego bardziej nie potrzebujemy, jak świadomości, że Bóg nam towarzyszy i może nas wyprowadzić z największych opresji. Uczmy się naśladować Maryję i Józefa. Oni robią trzy proste, ale istotne rzeczy: słuchają, kochają i ufają. —

| Cooltura – dodatek świąteczny 2017 | Nº 717

717-MAKIETA 2 26-53.indd 30

11/12/2017 17:25:58

DODATEK ŚWIĄTECZNY

Magia Śwętego Mikołaja

Uśmiechnięty, starszy pan ze śnieżnobiałą brodą, na którego przyjście dzieci szykują się już kilka tygodni wcześniej i który z pewnością nie jest też obojętny dla dorosłych. Poznajcie historię najbardziej oczekiwanego gościa świąt bożonarodzeniowych. Święty Mikołaj był postacią niezwykle barwną. Urodził się w miejscowości Patara w połowie II w. w bardzo zamożnej rodzinie. Uwielbiał życie i nie stronił od jego przyjemności. Ubóstwiał łowić ryby i polować, nie stronił też od zabawy. Miał przy tym bardzo radosne usposobienie, wobec czego zawsze był mile widziany w towarzystwie. Jak to w życiu bywa, gdy miał już wszystko, okazało się, że jednak czegoś mu brakuje. Rozdał więc majątek i został bożym sługą – biskupem Miry, portowego miasta w Licji. Działo się to wszystko za rządów cesarza Dioklecjana (284 – 305), a więc w czasach, gdy chrześcijan prześladowano z niezwykłym okrucieństwem. Legendy mówią też, że choć mógł on odnaleźć jedność z Bogiem w życiu monastycznym, uznał,

że nie chce zamykać się w klasztorze, gdyż chce iść w ślady Jezusa, wędrującego po Palestynie. W czasie jednej ze swych podróży uciszył fale morza – dlatego też uważany jest za patrona żeglarzy i podróżników. LEGENDA Znana legenda głosi, że pewien obywatel Patary utracił swój mająte, a skoro nie mógł zapewnić posagu swym trzem córkom, groziło im zejście na złą drogę. Słysząc o tym, Mikołaj wziął mieszek ze złotem i wrzucił go przez okno do domu tego człowieka. Najstarsza córka wyszła dzięki temu za mąż. Podobnie uczynił też wobec dwóch pozostałych dziewcząt. Stąd często przedstawiano go na obrazach z trzema mieszkami. Błędna interpretacja tego wizerunku (myślano, że są to głowy dzieci) przyczyniła się do powstania innej historii, według której Mikołaj wskrzesił trzech chłopców, zamordowanych wcześniej i zakonserwowanych przez właściciela gospody. PATRON Św. Mikołaj bronił chrześcijaństwa ze wszystkich swych sił, za co niebawem trafił na tortury i na długo do więzienia. Przeżył jednak wszystkie przeciwności i został uwolniony przez Konstantyna Wielkiego. Zmarł 6 grudnia i stąd tego dnia właśnie obchodzimy popularne Mikołajki. O cudach, jakie wydarzyły się za jego przyczyną, krążyły legendy po całej

Nº 717

717-MAKIETA 2 26-53.indd 31

Europie. Za patrona obrało go bardzo wielu, bo postać to iście niezwykła. Jest patronem literatów, choć nie napisał nic, co byłoby znane, jest opiekunem chłopów, pasterzy, księży i zakonników. Patronuje więźniom i karczmarzom, pielgrzymom i podróżnikom, a także żeglarzom i rybakom. Za swojego patrona obrały go panny bez posagu i dziewice, a także… kurtyzany. Praktycznie wszyscy, z którymi wiódł życie doczesne. Za swojego życia znany był z dobroczynności i potajemnej pomocy ludziom. Szczególnie lubił dzieci, którym rozdawał miodowe ciasteczka. PREZENTY, PREZENTY Popularne wyobrażenie „świętego Mikołaja” (Santa Claus, Sint Klaus) jest mieszanką elementów różnych kultur ludowych: niderlandzki zwyczaj obdarowywania dzieci prezentami w dniu jego święta miesza się tu z wyobrażeniem czarodzieja, który karze niegrzeczne dzieci, grzeczne zaś nagradza, a także z postacią germańskiego bóstwa – Thorem, który kojarzony był z zimą i jeździł na saniach zaprzężonych w kozy. Zwyczaj obdarowywania się prezentami był znany w Europie od dawna. Początkowo obdarowywano dzieci wspomnianego 6 grudnia – słodyczami wraz z medalikami, różańcami lub świętymi obrazkami. A wszystko to, aby zachęcić dzieci do modlitwy. Prezenty wkładano najczęściej do… butów lub pod poduszkę. Skąd my to znamy? —

| Cooltura – dodatek świąteczny 2017 | 07

11/12/2017 17:25:59

dodatek świąteczny

Pomysł na świąteczne prezenty

TOREBKA DAMSKA

Molly Zip Tote Bag. £24.50 uk.accessorize.com

ZŁOTY NASZYJNIK

Merelda Gold Coin Necklace £50.00 www.anthropologie.com

ZESTAW KOSMETYKÓW

KOSMETYKI NATURALNE

Clinique “Merry & Bright”. £60.00

Balsam do ciała Ren Maroccan

www.debenhams.com

Rose Duo. £36.00 www.

asnatureintended.uk.com

KSIĄŻKA - ROMANS

The Christmas Stocking and Other. £9.99

www.waterstones.com

PIDŻAMA

Snowmen Brushed Flannel Long. £55.00 www.cathkidston.com

| Cooltura – dodatek świąteczny 2017 | Nº 717

717-MAKIETA 2 26-53.indd 32

KRÓLEWSKI ZESTAW DO HERBATY

Victoria and Albert Teacup and Saucer Set. £95.00 www.harrods.com

11/12/2017 17:26:02

KOLEJKA

Hornb, Country Flyer Train Set. £89.95 www.harrods.com

Gadający MIŚ PADDINGTON

Paddington Bear, 22cm. £25 www.harrods.com

LALKA BARBIE

Barbie - Fashionistas Doll 22 Chambray Chic.

£9.60 debenhams.com

PISTOLET ZABAWKA

Star Wars – Nerf Poe Dameron

KOMPLET DO MALOWANIA

Blaster. £20.00 www.

John Lewis Painting Caddy. £15.00 www.johnlewis.com

debenhams.com/toys/star-wars

KSIĄŻKA

Księga rekordów Guinnesa 2018. £10.00 www.whsmith.co.uk

KLOCKI LEGO

The Batman Movie. £59.49 shop.lego.com

KLOCKI EDUKACYJNE

Klocki Jeżyki, 500 sztuk. 32,17zł allegro.pl

717-MAKIETA 2 26-53.indd 33

11/12/2017 17:26:03

| Cooltura | Nยบ 717

717-MAKIETA 2 26-53.indd 34

11/12/2017 17:26:05

Sainsbury’s poleca 12 potraw świątecznych Barszcz z uszkami grzybowymi Przepis na barszcz z uszkami z farszem z grzybów leśnych doprawiony ziarenkami jałowca o cytrusowym smaku. To doskonały starter Bożonarodzeniowej uczty lub rozgrzewającego posiłku z grubą pajdą chleba z masłem

Q Q Q Q

Gotowy w 2 godziny 20 minut plus suszenie Czas gotowania: 1 godzina 20 minut Czas przygotowania: 1 godzina Porcja dla 6 osób

Odcedzić i zetrzeć namoczone grzyby (wywar zachować), pokrojone w kostkę buraki gotować przez kolejne 5 min, dodać grzyby, wywar, liście laurowe, ziele angielskie, jałowiec i bulion. Doprawić, gotować 45 min., następnie odcedzić.

W mikserze wymieszać mąkę żółtka, roztopione masło i 125 mm ciepłej wody. Wyrobić ciasto do uzyskania gładkiej struktury, zawinąć ciasto w folię i odłożyć.

