[ Bijeenkomst Startbijeenkomst PO Arnhem PO Arnhem 17 maart slaat 2015 de handen ] ineen ]
Voorwoord [ Introductie door Silvia Veltmaat, Manon Ketz en Robbert Hilhorst ]
Beeld van de school [ Brainstormsessie per wijk ]
Aan het woord [ Vragen aan enkele deelnemers ]
Beeld van het SBO en SO [ Presentatie van Lonneke Schram en AndrĂŠ van Egmond - SBO, & Tyra Buitelhuis, Liesbeth Smallegange en Anita Geritsen - SO ]
Aan het woord [ Vragen aan enkele deelnemers ]
Presentatie [ Uitkomsten van een creatieve brainstormsessie ]
Smoelenboek [ Deelnemers bijeenkomst ]
Colofon [ Met dank aan ]
Buiten Arnhem De Mariënborn De Paasbergschool Bernulphusschool De Dorendal
SO
Lichtenbeek De Ommezwaai De Vaart - Oosterbeek
Zuid 1
4
Noord 1
SBO De Horizon Toonladder – Het Palet De Piramide
Zuid 3
Zuid 2
Noord 3
Noord 2 Noord 4
Zuid 5
Zuid 4 5
Voorwoord Op 17 maart zijn alle directeuren van de besturen van Delta, Fluvius en De Basis voor een tweede keer dit schooljaar bijeen. De in 2013 opgestelde koersnota “PO Arnhem slaat de handen ineen” geeft richting aan intensievere samenwerking in en om Arnhem. Deze keer stond de verdere ontwikkeling van Passend Onderwijs centraal. Bij uitstek een opdracht die om samenwerking vraagt. Het is onze taak om er samen voor te zorgen dat ieder kind in Arnhem passend onderwijs kan krijgen nabij zijn of haar thuissituatie. Dat vraagt van scholen, samen met het SBO en SO, een dekkend onderwijs- en ondersteuningsaanbod in de wijken te ontwikkelen. De directeuren van de SOscholen in Arnhem en Oosterbeek, van het bestuur De Onderwijsspecialisten, zijn om de reden vandaag ook aanwezig. En dus het kijken over de grenzen van de scholen naar de mogelijkheden die te verruimen. Onder leiding van de regiocoördinatoren Denise Verhaaff en Hilde Toenders is per wijk en met diverse werkvormen verkend wat die mogelijkheden zijn en zijn er afspraken gemaakt om die ook te gaan realiseren. Een volgende stap is gezet!
Manon Ketz Ruud Beekhuizen Robert Hilhorst Sylvia Veltmaat
6
ROBERT HILHORST
“Ik wil jullie vandaag vragen om over eigen grenzen heen te kijken.”
8
9
WIJK ZUID 4
“Al onze kinderen zijn uitgesloten van het reguliere basisonderwijs. Hoe kunnen wij het mogelijk maken om deze kinderen fatsoenlijk onderwijs te bieden?”
“Gedragsproblematiek en dyslexie komen veelvuldig voorbij. We kunnen de onderwijsassistent gemeenschappelijk inzetten om hier beter op in te spelen.”
“De coaching van leerkrachten is een aandachtspunt bij ons.”
WIJK ZUID 2
SBO/SO
10
WIJK ZUID 1
WIJK NOORD 2
“Je moet leren kritisch te zien en te kijken, dat kan niet iedereen.”
“We merken dat we op sociaal-emotioneel gebied alle zeilen bij moeten zetten. We hebben echter niet zoveel met gedragsproblematiek te maken.”
“We zetten een +klas leerkracht in op meerdere scholen. Hij gaat met zijn koffertje op pad en is op meerdere scholen inzetbaar. Dit werkt effectief en efficiënt.”
SBO/SO
“Als we een gemeenschappelijke behoefte hebben, dan is het wel een ander en vooral flexibeler aanbod: veel meer inspelen op de persoonlijke behoefte van het kind.”
