Cooltura Issue 758

Polish Weekly | nr 39 (758) | 27.09.2018

free  Czy po brexicie będą wizy dla Polaków? 12

 Najlepsze

miejsca na jesienny spacer z kawą 44

NAJSEKSOWNIEJSZY RADIOWY GŁOS LONDYNU Fot. Piotr Apolinarski

MÓJ LONDYN / GRZEGORZ ALBRYCHT 32

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 1

24/09/2018 17:08:18

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 2

24/09/2018 17:08:20

Nยบ 758 | Cooltura | 03

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 3

24/09/2018 17:08:21

W NUMERZE 758 06 | KOMENTARZ TYGODNIA 36 | COOLTIME Wielkie złudzenia małej Brytanii

Najzabawniejsze zwierzęta świata

08 | PRZEGLĄD TYGODNIA

ADRES

Unit 8, Odeon Parade 480 London Road, Isleworth, TW7 4RL Tel: 020 8846 3615 www.cooltura24.co.uk, info@cooltura.co.uk REDAKCJA

MARCIN URBAN Redaktor naczelny

20 | MULTICOOLTI

DARIUSZ A. ZELLER Zastępca redaktora naczelnego

Janusz Guttner: Polski świat nie jest multicoolti

JOANNA KARWECKA RADOSŁAW ZAPAŁOWSKI ZUZANNA MUSZYŃSKA KOREKTA I REDAGOWANIE TEKSTÓW

BEATA TOMCZYK DZIAŁ GRAFICZNY

AGATA OLEWIŃSKA PRZEMYSŁAW GAJDA

38 | COOLTIME. ROZMOWA 26 | PO FAJRANCIE Artur Bildziuk: Modelarstwo dla każdego

Helena Kaut-Howson

42 | 7 WSPANIAŁYCH Najstraszniejsze miejsca w Londynie

44 | WYPAD Z LONDYNU Kawowe spacery

46 | WCZASY POD GRUSZĄ Jurassic Coast

MARKETING I REKLAMA

marketing@cooltura.co.uk DYREKTOR MARKETINGU I REKLAMY

KRZYSZTOF CHOWANIEC kc@cooltura.co.uk, wew. 244 WICEDYREKTOR MARKETINGU I REKLAMY

JOANNA ROŻEK joanna@cooltura.co.uk, wew. 246 EWA SUŁKOWSKA-LEŚNIARA ewa@cooltura.co.uk wew. 245 EWA MROCZEK e.mroczek@cooltura.co.uk, wew. 250 MAŁGORZATA SAS m.sas@cooltura.co.uk, wew. 263 AGNIESZKA GĄSIEWSKA a.gasiewska@cooltura.co.uk, wew. 229 MAGDALENA RUF m.ruf@cooltura.co.uk, wew. 250 KSIĘGOWOŚĆ

RADOSŁAW STASZEWSKI KLAUDIA SENYK DYSTRYBUCJA

MARLENA SIEJKA VEL DOMAŃSKA 020 88 46 3612, distribution@cooltura.co.uk

32 | MÓJ LONDYN Grzegorz Albrycht

34 | TOUR DE LONDYN Tatuaże i dalekie podróże

48 | BIEGAJ Z CHRISEM Interwały

50 | PRZEPIS NA WEEKEND Kurczak po szkocku w panierce z porridge

58 | OGŁOSZENIA DROBNE 64 | QUIZ Polityka i historia

65 | ROZRYWKA Krzyżówka

WYDAWCA

Polish Media London ISSN 1743-8489 Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń. Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych i zastrzega sobie prawo do skracania i przeredagowania tekstów. Publikowanie zamieszczonych tekstów i zdjęć bez zgody redakcji jest niezgodne z prawem.

Cooltura is regulated by IMPRESS: The Independent Monitor for the press CIC For complaints scheme see: IMPRESS, 16-18 New Bridge Street, London, EC4V 6AG T 020 3325 4288 W cooltura.co.uk Sprostowania prosimy kierować na adres: complaints@cooltura.co.uk Please make any complaints to: complaints@cooltura.co.uk

cooltura24uk

@cooltura24uk

@cooltura24uk

cooltura

04 | Cooltura | Nº 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 4

24/09/2018 17:08:23

Nยบ 758 | Cooltura | 05

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 5

24/09/2018 17:08:24

KOME N TA R Z T YG ODNI A

© Getty Images / Sean Gallup

Radosław Zapałowski

Wielkie złudzenia małej Brytanii W negocjacjach z Unią Wielka Brytania wciąż domaga się niemożliwego. Theresie May pozostał jedynie miesiąc, żeby przygotować poważny plan dla europejskich partnerów.

>

To, co się dzieje z brexitem byłoby zabawne, gdyby nie było tragiczne. Dwa lata negocjacji Wielka Brytania zmarnowała na przyspieszony kurs poznawania, czym właściwie jest Unia, jakimi regułami się kieruje, jak funkcjonuje i co jest dla niej istotne. Tak jakby przez ostatnie dekady członkostwa we Wspólnocie Zjednoczone Królestwo mentalnie było w zasadzie poza strukturami UE. I dotyczy to zarówno zwykłych obywateli jak i elit politycznych. Można odnieść wrażenie, że dopiero brexit wymusił na Brytyjczykach poznawanie organizacji, której są członkami od 1973

roku. Jednak braki w nauce trudno nadrobić w ekspresowym tempie.

Nawet, gdy leniwy uczeń bardzo się stara. A Zjednoczone Królestwo się nie stara. Wszyscy żyją złudzeniami, kreując alternatywną rzeczywistość.

Kiedy w lipcu Theresa May z fanfarami ogłosiła plan z The Chequers, o który toczyła ciężki bój z eurosceptykami we własnej partii i we własnym rządzie, Europa dała jasno, choć dyplomatycznie, do zrozumienia, że to propozycje nie do przyjęcia. Dwa miesiące później szefowa brytyjskiego rządu przywiozła ten martwy od samego początku dokument na szczyt Unii Europejskiej

do Salzburga. I na własne życzenie doznała politycznego upokorzenia.

May otrzymała 10 minut na przedstawienie swoich propozycji podczas kolacji dla europejskich liderów, ale bez możliwości dalszej dyskusji. Bo brexitem zajmują się negocjatorzy. To była kurtuazja, która sprowadziła 10 Downing Street na ziemię. Theresa May liczyła, że uda jej się „dogadać” z szefami państw członkowskich ponad głowami Michela Barniera i Komisji Europejskiej. Że dyplomatyczna ofensywa oraz brytyjski czar zdziałają cuda i Królestwo otrzyma specjalne przywileje. Ciasteczkowe myślenie, które wciąż dominuje na

06 | Cooltura | Nº 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 6

2018-09-24 10:50:18

Wyspach, w konfrontacji z rzeczywistością, po raz kolejny skończyło się kompromitacją brytyjskiego rządu. Co gorsza, wiara w cudowne rozwiązanie brexitowej kwadratury koła nie gaśnie i jest powszechna po każdej stronie politycznego sporu.

Eurosceptycy, euroentuzjaści, eurorealiści, komentatorzy, społeczeństwo, wszyscy na Wyspach uparcie wierzą, że ostatecznie Londyn z Brukselą się dogadają i Wielka Brytania uzyska od Unii uprzywilejowaną pozycję. Ta postawa jest niezwykle szkodliwa. Od samego początku było wiadomo, że po referendum w zasadzie istnieją jedynie trzy opcje: twardy brexit, brexit tylko z nazwy i brak wyjścia z Unii. Udawanie, że możliwy jest scenariusz, w którym Londyn zachowa dostęp do europejskiego rynku bez wolnego przepływu ludzi i uznanie jurysdykcji Europejskiego Trybunału, to fantasmagoria. Tak jak przekonanie, że wyjście z unii celnej nie wykreuje olbrzymiego problemu z granicą w Irlandii. Nawet jeśli Theresa May subtelnie sugerowała na szczycie w Salzburgu europejskim partnerom, że brak ustępstw z ich strony grozi przejęciem władzy przez brextremistów, a za kulisami toczyła się batalia, żeby brytyjskiemu rządowi dać jakieś dyplomatyczne wsparcie, tak aby Theresa May nie wracała na Wyspy z pustymi rękoma, Unia pozostała niewzruszona.

Blefowanie i błaganie Londynu staje się coraz bardziej żenujące. I choć w Europie istnieje obawa, że twardy brexit może doprowadzić do powstania nacjonalistycznej, antyeuropejskiej, jak to ujął Timothy Garton Ash, weimarskiej Brytanii, to jednak Bruksela nie może udawać, że osiągnięto jakiś negocjacyjny progres. Bo Londyn domaga się niemożliwego. Brexitu, który zadowoli Partię Konserwatywną, Izbę Gmin, nie wyrządzi żadnych gospodarczych szkód, zatrzyma emigrację z UE, nie stworzy granicy w Irlandii, a do tego jeszcze umożliwi swobodny handel żywnością, bez wyśrubowanych unijnych regulacji, z USA. Theresa May, choć jej sytuacja polityczna jest trudna – uwięziona przez eurosceptyków, parlament, którego nie kontroluje, media, które powielają fałszywą ciasteczkową narrację – musi w przeciągu miesiąca przygotować nowy, konkretny, racjonalny plan brexitowy. Następny październikowy szczyt UE to przedostatni dzwonek na sfinalizowanie umowy wyjścia. —

Nº 758 | Cooltura | 07

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 7

2018-09-24 10:50:24

PR ZE GL Ą D T YG ODNI A

© lonndubh / Shutterstock.com

Marcin Urban

Brexitowy zegar tyka...

Czas na zawarcie porozumienia w sprawie brexitu ucieka – ostrzegają liderzy państw europejskich, którzy spotkali się na nieformalnym szczycie w Salzburgu. Theresa May podkreślała, że jest zdeterminowana, by uzgodnić warunki dalszej współpracy, ale jednocześnie wykluczyła możliwość przedłużenia negocjacji, a tym samym przesunięcia daty wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej.

>

Największym problemem w negocjacjach pozostaje kwestia granicy między Irlandią i Irlandią Północną. Obie strony chcą uniknąć powrotu szlabanów, ale jednocześnie nie zgadzają się na warunki proponowane przez stronę przeciwną.

Podczas kolacji z liderami państw europejskich Theresa May zapewniła, że jej propozycje doprowadzą do zachowania bliskich relacji po brexicie.

Propozycje Theresy May dotyczące współpracy po brexicie są niewykonalne – stwierdził jednak przewod-

Brexit musi być zatrzymany

»

niczący Rady Unii Europejskiej. Zdaniem Donalda Tuska, propozycje brytyjskiej premierki podważają zasady wspólnego rynku. May utrzymuje, że jej pomysły są jedynym poważnym i wiarygodnym sposobem uniknięcia powrotu twardej granicy między Irlandią i Irlandią Północną. Brytyjska premierka odrzuciła jednocześnie propozycje Brukseli w tej kwestii.

Brexit będzie miał poważniejsze skutki ekonomiczne dla Wielkiej Brytanii niż dla Unii Europejskiej – ostrzegł były szef Europejskiego Banku Central-

cej osób zdaje sobie sprawę, że brexit będzie kosztowny i bolesny, szczególnie przy braku porozumienia. Lider Partii Liberalno-Demo-

Nawoływał do tego szef liberalnych

kratycznej wezwał Theresę May i lidera Par-

demokratów podczas dorocznej kon-

tii Pracy Jeremy’ego Corbyna do poparcia

ferencji tego ugrupowania.

Brexit nie jest nieodwracalny i musi

nego w wywiadzie dla BBC Radio Five.

Zdaniem Jean-Claude’a Tricheta, decyzja Brytyjczyków jest krokiem w przeciwną stronę, niż zmierzają nowoczesne ekonomie, które dążą do partnerstw i jednoczenia się.

Podpisanie nowej umowy handlowej ze Stanami Zjednoczonymi będzie tymczasem jednym z pierwszych celów brytyjskiego rządu po brexicie – zauważa publiczna telewizja BBC. Jej głównym założeniem powinna być swoboda przepływu osób i towarów – uważają dwa think tanki z Wielkiej Brytanii i USA, które wspólnie przygotowały założenia nowej umowy. Zdaniem ich analityków, handel powinien być pozbawiony ceł i ograniczeń prawnych. Sugerują oni także otwarcie brytyjskiego rynku medycznego na konkurencję ze strony amerykańskich koncernów. Sceptycy cytowani przez BBC ostrzegają przed zagrożeniami dla NHS i zalaniem brytyjskiego rynku przez towary niespełniające europejskich norm, tj. moczone w chlorze kurczaki, które są powszechnie sprzedawane w amerykańskich supermarketach. —

kampanii społecznej na rzecz drugiego referendum. Brytyjska premierka wielokrotnie

zostać zatrzymany – powiedział Vince Cable.

potwierdzała, że w żadnym wypadku nie

Jego zdaniem termin opuszczenia Unii

ogłosi drugiego głosowania w sprawie bre-

Europejskiej 29 marca 2019 roku wciąż jest

xitu. Corbyn z kolei wolałby ogłosić przed-

niepewny. Cable podkreślił, że coraz wię-

terminowe wybory.

