Jong, gezond en talentvol op het mbo

Jong, gezond en talentvol op het mbo Interventie Your Health

Voorwoord In het schooljaar 2011-2012 heeft CJG Rijnmond vanuit een landelijke subsidie van ZonMw in samenwerking met de GGD Rotterdam-Rijnmond en het Erasmus MC het onderzoek Your Health uitgevoerd. Binnen dit onderzoek is de werkwijze Your Health ontwikkeld en geĂŤvalueerd. Een werkwijze waarin de jeugdgezondheidszorg (JGZ) vanuit een preventieve insteek alle jongeren op het mbo (niveau 1 en 2) screent om signalen, die in veel gevallen kunnen leiden tot vroegtijdig schoolverlaten, op te sporen.

De kracht van Your Health is dat de jeugdgezondheidszorg een meerwaarde biedt binnen de bestaande zorgstructuur op de school, waarin hulpverleners zoals Schoolmaatschappelijk Werk, Sense en/of geestelijke gezondheidszorg (GGZ) al aanwezig kunnen zijn.

In 2012 heeft het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ) ons voor deze werkwijze de JGZ Innovatieprijs toegekend. Dit mede omdat Your Health zich binnen de jeugdgezondheidszorg richt op een relatief nieuwe doelgroep. Daar waar voorheen jeugdgezondheidszorg werd geboden aan jongeren tot en met het voortgezet onderwijs, wordt dit nu breder getrokken naar het middelbaar beroepsonderwijs.

Een ambitie van CJG Rijnmond is dat er een structureel aanbod komt voor jongeren op het mbo in het Basispakket JGZ. Your Health en Les(s) & More zijn hier mooie voorbeelden van!

Een eerste stap in deze ambitie zijn de bijeenkomsten Jong, gezond en talentvol op het mbo. Deze bijeenkomsten hebben wij kunnen organiseren dankzij de toegekende VIMP (Verspreiding- en Implementatie Impuls) van ZonMw. Als aanvulling op deze bijeenkomsten bied ik u graag dit live magazine aan, waarin u onder andere achtergrondinformatie over Your Health treft in de vorm van interviews en filmpjes. Ik wens u veel leesplezier en verspreid dit live magazine vooral onder geĂŻnteresseerde collegae en samenwerkingpartners!

Martijn Heijnen Sectorhoofd JGZ CJG Rijnmond

3

Inhoud Wat verwacht je van de dag?

Opening Opening Wat verwacht u van de dag?

6 00 8 00

Factsheets 00 Presentatie Interventie Your Health 23 Trailer 00 Factsheet 26 Your Health in beeld 30 Presentatie interventie Your Health 00 JGZ Innovatieprijs 2012 00 Infographic 36 Zelfredzaamheid-Matrix 00 Workshop Your Health 46 Wat vind je van de bijeenkomst? 52 Wat neem je mee van deze dag? 60

3 Voorwoord 5 Inhoud 10 Welkomstwoord 15 Meerwaarde van ZonMw 18 5 vragen aan staatssecretaris Van Rijn

31 Your Health, vanuit 4 perspectieven 32 Interview met Martijn Heijnen 34 Interview met Rienke Bannink 38 Interview met Jannie van Welzen 40 Interview met Suzette Barron 54 Kaartenactie 64 Colofon

Wat neemt u mee van deze dag? 00 Social media 00

5

Wat verwacht je van de dag?

Stella Onbag Cascadens “De aanzet om in gesprek te raken is heel positief ontvangen. Ik verwacht meer inzicht in waar we staan en wat er speelt. Wat maakt dat de problematiek er is en waar willen we heen? Wat is er nodig om tot een geïntegreerde samenwerking te komen tussen reguliere zorgprofessionals en vrijwilligers.”

6

Elsbeth Windle Aloysius Stichting “Aanreiking van handvatten verwacht ik, die ik kan gebruiken binnen het opzetten van het onderwijs waar ik in Den Haag mee bezig ben. Daarnaast is het project bruikbaar binnen het onderzoek van mijn Special Educational Needs Master. Hierbinnen draait het vooral om het ‘mbo-proof’ maken van het proces voor jongeren die vanuit een detentieachtergrond willen doorstromen naar het regulier onderwijs.”

Daan Kuypers GGD Gooi & Vechtstreek “Ik verwacht vandaag inspiratie op te doen om zelf weer de moed op te pakken en ideeën op te doen voor mijn eigen ROC.”

Sarah Altyzer ROC Top Amsterdam “Ik ga me laten verassen. Mijn verwachting is nieuwe info, die ik in de toekomst kan gebruiken als leerlingbegeleider op een ROC. Leerlingen zijn gekoppeld aan een mentor. De leerlingbegeleider springt in, als de mentor niet meer verder kan.

Dit vraagt om de juiste onderlinge afstemming en goeie samenwerking, door elkaar te vinden, te helpen en te ondersteunen om het beste voor de leerling te bereiken.”

7

Opening Manon de Bie Dagvoorzitter

“Er zijn vele wegen die naar Rome leiden, dus het is vandaag vooral belangrijk kennis te delen.�

Welkomstwoord Het is een hele positieve dag vandaag voor mij en voor alle afgestudeerden. We hebben een fantastisch jaar achter de rug, met ongelofelijk veel diploma’s.

