Symposium
Na de transities: ideale zorg voor iedereen? 1 november 2012
Inloop & Netwerklunch Op donderdag 1 november organiseerde JSO een dag vol workshops ter voorbereiding op de transitie in de zorg. De dag begon met een kop koffie en een ontspannen netwerklunch.
2
3
4
5
6
7
8
Een opening met acrobatische toeren
9
PANEL DEBAT De Stip aan de horizon: De zorg na de transities
“Als ik hulp nodig heb neem ik aan dat de professional iets kan wat ik zelf niet kan. Het is een rare gedachte om ouder het plan te maken.� - Paul Frissen -
10
de
Ouders van kinderen met obesitas worden uit de ouderlijke macht gezet.
11
“Het is arrogantie ten top dat de gemeente denkt dat ze de jeugdzorg over kunnen nemen.� - Bezoeker -
12
13
- Hans Hendriks aan het woord. - Publiek tijdens het debat.
Laurens Waling en Sharon Dijksma spreken als een van de vijf panelleden.
WORKSHOP 1 Versterken eigen kracht met ReSet Geeske Hoogenboezem Wetenschappelijk Medewerker JSO
Gusta Krachting Projectleider Thuisbegeleiding Kwadraad en Actiz
Rita van den Berg Adviseur JSO
ReSet versterkt de eigen kracht van risicogezinnen door kortdurende thuisbegeleiding gericht op zelfstandigheid. ReSet leent zich uitstekend voor integratie in de samenhangende aanpak van multiproblematiek op wijk- of lokaal niveau. Op dit moment richt ReSet zich op gezinnen met thuiswonende kinderen, maar er zijn plannen om de methodiek gericht in te zetten voor kwetsbare gezinnen en huishoudens met psychiatrische problemen en ouderen. Na de thuisbegeleiding door ReSet zijn mensen in staat problemen op het gebied van financiĂŤn, huishouden en participatie op eigen kracht aan te pakken, al dan niet door hun eigen netwerk in te zetten.
16
In de workshop komen concrete voorbeelden aan de orde. Deelnemers gaan actief aan de slag met het uitwerken van mogelijkheden voor samenwerking in de werksituatie en het opruimen van obstakels.
“Probeer de eigen kracht van de ouders op te zoeken.�
17
18
19
WORKSHOP 2 TijdvoorjeBuurt (Breed Welzijn Delft) Karel Bevers Te a m l e i d e r B r e e d We l z i j n D e l f t
Vincent Kokke Adviseur JSO
TijdvoorjeBuurt is een wijkgerichte methodiek voor de opbouw van sociale netwerken en activering van bewoners. Wijkbewoners worden gestimuleerd voor en met elkaar activiteiten uit te voeren, wat het persoonlijk contact versterkt. De gedachte is dat als de kwaliteit en de omvang van sociale netwerken voldoen, mensen meer participeren, sneller kunnen rekenen op sociale ondersteuning of een aanbod van sociale ondersteuning zullen doen. Sociale netwerken verminderen de vraag naar professionele zorg. Helaas wonen kwetsbare inwoners vaak in een omgeving waar de sociale binding onder druk staat. Hier maakt het welzijnswerk het verschil door een prettig sociaal leefklimaat te realiseren en de civil society (vrijwillige inzet) te versterken. Dit doet het welzijnswerk door informele netwerken te mobiliseren, als
20
hulpbron voor ‘informele solidariteit’ en ‘concrete wederzijdse steun’ of met diensten die daarop aansluiten. In deze workshop geeft Karel Bevers (teamleider Breed Welzijn Delft) een inkijkje in de opzet van deze methodiek in Delft, het stimuleren van ontmoetingen tussen inwoners en de activiteiten in de wijk- en buurtcentra. In deze workshop geeft Karel Bevers (teamleider Breed Welzijn Delft) een inkijkje in de opzet van deze methodiek in Delft, het stimuleren van ontmoetingen tussen inwoners en de activiteiten in de wijk- en buurtcentra.
21
INTERVIEW THIJS JANSSEN ADVISEUR JSO
“Ik hoop dat de ver- schillende workshops van vandaag de bezoekers zullen inspireren”
Wat is uw visie op de transitie van de jeugdzorg?
Wat is de rol van JSO bij de decentralisatie van de jeugdzorg?
Ik denk dat het vooral belangrijk is dat de verschillende partijen zich niet alleen gaan focussen op hun eigen transitie. Kijk ook om je heen naar andere domeinen die betrokken zijn bij de transitie en probeer met elkaar samen te werken. We moeten met name niet vergeten de cliënten erbij te betrekken. Dat is de enige manier om ook echt te transformeren.
We ondersteunen de jeugdinstellingen en gemeenten bij dit project. Dit doen we door middel van begeleiding bij de overgang van provincie naar gemeente, maar ook met inspiratiebijeenkomsten, zoals vandaag. Ik verwacht dat er vandaag veel discussie zal ontstaan over hoe de zorg er straks moet uit komen te zien. Zo’n discussie leidt dan weer tot nieuwe inzichten, waar we verder mee kunnen. Daarbij hoop ik dat de verschillende workshops van vandaag de bezoekers zullen inspireren.