Vince Cable, przewodniczący Partii Liberalno-Demokratycznej © LINGTREN IMAGES / Shutterstock.com

08 | Cooltura | Nº 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 8

2018-09-24 10:50:39

Nยบ 758 | Cooltura | 09

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 9

24/09/2018 17:08:25

PR ZE GL Ą D T YG ODNI A

Samochód celowo wjechał w grupę muzułmanów

>

Samochód wjechał w grupę przechodniów w pobliżu muzułmańskiego ośrodka w Cricklewood, w północno – zachodnim Londynie. Trzech mężczyzn zostało rannych.

20-latek i 50-latek trafili do szpitala. Drugi 20-latek został opatrzony na miejscu. Do wypadkudoszło 19 września około 00:35.

Jak ustaliła policja, trzech mężczyzn i kobieta, którzy byli w aucie, zaparkowali na prywatnym terenie, wdali się w kłótnię z grupą muzułmanów stojącą przed ośrodkiem i w trakcie wymiany wyzwisk użyli islamofo-

© Minkoff / Shutterstock.com

bicznych sformułowań. W pewnym momencie jeden ze stojących na chodniku uszkodził samochód. Wówczas kierowca ruszył, potrącając trzy osoby

Islamscy ekstremiści wypuszczeni z więzień

i oddalił się z miejsca zdarzenia. Policja poszukuje sprawcy. Incydent jest traktowany jako hate crime, czyli przestępstwo popełnione z nienawiści. —

Brexit ograniczy produkcję aut

»

Z powodu brexitu na miesiąc zostanie wstrzymana produkcja samochodów Mini w fabryce w Oxfordzie. Przerwa

w produkcji potrwa przez cały kwiecień przyszłego roku. Jak podaje BBC, firma BMW, do której należy Mini, chce w ten sposób zminimalizować zakłócenia związane z opuszczeniem Unii Europejskiej. Koncern liczy się z możliwością wystąpienia przerwy w dostawie części. Fabryka Mini w Oksfordzie zatrudnia 4,5 tys. osób i produkuje 5 tys. samochodów tygodniowo.

Ograniczenie produkcji zapowiedziała też fabryka Jaguar Land Rover w Birmingham. Co najmniej do Bożego Narodzenia 1 tys. pracowników, czyli połowa zatrudnionych, zamiast 5 dni w tygodniu będzie pracować tylko 3. Koncern tłumaczy to

© kranendonk / Shutterstock.com

koniecznością dostosowania się do planu produkcji i sytuacji na

»

rynku. Telewizja BBC zauważa, że zmniejszenie produkcji może

wspieranie islamskich ekstremistów.

uważa, że powodem problemów producentów aut jest chaos

Anjem Choudary – radykalny muzułmański kazno-

mieć związek ze spadkiem popytu na samochody z silnikami

dzieja, został zwolniony z więzienia. Razem z nim

Diesla. Ich sprzedaż spadła w ciągu roku o prawie jedną trzecią.

na wolność wyszło także kilka innych osób, skazanych za Pochodzący ze wschodniego Londynu Choudary został skazany w sierpniu 2016 roku na 5,5 roku więzienia za zachęcanie

Cytowany przez BBC poseł Partii Pracy Jack Dromey wywołany zarówno przez niepewność związaną z przyszłością silników na ropę, jak i przez brexit.

do wspierania tak zwanego Państwa Islamskiego. Zgodnie z brytyjskim prawem, po odbyciu połowy kary skorzystał z możliwo-

© meowKa / Shutterstock.com

ści przedterminowego zwolnienia za dobre sprawowanie.

Brytyjskie media ostrzegają przed możliwością odrodzenia się komórki terrorystycznej wokół Choudary’ego.

Ben Wallace, minister stanu do spraw bezpieczeństwa, zapewnił w wywiadzie dla BBC, że rząd pracuje nad ograniczeniem ryzyka ze strony osób podejrzanych o terroryzm, opuszczających więzienia.

10 | Cooltura | Nº 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 10

2018-09-24 10:50:59

Nยบ 758 | Cooltura | 11

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 11

24/09/2018 17:08:26

PR Z E GL Ą D T YG ODNI A Joanna Karwecka

Tak dla emigracji, ale tylko wysoko wykwalifikowanej Imigranci nie wpłynęli negatywnie na rynek pracy, ani na poziom usług medycznych w Wielkiej Brytanii – wynika z raportu przygotowanego przez MAC – Migration Advisory Committee.

>

Raport został przygotowany na zlecenie rządu. Według jego ustaleń pracownicy z krajów EEA (European Economy Area, czyli UE, Islandia, Norwegia i Lichtenstein) mają pozytywny wpływ na poziom finansów publicznych. Wyliczenia wskazują, że pracownicy ci więcej wpłacają do budżetu państwa, niż otrzymują z niego w postaci benefitów. Siła robocza z krajów unijnych zasila też NHS w stopniu większym

niż korzysta z usług służby medycznej.

Napływ Europejczyków nie wpłynął też na poziom przestępczości w Wielkiej Brytanii.

Według raportu, Wielka Brytania powinna znieść limity dla wysoko wykwalifikowanych pracowników.

Obecnie wynosi on 20,7 tysięcy. Wizy typu Tier 2 powinny zostać rozszerzone także na pracowników z Unii Europejskiej. Miałyby one być skierowane do osób, których zarobki wynoszą minimum 30 tys. funtów rocznie. Pracodawca, który będzie chciał zatrudniać osoby spoza Wielkiej Brytanii będzie musiał zapłacić 1 tys. funtów. Priorytetem powinno być zatrudnienie w zawodach takich jak: geofizycy, pracownicy medycyny ratunkowej, pediatrzy, projektanci gier.

Twórcy raportu nie uważają, że Wielka Brytania powinna mieć pro-

gram wizowy dla nisko wykwalifikowanych obywateli Unii Europejskiej.

Odstępstwem od tej reguły mogłoby być rolnictwo, w którym 99 procent pracowników sezonowych pochodzi z Europy.

Opinię tę skrytykowali przedsiębiorcy, szczególnie z przemysłu budowlanego i turystycznego. Uważają oni, że w kraju potrzebny jest program wizowy dla każdego poziomu zatrudnienia. Ograniczanie migracji do wysokich szczebli, jest według nich „elitarne i ignoranckie”.

Autorzy raportu sugerują, że nowa polityka emigracyjna rządu nie powinna wprowadzać rozróżnień między emigrantami z Unii Europejskiej, a resztą świata. Jako przykład podaje Kanadę, która nie ma podpisanej żadnej umowy o swobodnym przepływie pracowników, ale jej polityka umożliwia ludziom z całego świata otrzymanie wizy pracowniczej. Ich liczba jest jednak limitowana.

Twórcy raportu podkreślają jednak, że zrównanie statusu migrantów z Unii Europejskiej i poza nią byłoby możliwe tylko jeżeli przepływ pracowników nie będzie jedną z kart przetargowych w czasie negocjacji w sprawie brexitu. —

12 | Cooltura | Nº 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 12

2018-09-24 13:10:47

Polskie promy na Tamizie

»

Od 6 października do końca roku wstrzymana będzie przeprawa promowa przez Tamizę

w Woolwich. Na nabrzeżach będa prowadzone prace modernizacyjne, które umożliwią cumowanie dwóch nowych promów, które TfL kupił w gdańskiej stoczni "Remontowa Shipbuilding". Zastąpią one wysłużone jednostki mające 55 lat.

Polskie promy będą o 14 proc. większe od dotychczasowych. Na pokład o długości 210 m będą mogły zabrać 150 osób oraz kilkadziesiąt samochodów . Są napędzane nowoczesnymi silnikami hybrydowymi, które emitują o 90 proc. mniej pyłów i 70 proc. mniej tlenków azotu niż obecnie używane jednostki.

Promy nazwano: “Ben Woollacott”, by upamiętnić tragicznie zmarłego w 2011 roku pracownika obługującego przeprawę i „Dame Vera Lynn” na cześć piosenkarki ze wschodniego Lonydnu.

Fot. TfL

Filmowiec stworzy niezwykły portret londyńskich uczniów

»

Filmowiec Steve McQueen chce sfotografować wszystkie dzieci będące na trzecim

roku w londyńskich szkołach podstawowych.

Reżyser nagrodzonego Oskarem w 2013 roku „Zniewolonego” zamierza odwiedzić z aparatem 2410 szkół. Ze zdjęć ma powstać unikatowy kolaż, który zostanie pokazany w Tate Britain jesienią przyszłego roku. 48-letni, ciemnoskóry filmowiec chce w ten sposób pokazać różnorodność Londynu – miasta, w którym się wychował. © Featureflash Photo Agency / Shutterstock.com

Nº 758 | Cooltura | 13

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 13

2018-09-24 13:10:18

Zdjęcia: Ambasada RP w Londynie

PR ZE GL Ą D T YG ODNI A

Ambasada RP i POSK otworzyły drzwi dla turystów

>

Pół tysiąca osób odwiedziło w weekend polską ambasadę w Londynie, która otworzyła swoje drzwi w ramach festiwalu architektury Open House London.

- Pierwszy raz jestem tutaj. Fascynująca opowieść o rządzie na uchodźctwie. Nie znałem także roli Polaków w złamaniu kodu Enigmy – mówił podekscytowany Lorenzo z Włoch.

- Bardzo ładnie zaprezentowane.

Poczułem się jakbym był w Polsce, choć nigdy tam nie byłem – dodał Petr z Czech.

– Bardzo się cieszę, że to symboliczne dla Polaków miejsce po raz pierwszy otwiera swoje drzwi w ramach Open House London – powiedział ambasador RP w Londynie Arkady Rzegocki. – Budynek od 97 lat jest świadkiem polskiej historii. W czasie wojny

był siedzibą naszego rządu na uchodźstwie, schronieniem dla polskich skarbów narodowych, stąd płynęły w świat apele o powstrzymanie zbrodni Holokaustu – dodał.

W całej stolicy można było zwiedzić 800 obiektów. Z polskich budynków, oprócz ambasady, także Polski Ośrodek Społeczno-Kulturalny w Hammersmith, w którym można było zobaczyć między innymi unikatowy egzemplarz maszyny szyfrującej Enigma oraz pamiątki związane z Józefem Piłsudskim.

Pierwsza edycja Open House London miała miejsce w 1992 roku, a jej pomysłodawczynią jest Victoria Thornton. —

14 | Cooltura | Nº 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 14

2018-09-24 11:45:46

Zostań sławnym londyńczykiem

»

Każdy z nas może mieć swoje zdjęcie na stronie Greater London Authority i we

wnętrzach londyńskiego ratusza. Władze Londynu zachęcają Polaków do przesyłania swoich zdjęć na tle stolicy.

Chcą w ten sposób podkreślić naszą obecność nad Tamizą i stulecie niepodległości Polski. Zdjęcia z datą wykonania i krótkim opisem swojej historii można przesyłać mailowo na: community.engagement@london.gov.uk

Warsztaty dla rodziców

»

Polska Macierz Szkolna zaprasza rodziców do udziału w serii warsztatów i wykładów

„W co się bawić?”. Wykładowcy pokażą atrakcyjne sposoby na naukę języka polskiego. Pierwsze zajęcia odbędą się w niedzielę 30 września w Polskim Ośrodku Społeczno – Kulturalnym w Hammersmith. Potrwają od 11:30 do 17:00.

Wstęp jest bezpłatny. Z uwagi na ograniczoną liczbę miejsc na warsztaty trzeba się jednak zarejestrować przez stronę Eventbrite. Więcej informacji można znaleźć na stronie Polskiej Macierzy Szkolnej www.polskamacierz.org.

Przystanek Historia

»

To nowy cykl Instytutu Pamięci Narodowej zainaugurowany w ambasadzie w Londynie.

Będzie to cykl spotkań poświęconych współ-

czesnej historii Polski. W ramach „Przystanku historia” będą prezentowane filmy i książki. Będzie też możliwość obejrzenia wystaw, udziału w warsztatach, odbycia spotkań ze świadkami historii.

Dotychczas projekt ,,Przystanek Historia” poza granicami Polski był realizowany między innymi w Brukseli, Lwowie i Nowym Jorku.

Cykl zainaugurowali ambasador RP w Londynie Arkady Rzegocki, prezes IPN Jarosław Szarek oraz prezes Ogniska Polskiego Jan Falkowski.

Arkady Rzegocki (pierwszy z lewej) i Jarosław Szarek (drugi z lewej)

Nº 758 | Cooltura | 15

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 15

2018-09-24 11:45:51

PR Z E GL Ą D T YG ODNI A

Jaskrawy lew na Trafalgar Square

»

Jaskrawo-czerwony lew pojawił się na kilka dni na Trafalgar Square. Nie dość, że rzucał się w oczy,

to także w uszy, bo recytował poezję. Potrafił przeczytać wszystko, co przechodnie napisali na ekranie umieszczonym w jego paszczy. Pomijał tylko brzydkie słowa i nazwiska. Instalacja była jedną z atrakcji London Design Festival.

Brytyjczycy podbijają kosmos

»

Wielka Brytania umieściła na orbicie pierwszą w całości wybudowaną na Wyspach satelitę.

Urządzenie zostało wyniesione w kosmos przez rakietę

wystrzeloną z Indii. Głównym zadaniem satelity o nazwie NovaSAR jest śledzenie ruchu statków. Na orbicie zostało także umieszczone eksperymentalne urządzenie do zbierania kosmicznych śmieci. Ich ilość jest tak duża, że zaczęła stanowić zagrożenie dla kosmicznych misji. W fazie testów jest kolejna brytyjska satelita.

