Cooltura Issue 732 by Cooltura

Osoby niepełnosprawne dostaną zaległe zasiłki | 18 TRANSPORT Angielskie drogi jak szwajcarski ser | 26 COOLTIME Rodzinna Wielkanoc w Londynie | 31 WIELKANOC 2018 Pisanki z artystycznie wydrapanymi motywami | 36 OBLICZA EMIGRACJI Ks. Bartek Rajewski: Kapłaństwo nie jest dla mięczaków | 40 #POLKA100 Jolanta Kutereba: Mam szczęście, że mam pasję | 44 WYDARZENIA

ROK DO BREXITU

732-MAKIETA 1 01-29 CC.indd 1

P O L I S H W E E K LY o _ ( )

N 13 73 2 2 9 marca 2018

26/03/2018 17:46:41

732-MAKIETA 1 01-29 CC.indd 2

26/03/2018 17:46:42

732-MAKIETA 1 01-29 CC.indd 3

26/03/2018 17:46:43

TEMAT NUMERU Radosław Zapałowski

Brexit znaczy chaos Zaledwie rok przed Brexitem Wielka Brytania wciąż nie jest w stanie sprecyzować swojego stanowiska. Brytyjskie elity są zakładnikami opinii publicznej oraz referendum, pogrążając Zjednoczone Królestwo w politycznym i ekonomicznym chaosie.

„Czy możemy wszystko odwołać?” – pytał na początku roku tygodnik „Observer”. Czy Brexit można zatrzymać, przeprosić Unię za zamieszanie i wycofać się z tego wszystko po angielsku? Czy możliwy jest „breverse”? Jeszcze kilka miesięcy temu wydawało się, że to całkiem realny scenariusz. Stojąca na czele rządu Theresa May powtarzała co prawda, że „Brexit znaczy Brexit”, ale to była jedynie pusta, nic nieznacząca fraza, za którą nie kryły się żadne konkrety. A pierwsza faza negocjacji, w wyniku której 10 Downing Street zgodziło się na wszystkie uwagi Brukseli, napawała optymizmem. Wydawało się, że Królestwo zmierza w kierunku łagodnej wersji opuszczenia Unii. Niektórzy zaczęli nawet mówić o BINO (Brexit in name only – Brexit tylko z nazwy) albo o part-nerstwie w stylu Norwegii. Twardzi brexitersi nieco ucichli, ekonomiczne turbulencje zaczęły dawać się we znaki, a opinia publiczna powoli zmieniała zdanie. Po okresie irracjonalnych decy-

Oprac. Dariusz A. Zeller

zji, zdumiewających stwierdzeń, szokującej niekompetencji ministrów, Londyn wchodził na ścieżkę pragmatyzmu. „Remainerzy” – zwolennicy pozostania Królestwa w Unii Europejskiej – złapali polityczny wiatr w żagle. Do odwołania Brexitu i kolejnego głosowania zaczęli namawiać nie tylko ci najbardziej zdeterminowani – Nick Clegg, Tony Blair czy Andrew Adonis. Do chóru dołączyli się również członkowie gabinetu Theresy May, którzy wcześniej bali się narazić bazie wyborczej, konserwatywnym mediom i politycznej linii, wytyczonej przez 10 Downing Street. Ale twardzi brexitersi przeszli do kontrofensywy. I dziś to oni znów napędzają debatę, narzucając narrację. A Theresa May nie ma politycznej siły ani chęci, żeby się im przeciwstawić. TERAPIA REFERENDUM Przez ostatnie miesiące szefowa rządu i brytyjskie elity polityczne byli zakładnikami opinii publicznej i wyników referendum. Mimo że większość parlamenta-

20.02.2016

> Premier David Cameron ogłosił oficjalną datę referendum ws. członkostwa w UE – Referendum na temat członkostwa Wielkiej Brytanii w UE odbędzie się 23 czerwca – poinformował wówczas brytyjski premier David Cameron, nazywając plebiscyt „jedną z najważniejszych decyzji” w historii kraju. Jeśli zagłosujemy za opuszczeniem Unii Europejskiej, trzeba będzie z niej wystąpić – oświadczył.

rzystów oraz członków rządu uważa Brexit za szaleństwo i katastrofę, zarówno dla Unii jak i dla Królestwa, nie byli oni w stanie sprzeciwić się woli suwerena. Bo to byłoby polityczne samobójstwo, naruszenie niepisanych demokratycznych zasad. Głos ludu decyduje. Nawet jeśli, jak w przypadku nieszczęsnego brexitowego referendum, różnice między zwolennikami a przeciwnikami opuszczenia Unii były minimalne. I nawet jeśli kwestia opuszczenia Unii jest poważną sprawą, której w teorii nie powinno się zostawiać na pastwę społecznych emocji. Zwłaszcza, że dla brytyjskiego społeczeństwa referendum w sprawie Brexitu było czymś w rodzaju zbiorowego

23.06.2016 > Referendum w Wielkiej Brytanii dotyczące dalszego członkostwa Wielkiej Brytanii w Unii Europejskiej Większość głosujących (51,89%) opowiedziała się za opuszczeniem Unii Europejskiej przez Wielką Brytanię. Za zachowaniem członkostwa w UE głosowało 16 141 241 wyborców, za opuszczeniem UE 17 410 742 wyborców. Frekwencja wyniosła 72,2%.

04 | Cooltura | Nº 732

732-MAKIETA 1 01-29 CC.indd 4

26/03/2018 17:46:44

katharsis. Owszem, ważne było rozgoryczenie klasy robotniczej na północy, pogorszenie się standardów życia, niezrozumienie i odrzucenie procesów globalizacyjnych. Jednak w głównej mierze referendum było dla sporej części Brytyjczyków szansą na wykrzyczenie niechęci i złości wobec Brukseli oraz masowej emigracji. Złości, cynicznie pielęgnowanej przez tabloidalne media i niektórych polityków. To była szansa na symboliczne pokazanie środkowego palca elitom w Londynie i Brukseli. Wielkie, zbiorowe oczyszczenie. Kosztowne społecznie, politycznie i gospodarczo, ale w jakimś sensie konieczne. Bo stan, w którym znajdowało się Zjednoczone

Królestwo – członkostwo w Unii i jawna wrogość wobec Brukseli, przyjmowanie emigrantów i ciągłe narzekanie na nowych przybyszów – nie mógł trwać w nieskończoność. To była społeczna i polityczna schizofrenia, wymagająca drastycznej terapii szokowej. I referendum w sprawie Brexitu było formą takiej terapii. Wydawałoby się, że teraz emocje powinny opaść. Jak zawsze po erupcji populizmu, który niczego nie rozwiązuje ani nie naprawia, choć jest w jakimś sensie niezbędny w demokratycznym procesie, kiedy elity zbytnio rozjeżdżają się z opinią większości wyborców. Jednak problem okazał się głębszy. I o wiele bardziej trudniejszy do rozwiązania. Bo

24.06.2016

13.07.2016

wielu konserwatywnych Brytyjczyków wciąż nosi w sobie traumę utracenia dawnej świetności. „Czuję, że Wielka Brytania jest słaba”, to zdanie często pojawia się w ustach zwolenników wyjścia z Unii, kiedy nie mają już żadnych argumentów. I choć wiadomo, że Brexit nie przywróci Brytyjczykom imperium, nie umieści Królestwa w centrum wszechświata i nie wskrzesi Churchilla ani Thatcher, to wielu nie przyjmuje tego do wiadomości. Przez co Theresa May ma związane ręce. I z miesiąca na miesiąc grzęźnie w negocjacjach brexitowych, beznadziejnie poszukując rozwiązania, satysfakcjonującego dla wszystkich. >>

2.10.2016

> David Cameron ustępuje ze stanowiska premiera

> Theresa May obejmuje urząd premiera

> May o negocjacjach brexitowych

– Jestem dumny, że mogłem być premierem tak wspaniałego kraju. Wola wyborców musi zostać uszanowana, ale ja nie mogę być dłużej kapitanem statku, który obrał inny kurs niż ten, który ja wyznaczyłem – wyjaśnił. Kurs funta jest w tym momencie najniższy od 30 lat.

Tydzień później 20 lipca zapewnia w Berlinie Angelę Merkel o „rozsądnym i uporządkowanym” wyjściu WB z UE.

Premier Theresa May zapewnia uruchomienie negocjacji brexitowych najpóźniej do końca marca 2017 roku.

Nº 732 | Cooltura | 05

732-MAKIETA 1 01-29 CC.indd 5

26/03/2018 17:46:45

CIASTKO BĘDZIE GORZKIE Brytyjczycy postrzegają samych siebie jako ludzi pragmatycznych i rozsądnych. Obecnie jednak ich polityczny establishment przeżywa okres głębokiej trwogi, graniczącej wręcz z histerią. A Theresie May wszystko wymyka się spod kontroli. Dla Unii to problem, bo jak zgrabnie to ujął prof. Jan Zielonka, wykładowca University of Oxford: „trudno wynegocjować nowe zasady wzajemnych relacji z partnerem, który jest na skraju załamania nerwowego”. I kompletnie nie wie, czego chce. A właściwie chce niemożliwego – zjeść ciastko i je mieć. Ten bon mot, użyty pierwszy raz przez ministra spraw zagranicznych Borisa Johnsona, wciąż jest politycznym drogowskazem dla 10 Downing Street. Mimo że wiadomo, iż to nierealne mrzonki. Nawet kiedy Bruksela w jakimś sensie zmusiła brytyjski rząd do zajęcia konkretnego stanowiska, ogłaszając w lutym, że niemożliwe jest utrzymanie bezgranicznego ruchu między Irlandią a Irlandią Północną jeśli Królestwo wyjdzie z unii celnej – Theresa May w swoim wystąpieniu z początku marca ponownie zaprezentowała myślenie życzeniowe. Przyznała, że „życie będzie inne” i że nie można opuścić wspólnego rynku i jednocześnie w nim być, ale po raz kolejny udała się do Nibylandii. Stwierdziła, że nie będzie żadnej granicy na zielonej wyspie, Wielka Brytania wciąż będzie podlegała ważnym europejskim agencjom (lotniczej, farmaceutycznej, chemicznej). Wiązałoby się to – co zaakceptowała premier – z uznaniem ich regulacji i współfinansowaniem. Przyznała też, że choć Królestwo wyjdzie spod jurysdykcji Trybunału Sprawiedliwości, to jednak, prawa Unii i orzecznictwo Trybunału nadal będą wpływać na Londyn. Wynika to choćby z tego, że Trybunał ocenia, czy porozumienia zawarte przez UE są legalne z punktu widzenia prawa europejskiego. A brytyjskie sądy, choć niezawisłe,

Trudno wynegocjować nowe zasady wzajemnych relacji z partnerem, który jest na skraju załamania nerwowego

3.11.2016

będą brać pod uwagę jego orzeczenia. Najistot-niejsze jednak, że May wykluczyła kopiowanie norweskiego czy kanadyjskiego modelu relacji. Umowa Londynu z Brukselą miałaby być szersza niż tamte. Co jest po prostu nierealne. Dla Brukseli to przemówienie było rozczarowaniem. Bo jedna rzecz jest jasna: Europa wciąż, niespełna rok przed B-day, nie ma poważnego partnera do poważnych negocjacji. Stawianie Brytyjczykom jakichkolwiek warunków, proponowanie kompromisów czy ustalanie jakichkolwiek terminów jest aktualnie bezcelowe. Brytyjczycy są zajęci sobą i nie są w stanie zaangażować się w żaden znaczący dialog, nie mówiąc już o jakimkolwiek wspólnym projekcie. Theresa May nie może lub nie chce pójść na konfrontację ze swoimi twardymi brexitersami, którzy dziś skupiają się pod skrzydłami Jacoba Rees-Mogga – postaci archaicznej i groteskowej, która jednak stała się medialną twarzą Brexitu po tym, jak Boris Johnson się nieco zużył. Ich lista nie jest jawna, ale do tzw. European Research Group

23.11.2016

> Opinia Trybunału Anglii i Walii

> Prognozy Philipa Hammonda

Wysoki Trybunał Anglii i Walii orzekł, że rząd brytyjski nie może wszczynać procedury opuszczenia UE z pominięciem parlamentu. Wcześniej, pomimo niewiążącego charakteru referendum, rząd Theresy May uznał wynik referendum za przyzwolenie na uruchomienie artykułu 50. bez zgody parlamentu. May zapowiada odwołanie się od wyroku.

Minister finansów Philip Hammond, w jesiennym sprawozdaniu finansowym urzędu ds. analiz budżetowych, sugeruje obniżenie prognozy wzrostu gospodarczego o 2,4 pkt procentowe w ciągu następnych 5 lat. Rząd Theresy May musi na tej podstawie pożyczyć kolejne 58,7 mld funtów.

06 | Cooltura | Nº 732

732-MAKIETA 1 01-29 CC.indd 6

26/03/2018 17:46:50

należy być może nawet 60 posłów, dość, by rozłożyć na łopatki cały rządowy program ustaw – jeśli tylko May ośmieli się rozmydlić Brexit. O to zresztą podejrzewa ją lobby, kierowane przez Rees-Mogga, który już dziś jest de facto „szefem partii w partii”. A do tego jeszcze May ma kłopot z koalicjantami z DUP. Irlandczycy też chcą twardego Brexitu i również mogą zdestabilizować rząd. May mogłaby uprawiać retorykę jak Cyceron, mieć charyzmę Obamy i siłę woli Thatcher, a i tak uwikłana jest w twardą arytmetykę. Między hardbrexitowym młotem a DUP kowadłem. Nie wspominając nawet o zwolennikach pozostania Wielkiej Brytanii w Unii. Te frakcje mają sprzeczne interesy i każda ma możliwość veta. Konfrontacja z tymi faktami paraliżowałaby każdego przywódcę. I wszyscy to wiedzą, dlatego mimo zakulisowych gróźb nikt nie pali się do przejęcia władzy w Partii Konserwatywnej, a tym samym w państwie. 10 Downing Street i cała brytyjska polityka tkwią w impasie. Bruksela cyklicznie prezentuje raporty, dokumenty i analizy, na co Londyn odpowiada jedynie konferencjami prasowymi, z których nic nie wynika. W zeszłym miesiącu brytyjscy ministrowie spotkali się na naradzie za zamkniętymi drzwiami, żeby uzgodnić strategię na drugą fazę negocjacyjną z Unią. Mimo że rozmowy są w toku i plan działań powinien być już dawno ustalony. Zamiast tego David Davis, minister ds. Brexitu, oznajmił, że rządowym strategom udało się osiągnąć „konstruktywny postęp”. To jest farsa, niegodny, upokarzający bałagan. Co jasno powiedział Michael Barnier, unijny negocjator Brexitu, który stwierdził, że niespój-ność brytyjskiego stanowiska uniemożliwia uzyskanie porozumienia w sprawie przejściowego okresu po Brexicie. Wyjście Wielkiej Brytanii z Unii jest bliżej jak dalej i wypadałoby zacząć uprawiać poważną politykę, ale dziś na Wyspach Brexit znaczy chaos. —

24.01.2017 > Orzeczenie Sądu Najwyższego Wielkiej Brytanii Sąd Najwyższy Wielkiej Brytanii orzeka, iż Theresa May musi uzyskać zgodę parlamentu do rozpoczęcia Brexitu.

Nº 732 | Cooltura | 07

732-MAKIETA 1 01-29 CC.indd 7

26/03/2018 17:46:54

TEMAT NUMERU

Co zrobić, żeby nie stać się nielegalnym imigrantem? Rozmowa z Barbarą Drozdowicz, CEO East European Advice Center

Co zmieni się w naszym statusie po Brexicie? W tej chwili nasze przebywanie tutaj jest uregulowane na podstawie naszego paszportu. Sam fakt bycia obywatelem unijnym daje nam prawo wjazdu, pracy, mieszkania. To ulegnie zmianie. Wszyscy Polacy będą musieli w sposób aktywny zarejestrować się, czyli zgłosić swoją obecność w Wielkiej Brytanii do Home Office.

01.03.2017

Czy to dotyczy także osób, które już mają stałą rezydenturę? To dotyczy wszystkich, którzy nie są obywatelami Wielkiej Brytanii. Obywatele krajów trzecich, którzy mają stałe prawo pobytu mają z reguły dokument, który się nazywa Indefinite Leave to Remain, czyli stałe prawo pobytu. Dla obywateli UE odpowiednikiem tego dokumentu jest Permanent Residence, czyli rezy-

13/16/28.03.2017

> Izba Lordów przegłosowała poprawkę

> Premier Szkocji Nicola Sturgeon zapowiada dążenie do drugiego referendum

Izba Lordów głosami 358 do 256 przegłosowała poprawkę do „ustawy brexitowej”, na mocy której gwarantuje prawa obywateli Unii Europejskiej po uruchomieniu wszystkich procedur artykułu 50.

Po głosowaniu parlamentu, zatwierdzającego ustawę dającą Theresie May „prawo do uruchomienia Brexitu bez żadnej z poprawek zgłoszonych w Izbie Lordów”, premier Szkocji Nicola Sturgeon zapowiada dążenie do drugiego referendum niepodległościowego, co May kwituje słowami: „teraz nie czas”. Ostatecznie posłowie szkockiego parlamentu głosują za drugim referendum niepodległościowym.

08 | Cooltura | Nº 732

732-MAKIETA 1 01-29 CC.indd 8

26/03/2018 17:46:55

dentura stała. Ona się tym różni od prawa stałego pobytu, że dzieje się automatycznie. Po 5 latach pobytu w tym kraju, spełnienia warunków traktatowych automatycznie stajemy się stałymi rezydentami. Ta słynna niebieska winietka to jest tylko potwierdzenie tego faktu. Ten dokument jest o tyle ważny, że jest dla nas drogą do obywatelstwa. A nowy status? Są trzy możliwości, jak będzie wyglądać jego uzyskiwanie. Jedna możliwość jest taka, że bierzemy nasz Indefinity Leve to Remain, który mają osoby, które przyjechały jeszcze przed wejściem Wielkiej Brytanii do UE i przed wejściem Polski do UE albo nasz Permanent Residence i składamy z wnioskiem o status osiadły. Home Office sprawdzi tylko, czy w między czasie nie staliśmy się kryminalistami i za darmo wyda nam nowy dokument. Drugi scenariusz jest taki, że nie mamy żadnego dokumentu wcześniejszego, więc teraz aplikujemy po raz pierwszy. Ciekawe jest to, że zmienia się filozofia w jaki sposób Home Office będzie rozpatrywał te nowe wnioski. W tej chwili osoby występujące o rezydenturę stałą muszą uwodnić, że spełniają wszystkie warunki, żeby ją dostać. Po Brexicie Home Office założy, że mamy prawo do pobytu stałego.

