De burger spreekt
1
Eindhoven, 3 oktober 2013
K2 De burger spreekt - Visuele Notulen
2
Visuele Notulen - K2 De burger spreekt
3
K2 De burger spreekt - Visuele Notulen
4
Visuele Notulen - K2 De burger spreekt
Voorwoord De burger spreekt…… Een mooi congres, en nu ook mooie notulen. Veel besproken en gezegd, het is nu vastgelegd. Het verhaal van Thomas dat wat zorgelijk begon en met perspectief, niet zorgen vrij, eindigt. De workshops inspirerend, en prikkelend bij sommige stellingnames. Hoor en wederhoor, luisteren en reageren. Veel positieve reacties van de deelnemers na afloop. “De burger heeft gesproken” zou je bijna zeggen. Dat is een verkeerde opvatting. De burger spreekt nog steeds op vele fronten. Wat ook bleek uit de conferentie dat het spreken alleen niet voldoende is. Kan er ook naar worden geluisterd? Praten in het luchtledige haalt niet veel uit. Een luisterend oor van gemeenten en organisaties doet wonderen. Luisteren, het gesprek aangaan, oplossingen creëren in gezamenlijkheid en niet vanuit starre regelgeving. Gemeenten en zorgorganisaties zijn er voor de mensen, niet andersom. . Wie organiseert een volgende conferentie met als titel: “De gemeente geeft invloed ….. “ . Wie pakt deze vervolgstap op? K2 Brabants Kenniscentrum Jeugd gaat op dit thema voortbouwen.
5
Ik hoop dat het verhaal van ‘Thomas 2025’ ook voor u een bron van inspiratie is om ‘participatie samenleving’ verder betekenis te geven. In dit voorwoord maak ik van de gelegenheid gebruik om iedereen te bedanken die heeft bijgedragen aan het succes van de conferentie ‘De Burger Spreekt’. Ik zie u graag een volgende keer. Veel leesplezier met dit verslag.
Drs. Geert C. Kaper Raad van bestuur / Directeur K2
K2 De burger spreekt - Visuele Notulen
“
“Er is geen betere leerschool dan zelf actief te zijn in je dorp of wijk. Ik doe het zelf ook in mijn dorp. Zeker ook als je zorgprofessional bent. Dat wil ik jullie vandaag meegeven! “
6
Gertjan Arts Dagvoorzitter
Visuele Notulen - K2 De burger spreekt
”
7
K2 De burger spreekt - Visuele Notulen
8
Visuele Notulen - K2 De burger spreekt
Thomas 2025 Het verhaal ‘Thomas 2025’ is in hoofdlijn gebaseerd op wat er in de workshops is besproken. Alle conferentiedeelnemers hebben op deze wijze bijgedragen aan het hier voorliggende verhaal. Ter inspiratie voor vervolg. Het is acht uur ’s avonds en Thomas zit achter zijn hologramprojector. Hij is in vergadering met zijn collega’s in Rio de Janeiro over een nieuw te bouwen 3 generatieshuis in Buenos Aires. Het nieuw te bouwen 3 generatieshuis wordt ook wel de 3G formule genoemd. In Zuid Amerika is de toepassing van deze formule vrij nieuw, terwijl in Nederland deze formule al jarenlang wordt toegepast. De 3G formule is een nieuw concept waarbij 3 generaties in één huis wonen en er met ieders behoefte rekening wordt gehouden Thomas was betrokken bij de bouw van het eerste 3 generatieshuis in zijn woonplaats Berkel Enschot. Het generatiehuis in Berkel Enschot was één van de eerste bouwprojecten in Nederland. Dit heeft hem uiteindelijk een baan als architect opgeleverd bij één van de meest succesvolle architectenbureaus van Zuid-Amerika. De vlucht van Thomas z’n carrière begon ongeveer 10 jaar geleden. In 2015 heeft Thomas als bestuurder van
de lokale, noodlijdende volleybalclub ‘Over ut Net!’ op een hele creatieve manier een reddingsplan opgesteld en uitgevoerd. Hij heeft een samenwerking tussen verschillende verenigingen, clubleden, buurtbewoners en gemeente tot stand weten te brengen. Iedereen heeft meegewerkt om de sporthal op te knappen en de volleybalclub overeind te houden. Het unieke van dit project was dat de gemeente de kaders op het gebied van veiligheid, vergunningen en andere zaken had versoepeld. Met hulp van het lokale en regionale bedrijfsleven heeft hij de benodigde materialen en kennis verzameld om het project uit te kunnen voeren.