Namoczyć suszone grzyby we wrzącej wodzie, swieże grzyby drobno posiekać. Rozgrzać olej na patelni dusić szalotkę przez 3-4 min i dodać pokrojone grzyby. Gotować ok 5 min aż zmiękną. Odcedzić namoczone grzyby i posiekać, dodać na patelnię, gotować kolejne 3-4 min., ostudzić, następnie dodać bułkę tartą, pietruszkę, doprawić i wymieszać.

Ciasto na uszka rozwałkować na 1-2 mm grubości, wyciąć 30 kółek o średnicy 7 cm. Umieścić farsz na środku każdego kółka, złożyć ciasto na pół docisnąć, spiczaste końce złączyć i również docisnąć. Uszka odłożyć żeby lekko stwardniały. Zagotować wodę, gotować uszka partiami 5-6 minut, aż wypłyną na powierzchnie i będą miękkie.

Podgrzać bulion z buraków i rozlać go do 6 miseczek, do każdej włożyc 5 uszek, podać na stół.

SKŁADNIKI Barszcz z czerwonych buraków: 10 g suszonych grzybów  1 łyżka oliwy z oliwek  10 g masła  1 mała, drobno posiekana cebula  1 średnia marchewka, obrana i drobno posiekana  1 pasternak, obrany i drobno posiekany  1 łodyga selera, drobno posiekana  1 średni por, drobno posiekany  5 średnich buraków, pokrojonych w kostkę  2 liście laurowe  ½ łyżki ziarenek ziela angielskiego  ½ łyżki ziarenek jałowca  1 kostka bulionu warzywnego, rozpuszczona w 1¼ litra wody

Uszka: 400g zwykłej mąki  2 średnie jaja, osobno żółtka i białka  30g stopionego niesolonego masła  10 g suszonych grzybów  200g grzybów azjatyckich takich jak np. shiitake, buna-shimeji, eryngii, enoki czy maitake)  1 łyżka oliwy z oliwek  1 szalotka bananowa, drobno pokrojona w kostkę  4 łyżki świeżej białej bułki tartej  2 łyżki świeżej pietruszki, z grubsza posiekanej  6 gałązek koperkowych, do dekoracji

WYKONANIE 1

Suszone grzyby namoczyć we wrzącej wodzie. Rozgrzać olej i masło dodać posiekaną cebulę, marchew, pasternak seler i por, gotować ok. 15 minut aż warzywa zmiękną.

Nº 716

717-MAKIETA 2 26-53.indd 35

| Cooltura – dodatek świąteczny 2017 | 11

11/12/2017 17:26:09

Tradycyjna sałatka jarzynowa SKŁADNIKI 5 marchewek  2 korzenie pietruszki  1 ziemniak  mały seler  1/3 małego pora  puszka groszku konserwowego  puszka fasolki czerwonej  4 jajka  4 ogórki kiszone  2 jabłka  majonez

WYKONANIE 1

Warzywa ugotować w mundurkach. Ostudzić, obrać. Jajka ugotować na twardo, ostudzić, obrać.

Obrać jabłka i ogórki kiszone. Wszystko pokroić w kostkę i wrzucić do miski.

Dodać odsączony z zalewy groszek i fasolkę oraz drobniutko posiekanego świeżego pora.

Dodać majonez, szczyptę pieprzu i soli. Wymieszać.

Pierogi z kapustą i grzybami

Ryba po grecku SKŁADNIKI 1kg filetów z ryby (najlepszy będzie dorsz lub mintaj)  2 cebule  2-3 marchewki  ½ selera  1 pietruszka  4 łyżki przecieru pomidorowego  1½ szklanki mąki pszennej  olej do smażenia  2 jajka  szklanka wody  sól  pieprz

WYKONANIE 1

Jajko roztrzep z solą i pieprzem. Filety rybne pokrój na kawałki (około 5-7 cm długości). Obtaczaj filety najpierw w roztrzepanym jajku, a następnie w mące. Smaż filety na rozgrzanym oleju, aż będą złociste. Kiedy ryba będzie już usmażona, zdejmij ją z ognia i odstaw. Cebulę obierz i posiekaj. Następnie przesmaż. Marchew, pietruszkę i selera obierz.

Warzywa zetrzyj na grubej tarce. Dodaj je do cebuli. Dodaj również wodę, sól, pieprz.

Duś wszystko na niewielkim ogniu przez 30-40 minut (do miękkości). Dodaj przecier pomidorowy i duś przez kolejne 5 minut.

Na półmisek wykładaj naprzemiennie rybę i warzywa.

SKŁADNIKI 0,5kg kapusty kiszonej  40g suszonych grzybów  cebula  kilka łyżek oleju  2 jajka  750g mąki  400ml wrzącej wody  sól

WYKONANIE 1

Mąkę przesiej na stolnicę. Od całości mąki oddziel jedną szklankę. Do oddzielonej części wbij jajko i posiekaj w mące. Do reszty mąki wlewaj po trochu wodę i siekaj. Po wlaniu całości, połącz obie części mąki i wyrób ciasto - musi być gładkie. Kapustę zalej wodą, gotuj 50 min. Odcedź i odstaw. Grzyby mocz w wodzie (najlepiej przez całą noc), a następnie gotuj dwie godziny. Chłodną kapustę odciśnij z wody i posiekaj drobno. Posiekaj grzyby. Grzyby i kapustę połącz z jajkiem. Cebulę posiekaj, podsmaż i dodaj do kapusty. Farsz według uznania dopraw solą oraz pieprzem. Rozwałkuj ciasto, wykrój koła szklanką. Nakładaj na nie po trochu farszu i sklejaj. Gotuj w osolonej wodzie (aż do wypłynięcia).

| Cooltura – dodatek świąteczny 2017 | Nº 717

717-MAKIETA 2 26-53.indd 36

11/12/2017 17:26:16

Bigos Q Danie dla 6-8 głodnych Q Czas przygotowania: 30 minut Q Czas gotowania: 1h 45 min 15g suszonych borowików (nie koniecznie, wg. uznania)  2 łyżki oleju roślinnego lub oliwy z oliwek  2 cebule, posiekane  100g boczku (Sokołów Boczek), pokrojony w paseczki  1 mała główka białej lub zielonej kapusty (ok. 500g), poszatkowana  225g wieprzowiny, najlepiej mięso z łopatki wieprzowej, pokrojonego na kawałki  200g kiełbasy Sokołów (Sokołów Best Silesia Sausage), pokrojonej w plasterki  200g polędwicy sopockiej (Sokołów Sopocka Loin), pokrojonej na kawałki  520g kapusty kiszonej (P&J Sauerkraut), opłukanej i odcedzonej  2 puszki (2x 400g) krojonych pomidorów  4-5 liście laurowe  300g grzybów (różnych), pokrojonych wg. uznania  450 – 600ml wody  sól i pieprz  posiekana natka świeżej pietruszki do posypania (według uznania)  chleb żytni

WYKONANIE 1

Suszone grzyby umieść w miseczce i zalej wrzątkiem, pozostaw na 30 minut, lub aż zmiękną. Odcedź grzyby i posiekaj. Wodę, w której się moczyły grzyby, odstaw.

Podgrzej oliwę w dużym naczyniu żaroodpornym lub rondlu. Dodaj cebulę i duś przez 5-7 minut aż zmięknie. Dodaj boczek i smaż przez kolejne 5 minut aż nabierze lekko brązowego koloru.

Następnie dodaj świeżą kapustę, wieprzowinę, kiełbasę śląską, polędwicę sopocką, kapustę kiszoną, pomidory, oraz odcedzone grzyby suszone i świeże.

Dodaj sól i świerzo zmielony pieprz do smaku.

Wlej 450ml wody oraz wodę odstawioną z suszonych grzybów i wszystko zagotuj.

Gotuj na małym ogniu pod przykryciem przez 1,5h aż zmięknie wieprzowina, dolewając co jakiś czas wody. Przez ostatnie pół godziny gotuj bez przykrycia.

Bigos nabiera lepszego smaku, gdy jest odgrzany i serwowany następnego dnia.