Osoby, które nie mają numeru National Insurance, niech nadgonią szybko, bo to będzie absolutna podstawa w rozpatrywaniu wniosków

Co jeżeli jesteśmy krócej niż 5 lat? Home Office wróci do nas z tym tematem i powie, że w tej chwili możemy dostać wstępny status, czyli Pre-settlement Status. I tu nieważne, czy zabrakło nam dwóch miesięcy czy czterech lat i dziesięciu miesięcy. Na podstawie tej decyzji będziemy ten brakujący okres dopracowywać, zaaplikujemy jeszcze raz i dostaniemy dokument docelowy. Jakie dokumenty będą potrzebne, żeby aplikować o nowy status? Przede wszystkim dokumenty tożsamości. To brzmi śmiesznie, ale proszę mi wierzyć – wiele aplikacji się nie odbędzie, bo komuś wygaśnie paszport. Jeżeli Home Office stwierdzi, że brakuje nam jakiegoś czasu do tych pięciu lat, a my uważamy, że mamy prawo do pełnego Settlement Status, to będziemy musieli pokazać zestaw dokumentów, który udowodni, że byliśmy w kraju przez ten czas. Mogą to być na przykład umowy wynajmu mieszkania lub wyciągi z konta.

Jak aplikacja o status osiadły będzie wyglądać od strony formalnej? Sam proces ma być bardzo łatwy. Wnioski będzie się składać przez aplikację mobilną. Tam wpisujemy nasze dane i numer National Insurance. Osoby, które nie mają tego numeru, niech nadgonią szybko, bo to będzie

29.03.2017

absolutna podstawa w rozpatrywaniu wniosków. Home Office sam będzie sprawdzał na postawie naszego numeru jakie podatki płaciliśmy, jakie składki odprowadzaliśmy oraz jakie zasiłki pobieraliśmy. Pobór zasiłków będzie tak samo uznawany za ewidencję pobytu jak praca, więc niezdolność do pracy nie będzie problemem. Na tej podstawie dostaniemy decyzję od Home Office. Jeżeli mamy 5 lat pobytu to nie ma problemu – mamy status osiadły.

Jaki jest trzeci scenariusz o którym wspomniałaś?

18.04.2017

8.06.2017

> Wielka Brytania rozpoczyna formalną procedurę Brexitu

> Przedterminowe wybory ogłoszone

> Torysi tracą samodzielną większość

Rząd Theresy May uruchamia art. 50. traktatu lizbońskiego. Tym samym rozpoczyna negocjacje w sprawie opuszczenia Unii Europejskiej przez Zjednoczone Królestwo. Ambasador Tim Barrow wręczył Donaldowi Tuskowi list, informujący, że rząd w Londynie uruchamia art. 50. traktatu lizbońskiego. List został podpisany przez Theresę May.

Theresa May ogłasza przedterminowe wybory na 8 czerwca. Mimo wcześniejszych zapewnień, iż nie zamierza tego uczynić.

W wyniku wyborów Partia Pracy zwiększa liczbę mandatów parlamentarnych (261), kosztem torysów (318), którzy, chcąc utrzymać większość, znajdują koalicjanta w postaci północnoirlandzkiej Partii Demokratycznych Unionistów.

Nº 732 | Cooltura | 09

732-MAKIETA 1 01-29 CC.indd 9

26/03/2018 17:46:55

Nie robimy nic. I to jest rozwiązanie, którego wszyscy muszą się wystrzegać jak ognia. Jeżeli w danym terminie nie złożymy tej aplikacji, z dnia na dzień staniemy się nieudokumentowanymi imigrantami. To jest przestępstwo kryminalne, to jest powód, żeby być natychmiast wydalonym z kraju i to spycha ludzi do obszaru szarej strefy. W momencie, kiedy nie mamy uregulowanego statusu emigracyjnego, nie mamy prawa wynająć mieszkania, nie mamy prawa pracy, konta bankowe będą zamrożone i zamknięte, środki mogą być przejęte, nie mamy prawa używać prawa jazdy. Jednym słowem nie mamy prawa do niczego. Jak nowy status przekłada się na prawa pracownicze? W ogóle się nie przekłada. Bo jako obywatele unijni mamy pełny dostęp do rynku pracy. Dla tych, którzy są już tutaj albo przyjadą w okresie przejściowym, to się w zasadzie nic nie powinno zmienić. Natomiast prawda jest taka, że są pracodawcy, którzy wykorzystują Brexit, żeby eksploatować pracowników. Na przykład obniżają pensje, bo „i tak musicie wyjechać z tego kraju”. Ale to nie ma nic wspólnego z Brexitem – to jest zwykłe działanie oszustów, którzy chcą wykorzystać sytuację najuboższych. A co z pracownikami sezonowymi?

Co się zmieni po okresie przejściowym – tego jeszcze nie wiemy. Jeżeli będzie miękki Brexit i zostajemy we wspólnym rynku to nic nie powinno się zmienić. Natomiast może zostać wprowadzona jakaś forma reżimu wizowego. My nie jesteśmy zwolennikami wiz pracowniczych , bo tam jest duże pole do manipulacji – pracownicy są przywiązani do wizy. Jesteśmy więc zainteresowani pracą z Home Office nad taką formą, która nie byłaby eksploatacyjna. Czy po referendum zmieniły się problemy, z którymi przychodzą do was ludzie? Są trzy problemy, o których wiemy, że występują. Pierwszy to nieuczciwi pracodawcy, o których wspomniałam – obniżają zarobki, nie wypłacają tych zarobków albo ograniczają możliwość korzystania z urlopu To się dalej zdarza, ale ostatnio trochę mniej. Jesteśmy tyle miesięcy po referendum i dalej się nic nie zmieniło, więc zaczyna do ludzi docierać, że nie ma się co nabierać na wszystko. Drugi – dostęp do pracy. Czyli niepewność co do naszego statusu imigracyjnego, powoduje że pracodawcy wycofują oferty. Żaden pracodawca nie chce inwestować w pracownika, który mu zniknie. Chyba, że to jest praca tymczasowa. Efekt jest taki, że osoby, które nie mogą znaleźć czegoś przyzwoitego, wpadają w takie tymczasowe prace, bo to

19.06.2017

jedyna rzecz, którą mogą dostać. No i jest trzeci problem, który będzie dotyczył osób nowo przybyłych. Możemy oczekiwać czasowego zwiększenia ilości imigrantów z krajów akcesyjnych. I te osoby mogą czuć, że muszą wziąć byle robotę, byle się zahaczyć. —

EERC organizuje darmowe spotkania informacyjne:

Jak Brexit wpłynie na twoją sytuację w Wielkiej Brytanii? > 15 kwietnia 13.00-14.30, Paris Of Our Lady Of The Rosary & St. Patrick 61 Blackhorse Road, Walthamstow, E17 7AS Londyn 15.30-16:30, St. Monica's Church, Palmers Green 1 Stonard Road, Palmers Green, N13 4DJ Londyn

> 22 kwietnia 9.30 -11:30, Our Lady of Immaculate conception and St Joseph 204 High St, EN8 7 Londyn 12.30-14.00, St. Cedds Church 4 Blythswood Road, IG3 8SH Londyn

3.10.2017

> Porozumienie w sprawie kalendarza negocjacji brexitowych

> Rezolucja PE

Unia Europejska i Wielka Brytania porozumiały się w sprawie priorytetów i kalendarza negocjacji w sprawie Brexitu. Zgodnie z planem, rozmowy na temat warunków Brexitu powinny zakończyć się w ciągu dwóch lat od uruchomienia artykułu 50. traktatu UE, czyli do 29 marca 2019 roku. Brytyjczycy chcieliby w pierwszej kolejności zająć się relacjami handlowymi, a Bruksela nalega, aby najpierw zostały osiągnięte „wystarczające postępy w sprawie uporządkowanego wyjścia Wielkiej Brytanii ze Wspólnoty”.

Parlament Europejski przegłosował: rezolucja dotyczy ochrony praw obywateli UE oraz Wielkiej Brytanii, zobowiązań finansowych Wielkiej Brytanii wobec UE oraz granicy między Irlandią a Irlandią Północną.

10 | Cooltura | Nº 732

732-MAKIETA 1 01-29 CC.indd 10

26/03/2018 17:46:55

TEMAT NUMERU

Settled status a Brexit Z doradcą imigracyjnym firmy Sara-Int GRZEGORZEM KUBALAŃCĄ rozmawiał Dariusz A. Zeller.

Czym jest tzw. „settled status”? „Settled status” – takim terminem jest określany dokument, który będzie obowiązywał w UK po wyjściu z Unii Europejskiej. O dokument ten będą mogli ubiegać się obywatele Unii Europejskiej, którzy przebywają i legalnie pracują >>

12.10.2017

7.12.2017

> Postęp w rozmowach

> Plan Izby Gmin

Zamierzony postęp w rozmowach na temat wyjścia Wielkiej Brytanii z UE nie został osiągnięty. Tego dnia planowano sfinalizować pierwszy etap negocjacji. Przewidywał on zawarcie porozumienia w kwestii praw obywateli UE na Wyspach i brytyjskich w UE, granicy irlandzkiej oraz wzajemnych rozliczeń finansowych. Przyjęcie ustaleń w tych kwestiach przez kraje „27” oznaczałoby zgodę na przejście do kolejnej fazy, czyli rokowań na temat przyszłych stosunków gospodarczych i handlowych.

Izba Gmin w głosowaniu zatwierdziła plan uruchomienia Brexitu przed końcem marca.

Nº 732 | Cooltura | 11

732-MAKIETA 1 01-29 CC.indd 11

26/03/2018 17:46:56

w UK minimum 5 lat. Będzie on gwarantował prawo pobytu i pracy w Wielkiej Brytanii po wyjściu z Unii Europejskiej. Czym się różni status „settled in the UK” od rezydentury? Niestety, na dzień dzisiejszy jeszcze nie wiemy, jakie dokładnie będą różnice między tymi dwoma dokumentami. Obecnie rezydentura stała dla obywateli Unii Europejskiej jest wydawana przez Wielką Brytanię jako członka Unii Europejskiej. Po wyjściu z Unii będzie zastąpiona przez „settled status”. Teoretycznie „settled status” powinien być równoważny i zawierać te same prawa, co rezydentura stała, ale na dzień dzisiejszy nie znamy jeszcze szczegółów. Zatem warto wyrobić teraz rezydenturę? Myślę, że tak. Według oficjalnych informacji publikowanych przez Home Office posiadacze rezydentury stałej, aby uzyskać „settled status” będą musieli tylko wypełnić jakąś prostą aplikację online, która prawdopodobnie będzie bezkosztowa. Niestety, nie znamy jeszcze szczegółów jak będzie wyglądać proces ubiegania się o „settled status” bez posiadania rezydentury stałej. Home Office ma opublikować szczegóły pod koniec 2018 roku.

Teoretycznie „settled status” powinien być równoważny i zawierać te same prawa, co rezydentura stała, ale na dzień dzisiejszy nie znamy jeszcze szczegółów

Czy proces aplikacji będzie otwarty jedynie dla osób, które są w UK powyżej 5 lat? Co z osobami, które mieszkają w UK krócej, niż owe 5 lat? Prawdopodobnie będą mogły kontynuować pobyt i zatrudnienie aż do czasu, gdy

08.12.2017

będą mogły się starać o „settled status”, czyli po 5 latach zatrudnienia. Być może zostanie wprowadzony dokument na wzór rezydentury tymczasowej? Jeszcze w kwestii rezydentur. Czy po wyjściu Wielkiej Brytanii z UE będziemy otrzymywali rezydentury stałe (jak teraz), czy 10-letnie (jak mają obecnie obywatele państw spoza UE)? Niestety, jest jeszcze zbyt wcześnie, aby rozmawiać o takich szczegółach. Home Office jeszcze nie opublikował takich informacji, ale myślę, że będzie to dokument 10-letni. Czy posiadając status „settled in the UK” można ubiegać się o brytyjskie obywatelstwo? „Settled status” jeszcze nie został oficjalnie wprowadzony, więc dokładnie nie wiemy, jakie prawa będzie zawierał. Myślę, że więcej dowiemy się pod koniec bieżącego roku. Co z osobami, które przyjadą do Wielkiej Brytanii po wyznaczonej dacie? Jakie będą mieli prawa? Niestety, na dzień dzisiejszy jeszcze nie wiadomo jak będzie wyglądał system imigracyjny w UK po opuszczeniu Unii Europejskiej. W tym momencie Home Office pracuje nad przepisami imigracyjnymi, które będą obowiązywać dla osób, które przyjadą do Wielkiej Brytanii w trakcie okresu przejściowego, czyli od 30 marca 2019 do 31 grudnia 2020. Na razie wiadomo, że osoby te będą musiały się zarejestrować w Home Office. Nie wiemy jeszcze, jak będzie wyglądać taka rejestracja i na czym będzie polegać. —

13.12.2017

> Porozumienie w sprawie Brexitu

> Rezolucja pełna zastrzeżeń

Komisja Europejska poinformowała, że Brukseli i Londynowi udało się osiągnąć zgodę co do tematów z pierwszej fazy rozmów na temat warunków wyjścia Wlk. Brytanii z UE. Porozumienie w sprawie Brexitu zagwarantuje prawa obywatelskie ponad 3 mln obywateli UE mieszkającym w Wielkiej Brytanii i milionowi obywateli Wielkiej Brytanii, którzy mieszkają w UE. Wielka Brytania zobowiązała się do uniknięcia tak zwanej twardej granicy pomiędzy Irlandią Północną a Irlandią, gwarantując władzom w Dublinie, że w wyniku Brexitu nie zostanie tam przywrócona fizyczna infrastruktura lub kontrola graniczna.

Parlament Europejski poparł przejście do drugiej fazy rozmów UE z W. Brytanią na temat Brexitu. Przyjętej rezolucji towarzyszy jednak szereg zastrzeżeń dotyczących praw obywateli, granicy irlandzkiej oraz gwarancji finansowych ze strony W. Brytanii.

12 | Cooltura | Nº 732

732-MAKIETA 1 01-29 CC.indd 12

26/03/2018 17:46:56

Nยบ 732 | Cooltura | 13

732-MAKIETA 1 01-29 CC.indd 13

26/03/2018 17:46:57

TEMAT NUMERU Marcin Urban

Brexit napędza przestępstwa z nienawiści Po referendum, w którym Brytyjczycy zdecydowali o wyjściu z Unii Europejskiej, liczba przestępstw popełnionych z nienawiści (hate crime), eksplodowała jak wzburzona butelka z gazowanym napojem.

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych odnotowało w roku statystycznym 2016-17 wzrost o 29 proc. w porównaniu z rokiem 201516. To największy skok tego rodzaju przestępczości od początku badań. W sumie odnotowano 80,393 incydentów, od obraz słownych w internecie po agresję fizyczną. Jakie zachowania można uznać za hate crime i gdzie mogą szukać pomocy ich ofiary – wyjaśnia Keyur Patel, z posterunku policji w Hounslow w rozmowie z Marcinem Urbanem.

16.01.2018

Obraźliwy napis na wejściu Do Polskiego Ośrodka Społęczno - Kulturalnego w Hammersmith.

Czym jest przestępstwo popełnione z nienawiści (hate crime)? Dochodzi do niego, gdy ofiara staje się celem z powodu przynajmniej jednej z pięciu cech chronionych: niepełnosprawności, wiary, płci, rasy lub pochodzenia oraz orientacji seksualnej. Kluczowe znaczenie ma tu sformułowanie „postrzegane przez ofiarę lub każdą inną osobę” (perceived by the victim or any other person). Dlatego wystarczy, że ofiara czuje, że coś się stało z powodu jednej z powyższych cech chronionych, by zakwalifikować to jako incydent popełniony z nienawiści (hate incydent). Ważne, by zrozumieć różnicę między incydentem (hate incident) a przestępstwem popełnionym z nienawiści (hate crime). Nie wszystkie incy-

30.01.2018

> Deklaracje w UE

> Druga faza negocjacji

Szef Rady Europejskiej Donald Tusk i przewodniczący Komisji Europejskiej Jean-Claude Juncker zadeklarowali w Parlamencie Europejskim w Strasburgu, że UE jest otwarta na ewentualną zmianę decyzji Wielkiej Brytanii w sprawie opuszczenia Wspólnoty.

Unia Europejska przedstawiła swoje stanowisko przed drugą fazą negocjacji Brexitu. Bruksela proponuje wprowadzenie okresu przejściowego, który potrwa od marca 2019 do końca 2020 roku. W tym czasie w Wielkiej Brytanii będą obowiązywać wszystkie regulacje unijne, włącznie z nowo wprowadzanymi, ale Londyn nie będzie już miał wpływu na decyzje podejmowane przez Wspólnotę.

denty z nienawiści są klasyfikowane jako przestępstwa z nienawiści, ale wszystkie przestępstwa są incydentami. Oto przykłady. Incydent z nienawiści (hate incident). Dwie osoby rozmawiają w pociągu o imigracji. Jeśli ktoś podsłucha tę rozmowę i zgłosi policji, zostanie to zakwalifikowane jako hate incydent, ponieważ na tym etapie nie ma znamion przestępstwa. Przestępstwo z nienawiści (hate crime). Powiedzmy, że rozmowa o imigracji w pociągu jest kontynuowana, dyskusja się ożywia i jej uczestnicy zaczynają w agresywny sposób wskazywać konkretne osoby. Jest to wówczas uznawane za Public Order Offence, a tym samym staje się przestępstwem z nienawiści (hate crime).

06.02.2018

> Wielka Brytania opuści unię celną Umowa z Brukselą może jednak zawierać część przywilejów, jakie wynikają z przynależności do niej – informacja z Downing Street. W związku z tym eurosceptycznie nastawieni torysi obawiają się „Brexitu tylko z nazwy”.