“Tests en monitoring worden door leerkrachten als een extra last beschouwd.“
WIJK ZUID 5
“Als je kinderen zelfstandig laat werken, moeten ze ook beseffen dat ze verantwoordelijk zijn voor hun omgeving.”
SO/SBO
WIJK ZUID 5 WIJK ZUID 4 WIJK ZUID 1
“Leerkrachten vinden het heel fijn om onderling te interveniëren. Regelmatig komen kleine, maar onbesproken zaken naar boven die het verschil maken.”
“Als we kinderen om half vier naar huis sturen, is er vaak helemaal geen opvang. Je hoopt maar dat ze de volgende dag weer op school verschijnen.”
11
12
13
14
WIJK ZUID 5
“We streven naar onderwijs op maat.” 15
16
17
WIJK ZUID 1
18
“Een combinatie van een structurele en flexibele vorm van samenwerking is noodzakelijk. Een structurele vorm van samenwerking is niet op ieder vlak praktisch en wenselijk.�
SO/SBO
“Als we een gemeenschappelijke behoefte hebben, is het wel een ander en vooral flexibeler aanbod. Geen standaard lessen en lestijden meer, maar veel meer inspelen op de persoonlijke behoefte van het kind.�
19
20
21
22
23
“De basisondersteuning staat nog in de kinderschoenen. We zijn deze nieuwe weg pas ingeslagen, maar ik vind dat we al een goed eind op weg zijn. Beter en meer samenwerken om de basisondersteuning verder te verbeteren werkt voor mij. Nu kunnen we van elkaar leren en elkaar helpen. Met betrekking tot het bundelen van geldstromen; dit klinkt leuk maar is lastig in de praktijk. Toch moeten we onze krachten en kennis absoluut bundelen. Al is het maar voor een stuk wederzijds begrip en inzicht. Dit soort dagen zorgt er voor dat je elkaar meer als partner en collega beschouwt, in plaats van als concurrent.”
24
[ Wanja van Langen De Troubadour ]
[ Johan Kooij Pieter de Jongschool ]
Aan het woord
“Ik wil onze basisondersteuning een goede voldoende geven. Overigens zouden we dit soort dagen vaker moeten organiseren. Er ontstaat wederzijds begrip en inzicht. Een goede basisondersteuning begint met inzicht verkrijgen in wat je hebt en mist ten opzichte van andere scholen. Dus samenwerken zie ik wel zitten, maar geldstromen bundelen lijkt alleen op papier te werken. In de praktijk kleven er nadelen aan. Bijvoorbeeld verzekeringstechnisch. Als er iets met een kind gebeurt; wie is er dan aansprakelijk?”
[ Liesbeth Smallegange SO De Ommezwaai ]
[ José Blijham Pieter Brueghelschool ]
“De basisondersteuning op onze school is grosso modo op orde. We bieden graag meer specifieke ondersteuning aan hoogbegaafde kinderen. Ik zie daarom absoluut voordelen bij het bundelen van de geldstromen en basisondersteuning. Iedere school heeft veel inzicht in wat er binnen de wijk speelt. Deze informatie is zinvol om te bundelen om zo tot een goede gezamenlijke aanpak van bepaalde zaken te komen. Een voorbeeld: als je als school een project voor hoogbegaafde kinderen bedenkt, hoef je dit straks niet meer in je eentje te doen. Je kunt opdrachten vervolgens met andere scholen uitwisselen. Dit scheelt een hoop werk en is veel efficiënter. Wel zo prettig om niet iedere keer zelf het wiel uit te vinden.”