Ryba faszerowana na Boże Narodzenie SKŁADNIKI 1 kg filetów rybnych  3 jajka  ½ szklanki bułki  tartej  ½ szklanki kwaśnej śmietany  3 łyżki posiekanego koperku  2 litry wywaru z włoszczyzny  1 liść laurowy  kilka ziarenek pieprzu i ziela angielskiego  3 łyżeczki żelatyny  nieco soku z cytryny  1 gałka muszkatołowa  1 łyżka oleju sól  biały pieprz

WYKONANIE 1

Ugotować filety rybne w wywarze z włoszczyzny, odcedzić, zachować wywar. Wymieszać bułkę tartą z kwaśną śmietaną i odstawić na piętnaście minut. Zmielić razem z rybą. Wymieszać pastę rybną z jajkiem i koperkiem. Doprawić sokiem z cytryny, solą, pieprzem i gałką muszkatołową. Wyrobić na jednolitą masę.

Natrzeć olejem dwa kawałki folii aluminiowej. Umieścić na każdym z nich połowę masy rybnej i zawinąć je tworząc dwie rolki. Mocno skręcić końce folii. Włożyć rolki do wrzącej wody i gotować 40 minut.

Namoczyć żelatynę w pięciu łyżkach wody. Odcedzić wywar przez gazę. Rozpuścić żelatynę w 3 szklankach wywaru, doprawić sokiem z cytryny, solą i pieprzem.

Pokroić ugotowaną rybę w grube plastry i ułożyć je na półmisku. Ryba może być również przybrana kaparami, gałązkami koperku lub cienkimi plasterkami cytryny lub marchwi.

Gdy galaretka zacznie tężeć, polać nią rybę. Odłożyć na bok.

Nº 717

717-MAKIETA 2 26-53.indd 37

| Cooltura – dodatek świąteczny 2017 | 13

11/12/2017 17:26:22

dodatek świąteczny

Błysk w oku i na parkiecie

Pierwsza Polska Agencja Modelek i Modeli w UK – „Polish Faces” poleca na sylwestrowe imprezy popularny w tym roku styl glamour. Błyszczące suknie i garnitury, lakierki, cekiny, połyskujące dodatki, no i błysk w oku. Tym na pewno zwrócimy na siebie uwagę. Nie bójmy się także odważniejszego niż zwykle makijażu i fryzury w wielu kolorach. Ma być po prostu krzykliwie. Modele są ubrani w garnitury marki Zara, a modelki mają na sobie suknie uzbekistańskiej projektantki Venery Tabakin. —

Fryzury: Damian Azikiewicz – ARTEGO UK, nadzór stylistyczny Sylwia Sobieszuk Makijaż: Anita Kobierska – Penelope Academy Modele i modelki: Octavia Kay, Katie Ice, Daria Trochanowicz, Kamil Juszczak, Daniel Kupczyk, Paweł Majewski, Katarzyna Mruk

Wnętrza udostępniła Restauracja „Kuźnia Smaku”. Wigilijne potrawy przygotowała restauracja „Galicja” z Ealing. Zdjęcia: Wojciech Nowak – Bristol Studio, asystentki Roksana Szyszko i Izabela Wodzyńska

| Cooltura – dodatek świąteczny 2017 | Nº 717

717-MAKIETA 2 26-53.indd 38

11/12/2017 17:26:25

DODATEK ŚWIĄTECZNY

Świeć jak diament

Makijaż sylwestrowy jest jednym z rodzajów makijażu zaliczanych do licznego grona makijaży okolicznościowych. Posiada jednak swoją wyjątkową specyfikę, tak jak noc, w którą zdobi twarz kobiety. Noc sylwestrowa to czas szaleństw, na które możemy sobie pozwolić także tworząc makijaż. Przygotowując makijaż sylwestrowy nie możemy zapomnieć o ważnych motywach przewodnich, którymi są: blask, światło, wyrazistość i niepowtarzalność. Przede wszystkim jednak procesem tworzenia tak wyjątkowego makijażu kierować powinna nasza wyobraźnia. Makijaż sylwestrowy powinien być dostosowany do warunków otoczenia. Zazwyczaj zabawa sylwestrowa trwa wiele godzin, należy wiec pamiętać o tym, że nasz makijaż musi być przede wszystkim trwały, tak, aby olśniewał nie tylko na początku imprezy, ale aż do powrotu z szampańskiej zabawy do domu. Wskazane są zatem wszelakie podkłady, pudry sypkie i spraye, utrwa-

Makijaż: Edyta Kurczab Beauty&Make Up, ekurczab@hotmail.co.uk Zdjęcia: Sandra Marczak–Oramus Modelki: Nicol Brzezinska, Joanna Kargul

lające i przedłużające trwałość kosmetyków nałożonych na twarz. Kolejnym elementem, o którym powinnyśmy pamiętać jest fakt, że będziemy przebywać w miejscach słabo oświetlonych sztucznym światłem. Makijaż powinien być na tyle intensywny i wyrazisty, aby był zauważalny nawet przy świetle świec. W takich warunkach doskonale sprawdzają się intensywne kolory i wyraziste kreski. Makijaż powinien być pełen blasku. W tej roli świetnie sprawdzają się wszelkiego rodzaju brokaty, zarówno na powiekach jak i również na skórze, włosach twarzy i dekolcie. Aby dodać wyjątkowości swojemu spojrzeniu można wokół oczu i przy skroniach przykleić cyrkonie lub przeznaczone specjalnie na takie okazje drobniutkie perełki. Tu jest pole do popisu dla naszej kreatywności. Warto również skorzystać z sztucznych rzęs lub kępek, od których jestem osobiście uzależniona przy wykonywaniu makijaży. Dzięki temu nasz wzrok stanie się bardziej uwodzicielski. Makijaż sylwestrowy niczym nie ogranicza naszej fantazji, ekspresji i ekstrawagancji. Musimy jednak mieć na uwadze fakt, że make-up powinien przede wszystkim podkreślać naszą urodę. —

Nº 717

717-MAKIETA 2 26-53.indd 39

| Cooltura – dodatek świąteczny 2017 | 15

11/12/2017 17:26:27

dodatek świąteczny Przygotowała Joanna Karwecka

Bale sylwestrowe > Rejs po Tamizie Westminster Pier, Londyn SW1A 2JH, £ 199

Rejs potrwa od 8.30 do 1.30, przez cały czas będzie można podziwiać najbardziej znane londyńskie widoki. Na pokładzie przekąski i nielimitowany alkohol, a także DJ i muzyka na żywo. A o północy kieliszek szampana i rozświetlone fajerwerkami niebo. —

London New Year’s Eve Fireworks 2017 Victoria Embankment, Londyn, SW1A 2NS, £10 Największy w roku pokaz sztucznych ogni w Londynie. Bilety na tegoroczne wydarzenie już się niestety rozeszły, więc w przyszłym roku warto zapolować na nie wcześniej – pojawiają się zwykle we wrześniu. Na szczęście to wybuchowe show będzie można zobaczyć także z innych zakątków miasta.

| Cooltura – dodatek świąteczny 2017 | Nº 717

717-MAKIETA 2 26-53.indd 40

11/12/2017 17:26:31

> Łyżwy w Skylight

> Festiwal Światła

Tobacco Dock, Londyn, E1W 2SF, od £15

The Clapham Grand, Londyn , SW11 1TT, £41,5

Jedyne w Londynie lodowisko na dachu w sylwestrową noc będzie otwarte dłużej niż zwykle. Skylight zaprasza na nie tylko miłośników łyżwiarstwa, ale także tych, którzy szukają świetnego miejsca na oglądanie noworocznych fajerwerków.

Pokazy sztucznych ogni, ale w ciepłym wnętrzu? Będzie to możliwe podczas Festival of Light. W programie gigantyczne instalacje świetlne, pokazy laserów, a także występy tancerzy i akrobatów. Muzyka klubowa przez całą noc. Przebrania mile widziane.