14 | Cooltura | Nº 732

732-MAKIETA 1 01-29 CC.indd 14

26/03/2018 17:46:57

Gdzie jest czerwona linia, po przekroczeniu której ofiara powinna poinformować policję? Dla policji nie ma czerwonej linii. Nawet jeśli ktoś idzie ulicą i usłyszy pod swoim adresem obraźliwe okrzyki, może to zgłosić, do czego zachęcam. Lepiej poinformować nas nawet o najmniejszym incydencie, zanim przerodzi się to w coś poważniejszego. Które mniejszości najczęściej padają ofiarą przestępstw z nienawiści? Uważam, że nie powinniśmy się koncentrować na jednej grupie osób. Zachęcam wszystkich, którzy padną ofiarą przestępstwa z nienawiści do kontaktu z policją lub organizacjami dającymi wsparcie. Jakie wsparcie oferuje zatem policja? Policja współpracuje z szeregiem organizacji partnerskich. Jedną z nich jest Victim Support, która wspiera ofiary wszystkich rodzajów przestępstw. W Hounslow mamy specjalnego oficera ds. przestępstw z nienawiści, którego rolę pełnię ja. Mogę przekierować ofiary do partnerskich agencji, zależnie od typu popełnionego przestępstwa z nienawiści. A jeśli ofiary nie chcą kontaktować się z policją, gdzie mogą się zgłosić? Jest kilka agencji, aczkolwiek Met Police nie może promować konkretnych. Przykładowe to Victim Support (pomaga ofiarom wszystkich rodzajów przestępstw), Tell MAMA (pomaga ofiarom islamofobii), Gallop (pomaga osobom o różnej orientacji seksualnej), CST (pomoc ofiarom antysemityzmu). —

22.02.2018

> Propozycje dotyczące okresu przejściowego po Brexicie Brytyjski rząd przestawił swoje propozycje dotyczące okresu przejściowego po Brexicie. Ma on trwać tyle, ile potrzeba na przygotowanie i wdrożenie nowych procedur, ale nie dłużej niż dwa lata. W okresie przejściowym Wielka Brytania ma przyjmować także nowe przepisy Unii Europejskiej i nie będzie mogła zawierać umów handlowych bez zgody Brukseli.

Nº 732 | Cooltura | 15

732-MAKIETA 1 01-29 CC.indd 15

26/03/2018 17:46:58

TEMAT NUMERU Joanna Karwecka

Głos doradczy milenialsów

Chcą oddać głos młodym ludziom, tym urodzonym po 1980 roku i tym, którzy czują się młodzi duchem. Dlatego studenci i badacze London School of Economics stworzyli Generation Brexit, czyli platformę internetową do konsultacji społecznych. Można na niej wyrazić opinię o toczących się negocjacjach oraz zaproponować swoje pomysły na temat przyszłych relacji Wielkiej Brytanii z Unią. Dyskusja odbywa się w siedmiu językach: angielskim, polskim, niemieckim, francuskim, hiszpańskim, włoskim i greckim. W grupie „Polski punkt widzenia” można przeczytać między innymi, że „Brexit nie będzie porażką jakiegokolwiek parlamentu – brytyjskiego, polskiego czy europejskiego, tylko przeciętnego europejczyka” lub zastanowić się nad pytaniem „Po co komu Unia?”. – Głos Polaków jest proeuropejski, z poczuciem zawiedzenia – mówi socjolog Roch Dunin-Wąsowicz, jeden z inicjatorów projektu. – Ale uważają też, że to może być moment w którym zostaniemy zauważeni jako społeczeństwo. Ludzie się zorientują, że Polacy są integralną częścią tego społeczeństwa i to się nie zmieni – tłumaczy.

Platforma powstała w czerwcu 2017 roku i będzie aktywna przez rok. Pierwszą część, dotyczącą referendum i rozwodu zakończono w grudniu 2017 roku. Jednym z najważniejszych wniosków, jaki został w niej wyłoniony jest to, że młode pokolenie nie jest tak anty-imigranckie jak mogłoby się wydawać. Jak mówi Dunin-Wąsowicz, ludzie zdają sobie sprawę, że jakieś restrykcje imigracyjne będą musiały nastąpić, ale chcą, żeby wolny przepływ ludzi, na jakimś poziomie, wciąż istniał. Teraz trwa druga część – dyskusja nad przyszłymi stosunkami Wielkiej Brytanii z Europą. Bierze w niej udział ponad 1000 uczestników, pojawiło się ponad 400 pomysłów – zarówno tych konkretnych, na przykład dotyczących ograniczeń w emigracji, jak i generalnych idei. – Wniosek na tym etapie jest taki, że pomimo różnic politycznych – bycia konserwatystą czy liberałem, pomimo głosowania przeciwko czy za Brexitem,

28.02.2018

> Irlandzki wyjątek Wg projektu umowy o Brexicie, jaki przedstawiła KE, Irlandia Północna może po Brexicie pozostać w unii celnej, nawet jeśli opuści ją Wielka Brytania. Pozostanie Irlandii Północnej w unii celnej pozwoliłoby na utrzymanie otwartej granicy między Irlandiami. Oprócz kwestii granicy między Irlandiami, dokument zawiera także postanowienia dotyczące praw obywateli, wzajemnych zobowiązań finansowych Wielkiej Brytanii i Unii Europejskiej oraz jurysdykcji Europejskiego Trybunału sprawiedliwości, który wciąż pozostawał kwestią sporną.

nie ma osób, które chciałyby zerwania relacji z Europą w sposób kategoryczny – tłumaczy Dunin-Wąsowicz. We wrześniu raport z tych konsultacji zostanie wysłany do Izby Gmin i Parlamentu Europejskiego – jako głos doradczy młodego pokolenia. Jak mówi Dunin-Wąsowicz dlatego właśnie lepiej dyskutować o Brexicie na tej platformie, niż w komentarzach różnych forach internetowych – te komentarze mają przełożenie na proces polityczny. Do Generation Brexit można dołączyć na stronie www.generationbrexit.org, oraz śledzić przez media społecznościowe @GenBrexit. Zalogowani użytkownicy mogą wziąć udział w rozmowach i głosować na proponowane pomysły, które staną się częścią końcowego dokumentu, reprezentującego głos pokolenia. Będą też otrzymywać wiadomości na temat spotkań na żywo, które będą odbywać się na LSE, w języku polskim i angielskim. —

11.2018

> Planowany koniec negocjacji Przewidywany termin zakończenia negocjacji pomiędzy Wielką Brytanią i UE oraz ratyfikowania ustaleń przez Parlament Europejski oraz wszystkie kraje UE.

29.03.2019

> Brexit! Planowany termin opuszczenia Unii Europejskiej przez Wielką Brytanię.

16 | Cooltura | Nº 732

732-MAKIETA 1 01-29 CC.indd 16

26/03/2018 17:46:59

732-MAKIETA 1 01-29 CC.indd 17

26/03/2018 17:47:01

Osoby niepełnosprawne dostaną zaległe zasiłki

700 mln funtów zaległych zasiłków musi wypłacić osobom

niepełnosprawnym brytyjski rząd. Jak podaje „The Times”,

wyrównanie w kwocie od kilku do

W Y DA R Z E NI A

nawet 20 tys. funtów dostanie 70

ze starego systemu na Personal

tys. osób. Mało tego. Rząd musi także

Independence Payments. Błąd wykryli

Zmarł Dariusz Adler

wyłożyć 14 mln funtów na zatrudnienie

audytorzy po licznych skargach od

dodatkowych urzędników, którzy

osób niepełnosprawnych, które zostały

rozpatrzą 300 tys. apelacji. To efekt

bez pieniędzy na życie. Ministerstwo

błędu pracowników ministerstwa

zapewnia, że ustali wszystkich

pracy i emerytur, którzy przez kilka lat

poszkodowanych. Wyrównywanie

zaniżali zasiłki osobom przechodzącym

zaległości już się rozpoczęło.

Konsul Generalny RP w Belfaście miał 53 lata. Był doświadczonym dyplomatą i wieloletnim pracownikiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Od 2006 do 2011 roku pracował w wydziale konsularnym ambasady RP w Londynie. W latach 2013-2017 był konsulem w Edynburgu, a w ostatnim czasie powierzono mu zadanie utworzenia konsulatu w Belfaście. „Z głębokim smutkiem przyjęliśmy informację o śmierci naszego kolegi konsula Dariusza Adlera. Dariusz był zasłużonym dyplomatą. Ogromnie sobie cenię naszą współpracę i doceniam jego osiągnięcia jako Konsula Generalnego w Edynburgu, a od niedawna i w Belfaście. Jego rodzinie i najbliższym składam głębokie wyrazy współczucia” – napisał ambasador Arkady Rzegocki. —

pierwsza wizyta w tym kraju głowy kościoła katolickiego od 40 lat. Franciszek weźmie udział w organizowanych w Dublinie Światowych Spotkaniach Rodzin. Telewizja BBC przypomina, że ostatnim papieżem, który odwiedził Irlandię, był Jan Paweł II. Msze, które poprowadził w 1979 roku przyciągnęły 2,5 mln wiernych, czyli połowę ówczesnej

Papież odwiedzi Irlandię

populacji Irlandii. Franciszek odprawi nabożeństwo w parku Phoenix w Dublinie oraz na stadionie Croke Park, który może pomieścić ponad 80

Papież Franciszek odwiedzi

tys. osób. Watykan nie potwierdził, czy

w sierpniu Irlandię. Będzie to

pojedzie także do Irlandii Północnej.

18 | Cooltura | Nº 732

732-MAKIETA 1 01-29 CC.indd 18

26/03/2018 17:47:03

Nยบ 732 | Cooltura | 19

732-MAKIETA 1 01-29 CC.indd 19

26/03/2018 17:47:03

W Y DA R Z E NI A

Carpetright zamyka sklepy

Sprzedająca wykładziny sieć Carpetright ogłosiła zamknięcie części swoich placówek – podała telewizja BBC. Na razie nie wiadomo ile konkretnie sklepów zostanie zlikwidowanych i ile osób straci pracę. Firma walczy o przetrwanie. Jak informuje BBC, musi pozyskać od inwestorów 60 mln funtów, by wyjść z zadłużenia. To kolejna popularna sieć sklepów mająca poważne problemy finansowe. Kilka tygodni temu upadły Maplin i Toys R Us. Pracę straciło ponad 5 tys. osób. 60 salonów zamknie odzie-

żowa marka New Look. Pracę straci kilkaset osób. Wcześniej restrukturyzację ogłosiły supermarkety Marks and Spencer, Tesco i Sainsbury’s. Poważne problemy mają też restauracje Jamie's Italian, Prezzo, Byron oraz kawiarnie Café Rouge i Carluccio. Falę upadków powoduje konkurencja ze strony sprzedawców internetowych, wysokie podatki business rates oraz rosnące koszty związane z osłabieniem funta i rosnącą płacą minimalną. —

Rośnie popularność in vitro z jajkiem dawcy

W ciągu ostatnich 10 lat podwoiła się liczba kobiet,

które korzystają z jajek dawców podczas zabiegu in vitro. Jak podaje urząd nadzorujący sztuczne zapłodnienie, w 2016 roku w Anglii, przeprowadzono prawie 4 tys. takich zabiegów – dwa razy więcej niż w 2006 roku. Wzrost jest spowodowany rosnącą świadomością kobiet chorych na niepłodność, a także coraz większą liczbą par tej samej płci korzystających z metody in vitro. Rośnie także liczba dawców – kobiet, które oddają swoje jajka.

20 | Cooltura | Nº 732

732-MAKIETA 1 01-29 CC.indd 20

26/03/2018 17:47:05

W Y DA R Z E NI A

Metoda na sklerozę

Przeszczep komórek macierzystych może być skuteczną metodą leczenia zaników pamięci. Cytowana przez BBC 36-letnia Louise Willetts z Rotherham jako jedna z pierwszych poddała się testom klinicznym i przyniosły one zaskakujący efekt. Pacjentka powiedziała, że czuje jakby nastąpił cud. Zaniki pamięci ustąpiły. Metoda polega na wyzerowaniu układu odpornościowego lekami na nowotwory, a następnie ponownym zakodowaniu go przeszczepionymi komórkami. W testach klinicznych wzięło udział stu chorych. Badania przeprowadzono w Sheffield w Anglii, a także w Stanach Zjednoczonych, Szwecji i Brazylii. W Wielkiej Brytanii na sklerozę cierpi ponad 100 tys. osób. —

Sprostowanie

W poprzednim numerze Cooltury (14/732, 22.03.2018) ukazała się

informacja o odwołaniu sztuki „Czułość”. Została podana w niej informacja, że sztuka miała być londyńskim debiutem reżyserki Kasi Różycki, zamiast informacji, że miał to być jej debiut w teatrze Scena Polska UK w POSK-u. Londyński debiut reżyserki miał miejsce w lutym 2015 roku i od tej pory Różycki wyreżyserowała ponad 20 sztuk teatralnych, krótko- i pełnometrażowych, niektóre z nich były wystawiane po 15-18 razy. Reżyserowana i współprodukowana przez nią sztuka „The mysterious gentlemen” powstała dzięki wsparciu prestiżowego funduszu Arts Cuncil England. Przepraszamy za pomyłkę.

Nº 732 | Cooltura | 21

732-MAKIETA 1 01-29 CC.indd 21

26/03/2018 17:47:06

W Y DA R Z E NI A Fot. Mateusz Baj

Czarny protest przed ambasadą RP w Londynie Moje ciało, moja sprawa! Życie matki, przenajświętsze! Kler nie rodzi, niech nie rządzi! Zatrzymamy fanatyków!

Z takimi hasłami Londyn dołączył do miast, w których protestowano przeciwko zaostrzeniu ustawy aborcyjnej. Chociaż większość osób, które zebrały się w Londynie, mieszka teraz w Wielkiej Brytanii, gdzie dostęp do aborcji jest legalny, to jak mówią, nie chcą dłużej martwić się o kobiety w Polsce. Każde ograniczenie, wprowadzone do prawa aborcyjnego, uderzy w najbiedniejsze i najsłabsze. Nie będzie je stać na przeprowadzenie zabiegu za granicą, więc będą skazane na podziemie

aborcyjnie w Polsce. Według Federacji na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny w Polsce dokonuje się nawet 100 tysięcy nielegalnych aborcji rocznie. „Nie wierzę, że znowu muszę protestować w tej sprawie” – tak swoje wystąpienie rozpoczęła jedna z organizatorek. W swoim oficjalnym stanowisku organizatorki podkreślają „że projekt naraża życie i zdrowie kobiet, przymuszając je do kontynuowania ciąż patologicznych oraz naraża je na tortury psychiczne. Co więcej, będzie on skutkował ograniczeniami

w dostępności badań prenatalnych”. Przed ambasadą w piątkowy wieczór zebrało się 100-150 osób. Protest przed Ambasadą RP w Londynie zorganizowały wspólnie aktywistki kilku grup polonijnych, m.in. Dziewuchy Dziewuchom Londyn, Farsa, Polish Women on Strike i KOD. Akcję wsparły m.in. lokalne oddziały Amnesty International i Green Party. Obie organizacje podkreśliły, że walka o wolność wyboru i dostępu do bezpiecznej, legalnej aborcji jest walką o prawa człowieka. —

22 | Cooltura | Nº 732

732-MAKIETA 1 01-29 CC.indd 22

26/03/2018 17:47:07

Nยบ 732 | Cooltura | 23

732-MAKIETA 1 01-29 CC.indd 23

26/03/2018 17:47:08

TEKST SPONSOROWANY

Ian Peters: Twój prawnik w Wielkiej Brytanii

Jestem partnerem i prawnikiem w kancelarii Anthony Gold. Pracuję w zespole zajmującym się roszczeniami za obrażenia powstałe na skutek wypadku czy też błędu medycznego. Specjalizuję się w roszczeniach związanych z wypadkami, w których ofiary doznały bardzo poważnych urazów, w tym urazów mózgu, obrażeń rdzenia kręgowego, amputacji oraz złożonych urazów ortopedycznych. Kiedy osoba uczestniczy w wypadku zmieniającym życie, ważne jest, aby zatrudnić prawnika dysponującego dużym doświadczeniem w tej specjalistycznej dziedzinie prawa, która wymaga też swoistej wiedzy medycznej. Osobiście reprezentuję osoby, które poniosły obrażenia. Moimi priorytetami w tego typu sprawach są następujące kwestie: • wczesne przyznanie się do odpowiedzialności przez pozwanego; • uzyskanie finansowania od pozwanego lub jego ubezpieczyciela na niezwłoczną rehabilitację mojego klienta; • uzyskanie funduszy na codzienne wydatki mojego klienta, tak aby ten nie cierpiał finansowo, jako że wypadek lub inne nieszczęśliwe wydarzenie często skutkuje tym, że nie jest on zdolny do wykonywania pracy przez dłuższy czas.

Specjalizuję się szczególnie w sprawach dotyczących cudzoziemców, którzy odnieśli obrażenia podczas pobytu w Wielkiej Brytanii oraz w sporach transgranicznych. Zajmowałem się sprawami związanymi z Polską, Wietnamem, Australią, Francją i Grecją. Obecnie reprezentuję dwóch obywateli polskich, którzy doznali zmieniających życie obrażeń podczas pobytu w Wielkiej Brytanii. Udało mi się repatriować jednego z moich klientów do Polski z pełnym pakietem opieki medycznej, a drugi jest obecnie poddawany intensywnej rehabilitacji w Anglii. Występowałem również w imieniu powoda w sprawie XP przeciwko (1) Compensa Towarzystwo SA (2) Przemysław Bejger [2016] EWHC 1728 (QB). W tej sprawie moja klientka doznała obrażeń w wyniku wypadku drogowego w Polsce i tragicznie poroniła w 16. tygodniu ciąży. W wyniku tego odniosła poważne obrażenia psychiczne, a następnie, niestety, dwa lata później uczestniczyła w drugim wypadku drogowym. Miała ona możli-

wość wniesienia powództwa w Anglii, ale sądy musiały zastosować polskie prawo i rozróżniać obrażenia powstałe w wyniku każdego wypadku. Sprawa była rozpatrywana w Sądzie Najwyższym. Proces trwał 4 dni. Pomyślnie zabezpieczyłem wypłatę odszkodowania w wysokości ponad 450 000 funtów. Moja praktyka często dotyczy klientów, którzy doznali urazowych uszkodzeń mózgu i nie są już w stanie zarządzać swoimi sprawami finansowymi i osobistymi. Przypadki te wymagają szczególnej uwagi i doświadczenia. W takich przypadkach cieszę się, że w mojej firmie funkcjonuje dział zajmujący kwestiami rozpatrywanymi przez Sąd Opiekuńczy (ang. Court of Protection) oraz dotyczącymi osób ubezwłasnowolnionych. Moi koledzy i koleżanki występują w roli profesjonalnych przedstawicieli i powierników do spraw majątkowych dla osób ubezwłasnowolnionych i niezdolnych do podejmowania samodzielnych decyzji. —

Alexandra Knipe Jestem partnerem w firmie Anthony Gold, która udziela porad w kwestiach zarówno majątkowych jak i bytowych osób poszkodowanych i ubezwłasnowolnionych. Często otrzymuję zlecenia od klientów, którzy doznali poważnych obrażeń i nie są już w stanie zarządzać swoimi finansami. Specjalizuję się w obsłudze wypłat wysokich kwot z tytułu odszkodowań i jestem regularnie wyznaczana przez Sąd do zarządzania tymi funduszami tak, aby pokryć koszty utrzymania, leczenia i opieki której tak często potrzebują osoby poszkodowane lub ich rodziny. Ściśle współpracuję z moimi kolegami i koleżankami w dziale odszkodowań, którego pracę opisujemy powyżej, aby pomóc w sfinansowaniu i stworzeniu pakietów opieki po wypadku oraz pomóc moim klientom w odbudowie ich życia po nieszczęśliwym zdarzeniu. Jeśli którykolwiek z powyższych problemów dotyczy Pana/ Pani lub członka Pana/Pani rodziny, zapraszamy do skontaktowania się z członkiem naszego zespołu, dzwoniąc pod numer 0207 940 4000.