Solar Orbiter zostanie za rok wysłany w znacznie dłuższą i bardziej niebezpieczną misję. Będzie badać aktywność Słońca.

Theresa May ogłosiła w czerwcu dodatkowe inwestycje w badanie kosmosu. Pieniądze mają trafić między innymi na budowę kosmodromu na północy Szkocji. Brytyjski sektor badań kosmicznych generuje rocznie około 60 mld funtów przychodu i wpiera 1 mln miejsc pracy.

16 | Cooltura | Nº 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 16

2018-09-24 11:01:32

Nยบ 758 | Cooltura | 17

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 17

24/09/2018 17:08:29

C O OLT UR A

Zmiany na plus!

>

Od przyszłego tygodnia „Cooltura” będzie ukazywać się w większym formacie i w jeszcze większym nakładzie. W związku z tym zmieniamy nazwę na „Cooltura+”.

Dla czytelników oznacza to nowe rubryki i więcej treści, dla reklamodawców – większe, bardziej widoczne formaty reklam.

W „Coolturze+” znajdziecie informacje o najważniejszych wydarzeniach z życia na Wyspach, analizy, poradniki, sylwetki wyjątkowych Polaków, a także artykuły pomocne w zaplanowaniu czasu wolnego, podróży po Wielkiej Brytanii oraz zachęcające do dbania o zdrowie i sylwetkę.

Wśród nowości w jesiennej ramówce jest m.in. cykl poświęcony rodzeniu i wychowywaniu dzieci na Wyspach, inspirujące relacje pary podróżników-bloggerów

z podróży po mało znanych i tych bardzo popularnych zakątkach Wielkiej Brytanii, a także wywiady prezentujące różne historie emigracyjne współczesnych Polaków oraz blaski i cienie życia w mieszanym małżeństwie.

Poza tym znani Polacy powiedzą jakie są plusy i minusy życia w Londynie, trenerka rozwoju osobistego pomoże zbudować motywację do pracy i aktywności w czasie wolnym. Specjaliści współpracujący z „Coolturą+” będą też zachęcać do fitnessu i biegania. A to wszystko nadal bezpłatnie. „Cooltura” jest obecnie jedynym darmowym, polonijnym tygodnikiem wydawanym w Londynie. Szukajcie nas od czwartku w polskich sklepach!

Marcin Urban redaktor naczelny tygodnika „Cooltura”

18 | Cooltura | Nº 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 18

24/09/2018 17:08:32

Nยบ 758 | Cooltura | 19

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 19

24/09/2018 17:08:34

MULTIC O OLTI

MULTIC O OLTI Zuzanna Muszyńska

Polski świat nie jest multicoolti Niemal pół wieku temu porzucił warszawskie teatry i zasiadł przy desce kreślarskiej w Londynie.

Fotografował świat aparatem i słowem, pracował jako grafik i dziennikarz, jednak w sercu pozostał człowiekiem teatru. JANUSZ GUTTNER, odznaczony w 2016 roku przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej odznaką honorową Zasłużony dla Kultury Polskiej, to ostatni bohater naszego cyklu Multicoolti, prezentującego różnorodność kulturową Londynu.

>

Jesteś multitalentem, a zarazem kulturalną osobą – zaprosiłam cię jako jedynego Polaka do rubryki Multicoolti.

Kiedy przyjechałem do Anglii w 1970 roku, nikt nie znał tego słowa. Londyn był zupełnie innym miejscem. Przyjechałem na zaproszenie, z 50 dolarami w kieszeni. Z Polski wyjeżdżałem w tajemnicy, tylko najbliższe osoby wiedziały, że planuję wyjechać na dłużej. Teatr zamykano w lecie na miesiąc,

20 | Cooltura | Nº 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 20

2018-09-24 11:52:07

więc miałem wolne. Dopiero z Londynu poprosiłem o roczny urlop. Nie dali mi go, ale niespecjalnie się tym zmartwiłem, wiedziałem, że i tak tu zostanę.

Wcześniej odwiedzałeś festiwale filmowe na Wyspach.

Jeszcze przed skończeniem szkoły teatralnej zagrałem główną rolę u boku Eli Czyżewskiej w filmie Janusza Nasfetera „Niekochana”, który w 1966 roku trafił na festiwal w Irlandii. Wtedy przyleciałem pierwszy raz w życiu do Londynu – i pierwszy raz leciałem samolotem. Spałem jedną noc w polskim hotelu, w dzień zwiedziłem miasto, choć kontakt z nim odbywał się w pośpiechu. Pobyt kosztował mnie, włączywszy metro, kanapkę i piwo w pubie, jednego funta. Następnego dnia poleciałem do Cork jako tak zwana gwiazda filmowa – u nas ten termin praktycznie nie istniał.

Kiedy poczułeś się na dobre gwiazdą?

W 1968 roku pokazano w Cork kolejny film „Wycieczka w nieznane”, w którym grałem u boku Małgosi Niemirskiej. Znów zatrzymałem się w Londynie w drodze na festiwal i tym razem wylądowałem na szpaltach „The Times”.

Wcześniej zaprzyjaźniłem się z kilkoma gwiazdami kina angielskiego. Jedna z nich, Peggy Mount, zaprosiła mnie i kilku przyjaciół na swoją łódź. Spędziliśmy miło czas, jedliśmy, piliśmy, nawet się zdrzemnęliśmy, niestety nikt z nas nie pamiętał o przypływie i odpływie. Ugrzęźliśmy w korycie Tamizy na dobrych kilka godzin, po kolana w błocie. Wiadomość pokazała się następnego dnia w prasie – Peggy, Audrey, Janusz i Mark utknęli na rzece!

Osobliwy sposób na zdobycie sławy.

Co innego pomogło mi w karierze.

W czasie wizyt na festiwalach poznałem parę osób ze środowiska, które przedstawiły mnie agentce. Dwa miesiące po powrocie dostałem list z pytaniem, czy mógłbym „pojutrze wpaść do Londynu na zdjęcia próbne”. Chodziło o film „Bitwa o Wielką Brytanię”.

Fot. Fototeka

Śmiech na sali – w tamtych czasach nie było mowy, żeby w dwa dni wyjechać z Warszawy na Zachód. Nie zrobiłem tego, ale przekonałem się, że warto by kiedyś spróbować. I tak w czerwcu 1970 roku wsiadłem w pociąg i przyjechałem tutaj trzeci raz.

Dlaczego nie samolotem?

Prywatnie nie było mnie na to stać! Latanie było luksusem. Zresztą z tym pociągiem wiąże się pewna anegdota. Krótko po moim przyjeździe zaprzyjaźnieni aktorzy zabrali mnie na eleganckie koktajlowe party.

Nagle podeszła wytwornie ubrana starsza pani – srebrne włosy, sznur pereł na szyi, mała czarna – i spytała, skąd jestem. Kiedy wyjaśniłem, że z Polski, ona na to: „Ach, to wy zaczęliście tę straszną wojnę!” I odeszła. Za jakiś czas zjawiła się druga, podobna pani, i spytała o to samo, ale na moją odpowiedź zareagowała inaczej: „O Boże, jak pan stamtąd uciekł?!” Popatrzyłem na nią i odparłem: „Pociągiem.”

Tacy jak ty wprowadzali w tamtych czasach do londyńskiego życia element multicoolti.

Mój przyjazd nie miał nic wspólnego z tym, co przeżywali Polacy w kolejnych falach emigracji. Byłem pojedynczym obcym, który zjawił się w Anglii nie wiadomo dlaczego. Londyn można było przejechać w niedzielę w 20 minut; chleb, papierosy, mleko kupowało się w sklepiku z prasą, wszystko inne było zamknięte. Alkohol sprzedawano do 22:00. Puby, kiedy przyjechałem, miały zwyczaj zamykać się w ciągu dnia na kilka godzin, co weszło w życie w czasie I wojny światowej. Dopiero w latach 80. przedłużono

godziny otwarcia na cały dzień. Pamiętam dyskusje w prasie, które się wokół tego toczyły.

Przyjechałeś ze sporym dorobkiem jak na młodego aktora – zagrałeś 1500 razy w dziewięciu sztukach teatralnych, w sześciu filmach i sporo w TV. Jaki był twój plan na Anglię?

Dwa tygodnie po przyjeździe dostałem telefon od agentki, że mam zagrać w filmie Schlessingera „Sunday Bloody Sunday” epizodyczną rolę polskiego lotnika. Dzień przed zdjęciami zadzwoniła jeszcze raz, że niestety związki zawodowe zablokowały moją grę. Dużo później dowiedziałem się, że nie miały prawa tego zrobić, ale dopóki nie rozwaliła ich Maggie Thatcher, były bardzo silne i mogły wszystko.

Jak sobie wtedy poradziłeś?

Nie wyszło w filmie. Facet ze związków wyjaśnił, że musiałbym grać przez co najmniej 36 tygodni na deskach prowincjonalnych teatrów.

Dla mnie było to wykluczone. Ale nie wpadłem w panikę, zacząłem starać się o inną pracę. Znajoma aktorka podpowiedziała mi, że w hotelu Berners szukają kelnerów. Jechałem na rozmowę modląc się, żeby nic z tego nie wyszło, co było trochę bezczelne. Powinienem łapać, co się dało. Na miejscu pokazali mi, co i jak, ale kiedy usiadłem z kierownikiem omówić szczegóły, spytał mnie, czy mam pozwolenie na pracę. Nie miałem. Zanim opuściłem hotel, udałem się do toalety. Zauważyłem, że ścianki działowe zrobiono z marmurowych płyt rozmiaru około dwa na dwa metra.

Takie coś w środku Londynu, w ubikacji? Kilkanaście lat później hotel przebu-

Nº 758 | Cooltura | 21

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 21

2018-09-24 11:02:13

dowywano. Mój przyjaciel, telewizyjna szycha, poszedł na wyprzedaż wyposażenia. Po jakimś czasie byłem u niego na kolacji. Patrzę, marmurowy stół.

Pytam, skąd go wytrzasnął, a on na to, że z Berners Hotel. I już wiedziałem, że jem kolację i piję szampana na ściance od WC. Zanim trafiłeś na kolejne wytworne przyjęcia, to...

Ta praca nie wyszła. Przyjaciółka, u której rodziców się zatrzymałem (u nich pierwszy raz w życiu widziałem kolorowy telewizor, który nawet w Londynie był wtedy rzadkością), zapisała mnie do agencji pracy dla studentów. Moim pierwszym zadaniem było odebrać sportową lancię i zawieźć ją do warsztatu, podczas gdy właściciele bawili we Włoszech. Tej lewostronnej jazdy przez Londyn, którego przecież nie znałem, nigdy nie zapomnę. Ale udało się, coś zarobiłem.

Wystarczyło, żeby żyć?

Sprawa z pracą była ciężka. Kilka tygodni wcześniej chłopak tej samej przyjaciółki, Kanadyjczyk, założył z zaprzyjaźnionym Anglikiem biuro architektoniczne. Przerabiali duże domy jednorodzinne na mieszkania.

Zatrudnili mnie, bo studiowałem w Polsce architekturę wnętrz na ASP, jak również pracowałem w Rzymie jako kreślarz. Szokował mnie fakt, w ilu londyńskich domach jedyna toaleta znajdowała się w ogródku. Centralne ogrzewanie – tylko w najlepszych dzielnicach, gdzie indziej kominki na gaz albo na węgiel w każdym pokoju. I te wszystkie rury na zewnątrz domów!

Ta praca cię ustawiła?

W jakimś sensie tak. Zarabiałem 25 funtów tygodniowo. Kupiłem do spółki z kolegą starego volkswagena, potem pierwszy własny samochód.

Pewnego razu szef zaproponował mi, że jeśli zrobię przez jedną noc projekt trzech mieszkań w pobliżu King’s Cross i zawiozę go rano na spotkanie z inwestorami, da mi procent od umowy, jakieś 900 funtów. Ciężkie pieniądze!

Kupiłem za nie pierwszą alfę romeo. Od tamtego czasu miałem ich dziewięć...

Fot. Aka Film

Wydałeś majątek na samochody!

Jaki majątek? Wszystko używane. Mam taką zasadę: niczego w życiu nie żałuję. Gdybym został w Polsce, może dziś byłbym dyrektorem teatru albo szkoły teatralnej – tak czasem mówią mi znajomi. Ale nie miałbym tych dzieci, które mam i które są wspaniałe. Poza tym, czy w Polsce byłbym architektem, grafikiem, fotografem, dziennikarzem – pewnie nie. A tu byłem. Finanse to na pewno jeden z talentów, których nie posiadam. Chociaż bywało, że miałem szczęście do pieniędzy.

A jak trafiłeś do przemysłu muzycznego?

Kiedy firma architektoniczna zbankrutowała, założyłem z kolegą własną spółkę, która przetrwała dwa lata. A potem spotkałem przypadkiem innego kolegę, z warszawskiej ASP, który był dyrektorem artystycznym w CBS Records. Dzięki niemu z architektury przerzuciłem się na grafikę, zrobiłem ponad 50 okładek płyt. Z tego z kolei narodziła się fotografia. Jako fotograf zjeździłem pół świata.

Obracając się wśród Brytyjczyków, nie zapomniałeś o swoich polskich korzeniach?