> New Year at the Pink Mansion Adres będzie znany tylko uczestnikom imprezy 48 godzin przed, od £24 Według organizatorów najbardziej zmysłowa impreza w całym Londynie. Dress code – różowy. Muzyka przez całą noc na trzech scenach – electro, pop i R&B. Oprócz tego pokój ze sztuką i rozrywką oraz możliwość wykupienia miejsca w strefie dla VIP-ów.

> Podwodny Sylwester w Muzeum Historii Naturalnej The Natural History Museum, London SW7 5BD, £129 Nieczęsto zdarza się możliwość pozostania w muzeum po godzinach. Ani tańczenia pod ogromnym wielorybim szkieletem, ani zwiedzania wystaw w ekstrawaganckich strojach inspirowanych podwodnym światem. Będzie można też pośpiewać na massaoke (grupowe karaoke) i zagrać w muzyczne bingo.

Nº 717

717-MAKIETA 2 26-53.indd 41

| Cooltura – dodatek świąteczny 2017 | 17

11/12/2017 17:26:33

> Apres New Year Ball Battersea Evolution Battersea Park, London, SW11 4NJ Atmosfera ekskluzywnej alpejskiej willi i szalonych imprez na stoku. W cenie biletu szampan, czterodaniowy obiad oraz piwo, cydr i wino przez całą noc.

> Prohibition Party New Year’s Eve Special Adres będzie podany uczestnikom imprezy, od £55

Klimat owianych tajemnicą imprez przy dźwiękach Charlestona, na których nielegalny alkohol leje się strumieniami. Do tego odrobina hazardu – ruletka i sztuki – nieme filmy. Obowiązkowe stroje z lat 20.

> Polski Sylwester Klub Orła Białego, Londyn SW17 7BQ, £75 Tradycyjna biesiada sylwestrowa. Powitalny drink i stoły zastawione polskimi przysmakami. W menu między innymi: śledzie, wędliny, sałatka jarzynowa i czarcie pierożki z barszczem.

> The Black Cat Ball Leicester Square, WC2, od £56,5 Sylwester w stylu burleski, w otoczeniu akrobatów i cyrkowych artystów. W programie show kabaretowe i muzyka przez całą noc. W cenie powitalny drink i lampka szampana o północy.

| Cooltura – dodatek świąteczny 2017 | Nº 717

717-MAKIETA 2 26-53.indd 42

11/12/2017 17:26:37

Nº 717

717-MAKIETA 2 26-53.indd 43

| Cooltura – dodatek świąteczny 2017 | 19

11/12/2017 17:26:41

Kombucha

dodatek świąteczny

Sylwestrowe przyjęcie na zdrowo

Źródło: Kombucha to fermentowany napój bezalkoholowy, który może zastąpić sylwestrowego szampana. Ma bardzo zdrowotny wpływ na organizm, między innymi wzmacnia układ Poleca: immunologiczny, wspomaga przeminę Beata Wdowczyk materii, reguluje ciśnienie krwi. Można ten napój przygotować w domu, a to Dip ION wymaga czasu i cierpliwości. konsultantka i terapeutka żywieniowa www.nutriheaven.co.uk

Kawior z bakłażana Czas przygotowania: 15 minut + 30 minut pieczenia

Składniki na jeden słoik: 1 – 2 bakłażany około 500g  3 – 4 łyżki oliwy z oliwek  Sok z połówki cytryny  3 łyżki posiekanej natki pietruszki  2 łyżki posiekanego koperku  2 duże ząbek czosnku, bardzo drobno posiekanego  1 duża szalotka, bardzo drobno posiekana  sól

Przygotowanie: Piekarnik rozgrzać do 200 stopni. Bakłażana owinąć w folię aluminiową, nakłuć dwa lub trzy razy widelcem i włożyć do piekarnika, piec przez 25 – 30 minut. Czosnek i szalotkę zeszklić przez minutkę na patelni. Miękkiego bakłażana rozwinąć z folii, drobno posiekać w kostkę. Przełożyć do miski, wymieszać dokładnie z resztą składników i odłożyć do lodówki na przynajmniej dwie godziny. Podawać następnego dnia na bezglutenowym pieczywie.

Rafaello z kaszy jaglanej Składniki na około 60 sztuk: 1 puszka mleka kokosowego (400 ml)  0,75 szklanki kaszy jaglanej suchej  2,5 szklanki wiórków kokosowych + do posypania (około 1,5 szklanki)  4 łyżki amaretto albo 2 łyżki esencji waniliowej  6 łyżek syropu klonowego (lub miodu)  około 60 migdałów

Przygotowanie: Migdały zalać wrzątkiem i odstawić na 15 – 20 minut. Odcedzić i obrać ze skórki. Suchą kaszę jaglaną przelać wrzątkiem i wypłukać. Przełożyć do garnka i zalać mlekiem kokosowym. Gotować przez około 20 minut, aż kasza zmięknie i całkowicie wchłonie mleko. Poczekać aż kasza ostygnie. Kaszę jaglaną, 2,5 szklanki wiórków kokosowych, amaretto albo esencję waniliową syrop klonowy rozdrobnić blenderem na gładką masę. Z masy formować kulki trochę mniejsze niż orzechy włoskie. W środek włożyć migdał. Obtoczyć w wiórkach kokosowych i odłożyć na talerz. Rafaello przechowywać w lodówce.

Składniki: litrowy słój z gazą oraz gumka do przykrycia słoja na wierzchu, aby dochodziło powietrze do środka  grzybek dobrze umyty po poprzedniej fermentacji w zimnej, bieżącej wodzie, aby nie miał ciemnych nalotów i przebarwień  około litr zaparzonej (ostudzonej) herbaty (jedna łyżeczka / torebka na około jeden litr wody). Może to być herbata biała, zielona, czarna lub mieszanki herbat. Dodając np. kwiaty jaśminu, uzyskamy bardzo subtelny smak  100-125g cukru (pół szklanki) na każdy litr herbaty

Przygotowanie: Zaparz około litr herbaty, poczekaj aż odpowiednio naciągnie – według uznania. Odcedź herbatę bądź wyciągnij torebkę. Dodaj podaną ilość cukru, dobrze wymieszaj. Przelej herbatę do słoja, gdy już będzie chłodna, umieść umyty grzybek w słoju. Słój przykryj gazą i umocuj ją gumką. Odstaw słój w zaciemnione, ale ciepłe miejsce. Optymalna temperatura dla fermentacji to około +20 stopni Celsjusza lub więcej. Ważne jest, aby słój „oddychał”. Napój jest gotowy do spożycia po około 10-12 dniach od rozpoczęcia produkcji nowego napoju. Im dłużej grzybek fermentuje tym bardziej wyczuwalny staje się w smaku kwas octowy. Napój robi się wtedy cierpki, co nie każdemu smakuje. Końcówkę płynu można pozostawić jeszcze na kilka dni z grzybem w środku – otrzymamy wtedy starter. Rozlewając napój do picia najlepiej przefiltrować go przez gazę, lub filtr od kawy, aby odcedzić fragmenty grzybni i malutkie grzybki. Osobiście przepadam za tym lekko gazowanym napojem! Fantastyczna alternatywa dla dzieci (i dorosłych!!), zachwycających się popularnymi napojami gazowanymi dostępnymi na rynku.

| Cooltura – dodatek świąteczny 2017 | Nº 717

717-MAKIETA 2 26-53.indd 44

11/12/2017 17:26:43

Nยบ 717

717-MAKIETA 2 26-53.indd 45

| Cooltura | 45

11/12/2017 17:26:44

miejsce na WEEKEND Poleca Kordian Klaczyński

Spacer pod rzeką

The Greenwich Foot Tunnel (tunel pieszy w Greenwich) wybudowano pod Tamizą na przełomie XIX i XX wieku. Ten podziemny pasaż o długości 370 metrów łączy Greenwich z Isle of Dogs. Zaprojektował go sir Alexander Binnie, a wybudowała spółka John Cochrane & Co. Prace nad nim rozpoczęły się w 1899 r., zakończyły w 1902 r. Dzisiaj takie przejścia nikogo nie zadziwiają, ale na ówczesne czasy była to konstrukcja bardzo odważnie zaprojektowana i nowoczesna. Tunel wykopano, aby zastąpić bardzo drogą, niewygodną i nie zawsze pewną przeprawę promową przez rzekę, którą pokonywać musiało codziennie coraz więcej robotników mieszkających na południu, a pracujących w dokach i stoczniach rozstawionych na północnym brzegu. Zaraz po otwarciu przejściem ruszyły prawdziwe tłumy londyńczyków. Dziś konstrukcja nie spełnia już ważnych funkcji komunikacyjnych, ruch zawdzięcza raczej turystom, choć i ci, z racji, że nie jest to jedna z najpopularniejszych atrakcji Londynu, nie zawsze przybywają tutaj tłumnie. Można za to spotkać tu sporo rowerzystów. Tunel stanowi bowiem

Znasz ciekawe miejsce na weekend w swojej okolicy?