9
Tot slot heeft hij de buurt en lokale scholen betrokken bij de uitvoering en de promotie rondom het hele project. Dit heeft er toe geleid dat de sporthal is opgeknapt en tegelijkertijd het ledenaantal is gestegen. Met name het aantal jongeren is flink toegenomen, omdat door hun eigen inbreng een grote verbondenheid met de club is ontstaan. De gemeente heeft na afloop van dit project de kwaliteiten van Thomas bij andere projecten ingezet. De gemeente zocht steeds meer de kennis en hulp van burgers. In 2019 heeft dit geleid tot het eerste 3 generatieshuis in Nederland.
K2 De burger spreekt - Visuele Notulen
“
Buurman met kapotte auto: Ik wil graag mijn best doen om mijn Poolse buurman Olek te begrijpen. Nu maakt hij mijn auto die steeds kapot is en leent hij diezelfde auto om naar de goedkope supermarkt te gaan.
10
De Wilde Kastanjes
Visuele Notulen - K2 De burger spreekt
�
De Wilde Kastanjes
11
“
“De burgerhulplijn: voor mijn eigen familie wil ik graag zorgen, maar voor een wildvreemde? Ja sorry hoor dat is me te veel werk!” De Wilde Kastanjes
K2 De burger spreekt - Visuele Notulen
“
De verzorging van beide ouders vraagt ten opzichte van 10 jaar geleden nog meer energie, tijd en uiteindelijk ook geld.
12
Thomas is gelukkig getrouwd met Aisha. Samen hebben ze 3 kinderen en ondanks zijn internationale baan wonen ze nog steeds in Nederland. Ze hebben een huis gekocht in Berkel Enschot. De kinderen gaan daar naar school, en ze wonen dichtbij zijn ouders om zo voor hen beiden te kunnen zorgen. Zijn moeder is al jaren ernstig ziek maar heeft gelukkig nog steeds de wil om te leven. Ook zijn vader geniet nog volop van het leven en beiden zijn ze erg dankbaar dat Thomas en Aisha nauw bij hun persoonlijke zorg zijn betrokken. Hoewel Thomas blij is dat ze er nog zijn verloopt de zorg niet op rolletjes. De
Visuele Notulen - K2 De burger spreekt
”
verzorging van beide ouders vraagt ten opzichte van 10 jaar geleden nog meer energie, tijd en uiteindelijk ook geld. Geld heeft Thomas sinds zijn aanstelling bij zijn nieuwe werkgever voldoende, maar tijd en energie blijft een probleem. Terwijl zijn baas Paolo levensgroot in Thomas z’n woonkamer in het Engels, met een sterk Portugees accent, aan alle medewerkers duidelijk maakt dat de tekeningen binnen 2 dagen opgeleverd moeten worden, ontvangt hij op zijn smartwatch een herkenbaar signaal. De persoonlijke ambtenaar van Thomas heeft
een bericht op zijn website achtergelaten. Thomas heeft al een vermoeden wat de strekking van het bericht zal zijn. Hij belooft zijn baas dat hij de tekeningen binnen 2 dagen zal afronden en opsturen, en drukt vervolgens de hologramprojector uit. “Lag ik maar aan de Copacabana”, mompelt Thomas. Hij opent het bericht en zijn persoonlijke ambtenaar vertelt in een korte videoboodschap dat de wethouder aankomende week is verhinderd en wil graag zijn kookdienst bij het woongemeenschap van Thomas z’n ouders ruilen.