“Op het moment ben ik tevreden met ons basisonderwijs, maar ik vrees een beetje voor de toekomst. Er is een stijgend aantal kinderen dat naast onderwijs ook behoefte heeft aan zorg. Deze groep kinderen moeten we iets anders bieden. Het accent ligt vanzelfsprekend op educatie, maar er moet naar mijn idee meer nadruk op zorg liggen. Alleen dan is ontwikkeling bij deze kinderen mogelijk. De problematiek ten aanzien van het aanbieden van een goede basisondersteuning is iets wat ons allemaal treft en bij elkaar brengt. Ik geloof dat we hier samen voor knokken. Met als doel: het kind voorop.”
25
WIJK NOORD 2
“Je moet leren om kritisch te zijn en te kijken.”
27
ANDRÉ VAN EGMOND
LONNEKE SCHRAM
“Kinderen met gedragsproblemen noemen wij ‘moeilijk verstaanbaar
“Het is mooi het kind te laten zien wie hij of zij werkelijk is, zodat zij zichzelf worden.”
“Met welke bril je kijkt, bepaalt wat je ziet.“ LIESBETH SMALLEGANGE
ANDRÉ VAN EGMOND LIESBETH SMALLEGANGE
28
“Na ons is er geen plek meer waar een kind goed wordt opgevangen. Daarom geven wij nooit op en zullen wij altijd voor het kind strijden.”
“Onze leerkrachten op het SBO streven ernaar om elk kind vooruit te zien gaan, zowel op sociaal-emotioneel als op didactisch niveau.”
“Probeer op een andere manier naar deze kinderen te kijken. Wij kijken vooral naar de mogelijkheden, talenten en kansen van en voor deze kinderen.”
ANDRÉ VAN EGMOND ANDRÉ VAN EGMONDT
“De afgelopen jaren komen er steeds meer kinderen voorbij met een negatief zelfbeeld. Dat is heel pijnlijk.”
LIESBETH SMALLEGANGE
LONNEKE SCHRAM ANDRÉ VAN EGMOND LIESBETH SMALLEGANGE
“Wij moeten vaak als eerste het zelfvertrouwen bij kinderen herstellen. Hier slagen we gelukkig bijna altijd in.”
“In de toekomst willen wij sneller signaleren of een op maat gesneden aanpak voor een kind noodzakelijk is en hier ook direct naar handelen.”
“Wij willen graag alles onder één dak en complementair zijn aan het reguliere onderwijs.”
“Als leidinggevende zijn wij erg afhankelijk van alle mensen bij ons op school. Menskracht staat bij ons voorop!“
29
30
31
32
33
“Wij spreken al veel mensen van andere reguliere scholen. Hoewel we al veel kennis in huis hebben, ontbreekt de specifieke knowhow om te kunnen beoordelen of een kind een aandoening heeft. Dit zou je bij een intake eigenlijk al moeten kunnen signaleren. Dat is nu echter nog lastig. Consultatie kan een oplossing zijn. Wellicht moeten we IB-ers vaker naar dit soort scholen sturen om de situatie daar te bekijken.”
34
[ Michel Kuenen Pastoor van Arsschool ]
[ Ferdi Masselink De Monchyschool ]
Aan het woord
“Net zoals binnen het reguliere onderwijs, valt er voor het passend onderwijs ook het nodige te verbeteren. We zitten in ieder geval in een wijk waar veel gebeurt. We gaan graag de dialoog aan met elkaar. Het begint immers met een goed gesprek en eindigt in samenwerking. Voor een goede samenwerking is vertrouwen nodig. Binnen onze wijken gaat dit al de goede kant op. Je moet inzicht krijgen in elkaars werk en functioneren. Ideeën en oplossingen ontstaan dan vaak vanzelf. We spelen hier allemaal een belangrijke rol in.”