Dat is mede te danken aan alle zorgmedewerkers die een gezicht hebben bij ons op school. Ze lopen in de gangen en dat is belangrijk. Jongeren hier op school willen vaak niets meer met de zorg te maken hebben, maar door hulpverleners een naam en een gezicht te geven worden ze onderdeel van hun community. We doen het al jaren hartstikke goed, maar waar liggen nou de kansen om verbinding te maken tussen wat de school kan doen en wat er in de zorg gebeurt? Het gaat zo vaak in de zorg over de zorg zelf en heel vaak niet over het resultaat. Dat resultaat is voor mij heel helder; de jongeren moeten een diploma hebben en een toekomstperspectief. Dit kan het best door de zelfredzaamheid te vergroten.

Wij kunnen de schulden niet oplossen, maar we kunnen iemand wel leren zelfredzaam te zijn, uit de schulden te komen en niet weer schulden te maken.

Ineke Mulder Directeur Startcollege ROC Zadkine

10

“Ik vertrouw erop dat we een fantastische middag hebben met elkaar waarin we nog veel stappen voorwaarts zullen maken.�

12

13

Wat is volgens ZonMw de meerwaarde van Your Health?

Matthea van Leeuwe ZonMw “De projecten hebben betrekking op meerdere complexe doelgroepen waarbij veel speelt. Vanuit ZonMw vinden we het belangrijk en waardevol om de samenwerking van 2 initiatieven te stimuleren. Het project biedt in onze ogen inspiratie aan andere jeugdgezondheidszorgorganisaties en dient daarmee juist door de onderlinge samenwerking als aanjager en als voorbeeldfunctie voor anderen.�

15

16

17

5 vragen aan staatssecretaris Van Rijn Welke speerpunten heeft u heeft op het Welke speerpunten u gebied van vroegtijdig schoolverlaten op het gebied van vroegtijdig door problematiek schoolverlatenvan doorstudenten probleop het mbo?

En wat doet de mbo? overheid matiek van studenten op het En om het de vroegtijdig schoolverlaten te wat doet overheid om het vroegtijdig verminderen? schoolverlaten te verminderen?

1

Interview

Martin van Rijn Staatssecretaris Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Over Jong, gezond en talentvol op het mbo

Het kabinet wil jongeren een betere positie op de arbeidsmarkt geven. Iedere jongere telt!

Wist je dat jongeren mĂŠt een startkwalificatie bijna 2 keer zo vaak een baan hebben dan jongeren zonder?

Al meerdere jaren strijdt de overheid tegen de schooluitval met het programma Aanval op schooluitval. Het aantal vroegtijdige schoolverlaters is inmiddels gedaald van 71.000 in 2002 tot 27.950 uitvallers in schooljaar 2012-2013.

Schooluitval wordt veroorzaakt door een combinatie van vele factoren. Dat maakt de problematiek complex. Daarom is het goed dat er een intensieve samenwerking is tussen betrokken partijen, zoals onderwijs, gemeenten, zorg, hulpverlening, werkgevers en Halt.

Een ander speerpunt is de aanpak van schoolverzuim. Spijbelen staat niet op zich, vaak is het een signaal dat er iets met de jongere aan de hand is. Scholen zijn verplicht ongeoorloofd verzuim te melden bij de gemeente. Die pakt het verzuim samen met leerling, school en ouders aan. Waar dat nodig is, worden ook partijen als zorg en hulpverlening ingeschakeld.

Klik hier voor meer info over Aanval op schooluitval

18

Tot slot is het essentieel dat van een kind of jongere precies in beeld is of en waar hij een opleiding volgt en of er sprake is van verzuim.

Juiste gegevens maken scherpe sturing en een gerichte aanpak mogelijk. De cijfers laten zien dat deze gezamenlijke aanpak werkt.

Welke Welke rol kan rol de kan jeugdgezondde jeugdgeheidszorg volgens u spelen om de zondheidszorg volgens u problematieken van deze leerlingen spelen om de problematieken te verminderen of zelfs voorkomen? van deze leerlingen teteverminderen of zelfs te voorkomen?

Ik zie de ouders en het onderwijs als partners. Andere partijen, bijvoorbeeld de jeugdgezondheidszorg, kunnen samen met ouders en het onderwijs een krachtige bijdrage leveren aan een gezonde start en leefstijl voor de jeugd.

2

Wanneer de jeugdgezondheidszorg een ‘bekend gezicht’ is op scholen door structureel aanwezig te zijn, zoals door deel uit te maken van een ZorgAdviesTeam (ZAT) op school of door spreekuren op scholen, kan zij beter in gaan op vragen, adviezen geven en ondersteuning bieden. Dit geldt voor zowel adviezen en ondersteuning aan de jongeren

en hun ouders als aan het onderwijzend personeel.

Het extra contactmoment voor de adolescente is per 1 januari 2013 ingevoerd. Het doel van het contactmoment is het bevorderen van een gezonde leefstijl van jongeren; mbo‘ers horen ook tot de doelgroep. Het contactmoment kan over van alles gaan: te zwaar zijn of juist te licht, over roken, alcohol en drugs, weerbaarheid, veilig vrijen, depressie en schoolverzuim. Noem maar op.

Gelukkig gaat het in het algemeen goed met onze jeugd. Ruim 90 procent van de Nederlandse kinderen en jongeren voelt zich goed. In verschillende internationale studies staat de Nederlandse jeugd in de top 3 van landen met de beste gezondheid.

19

Dragen initiatieven zoals Les(s) & More en Your Health volgens u bij aan het Dragen initiatieven zoals Les(s) &op More YourEn Health u bij van deze oplossen van de problematieken heten mbo? waar volgens zit de kracht aan het oplossen van de problematieken op het mbo?