Poleć je innym! Zrób zdjęcie i opisz krótko na profilu

„Cooltury” na Facebooku lub wyślij mailem na adres: redakcja@cooltura.co.uk

część Krajowej Trasy Rowerowej, choć użytkownicy dwóch kółek mają podczas przeprawy obowiązek zsiąść z roweru i go przeprowadzić. Ten wyłożony około 200 tys. białych ceramicznych płytek tunel, jako przejście publiczne, czynny jest całą dobę. Oba wejścia do niego znajdują się pod charakterystycznymi kopułami. Na dół poprowadzą nas bardzo kręte schody. Kiedyś działały tu windy, ale niestety w 1999 r. je zamknięto. Okolica południowego wejścia w Greenwich pełna jest sympatycznych miejsc, w których można odsapnąć po podziemnym spacerze. Mnóstwo tu pubów, kawiarenek i restauracji. Jeśli tu traficie, nie zapomnijcie zobaczyć Cutty Sarka. Trudno go zresztą nie zauważyć. Ten statek-muzeum 10 lat temu prawie w całości spłonął. Na szczęście odbudowano go po kilku latach i dziś znowu można podziwiać jego wspaniałości. Jeśli podróż tunelem rozpoczęliście na północy i dotarliście do jego południowego krańca – może warto wtedy wrócić nad Tamizą. Niedaleko stąd znajduje się nadrzeczna przeprawa, usytuowana kilkadziesiąt metrów nad taflą wody. Ale o Emirates Air Line będzie już w kolejnym odcinku naszych wycieczek. Najbliższe stacje: Island Gardens na północnym brzegu lub Cutty Sark for Maritime Greenwich na brzegu południowym. —

| Cooltura | Nº 717

717-MAKIETA 2 26-53.indd 46

11/12/2017 17:26:49

Nยบ 717

717-MAKIETA 2 26-53.indd 47

| Cooltura | 47

11/12/2017 17:26:51

W jaki sposób udaje się Tobie łączyć Twoją pasję z codzienną pracą?

oblicza emigracji

Z Marcinem Wilkiem rozmawiał Dariusz A. Zeller.

Skąd wziął się pomysł Twoich wypraw? Jakie były tego początki? Jestem bardzo ciekawy świata. Fascynuje mnie życie ludzi na innych kontynentach. Ich historie, inne patrzenie na świat. To niesamowite, jak handluje się w Iranie. Fascynująca jest zabawa na Karaibach. Zadziwiające jest postrzeganie siebie w społeczeństwie przez Chińczyków. Podróże kształcą, otwierają umysł na pomysły, na które sam bym nigdy nie wpadł. Uwielbiam nasz świat i możliwości jakie nam oferuje. Po drugie, odkąd dołączyłem do harcerstwa w wieku 11 lat, zakochałem się w wędrówkach. Jako dorośli, na pewno pamiętamy harcerskie wycieczki z plecakiem, śpiewanie przy ognisku w środku lasu, rajdy po górach. We mnie to zostało i cały czas rozwijam swoją miłość do wędrówek. Odkąd pamiętam, uwielbiam też robić rzeczy, których się „nie da”. W czasie studiów założyłem swoją pierwszą firmę. Na uniwersytecie razem ze znajomymi zarejestrowaliśmy polskie stowarzyszenie i od razu wygraliśmy wybory na organizatora najważniejszej konferencji polskich studentów w Wielkiej Brytanii. A wydawało się, że młodziutkie stowarzyszenie nie ma szans w starciu ze starymi stowarzyszeniami z Londynu i Edynburga, które wtedy też startowały. Wygraliśmy jednym głosem! Łącząc to wszystko, od kilku lat jeżdżę na coraz bardziej wymagające wyprawy po całym świecie. Chcę poznawać świat i przełamywać własne granice, sięgając po to, co na pierwszy rzut oka wydaje się niemożliwe.

Kiedy przyjechałeś do Wielkiej Brytanii? Czy jeszcze w Polsce wdrażałeś w życie swoje pasje? Do Wielkiej Brytanii przyjechałem dziewięć lat temu, mając 16 lat. Wiedziałem, że przenosząc się na Wyspy mogę poszerzyć swoje hory-

Możesz wszystko! Ma na swoim koncie zdobywanie szczytów w Azji oraz żeglowanie po wodach subarktycznych. Zdobycie bieguna północnego jest jego kolejnym celem. Aktualnie przygotowuje się do kolejnych wypraw przechodząc zamarznięte jezioro Bajkał na Syberii. zonty. W Polsce moje pasje koncentrowały się na wędrówkach i wyjazdach na obozy harcerskie. Nie sądziłem jednak, że będę kiedykolwiek jeździć na tak dalekie wyprawy.

Czym się na co dzień zajmujesz w UK? W tym momencie pracuję w finansach, ale chcę wrócić do konsultingu, w którym czuje się najlepiej. Uwielbiam ulepszać funkcjonowanie firm i pomagać im w podejmowaniu jak najlepszych strategicznych decyzji.

Jest to kwestia priorytetów. Jakiś czas temu usiadłem i rozpisałem wszystkie ważne rzeczy w moim życiu: pasje, karierę, rodzinę, itd. Posegregowałem wg priorytetów i ustaliłem cele na 10 lat do przodu. Teraz, kiedy potrzebuję podjąć ważną decyzję, sprawdzam, które rozwiązanie przybliża mnie do osiągnięcia tych celów. Dzięki temu podejmowanie decyzji jest dużo łatwiejsze. Postanowiłem, że chcę każdego roku pokonać kolejną swoją barierę i wyjechać na wymagającą wyprawę. Zatem znalazłem pracę, która mi na to pozwala. Mam też szczęście, bo moja firma bardzo wspiera mnie w moich pasjach. Oczywiście nie wszystkie urlopy są płatne, ale, jak wspomniałem przed chwilą, jest to kwestia priorytetów.

Jesteś współzałożycielem grupy Breaching Barriers. Jaki cel służył jej powstaniu? Mam bliskich przyjaciół, z którymi łączą nas wspólne pasje. Lubimy zimowe wędrówki i niezwykłość wschodów słońca. Tworząc projekt Breaching Barriers wiedzieliśmy, że nasz ekstremalny pomysł pójścia na wędrówkę przez zamarznięte jezioro Bajkał, musi łączyć nasze pasje oraz szlachetny cel. Chcemy poprzez przełamywanie własnych granic fizycznych oraz psychicznych, zachęcać innych do przełamywania ich własnych. Idziemy na wyprawę aby inspirować młodych ludzi, by sięgali jak najwyżej i cieszyli się swoim życiem w pełni. W tym celu, nawiązaliśmy współpracę z fundacją Marka Kamińskiego, który sam jest dla nas inspiracją. Jego fundacja ma bardzo podobne cele do naszych, dlatego zdecydowaliśmy się ją wesprzeć finansowo ze środków zgromadzonych na wyprawę. Jeli chcecie stać się częścią naszego projektu i przekazać swoją cegiełkę, znajdziecie naszą wyprawę pod linkiem https://www.gofundme. com/baikal-lake-winter-expedition

Opowiedz, proszę, o zdobywaniu szczytów w Azji...

| Cooltura | Nº 717

717-MAKIETA 2 26-53.indd 48

11/12/2017 17:26:51

z lokalnymi mieszkańcami. W przerwie między Świętami a Nowym Rokiem jedziemy w Bieszczady, aby przetestować część sprzętu. Mamy jeszcze wiele przed sobą, ale na koniec lutego będziemy gotowi.