[ Julia van Broeckhuijsen Anne Frankschool ]
[ Ans Lips Hugo de Grootschool ]
“Ik zou graag zien dat de expertise en kwaliteit van het SBO en SO ook voor het reguliere onderwijs beschikbaar is. Als ik naar onze eigen school kijk, signaleer ik veel gedrags- en gezinsproblematiek. Kinderen zouden niet per se de wijk uit hoeven als deze specifieke kennis ook voor ons beschikbaar is. Ook voor ouders is de school een veilige plek. Dit moet gewaarborgd blijven. Wij als reguliere scholen kunnen SBO en SO scholen helpen bij het aanleren van didactische vaardigheden bij kinderen. Uiteindelijk gaat het erom dat we allemaal kijken naar wat het kind nodig heeft. Dit begint met een goede en veilige omgeving binnen de wijk, ongeacht welke onderwijsvorm noodzakelijk is.”
“Ik ben tevreden over de basisondersteuning binnen onze school. Uiteraard is er altijd ruimte voor verbetering. Zo zouden we bijvoorbeeld meer uit de beschikbare gegevens kunnen halen. We analyseren dit nu nog te weinig. Ik zie een gezamenlijke aanpak om de basisondersteuning te verbeteren dan ook wel zitten. Voor onze wijk kunnen we gezamenlijk specialisten inhuren, bijvoorbeeld met betrekking tot het begeleiden van hoogbegaafde kinderen. Ook ten aanzien van gedragsproblemen kunnen we op grotere schaal kinderen beter helpen door gezamenlijk gedragsdeskundigen in te huren.”
35
LIESBETH SMALLEGANGE
“Kinderen met gedragsproblemen noemen wij ‘moeilijk verstaanbaar gedragskinderen’. Waarom? Omdat iedereen die bij deze kinderen betrokken is moeite moet doen om hun gedrag te begrijpen en te verstaan.”
LIESBETH SMALLEGANGE
“Probeer op een andere manier naar deze kinderen te kijken. Wij kijken vooral naar de mogelijkheden, talenten en kansen van en voor deze kinderen.”
WIJK NOORD 1
“Wij zouden graag meer kennisdeling, meer samenwerking tussen IB-ers en meer ondersteuning voor meer begaafdheid realiseren.”
WIJK ZUID 5
WIJK ZUID 4
38
“Meer aandacht voor kennis.”
WIJK ZUID 1
WIJK NOORD 4
“Wij hebben te maken met veel opvoedingsvraagstukken en teveel vroege schoolverlaters.”
“Meer onderling contact, meer vrijheid om onze middelen te besteden, minder procedures en regels, meer lucht.”
“Meer differentiëren op schoolniveau, meer lef en daadkracht vanuit de hele wijk, meer ruimte voor experiment, daar profiteren we allemaal van.”
WIJK NOORD 3
“Dankzij de verbinding met SO en SBO te onderzoeken, bepalen we waar we elkaar kunnen versterken.”
“Meer en langdurige uitwisseling van personeel tussen SO, SBO en re glier onderwijs, daar heb je wat aan.”
“Meer uitwisseling van ervaring op het gebied van gedrag. is nuttig en leerzaam.”
WIJK ZUID 3
WIJK ZUID 2
WIJK NOORD 2
“Er is geen geen directe noodzaak tot samenwerking, maar contact is wel wenselijk.”
“We missen scholen voor hoogbegaafde kinderen.” 39 WIJK ZUID 2
WIJK NOORD 2
“Onze wens voor de toekomst: vroeg signaleren en van elkaar leren door peerreview.”
40
41
WIJK ZUID 5
42
“Een gezonde cultuur waarbij leerkrachten elkaar van feedback durven te voorzien en zich kwetsbaar op durven stellen, vind ik het allerbelangrijkste. Alleen dan kun je samen groeien en meer betekenen voor de leerlingen.�
WIJK ZUID 4
“Door het flexibeler inrichten van het onderwijsprogramma ontstaat er meer ruimte voor leerkrachten om persoonlijke aandacht aan leerlingen te geven. We kwamen er daardoor achter dat de verwachtingen die we van sommige leerlingen hadden te hoog waren. Dit hadden we anders moeilijk kunnen constateren.�
43
44
45
WIJK ZUID 4
“Alle actoren moeten de handen ineenslaan.”