24 | Cooltura | Nº 732

732-MAKIETA 1 01-29 CC.indd 24

26/03/2018 17:47:09

Nยบ 732 | Cooltura | 25

732-MAKIETA 1 01-29 CC.indd 25

26/03/2018 17:47:10

TR A NSP ORT Przygotował: Marcin Urban

Angielskie drogi jak szwajcarski ser

10 proc. dróg zarządzanych przez brytyjskie samorządy jest w złym stanie technicznym – wynika z raportu ministerstwa transportu. Według niego, poniżej standardu jest 37 tys. km dróg w Anglii, Walii i Szkocji. Jednak z analizy, przeprowadzonej przez BBC, wynika, że do pil-

nego remontu nadaje się nawet 39 tys. km dziurawych tras. Zdaniem organizacji motoryzacyjnej RAC, to efekt lat niedoinwestowania dróg. Rząd broni się, podając, że przeznaczył 6 mld funtów na modernizację infrastruktury drogowej. —

Konkurencja dla rowerów Borisa

Sieć wypożyczalni miejskich rowerów Santander Cycles ma

poważnego konkurenta. Rowery do wynajęcia Ofo, które pobiera się i zostawia w dowolnym miejscu na ulicy, są już dostępne na większej powierzchni Londynu niż popularne Boris Bikes. Właściciel sieci zapowiedział zwiększenie ich liczby jeszcze w marcu o dodatkowych 800 sztuk. Rowery Ofo mają 200 mln użytkowników w 21 krajach. W Wielkiej Brytanii pojawiły się w ubiegłym roku. Można z nich korzystać w Londynie, Norwich, Cambridge, Sheffield i Oxfordzie. Za kilka miesięcy pojawią się także w Leeds. Wynajem kosztuje 50 pensów za pół godziny. Rowery można odnaleźć i odblokować za pomocą aplikacji na telefon.

26 | Cooltura | Nº 732

732-MAKIETA 1 01-29 CC.indd 26

26/03/2018 17:47:14

Znajomi z metra

Koniec modernizacji

narzędzie do badania, na których

odcinkach metra jest najwięcej

niepełnosprawne. Transport for

stałych pasażerów, czyli np. osób

London poinformował o zakończeniu

dojeżdżających codziennie tą samą

modernizacji.

Transport for London opracował internetowe

trasą do pracy. I tak najwięcej stałych

Bromley-by-Bow stała się 73. stacją metra, po której bez

przeszkód mogą poruszać się osoby

Osoby na wózkach, a także rodzice z dziećmi w wózkach mogą

bywalców jest na odcinku od Bank

teraz samodzielnie zjechać z poziomu

do Waterloo, obsługiwanym przez

ulicy na perony linii District oraz

linię Waterloo and City. Pokonuje

Hammersmith and City. Ze stacji korzysta

go codziennie 23,3 tys. tych samych

4 mln pasażerów rocznie. Mer Londynu

osób. Drugi odcinek, na którym

postawił przed Transport for London

jest notowana największa liczba

cel, by do 2022 roku dostosowanych do

pasażerów to trasa obsługiwana

potrzeb osób niepełnosprawnych było

przez linię Victoria z Victorii do

40 proc. z 270 stacji metra. Obecnie bez

Oxford Circus. Podróżuje tamtędy

przeszkód mogą korzystać z 72 stacji.

ponad 11,t tys. tych samych osób dziennie. Kolejną najbardziej regularnie uczęszczaną trasą jest odcinek linii Jubilee między Waterloo i Canary Wharf. Niemal codziennie można tam zobaczyć 10,3 tys. znajomych twarzy. TfL wykorzysta zebrane dane do stworzenia inteligentnego systemu zarządzania komunikacją miejską. Ile osób korzysta regularnie z tej samej trasy, co my, można sprawdzić pod adresem yourcommute.london.gov.uk Fot. Transport for London

Pierwsze autonomiczne pojazdy na lotnisku Gatwick

Lotnisko Gatwick jako pierwsze na świecie przetestuje pojazdy bez kierowców. Zaprogramowane samochody nie będą na razie wozić pasażerów, a wyłącznie pracowników obsługi lotniska między terminalami północnym i południowym. To jednak przymiarka do wprowadzenia w przyszłości autonomicznych autobusów i wózków bagażowych, które mogłyby samodzielnie obsługiwać przylatujące i odlatujące samoloty. Testy rozpoczną się w wakacje i potrwają pół roku. Lotnisko

przeprowadzi je wspólnie z producentem oprogramowania – firmą Oxbotica z Oxford. Jeśli pilotaż zakończy się sukcesem, zagrożone będą miejsca pracy kierowców. Gatwick jest drugim największym portem lotniczym w Wielkiej Brytanii. Obsługuje rocznie 45 mln pasażerów. —

Nº 732 | Cooltura | 27

732-MAKIETA 1 01-29 CC.indd 27

26/03/2018 17:47:17

PORADNI K PRZEDSIĘBIORCY Artykuł pochodzi z bloga – Agata Limanówka

Komu i kiedy potrzebny jest coaching kariery?

Coaching kariery to proces, który pomaga klientowi znaleźć i osiągnąć satysfakcję z wykonywanej pracy. Korzystając z coachingu kariery, klient może uświadomić sobie, że kariera marzeń tak naprawdę nie istnieje oraz że jest wiele dróg do osiągnięcia tego samego celu. Praca przynosząca satysfakcję i spełnienie jest jednak możliwa. Dzięki coachingowi kariery klient może przekształcić swoje marzenia w konkretny plan i podjąć wysiłek jego realizacji. Dla klientów ważne jest także uświadomienie sobie tego, co wydawać by się mogło oczywiste, a jednak wywiera, bardzo silny wpływ na postrzeganie samego siebie i swojej kariery – otóż nie jest tak, że wszyscy poza samym klientem już dawno odkryli to, co powinni robić w życiu. Poszukiwanie swojego miejsca w życiu zawodowym jest procesem, który trwa niejednokrotnie latami. Komu jest potrzebny coaching kariery? Coaching kariery jest narzędziem wspierającym świadome budowanie ścieżki kariery. Według specjalistów rynku pracy, przeciętny człowiek rozpoczynający dzisiaj karierę zawodową kilkunastokrotnie zmieni firmę, a kilkakrotnie rodzaj

wykonywanego zajęcia. Kiedy coaching kariery znajduje zastosowanie: – u młodych ludzi, którzy stoją przed wyborem ścieżki zawodowej lub też mają niewielkie doświadczenie zawodowe; – u osób, których kariera zawodowa została przerwana nagle, ze względu na decyzję własną lub pracodawcy. W pierwszym przypadku przyczynami mogą być niezadowolenie z warunków pracy albo też czynniki obiektywne, takie jak przeprowadzka czy urodzenie dziecka. W drugiej sytuacji są to działania outplacementowe, gdzie odpowiedzialny pracodawca, dbający o własny wizerunek, oferuje wsparcie zwalnianym pracownikom; – w sytuacji, kiedy następuje wydłużenie okresu aktywności zawodowej z powodu późniejszego odejścia na emeryturę (przyczyną jest osobista decyzja klienta lub sytuacja wymuszona przez przepisy dotyczące wydłużenia wieku emerytalnego); – u osób, które dość długo i z sukcesami pracują w korporacjach lub prowadzą własną działalność, ale w pewnym momencie poczuły, że przyszedł czas na zmianę. Sukcesy powodują, że nie mogą one liczyć na wsparcie rodziny i przyjaciół, a ich dylematy czy rozterki są bagatelizowane. Coach kariery nie ocenia, lecz pomaga klien-

towi znaleźć odpowiedź na pytanie, czy chęć zmiany jest spowodowana przejściowym zniechęceniem, czy też głęboką wewnętrzną potrzebą zmiany. Korzyści z coachingu kariery Jakie korzyści daje coaching kariery? Gniazdowski i Pieciul (2009, s.180) przedstawiają listę korzyści zadowolonych klientów: – doświadczenie osobistego, a zarazem fachowego wsparcia w trudnym momencie życiowym; – możliwość podjęcia właściwych decyzji zawodowych w odpowiednim czasie; – odnalezienie w sobie lub zdobycie umiejętności i wiedzy, potrzebnych zarówno do podjęcia decyzji, jak i jej realizacji; – wybór lub kontynuacja satysfakcjonującej, zgodnej z życiowymi wartościami kariery zawodowej; – większa świadomość tego, jak się zachować i jakie kroki podjąć, gdy nastąpi kolejna zmiana lub pojawią się nowe okoliczności zawodowe. Warto więc świadomie kształtować swoją karierę zawodową!

Dariusz Tarczyński przedsiebiorczerewolucje@inao.co.uk Transformacja Zysk Satysfakcja

28 | Cooltura | Nº 732

732-MAKIETA 1 01-29 CC.indd 28

26/03/2018 17:47:19

Nยบ 732 | Cooltura | 29

732-MAKIETA 1 01-29 CC.indd 29

26/03/2018 17:47:20

COOLTIME. RECENZJA Joanna Karwecka

Fanny & Alexander 21.02-14.04, Old Vic, The Cut, Londyn SE1 8NB. Stacja: Waterloo. Bilety: od £12 www.oldvictheatre.com

Spektakl w reżyserii Maxa Webstera powstał na podstawie filmu Ingmara Bergmana o tym samym tytule. Webster dość wiernie odwzorowuje oryginalny scenariusz, chociaż decyduje się na wyostrzenie niektórych postaci. Szczególnie komicznego, ale i baśniowego charakteru nadają

sztuce babcia Helena Ekdahl i przyjaciel rodziny Isak Jacobi, fenomenalnie zagrani przez Penelope Wilton i Michaela Penningtona. Fanny i Alexander to rodzeństwo wychowujące się w teatralnej rodzinie w Uppsali. Ojciec jest dyrektorem małego teatru, matka i babka – jego gwiazdami. Dzieci także biorą udział w przedstawieniach. Ale magia teatru nie kończy się dla nich po zejściu ze sceny. Wielopiętrowy dom, w którym mieszkają dzieci, rodzice, wujostwo i kuzynostwo jest pełen śpiewu, tańca, rozmów o sztuce i przyszłości teatru. Chociaż rodzina nie jest wolna od romantycznych dramatów i nieporozumień w ich relacjach dominuje śmiech i miłość. To wszystko zmienia się po śmierci ojca rodziny. Emilie Ekdahl, młoda wdowa wychodzi ponownie za mąż za surowego biskupa – Edvarda Vergérusa. Razem z dziećmi

przeprowadza się do ponurego zamczyska, w który mieszka Edvard i jego bezduszna rodzina. „Panie i panowie, witam na najdłuższym spektaklu w historii. Czy będzie nudny?” –pyta na początku sztuki Alexander. Mogę zdecydowanie powiedzieć, że nie. Chociaż historia tej rodziny, mogłoby się wydawać, „podręcznikowa”, to opowieść o walce dobra i zła. Trzy godziny w otoczeniu barwnych bohaterów, tajemniczych duchów, baśniowych pacynek i magicznych sztuczek wcale się nie dłużą. Perypetie rodziny Ekdahl poruszają też bardzo ważną współcześnie kwestię – relacje rodzinnie. Bergman z Websterem pokazują, że tradycyjna rodzina, którą znamy, nie jest wcale gwarancją szczęścia. Można je natomiast odnaleźć w nawet najbardziej skompilowanych, na pierwszy rzut oka niemożliwych, relacjach. —

| Cooltura | Nº 732

732-MAKIETA 2 30-53 CC.indd 30

26/03/2018 17:44:35

COOLTIME. ZAPOWIEDZI

Rodzinna Wielkanoc w Londynie > Peter Rabbit w Kew Gardens 30.03 – 15.04, Kew Gardens, Kew, Richmond TW9 3AB. Stacja: Kew Gardens. Otwarte: pon. – czw. 10:00 – 18:30, pt. – niedz. 10:00 – 20:30. Bilety: £15.50 www.kew.org Święta wielkanocne z Królikiem Piotrusiem. Dzieci będą mogły odwiedzić ogród Pana McGregora i nauczyć się, jak dbać o rośliny oraz pomóc zbudować dom Piotrusiowi i jego rodzinie. Poza tym będzie można przebrać się za leśnych mieszkańców i przygotować własne królicze uszy. Codziennie też mnóstwo historii z książki Beatrix Potter.

> Superhero Takeover at ZSL London Zoo 30.03 – 01.04, London Zoo, Outer Circle, Regent's Park, Londyn, NW1 4RY. Stacja: Camden Town, Regent’s Park, Bilety: od £18 www.zsl.org Odkrywanie zwierzęcych supermocy. Podążając szlakiem bohaterów z londyńskiego Zoo, dzieci dowiedzą się między innymi, jakiemu tajemniczemu zwierzęciu odrastają kończyny i dlaczego lemur zostawia za sobą śmierdzące bomby. Każde dziecko dostanie komiks, który pomoże im w odkrywaniu tajemnic królestwa zwierząt.

> Power Up 30.03 – 15.04, Science Museum, Exhibition Rd, Kensington, Londyn SW7 2DD. Stacja: South Kensington. Otwarte codziennie 10:00 – 18:00. Bilety: od £10 www.sciencemuseum.org.uk

Od Pac-Mana, przez Atari, aż po najnowsze zestawy Oculus Rift VR. Muzeum Techniki zabiera dzieci i dorosłych w podróż przez

40 lat historii gier wideo. Na odwiedzających czeka 180 konsoli, zarówno z ulubionymi klasykami, jak i z rozchwytywanymi nowościami.

Nº 732 | Cooltura

732-MAKIETA 2 30-53 CC.indd 31

| 31

26/03/2018 17:44:36

> Family Weekend 30.03 – 31.03, Sadler's Wells, Rosebery Avenue, Londyn EC1R 4TN. Stacja: Angel. Bilety: od £18 www.shreksadventure.com/london Taneczna, rodzinna Wielkanoc. Na scenie będzie można zobaczyć magiczną opowieść – Rumpelstiltskin. Oprócz tego rodzinne przygody, warsztaty artystyczne, tworzenie własnej biżuterii.

> My First Ballet: Swan Lake 29.03 – 7.04, Peacock Theatre, Portugal St, London WC2A 2HT, Stacja: Holborn, Covent Garden, Bilety: od £10 www.sadlerswells.com Pierwsze spotkanie z baletem. Przedstawienie przygotowane specjalnie dla dzieci od lat trzech. Narrator poprowadzi młodych widzów przez historię księżniczki Odette, która została zamieniona w łabędzia przez złego czarownika Rothbarta. Przedstawienie wykonane przez uczniów drugiego roku English National Ballet School.

> Sensational Butterflies 29.03 – 16.09, Natural History Museum, Cromwell Rd, Londyn SW7 5BD. Stacja: South Kensington. Otwarte: codziennie 10:00 – 17:50. Bilety: £5.85 www.nhm.ac.uk Setki motyli w tropikalnym domu, stworzonym przez Muzeum Historii Naturalnej. Odwiedzający wystawę będą mogli z bliska zobaczyć okazy z Afryki, Azji i obu Ameryk oraz dowiedzieć się wielu ciekawych informacji o tych insektach. © Trustees of the Natural History Museum

| Cooltura | Nº 732

732-MAKIETA 2 30-53 CC.indd 32

26/03/2018 17:44:42

> Easter Shrek’s Adventure 30.03 – 4.04, Shrek's Adventure, Riverside Building, County Hall, Westminster Bridge Road, London SE1 7PB, Stacja: Waterloo, Bilety: od £40 Niepowtarzalna okazja, żeby Wielkanoc spędzić ze Shrekiem, Osłem i smokami. Dzieci będą mogły zobaczyć jak wykluwa się małe smoczątko i pomogą w jego karmieniu. Razem z bohaterami Shreka przygotują też specjalne pisanki w kształcie smoczego jaja. © Shrek's Adventure

> Goblet of Fire 30.03 – 23.09, Warner Bros. Studio Tour, Leavesden WD25 7LR. Stacja: Watford Junction. Otwarte: patrz strona internetowa. Bilety: £27 (dzieci), £35 (dorośli) www.wbstudiotour.co.uk Fani Harry’ego Pottera będą mogli przyjrzeć się kulisom Turnieju Trójmagicznego – zobaczyć z bliska rekwizyty i kostiumy oraz poznać niektóre sekrety magicznych szkół.

> Easter Family Fun: Mr Greathead's Great Idea 30.03 – 15.04, London Transport Museum, Covent Garden Piazza, Londyn WC2E 7BB. Stacja: Covent Garden, Temple. Otwarte codziennie 10:00 – 18:00. Bilety: £17.50 www.ltmuseum.co.uk Okazja, żeby pokazać dzieciom historię londyńskiego metra oraz w jaki sposób zostało ono zbudowane. Specjalnie przygotowane zabawy i historie dla dwóch grup wiekowych pomogą najmłodszym zrozumieć jak pracują inżynierowie.