Opowiem o najważniejszej ekspedycji. W styczniu tego roku pojechałem do Iranu. Oprócz poznania jego fascynującej kultury celem było zdobycie Damawandu - najwyższego szczytu Iranu i mojego pierwszego pięciotysięcznika. Mimo że ostatecznie stanąłem na jego wierzchołku, było to największe wyzwanie z jakim do tej pory się zmierzyłem. Nie fizyczne nawet, a psychiczne. Z uwagi na rozrzedzony tlen na tej wysokości i stosunkowo krótką aklimatyzację, szło się bardzo ciężko, a każdy krok był ogromnym wysiłkiem. Gdyby nie mój przewodnik, który motywował mnie co kilkaset metrów, na pewno bym nie wszedł. Wiele mu zawdzięczam. Stąd wiem, jak ważne jest otoczyć się ludźmi, którzy Cię wspierają w wyzwaniach.

Twoim kolejnym celem jest m.in. zdobycie bieguna północnego. Jak chcesz tego dokonać? To duże wyzwanie… Przejście Bajkału jest tak naprawdę przygotowaniem do wyprawy na biegun. Mimo że warunki na Syberii nieco różnią się od tych na biegunie, jest to dobry pierwszy krok. Następnie zapewne będzie wyprawa w rejony Spitsbergenu lub Grenlandii. A następnie sam biegun. Sprawdzamy się również jako grupa.

Żeglowanie po wodach subarktycznych – jak do tego doszło? Żeglarstwo jest (jeszcze) niespełnionym marzeniem. Mój wuj jest żeglarzem i zapewne słuchając jego opowieści z dalekich rejsów, od dzieciństwa chciałem wybrać się na pełny ocean. W 2013 roku nadarzyła się okazja mieliśmy płynąć z Islandii na Grenlandię, a następnie na południe do Irlandii. Kilka dni po opuszczeniu Reykjaviku, na początku września, dopadł nas sztorm, które normalnie spotyka się w grudniu. Na Islandii spadł wtedy pierwszy tego roku śnieg. Po kilku dniach walki musieliśmy wracać na Islandię, a następnie płynąć jak najszybciej na południe, by schronić się u wybrzeży Szkocji. Niebywały sprawdzian wytrzymałości, walki z żywiołem i chorobą morską. Wachty dzienne, nocne. Uczenie się polegania na sobie oraz na innych członkach załogi. Krótko mówiąc - pokonywanie własnych granic :).

Gdzie można na co dzień śledzić działania Twoje i Twojej grupy?

Jak przebiegają Twoje przygotowania do najbliższej wyprawy? Przygotowujemy się od prawie roku, odkąd tylko wróciłem z Iranu. Najważniejszą kwestią jest przygotowanie sprzętowe i fizyczne. Sprzętowo, właśnie wybieramy najważniejsze elementy - narty, sanie, ubrania, jedzenie. Szukamy też sponsorów, którzy mogliby pokryć część kosztów. Fizycznie - kilka razy w tygodniu chodzę na siłownię. Moim koledzy trenuja spacery z opona samochodowa zaczepiona do pasa biodrowego (opona imituje sanie). Jednak Spacery z kijkami pozwalaja na przygo Zbieramy także rady od osób, które były na Bajkale w przeszłości, kontaktujemy się

Serdecznie zapraszam wszystkich do śledzenia naszej strony na facebooku @BreachingBarriers. https://www.facebook.com/BreachingBarriers/ Można skontaktować się z nami pod adresem mailowym: breaching.barriers18@gmail.com Założyliśmy niedawno stronę, gdzie można nas wesprzeć finansowo w wyprawie. https://www.gofundme.com/ baikal-lake-winter-expedition —

Pe łna we rsj a wy wia du na po rta lu co olt ura 24 .co .uk Nº 717

717-MAKIETA 2 26-53.indd 49

| Cooltura | 49

11/12/2017 17:26:55

Zawrzeć umowę udziałowców czy nie - oto jest pytanie! Czym jest umowa udziałowców? W sytuacji, gdy partnerzy biznesowi dążą do osiągnięcia wspólnych celów, łatwo jest przeoczyć potrzebę uregulowania kwestii ich wzajemnych relacji zakładając, że wszystko się ułoży i wyjdzie zgodnie z planem, a jeżeli nie, poradzą sobie z problemami sami. Ponadto, wiele firm rozpoczynających działalność ma ograniczony budżet, co często prowadzi do szukania oszczędności, a w konsekwencji pominięcia tak ważnego aspektu jak konsultacje prawne. Niemniej jednak, dla większości dobrze zarządzanych biznesów umowa udziałowców (tzw. 'Shareholders' Agreement) to kluczowy i niezwykle ważny dokument. Taka umowa jest pewnego rodzaju 'regulaminem' pomiędzy wspólnikami, który określa m.in.: 1. zasady odnośnie wzajemnych obowiązków, 2. zakres bieżących zadań oraz uprawnień udziałowców, 3. co stanie się, jeśli wspólnik popełni wykroczenie przeciwko firmie bądź zechce opuścić firmę, zachoruje lub umrze, 4. zasady przekazywania udziałów zewnętrznym inwestorom. Umowy między wspólnikami to najbardziej efektywny sposób zapobiegania biznesowym sporom, co zdecydowanie ułatwia zarzadzanie firmą. Każdy biznes tworzony przez co najmniej dwóch udziałowców, powinien zakładać przeznaczenie pewnych środków na uregulowanie spraw związanych z prowadzeniem firmy poprzez sporządzenie umowy udziałowców. Niestety rzeczywistość jest taka, że okoliczności współpracy zmieniają się, nawet pomiędzy partnerami

w firmach rodzinnych, a konflikty pomiędzy udziałowcami są niezwykle powszechne. Co w przypadku brak umowy udziałowców? Najbardziej powszechne spory pomiędzy udziałowcami dotyczą: • sytuacji, kiedy biznes jest zarządzany tylko na korzyść udziałowców większościowych, • dywidend - często udziałowiec większościowy może znaleźć sposób na bezprawne czerpanie korzyści z firmy bez pozostawiania profitu uzasadniającego wypłatę dywidendy, a więc w tym przypadku udziałowiec mniejszościowy będzie stratny, • sytuacji kiedy udziałowiec bez wiedzy wspólnika przenosi biznes, pieniądze i klientów do innej (swojej) firmy prowadząc do oczywistego konfliktu interesów, • braku kontroli nad przepływem informacji - poprzez nieujawnianie informacji lub ujawnianie niewielu informacji albo przez włączanie niektórych udziałowców i manipulację na niekorzyść innych. Może przybrać to także formę wykluczania z zebrań, • braku zgody pomiędzy równorzędnymi właścicielami 50:50 – bez mechanizmów jasno regulujących takie sytuacje może dojść do zatrzymania funkcjonowania firmy, co w najgorszym razie może grozić likwidacją firmy. Czy konflikt między udziałowcami może zostać rozwiązany pomimo braku umowy udziałowców? Jest wiele sposobów, które mogą prowadzić do rozwiązania sporu między