De woongemeenschap waar de ouders van Thomas wonen was 10 jaar geleden vrij uniek doordat de kinderen gezamenlijk de zorg voor hun ouders op zich namen. De meeste zorg regelde zij zelf en met een klein budget konden zij de noodzakelijke professionele hulp inkopen. Ook is er op eigen verzoek en tegen betaling ondersteuning van het wijkteam mogelijk. Daarnaast is er veel gezelligheid en sociale cohesie. Niemand voelt er zich eenzaam.
13
K2 De burger spreekt - Visuele Notulen
“
Bij de ‘doe-maatschappij’ speelt het dilemma op van de de balans tussen gewenst maatwerk en het gelijkheidsbeginsel. Ronald Plasterk
”
Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
14
Visuele Notulen - K2 De burger spreekt
De ‘Doe-maatschappij’ Ronald Plasterk
Ronald Plasterk richtte in zich in zijn videoboodschap tot alle aanwezige professionele hulpverleners en natuurlijk burgers. Want dé burger vandaag centraal staat. “Zoals iedereen weet verandert Nederland steeds meer in een participatiemaatschappij. De laatste decennia hebben wij als maatschappij voor de zorg vooral naar de overheid en grote instellingen gekeken. Maar daar komt nu langzaamaan verandering in. Burgers willen meer zelf bepalen, ze hebben een sterke eigen mening en weten wat er nodig is. Het principe van solidariteit in de samenleving blijft bestaan, alleen komt deze er anders uit te zien.” Brabant loopt volgens Plasterk voorop met de ‘doe-maatschappij’.“De burgers in deze provincie nemen steeds meer zelf het initiatief. En hier moet de overheid zich aan aanpassen. De overheid moet leren om acties van mensen te sturen en de verwachtingen van burgers te beantwoorden. Er komt een andere manier van denken tussen de overheid en zorgprofessionals. En in deze transitie mogen best fouten worden gemaakt. De overheid is ook nog op zoek naar hoe alles precies in elkaar past. En dat kost tijd.”
15
Bij de ‘doe-maatschappij’ speelt het dilemma op van de de balans tussen gewenst maatwerk en het gelijkheidsbeginsel. “We werken vaak met het principe gelijke monniken, gelijke kappen. Maar wat als niet alle monniken gelijke kappen dragen, dan mag de ene monnik best ook een andere kap krijgen. Dus het leveren van maatwerk past juist wél goed bij het gelijkheidsbeginsel. Maatwerk zorgt juist voor betere zorg!” In de praktijk is al te zien dat deze nieuwe manier van werken veel voorkomt. “Ik zie dat in Brabant bijvoorbeeld bij het project ‘allemaal opvoeders’ in de Eindhovense wijk Vlokhoven. Daar worden de krachten van de verschillende zorgprofessionals in de wijk en de burgers gebundeld. Brabant laat daarmee zien op de goede weg te zijn!”
K2 De burger spreekt - Visuele Notulen
16
Ondertussen komt Aisha de woonkamer binnengelopen. “Hoi schat, ik kom net van je ouders vandaan. Het gaat niet zo goed met hen beiden. Je moeder kan nauwelijks nog lopen en je vader heeft weer last van zijn rug, en moet op bed blijven.” Thomas vraagt: “Komt de thuiszorg deze week nog langs? Ik hoop echt van wel. Ik heb over 2 dagen een deadline voor het ontwerp van een nieuw generatiehuis in Buenos Aires. En de week erop vlieg ik naar Rio om het te presenteren.” “Ik vrees dat aankomende week de thuiszorg maar één keer langs komt. We hebben nog wel 3 digitale bezoekjes ingekocht”, zegt Aisha. “Met die digitale bezoekjes krijg ik mijn ouders niet gewassen”, zegt Thomas. “Enkele jaren geleden kwamen ze nog drie keer per week bij ons mam en pap op bezoek. Tegenwoordig is het PGB niet tot nauwelijks toereikend en moet alles zo vlug en goedkoop mogelijk. Waar is het persoonlijke aspect gebleven? Gelukkig zetten de verzekeringsmaatschappijen een gedeelte van hun winst in om de zorg betaalbaar te houden. Ik vraag me alleen af of dit voldoende is? Ik vind het nog steeds moeilijk te bevatten dat verzekeringsmaatschappijen nog winst maken, maar er steeds minder zorg wordt vergoed? Ik snap best dat de druk op de zorgaanbieders en gemeenten toeneemt naar mate de vergrijzing toeneemt, maar de lasten komen uiteindelijk toch weer