Nº 732 | Cooltura

732-MAKIETA 2 30-53 CC.indd 33

| 33

26/03/2018 17:44:45

COOLTIME. ROZMOWA Joanna Karwecka

Wszyscy jesteśmy rasistami Rozmowa z Ewą Banaszkiewicz i Mateuszem Dymkiem Jak wspominacie swój pierwszy poranek po Brexicie? Mateusz: Strasznie! Poszliśmy na miasto i było tak, jakby się pływało w lodowatym basenie. Zaczęliśmy patrzeć po ludziach na ulicy – czy on głosował za Brexitem, czy on głosował za Brexitem… Ewa: Krępowaliśmy się mówić po polsku. Moi rodzice przyjechali tutaj po lepszą przyszłość, nie wiem, czy ona tutaj jest. Na początku waszego słuchowiska słyszymy rozmowę o referendum w sprawie Brexitu. Jakuba, który pochodzi z Polski, w ogóle te wyniki nie obchodzą, dlaczego? E: On się uważa za londyńczyka. Często się spotykaliśmy z tym, że Polacy trochę się wstydzą, skąd są. M: Mówią na przykład „I'm from Holand”. E: Ale też poznaliśmy ludzi, którzy uważają, że Brexit nie jest o nich. Mój ojciec jest z Polski, mama ze Sri Lanki. Dużo ludzi podobnego pochodzenia głosowało na Brexit. Bo uważają, że oni mogą tu być, a tamci następni już nie. M: To przesłanie jest takie, że żeby wejść w społeczeństwo w pełni, to trzeba trochę zapomnieć o tych korzeniach, odciąć coś w sobie. No właśnie, Jakub zapytany skąd jest nie odpowiada wprost. E: Bo on chce być stąd i czuje, że to jest nieprzyjemne, jeśli ktoś mu wypomina, że nie jest tutejszy. M: Natomiast Tomek, drugi

Ewa Banaszkiewicz i Mateusz Dymek

Pisarze, producenci, reżyserzy. Współpracują z BBC, dla którego napisali i wyreżyserowali swoje najnowsze słuchowisko The King of the Flat White as

Narrated by Her Majesty Queen Elizabeth II. Ich debiutancki film długometrażowy My Friend the Polish Girl miał swoją premierę w konkursie na festiwalu w Rotterdamie.

bohater, on wie skąd pochodzi i nie potrafi się tu odnaleźć. To chyba on powiedział, „deep inside we are all racists”. Też tak myślicie? M. To taka ludzka natura, że jak ktoś jest trochę inny to wzbudza takie uczucia. Mieszkaliśmy w wielu krajach – w Szwecji, Polsce, Stanach, Niemczech, Francji. Ale w Anglii jest największa podejrzliwość. Jak usłyszą lekki akcent, to od razu pytają – a skąd ten akcent. Nawet między Anglikami jest coś takiego – a bo ty jesteś z tej części Londynu albo z tej część kraju... Albo z tej grupy społecznej… M: Tak, to jest bardzo określone, ale nie jest złośliwe. Pamiętam, kiedyś pisaliśmy słuchowisko dla BBC i miała się w nim pojawić wzmianka o cherry pie, a oni nam powiedzieli,

że w Anglii nie robi się cherry pie. Poczuliśmy wtedy lekkie strofowanie. Dlatego też Jakub chce jak najmocniej wejść w tę społeczność, na co Tomek mówi - przestań udawać, że jesteś Angolem. W którym z tych krajów w którym mieszkaliście jest najłatwiej być obcokrajowcem? E i M: W Stanach. W Polsce to zależy od tego skąd jesteś, gorzej być z Ukrainy, teraz pewnie też z Syrii. E: Ja zawsze czułam się bardzo akceptowana w Polsce. Ale po pierwsze byłam taką egzotyczną mulatką, a po drugie jestem z Anglii jednak, a nie z Afryki. Kiedyś zrobiłam tam film z chłopakiem z syryjskiej rodziny, to było jeszcze zanim była wojna. Czternastolatek, całe życie był w Polsce i zawsze był ciepło traktowany. W szkole mówili o nim „nasz Abdulek”. Myślę, że tak jest – Polacy

| Cooltura | Nº 732

732-MAKIETA 2 30-53 CC.indd 34

26/03/2018 17:44:45

jak poznają, to kochają. Ale może na pierwszy rzut oka to nie za bardzo. A tutaj wszyscy są uprzejmi, ale nie wiem, czy do końca będą cię kochali . Wracając do „The King of the flat white…” Jak wygląda praca nad słuchowiskiem? M: Jest dużo łatwiej niż z filmem. Szybciej, nie trzeba mieć kostiumów, światła. Dużo łatwiejszy jest montaż. Na początku trzeba napisać i złożyć pomysł do BBC i jak się spodoba to dostaje się kasę. Robimy casting i potem wchodzimy do studia. I w Polsce, i w Anglii wszystko się robi w studio – siedzi facet z kokosem, żeby robić konia. I to niestety jest mega sztuczne. E: Tak, na przykład aktorka nie bierze szklanki, tylko jakiś człowiek musi zagrać ten dźwięk. M: A my chcieliśmy, co się czasem robi, ale rzadko, żeby to było w prawdziwych miejscach, albo chociaż w bardziej prawdziwych. Gdzie w takim razie nagrywaliście? M: Nie mieliśmy kawiarni, ale nagrywaliśmy u kogoś w domu, w dużej kuchnię z barem. Sceny w mieszkaniu nagrywaliśmy u nas w mieszkaniu. W teatrze robiliśmy szpital. Chodzi o to, żeby złapać takie malutkie rzeczy, że ktoś zakaszle, że jakieś auto przejedzie, że jakaś mewa przeleci. E: Nagrywaliśmy to w głośnym mieszkaniu, czego ludzie nie lubią robić, bo to się później ciężko montuje. Nagrywaliśmy też dźwięki z kawiarni. Skąd się wziął pomysł na historię? M: Miało być o tożsamości. O rasizmie. Zresztą to nie miało być tylko o Anglikach, bo Tomek też jest rasistą. Na początku w ogóle nie było w tym Brexitu, dopiero później go dopisaliśmy. A pomysł się w ogóle zaczął od filmu krótkometrażowego, że jest ktoś taki cool, wszyscy go kochają. Jest królem. A potem zostaje pobity i zaczyna siebie instagramować z taką okropną twarzą, ludzie zaczynają się powoli od niego oddalać i on zostaje totalnie osa-

motniony. Ale jak powoli zdrowieje , to ludzie do niego wracają. I to nas bardzo fascynowało. E: No i lubimy ten pretensjonalny świat kawy i hasztagów. W słuchowisku pojawiają się też tweety. One były oryginalne? E: Wiele z nich tak. Na przykład szefa English Defence League, znanego rasisty. On pisał: „Sorry, my Polish friends, it wasn't about you”. Bo on właśnie się trzyma z Polakami przeciwko reszcie. A jak się pojawiła w historii królowa? M: Nam na niej zależało, no bo ona jest takim bogiem angielskim. Ale strasznie nam ją odradzali, chociaż nie potrafili powiedzieć dlaczego. To była nasza pierwsza radiowa produkcja dla BBC, dlatego musieliśmy mieć opiekuna. I ten opiekun nam tak mówił: „You just can't. It's a terrible idea. It's naff ”. Powiedział, że on nie jest rojalistą, ale... E: No i jak on się tak upierał, to wiedzieliśmy, że albo to jest bezna-

Najlepsze w Londynie Kawiarnia Sharps w Fitzrovia, Workshop przy Oxford Circus

Pub

Harwood Arms w Fulham, drogo bo maja gwiazdkę Michelin. I kochamy Ognisko za porządne koktajle z polską wódką!

Restauracja

Tanie, ale świetne: Roti King, przy Euston - świetna laksa. Long Kee, na pho lub inne wietnamskie jedzenie. Pizzeria Da Michele przy Baker Street – najlepsza pizza, jaką jedliśmy poza Włochami.

Zakupy

Church Street market, jest fajnie i arabsko. The Winery - świetny sklep z winami.

dziejny pomysł, albo bardzo dobry. M: Jak mówiliśmy o tym obcokrajowcom, to wszyscy mówili, że świetny. Powiedzcie jeszcze kilka słów o waszym filmie „Moja polska dziewczyna”, który niedługo będzie miał premierę i w Anglii i w Polsce. E: To historia Polki, aktorki w Londynie, która jednak nie do końca sobie tutaj radzi. Poznaje Amerykankę, która będzie robiła dokument o niej. I my oglądamy właśnie ten dokument, zaczynamy wchodzić w relację między dokumentalistką a aktorką. Opowieść jest o tym, że żeby się zbliżyć do kogoś, musisz coś dać od siebie. I one obie właśnie z tym dawaniem mają problem. M: Ale też jest śmiesznie! Przy tym bardzo staraliśmy się, żeby film wyglądał jak dokument, żeby aktorstwo było bardzo dokumentalnie. Dużo festiwali dokumentalnych chciało to od nas dostać. Musieliśmy im tłumaczyć, że to nie jest to. Co jest głównym przesłaniem „The king of the flat white…”? M: Że wszyscy jesteśmy rasistami… E: Tak, wydaje mi się, że to trzeba w sobie uznać. Wtedy można zobaczyć, że to jest głupie, ale ludzkie. Mogę być szczera ze sobą i wtedy mogę wejść z kimś w bliższy kontakt. A jeżeli podchodzę do kogoś w taki sposób: fajny jesteś, tylko proszę, nie siadaj obok mnie, to nigdy nie zbliżę się z tą osobą. Ja jestem z różnych miejsc – nie jestem biała ani czarna, ale też obserwuję w sobie rasizm. Jak miałam lat dwadzieścia parę to zawsze mówiłam, że kocham wszystkich. I chciałabym być taka, ale trzeba umieć się przyznać przed sobą, że się nim jest. Nasza córka chodziła do takiej mega muzułmańskiej szkoły. Na początku mówiłam, że nie mam z tym problemu, ale jak już ona tam jest… No musieliśmy skonfrontować nasze uczucia, uznać w sobie własne uprzedzenia i zaakceptować drugiego człowieka. —

Nº 732 | Cooltura

732-MAKIETA 2 30-53 CC.indd 35

| 35

26/03/2018 17:44:45

WIELKANOC 2018 Mariusz Dubiel

Zacząłem od jednej i tak już 11 lat tworzę je. Głównym tematem moich prac są motywy zwierzęce, kwiatowe i religijne, które nam przypominają o istocie Świąt Wielkanocnych. Moje pisanki barwione są w łupinie cebuli, następnie wydrapuję motywy nożykiem, koloruję i lakieruję. Obecnie do tworzenia moich prac wykorzystuję wydmuszki jaj gęsich i strusich. Na wydmuszce jaja gęsiego motywy wydrapuję od 4 do 9 godzin, bardziej skomplikowane, na strusich wydmuszkach od 120 do 180 godzin. Pisanki wykonuję przez cały rok, oczywiście z nasileniem w okresie świątecznym. Moje prace najczęściej nabywają mieszkańcy Polski, ale wysy-

Pisanki z artystycznie wydrapanymi motywami Wykonywaniem pisanek zajmuję się już 11 lat. Tworzenie tych barwnych jaj zaczęło się całkiem przypadkowo – po namowie mojej mamy, abym wydrapał pisankę do koszyczka.

łam również za granicę. Do Międzynarodowej Encyklopedii Artystów w Zdobieniu Jaj oraz do Stowarzyszenia Artystów Egg Art trafiłem za pośrednictwem pani Heleny Kim Ju, co było dla mnie ogromnym zaszczytem. W Polsce miałem sporo nagród, takich jak choćby Grand Prix za wygranie ogólnopolskiego konkursu na pisankę wielkanocną w Świnoujściu oraz dyplomy za wygrane konkursy powiatowe, jak również wojewódzki konkurs. Zrealizowano także dwa filmy dokumentalne mówiące o mojej twórczości. Moje pisanki można oglądać na Facebooku lub wpisując moje imię i nazwisko w Google. —

| Cooltura | Nº 732

732-MAKIETA 2 30-53 CC.indd 36

2018-03-25 23:11:54

Nยบ 732 | Cooltura

732-MAKIETA 2 30-53 CC.indd 37

| 37

26/03/2018 17:44:46

WIELKANOC 2018 Z Agnieszką Skibińską, zajmującą się tworzeniem pierników dekoracyjnych, zdobionych lukrem królewskim, rozmawiał Dariusz A. Zeller.

Ciasteczka dekoracyjne

Od czego zaczęła się pani przygoda z ciasteczkami dekoracyjnymi? 3 lata temu, przeglądając oferty bożonarodzeniowe, wpadłam na stronę z pierniczkami dekoracyjnymi. Ciasteczka były pięknie udekorowane ręcznymi koronkami, zachwycały wzorami. Niestety, nie było już możliwości zamówienia ze względu na brak terminów. W tym dniu zapragnęłam tak samo umieć zdobić ciastka, gdyż nie wyobrażam sobie świąt i choinki bożonarodzeniowej bez pierniczków. Przeglądając internet natknęłam się na wiele zagranicznych mistrzyń dekorowania ciasteczek, takich jak Julie Usher, które udostępniały na swoich stronach filmiki szkoleniowe. Były one dla mnie początkowym źródłem wiedzy. W tym samym czasie w Urzędzie Pracy w moim mieście ogłoszony został konkurs na dofinansowanie własnej działalności. Ponieważ akurat nie pracowałam, mając dwójkę małych dzieci w domu, pomyślałam, że dekoracyjne zdobienie ciastek może być dobrym pomysłem na działalność. Następnym krokiem było złożenie w tym kierunku wszystkich dokumentów i wertowanie bez końca stron internetowych z tutorialami o cukiernictwie artystycznym. Miłym zaskoczeniem po złożeniu dokumentów była informacja o wygranym konkursie na otwarcie własnej firmy. Jak długo zajmuje się pani ozdabianiem pierniczków i jakie były początki działalności? W 2015 roku zajęłam się głównie pieczeniem pierniczków, a wraz z postawieniem pierwszej kreski

lukrem królewskim, zakochałam się w tej formie dekoracji. Na początku nie szło wcale tak łatwo, ale lukier pochłonął mnie całkowicie. Każdego dnia trenowałam dekorowanie i uczyłam się czegoś nowego. Na szczęście z pieczeniem nie było problemów, ciasteczka wypiekały się idealnie. W końcu opanowałam różne konsystencje lukru, potrzebne do stworzenia małych dzieł. W tym samym czasie, by podzielić się swoją pasją z innymi, założyłam stronę facebookową: Słodka Strona Agi. Mimo, że sugarcrafting był wtedy w Polsce jeszcze dosyć nową dziedziną, odbiór moich prac ku mojemu zaskoczeniu był bardzo pozytywny i miły. Ludzie zaczęli zamawiać ciasteczka jako prezent dla najbliższych, podziękowanie nauczycielom oraz na takie okazje jak chrzty, komunie czy śluby. Pasja stała się też całoroczną pracą. W kolejnym roku, 2016, odbywał się pierwszy w Polsce festiwal cukierniczy Cake Festival Poland 2016. Postanowiłam wziąć udział w tym słodkim wydarzeniu i poddać ocenie swoją pracę i pasję mistrzyniom dekoracji. Sam konkurs był dosyć stresujący, gdyż w kategorii dekorowania ciastek brało udział wiele osób z dużym doświadczeniem. Moje pierniczki zostały wyróżnione „Złotą kategorią”, potwierdzoną dyplomem. To wydarzenie dodało mi skrzydeł do dalszego tworzenia, a na

mojej stronie facebookowej był coraz większy ruch. Ciasteczka wędrowały do różnych miast w Polsce, a także zaczęły cieszyć się powodzeniem za granicą. Jak długo trwa dekorowanie jednego ciasteczka? Osoby zamawiające często pragną mieć wybrane tematyczne ciasteczko na już, jednak proces tworzenia jest dość czasochłonny. Czasem na jedno ciasteczko trzeba poświęcić kilka dni, gdyż każda ręcznie robiona warstwa zdobienia wymaga odpowiedniego czasu przygotowania i schnięcia. Informuję wtedy, że ciasteczka należy zamawiać z wyprzedzeniem. Święta wielkanocne, podobnie jak Boże Narodzenie, to szczególnie gorący czas. Na Gwiazdkę to pierniczki grają główną rolę, ozdabiając choinki i świąteczne stoły, a ich korzenny aromat wprowadza nastrój domowych świąt.Za to wielkanocne pisanki, baranki, zajączki i kurczaczki, to wzory wykonywane na ciasteczkach miodowo – waniliowych, lżejszych w smaku. Ciasteczka te są pełne żywych kolorów i różnorodności zdobień. Kuszą smakiem i aromatem, gdyż są przygotowywane tylko ze zdrowych, naturalnych składników, więc chętnie znikają w buziach łasuchów (śmiech), również moich dzieci. —

| Cooltura | Nº 732

732-MAKIETA 2 30-53 CC.indd 38

2018-03-25 23:15:37

Nยบ 732 | Cooltura

732-MAKIETA 2 30-53 CC.indd 39

| 39

26/03/2018 17:44:48

31). Ufam Bogu i z tego powodu, gdy Prymas zaproponował mi wyjazd do Londynu, natychmiast tę propozycję przyjąłem. Przez dwa lata byłem wikariuszem w parafii MB Częstochowskiej i św. Kazimierza na Islington w Londynie. Od prawie czterech lat jestem proboszczem parafii św. Wojciecha na South Kensington w Londynie (byłe Duszpasterstwo Akademickie). Dlaczego akurat mnie tutaj przysłano? Chyba dlatego, że nie było to dla mnie jakieś wielkie wyzwanie, ponieważ jeszcze w czasie seminaryjnym byłem przez pół roku na Florydzie i przyglądałem się, jak tam wygląda kapłańska posługa wśród Polonii. Byłem też przez miesiąc w Polskiej Misji Katolickiej w Nottingham, w Anglii, gdzie również pracowałem sprzątając w Ikei.

OBLIC Z A EMIG R AC JI

Kapłaństwo nie jest dla mięczaków Z ks. BARTOSZEM RAJEWSKIM – proboszczem polskiej parafii pw. św. Wojciecha Bp. i M. przy Little Brompton Oratory na South Kensington w Londynie, rozmawiał Dariusz A. Zeller.