udziałowcami, wliczając postepowanie sądowe przeciwko udziałowcom. Inna opcją jest także likwidacja firmy, ale jeśli biznes przynosi zyski, nie jest to rozwiązanie wskazane ani pożądane. Lepszym rozwiązaniem byłoby wykorzystanie pewnych form mediacji lub wykupienie udziałów jednego udziałowcy przez drugiego. Nawet w przypadku takiego rozwiązania trudno jest uzgodnić właściwą cenę wykupu udziałów. Niestety, każde z tych rozwiązań jest o wiele bardziej skomplikowane i kosztowne niż w przypadku posiadania umowy między udziałowcami. Jak możemy pomóc? Dzięki naszemu doświadczeniu i zaangażowaniu w sprawy biznesowe, nasi klienci mogą w pełni na nas polegać. Misją kancelarii IMD Solicitors jest pomaganie biznesom w Wielkiej Brytanii poprzez oferowanie odpowiednich rozwiązań i indywidualne doradztwo w zakresie wszelkiego rodzaju umów, tak aby uniknąć lub ograniczyć nieprzewidziane trudności. Z całą pewnością posiadanie pisemnego porozumienia miedzy udziałowcami przyczyni się do efektywnej współpracy oraz pomoże uniknąć kłopotów i nieporozumień. Kancelaria IMD Solicitors zatrudnia doświadczonych adwokatów (solicitors) posługujących się między innymi językiem polskim. IMD Solicitors świadczy usługi prawne zarówno klientom biznesowym, jak i klientom indywidualnym. Aby uzyskać więcej informacji, skontaktuj się z nami telefonicznie: +44 330 159 5973 lub mailowo: business@ imd.co.uk W ważnych sprawach mówimy Twoim językiem. —

| Cooltura | Nº 717

717-MAKIETA 2 26-53.indd 50

11/12/2017 17:26:56

Nยบ 717

717-MAKIETA 2 26-53.indd 51

| Cooltura | 51

11/12/2017 17:26:58

ROZRY WKA Fąfara pyta Jasia:

– Modlę się o nowy rowerek, modlę się

- Dlaczego chcesz, aby św. Mikołaj przyniósł

o nowe żołnierzyki, modlę się o nowy

ci dwa komplety kolejki elektrycznej?

odtwarzacz DVD…

- Bo ja też chcę się bawić, kiedy tatuś jest

Starszy brat pochylił się i szturchnął go

w domu.

mówiąc: 

– Dlaczego tak krzyczysz? Bóg nie jest głuchy.

– Chyba rozejdę się ze swoją żoną!

Na to chłopiec:

– Dlaczego?

– Nie, ale babcia jest.

– Ciągle marudzi. Od sześciu miesięcy truje



mi głowę tym samym!

Znajomi poprosili Kowalskiego, aby, tak

– A konkretnie o co jej chodzi?

jak rok wcześniej, przebrał się za Mikołaja

– Żebym wyniósł choinkę do śmietnika.

i rozdał ich dzieciom prezenty. Żona nie jest



zachwycona tą propozycją i mówi:

Burek mówi do Azora:

– Zanim dasz im prezenty, zapytaj wcześniej,

– Już nie mogę się doczekać tych świąt!

czy są zdrowe. W ubiegłym roku zaraziłeś

– Dlaczego?

się ospą, szkarlatyną i świnką.

– Nie dość, że dostanę dwa worki

Do rodziny Pinokia przyszedł Mikołaj.

głosem będę mógł powiedzieć swojemu

Rozdał wszystkim w domu prezenty

panu, co o nim myślę!

i rozmawia z Pinokiem, który ma bardzo – O... widzę, że nie cieszysz się z tego

gwiazdkę.

zwierzątka, które ci podarowałem?

Oczywiście puste miejsce zostawił, a tu

– Bo ja chciałem pieska albo kotka –

nagle dzwonek.

odpowiada płaczliwym głosem Pinokio.

– Puk,puk!

– Niestety, zabrakło piesków i kotków.

– Kto tam?

Zresztą, inne dzieci też ich nie dostały –

– Strudzony wędrowiec,. Czy jest miejsce?

wyjaśnia Mikołaj.

– Jest.

– W porządku, tylko że ja się boję tego bobra.

– A mogę skorzystać?



– Nie.

Przychodzi mały Romuś z przedszkola.

– Czemu?

Mama z przerażeniem spostrzega, że dziecko 

ma podrapaną całą buzię. – Co się stało, synku? – pyta czule.

Jasio pisze list do świętego Mikołaja: –

– A, bo tańczyliśmy wokół choinki, pani

„Chciałbym narty, łyżwy, sanki i grypę na

kazała się nam wziąć za ręce, ale dzieci było

zakończenie ferii świątecznych”.

mało, a jodełka taka duża...



IKEA

Spotykają się dwaj kumple tuż przed Bożym

Choinka składana:

Narodzeniem.

– Szkielet – 1 szt,

– Kupiłeś już coś pod choinkę? – pyta

– Gałązki – 46 szt,

pierwszy.

– Igły – 13543 szt,

– Tak, stojak – odpowiada drugi.

– Klej montażowy – 3 litry. 

DARIUSZ A. ZELLER Zastępca redaktora naczelnego KORDIAN KLACZYŃSKI RADOSŁAW ZAPAŁOWSKI PIOTR GULBICKI Korekta i redagowanie tekstów

BEATA TOMCZYK

OFICJALNA STRONA INTERNETOWA TYGODNIKA COOLTURA MARKETING I REKLAMA

marketing@cooltura.co.uk

niepewną minę:

Wigilia. Facet gotowy, zwarty i czeka na 1.

– Bo tradycyjnie musi być puste!

REDAKCJA

MARCIN URBAN Redaktor naczelny



świeżuteńkich kości, to jeszcze ludzkim



Adres

Unit 8, Odeon Parade 480 London Road, Isleworth, TW7 4RL Tel: 020 8846 3615 www.cooltura24.co.uk, info@cooltura.co.uk

DYREKTOR MARKETINGU I REKLAMY

KRZYSZTOF CHOWANIEC kc@cooltura.co.uk, wew. 244 WICEDYREKTOR MARKETINGU I REKLAMY

JOANNA ROŻEK joanna@cooltura.co.uk, wew. 246 EWA SUŁKOWSKA-LEŚNIARA ewa@cooltura.co.uk wew. 245 EWA MROCZEK e.mroczek@cooltura.co.uk, wew. 250 MAŁGORZATA SAS m.sas@cooltura.co.uk, wew. 263 AGNIESZKA GĄSIEWSKA a.gasiewska@cooltura.co.uk, wew. 229 Magdalena RUF m.ruf@cooltura.co.uk, wew. 260 KSIĘGOWOŚĆ

RADOSŁAW STASZEWSKI, KLAUDIA SENYK DYSTRYBUCJA

MARLENA SIEJKA VEL DOMAŃSKA Tel: 020 88 46 3612, distribution@cooltura.co.uk WYDAWCA

 – Jasiu, co chcesz dostać pod choinkę?

Jak wyznawcy Kriszny śpiewają kolędy?

– Tę ciężarówkę, którą dziadek trzyma pod

– Merry Christmas – Merry Christmas –

poduszką.

Sara-Int Ltd. ISSN 1743-8489 Okładka

Fot. Christopher Furlong/Getty Images Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń. Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych i zastrzega sobie prawo do skracania i przeredagowania tekstów. Publikowanie zamieszczonych tekstów i zdjęć bez zgody redakcji jest niezgodne z prawem. Cooltura is regulated by Impress: The Independent Monitor for the press CIC For complaints scheme see:

Christmas Christmas – Merry Merry…  Dwóch chłopców spędza noc przed Wigilią u dziadków. Przed pójściem spać, klękają przed łóżkami i modlą się, a jeden z nich ile sił w płucach woła głośno:

ymi Jeśli chcesz podzielić się z nasz m iony ulub im Czytelnikami swo s żartem – napisz do nas na adre redakcja@cooltura.co.uk!