Visuele Notulen - K2 De burger spreekt
bij ons terecht. Hoe moet het straks met onze kinderen als ze 16 zijn? Begrijp me niet verkeerd, ik vind het goed dat zij op school extra sociale en communicatieve vaardigheden krijgen aangeleerd. Ik denk dat Jasmijn, Casper en Sharon straks veel profijt zullen hebben van vakken die gericht zijn op participatie, samenwerken en initiatief nemen. Ik vind alleen niet dat we ze straks moeten gaan verplichten tot het verzorgen van hun opa en oma of vader en moeder. Als zij later keuzes voor zichzelf willen maken, dan moet dat zonder schuldgevoel kunnen.” “Ik snap je punt. Het is echter niet realistisch en eerlijk om de huidige situatie te vergelijken met 10 jaar geleden. De tijden zijn veranderd. De vergrijzing slaat overal toe en die is niet meer te betalen. We zullen met z’n allen een steentje moeten bijdragen. Je kunt toch moeilijk verwachten dat de zorgverzekeraars nog steeds collectieve pakketten blijven aanbieden? Je ziet dat zij zelf moeten snijden in hun eigen organisaties. Het zijn geen grote logge organisaties meer die vanuit grote kantoren worden aangestuurd. Het zijn kleine lokale organisaties geworden, die precies weten wat er zich in de directe omgeving afspeelt. Er wordt ten opzichte van vroeger nu echt gekeken wat het individu aan zorg nodig heeft. Daarnaast ben jij ook veranderd lieverd. Kijk wat je allemaal hebt bereikt. Je bent vader geworden. Je bent het gezicht van de
17
K2 De burger spreekt - Visuele Notulen
18
Visuele Notulen - K2 De burger spreekt
Workshops
“
19
“Het is heel spannend dat de overheid steeds meer verantwoording terug gaat geven. Zorg daarom als gemeente dat je inwoners van de stad goed kent.” Mirjam Smulders
K2 De burger spreekt - Visuele Notulen
20
“
“Medewerkers gaan nu meer bij ons kijken wat hun toegevoegde waarde bij de zorgvraag is en wat hun eigen prestaties daarin zijn.” Dinie van der Linden
Visuele Notulen - K2 De burger spreekt
“
“Grote fout bij het creatieve denken is tijdens het proces de oude poet weer opzetten. Dit gebeurt regelmatig in de zorgpraktijk.” Mark Vandael
”
21
K2 De burger spreekt - Visuele Notulen
22
“
“Doe iets dat is altijd goed. Houd zelf het alternatief.” Stijn van Kreij
Visuele Notulen - K2 De burger spreekt
“
23
“De macht is niet van groot, maar juist aan het klein. Al deze kleine veranderingen bij elkaar zorgen voor iets groots.” Fimke Zwerink
K2 De burger spreekt - Visuele Notulen
24
buurt en je heb de baan van je dromen. En laten we niet vergeten dat je hier en daar een kilootje bent aangekomen, en inmiddels is grijs je natuurlijke haarkleur geworden.” “Hahahaha, je hebt ook gelijk. Ik heb eigenlijk ook weinig te klagen. Ik heb 3 fantastische kinderen en een geweldige vrouw. Daarnaast heb ik inderdaad de baan van mijn dromen. Hoewel mijn baas af en toe zijn best doet om mijn droom te laten veranderen in een nachtmerrie. Maar weet je wat het is? Ik wil heel graag voor ons pap en mam zorgen, maar soms heb ik het idee dat we er alleen voor staan. Mijn broers en zussen zijn druk en wonen aan de andere kant van het land. De overheid bemoeit zich steeds minder met haar burgers en goede specialistische