Kiedy ksiądz przyjechał do Londynu i jak to się stało, że trafił akurat tu? Osobiście widzę w tym „palec Boży”, ponieważ wierzę, że nic bez woli Pana Boga się nie dzieje. Ksiądz Prymas, wówczas abp Józef Kowalczyk, po roku pracy w moim ukochanym miejscu na ziemi – Miłosławiu, widział mnie w nieco innej roli i w innym miejscu. Dlatego w sierpniu 2012 roku przyjechałem do Londynu. Zawsze traktowałem decyzje Kościoła jako wyraz woli Bożej. Staram się postępować zgodnie z moim życiowym mottem: „Ci, co zaufali Panu, odzyskują siły, otrzymują skrzydła jak orły, biegną bez zmęczenia, bez znużenia idą” (Iz 40,

Kiedy zdecydował się ksiądz na służbę kapłańską? Jako młody chłopiec chciałem być księdzem, zapewne jak wielu chłopców. Chciałem też być strażakiem, policjantem itd. Dorastałem i ta myśl o kapłaństwie była wciąż obecna w moim umyśle. Raz dawała znać o sobie mocniej, innym razem ginęła gdzieś w gąszczu innych myśli i wizji, które kłębiły się w głowie dorastającego, albo powiedzmy lepiej – dojrzewającego chłopaka. Również do seminarium wstępowałem nie po to, żeby zostać księdzem, ale by rozeznać swoje powołanie – czy ta myśl o kapłaństwie pochodzi rzeczywiście od Boga, czy może jest jedynie moim wymysłem, moją ideą, pomysłem na życie. Najpierw, gdy myślałem o kapłaństwie, pragnąłem zostać księdzem, motywowałem to utartą formułką: „służyć Bogu i ludziom”. To na szczęście się zmieniło. Zostałem księdzem, ponieważ tak odczytałem moje powołanie. Trudno to wyjaśnić, jak trudno wyjaśnić, dlaczego człowiek zakochuje się akurat w tej, a nie w innej osobie. To jest jakaś magia. Widzisz i czujesz coś, czego inni nie dostrzegają i nie odczuwają. W samym powołaniu do kapłaństwa nie ma nic niezwykłego. Nie jestem

| Cooltura | Nº 732

732-MAKIETA 2 30-53 CC.indd 40

26/03/2018 17:44:49

jakimś nawiedzonym człowiekiem. Niezwykłe i zadziwiające jest tylko to, że Bóg powołał akurat mnie – człowieka, który nigdy nie należał do najlepszych, najzdolniejszych, najmądrzejszych i najświętszych. To się dokonywało bardzo spokojnie. Człowiek patrzy na swoje życie retrospektywnie i dostrzega jak wiele w tym życiu było Bożych interwencji, jak Bóg się w różnych sytuacjach objawiał. Poza tym decyzja o kapłaństwie dojrzewała we mnie przez wszystkie lata w seminarium. Na modlitwie zawsze pytałem Boga, czy to rzeczywiście jest moja droga, a On poprzez swoje Słowo i konkretne wydarzenia w moim życiu udzielał mi odpowiedzi – dodajmy – pozytywnej odpowiedzi. Jak wyglądała księdza młodość przed seminarium? Normalnie. Jak każdy chłopak biegałem po parku, bawiłem się w wojnę, chciałem być policjantem, jeździłem na rowerze od rana do wieczora, interesowałem się samochodami, na blachę miałem wykute wszystkie dane katalogowe producentów samochodów, ganiałem za dziewczynami, śmiałem się i płakałem, chodziłem na dyskoteki, świetnie się bawiłem, nie zawsze dobrze się uczyłem i nie zawsze byłem grzeczny. Czyli chyba normalnie. Proszę powiedzieć jak wygląda życie kapłana „od środka”? Najpierw jestem człowiekiem, później kapłanem. Najpierw Bartkiem, później księdzem Bartkiem. Tak samo jest z moim życiem. Jest to życie człowieka na emigracji. Życie to nie różni się od życia innych ludzi. Codziennie podejmuję zwyczajne zadania i obowiązki. Najpierw spotykam się z Bogiem. Rozmawiam z Nim, powierzam Mu na modlitwie tych wszystkich ludzi, których On powierzył mojej trosce. Wiem, że moi parafianie nie mają tyle czasu na modlitwę, co ja. Dlatego staram się za wszystkich modlić. Spotykam się z ludźmi, którzy chcą załatwić różne sprawy. W szpitalach odwiedzam chorych. Od stycznia do czerwca odwiedzam parafian z wizytą duszpasterską. Biegam po różnych firmach, by pozyskać sponsorów, bez których parafia nie mogłaby funkcjonować. Czasem nie mogę spać, bo nie wiem, czy będę miał za co utrzymać parafię w następnym miesiącu. Niemal codziennie uczestniczę w życiu ludzi. Czasem jestem świadkiem cudownych sytuacji. Innym razem muszę stawić czoła ludzkim dramatom. Staram się być

przekazicielem Bożych prawd, głosicielem Bożego Słowa, sługą Słowa. Czasem pomagam komuś wyjść z dołka i otrzeć łzę. Innym razem sam potrzebuję kogoś, kto poda mi rękę i otrze łzę spływającą z moich oczu. Normalne życie wierzącego człowieka.

Nie oczekuję od życia zbyt wiele. Cieszę się najbardziej z ludzi, którzy powrócili do Kościoła, na nowo odkryli swoją wiarę. To dla mnie największa radość i powód do satysfakcji

Skąd ksiądz czerpie siłę i motywację? Przede wszystkim z wiary. Wiarą kieruję się w podejmowaniu codziennych decyzji i wyborów. Z wiary płynie też nadzieja, która pomaga mi optymistycznie patrzeć na świat, dostrzegać w nim więcej dobra niż zła, więcej światła niż ciemności. Wiara sprawia, że moje życie ma sens. Oczywiście mówimy o wierze w Boga. Czerpię też siłę z wiary innych ludzi, a więc ze wspólnoty Kościoła. Kiedyś, nawet jeszcze w początkowych latach seminarium, Bóg był dla mnie żandarmem, który stoi na straży moralności za złe karze, za dobro czasem nagradza. Strasznie bałem się Mu zaufać, powierzyć Mu swoje życie. Taka wizja Boga na szczęście ewoluowała na skutek pogłębiania relacji z Nim, poprzez modlitwę i poznawanie Go w Jego Słowie oraz na skutek życiowych doświadczeń, które odczytuję przez pryzmat wiary. Dzisiaj Bóg dla mnie jest zatroskanym ojcem, niezawodnym przyjacielem, życiem, sensem mojego istnienia, dawcą wszelkiego dobra. Wiem, że to, co mam, w dużej mierze pochodzi od Niego, a to co osiągnąłem, osiągnąłem dzięki współpracy z Nim. Bóg jest dla mnie źródłem siły i motywacji. Czym jest dla księdza posługa kapłańska? Jest drogą mojego życia, moim powołaniem, pasją, szlakiem do nieba, niezwykłą przygodą. Cieszę się z małych rzeczy. Nie oczekuję od życia zbyt wiele. Cieszę się najbardziej z ludzi, którzy powrócili do Kościoła, na nowo odkryli swoją wiarę. To dla mnie największa radość i powód do satysfakcji. Kapłaństwo jest piękne, chociaż cholernie trudne. Kapłaństwo nie jest dla mięczaków. Żeby być dobrym księdzem, trzeba być najpierw dobrym człowiekiem i dzielnym mężczyzną. Nie można się bać ryzyka. Trzeba mieć w sobie wewnętrzną siłę, która jednak nie pochodzi ode mnie, z zadufania w sobie, ale z Boga, który jest źródłem tej siły. Czym ksiądz interesuje się „prywatnie”, jakie ma hobby?

Nº 732 | Cooltura

732-MAKIETA 2 30-53 CC.indd 41

| 41

26/03/2018 17:44:49

Bardzo lubię podróżować. „Ty znowu gdzieś jedziesz”, „Ciągle w drodze”, „Mógłbyś zostać kapelanem lotnisk” – to czasem żartobliwe, innym razem ironiczne, sporadycznie złośliwe uwagi moich znajomych, którzy czują to ukłucie pod mostkiem, kiedy oglądają zdjęcia na moim facebookowym profilu (śmiech). W codziennej rutynie zdobywamy co najwyżej kilka nowych doświadczeń tygodniowo. Na wyjeździe natomiast nawet kilka każdego dnia. To dlatego podróże kształcą, poszerzają horyzonty, życiowe doświadczenie, pozwalają poznawać ciekawych ludzi i budować nowe relacje. Lubimy podróże, bo dają nam wrażenie, że znów coś zaczynamy. Podróże nas odmieniają. Nie zgadzam się z Seneką, który twierdził, że podróże nie są w stanie nas odmienić, bo w każdą drogę zabieramy siebie samych. Wszystko zależy od tego z kim, gdzie i jak podróżujemy. Dlatego ja nie lubię podróżować sam. Przede wszystkim jednak – tak, jak już wcześniej wspomniałem – to, co robię jest dla mnie moim hobby i moją pasją. Interesuję się tym, czym żyję: Bogiem i Jego Kościołem. Chciałbym zacytować tutaj mojego ulubionego teologa – kard. Henriego de Lubaca i książkę jego autorstwa, zatytułowaną „Medytacje o Kościele”: „Kościół! Kiedy go szukam i chcę zrozumieć – gdzie mogę go znaleźć? Jakimi barwami mogę odmalować jego obraz? Czy nie są to barwy, które kłócą się ze sobą? Mówi się, że jest on święty, a ja widzę, że jest pełen grzeszników. Mówi się, że jego misją jest oderwanie człowieka od trosk doczesnych i przypominanie o powołaniu do wieczności. A ja widzę, że jest on nieustannie zajęty sprawami tego świata i tego czasu. Zapewnia się, że jest on powszechny, otwarty niczym mądrość i miłość Boga. A ja stwierdzam, że jego członkowie bojaźliwie chowają się w zamkniętych kręgach”. Taki właśnie jest Kościół – bosko-ludzki, święty i grzeszny, nieomylny i omylny. Jest w nim miejsce dla każdego. W Kościele przemieniamy się z grzeszników w ludzi świętych. Aby być chrześcijaninem

– napisał kiedyś J. Ratzinger – należy uznać za niemożliwą samowystarczalność oraz przyjąć własną niemoc. Wierzę w Kościół. Kocham Kościół, dlatego zostałem księdzem. Zmieniając nieco temat – Wielka Brytania futbolem stoi. Ma ksiądz jakiś ulubiony klub? Proszę wybaczyć, ale skoro jestem proboszczem parafii na South Kensington, nie mogę kibicować innej drużynie, jak tylko Chelsea (śmiech). Zatem jeszcze co do piłki nożnej – jak daleko może zajść Polska w mistrzostwach świata? Cieszę się, że w ogóle na mistrzostwach świata zagramy. Dla mnie to dużo. Myślę, że przy odrobinie szczęścia, mamy szansę zagrać w ćwierćfinale. Rozumiem jednak tych, którzy nie są takimi optymistami, jak ja. Jakie są księdza ulubione miejsca w Londynie, w UK i ogólnie na świecie? Jak wspomniałem na samym początku, moim ulubionym miejscem na świecie jest Miłosław – niewielkie miasto w Wielkopolsce, moja pierwsza parafia, w której zostawiłem dużą część siebie. Ogromną część mojego serca zajmuje także Łobez – miejscowość na Pomorzu Zachodnim, z któ-

rej pochodzę. Poza tym zwiedziłem już trochę świata i wiele jest miejsc wyjątkowych, niemal cudownych. Bardzo lubię Rzym i Italię w ogóle. W Londynie to Notting Hill, Holland Park i St. Katharine Docks. Ostatnio przeczytana książka? Książki, bo równolegle czytałem dwie. „Najlepszy. Gdy słabość staje się siłą” – historia Jerzego Górskiego opisana przez Łukasza Grassa oraz „Otwieranie drzwi. Rozmowy o Kościele i świecie” – wywiad z papieżem Franciszkiem, który przeprowadził Dominique Wolton. Ulubiony film? „Kto nigdy nie żył” (reż. Andrzej Seweryn, Polska 2006). Proszę dokończyć zdanie: W wolnej chwili przeważnie… W wolnej chwili przeważni staram się nadrobić zaległości w pracy, by mieć kiedyś wolną chwilę. Gdzie można księdza spotkać na co dzień? Zapraszam do naszej parafii. Polska parafia pw. św. Wojciecha na South Kensington w Londynie jest wspólnotą ludzi wierzących, wątpiących i poszukujących. To wspólnota Kościoła, ale też „dziedziniec pogan”. Zapraszamy na msze św. w niedziele i święta o godzinie 12.45 i 18.30. —

| Cooltura | Nº 732

732-MAKIETA 2 30-53 CC.indd 42

26/03/2018 17:44:50

Nยบ 732 | Cooltura

732-MAKIETA 2 30-53 CC.indd 43

| 43

26/03/2018 17:44:51

#P OLK A10 0

Mam szczęście, że mam pasję Z okazji setnej rocznicy uzyskania przez kobiety praw wyborczych, zarówno w Polsce jak i w Wielkiej Brytanii, ambasada Rzeczpospolitej Polskiej w Londynie, pragnąc uhonorować wyjątkowe Polki, które na co dzień inspirują polską społeczność na Wyspach Brytyjskich, ogłosiła plebiscyt #Polka100. 44

Fot. Jadwiga Bronte

Dziś przedstawiamy kolejną z wyróżnionych pań plebiscytu #Polka100. Z JOLANTĄ KUTEREBĄ, dyrektor artystyczną folkowej grupy tanecznej Karolinka, rozmawiał Dariusz A. Zeller. Na wstępie proszę przyjąć moje gratulacje! Jakie to uczucie? Jest mi niezmiernie miło, że ktoś mnie nominował. Jestem oddana pracy społecznej w dziedzinie tańca przy zespole ludowym. Całe życie uporządkowałam w tym kierunku. Wydaje się, że przesadzam, ale mogę z serca powiedzieć, że oddaję się zupełnie w kierunku rozpowszechniania kultury polskiej przez taniec i śpiew – to, co młodzież kocha. Nigdy się tego nie robi za uznanie. Ale jakiekolwiek uznanie jest jednak miłe i ważne.

W Karolince jest pani dzięki swojej mamie, która wcześniej prowadziła zespół, niemal od zawsze. Chyba nie skłamię, stwierdzając, że zna pani Karolinkę jak nikt inny? Tak. Wszyscy, którzy mnie znają, wiedzą, że nazwisko Kutereba i nazwa Karolinka, łączą się jak krew w żyłach do bijącego serca. Moja mama, ś.p. Maura Kutereba założyła zespół w roku 1978 razem z Jurkiem Pockertem przy parafiii na Forest Hill w Londynie. Jak wyglądała pani droga w Karolince, począwszy od początków tanecznych w wieku 11 lat, a skończywszy na obecnej funkcji dyrektora artystycznego?

| Cooltura | Nº 732

732-MAKIETA 2 30-53 CC.indd 44

26/03/2018 17:44:52

Moi rodzice dołączyli się do parafii polnajczęściej coś z „europejskich tańców” wsuwaskiej przy Forest Hill jak się osiedlili w Londyłam studentom pod nos – walczyk, polka, polonie w 1959 roku. Ja się urodziłam w roku 1966. nez. Te lata też mile wspominam. Jak miałam 4/5 lat to już tańczyłam pokazowo Wcześniejszym marzeniem moim było z braćmi Markiem i Romkiem oraz koleżanką dołączyć się do zespołu „Śląsk”. Już jak miaRenią, na różnych imprezach i przyjęciach łam 18 lat to miałam to na myśli, jednak PolCzęsto wyjeżdżamy ska wtedy była pod rządem komunistycznym parafialnych. Jak miałam 11 lat to namawiado Polski na łam mamę, aby mnie przyjęła do nowego stwoi trudno było się dostać. Jak rząd się zmienił, to, festiwale. rzonego zespołu, bez nazwy jeszcze. Wreszchociaż przyjęli mnie do zespołu, życie inaczej Tam cie mnie wzięła ze sobą, chociaż byłam mała się ułożyło dla mnie. Nie tańczyłam w zespole najlepiej się i młoda – nie była pewna, czy ktoś będzie chciał i zostałam w Wielkiej Brytanii. Długa historia... bawimy ze mną tańczyć, bo to był młodzieżowy zespół. W zespole Karolinka prowadziłam zajęcia i czujemy się dla początkujących jak miałam 20 lat. ZaczęJednak coś wykombinowała i zaczęłam tańakceptowani łam tworzyć układy (najukochańsze to tańce czyć z chłopcami, którzy po prostu mieli trochę i ważni cierpliwości i dojrzałości. ludowe – mazur, kujawiak z oberkiem). Prajakoś, bo Śpiewałam solówki – „Po Borem”, „Ej przecowałam przy zespole zupełnie oddana tańcu wspieramy lecial ptaszek” i inne z repertuaru Śląska lub i pracy choreograficznej. Przejęłam zespół po polskie Mazowsza. Tańczyłam, tańczyłam. mamie po 20-leciu zespołu i mój pierwszy tradycje Jak miałam 17 lat to pojechałam na kurs jubileuszowy koncert do zorganizowania był instruktorski do Lublina przy UMCS. Moja w 25-lecie. Wtedy już urodziłam pierwsze dziemama już kończyła dyplom, więc zachęcała cko i byłam mężatką. Mój mąż, Patrick Tucker grupę z Karolinki, aby zaczęła się szkolić. Każ(Anglik) tańczył w zespole przez jakiś czas też. dego roku w lipcu więc jechaliśmy do Lublina. Rozumie moje oddanie zespołowi. Wszystkie Mogę powiedzieć z pewnością, że były to jedne moje dzieci tańczą, a mam ich troje. z najlepszych lat, które przeżyłam w życiu, w otoczeniu ludzi z umiłowaniem do tańca, Czym zajmuje się dyrektor artystyczna śpiewu, polskiego folkloru i polskości. Przez w Karolince? następne około 10 lat jeździłam albo na kursy Prowadzę zajęcia i koordynuję zajęcia tańca albo na festiwale tańca do Rzeszowa, dla wszystkich grup. Mamy 5 grup – maluchy, gdzie co 3 lata, zespoły polonijne z całego świata średnia I, średnia II, Improvers’ group i zespół przedstawiają swoje dzieła. dorosły reprezentacyjny. Nie mogę być nauczyW tym czasie w Wielkiej Brytanii cielem każdej z grup, chociaż kiedyś dużo więposzłam w kierunku tańca na studia – BA cej prowadziłam. Teraz mamy załogę instruk(Hons) Dance, wtedy PGCE (secontorów, którzy prowadzą zajęcia. dary) Dance i wreszcie MA Dance Są to młodzi ludzie po kursie albo education and training. Zostałam w Lublinie albo teraz w Rzeszonauczycielem tańca i pracowałam wie, bo w Rzeszowie też jest kurs w szkołach w Londynie. Wyjechadla instruktorów. Wszyscy tańłam też do Polski do Zakopanego czą w zespole dorosłym, wszyi tam pracowałam przez rok jako scy mają umiłowanie do polskiego nauczyciel języka angielskiego, ale folkloru, tańca, śpiewu, kultury, także w szkole tańca. tradycji. Niesamowici ludzie, bez Najdłuższe lata swojej kariery których pomocy Karolinka by się Kampania #Polka100 przepracowałam w szkołach teanie rozwijała. Kampania #Polka100 została zorganizowana tralnych w Londynie – Webber Ja organizuję, dzwonię do przez polską ambasadę w Londynie Douglas, Central School of Speludzi, piszę maile, networkuję w ramach setnej rocznicy uzyskania przez ech and Drama, Guildhall, Guil(!), organizuję wyjazdy na festikobiety praw wyborczych i odzyskania polskiej ford School of Acting, Mountview wale tu na obczyźnie i za graniepodległości. Profile kandydatek zostały i innych, gdzie prowadziłam zajęcia nicą. Często wyjeżdżamy do Polprzygotowane przez fotoreporterkę Jadwigę tańca towarzyskiego dla aktorów ski na festiwale. Tam najlepiej Bronte i dziennikarza Jakuba Krupę. Sylwetki 18 (undergraduate i postgraduate). Był się bawimy i czujemy się akceplaureatek można znaleźć na stronie ambasady to „social dance”/ ”historical dance” towani i ważni jakoś, bo wspiewww.londyn.msz.gov.pl – bo przez te lata nauczyłam się ramy polskie tradycje. wiele i dzieliłam się wiedzą różMam też grupę ludzi, któnych form tańca – lindy hop, chca rzy zajmują się stroną FB, organicha, tango, a także jazz dance. Ale zacją imprez, występów itp. Jest