A jak się zapomina o korzeniach?!

Po pierwsze nigdy nie doznałem żadnej formy dyskryminacji z powodu bycia Polakiem. Może to mój osobisty wdzięk. (śmiech) A może było mi łatwiej, gdyż od 1975 roku do dziś pracowałem jako freelancer. Nigdy nie zarabiałem pieniędzy w sposób, którego bym nie lubił, pozostałem bar-

dzo niezależny. Od Polonii początkowo trzymałem się z dala, miałem żonę Australijkę, musiałem zarabiać na rodzinę, chciałem się rozwijać językowo. Do tego w biednej, szarej PRL odniosła pewien sukces propaganda, że londyńska Polonia rozbija się dobrymi samochodami, mieszka w rezydencjach i jeździ na wczasy do Alicante, podczas gdy inni zostali, żeby odbudowywać kraj. Kiedy wybuchł stan wojenny, dostałem telefon z polskiego teatru w Londynie – projekt ciekawy, ale wahałem się. Przekonała mnie postać reżyserki, Heleny Kaut-Hauson – znaliśmy się jeszcze z PWST. Potem jej mąż dał mi rolę w filmie o stanie wojennym, który zarazem tłumaczył Anglikom, kim są Polacy przybyli tutaj po wojnie. Jeździliśmy z nim na spotkania z Polonią w kilku miastach. Zrozumiałem, jak bardzo smutne i zarazem dzielne jest to pokolenie oraz ile wysiłku kosztowało je przerzucenie paru centymetrów polskości na dzieci. Tym bardziej bolą mnie dzisiejsze podziały.

Tymczasem w smutnych dla Polaków latach 80. ocierałeś się o naprawdę wielki londyński świat...

Pracując dla CBS Records, nawiązywałem kolejne kontakty. Na pewnym przyjęciu podszedł do mnie malutki facet, właściciel firmy Budget Holidays. Był Grekiem z Korfu. Zaproponował taki układ: ja pojechałbym do Grecji czy Hiszpanii, porobić zdjęcia jego hoteli i ładnych pejzaży, a on zamiast gotówki, której nie miał, opłaciłby pełen koszt przelotu i pobytu kilku osób. Spytałem w CBS, czy nie mają wschodzących gwiazd, które potrzebowałyby

22 | Cooltura | Nº 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 22

2018-09-24 11:02:22

Nยบ 758 | Cooltura | 23

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 23

24/09/2018 17:08:35

reklamy. Oddzwonili kilka dni później, że tak – jest para chłopaków, dopiero zaczynają, ale za chwilę będą numerem jeden na liście przebojów.

Umieram z ciekawości, kim byli...

Spotkałem się z nimi w pubie w Swiss Cottage, najpierw przyszedł Andy Ridgeley. Był bardziej śmiały, wygadany. Trzy dni później siedzieliśmy w samochodzie, krążąc po Korfu, i George grał mi swoje nowe kawałki.

CBS z początku nie wziął ode mnie zdjęć WHAM, bo sprzedawali ich jako „East End boys” – skórzane kurtki, noże w kieszeni, chociaż tak naprawdę byli to chłopcy z Hampstead, z dobrych szkół. Ale dwa tygodnie później George napisał „Club Tropicana” i nagle moje zdjęcia zaczęły pasować do ich wizerunku. Nasze ścieżki przecięły się jeszcze kilka razy. A dużo później mój syn Kamil, radiowiec, robił wywiad z Georgem Michaelem.

misji. Pozostał członkiem zarządu do 1935 roku, do upaństwowienia radia.

Mama miała trzech braci, najstarszy, Zygmunt, zginął w Katyniu. Mój ojciec był kolegą szkolnym najmłodszego brata. Przyjeżdżał na wakacje do majątku dziadka w Żukowie. Tak rodzice się poznali. Ślub wzięli w 1936 roku, ja urodziłem się w 1938, a siostra Zosia we wrześniu 1939, w czasie najcięższych bombardowań Warszawy.

Niedługo później doprowadzaliśmy oboje do szału mamę i babcię, siedząc pod fortepianem i wyjąc jak syreny przeciwlotnicze.

Jak dobrze znają Polskę twoje dzieci? Mówią w ojczystym języku?

Do Polski jeździły często od najmłodszych lat, ale po polsku mówią słabo. Język przychodzi z matką. Natomiast moja mama odwiedzała nas często, wychowywała wnuki, uwielbiały ją.

Tak objawił się twój talent aktorski.

Mój i siostry. Wracając do mamy, pracowała w czasie powstania warszawskiego jako siostra PCK w Pruszkowie, w obozie przejściowym, a po wojnie w klinice laryngologicznej.

Potem w wydziale zdrowia na Woli, gdzie nazywano ją „czerwoną hrabiną”.

Na koniec kariery była dyrektorem administracyjnym Muzeum Etnograficznego w Warszawie. Gdy przeszła na emeryturę, zaczęła przyjeżdżać do Londynu, do moich dzieci. A pierwszy raz przyjechała do Anglii na sześć miesięcy uczyć się języka, jako panienka z dobrego domu. Mam jej zdjęcia – z Londynu, Edynburga, Brighton, z 1932 roku.

Kim była twoja mama?

Mama pochodziła z niezwykłej rodziny. Jej ojciec, Tadeusz Sułowski wraz z grupą wspólników założył w dwa tygodnie po odzyskaniu przez Polskę niepodległości koncern elektryczny Siła i Światło, oparty wyłącznie na polskim kapitale. Był jego dyrektorem naczelnym przez 15 lat, zelektryfikował 20 procent Polski. To on był ojcem projektu EKD – Elektrycznych Kolei Dojazdowych, do których produkowano wagoniki w angielskim Preston.

W 1925 roku przyszedł do niego Zygmunt Chamiec z pomysłem zbudowania polskiej radiofonii. Dziadek zgodził się i tak powstało Polskie Radio SA. Przemówił po polsku i francusku podczas pierwszej trans-

Podzielisz się z czytelnikami swoją teorią na temat wizyty pierwszego Guttnera w Londynie?

Moim prapradziadkiem był Michał Guttner, kapitan 5. Pułku Strzelców Konnych, później adiutant generała Paca w powstaniu listopadowym, w którym odznaczył się w bitwie pod Ostrołęką. Po klęsce powstania wyjechał do Paryża, gdzie znalazł się w obozie Adama Czartoryskiego. Istniał wtedy (podobno) plan, by namówić Anglików, którym Rosja była winna dużą kwotę pieniędzy, żeby odpuścili Rosjanom dług w zamian za wycofanie się z Polski. Według znanych mi notatek kapitan Guttner był w Londynie, może właśnie z Czartoryskim w sprawie niepodległości?

Wracając do twojej osobistej historii, podróżowałeś po świecie, poznawałeś znane postaci ze świata filmu, muzyki, a nawet polityki.

W Jordanii odwiedziłem króla Husseina, pomagając przy kręceniu serialu Petera Ustinova. Wspaniały człowiek z tego Ustinova. Kiedy mnie zobaczył pierwszy raz, wstał od stołu i zanucił hymn Polski. Poznałem też wtedy innego Petera, producenta tego serialu, z Monachium. Kiedy usłyszał, że jestem warszawiakiem, zaczął wspominać z nutką żalu naszą stolicę, piękne warszawskie dziewczyny. Okazało się, że był pilotem myśliwskim Luftwaffe i stacjonował w Warszawie w 1942 roku, czyli latał „na szczęście” nad ZSRR. Bywały i takie znajomości. Pomagałem potem jego żonie w organizacji wywiadów dla niemieckiej telewizji. Dzięki temu miałem przyjemność fotografować George’a Harrisona, Michaela Caine’a, Bena Kingsleya, Gretę Scacchi.

Janusz, poznałam cię kilka lat temu na spotkaniu autorskim, na którym czytałeś wiersze ze swojego tomiku „Słowem fotografowane”.

Od razu zwróciłam uwagę na twój piękny, głęboki głos.

Do dziś jest twoim znakiem rozpoznawczym w londyńskim radiu i na scenie teatralnej.

Od 1982 roku występowałem w Teatrze Nowym, obecnie jestem związany ze Sceną Poetycką. Od sześciu lat, od śmierci Wisławy Szymborskiej, reżyseruję w Ognisku Polskim czytania najlepszych polskich poetów. Angażuję do nich młodych polonijnych aktorów.

Wspomniałeś o podziałach wśród Polonii. Żyjemy w otoczeniu londyńskiego multicoolti, większość krajów, do których emigrują Polacy, jest wielokulturowa. A teraz coś pęka w polskim świecie od środka.

Polski świat nie jest multicoolti. A pęka, bo taka jego natura. Na szczęście trzyma nas razem religia i patriotyzm. —

24 | Cooltura | Nº 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 24

2018-09-24 11:02:31

Nยบ 758 | Cooltura | 25

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 25

24/09/2018 17:08:36

P O FA JR A NC IE Dariusz A.Zeller, Zdjęcia Marcin Urban

Modelarstwo dla każdego

– To było około 1960 roku jak zacząłem. (…) Nie było wówczas komputerów, telewizja nie była tak interesująca, a i tak była tylko biało-czarna. Człowiek więc interesował się innymi rzeczami. A jak skończyło się składać i wyglądało to naprawdę dobrze, była satysfakcja, że samemu się to skonstruowało – mówi Artur Bildziuk, miłośnik modelarstwa i jednocześnie prezes Związku Lotników Polskich.

>

Zanim przejdziemy do meritum naszej rozmowy, czyli modelarstwa, należy nadmienić, że jest pan prezesem Związku Lotników Polskich. Jak do tego doszło?

Związek jest kontynuacją działalności organizacji, która wcześniej mieściła się poza Londynem. Gdy zamknięto klub lotniczy w Collingham Gardens, lotnicy – członkowie organizacji, zdecydowali, żeby kontynuować działalność jako Polish Airmen’s Association, czyli Związek Lotników Polskich w Wielkiej Brytanii. Z czasem jednak większość członków liczyła po 90 i więcej lat, więc szukano młodszych osób do jego prowadzenia. Zaproszono i mnie.

Jestem synem lotnika, mama także była w lotnictwie.

Czyli kontynuuje pan tradycje rodzinne?

Tak i jestem pierwszym członkiem związku, który został prezesem nie będąc na wojnie jako lotnik. Dawno, dawno temu latałem w samolotach prywatnych, jak jeszcze miałem na to siły i czas. Teraz moim zadaniem jest upamiętnić to, co stało się podczas wojny i przekazywać innym tę historię Do ubiegłej soboty w POSK-u była prezentowana wystawa stworzona przez Związek Lotników Polskich na 100lecie odzyskania przez Polskę niepodległości. Czego konkretnie ona dotyczyła?

Nie była to ściśle historia lotnictwa na 100-lecie odzyskania niepodległości. Warto wspomnieć,

że w tym roku 100-lecie obchodzi także RAF, czyli Royal Air Force. Na wystawie chcieliśmy pokazać co się stało po wrześniu 1939 roku, kiedy to część żołnierzy przedostała się do Francji, a później do Anglii. Jeśli chodzi o polskie lotnictwo na terenie Wielkiej Brytanii, to nie był to tylko Dywizjon 303 i 302, ale dodatkowo, w czasie bitwy o Wielką Brytanię także Dywizjon 300. Ten pierwszy jest oczywiście najbardziej znany, ale trzeba pamiętać też o tym, co się stało po bitwie o Wielką Brytanię.

I tego też dotyczyła wystawa. Chcieliśmy pokazać, że nasi piloci latali na Hurricane’ach później na Spitfire’ach, na Mustangach; zaprezentować jak to wyglądało, żeby zachęcić młodzież do przyjścia tam i m.in. pokazać modele samolotów w rozmaitych skalach. Są modele oryginalnie sklejone, są też nowoczesne, z metalu.

26 | Cooltura | Nº 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 26

2018-09-24 11:02:54

To pierwsza taka wystawa, a mam nadzieję, że w następnym roku też zrobimy podobną i wówczas byłyby też modele sterowane przez radio.

Na tej wystawie prezentowane były modele, które stworzył pan własnoręcznie. Proszę powiedzieć coś o nich…

Tak, to jest zajęcie dla kogoś, kto ma dużo czasu... Kiedyś, dla przykładu, składało się takie modele nawet bez szkła powiększającego.

Jeszcze jak byłem młody to malowałem detale, jak rysy twarzy, bez szkła.

Obecnie można kupić nawet modele, które po złożeniu będą latały jak prawdziwe samoloty.

Skąd u pana zainteresowanie modelarstwem?

To jest tak, że albo człowiek tym się interesuje, albo nie. To było około 1960 roku jak zacząłem. Wszystkie modele, które można było kupić, były bez jakiejkolwiek farby. Trzeba było samemu składać, samemu lepić i robić modyfikacje.

Musiałem nauczyć się je malować. Za pierwszym razem oczywiście mi nie wyszło, ale z czasem pojąłem. Nie było wówczas komputerów, telewizja nie była tak interesująca, a i tak była tylko biało-czarna. Człowiek więc interesował się innymi rzeczami. A jak skończyło się składać i wyglądało to naprawdę dobrze, była satysfakcja, że samemu się to skonstruowało.

Ile lat zatem interesuje się pan modelarstwem?

Obecnie mam 64 lata, a zaczynałem jak miałem 11 lat.