En waar zit de initiatieven? kracht van deze initiatieven?

3

Ja, van wat ik weet kunnen deze initiatieven absoluut een bijdrage leveren aan het oplossen van problemen die spelen bij de studenten op het mbo. En beter nog: deze problemen waar mogelijk voorkomen. De initiatieven die u noemt, richten zich op het bevorderen van de (psychische) gezondheid en zelfredzaamheid van jongeren. Dit zijn belangrijke voorwaarden om straks als volwassenen succesvol te kunnen participeren in de samenleving en op de arbeidsmarkt. Wat mij betreft zit de kracht in de samenwerking met het onderwijs, in het aanwezig zijn van de jeugdgezondheidszorg op de mbo-scholen.

Dat is de plek waar je jongeren bereikt.

Hoe passen initiatieven zoals Les(s) Hoe passen initiatieven zoals & More en Your Health binnen het Les(s) & More en Your Health landelijke beleid en de huidige binnen het landelijke beleid ontwikkelingen rondom de nieuwe en de huidige ontwikkelingen jeugdwet en passend onderwijs? rondom de nieuwe jeugdwet en passend onderwijs?

4

en gezinnen die hulp en ondersteuning nodig hebben. Gemeenten kunnen de zorg beter afstemmen en combineren met bijvoorbeeld de ondersteuning die ingezet wordt vanuit het onderwijs.

Daarom passen deze initiatieven goed bij het ingezette beleid op het gebied van zorg voor jeugd en passend onderwijs en zie ik hen als voorlopers. Het is van groot belang dat gemeenten, scholen en jeugdhulpaanbieders in gesprek blijven om een goede verbinding te leggen tussen zorg en onderwijs.

Doelen/pijlers van de nieuwe jeugdwet die op 1 januari 2015 in werking treedt zijn onder meer: • preventie en uitgaan van eigen verantwoordelijkheid en eigen mogelijkheden (eigen kracht) van jeugdigen en hun ouders, met inzet van hun sociale netwerk; • demedicaliseren, normaliseren en ontzorgen door onder meer het opvoedkundig klimaat te versterken in gezinnen, wijken, scholen en in voorzieningen als kinderopvang en peuterspeelzalen; • eerder de juiste hulp op maat te bieden om het beroep op dure gespecialiseerde hulp te verminderen;

Vanaf 1 januari 2015 krijgen gemeenten de verantwoordelijkheid voor alle jeugdhulp. Hierdoor worden ze in staat gesteld maatwerk te leveren, gericht op de specifieke situatie van kinderen en jongeren

De initiatieven zijn gericht op preventie en het vroeg signaleren van problemen.

Indien nodig kan vroegtijdig de juiste hulp op maat worden geboden. Daarnaast versterken ze het opvoedkundig klimaat

De initiatieven Les(s) & More en Your Health zijn goede voorbeelden voor een succesvolle samenwerking tussen zorg en onderwijs. Ze focussen op de behoeftes en talenten van de jeugdigen met als doel het tijdig herkennen van problemen, het voorkomen van verzuim en voortijdig schoolverlaten.

20

op scholen. In het Nationaal Programma Preventie is (in het domein Opvoeding en Onderwijs) het thema Jeugdgezondheidszorg meer verbinden aan scholen opgenomen, met als doel de samenwerking tussen de jeugdgezondheidszorg en het onderwijs te versterken. In dat kader is ook het extra contactmoment jeugdgezondheidszorg voor adolescenten van belang. Door de relatie tussen de jeugdgezondheidzorg en scholen te versterken wordt bijgedragen aan een gezonde start en leefstijl, en aan het vroegtijdig signaleren van opvoeden opgroeivraagstukken bij kinderen, jongeren en ouders. Vanuit het Rijk ondersteunt en stimuleert het NCJ de jeugdgezondheidszorg hierbij.

De initiatieven passen ook bij het landelijke beleid om aan te sluiten bij de eigen verantwoordelijkheid van scholen op inzet

op gezondheidsbevordering. Om scholen hierbij te helpen kunnen scholen op maat gebruik maken van een samenhangend geheel van ondersteuningsaanbod, handleidingen, tools en programma’s op verschillende leefstijlthema’s via www.gezondeschool.nl Ook in het kader van passend onderwijs is het van belang dat mbo-instellingen studenten met een extra ondersteuningsbehoefte de noodzakelijke ondersteuning bieden, zodat zij hun opleiding succesvol kunnen afronden.

Een goede samenwerking met gemeenten en (jeugd)hulpverleningsinstanties is daarbij essentieel. Maar zeker ook een vroegtijdige signalering van problemen.

Genoemde initiatieven dragen daar aan bij. Deze ontwikkelingen juich ik van harte toe.

Ziet u veranderingen in de verantwoordelijkheden en regie ten aanzien Ziet u veranderingen in de verantwoordelijkheden en regie ten van de toegang tot zorg en preventie van school- en ziekteverzuim en/of aanzien van de toegang tot zorg en preventie van school- en schoolverzuim onder mbo-studenten? ziekteverzuim en/of schoolverzuim onder mbo-studenten?

5

Vanaf 1 januari 2015 krijgen gemeenten de financiële en bestuurlijke verantwoordelijkheid voor alle jeugdhulp, dus ook voor de toegang tot jeugdhulp. Zij zijn er voor verantwoordelijk de jeugdzorg op een toegankelijke manier vorm te geven.