Nº 732 | Cooltura

732-MAKIETA 2 30-53 CC.indd 45

| 45

26/03/2018 17:44:52

to ogrom pracy – i powiem jeszcze, że to robimy bezpłatnie, w roli wolontariusza. Członkowie płacą składki, ale te pieniążki ledwie pokrywają koszty strojów i nagrania muzyczne. Staramy się autentycznie przedstawiać. To znaczy, że stroje reprodukowane i nagrania muzyczne muszą być na poziomie i stworzone przez znawców. Jest to bardzo ważne dla mnie. Staram się podchodzić to tej pracy profesjonalnie. A czy nauczyciel tańca i choreograf z wykształcenia by zrobił inaczej? Mam szczęście, że uwielbiam tę pracę i gdybym mogła, to bym robiła to zawodowo. Kiedyś nawet myślałam o stworzeniu zawodowego zespołu ludowego/folkowego tu w Wielkiej Brytanii (coś w porównaniu do Riverdance) – ale finanse są potrzebne i poparcie zewnętrznych firm/organizacji. Mamy wielu utalentowanych tancerzy w Wielkiej Brytanii, którzy tańczą lata od małego. Nietrudno by było coś takiego stworzyć i publiczności pokazać nasz folklor. A ile czasu poświęcam? Ile energii? Wszystko, co we mnie się znajduje i każda minuta, której nie przesypiam lub nie przepracuję w szkole. Duuuużo czasu. Mam fisia, jak się mówi….!!! (śmiech) Czym jest dla pani taniec sam w sobie? Człowiek, który jest zainteresowany formą sztuki i formą ekspresji/ wyrażenia się, często wybiera jedną drogę i się oddaje tej drodze. Taniec dla mnie to znaczy wolność/uwolnienie swoich myśli i emocji. Kiedy tworzę układy taneczne, mocne wrażenie ma na mnie muzyka – „it speaks to me” – i właśnie z tego wyłoni się choreografia, a zwłaszcza interesują mnie tańce narodowe tzn. mazur, kujawiak z oberkiem, polonez – mniej już krakowiak, ale chodzi o to, że te tańce coś w sobie mają, że czuję się pod wrażeniem i pełna emocji. Nie mogę tego wytłumaczyć, ale wiem, że mogę oglądać ten sam taniec wiele razy do tej samej muzyki i wciąż czuję nacisk na emocje. Lubię jeszcze tańczyć, chociaż już mniej to robię, bo zajmuję się częściej tworzeniem tańców. Bardzo lubię

z kimś tańczyć zwariowanie, na zabawie. Taniec łączy ludzi, jak się tańczy społecznie. Taniec cieszy. Jest to wysiłek fizyczny, który cieszy. Jest to terapia – można uciec od zwykłego życia i monotonnej pracy. Można się zakochać. Jest to oddech i sposób oddalenia się na chwilę czasu. Osobiście, taniec mnie przenosi w inny świat, jakiś nieznany. Urodziła się pani w Wielkiej Brytanii, jednak przez całe swoje życie krzewi polskość, polskie tradycje i zwyczaje. Dlaczego? Czuję bardzo silną więź ze wszystkim, co oznacza Polskę – język, tradycję, folklor. Moi rodzice mówili po polsku w domu. Jak miałam 15 lat to się buntowałam strasznie, aż mama zdecydowała mnie wysłać do Polski. Sama pojechałam do znajomych i tam zaczęłam dopiero mówić po polsku niezależnie od rodziców. Jestem wnuczką żołnierza, który się znalazł pod Monte Cassino podczas II wojny światowej. Jestem córką sieroty, który przeżył tamte lata i stracił prawie że całą swoją rodzinę. Czuję trochę, że jestem odrodzona z tamtych czasów i strasznie to ciągnie za serce. Może to trochę romantyczne spojrzenie, może dziecinne lub kobiece. Wiem, że długo nie mogę się zastanawiać nad tamtymi latami, bo przepełniają moje serce.

Lubię bardzo z Polakami rozmawiać i poprawiać swoją polszczyznę. Gdybym mogła, to bym chciała w Polsce, w Krakowie mieszkać i prowadzić zespół taneczny. Chciałabym spędzić więcej czasu w Polsce. Tak planuję swoje późniejsze lata. Jakie są pani ulubione miejsca na świcie, w UK i samym Londynie? Uwielbiam Londyn. Nigdy bym się gdzie indziej nie przeprowadziła – chociaż, może do Krakowa (śmiech). Wielka Brytania to kraj różnych możliwości. Londyn to kosmopolityczne centrum. Na ogół jest to tolerancyjne miasto, gdzie można się otworzyć. Prawda, że są problemy społeczne i polityczne, ale na ogół… Centrum Londynu mi się podoba, bo dużo się wciąż dzieje. Lubię bardzo się spotykać z przyjaciółmi. Peryferie mogą być zieloniste i piękne. Ja właśnie mieszkam w takiej dzielnicy, w Chislehurst. Kocham Kraków. Jeżdżę tam kiedy tylko uda mi się na kilka dni lub na wakacje z rodziną lub na kursy. Podróżowałam po Europie. Byłam w Nowym Yorku. Jak pójdę na emeryturę, to mam zamiar zwiedzić inne kraje. —

Pe łna we rsj a wy wia du na po rta lu co olt ura 24 .co .uk

| Cooltura | Nº 732

732-MAKIETA 2 30-53 CC.indd 46

26/03/2018 17:44:53

GALICJA POLECA

Barszcz biały à la Galicja

Szef kuchni restauracji Galicja proponuje na świąteczny polski stół tradycyjny barszcz biały według własnego przepisu. ZAKWAS NA BARSZCZ BIAŁY Jedną szklankę mąki pszennej zalać 1 litrem ciepłej wody. Dorzucić po kawałku skórki z chleba razowego, 2 ząbki czosnku, liść laurowy i 5 ziarenek ziela angielskiego. Całość przelać do słoja, przykryć i zostawić w ciepłym i ciemnym miejscu. Po 3-4 dniach zakwas będzie gotowy do użycia. Jeśli chcesz przyspieszyć fermentację można dodać łyżkę soku z kiszonych ogórków. Składniki na 10 porcji  600 g mięsa wieprzowego żeberko/łopatka  włoszczyzna  1 duża cebula  200 g boczku wędzonego  0,6 kg białej kiełbasy surowej  2 ząbki czosnku  1 łyżka tartego chrzanu  200 g gęstej kwaśnej śmietany 18%  sól, pieprz, majeranek

PRZYGOTOWANIE Do dużego garnka włożyć opłukane i pokrojone na kawałki mięso, wlać 3 litry zimnej wody, posolić i gotować pod przykryciem przez ok. pół godziny. Następnie dodać obrane i opłukane warzywa z włoszczyzny, nieobraną, ale opłukaną cebulę, wędzonkę, suszone borowiki, pieprz, liście laurowe oraz ziele angielskie. Po zagotowaniu odszumować, zmniejszyć ogień, przykryć i gotować przez ok. 1 godzinę. Dodać opłukaną kiełbasę i gotować na małym ogniu przez ok. 20 minut. Dodać rozgniecione końcem noża ząbki czosnku oraz chrzan. Odstawić na 15 minut, następnie przecedzić przez sitko do czystego garnka. Dodać zakwas na biały barszcz, jeśli go używamy i zagotować. Gotować przez ok. 2 minut co chwilę mieszając. Do wywaru dodać majeranek, pokrojoną na plasterki kiełbasę (jeśli kiełbasa była w naturalnej otoczce, nie

trzeba jej zdejmować). Dodać ugotowane grzyby oraz jeśli chcemy pokrojoną na kawałeczki wędzonkę i kawałki mięsa wieprzowego. Zupę doprawić świeżo zmielonym pieprzem i zaprawić śmietaną. Żeby śmietana nie zwarzyła się wymieszać ją z 4 łyżkami zimnej wody, a następnie z dodawaną stopniowo, po łyżce zupą (dodać ok. łyżki wazowej zupy), dopiero wówczas można dodać zaprawioną śmietanę do garnka z zupą. Podgrzać na minimalnym ogniu i podawać z ugotowanym jajkiem, chlebem na zakwasie. —

Restauracja Galicja 154 Uxbridge Rd Londyn W13 8SB Rezerwacje tel. 020 8840 1840

Nº 732 | Cooltura

732-MAKIETA 2 30-53 CC.indd 47

| 47

26/03/2018 17:44:58

ZDROW IE Beata Wdowczyk – terapeutka żywieniowa

Zdrowie na wielkanocnym stole Trzy niezbędniki na polskim, wielkanocnym stole to jajka, chrzan i rzeżucha. Oczywiście mamy więcej przysmaków, ale te trzy wyjątkowo pozytywnie wpływają na zdrowie. Jajka

To jeden z najbardziej odżywczych produktów. Zawierają wszystkie niezbędne do życia aminokwasy, w dobrze przyswajalnej postaci.

Są niskokaloryczne, za to mają aż 7,8 gramów białka i 5 gramów zdrowych tłuszczy. Jajka zawierają duże ilości witaminy D, witaminy E, sporo wapnia i cynku. Badania donoszą, że obecność i proporcje tłuszczów zawartych w jajkach do cholesterolu, pozwalają na regulację pracy wątroby i utrzymanie prawidłowego poziomu cholesterolu we krwi. W jednym z badań udowodniono, że spożywanie 2 jaj dziennie przez 6 tygodni, spowodowało wzrost dobrego cholesterolu (HDL) o 10%! Warto jednak pamiętać, że każdy powinien obserwować swój organizm i co kilka miesięcy sprawdzać poziom cholesterolu.

Rzeżucha

W medycynie ludowej rzeżuchę nazywano zdrowiem ciała. Była lekiem na pasożyty jelit i owrzodzenia skóry. Dezynfekuje jamę ustną i przewód pokarmowy, działa również moczopędnie, dlatego jej spożywanie wskazane jest w chorobach nerek. Jeśli zjemy jej za dużo, może natomiast spowodować stan zapalny pęcherza.

Rzeżucha zawiera sporo witaminy C, jest źródłem witamin: A, B, PP

i K. Bogata jest w sole mineralne oraz pierwiastki, takie jak żelazo i magnez. Spożywanie rzeżuchy zaleca się osobom chorującym na osteoporozę, szczególnie tym, które nie tolerują mleka i jego przetworów, gdyż zawiera spore ilości wapnia. Osoby z niedoczynnością tarczycy skorzystają z dużej zawartości jodu, natomiast cukrzykom pomoże zawarty w niej chrom, który wspomaga prawidłową pracę trzustki i obniża poziom cukru we krwi.

Chrzan

więcej wartości odżywczych i jego działanie jest silniejsze. Chrzan pobudza wydzielanie soków trawiennych, ułatwia przyswajanie pokarmów i poprawia przemianę materii, dlatego zapobiega dolegliwościom trawiennym po zjedzeniu tłustych i ciężkostrawnych potraw. Z chrzanu powinny zrezygnować osoby, które cierpią na wrzody żołądka, zgagę, schorzenia wątroby czy niewydolność nerek. Pozostałe osoby powinny pamiętać, ze dziennie można zjeść maksymalnie 4 łyżeczki tartego chrzanu. Większe ilości mogą doprowadzić do podrażnienia nerek, błony śluzowej żołądka i jelit. —

Znajduje zastosowanie nie tylko w kuchni. W medycynie ludowej stosowano go na katar, chore zatoki, trawienie, bóle głowy, kręgosłupa i reumatyczne.

Chrzan należy do tej samej rodziny warzyw co kapusta, brukselka, kalafior, brokuły, rzodkiewka, brukiew, które wykazują działanie przeciwnowotworowe. Wykazano, że produkty bogate w izotiocyjaniany sprzyjają ograniczeniu występowania raka pęcherza, a także wykazują hamujące działanie na komórki raka płuc i przełyku. Z badań wynika, że chrzan znacząco zmniejsza ryzyko zachorowania także na raka żołądka. Pamiętajmy, że świeży chrzan ma

Więcej w „Zdrowym radiu” w soboty o godz. 10:00 w radiu PRL i na stronie www.nutriheaven.co.uk - blog.

| Cooltura | Nº 732

732-MAKIETA 2 30-53 CC.indd 48

26/03/2018 17:45:08

Nยบ 732 | Cooltura

732-MAKIETA 2 30-53 CC.indd 49

| 49

26/03/2018 17:45:09

W Y DA R Z E NIE Red. Dariusz A. Zeller, Źródło: msz.gov.pl

Inauguracja wystawy w Blechley Park

Dr Marek Grajek, specjalista z zakresu kryptologii i książę Edward, Duke of Kent. Fot. Ambasada RP w Londynie

W piątek, 23 marca w muzeum Bletchley Park została zainaugurowana nowa część wystawy stałej pt. „The bombe breakthrough”, poświęcona historii złamania szyfru niemieckiej maszyny Enigma i rozwoju maszyn ułatwiających dekryptaż, tzw. bomb kryptologicznych, które umożliwiły odczytywanie niemieckich szyfrogramów na masową skalę.

Dzięki staraniom ambasady RP w Londynie, wśród eksponatów prezentowanych na wystawie jest także replika tzw. bomby Rejewskiego, urządzenia zaprojektowanego w 1938 roku przez polskiego kryptologa Mariana Rejewskiego, które stało się punktem wyjścia dla późniejszego projektu bomby Turinga oraz całej linii urządzeń o tym samym przeznaczeniu, konstruowanych w trakcie II wojny światowej przez aliantów. Na wystawie znalazły się również informacje dotyczące znaczącego wkładu w prace nad złamaniem szyfru Enigmy, jaki wniosło polskie Biuro Szyfrów i zespół wybitnych kryptologów, w skład którego weszli obok Mariana Rejewskiego także Jerzy Różycki i Henryk Zygalski. Ambasada RP w Londynie sfinan-

sowała przygotowanie repliki bomby Rejewskiego przez wiodącą na rynku muzealnym firmę projektową New Amsterdam z Krakowa, która ma na swoim koncie takie realizacje jak m.in projekty wystawy Muzeum II wojny światowej w Gdańsku oraz obecnie realizowany w Poznaniu projekt Centrum Szyfrów Enigma. Zespół projektowy wsparł merytorycznie autor wielu publikacji na temat historii Enigmy, dr Marek Grajek. – Jesteśmy dumni, że po wielu miesiącach starań ambasady, możemy zaprezentować replikę bomby Rejewskiego w Bletchley Park, na nowej wystawie poświęconej historii złamania kodu Enigmy. Cieszę się, że muzeum zdecydowało się włączyć w sposób widoczny do tej narracji historycznej zasługi Polaków, wskazując na doko-

nania polskiej szkoły matematycznej i wkład polskich kryptologów w prace Alana Turinga. Mam nadzieję, że ekspozycja przyczyni się do popularyzacji w Wielkiej Brytanii wiedzy na temat wybitnych dokonań Polaków w tym zakresie – powiedział ambasador Arkady Rzegocki. Na uroczystości obecni byli: książę Edward, Duke of Kent, bratanek Alana Turinga, sir John Dermot Turing, który przygotowuje obecnie książkę na temat m.in. dokonań polskich kryptologów, dr Marek Grajek oraz projektanci New Amsterdam. Wystawa jest otwarta dla publiczności od 24 marca br. w nowo odrestaurowanym pawilonie 11A. Adres: The Mansion, Bletchley Park, Sherwood Drive, Bletchley, Milton Keynes, MK3 6DS. —

| Cooltura | Nº 732

732-MAKIETA 2 30-53 CC.indd 50

26/03/2018 17:45:11

TEKST SPONSOROWANY

Etapy rozwoju mowy dzieci dwujęzycznych

Fakt, że dziecko jest wielojęzyczne nie ma żadnego negatywnego znaczenia na rozwój jego mowy, nie jest powodem do opóźnienia rozwoju mowy wbrew krążącym na ten temat pogłoskom. Etapy rozwoju mowy dzieci wielojęzycznych są takie same jak w przypadku jednojęzycznej pociechy. Rozróżniamy: 1. Okres melodii (od urodzenia do 1 roku) – jest to zwykle gaworzenie; 2. Okres wyrazu (od 1-2 r.ż.) – dziecko zaczyna wiele rozumieć, pojawia się wiele słów wypowiadanych ze zrozumieniem (w jednym lub dwóch

językach); 3. Okres zdania (od 2-3 r.ż.) – początkowo pojawiają się zdania proste złożone z dwóch wyrazów aż po zdania złożone. W tym czasie dziecko potrafi swobodnie porozumieć się z otoczeniem w przynajmniej jednym języku. 4. Okres swoistej mowy dziecięcej (3-7 r.ż.) – jest to czas doskonalenia wymowy, poszerzania słownictwa i z coraz lepszą realizacją poszczególnych głosek. Pamiętajmy, że małe dziecko nie musi prawidłowo realizować wszystkich polskich głosek. Przyjdzie jeszcze na to czas. Więcej na ten temat za tydzień. —

Małgorzata Zalewska logopeda poradni My Child Therapy Centre 07908120955 info@mychildtherapycentre.co.uk mychildtherapycentre.co.uk

Nº 732 | Cooltura

732-MAKIETA 2 30-53 CC.indd 51

| 51

26/03/2018 17:45:12

A K T Y W N Y W E E KE ND Zdjęcia: Marcin Urban

Silni – Smukli – Szybcy

Wraz ze mną zachęcać i motywować was do wspólnych ćwiczeń będzie dwóch supermenów z Radia PRL, Artur Kieruzal i Jacek Trynkiewicz. Jeśli marzycie o tym, żeby być w formie i wyglądać super na wiosnę i lato, to ten zestaw ćwiczeń jest właśnie dla was. Pracuje całe ciało, dzięki czemu efekty będę widoczne już po krótkim czasie systematycznych ćwi-

czeń. Ten zestaw jest dla każdego, kto chce wrócić do formy, zrzucić zbędne kilogramy i poprawić kondycję. Zawsze pamiętajcie , żeby każdy trening rozpoczynać rozgrzewką, a kończyć dokładnym rozciąganiem oraz o poprawnej technice wykonywania ćwiczeń. Poniższy trening powinniście wykonywać 3-4 razy w tygodniu. —

BIEG W MIEJSCU Pozycja wyjściowa:

Jak ćwiczyć:

Stań w rozkroku na szerokość bioder, stopy ustaw równolegle.