47
“Goed voor elkaar.” “Ik heb prachtig genoten van het weer en alles wat op ons afkwam.”
“Wijsheid begint “Samen aan het met verwondering.” werk in Arnhem.”
[ W. Reith Emmausschool ]
[ J. Blijham Pieter Brueghelschool ]
[ A. Spikker Heijenoordschool ]
1
[ S. Glas ‘t Panorama ]
REGIO NOORD
[ A. van Arnhemse Montessorischool ]
Smoelenboek
“Op de resten van de verzuiling bouwen we een nieuwe toekomst.”
48
[ L. Weeda De Paasbergschool ]
SCHOLEN BUITEN ARNHEM
“De kracht van het “Samen elke dag samen zijn.” leren.”
[ R. Lingier De Witte School ]
“Alleen ga je sneller, samen kom je verder!”
[ B. Bresters Daltonschool De Dorendal ]
[ A. Lippmann Julianaschool ]
“Een mooie “Samen sterk?” uitdaging om te ontdekken waar we elkaar kunnen vinden en hoe we het onderwijs aan alle kinderen kunnen aanbieden.”
[ F. Cuppen Bernulphusschool, De Mariënborn ]
“Alles draait om het kind, dat staat centraal.”
[ R. Bleumink De Boomhut ]
3
[ R. Goldsmid De Vlindertuin ]
REGIO NOORD
“Samen elke dag een beetje beter.”
“Samenwerken is prima! En voor ieder kind de beste plek!”
“Samen op reis.”
[ M. van Netten Willem Dreesschool ]
[ H. Reijmers Paulusschool ]
4
[ K. Albers Annie M.G. Schmidtschool, OLV van Lourdesschool ]
REGIO NOORD
“Ten aanzien van “De diversiteit nog het nieuwe wijken- meer benutten.” concept ben ik erg nieuswgierig wat er gaat gebeuren.”
[ M. Schönherr De Binnenstad ]
[ M. Smeets Jozef Sartoschool ]
[ M. van Wensen De Wijzer]
[ J. Broekhuizen Ligthartschool ]
“Het is een wijk waar mensen openstaan voor vernieuwingen, samenwerken en goed onderwijs.”
“Ik zie kansen en “Kunnen wat moet, “Verwondering mogelijkheden doen wat kan.” is het begin van genoeg, om samen wijsheid.” een nieuwe richting op te gaan.”
[ E. van Bindsbergen John F. Kennedyschool ]
“Breed onderwijsaanbod, innoveren!”
[ J. Derksen De Sterrenkring]
2
[ P. Kuppens Arnhemse School Vereniging]
REGIO NOORD
“School in beweging, samen in beweging.”
“Samen naar meer!”
“De eerste stap is een daalder waard.”
“Het beste onderwijs voor elk kind.”
[ S. Veltmaat Bestuur ]
[ R. Hilhorst Bestuur ]
[ R. Beekhuizen Bestuur ]
_
[ M. Ketz Bestuur ]
BESTUUR DERS
“Krachtig en divers onderwijs vanuit het kind.”
49
Smoelenboek
“Geen kind de wijk uit.”
“Droom, durf, doen!”
[ H. Versteeg De Toermalijn ]
[ M. Löwenthal De Laarhorst ]
2
[ M. Vooren Jeroen Boschschool ]
REGIO ZUID
“Geen kind de wijk uit.”
[ H. Grotendorst Het Jongleren ] [ Waarnemend directeur ]
[ L. van de Griendt De Gazelle ]
[ M. van Polanen-Engel De Arabesk ]
“Samen leren, samenwerken, er samen voor gaan!”
“Nieuwe kansen “De meerwaarde voor de toekomst.” van samenwerking voor elk kind in de wijk!”