Een goede samenwerking tussen mbo-scholen en gemeenten is daarom van wezenlijk belang. Daarnaast zijn gemeenten ook verantwoordelijk voor de uitvoering van de Leerplichtwet en het registreren van voortijdig schoolverlaten. Dit pakket aan uitvoeringstaken zou er samen met de mbo-scholen voor moeten zorgen dat studenten hun opleiding succesvol kunnen afronden en goed kunnen deelnemen aan de arbeidsmarkt. Veel instellingen voeren met het oog op de invoering van passend onderwijs al overleg met gemeenten en (jeugd)hulpverlening.

Scholen in het voortgezet- en middelaarberoepsonderwijs zijn verplicht om het ongeoorloofd schoolverzuim te melden aan de woongemeente van de leerling, ook voor jongeren van 18-23 jaar zonder startkwalificatie. De gemeente (denk bijvoorbeeld aan de leerplichtambtenaar) gaat met de melding aan de slag. Samen met leerling, school en ouders wordt de oorzaak van het verzuim aangepakt. Het belangrijkste is dat iemand weer naar school gaat.

21

Presentatie Interventie Your Health

Rienke Bannink Onderzoeker Your Health van Erasmus MC

Your Health is een onderzoek dat nog heel erg in ontwikkeling is. Het werkt als volgt; we nemen een vragenlijst af, daaropvolgend is er een gesprek met de jeugdverpleegkundige. Het afnemen van de vragenlijst gebeurt in de klas, dit leidt tot minder weerstand onder de jongeren omdat het voor alle leerlingen geldt. Je komt dus niet pas in aanraking met de zorg als er een probleem wordt gesignaleerd, iedereen vult de vragenlijst in en de hulpverlener is aanwezig in de klas. Â Momenteel is het verzuim onder jongeren op het mbo erg hoog, met name op de laagste niveaus. We zien schulden, gedragsstoornissen en drugsgebruik. Deze kunnen leiden tot verzuim, maar ze komen vaak pas in aanraking met de hulpverlening als ze al verzuimen. We willen dit graag vervroegen, zodat de problematiek minder oploopt. Omdat op het mbo de problematiek anders is dan op het voortgezet onderwijs vraagt dit een andere aanpak. Daarom is er landelijk behoefte iets aan te bieden wat op deze jongeren aansluit.

Het doel van Your Health is de zelfredzaamheid van de leerlingen te vergroten. Een grotere zelfredzaamheid stimuleert talentontwikkeling en zorgt voor toekomstperspectief. Daar profiteert de hele samenleving van. Door het gebruik van de Zelfredzaamheid-Matrix kunnen we goed kijken hoe zelfredzaam de jongeren op verschillende vlakken zijn. Deze matrix kan in de verschillende stadia van het traject gebruikt worden. Bijvoorbeeld bij het in kaart brengen van de zelfredzaamheid van de individuele jongere, het inzichtelijk maken van de voortgang en ontwikkeling, het bepalen van de interventies en de behandeldoelen.

De kwetsbaarste groep is nog moeilijk te bereiken. We zien dat deze groep vaak slecht vindbaar is en dus ook niet op gesprek komt. Dat is jammer, want het is wel de groep die je het liefst wilt zien. Daarom is een goede zorgstructuur op scholen heel belangrijk. Your Health sluit aan op de zorgstructuur van een school omdat de jeugdverpleegkundige zichtbaar aanwezig is en zo de verbinding kan maken.

24

25

Factsheet Your Health

26

010 - 44 44 600 info@cjgrijnmond.nl www.cjgrijnmond.nl

Bekijk hier de online versie Factsheet Your Health

27

28

29

Your Health in beeld

Bekijk hier het filmpje Trailer interventies Your Health en Les(s) & More

Bekijk hier het filmpje Promotiefilm Your Health

Bekijk hier het filmpje CJG Your Health

Bekijk hier het filmpje Het verhaal van Daan

30

Your Health, vanuit 4 perspectieven Om een goed beeld te geven van Your Health hebben wij een aantal personen gesproken die vanuit verschillende perspectieven betrokken zijn geweest bij de ontwikkeling van de interventie. Lees hier meer over in de interviews met:

Martijn Heijnen Sectorhoofd JGZ van CJG Rijnmond

Rienke Bannink Onderzoeker van Erasmus MC

Waarom het belangrijk is dat de jeugdgezondheidszorg inzet op Your Health.

Wetenschappelijke onderbouwing van het nut van Your Health.

Jannie van Welzen Jeugdverpleegkundige van CJG Rijnmond

Suzette Barron Zorgcoรถrdinator van ROC Zadkine

Ervaringsdeskundige in het uitvoeren van Your Health.

Nut en noodzaak van de verbinding tussen school en de jeugdgezondheidszorg.

Heel Nederland moet Your Health afnemen volgens sectorhoofd JGZ Martijn Heijnen Wat is de kracht van Your Health volgens Martijn Heijnen, sectorhoofd JGZ bij CJG Rijnmond. En misschien nog wel belangrijker, hoe ziet volgens hem de toekomst van de jeugdgezondheidszorg eruit voor jongeren.

“Your Health vindt plaats op school, waar de studenten zijn en waar we ze willen houden”, begint Martijn enthousiast. Hij vindt dat niet alleen gemeenten in de regio Rijnmond Your Health moeten afnemen bij het Centrum voor Jeugd en Gezin, maar in heel Nederland. “Het is laagdrempelig, er wordt nauw samengewerkt tussen de school en het CJG. Daarnaast zet Your Health in op preventie wat aansluit op de doelstelling van het CJG. Voordat er echt een probleem ontstaat wordt er een oplossing gezocht.”