Biegnij w miejscu możliwie jak najszybciej.

Karolina Sobala

karolinkasobala Karolina Sobala – instruktorka fitness Wiek: 34 Absolwentka Akademii Pedagogicznej w Krakowie. Z wyksztacenia nauczycielka wychowania fizycznego oraz instruktorka fitness.

| Cooltura | Nº 732

732-MAKIETA 2 30-53 CC.indd 52

2018-03-25 23:00:38

DYNAMICZNE PRZYSIADY Pozycja wyjściowa:

Jak ćwiczyć:

Stań ze złączonymi stopami, łokcie zgięte i ustawione szeroko, czubki palców dłoni stykają się przy klatce piersiowej, brzuch wciągnięty, plecy proste.

Podskocz i miękko wyląduj w rozkroku. Od razu ugnij kolana, pochyl prosty tułów do przodu i dotknij prawą dłonią do podłogi między stopami, prostując lewą rękę w tył. Wróć do pozycji wyjściowej, wykonując podskok i lądując ze złączonymi nogami. Powtarzaj, dotykając podłogi raz prawą, raz lewą ręką.

WSPINACZKA Z WYRZUTEM NÓG Pozycja wyjściowa:

Jak ćwiczyć:

Ustaw ręce na ziemi (tuż pod barkami) i wyrzuć nogi w tył do pozycji „deski”, napinając mocno mięśnie brzucha i stabilizując postawę ciała.

Przyciągnij kolejno lewe kolano do prawego łokcia, a prawe kolano do lewego. Dynamicznie wróć do pozycji wyjściowej (bez pełnego wyprostu ciała).

Nº 732 | Cooltura

732-MAKIETA 2 30-53 CC.indd 53

| 53

2018-03-25 23:01:13

| Cooltura | Nยบ 732

732-MAKIETA 3 54-68 CC.indd 54

26/03/2018 17:45:56

Nยบ 732

732-MAKIETA 3 54-68 CC.indd 55

| Cooltura | 55

26/03/2018 17:45:58

| Cooltura | Nยบ 732

732-MAKIETA 3 54-68 CC.indd 56

26/03/2018 17:45:58

Nยบ 732

732-MAKIETA 3 54-68 CC.indd 57

| Cooltura | 57

26/03/2018 17:45:59

1. ARCHITEKT

Rejestrowany w Anglii wykonuje projekty: lofts, extensions. Usługi: Planning Applications and Building Control mob.: 07708696377 stasch@stasch.co.uk

3. GOODSFROMPOLANDUK.COM

Zabawki interaktywne/edukacyjne, upominki, książki z Polski, po polsku. 07415243283 www.goodsfrompolanduk.com

hydrauliczna z 15 letnim doświadczeniem na angielskim rynku z własnymi vanami i narzędziami. Szukamy zleceń prywatnych jak i również nawiążemy współpracę z firmami. 07707717053

4. PRAWDOPODOBNIE NAJLEPSZY SERWIS KOMPUTEROWY W LONDYNIE

Laptopy naprawa, tablety, Apple, PC, GPS. Z nami oszczędzisz czas i pieniądze. Dojazd do klienta. Gwarantujemy najniższe ceny. Twój sprzęt będzie w dobrych rękach. Zadzwoń Teraz: 07885421494

5. ZATRUDNIĘ SUMIENNEGO POMOCNIKA BUDOWLANEGO

Praca w okolicach Wimbledon-Kingston. Proszę o kontakt na tel. 07469627215

6. POKÓJ NA HACKNEY Dla pracującej, spokojnej osoby. Mieszkanie w pełni wyposażone, po remoncie, pokój umeblowany. Wszystkie media wliczone w cenę najmu. Dwa tygodnie depozytu kontakt: Anna 077 37 54 25 52

7. AUTO GAZ MECHANIKA POJAZDOWA

8. ARCHITEKT Z UPRAWNIENIAMI

9. SERWIS KOMPUTEROWY

10. H-TECH SERWIS KOMPUTEROWY

11. POLSKA TELEWIZJA SATELITARNA

12. HYDRAULIK- NAPRAWA PIECÓW, BOILERÓW-24 H/ CERTYFIKATY

Kompleksowa -mechanika, -elektronika, kluczyki -Naprawa liczników -Serwis dpf -Instalacje gazowe LPG w samochodach dostawczych i osobowych Kontakt: 07773709612

Naprawa: laptop, tablet, konsola, telefon, Zmiana języka, wirusy, przegrzewanie się, wymiana ekranu / klawiatury, strony www, kamery CCTV, rok gwarancji. Laptop zastępczy dojazd do klienta tel. 07411123340

NC+ Zestawy na umowę i kartę Montaż anten Zapraszamy do punktu 49 Oldfields Circus UB54RR Northolt Sklep Northolt: 02082033162 Instalacje: 07779631401 www. polskatelewizja.co.uk 13. GREAT GLASS LIMITED

wieloletnia praktyka w UK, extensions, loft conversions, listed buildings consent, kontakt: 07903034463; szymon.dylewski@ gmail.com

Rozwiązywanie wszelkich problemów z Laptopami i PC. Odzyskiwanie Danych, Instalacje, Administracja, Zabezpieczanie Sieci. Dojazd do Klienta. Tel.: 07723012148, email: halskyt@yahoo.co.uk www.halskytech.co.uk

Instalacje grzewcze w systemie ratalnym. Wystawiam certyfikaty. Naprawiam wszystkie awarie związane z gazem wodą lub kanalizacją oraz automatyką, elektryką 07545707457 14. ANTENY SATELITARNE

Szklana architektura wewnętrzna oraz zewnętrzna. Realizujemy najbardziej odważne i nieszablonowe pomysły naszych klientów. Do współpracy zapraszamy zarówno firmy jak i indywidualnych klientów 0771 256 9682 www.greatglass.uk

Montaż, fachowe ustawienie sygnału, akcesoria, Telewizja na kartę, nc+, Polsat. 9 letnie doświadczenie. Niskie ceny. Mariusz Domaradzki. 07523486296, mariusz-cyfra@wp.pl

15. ODBIÓR ŚMIECI NA TERENIE LONDYNU i okolic. Zapewniamy

16. PRZEPROWADZKI I PRZEWOZY LOKALNE, międzymiastowe oraz do Polski, (cale

profesjonalny serwis zajmujący się wywozem śmieci zarówno budowlanych, ogrodowych, domowych oraz biurowych. Posiadamy wszystkie niezbędne licencje, wystawiamy faktury VAT. Kontakt: 07838213760

2. ELEKTRYK-HYDRAULIK-REMONTYBUDOWNICTWO Polska Firma elektryczno-

UK) oraz Polska - Anglia-Polska także przewozy wszelkich przesyłek (paczek, mebli, gabarytów, itp) Cotygodniowe wyjazdy do Polski. Sprawdź opinie FB MarioRemTrans 07722560744 mario. remtrans@gmail.com Zapraszamy 24/7

| Cooltura | Nº 732

732-MAKIETA 3 54-68 CC.indd 58

26/03/2018 17:46:00

17. TELEWIZJA SATELITARNA I NAZIEMNA

18. TANSPORT- PRZEPROWADZKI— LOTNISKA

Najszybsze i najlepsze rozwiązanie wszystkich twoich problemów. Ustawienia, montaż, polskie zestawy TNK Andrzej 07840650509 , 07423602647

wywóz śmieci Londyn i cała Anglia, duży van z windą, profesjonalna obsługa. Przewóz na lotniska, 1- 8 osób Piotr, 07749174695

19. POSZUKUJEMY STOLARZA

20. PRACA DLA SPRZEDAWCY

z doświadczeniem do produkcji okien i drzwi na Wembley HA0 Kontakt: Andrzej 07932606160

21. CMENTARZ (KWATERA)

załatwię i odpłatnie (taniej) odstąpię własnościową kwaterę w dobrym miejscu na cmentarzu South Ealing. Zainteresowani proszeni są o telefon poniedziałek -piątek 11.00 – 13.00 tel 0208 748 11 20 Bożena

Zam ieść ogło szen ie na coo ltura 24.co.u k

- branża budowlana (okna drzwi meble). Kontakt: 07958722342

Jak zamieścić ogłoszenie?

przez internet

www.cooltura24.co.uk PROMOCJA INTERNETOWA Zamieść ogłoszenie Premium online na www.cooltura24.co.uk. Twoje ogłoszenie pojawi się na portalu cooltura24.co.uk oraz zostanie wydrukowane w najbliższym wydaniu Cooltury*

1 tydzień ogłoszenia £12 2 tygodnie ogłoszenia £18 4 tygodnie ogłoszenia £30

* w tygodniku Cooltura zostanie wydrukowane maksymalnie do 25 słów danego ogłoszenia

cooltura24.co.uk ogłoszenia  wydarzenia  gospodarka brexit  transport  lifestyle

Ogłoszenie w gazecie zamieszczone telefonicznie 020 8846 3614

£ 25

Ramka do 25 słów + vat za tydzień

Nº 732

732-MAKIETA 3 54-68 CC.indd 59

| Cooltura | 59

26/03/2018 17:46:01

| Cooltura | Nยบ 732

732-MAKIETA 3 54-68 CC.indd 60

26/03/2018 17:46:02

Nยบ 732

732-MAKIETA 3 54-68 CC.indd 61

| Cooltura | 61

26/03/2018 17:46:03

| Cooltura | Nยบ 732

732-MAKIETA 3 54-68 CC.indd 62

26/03/2018 17:46:04

Nยบ 732

732-MAKIETA 3 54-68 CC.indd 63

| Cooltura | 63

26/03/2018 17:46:05

ROZRY WKA - Kochanie, nie jesteś zadowolona

- Szanowny Panie - mówi - zdecydowaliśmy

z prezentu? - Zapytał mąż swoją lubą.

się pana awansować, teraz będzie pan

- Niespecjalnie.

szefem filii w naszym mieście.

- No, ale wydałem na niego 700 złotych.

I tak mija kolejny tydzień takiej sobie pracy

- I tak mi się nie podoba.

- ale oto główny szef, czyli najważniejszy

- Kochanie, ale to naprawę wysokiej klasy

boss, wzywa młodego człowieka do siebie.

sprzęt.

- Postanowiłem cię awansować. Teraz

- Do licha, przecież to wędka. Wiesz, że nie

będziesz szefem naszej firmy na całą Polskę.

wędkuję.

Twoja pensja będzie dziesięciokrotnie

- To może chociaż mi się przyda.

większa niż dotychczas. Będziesz miał do

ADRES

Unit 8, Odeon Parade 480 London Road, Isleworth, TW7 4RL Tel: 020 8846 3615 www.cooltura24.co.uk, info@cooltura.co.uk REDAKCJA

MARCIN URBAN Redaktor naczelny DARIUSZ A. ZELLER Zastępca redaktora naczelnego JOANNA KARWECKA

dyspozycji służbowe auto, własny gabinet,

KORDIAN KLACZYŃSKI

- Czego nauczyłeś się dziś w szkole? - pyta

będziesz wyjeżdżać na wiele zagranicznych

RADOSŁAW ZAPAŁOWSKI

mama Jasia.

delegacji.

- Katechetka powiedziała nam, że iPhone to

- Dziękuję! - mówi ucieszony młody

dzieło szatana.

człowiek.

- Hmm, naprawdę? A dała na to jakiś

- I tylko tyle? - mówi boss. - Taka propozycja,

dowód?

a tu tylko „dziękuję”?

- Oczywiście! Jak się go poleje wodą

- Dziękuję, tato!



święconą, to przestaje działać! 

PIOTR GULBICKI BEATA TOMCZYK

 Jeśli będziesz przykładnie pracował osiem

Przychodzi nauczyciel do lekarza:

godzin dziennie, może ci się kiedyś uda

- Panie doktorze, co mi dolega? Wchodzę

zostać kierownikiem i pracować dwanaście.

do klasy, zaczynam sprawdzać obecność



i zasypiam.

Tata Jasia poszedł do szkoły Jasia poważnie

- Myślę - odpowiada lekarz - że to od liczenia

porozmawiać z jego nauczycielem.

baranów...

Tata Jasia: 

- Mój syn dostał jedynkę z angielskiego!

Wywiad z najskuteczniejszym

Nauczyciel:

domokrążnym sprzedawcą systemów

- I co w tym dziwnego?

antywłamaniowych:

- Przecież mój syn nie zasługuje na takie

- Na czym polega sekret pańskiego sukcesu?

oceny!

- Nic wielkiego, jak nie zastaję nikogo

- Tak, nie zasługuje, ale niższych ocen nie

w domu, zostawiam ulotkę na stole

ma.

w kuchni.

 

- Dlaczego jeszcze nie wyszłaś za mąż, nikt

Żona pokazuje mężowi magazyn mody

cię nie prosił?

z najnowszymi modelami zimowymi

- Prosili i to nie raz!

i mówi:

- A kto?

- Chciałabym mieć takie futro?

- Mama z tatą.

Mąż:

OFICJALNA STRONA INTERNETOWA TYGODNIKA COOLTURA MARKETING I REKLAMA

marketing@cooltura.co.uk DYREKTOR MARKETINGU I REKLAMY

KRZYSZTOF CHOWANIEC kc@cooltura.co.uk, wew. 244 WICEDYREKTOR MARKETINGU I REKLAMY

JOANNA ROŻEK joanna@cooltura.co.uk, wew. 246 EWA SUŁKOWSKA-LEŚNIARA ewa@cooltura.co.uk wew. 245 EWA MROCZEK e.mroczek@cooltura.co.uk, wew. 250 MAŁGORZATA SAS m.sas@cooltura.co.uk, wew. 263 AGNIESZKA GĄSIEWSKA a.gasiewska@cooltura.co.uk, wew. 229 MAGDALENA RUF m.ruf@cooltura.co.uk, wew. 250 KSIĘGOWOŚĆ

RADOSŁAW STASZEWSKI KLAUDIA SENYK



- To jedz Whiskas!

KOREKTA I REDAGOWANIE TEKSTÓW

Spotyka pająk pająka.

DYSTRYBUCJA

MARLENA SIEJKA VEL DOMAŃSKA 020 88 46 3612, distribution@cooltura.co.uk

- Cześć, co robisz?

WYDAWCA

Młody, niedoświadczony człowiek dostał

- Gram w motylki

Sara-Int Ltd. ISSN 1743-8489

pracę w pewnej wielkiej, bardzo znanej

- Skąd masz?

firmie. Pracował przez tydzień, radził sobie

- A, ściągnąłem sobie z sieci.



Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń. Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych i zastrzega sobie prawo do skracania i przeredagowania tekstów. Publikowanie zamieszczonych tekstów i zdjęć bez zgody redakcji jest niezgodne z prawem.

średnio, a tu nagle wzywa go dyrektor biura:

Cooltura is regulated by IMPRESS: The Independent Monitor for the press CIC For complaints scheme see:

- Szanowny Panie - mówi - zdecydowaliśmy się przenieść pana na wyższe stanowisko. Teraz będzie pan kierownikiem działu. Tak też się stało. Po tygodniu dość marnej pracy, młodego człowieka wzywa szef koordynacji działów:

ymi Jeśli chcesz podzielić się z nasz m iony ulub im swo czytelnikami s żartem – napisz do nas na adre redakcja@cooltura.co.uk!

IMPRESS, 16-18 New Bridge Street, London, EC4V 6AG T 020 3325 4288 E complaints@cooltura.co.uk W cooltura.co.uk

cooltura24uk

@cooltura24uk

cooltura

| Cooltura | Nº 732

732-MAKIETA 3 54-68 CC.indd 64

26/03/2018 17:46:05

dodaj ogłoszenie na

cooltura24.co.uk

informacje  wiadomości porady  brexit  sport  film książka  londyn  wielka brytania  świat

Nº 732

732-MAKIETA 3 54-68 CC.indd 65

| Cooltura | 65

26/03/2018 17:46:06

| Cooltura | Nยบ 732

732-MAKIETA 3 54-68 CC.indd 66

26/03/2018 17:46:07

Nยบ 732

732-MAKIETA 3 54-68 CC.indd 67

| Cooltura | 67

26/03/2018 17:46:08

732-MAKIETA 3 54-68 CC.indd 68

26/03/2018 17:46:09