Co się dzieje z pana modelami po złożeniu?

Niektóre połamały się, część miała „wypadki” lub zaginęła, a sporo zostało wyrzuconych. Jest to przykre, ale z drugiej strony

Nº 758 | Cooltura | 27

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 27

2018-09-24 11:03:04

nowsze modele, które można teraz kupić, mają wyższy standard, a detale są takie, że to się w głowie nie mieści!

Jakiego rodzaju modele pan składa i czy dotyczy to tylko samolotów?

Składałem takie z papieru i to było ciekawe, ale już plastikowe były dla mnie ważniejsze, ponieważ można było dodać różne rzeczy. A bardzo interesujące są modele czołgów, które można teraz kupić, w skali 1:16, ale są i większe i mniejsze. Można nimi sterować radiem, można puścić dym, włączyć silnik, jest też dźwięk z prawdziwego czołgu, a są i takie, które strzelają 6 mm kulkami. Można więc zrobić bitwę, np. w ogródku.

Czołgi zazwyczaj maluję w kolorach brygady gen. Maczka.

Czyli samoloty, czołgi i co jeszcze?

Głównie to, ale mam jeszcze w życiu inne zajęcia. Np. mój brat zbierał i malował żołnierzy, z czasów Napoleona Bonaparte i innych. I podobnie do modeli samolotów – kupowało się jako sam plastik i następnie malowało.

28 | Cooltura | Nº 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 28

2018-09-24 11:03:37

Nยบ 758 | Cooltura | 29

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 29

24/09/2018 17:08:39

Współpracuje pan z kimś, kto ma podobne hobby?

Niestety, nie mam na to czasu, choć chciałbym. Ostatnio pracowałem aż do piątej rano, by jeden z modeli znalazł się na wystawie w POSK-u.

Czy istnieją tu np. kluby modelarskie, w których można zainteresować się tym zajęciem?

Tak, są. Trzeba je wyszukać w internecie, choć dziś nie są już tak popularne, jak kiedyś. Teraz są komputery, rozmaite gry, można sobie Dywizjon 303 stworzyć w laptopie. Ale dla mnie to modelarstwo jest ważniejsze – trzymasz projekt w ręce i jesteś dumny, żeś ty to skonstruował.

Na wystawie w POSK-u można było podziwiać pańskie modele, a czy jeszcze gdzieś można je zobaczyć?

Na www.polishairmensassociation.org.uk, ale ja zawsze zachęcam, by pójść do sklepu, np. w Hendon, nieopodal muzeum i tam kupić modele do złożenia. Są też samoloty Spitfire w polskich barwach, z Dywizjonu 315, 303, są polskie znaki. Kiedyś za parę funtów, teraz jest drożej. Żeby zachęcić, można najpierw kupić tańsze, zamiast tych drogich i po prostu spróbować to składać.

Zachęcałby pan do modelarstwa?

Zdecydowanie tak. Należy przy tym używać rozumu, a włączając telewizję nie trzeba. W modelarstwie myśli się cały czas o tym,

co się robi, używa się rąk, maluje.

Bo jak coś pójdzie źle, to co z tym się zrobi? Nie zawsze coś wychodzi na 100%. To jest życie, po prostu. Przy odrobinie cierpliwości można osiągnąć sukces. —

30 | Cooltura | Nº 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 30

2018-09-24 11:06:54

Nยบ 758 | Cooltura | 31

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 31

24/09/2018 17:08:39

MÓ J L OND Y N

Grzegorz Albrycht

>

Prezenter radiowy, dziennikarz muzyczny – w mediach pracuje nieprzerwanie od 20 lat. Ojciec dwóch fantastycznych córek, kibic Chelsea Londyn i miłośnik żużla.

Mój pierwszy dzień w Londynie: Doskonale pamiętam: 13 czerwca 2007, Lotnisko Stansted i mętlik w głowie. I co dalej?

W Londynie zajmuję się zawodowo:

Po mieście przemieszczam się: Metrem, pociągiem, rowerem, a ostatnio pieszo – tak dla zdrowia.

Najlepsza dzielnica do życia: Wimbledon lub Richmond.

Na zakupy w Londynie polecam: Centrale Shopping Centre Croydon, Westfield Centre. Warzywa i owoce kupuję na lokalnych bazarach.

Punkt gastronomiczny, który polecam: Afghan Palace, Mud oraz Efes Kebab house – czyli najlepszy turecki kebab, jaki jadłem w życiu. Wymienione restauracje znajdują się w mojej dzielnicy, Tooting.

Muzyką. A dokładniej rzecz ujmując: zajmuję się programowaniem muzyki w radiu PRL. Oprócz tego prowadzę wieczorne pasmo w Polskim Radiu Londyn (Płytoteka, Wyspa Życzeń i London Top 20).

Gościom pokazuję w Londynie:

Miejsca, które lubię odwiedzać:

Londyn lubię za:

Parki Richmond i Crystal Palace.

Dużo parków i zieleni.

Ciężko jest pokazać wszystko w jeden dzień. Najczęściej są to: West End, Primrose Hill, Kew Gardens, Canalway Cavalcade czyli mała londyńska Wenecja.

Największą bolączka w Londynie jest: Londyn posiada fantastycznie rozbudowaną sieć transportu publicznego, niestety jest jeden mankament. Komunikacja miejska jest zbyt droga. Do tego dochodzą wiecznie zakorkowane ulice.

W Londynie brakuje mi: Rodziców, rodziny.

Jeśli nie Londyn to: Sycylia.

32 | Cooltura | Nº 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 32

2018-09-24 11:10:32

Nยบ 758 | Cooltura | 33

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 33

24/09/2018 17:08:41

T OUR DE L OND Y N

28.09, piątek

Joanna Karwecka

Tatuaże i dalekie podróże

>

Kolejne odwiedziny rodziny, znajomych, teściów, a ty panikujesz, bo nie masz czym ich zająć? Przedstawiamy cotygodniowy turystyczny przewodnik po Londynie. Skorzystaj z naszych pomysłów, albo wyślij gości w miasto z „Coolturą”.

29.09, sobota

> London Tattoo Convention Coroczny zlot fanów i artystów, którzy zajmują się sztuką na ciele. Okazja do podpatrzenia najnowszych trendów, znalezienia inspiracji dla siebie oraz posłuchania dobrej muzyki. Będzie można też wziąć udział w głosowaniu na najlepszą „dziarę” spotkania.

28-30.09, Tobacco Dock, 50 Porters Walk, Londyn E1W 2SF. Stacja: Shadwell. Bilety: od £25

> Lest We Forget

Maliphant, Akram Khan i Liam Scarlett poruszy w niej temat życia żołnierzy, wojennego cierpienia, pustki i tęsknoty.

Z okazji setnej rocznicy zakończenia I wojny światowej, English National Ballet wystawia wzruszającą, trzyczęściową opowieść taneczną. Trzech artystów: Russell

20-29.09, Sadler's Wells, Rosebery Avenue, Londyn EC1R 4TN. Stacja: Angel. Bilety: od £25

30.09, niedziela

> HarvestFest at Skylight Dożynki w wielkomiejskim stylu. Na dachu Tobacco Dock będzie można spędzić chłodne wieczory, popijając aromatyczny cydr oraz drinki na bazie sezonowych owoców.

Jesienny wystrój a’la wiejska stodoła sprawi, że na chwilę będzie można zapomnieć o głośnej metropolii za oknem.

27.09-27.10, Tobacco Dock, 50 Porters Walk, Londyn E1W 2SF. Stacja: Shadwell.

Bilety: od £25

34 | Cooltura | Nº 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 34

24/09/2018 17:08:45

01.10, poniedziałek

> Space Shifters Na wystawie, która kończy 50-letni jubileusz galerii Hayward, artyści wykorzystują lustra, szkło, akryle.

Sprawia to, że widz czuje się trochę jak

w kosmosie, a trochę jak w gabinecie luster. Może to spowodować zaburzenia przestrzeni albo lekki zawrót głowy.

26.09-6.01, Hayward Gallery, Southbank Centre, Belvedere Rd, Lambeth, Londyn SE1 8XX. Stacja: Waterloo.

03.10, środa

> London Cocktail Week Drink w środku tygodnia? Jest specjalna okazja – największy na świecie festiwal kolorowych drinków i wytrawnych miksologów. To okazja nie tylko do spróbowania światowej klasy produktów, ale także do wzięcia udziału w warsztatach i pokazach.

02.10, wtorek

1-7.10, różne miejsca w Londynie.

Bilety: od £6

> Oceania Rok 1768. Grupa artystów postanawia ufundować Królewską Akademię, a James Cook wyrusza na wyprawę w poszukiwaniu nieznanego południowego kontynentu. Wystawa w Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych odtwarza klimat tamtych czasów, pokazując blisko 200 eksponatów sztuki Oceanii.

29.09-10.12, Royal Academy of Arts, Burlington House, Piccadilly, Londyn W1J 0BD. Stacja: Piccadilly Circus, Green Park.

04.10, czwartek

> The Human Voice „I’m whispering in your ear – and we couldn’t be further apart”.

Monolog kobiety, która zawzięcie walczy o osobę, którą kocha.

Ikoniczna sztuka Jean Cocteau pokazuje desperacką potrzebę

relacji międzyludzkich. I to, jak mogą się zmienić na zawsze.

13.09-06.10, Gate Theatre, 11 Pembridge Road, Londyn W11 3HQ. Stacja: Notting Hill Gate.

Bilety: £24

Nº 758 | Cooltura | 35

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 35

24/09/2018 17:08:50

»

4 października na półkach sklepowych pojawi się album

„Comedy Wildlife Photography Awards Vol. 2”. Będzie można w nim zobaczyć najśmieszniejsze zdjęcia i dużo ciekawych przyrodniczych informacji.

Fot. Roie-Galitz

C O OLTIME

Najzabawniejsze zwierzęta świata Fot. Jakob-Strecker

>

Fot. Muriel-Vekemans

Jury prestiżowego konkursu Comedy Wildlife Photo wybrało 41 finałowych zdjęć. W grupie tej znalazła się fotografia Bartka Olszewskiego „Tańczące jelenie”.

Bartek Olszewski to mieszkający w Londynie fotograf-amator, którego pasją jest przyroda. Jego zdjęcia można zobaczyć między innymi w kalendarzach wydawanych przez Richmond Park.

Został też zwycięzcą konkursu, zorganizowanego przez Royal Park w Londynie.

Bartek jest samoukiem, a teraz swoją wiedzę o fotografii przekazuje innym. Jego kanał na Youtubie znalazł się na 14. miejscu listy Top 100 Wildlife Photography Blogs And Websites To Follow in 2018.

Głównym kryterium wyboru finałowych zdjęć w Comedy Wildlife

Photo było... rozśmieszenie członków jury. Organizatorzy konkursu podkreślają jednak, że zdjęcia mają nie tylko wprawić w dobry nastrój, ale przy okazji nakłonić do myślenia o przyrodzie i o ekologii. Dochód z całego przedsięwzięcia zasili fundusze organizacji Born Free. Od 1984 roku zajmuje się dbaniem o dzikie zwierzęta, zarówno te żyjące na wolności, jak i w rezerwatach.

W konkursie zostanie wybrane najlepsze zdjęcie publiczności – AFFINITY PHOTO People's Choice Award.

Aby zagłosować na swoją ulubioną fotografię, wystarczy wejść na stronę www. comedywildlifephoto.com. Wszyscy głosujący wezmą udział w losowaniu tabletu. Zabawa potrwa do 15 listopada. —

36 | Cooltura | Nº 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 36

24/09/2018 17:08:51

Fot. Bartek-Olszewski Fot. Geert-Weggeng

Fot. SarahEDevlin Fot. Kallol-Mukherjee

Fot. Shane-Keena

Fot. Denise-Dupras

Fot. Mary-McGowan Fot. Antonio-Medina

Fot. Qiusheng-Hu Fot. Valtteri-Mulkahainen

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 37

Nยบ 758 | Cooltura | 37

24/09/2018 17:08:55

>

„Źródło” to spektakl multimedialny, który jest hołdem złożonym uchodźstwu polskiemu i jego roli w walce o niepodległość.

Tu, na obczyźnie, rodziła się i rozwijała myśl i działalność wyzwoleńcza; na „paryskim bruku” powstawały genialne dzieła Wielkiej Emigracji; we włoskich kampaniach formowały się Legiony Polskie, pod angielskim niebem lotnicy polscy ginęli za wolność wasza i nasza, a myśliciele i działacze polityczni kładli podwaliny pod Polskę wolną od komunizmu, bezkrwawo zmieniając bieg historii.

W spektaklu opartym na najpiękniejszej poezji emigracyjnej (od Mickiewicza poprzez Hemara i Balińskiego, aż po poetów dnia dzisiejszego) usłyszymy piosenki Jacka Kaczmarskiego i znane piosenki legionowe w nowych, współczesnych aranżacjach.

Z reżyserką spektaklu, HELENĄ KAUT-HOWSON rozmawiała Joanna Karwecka.

Tytuł spektaklu to jednocześnie utwór Jacka Kaczmarskiego; skąd taka inspiracja?