zorg is nauwelijks betaalbaar. Ik ben wel blij dat wij de zorg voor ons pap en mam kunnen betalen. Dit geldt alleen niet voor ons allemaal. Ik denk ook aan al die mensen die zich niet kunnen verzekeren. Er valt een stilte. Aisha gooit haar jas over de eettafelstoel en loopt naar Thomas. Ze gaat naast hem zitten en geeft hem een kus op zijn voorhoofd. “Je bent een schat. Kom, ik pak even een biertje voor je en dan loggen we even in op de persoonlijke pagina van je ouders. Dan bespreken we even met ze hoe we het aankomende week gaan aanpakken. Misschien kunnen de buren, Bart en Marjan, een ochtendje of een
Visuele Notulen - K2 De burger spreekt
avondje bij je ouders langs gaan. Dan kunnen wij aankomende week voor hun boodschappen doen?” “Dat is een goed idee. Oh ja, nog even wat anders”, zegt Thomas. “Ik zag via onze buurtpagina op de gemeentewebsite dat het project wat jij hebt bedacht, de meeste stemmen heeft gekregen. Omdat we zelf het hout voor het bankje bij de speeltuin bij elkaar hebben gesprokkeld, krijgen we van de gemeente extra credits om het bankje te laten bouwen en te plaatsen. En weet je wat er ook nog is gebeurd?! Ken je Frans, van ‘Verstand van Leegstand’ nog? Hij heeft deze credits verdubbeld. En de grootste zorgverzekeraar van Nederland heeft voor een dempende ondergrond gezorgd zodat de kinderen niet zo hard kunnen vallen. Het is écht een heerlijk gevoel dat zulke grote jongens zelfs zulke kleine initiatieven op waarde kunnen schatten! Nu kunnen we de speeltuin met de hele buurt feestelijk openen, met een hapje en een drankje. En na de opening plan ik een collectief functioneringsgesprek in.” “Wat fijn!”, zegt Aisha enthousiast. “Gelukkig zijn er nog genoeg bedrijven en mensen die elkaar willen helpen. We zullen het toch met z’n allen moeten doen.” “Dat heb je goed. We zullen voor elkaar moeten zorgen en samen bouwen aan een toekomst waar iedereen een plek heeft. Ook de mensen die het wat moeilijker hebben. We moeten ons voor
elkaar blijven inzetten en open en eerlijk naar elkaar blijven.” Aisha draait zich richting de keuken en roept: “2 kleine biertjes alsjeblieft.” Op dat moment komt er een klein tapje uit de koelkast gezet en komen er 2 bierglazen uit het aanrechtblad omhoog. De 2 glazen worden tot de rand gevuld, met een keurige schuimlaag van 2 vingers dik. Aisha is ondertussen naar de keuken gelopen en pakt de biertjes van het aanrecht. Ze loopt met de 2 glazen in haar hand terug naar Thomas en gaat naast hem zitten. Samen proosten ze. Thomas zegt: “Laten we proosten op een mooie avond met fijne gesprekken. Proost, op een mooie avond!”
25
K2 De burger spreekt - Visuele Notulen
26
Visuele Notulen - K2 De burger spreekt
Afsluiting
“
27
“Als vrijwilliger denk ik: hoe kan ik ervoor zorgen dat er iets bij ons in de wijk gebeurt. Dat motiveert mij.” Meijndert van Alphen
K2 De burger spreekt - Visuele Notulen
28
Visuele Notulen - K2 De burger spreekt
Colofon Visuele Notulen Michael Kluver Magazine Design Roderick Kersten Redacteur Sierk Keuning Tekstschrijver Niek Arts Tekstschrijver Marijke Timmerman Illustrator Jet van Gaal Fotograaf Contact informatie web www.visuelenotulen.nl tel +31 6 30 07 76 75 mail info@visuelenotulen.nl Eindredactie: Joyce Hagenaars, senior adviseur K2 Brabants Kenniscentrum Jeugd
29
Uitgave: K2 Brabants Kenniscentrum Jeugd Koningsweg 2 Postbus 1430 5200 BL ‘s-Hertogenbosch (073) 6141774 mail@K2.nl www.K2.nl
K2 De burger spreekt - Visuele Notulen
30
Visuele Notulen - K2 De burger spreekt
31
K2 De burger spreekt - Visuele Notulen
32
Visuele Notulen - K2 De burger spreekt