Your Health breder inzetten Your Health richt zich op mbo-klassen van niveau 1 en 2, omdat in deze groep over het algemeen de problematiek het grootst is. Maar volgens Martijn biedt Your Health de mogelijkheid om zich uit te breiden naar andere scholen en niveaus.

“Volgens mij kun je Your Health ook, eventueel aangepast op de daar spelende problematiek, gemakkelijk inzetten op bijvoorbeeld het voortgezet onderwijs, als aanvulling op ons reguliere aanbod voor die leeftijdsgroep.”

JGZ Innovatieprijs En niet alleen Martijn vindt Your Health een mooi middel om de problematiek bij jongeren te signaleren. In 2012 won Your Health de JGZ Innovatieprijs. De jury prees de manier waarop het project

32

de zelfredzaamheid versterkt bij jongeren die starten op het mbo. Niet het hebben van problemen staat centraal, maar het wegnemen van de beperkingen en belemmeringen.

De toekomst van de jeugdgezondheidszorg voor jongeren en scholen “Voor alle jongeren is er één bekend gezicht, dat gebonden is aan hun school.

Ze weten waar ze aan kunnen kloppen en wie hun verder kan helpen. De jeugdverpleegkundige staat klaar voor de jongeren en is betrokken. Wat belangrijk is: de jeugdverpleegkundige moet een vast en bekend gezicht zijn voor de jongeren op school en geen instituut.”

“Voordat er echt een probleem ontstaat wordt er al een oplossing gezocht.�

Your Health: het onderzoek uitgevoerd door Rienke Bannink Rienke Bannink heeft in samenwerking met CJG Rijnmond, de gemeente Rotterdam en mbo-scholen in Rotterdam het onderzoek Your Health uitgevoerd en de resultaten hiervan geanalyseerd. “Wat me opviel bij deze studenten was dat ze ontzettend open waren. Tijdens het aanwezig zijn op scholen om vragenlijsten af te nemen, bleek dat jongeren vanuit zichz al vaak veel wilden vertellen”.

Rienke werkt bij het Erasmus MC, afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg (MGZ).

Daarvoor heeft ze als jeugdverpleegkundige gewerkt. “Als jeugdverpleegkundige heb ik gewerkt met jongeren in het voortgezet onderwijs. Toch is het een heel verschil, de leerlingen op het voorgezet onderwijs of de studenten op het mbo”, vertelt Rienke. “De problematiek is anders. Zo hebben leerlingen op het voortgezet onderwijs veelal geen last van schulden, terwijl dit op het mbo wel veel voorkomt.”

Zelfredzaamheid-Matrix “Met veel problematiek is het soms lastig vast te stellen wat nu echt het probleem is en hoe dit opgelost kan worden. Dankzij de Zelfredzaamheid-Matrix die ingezet wordt bij het project Your Health kan de jeugdverpleegkundige een duidelijk overzicht creëren van de complexe problematiek”, vertelt Rienke. Met de ZelfredzaamheidMatrix vult de jeugdverpleegkundige bij 11 verschillende domeinen of leefgebieden een score in tussen de 1 en 5. Waarbij 1 ernstige problematiek betekent en 5 vrijwel geen problematiek.

Korte termijn effecten Na 6 maanden is een follow-up meting gedaan. De jongeren vulden opnieuw een vragenlijst in. “Helaas hebben we alleen op korte termijn de effecten van Your Health kunnen evalueren”, vertelt Rienke.

“Het bleek dat in de interventiegroep de problematiek niet was afgenomen in vergelijking met de controlegroep. Dit komt overeen met eerdere onderzoeken, 34

waarin dergelijke interventies vooral zinvol zijn gebleken om problemen op te sporen en jongeren door te verwijzen.

Voor het vinden van effecten op de gezondheid van jongeren is vervolginzet van intensievere zorg nodig en het effect van die intensievere zorg zal pas zichtbaar worden na een langere follow-up periode.”

Hoog rapportcijfer Van alle uitgenodigde jongeren is 80% op gesprek geweest. Na het gesprek met de jeugdverpleegkundige werden de jongeren gevraagd het gesprek te beoordelen via een anonieme vragenlijst. Hieruit kwam een positieve score: 99% van de jongeren gaf het gesprek een voldoende met als gemiddeld rapportcijfer een 8.8. “Het hoge rapportcijfer is volgens mij een bevestiging dat de studenten behoefte hebben aan een gesprek met de jeugdverpleegkundige.”

Bekijk hier de Zelfredzaamheid-Matix

“Het hoge rapportcijfer is volgens mij een bevestiging dat de studenten behoefte hebben aan een gesprek met de jeugdverpleegkundige.�

YOUR HEALTH

TOTALE STUDIEPOPULATIE

Contactmoment JGZ voor jongeren op niveau 1 en 2 van het mbo Implementatie:

2 20 24

Geslacht

mbo scholen Rotterdam klassen startcollege/ niveau 1 klassen niveau 2

584 480

Etniciteit

38,9%

jongeren vulden de vragenlijst in: voormeting

man

27,9%

Nederlands nietNederlands

vrouw

jongeren vulden de vragenlijst in: nameting

72,1% 61,1%

GENOTMIDDELENGEBRUIK Onderwijsniveau Alcohol* afgelopen 4 weken

Roken

Cannabis afgelopen 4 weken

nooit

niet

nooit

49,5%

62,3%

1 keer

ja, niet dagelijks

18,7%

8%

4,5%

ja, dagelijks

5 keer of meer

29,7%

9,7%

2 keer

13,4%

Heb je kinderen?