Helena Kaut-Howson

COOLTIME. ROZMOWA

Źródło na scenie POSK-u 13-14.10, Teatr POSK-u, 238-246 King St, Hammersmith, Londyn W6 0RF. Stacja: Ravenscourt Park. Bilety: od £12

W latach 80., przywiana zawieją stanu wojennego znalazła się tutaj i utknęła grupa młodych aktorów, absolwentów krakowskiej szkoły teatralnej. Przyjechali do Londynu w nagrodę za pięknie zdane końcowe egzaminy. A utknęli ze względu na stan wojenny, ponieważ rodzice im radzili, żeby nie wracali do kraju. Ta grupa stworzyła Teatr Nowy, obecną Scenę Polską.

Pierwszy ich spektakl, który miałam przyjemność reżyserować, to był ich portret, wizytówka i nazywał się „Wyjątkowe pozwolenie na pobyt”.

Ich przewodnią pieśnią było właśnie „Źródło”, a pieśniarzem sztandarowym – Kaczmarski. „Źródło” to spektakl multimedialny, co to oznacza?

Tak, jest to spektakl nietypowy.

Zwykle nasze spektakle są bardzo teatralne. To sztuki lub kabarety, zawsze nastawione na to, żeby publiczność bawić albo trzymać w napięciu. „Źródło” jest spektaklem związanym z setną rocznicą niepodległości,

38 | Cooltura | Nº 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 38

24/09/2018 17:08:56

Nยบ 758 | Cooltura | 39

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 39

24/09/2018 17:08:57

ale zależało nam bardzo, żeby nie być zbyt podniosłymi, żeby nie przypominać „akademii na cześć”.

Dlatego wykorzystaliśmy inną koncepcję. W 1983 roku powstał film „Letter to Poland”, w języku angielskim i dla Anglików, o tym jak niezwykła jest polska emigracja. Od czasów Mickiewicza, Chopina, Norwida zawsze walczyła i mieczem, i poezją o wyzwolenie Polski. To było bardzo niezwykłe, bo w historii nie ma drugiej takiej emigracji, która w aktywny sposób przyczyniłaby się do wyzwolenia kraju. W czasach Solidarności w Londynie powstała Solidarność z Solidarnością. I to było inspiracją do tego filmu. Są w nim rozmowy z prezydentem Raczyńskim, z legendarnym generałem Maczkiem oraz z ludźmi, którzy budowali POSK. Wykorzystaliśmy więc fragmenty tego filmu i wprowadziliśmy je w krwioobieg naszego programu. Widz usłyszy między innymi rozmowy aktorów na scenie z nieżyjącymi już postaciami z filmu, na przykład generałem Maczkiem. Na scenie zostaną też wykonane najpiękniejsze utwory emigracyjne – od Mickiewicza, przez Hemara, po dzień dzisiejszy.

W filmie „Letter to Poland” przewodnik oprowadza widza po miejscach związanych z polską emigracją. Gdzie znajdziemy ducha polskiej emigracji w Londynie?

Przede wszystkim POSK. Jest to serce emigracji londyńskiej. To tu mieszczą się najważniejsze polskie organizacje, biblioteka, wydawnictwo, uniwersytet, także polska restauracja. Wiele osób pracuje w nich społecznie, poświęcając swój wolny czas.

Dla mnie jest to szczególnie ważne miejsce, ponieważ to tu mieści się nasz teatr. Jest to jedyny na całym świecie teatr wybudowany przez Polaków dla Polaków.

Historycznie najważniejsze natomiast jest Ognisko Polskie. To był klub rządowy i oficerski, tu zresztą funkcjonował najstarszy polski teatr. To z Londynu w czasie wojny rząd polski kierował konspiracją. Tutaj powstało więc wiele instytucji państwowych, które po wojnie miały być prowadzone dalej w Polsce. Ale potem przyszła Jałta. W 1942 roku założono tu nawet uniwersytet na obczyźnie – PUNO. Profesorowie uczyli w nim za darmo.

Centrum polonijnego życia są oczywiście polskie kościoły i polskie szkoły sobotnie.

Zresztą po całej Anglii porozsypywane są miejsca, w których zdemobilizowani żołnierze pol-

To z Londynu w czasie wojny rząd polski kierował konspiracją.

Tutaj powstało więc wiele instytucji państwowych, które po wojnie miały być prowadzone dalej w Polsce

scy się osiedlali. Wyjeżdżali tam, gdzie mogli dostać pracę, często były to przemysłowe miejsca na północy Anglii. Teraz Polacy są wszędzie, ponieważ przybyła nowa emigracja, po tym, jak się otworzyła Europa. Dlatego też w 2004 roku zmobilizowałam aktorów i powiedziałam: Zróbmy teatr. Bo chociaż wiedziałam, że priorytetem nowo przyjezdnych mogło być zarabianie pieniędzy, to w końcu zaczną go potrzebować.

I rzeczywiście tak jest.

Pani obserwowała tę starą emigrację, ale też tę 2004 plus...

To jest ciekawe, bo to są dwie zupełnie różne emigracje. Ale nam udaje się znajdować ten wspólny mianownik. I wspólnym mianownikiem jest to, co jest najpiękniejsze w polskiej tradycji. Ale nie powtarzamy tego, co się robi w Polsce, tylko tworzymy swój własny repertuar, który oparty jest tylko na tradycjach polskich. Naszym wielkim szlagierem, jeżdżącym nie tylko po Anglii, jest „Zemsta”. Mamy też adaptację „Pana Tadeusza”, mamy cały szereg musicali. Nasz świetny program, wyprzedany od razu, to spektakl „Chociaż raz warto umrzeć z miłości”. Jest on oparty na Osieckiej, nie tylko na jej piosenkach, ale także na życiu i na jej problemach sercowych.

A wspólnym mianownikiem tych dwóch emigracji, poza teatrem, mógłby być...

To, co jest naprawdę piękne – poezja, poczucie humoru.

My Polacy będący tutaj na emigracji, wyrabiamy sobie dystans do tych polskich spraw. I zostaje tylko to, co jest najważniejsze, a różne rozgrywki polityczne, to już nas mniej interesuje i my, jako teatr, się tym nie zajmujemy.

To odcięcie od polskich spraw – to jest świadoma decyzja czy raczej proza życia?

To po prostu się dzieje. To takie odejście od rodziny. Kiedyś irytowało panią, że ktoś mógł głośno myć zęby, a jak pani jest daleko od tej osoby, to już panią nie irytuje.

Oczywiście są duże różnice między emigracją patriotyczną a tą nową. Ludzie starzy, którzy jeszcze pamiętają wojnę, mają trochę inne spojrzenie na świat niż ci młodzi. Ale naprawdę – więcej nas łączy, niż dzieli. A przede wszystkim łączy nas to, co kochamy, a nie to, czego nienawidzimy. —

40 | Cooltura | Nº 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 40

24/09/2018 17:08:58

Nยบ 758 | Cooltura | 41

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 41

24/09/2018 17:08:59

7 W SPA NI A ŁYC H

> Highgate Cemetery

Joanna Karwecka

Najstraszniejsze miejsca w Londynie

>

Koniec lata, dni robią się coraz krótsze. Ciemne, jesienne wieczory sprzyjają niewyjaśnionym zjawiskom, paranormalnym aktywnościom i spotkaniom z duchami.

Zamglony Londyn słynie z miejsc i historii, które niejednego przyprawiły o gęsią skórkę. Jeżeli lubisz takiego typu przygody – koniecznie odwiedź miejsca z naszej listy. Jeżeli jednak nie pasjonują cię zaświaty – trzymaj się od nich z daleka.

> Bank Station Na stacji oraz w pobliskim Bank of England można spotkać ubraną na czarno kobietę, która pyta przypadkowych przechodniów, czy nie widzieli jej brata. Postać ta znana jest londyńczykom od początku

W 1970 roku osoby odwiedzające cmentarz opowiadały o podejrzanym mężczyźnie, prawdopodobnie wampirze, który grasuje na terenie nekropolii. Słynny magik – Seán Manchester ogłosił polowanie na wampira, ale nigdy nie udało mu się go znaleźć. Do dziś nie wiadomo, czy zjawa nie istniała, czy tak dobrze się ukrywała.

Swain's Ln, Highgate, Londyn N6 6PJ. Stacja: Archway

XIX wieku, nazywają ją Czarną Wdową. Kobieta przez lata przychodzi w to miejsce, w poszukiwaniu swojego krewnego, który został skazany na śmierć przez powieszenie za oszustwa finansowe.

Princes St, Londyn EC3V 3LA. Stacja: Bank

> Theatre Royal, Drury Lane

Zapach lawendy ma tu alarmować o obecności gości z zaświatów. Teatr odwiedza między innymi duch Josepha Grimaldi – aktora, komika i tancerza. Mimo ogromnej

popularności zmarł on w osamotnieniu, cierpiąc na depresję i alkoholizm.

Aktorzy i pracownicy teatru widzieli go podobno snującego się na tyłach teatru.

Catherine St, Londyn WC2B 5JF. Stacja: Covent Garden

42 | Cooltura | Nº 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 42

24/09/2018 17:09:02

> Greenwich Foot tunel Tunel istnieje w tym miejscu od 1902 roku. Przechodnie mówią, że można tu spotkać tajemniczą, milczącą parę, która zmierza z północy na południe. Ich strój sugeruje, że pochodzą z czasów wiktoriańskich. Jeżeli ich nie widać, to często słychać ich powolne kroki.

Thames Path, Isle of Dogs, Londyn E14 3UX. Stacja: Island Gardens

> 50 Berkeley Square Budynek podwójnie nawiedzony.

Jeżeli spotkacie kobiecego ducha, przypominającego brązową mgłę – to samobójczyni, która rzuciła się z ostatniego piętra, ponieważ była wykorzystywana przez wuja. Jeśli natomiast zobaczycie

mężczyznę, to nieszczęśliwie zakochany pan Myers. Zamknął się w swoim mieszkaniu, po tym jak wybranka odrzuciła jego oświadczyny. Nie wyszedł z niego, aż do śmierci. Spotkanie z nim może grozić szaleństwem.

50 Berkeley Square, Mayfair, Londyn W1J 5BA. Stacja: Green Park

> Bruce Castle Mieszkała tu nieszczęśliwa lady Lucy. Jej mąż trzymał ją zamkniętą pod kluczem w malutkim pokoju. Kobieta

postanowiła zakończyć swoje cierpienie skacząc z okna, zabrawszy ze sobą swoje dziecko. Jednak śmierć jej nie uwolniła – jej duch dalej wygląda tęsknie przez okno zamkniętego pokoju.

Lordship Ln, Londyn N17 8NU. Stacja: Bruce Grove

> The Ten Bells Pub ten dawniej nazywał się Jack the Ripper. Być może dlatego straszy tutaj ofiara tego najsławniejszego londyńskiego mordercy – Kuby Rozpruwacza. Annie Chapman została przez niego brutalnie zamordowana jesiennego wieczoru 1888 roku. Ponad sto lat później właściciel pubu powiedział, że widział jej ducha snującego się w lokalu.

84 Commercial St, Londyn E1 6LY. Stacja: Aldgate East

Nº 758 | Cooltura | 43

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 43

24/09/2018 17:09:05

W Y PA D Z L OND Y N U Joanna Karwecka

Aromatyczne spacery

>

Zbliżająca się jesień sprzyja długim wędrówkom z aromatycznym, gorącym napojem w dłoni.

Wiele ciekawych miejsc, które idealnie nadają się na niedzielny wypad, da się znaleźć w odległości jednej jazdy pociągiem od Londynu. Ale także w samym Londynie można się zapomnieć i poczuć jak gwiazda francuskiego filmu – tylko papierosy zamienić na spacer.

> W Londynie » Od Little Venice do Camden Jesienny spacer wzdłuż kanału Regent, to okazja do wielu przystanków – nie tylko na kawę, ale też na lokalne piwo i jedzenie z całego świata. Do wyboru mamy kawę kupioną ze stoiska rowerowego, zieloną herbatę z chińskiej restauracji na wodzie lub piwo z jednego z nadrzecznych pubów. Dystans to około 4 kilometry, ale można go sobie wydłużać, zaglądając do Regent’s Park czy London ZOO.

» Wetland Center Podglądanie przyrody w centrum miasta, z kubkiem parującej kawy w dłoni. Łabędzie, kaczki, gęsi, ważki i motyle – to tylko niektóre zwierzaki, które można spotkać przechadzając się alejkami tego podmokłego parku. Spacer można zacząć od pobliskiej Alma Cafe lub wstąpić do lokalnego Visitor Center.

© Savo Ilic / Shutterstock.com

» Hampton Court Palace Obszar parku Hampton, to piękna, ogromna powierzchnia, która zapewni rozrywkę na cały dzień. Oprócz majestatycznego pałacu, można tu znaleźć królewską fontannę, labirynt, stawy, a nawet skatepark. A także aromatyczną kawę i świeże wypieki w The Pheasantry, kawiarni położonej w centralnej części parku.

44 | Cooltura | Nº 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 44

2018-09-24 12:40:05

> I poza Londynem » Newlands Corner Jeden z najlepszych widoków na okolicę Surrey Hill. Wiele szlaków zaczyna się zaraz obok Visitor Centre, w którym można znaleźć lokalne produkty i świeżą kawę. Można wybrać biały Szlak Jeleni, który jest przystosowany także dla wózków. Przejście nim zajmuje 45 minut. Oprócz tego do wyboru jest kilka dłuższych, bardziej wymagających tras – Szlak Motyli, Szlak Wołów, Szlak Geologiczny.