IMPRESS, 16-18 New Bridge Street, London, EC4V 6AG T 020 3325 4288 E complaints@cooltura.co.uk W cooltura.co.uk

cooltura24uk

@cooltura24uk

cooltura

| Cooltura | Nº 717

717-MAKIETA 2 26-53.indd 52

11/12/2017 17:27:01

dodaj ogłoszenie na

cooltura24.co.uk

informacje  wiadomości porady  brexit  sport  film książka  londyn  wielka brytania  świat

Nº 717

717-MAKIETA 2 26-53.indd 53

| Cooltura | 53

11/12/2017 17:27:02

| Cooltura | Nยบ 717

717-MAKIETA 3 54-68.indd 54

11/12/2017 17:30:18

Nยบ 717

717-MAKIETA 3 54-68.indd 55

| Cooltura | 55

11/12/2017 17:30:21

| Cooltura | Nยบ 717

717-MAKIETA 3 54-68.indd 56

11/12/2017 17:30:24

Nยบ 717

717-MAKIETA 3 54-68.indd 57

| Cooltura | 57

11/12/2017 17:30:28

| Cooltura | Nยบ 717

717-MAKIETA 3 54-68.indd 58

11/12/2017 17:30:29

Nยบ 717

717-MAKIETA 3 54-68.indd 59

| Cooltura | 59

11/12/2017 17:30:31

| Cooltura | Nยบ 717

717-MAKIETA 3 54-68.indd 60

11/12/2017 17:30:35

Nยบ 717

717-MAKIETA 3 54-68.indd 61

| Cooltura | 61

11/12/2017 17:30:36

| Cooltura | Nยบ 717

717-MAKIETA 3 54-68.indd 62

11/12/2017 17:30:40

Nยบ 717

717-MAKIETA 3 54-68.indd 63

| Cooltura | 63

11/12/2017 17:30:41

Warsztat samochodowy Kompleksowa mechanika, elektronika, kluczyki naprawa liczników serwis dpf 07773709612 Architekt rejestrowany w Anglii wykonuje projekty: lofts, extensions. Usługi: Planning Applications and Building Control mob.: 07708696377 stasch@stasch.co.uk PokÓj jednosobowy Mam do wynajęcia pokój jednoosobowy (120£). 2 minutki spacerkiem do stacji Northfields stion (picadily line). Poszukujemy spokojnej osoby bez nałogów. 07803060510 Architekt z uprawnieniami, wieloletnia praktyka w UK, extensions, loft conversions, listed buildings consent, kontakt: 07903034463; szymon. dylewski@gmail.com

Nowość!!! – Thermomix zawiera Cookkey z dostepem do 1000 przepisów. Polska obsługa Darmowa prezentacja Raty już od £33/ miesiąc Dwa lata gwarancji Tel 07765201948

PRZEDŁUŻANIE WŁOSÓW profesjonalne przedłużanie zagęszczanie włosów w londynie metoda nano ring, metoda keratynowa, metoda easy hair, z wykorzystaniem tylko prawdziwych słowiańskich włosów. Kontakt Elwira: 07928302116 www. przedluzaniewlosowlondyn. co.uk

WroŻka z wieloletnim doświadczeniem za pomocą; Kart klasycznych, Tarota, Kart Francuskich i Run, Pomoże podjąć Ważne decyzje, miłosne lub zdrowotne. Oferuję seanse lub/oraz normalne sesje. Język polski, angielski, rosyjski. 07427659757

Serwis komputerowy Naprawa: laptop, tablet, konsola, telefon, Zmiana języka, wirusy, przegrzewanie się, wymiana ekranu/klawiatury, strony www, kamery CCTV, rok gwarancji. Laptop zastępczy dojazd do klienta tel. 07411123340 Praca dla sprzedawcy branża budowlana (okna drzwi meble). Kontakt: 07958722342 Poszukujemy Planned Preventative Maintenance Scotland South East of England, South West of England Technicians for Landfill Energy company to operate the assets and carry out general PPM servicing of the LFG and AD utilisation plants and associated equipment. Kontakt: 01727 860721, info@neweurope-eng.co.uk Poszukujemy stolarza z doświadczeniem do produkcji okien i drzwi na Wembley HA0 Kontakt 07932606160 Andrzej. Fotograf Profesjonalne sesje fotograficzne: fotografia noworodkowa, dziecięca, rodzinna i okolicznościowa. Zapraszam na moja stronę www. fairyworldphotography. co.uk Super niskie ceny. Zapraszam 07736217120

KLUB PIŁKARSKI Poszukuje trenerów do współpracy z młodymi adeptami piłki nożnej. Jesteś dyspozycyjny? Zapraszamy do współpracy.Wiecej info pod numerem telefonu 07999641864 po godz 18 OPONY ZIMOWE! Wulkanizacja na Willesden. Opony Nowe w bardzo przystępnych cenach i opony Używane. Wymiana, przekładanie, naprawa opon i wyważanie kół na miejscu. NW10 2JJ, Londyn 02084514488 lub 07776823881

Polska Telewizja Londyn NC+ Zestawy na umowę i kartę Montaż anten Zapraszamy do punktu 49 Oldfields Circus UB54RR Northolt Sklep Northolt: 02082033162 Instalacje: 07779631401 www.polskatelewizja.co.uk Anteny satelitarne. Montaż, fachowe ustawienie sygnału, akcesoria, Telewizja na kartę, nc+, polsat. 9 letnie doświadczenie Niskie ceny. Mariusz Domaradzki. 07523486296, mariuszcyfra@wp.pl Satelitarna Telewizja Najszybsze i najlepsze rozwiązanie wszystkich twoich problemów. Ustawienia, montaż, polskie zestawy TNK Andrzej 07840650509 07423602647

| Cooltura | Nº 717

717-MAKIETA 3 54-68.indd 64

11/12/2017 17:30:43

NOWOŚĆ! Facelift bez skalpela. Profesjonalne serum do twarzy z witaminą C i czystym kwasem hialuronowym do nabycia na VitaNaturals. co.uk

Makijaż permanentny Profesjonalny makijaż permanentny już od £100. Brwi, usta 3D, kreska eyeliner. Darmowa konsultacja, znieczulenie i dopigmentowanie w cenie. Tel. 07526 831 252 PermaLux.co.uk

Firma budowlana Sara-Int Ltd zatrudni pracowników ogólnobudowlanych oraz stolarza budowlanego. Wymagane doświadczenie w uk. Zainteresowane osoby proszę o kontakt pod numerem 07972022515 (Darek).

H-Tech Serwis Komputerowy. Rozwiązywanie wszelkich problemów z Laptopami i PC. Odzyskiwanie Danych, Instalacje, Administracja, Zabezpieczanie Sieci. Dojazd do Klienta. Tel.: 07723012148, email: halskyt@yahoo.co.uk www. halskytech.co.uk

NajtaŃsze przeprowadzki i przewozy lokalne (Londyn), międzymiastowe (cale UK) oraz Polska - AngliaPolska także przewozy wszelkich przesyłek (paczek, mebli, gabarytów, itp) Cotygodniowe wyjazdy do Polski. Sprawdź opinie fb: MarioRemTrans 07722560744 mario. remtrans@gmail.com Zapraszamy 24/7

Zamie ść ogłosz enie na cooltu ra24.co.uk

Jak zamieścić ogłoszenie? Ogłoszenie przez internet www.cooltura24.co.uk

PROMOCJA INTERNETOWA Zamieść ogłoszenie Premium online na www.cooltura24.co.uk. Twoje ogłoszenie pojawi się na portalu cooltura24.co.uk oraz zostanie wydrukowane w najbliższym wydaniu Cooltury*

1 tydzień ogłoszenia £10 + vat 2 tygodnie ogłoszenia £15 + vat 4 tygodnie ogłoszenia £25 + vat

* w tygodniku Cooltura zostanie wydrukowane maksymalnie do 25 słów danego ogłoszenia

Ogłoszenie zamieszczone telefonicznie 020 8846 3614 Ramka do 25 słów za tydzień

£ 25 + vat

Nº 717

717-MAKIETA 3 54-68.indd 65

| Cooltura | 65

11/12/2017 17:30:46

| Cooltura | Nยบ 717

717-MAKIETA 3 54-68.indd 66

11/12/2017 17:30:49

Nยบ 717

717-MAKIETA 3 54-68.indd 67

| Cooltura | 67

11/12/2017 17:30:52

717-MAKIETA 3 54-68.indd 68

11/12/2017 17:30:56