10,6%

ja

41,8%

85,8%

niveau 1

niveau 2

1-4 keer

nee 58,2% 89,4%

3-4 keer

8,6% 5 keer of meer

9,9% * Binge drinken in de afgelopen 4 weken.

EVALUATIE GESPREKKEN JEUGDVERPLEEGKUNDIGEN Redenen waarom er geen gesprek is geweest: wilde niet

280

weinig aanwezig langdurig ziek gestopt met de opleiding geslaagd voor de opleiding naar andere opleiding zwangerschapsverlof overig

23,76

was de gemiddelde duur van een gesprek in minuten (SD=9.55; Range=10-60)

jongeren kregen contactmoment met jeugdverpleegkundige aangeboden

80%

van de jongeren zijn op gesprek geweest (n=224)

PROBLEMEN EN GEDRAG 0 17,8%

29,2%

1-2

70,8%

3-5

6-10

15,9%

INSCHATTING PROBLEMATIEK DOOR JEUGDVERPLEEGKUNDIGEN Zorgen of vermoeden van een probleem:

16,8% 13,7%

36,8%

verhoogd risico op depressie normale score

>10

ja

35,8% nee

Geestelijke gezondheid CES-D verdeeld in 2 categorieën

Schoolverzuim in uren ongeoorloofd september - oktober 0 44,2%

1-2 3-5

63,2%

minder dan €100 2,6% €100 - €1000 7,7%

5,8%

meer dan €1000 10,4%

7,3%

Gewicht van het probleem: zwaar

13,4%

6-10 11,7%

matig

52,4%

>10

geen

31,9%

Schoolverzuim in uren geoorloofd september - oktober

79,3%

Schulden

34,1%

ONDERNOMEN ACTIES Acties die ondernomen zijn*:

verwijzing naar professional

59,3%

inhoudelijk advies

23,5%

overleg met school

35,8%

advies om hulp te zoeken

11,1%

geen

24,7%

geruststelling jongere

4,9%

overleg met derden

* Bij jongeren waar zorgen over waren.

ERVARING JONGEREN Rapportcijfer (1-10) voor het gesprek bij de jeugdverpleegkundige:

40,7%

overleg met ouders

licht

12,3%

revisie of vervolggesprek

8,8

CONCLUSIE Veel problematiek, anders dan op het voortgezet onderwijs.

Zelfredzaamheid-Matrix is een behulpzaam instrument.

“Als de samenwerking tussen de school en de jeugdgezondheidszorg goed verloopt kunnen we veel meer jongeren helpen.�

Jeugdverpleegkundige Jannie van Welzen: samenwerking is de sleutel Jannie van Welzen was al jeugdverpleegkundige op een mbo-school toen ze las over Your Health. Ze gaf aan hier graag mee te willen werken. “Het is geen gemakkelijke doelgroep, deze studenten, maar juist daarom is het een uitdaging. Ze zoeken zelf niet snel hulp, maar kunnen het wel gebruiken.”

“Het is ontzettend belangrijk om op de school aanwezig te zijn”, vertelt Jannie. “Hierdoor ken je de sfeer, stappen studenten sneller bij je binnen en bevorder je de samenwerking tussen school en jeugdgezondheidszorg.”

Samenwerking En deze samenwerking is volgens Jannie de sleutel om zo optimaal mogelijk problematiek te signaleren en te voorkomen. “Als de samenwerking tussen de school en de jeugdgezondheidszorg goed verloopt kunnen we veel meer jongeren helpen. De school moet de ruimte geven, letterlijk en figuurlijk. Ik heb een ruimte nodig om met de jongeren te kunnen spreken, ik heb de ruimte nodig om de vragenlijst af te nemen in de klas en de jongeren moeten ruimte in of tussen de lessen krijgen om bij mij langs te kunnen komen. Dit vraagt wat van de school, maar levert ook veel op: studenten waar het goed mee gaat.”

Meerwaarde jeugdverpleegkundige Alle jongeren hebben een mentor op school, als ze problemen hebben kunnen ze bij hem of haar terecht. Wat kan de jeugdverpleegkundige dan nog bieden?

“Als een student het met zijn of haar mentor kan oplossen is dit alleen maar fijn. Maar in sommige gevallen ligt het probleem dieper. Is het lichamelijk of psychisch. Daar heb ik verstand van.

Ook ken ik veel andere organisaties die jongeren specifieke hulp kunnen bieden”, legt Jannie uit. “Daarnaast is het soms fijn om aan iemand anders je verhaal te vertellen, iemand die niet al weet hoe je jezelf in de klas gedraagt of wat je cijfers zijn. Er wordt met een frisse blik naar jou en het probleem gekeken.”

Zelfredzaamheid-Matrix “Zelf kijk ik door mijn functie vooral gezondheidsgericht, maar doordat de Zelfredzaamheid-Matrix vragen stelt op een breder vlak komen ook onderwerpen zoals schulden naar voren”, vertelt Jannie.

“Niet alleen met Your Health maar ook tijdens mijn inloopspreekuur gebruik ik dit instrument.”

De jongeren “Het is geen makkelijke doelgroep”, benadrukt Jannie nogmaals. “Maar dat betekent niet dat we ze niet kunnen helpen. Het geeft mij een fijn gevoel als studenten opgelucht mijn kamer verlaten.