» Wendover Woods Początek każdej podróży po tych malowniczych lasach powinien zacząć się w Cafe in the Woods. Jest to najwyżej położony punkt regionu Chiltern Hills. Kawiarnia mieści się w drewnianym domku, i jak sama nazwa wskazuje – w środku lasu. Otwarta jest przez cały rok, więc z gorącym kubkiem kawy można z niej ruszyć także na jesienny, a nawet zimowy spacer.

» Lullingstone Country Park Jego trasa zaczyna się przy Visitor Center i wiedzie przez Darent Valley, wrzosowiska, pola, wioskę Shoreham, aż do zamku Lullingstone. W rezydencji tej gościł często król Henryk VIII i jego żona Anna. Wędrowcy mogą tu teraz zatrzymać się na kawę, lunch lub odpoczynek przed ostatnim odcinkiem trasy.

Spod centrum turystycznego można przyłączyć się do grupowego spaceru.

Chętni spotykają się tam o 10.00.

Nº 758 | Cooltura | 45

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 45

2018-09-24 12:39:25

Klify w Jurassic Coast

W C Z A SY P OD G RU S Z Ą Dariusz A. Zeller

Jurassic Coast

>

Spośród wielu miejsc w Wielkiej Brytanii, które potrafią zauroczyć każdego bez mała turystę, na szczególną uwagę zasługuje z pewnością wybrzeże jurajskie na południu Anglii. Jest to miejsce, gdzie można obejrzeć niezwykłe połączenie działalności wody i skał na przestrzeni wieków. Rozciąga się od Orcombie Point w okolicach Exmouth (Devon) do Old Harry Rocks, niedaleko miejscowości Swanage (Dorset). To dokładnie 153 km wyjątkowej urody linii brzegowej.

Jurassic Coast od 2001 roku znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO pod nazwą „Dorset

i wschodnie wybrzeże Devon”. Jest także częścią szlaku turystycznego South West Coast Path.

Zjawiskowe klify, rozciągające się niemal na całej długości wybrzeża Jurassic Coast, powstały 180 mln lat temu w okresie triasu, jury i kredy.

Jednakże to działalność erozyjna wody utworzyła w tym miejscu różnorodne formy geologiczne, które sprawiają, że krajobraz tego miejsca jest unikalny. Do najpiękniejszych jego miejsc zaliczamy z pewnością wapienny łuk Durdle Door, zatoczkę Lulworth Cove, wysepkę Portland i plażę Chesil Beach.

Niestety, linia brzegowa tych tere-

Łuk wapienny Durdle Door

Jurajskie skamienialiny w Lyme Regis

nów jest jednak dość niebezpieczna… dla statków. W 2007 roku miała tam miejsce katastrofa zawierającego 2.400 ton paliwa kontenerowca MSC Napoli.

Wypadek ten spowodował ogromną katastrofę ekologiczną w tym rejonie.

Z kolei wpływ wody na wapienne skały także nie zawsze przynosi pozytywne efekty. 6 maja 2008 roku znaczna część wybrzeża osunęła się do morza.

Jak twierdzili wówczas geolodzy, było to największe osunięcie klifu na przestrzeni stu ostatnich lat.

Warto wspomnieć także, że podczas II wojny światowej niektóre części Wybrzeża Jurajskiego zostały zajęte przez armię i stanowiły bazę Royal Navy.

Turyści, którzy chcą zwiedzać Jurassic Coast powinni wiedzieć, że w wielu miejscowościach leżących na wybrzeżu znajdują się muzea poświęcone temu miejscu. Warto też mieć rozeznanie, gdzie można zdobyć kompleksowe informacje o nim. Kilka z nich to: Durlston Country Park, Dorset Coun-

46 | Cooltura | Nº 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 46

2018-09-24 11:35:58

> Warto zobaczyć: - łuk wapienny Durdle Door - zatoka Lulworth Cove - plaża Chesil Beach - Durlston Country Park - Portland Museum - Dorset Country Museum

try Museum, Portland Museum, czy Philpot Museum w Lyme Regis. Miasta „bramy”, które prowadzą na wybrzeże to m.in. Exeter, Exmouth, Seaton, Beer, Dorchester, Poole, Swagage i Wareham.

Więcej informacji znajduje się na stronie: www.jurassiccoast.com. —

Widok na Jurassic Coast Wybrzeże w zatoce Man O’War

Kutry rybackie na plaży w Beer

Nº 758 | Cooltura | 47

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 47

2018-09-24 11:36:04

BIE G A J Z C HR ISEM Chris Wiciak

Interwały Słowo „interwał” u niektórych biegaczy wywołuje niechęć i uczucie przemęczenia organizmu. Tymczasem trening interwałowy jest najskuteczniejszym i w pełni bezpiecznym sposobem na poprawienie wydolności i wytrzymałości, stosowanym na całym świecie.

>

Przyczyną niechęci do interwałów jest niewłaściwy sposób stosowania tego treningu. Zwyczajnie za szybko go wykonujemy. Intensywność biegu interwałowego to mniej więcej tempo biegu na 5 km. Nie ma znaczenia, czy troszkę przekroczymy tę granicę w górę lub w dół, ważne jest tutaj, aby nie biegać zbyt mocno.

Podstawową zasadą interwału jest bieganie w taki sposób, by każdy kolejny odcinek był albo w tym samym tempie, albo trochę wyższym. Taki sposób pozwoli nam uniknąć szybkiego początku. Następna rzecz: pierwszy odcinek nie może być szybszy od ostatniego, bo obniży to wartość treningu.

Jeśli mamy już opanowane tempo treningu interwałowego i umiemy go wdrożyć w życie, to następnymi elementami interwałów są...

Chris Wiciak

»

Maratończyk, zdo-

bywca Abbott World Marathon Majors. Przebiegł 6 największych maratonów na świecie. biegajzchrisem. co.uk

PODBIEGI INTERWAŁOWE Wielu początkujących, ale i doświadczonych biegaczy, można zaliczyć do dwóch grup: tych, co boją się podbiegów i tych, którzy ich nienawidzą. Mogę zrozumieć wszystkich, którym bieganie po płaskich odcinkach podczas interwałów sprawia trudności, a co dopiero pod górkę, gdzie taki trening nie będzie należał do przyjemnych. Warto jednak spróbować wdrożyć ten rodzaj treningu w nasz tygodniowy plan, ponieważ podbiegi budują siłę i zwiększają efektywność biegu. W przygotowaniu długodystansowca, szczególnie mającego tendencje szybkościowe, jest to bodziec bezcenny.

Długość odcinków klasycznie wynosi 100-200 m, ale powszechnie stosuje się dłuższe powtórzenia do kilku minut. Podstawowe formaty w biegach długich to 12-30 powtórzeń szybkich odcinków x 1 min z przerwą 1 min w truchcie, lub 6-15 powtórzeń szybkich odcinków x 2 min z przerwą 90-120 sek. w truchcie, 5-10 powtórzeń szybkich odcinków x 3 min z przerwą 2-3 min w truchcie.

Przerwa w interwale po płaskim zwykle nie powinna trwać dłużej niż czas odcinka interwałowego, dla podbiegów ten czas wolnego odcinka biegu wydłuża się trochę.

48 | Cooltura | Nº 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 48

2018-09-24 11:37:27

Moje ulubione podbiegi interwałowe to podbieg 4-5 proc. nachylenia i zabawa biegowa 3x150 m, 3x200 m, 3x300 m. Każdy odcinek szybkiego odcinka w tempie biegu 5 km. Przerwa to zbieganie wolno w dół o długości tego szybkiego odcinka.

Kluczem jest, aby nie biegać za szybko i nie naruszyć poważnie równowagi kwasowej.

Ponieważ mentalnie oraz fizycznie interwał oraz podbiegi są treningiem wymagającym, często monotonnym, nie stosuje się go częściej niż 1-2 razy w tygodniu. Ja w swoim pla-

nie treningowym zawsze aplikuję na początku tygodnia interwały z podbiegami, a w środku tygodnia interwały na bieżni po płaskim. Nie zalecam dwóch treningów interwałowych dzień po dniu ponieważ następnego dnia możemy nie wykonać takiego interwalu na oczekiwanych częstotliwościach, z powodu zmęczenia.

Pamiętajcie, że „droga pod górkę” na treningach może się okazać kluczem do naszego sukcesu, jakim jest założony cel w danych zawodach. Ja stosuję zasadę: im więcej wysiłku na treningach, tym łatwiej osiągam swoje cele. —

Nº 758 | Cooltura | 49

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 49

2018-09-24 13:00:26

PR ZE PIS NA W E E KE ND Poleca: Dariusz A. Zeller

Kurczak po szkocku w panierce z porridge SKŁADNIKI: 3 piersi z kurczaka płatki owsiane (porridge) 2 łyżki mąki lub otrębów pszennych 2 jajka 1l oleju roślinnego lub rozgrzana frytkownica 3 duże listki bazylii Gałązka rozmarynu

nie lub blaszkę i pieczemy w rozgrzanym do 170°C piekarniku ok. 30 minut.

Uwaga! Do panierki można dodać chili, warzywko, przyprawę cajun lub co tylko lubicie. To tylko poprawi smak kurczaka. Smacznego!

JAK PRZYRZĄDZIĆ: Kurczaka naciąć cienkim nożem wzdłuż i w to miejsce wcisnąć listek bazylii. Posolić, oprószyć świeżo zmielonym pieprzem z obu stron i pozostawić na minimum kilkanaście minut (można to zrobić np. dzień wcześniej). Na talerzyk wysypać płatki owsiane i wymieszać z posiekanym rozmarynem. Obtaczać kurczaka w mące (otrębach), jajku i panierce z płatków. Jeżeli nie mamy frytkownicy, to rozgrzewamy olej w garnku do temp. 150°C i smażymy przez kilkanaście minut, aż będą lekko rumiane i chrupiące. Następnie przekładamy na żaroodporne naczy-

50 | Cooltura | Nº 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 50

2018-09-24 11:37:49

Nยบ 758 | Cooltura | 51

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 51

24/09/2018 17:09:07

52 | Cooltura | Nยบ 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 52

24/09/2018 17:09:08

Nยบ 758 | Cooltura | 53

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 53

24/09/2018 17:09:09

54 | Cooltura | Nยบ 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 54

24/09/2018 17:09:10

Nยบ 758 | Cooltura | 55

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 55

24/09/2018 17:09:11

56 | Cooltura | Nยบ 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 56

24/09/2018 17:09:12

Nยบ 758 | Cooltura | 57

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 57

24/09/2018 17:09:13

O G Ł O S Z E NI A DROBNE SPRZĄTANIE

Poszukuje doświadczonych Pań do sprzątania. Doświadczenie i referencje wymagane. Możliwość stałej współpracy lub prace dorywcze. Magdalena proszę dzwonić od Pn – Pt w godz 9.00 – 18.00 07985427487

LABOUERS AND GROUND WORKERS

Pracownicy potrzebni na budowę w Kentish Town.Self employed i karta CSCS potrzebna do rozpoczęcia pracy.£100-130 za dzien.

Kontakt: 02089975090, 07766880934

DEKODERY NC+-SERVICE ANTEN INSTALACJA

Dekodery NC+ Polsat cyfra+ na umowę lub bez, instalacja, naprawa telewizorów oraz kamer, cctv, alarmy, wszystkie akcesoria: anteny, piloty, uchwyty Kontakt:07714308939

POSZUKIWANY MOT TESTER

Technik z minimum 5 letnim doświadczeniem. Kontakt: 07877012034,enquiries@hollandpark-autos. co.uk

POKÓJ DLA PARY NA ACTON

Pokój dwójka dla pary, dwóch dziewczyn lub jednej osoby na Acton w spokojnym i czystym mieszkaniu. Blisko sklepy, metro i autobusy. Kontakt: 07841408463

SOUVRE-PRACA W POLSKIEJ FIRMIE KOSMETYCZNEJ-KOLAGEN

Poszukujemy osób chętnych do podjęcia współpracy w rozwoju polskiej marki kosmetycznej Souvre wkraczającej na rynek brytyjski. Startujemy w październiku! Dołącz do nas! Kontakt:07784311731 PRACA-POMOC DOMOWA

Sprzątanie, prasowanie, przygotowanie obiadu, odebranie dziecka ze szkoły. Okolice Staines, Chertsey, Virginia Water. Blisko stacji.

Panie zmotoryzowane mile widziane.