[ M. van der Meijde De Laarakker ]
“De Schatgraaf, waar leren een ontdekkingsreis is.”
[ J. van Broeckhuijsen Anne Frankschool ]
“Kansen voor kinderen”
[ T. Bootsma De Schatgraaf ]
1
[ I. van Houselt Confetti ]
REGIO ZUID
“Hoe prachtig is “De Laarakker, een het dat niemand school die past bij een seconde hoeft een kind.” te wachten om te beginnen de wereld te verbeteren.”
“Ik weet van geen wijken, vanaf vandaag wel.”
“Wijs voor het leven.”
“Van eiland naar wijland.”
“If you are the leader, be the leader.”
[ L. Janssen Jozefschool ]
[ W. Nefkens De Troubadour ]
[ C. de Jong De Blinkertschool ]
[ M. Rindertsma De Troubadour ]
3
[ A. Meboer De Kringloop ]
REGIO ZUID
“Aan de Rijksweg West zit je best.”
_
“Niet apart, maar samen.”
“Ik ben erg blij dat we van twee SBO scholen teruggegaan zijn naar één.”
[ L. Schram De Piramide ]
[ L.Westenberg De Horizon ]
[ A. van Egmond Toonladder / Het Palet ]
SBO
“Niet apart, maar samen.”
“Een gevarieerd onderwijsaanbod zorgt voor ontwikkeling van talenten en een goede toekomst voor de stad.”
“Met passie naar geluk.”
“Fantastisch om iets voor de samenleving te betekenen.”
[ A. Gerritsen De Vaart ]
“Ik hoop dat dit een opening is om een betere samenwerking en educatie binnen de wijk te realiseren.”
[ J. van der Beek Dr. Aletta Jacobschool ]
“Vooral doordouwen!”
[ J. Bosma Lea Dasbergschool ]
“Ik kijk positief tegen het wijkenconcept aan, omdat we op deze manier efficiënter kunnen werken.”
[ J. Kooij Pieter de Jongschool ]
“ ’t Draait om het kind.”
[ G. op de Weegh Margarethaschool ]
[ P. Oudejans De Ommelander ]
[ W. van Langen De Troubadour ]
“Sterke Wanja!”
“Speciale leerlingen halen bij ons buitengewone resultaten!”
[ V. Bijsters Johannesschool ]
5
“Handen ineenslaan!”
“Hoe je kijkt bepaalt wat je ziet!”
[ C. Peters Het Mozaïek ]
REGIO ZUID
[ F. Masselink De Monchyschool (De Spil) ]
“Het kind centraal!”
[ A. van Oostwaard Pieter de Jongschool ]
[ L. Hilderink Het Klinket ]
REGIO ZUID
“Samen laten we elk kind groeien!”
[ M. Kuenen Pastoor van Arsschool (De Spil) ]
“Samen laten we elk kind groeien!”
4
[ T. Buitenhuis Lichtenbeek ]
[ M. de Leeuw Lichtenbeek ]
_
[ L. Smallegange De Ommezwaai ]
SO
“Vanuit een vriendelijk, pedagogisch klimaat ontwikkelen leerlingen zich tot volwaardige burgers.”
Drs. M.R. Ketz [ De Basis Directeur-bestuurder ]
Drs. R.A. Beekhuizen [ Delta Voorzitter College van Bestuur ]
Drs. L.W.M. Hilhorst [ Delta Lid College van Bestuur ]
Drs. S.M.D. Veltmaat [ Fluvius Voorzitter College van Bestuur ]
H. Toenders [ Regiocoรถrdinator Arnhem Zuid ]
D. Verhaaff [ Regiocoรถrdinator Arnhem Noord ]
Visuele Notulen [ Verslaglegging: teksten, fotografie, illustratie en magazineontwerp ]
COLOFON
stichting voor openbaar primair onderwijs Arnhem
Delta
Stichting voor Katholiek en Protestants-Christelijk Primair Onderwijs