De problematiek is niet meteen verholpen, maar ze zijn wel een stap verder.”

39

“Aan het begin van het schooljaar heb je de studenten al in beeld, daardoor kun je ze meteen helpen.�

Zorgcoördinator Suzette Barron: de verbinding tussen school en het CJG Suzette Barron is zorgcoördinator bij het Startcollege van Zadkine in Rotterdam.

Het is onder andere haar taak de zorg binnen de school te coördineren. Ze heeft een belangrijke rol tijdens het implementeren van Your Health. Ze licht haar collega’s in, maakt de studenten samen met de studieloopbaanbegeleider enthousiast en regelt praktische zaken zoals geschikte ruimten voor de gesprekken. Oftewel: Suzette is de verbinding tussen de school en het CJG. Even wennen “Het was best even wennen, toen we voor het eerst Your Health gingen inzetten”, geeft Suzette toe. “Niet iedereen was even enthousiast en studenten gaven aan dat ze niet zo heel erg op een vragenlijst zaten te wachten. Maar toen ze eenmaal begonnen veranderde dat. Een aantal studenten gaf zelfs aan graag een gesprek te willen. Ook na de gesprekken heb ik veel positieve reacties gekregen. ‘Ik ben blij dat het probleem eindelijk duidelijk is’, zeiden ze bijvoorbeeld.”

Preventie “Wanneer een student zich voor de tweede keer ziek meldt, is de afspraak dat de slb-er dit bij de jeugdverpleegkundige meldt”,

vertelt Suzette. “Hierdoor zijn we er snel bij als er problematiek is. Preventie vind ik erg belangrijk en Your Health sluit daar ook mooi op aan. Aan het begin van het schooljaar heb je de studenten al in beeld, daardoor kun je ze meteen helpen.”

Trots moment “Het was toch wel een trots moment toen we alles georganiseerd hadden”, vertelt Suzette. “De samenwerking liep erg goed en Your Health sloot mooi aan op de zorgstructuur en de jongeren gaven aan behoefte te hebben aan een gesprek. We doen het dus niet voor niks.”

screen filmpje

Bekijk hier het filmpje CJG Your Health 41

42

43

44

45

Workshop Your Health

Your Health is enorm in ontwikkeling. Tijdens de workshop is dat dan ook de hoofdfocus; wat werkt en wat werkt niet? Wat doen andere organisaties al en wat is echt een goed product?

Sense is een veelgehoorde naam, maar het voldoet niet aan alle wensen. “Het gaat alleen over seksualiteit, maar er is veel meer aan de hand”, zegt Lia van Aaken van GGD Zeeland.

“Er zijn wel meer programma’s ontwikkeld bij de GGD, maar dat is om financiële redenen nog niet op scholen terecht gekomen.” “Het zou daarom ook het beste zijn als Your Health aangeboden kan worden als onderdeel van het basisprogramma van de jeugdgezondheidszorg, zodat het gefinancierd kan worden vanuit de gemeente”, vertelt Cathelijn van Baar van CJG Rijnmond.

Behalve de financiering is de zichtbaarheid van zorgmedewerkers een belangrijk aspect van Your Health. “Je moet niet afhankelijk zijn van de studenten, maar ze prikkelen en het dicht bij hun belevingswereld brengen”, zegt Adam de Jong van het RIVM. Theo van Muijen van GJG Rijnmond beaamt dit: “Studenten weten mij te vinden. Die denken ‘Hé, met die man kun je goed praten’ en dan komen ze langs. Het vertrouwen is belangrijk, daar hebben ze een sensor voor.”

“Daarom moet het ‘gewoon’ worden en moet de persoon ook goed bij de doelgroep passen”, vindt Elsbeth Windle van de Aloysius Stichting.

“De drempel moet weg. Iedereen moet zo’n gesprek doen dus je hoeft je niet te schamen.”

“Het moet normaal worden.”

“Wat mij vooral aanspreekt is dat het aansluit op de al bestaande zorgstructuur”, zegt Edith Kuiper van de GGD Regio Utrecht. “Sense sluit vaak niet aan. Er is wel een spreekuur maar dat liep niet, en dat is ook niet zo gek, het gaat volledig buiten de bestaande zorgstructuur om.”

Lia van Aaken is het daarmee eens en beantwoordt daarmee de vraag van Rienke Bannink; is Your Health een aanvulling op de al bestaande zorgprogramma’s op scholen? “Ja, dat denk ik echt. Het is veel meer preventief en daar kan de jeugdgezondheidszorg een aanvullende rol in spelen”, aldus Lia. Ondersteuning en preventie zijn sleutelwoorden.

“Onze leerlingen zijn zo onwetend, ze kunnen echt wel wat ondersteuning gebruiken”, vertelt Miranda van Berkel van ROC Tilburg (school voor AKA). De implementatie van Your Health in de huidige zorgstructuur van scholen en de financiering zijn nog grote vraagtekens, maar het is duidelijk dat zowel grote zorgorganisaties als mbo-scholen behoefte hebben aan een preventief zorgprogramma zoals Your Health, dat goed aansluit op de zorgstructuren van scholen en de belevingswereld van jongeren.

50

51

Wat vind je van de bijeenkomst?