07775333396 Katarzyna

ARCHITEKT-PROJEKTY DOMÓW

Rejestrowany w Anglii wykonuje projekty: lofts, extensions. Usługi: Planning Applications and Building Control mob.: 07708696377 stasch@stasch.co.uk

LOOKING FOR MOT TESTER

Qualified mot tester/motor technician with a minimum of 5 years’ experience . Contact: 07877012034, enquiries@hollandpark-autos. co.uk

POSZUKIWANY MECHANIK SAMOCHODOWY

Mechanik / elektryk z doświadczeniem w wykonywaniu diagnozowania, napraw usterek elektrycznych i mechanicznych-samochodów osobowych i lekkich samochodów dostawczych. Kontakt: 07877012034, enquiries@hollandpark-autos.co.uk

58 | Cooltura | Nº 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 58

24/09/2018 17:09:16

LOOKING FOR LIGH MECHANIC/AUTO ELECTRICIAN

Light mechanic/auto electrician qualified to carry out scheduled maintenance service on cars & light vans, diagnosing & repairing electrical & mechanical faults, Contact: 07877012034, enquiries@hollandpark-autos. co.ukPOSZUKIWANY LAKIERNIK SAMOCHODOWY

Osoba zatrudniona w warsztacie musi umieć pracować z systemem Du Pont. Wymagane doświadczenie w lakierowaniu natryskowym i własna maska z filtrem powietrza do lakierowania. Kontakt: 07877012034, enquiries@ hollandpark-autos.co.uk HOLLAND PARK AUTOS IS LOOKING FOR CAR SPRAYER

Must be able to work with Du Pont mixing Scheme, full apprenticeship or traineeship in Spray Painting. Must have own Air fed Mask for Spraying. Contact: 07877012034, enquiries@hollandpark-autos.co.uk

POTRZEBNA FRYZJERKA I KOSMETYCZKA

Start możliwy od zaraz. Wymagane doświadczenie w zawodzie i język angielski komunikatywny. Lux Hair & Beauty E3.

Prosimy o kontakt emaliowy :ewa.1224@ icloud.com lub telefoniczny po godzinie 19tej .Ewa 07469701140, Rita 07710265303

POLSKA TELEWIZJA NC+

Sprzedaż, montaż, serwis, rozbudowa, modernizacja. Profesjonalne dostrajanie sygnału SatTV. Montaż anten naziemnych FreeviewHD. Drabina 10m oraz drabina dachowa7m Dariusz Rabski 07894100683 AJM TAPETOWANIE - CENY KONKURENCYJNE, GWARANCJA

Tapeciarz profesjonalista -wszystkie gatunki tapet. Zapraszamy do współpracy firmy oraz osoby prywatne. Prace wykonywane są rzetelnie, zawsze w ustalonym terminie 100% satysfakcji. Kontakt 07542041749

MIEJSCE W POKOJU DLA MĘŻCZYZNY OKOLICE STOCKWELL

ARCHITEKT W LONDYNIE

SPRZEDAM DZIAŁKĘ-KONSTANCIN JEZIORNA

POKÓJ JEDYNKA -GREENFORD

Rachunki wliczone.3 minuty do stacji Stockwell (Victoria Line i Northern Line) i 7 minut do stacji Brixton (Victoria Line).Dobre dojazdy autobusowe.tel.: 07940 186 730, 07448 409376

3000 m.kw piękna ogrodzona działka w doskonałej lokalizacji, w miejscu uzdrowiskowym pod Warszawą.Dostępne media: prąd, gaz, woda, kanalizacja i telekomunikacja.

Strefa 1 komunikacji warszawskiej.

07983570608

Wieloletnia praktyka w UK, extensions, loft conversions, listed buildings consent, Kontakt: 07903034463, szymon.dylewski@gmail. com

W domu panuje bardzo mila i spokojna atmosfera. Wi-Fi dostępne , także osobna lodówka.

Liczba osób mieszkających w domu 3. Do stacji metra 500m.Kontakt :07850264715

SERWIS KOMPUTEROWY

Naprawa: laptop, tablet, konsola, telefon, zmiana języka, wirusy, przegrzewanie się, wymiana ekranu, klawiatury, strony www, kamery CCTV, rok gwarancji. Laptop zastępczy. Dojazd do klienta tel. 07411123340, 02088865030 TANIE POLSKIE TAXI -TAKSÓWKI NA LOTNISKA W LONDYNIE

Szukasz transportu na lotniska w rozsądnej cenie ? Oferujemy przewozy z całego zachodniego Londynu na lotnisko Luton, Stansted, Gatwick i Heathrow.Tel.: 07788778853 lub www.PolishMiniCabs.com

Nº 758 | Cooltura | 59

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 59

24/09/2018 17:09:17

DENTAL RECEPTIONIST WANTED

Zatrudnimy na pełny etat osobę z umiejętnościami administracyjnymi na stanowisko recepcjonistki w przyjaznej praktyce stomatologicznej. Prosimy o przesyłanie cv oraz listu motywacyjnego na adres annahouse@btconnect.com ANGIELSKI-TŁUMACZENIA, PISMA, NAUKA

Pomoc w Councilu, w banku, u lekarza, w szpitalu, NIN. Efektywna nauka angielskiego dla dzieci i dorosłych.

Konkurencyjne ceny ustalane indywidualnie.

Justyna 07443888897

ANTENY SATELITARNE

Montaż, fachowe ustawienie sygnału, akcesoria. Telewizja na kartę, NC+, Polsat. 11 lat doświadczenia Niskie ceny. 07523486296,

SERWIS KOMPUTEROWY H-TECH

Serwis i Naprawa Sprzętu Komputerowego.

Systemy, Zabezpieczenia, Odzyskiwanie Danych, Wymiana Ekranów i innych Podzespołów, CCTV, Dojazd do Klienta.Tel.: 07723012148, email: halskyt@yahoo.co.uk., www.halskytech.co.uk

OGÓLNOBUDOWLANIEC

Ogólnobudowlaniec szuka pracy lub zleceń wykonuje malowanie, elektryke, stolarke, hydraulike itp. konto nin utr własne narzędzia i van bez nałogów tel 07873608707

PRACA OD ZARAZ NA BUDOWIE

Papierów nie trzeba ale nie zawadzi jeśli są od 8:00 do 17:00;pomocnik min £70 a max £80 (na reke); malarz min £90 a max £100 (na reke),fachowcom płacimy min £90 a max £120 (na reke)wyplaty co tydzien bez opóźnień, wylacznie o smsy na 07818843678

WYWÓZ ŚMIECI –KONKURENCYJNE CENY

ogrodowych, budowlanych, biurowych i innych .Pomagamy przy załadunku. Pracujemy na terenie całego Londynu. Usługa tego samego dnia. Dostępne samochody 16 yardowe Van 16 yardów. Atrakcyjne ceny. Zapraszamy do współpracy 07886253972 PRAWDOPODOBNIE NAJLEPSZY SERWIS KOMPUTEROWY W LONDYNIE

Naprawa laptopów, tabletów, Apple, PC,GPS, strony www. Z nami oszczędzisz czas i pieniądze. Dojazd do klienta. Gwarantujemy najniższe ceny .Zadzwoń Teraz: 07885421494. www.ictlaboratory.com POMOCNIK INSTALATORA OKIEN I DRZWI

Wymagane doświadczenie i podstawowy angielski. Oferujemy atrakcyjne warunki pracy, transport(Van), narzędzia zapewnione, możliwość nadgodzin. Kontakt: Andrzej :office@greenmarkjoinery.co.uk,tel:02088107788 STOLARZ OKIEN I DRZWI-DAM PRACĘ

Poszukujemy stolarza z doświadczeniem w pracy w UK i PL do produkcji. Oferujemy atrakcyjne warunki pracy i możliwość nadgodzin Marek Tel:07810808838, office@ greenmarkjoinery.co.uk

PRZEPROWADZKI - TRANSPORT MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH

PROJEKTANT MEBLI -DAM PRACĘ

WYWÓZ ŚMIECI LONDYN I OKOLICE

NAJTAŃSZE PRZEPROWADZKI DLA CIEBIE

Planujesz przeprowadzke, przewieźć kilka rzeczy zakupionych na aukcjach motocykle meble itp lub przewóz mat. bud.? Dzwon do nas. Pomozemy Tobie zrealizowac plan w przystepnej cenie. tel 0207 157 9822 lub 07542041749 czynny 24/7 AJM Recycling Centre LTD : wywóz śmieci,wywrotki 12-14 yard, dowóz mat. bud.

Posiadamy licencje oraz zezwolenia.

Konkurencyjne ceny, dla stałych klientów rabaty. Wyst. rachunki, akceptujemy płatności karta u kierowcy 07463227169 Marcin www.ajmrecycling.co.uk

Wymagane doświadczenie w projektowaniu, dokonywaniu pomiarów i tworzeniu dokumentacji technicznej, bardzo dobrej znajomości programu Sketchup. Dodatkowym atutem będzie praca w programie AutoCad. Kontakt: wojtek@greenmarkjoinery.co.uk

Przeprowadzki i przewozy lokalne, międzymiastowe oraz do Polski 7 dni w tyg. 24/h.

Konkurencyjne ceny !!! Najtańsze w Londynie i okolicach. Przyjmujemy wszystkie zlecenia małe i duże. 07722560744 mario.remtrans@ gmail.com

60 | Cooltura | Nº 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 60

24/09/2018 17:09:19

POLSKA TELEWIZJA SATELITARNA-PRZEMYSŁĄW ZAJĄC

NC+ Zestawy na umowę i kartę Montaż anten Zapraszamy do punktu 49 Oldfields Circus UB54RR Northolt Sklep Northolt: 02082033162 Instalacje: 07779631401 www.polskatelewizja. co.uk TELEWIZJA SATELITARNA

Montaż anten satelitarnych i naziemnych, ustawienie ygnału (wszystkie satelity). IRS i instalacje domowe, NC+ na kartę i na kontrakt. Gwarancja na materiały i robociznę Tel. 07840650509, Mail: sawicki38@gmail.com STAŁA PRACA, TYMCZASOWA LUB KONTRAKT –BUDOWLANKA

Podstawowe narzędzia wymagane, doświadczenie budowlane jest absolutnie konieczne.

Zainteresowani proszeni o SMS z imieniem i nazwiskiem, dzielnicą, swoim fachem budowlanym na numer 07827492749

PRACA DLA SPRZEDAWCY

Branża budowlana (okna drzwi meble).

Kontakt: 07958722342

Jak zamieścić ogłoszenie?

przez internet

www.cooltura24.co.uk

PROMOCJA INTERNETOWA Zamieść ogłoszenie Premium online na www.cooltura24.co.uk. Twoje ogłoszenie pojawi się na portalu cooltura24.co.uk oraz zostanie wydrukowane w najbliższym wydaniu Cooltury*

1 tydzień ogłoszenia £12 2 tygodnie ogłoszenia £18 4 tygodnie ogłoszenia £30

* w tygodniku Cooltura zostanie wydrukowane maksymalnie do 25 słów danego ogłoszenia

Nº 758 | Cooltura | 61

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 61

24/09/2018 17:09:20

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 62

24/09/2018 17:09:22

Nยบ 758 | Cooltura | 63

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 63

24/09/2018 17:09:23

Polityka i historia 1. Wojna Futbolowa miała miejsce pomiędzy: a. Czechami i Słowacją b. Macedonią i Bośnią c. Salwadorem i Hondurasem d. Polską i ZSRR 2. Który rosyjski polityk zapoczątkował w 1985 roku pieriestrojkę, czyli proces przekształceń systemu socjalistycznego w ZSRR w latach 1985-1991? a. Nikita Chruszczow b. Michaił Gorbaczow c. Borys Jelcyn d. Leonid Breżniew 3. Ile państw wchodzi w skład Grupy Wyszehradzkiej? a. 3 b. 5 c. 4 d. 6 4. Który prezydent Stanów Zjednoczonych został zastrzelony podczas oglądania sztuki w teatrze? a. Abraham Lincoln. b. Theodore Roosevelt c. John F. Kennedy d. Harry S. Truman

5. Ile lat Nelson Mandela spędził w więzieniu? a. 14 b. Nigdy nie siedział w więzieniu c. 7 d. 27 6. Dmitrij Miedwiediew to były prezydent: a. Ukrainy b. Rosji c. Litwy d. Białorusi 7. Kiedy zbudowano mur berliński? a. Podczas I wojny światowej b. Podczas olimpiady w 1972 roku c. Podczas zimnej wojny. d. Podczas II wojny światowej 8. NATO ma swoją siedzibę w: a. Waszyngtonie b. Londynie c. Berlinie d. Brukseli 9. W którym kraju na przełomie 2004 i 2005 roku miała miejsce pomarańczowa rewolucja? a. Gruzja b. Grecja c. Białoruś d. Ukraina 10. Który prezydent latał na motolotni, aby poprowadzić zagrożone wyginięciem żurawie przez drogę ich migracji?

© Alessia Pierdomenico / Shutterstock.com

a. Władimir Putin. b. George W. Bush c. Francois Hollande d. Fidel Castro 11. W Stanach Zjednoczonych Partię Republikańską i Demokratyczną reprezentują zwierzęta. Jakie? a. Osioł i lew b. Koń i tygrys c. Słoń i osioł d. Orzeł i delfin 12. Z którym państwem związana jest dyktatura generała Francisco Franco? a. Grecja b. Hiszpania c. Włochy d. Portugalia

Odpowiedzi 1c, 2b, 3c, 4a, 5d, 6b, 7c, 8d, 9d, 10a, 11c, 12b.

QUIZ

64 | Cooltura | Nº 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 64

2018-09-24 11:40:41

dodaj ogłoszenie na

cooltura24.co.uk

24 informacje  wiadomości porady  brexit  sport  film książka  Londyn  Wielka Brytania  świat

Nº 758 | Cooltura | 65

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 65

24/09/2018 17:09:23

66 | Cooltura | Nยบ 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 66

24/09/2018 17:09:25

Nยบ 758 | Cooltura | 67

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 67

24/09/2018 17:09:26

68 | Cooltura | Nยบ 758

758-MAKIETA 01-68 CC.indd 68

24/09/2018 17:09:28