Adam de Jong RIVM “Het is inspirerend, de verbinding tussen wat er in de school gebeurt en het zorgaanbod daarbuiten. Goed dat 2 werelden samenkomen! Binnen het RIVM ben ik bezig met de ontwikkeling van social media die aansluit bij de leefwereld van jongeren. Dat gebeurt hier ook. Wanneer maken jongeren ergens gebruik van? Wat speelt er bij ze? Waar hebben ze behoefte aan?

52

Mahshid Borghei GGD Amsterdam

Marit Lems Giovanni van Bronckhorst Foundation “Voor ons is het waardevol om te zien wat wij kunnen leren vanuit nieuwe ontwikkelingen in het mbo en zorgstructuren. Wij werken nu met basisschoolleerlingen.

Het ondersteuningsprogramma Onderwijs en sport voor groep 7 en 8 is daarmee eigenlijk nog meer vroegsignalering.”

“Vanuit genotmiddelenpreventie gaan we volgend jaar intensiever met het mbo samenwerken. De algemene introductie vond ik leuk. Ik ben benieuwd naar de verdiepingsslag in de workshops en met name de implementatieaspecten en succesfactoren.”

53

Kaartenactie Aan het einde van de bijeenkomst ontvingen alle professionals een set met kaarten; een kaart van Your Health, een kaart van Les(s) & More en een gezamenlijke kaart. CJG Rijnmond en GGD Gelderland-Midden willen op deze manier tips, vragen en opmerkingen ophalen om de interventies te optimaliseren. De gezamenlijke kaart wordt na de zomervakantie naar de professionals teruggestuurd om de interventies nogmaals onder de aandacht te brengen en hen te herinneren aan de acties die zij willen ondernemen. Denk bijvoorbeeld aan een verdere verdieping in de interventies of het voeren van gesprekken met collega’s en opdrachtgevers.

54

“Ik heb een hele leuke middag gehad! Mijn tip: neem seksuele gezondheid mee in de Zelfredzaamheid-Matrix.”

“Sluit aan op bestaande zorgstructuren die goede effecten hebben.”

Wat ga je doen na de bijeenkomst?

“Ik ga een afspraak maken met het management en de visuele notulen gebruiken als terugblik.”

“Ik ga uitzoeken wat onze aansluiting is met het CJG.”

“Ik ga de gemeente erbij betrekken.”

“Ik ga mij verdiepen in de Zelfredzaamheid-Matrix.”

“Ik ga samen met de JGZ en het CJG in Zeeland het contactmoment op het mbo vormgeven, natuurlijk samen met de scholen.”

“Ik ga Your Health verder uitdragen binnen scholen.”

“Bespreken met collega’s en mijn leidinggevende of er ruimte is om de programma’s te implementeren en hopelijk ermee aan de slag te gaan.”

“Het uitzoeken van de mogelijkheden en contact leggen met verantwoordelijken.”

“Ik wil de vragenlijst gaan gebruiken als start, kan dat?’

57

58

59

Wat neem je mee van deze dag?

Marcel Luiten Lentiz (New) Life College “De beschikbaarheid van het CJG is meer helder geworden. Ze staan als het ware te popelen te helpen op mijn locatie, het Lentiz Life College in Schiedam. Ze kunnen een belangrijk onderdeel uitmaken voor het ontwikkelen en het opzetten van de zorgstructuur en de sociaal medische kanten daarvan. Daar ligt duidelijk de expertise.”

60

Wineke Meijer-Postema ROC Tilburg (school voor AKA) “Vanuit Tilburg kreeg ik een uitnodiging, dat vond ik bijzonder en zeker interessant. De dag ging snel om met veel informatie in een korte tijd. Het heeft me zeker geprikkeld.

Ik ga verder uitzoeken wat ik hiermee kan in onze regio. We gaan bekijken en uitzoeken hoe we na de zomer actie kunnen uitzetten op Aanval op schooluitval.”

Edwin Johannes GGD Hollands Midden “De betrokkenheid van de GGD bij het mbo is erg mooi. Van de praktische kant, de logistiek en de uitvoering kunnen we elementen meenemen. Een inspirerende leerzame bijeenkomst, motiveert om door te pakken. Ik heb duidelijkere aanknopingspunten waar ik mee verder kan, hoe we kunnen uitbouwen wat we hebben en verder komen met het versterken van de gezondheid van jongeren.”

Roberdina Blok Leontine Verberg GGD Rotterdam-Rijnmond “We gaan na vandaag weer kijken hoe we de docenten kunnen overtuigen van het belang van trainingen en hoe wij daarin als expertise aanvullend kunnen zijn. Dit is een belangrijke component in onze ogen. Deze dag stimuleert en inspireert voor verdere actie. Minder vanuit ‘eilanden’ denken en meer gezamenlijk aan het werk voor de jongeren.”

61

“Deze dag laat duidelijk de urgentie zien. Er moet vanuit alle betrokken organisaties goed gekeken worden naar wat er nodig is, om zo goed in te kunnen spelen op de vraag van de scholen.�

Colofon

Partners CJG Rijnmond in samenwerking met: GGD Gelderland-Midden ROC Rijn IJssel ROC Zadkine Your Health is mede mogelijk gemaakt door

Contact 010 - 44 44 600 www.cjgrijnmond.nl

64

Dit magazine is gemaakt door www.visuelenotulen.nl +31 (0) 6 30 07 76 75 info@visuelenotulen.nl

Teamcaptain Fotograaf Illustrator Tekstschrijver Magazine designer Redacteur

Diederik Vrijhoef Michèle Giebing Marijke Timmerman Rosa Scholtens Nancy Cheng Lisa Vorst