Hoe kan men de cliënten bij de veranderingen betrekken? Dat kan op verschillende manieren. We hebben bijvoorbeeld een lijst opgesteld samen met de ouders, waarbij we tien punten hebben opgesteld die de ouders het belangrijkste vinden als het gaat om jeugdzorg. Een andere manier is om een wethouder een keer mee te laten lopen bij een zorginstelling. De wethouder kan dan spreken met de cliënten over hoe zij de zorg ervaren, zodat hij een beter beeld krijgt wat er bij de mensen speelt.
Is het een goede zaak dat de gemeente de provinciale taken overneemt? Door de verantwoordelijkheid bij de gemeente neer te leggen kun je verschillende domeinen beter met elkaar verbinden. Zo is het makkelijker de juiste hulp sneller in te zetten; dat bespaart tijd en geld, omdat je de zwaardere hulp voor bent. Juist die zwaardere hulp kost veel tijd en geld.
23
WORKSHOP 3 Cliënt Centraal, inspelen op de wensen van jongeren en ouders uit de jeugdzorg
Hetty Jobse Landelijk Cliënten Forum Jeugdzorg
Fietje Schelling Adviseur JSO
Gemeenten zijn druk bezig de transitie van de jeugdzorg vorm te geven. Maar hoe zorgen we ervoor dat het niet alleen een transitie is, maar ook een transformatie? Jongerenraden en cliëntenraden van de jeugdzorginstellingen uit ZuidHolland hebben 10 punten benoemd die voor hen van belang zijn. Daarover willen zij graag in gesprek met gemeenten, Wmo-raden en instellingen. Aan de hand van hun filmpjes gaan wij daarover met u in discussie.
26
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Vivamus porttitor nisl ut arcu gravida suscipit nec sit amet mi. Nunc commodo, ligula vel imperdiet fringilla, dolor lectus mollis felis, at commodo est metus convallis urna. Suspendisse eu magna vitae mauris blandit eleifend. Phasellus quis nisi ut leo semper feugiat. Sed enim sapien, malesuada a viverra ut, dignissim vitae felis. Vestibulum sagittis dignissim purus in interdum. Phasellus convallis, sem ut rhoncus fringilla, diam diam aliquet ligula, quis vehicula risus nisl ut tellus. Nulla condimentum, erat non semper pharetra, nunc purus mattis lectus, vitae elementum mi purus vehicula neque. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Aenean id venenatis metus. Fusce eu nunc nunc, accumsan viverra quam. Donec ante dui, condimentum vel pharetra eget, elementum ac purus. Suspendisse augue lectus, accumsan vitae sollicitudin non, imperdiet et est. Mauris dolor odio, fringilla at accumsan at, egestas et lacus. Ut euismod justo quis velit aliquam pretium. Curabitur sit amet orci vel augue aliquam consequat non et sem. Nullam tempor ante tellus, at pharetra ligula. Nullam leo nunc, feugiat et con-
27
WORKSHOP 4 Nazorgbehoefte na uitstroom uit de jeugdzorg Jeanette van der Meer Adviseur JSO
Theo van Wifferen Adviseur JSO
Vanaf 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor de gehele zorg voor jeugd en voeren daarin de regie. Voor (kwetsbare) jongeren (18+) die ondersteuning behoeven zal ondersteuning op maat geboden moeten worden. Dit geldt ook voor veel jongeren die uitstromen uit de jeugdzorg. JSO heeft een instrument ontwikkeld waarbij jongeren tijdens hun verblijf in de jeugdzorg zich alvast voorbereiden op hun toekomst en inzicht krijgen in welke zaken nog geregeld moeten worden of begeleiding is gewenst. In de workshop maakt u kennis met dit instrument en kijken we hoe jeugdzorginstellingen en gemeenten gezamenlijk jongeren kunnen helpen een zelfstandige toekomst op te bouwen. Vanaf 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor de gehele zorg voor jeugd en voeren daarin de regie. Voor (kwetsbare) jongeren
28
(18+) die ondersteuning behoeven zal ondersteuning op maat geboden moeten worden. Dit geldt ook voor veel jongeren die uitstromen uit de jeugdzorg. JSO heeft een instrument ontwikkeld waarbij jongeren tijdens hun verblijf in de jeugdzorg zich alvast voorbereiden op hun toekomst en inzicht krijgen in welke zaken nog geregeld moeten worden of begeleiding is gewenst. In de workshop maakt u kennis met dit instrument en kijken we hoe jeugdzorginstellingen en gemeenten gezamenlijk jongeren kunnen helpen een zelfstandige toekomst op te bouwen.
“ Toekomstzorg in plaats van nazorg� - Jenette van der Meer -
29
INTERVIEW PAUL FRISSEN HOOGLERAAR BESTUURSKUNDE UNIVERSITEIT TILBURG
“De hulp en adviezen die er nu vaak geboden worden zijn vaak op het hysterische af”
“Ik sta bekend als iemand die kritisch is op alles wat er in de jeugdzorg gebeurt. Ik vind ten eerste dat er veel te veel hulpverlening bestaat. Het is net alsof de halve jeugd niet deugd. Dat lijkt me zwaar overdreven. Wat vroeger kattenkwaad heette, dat brengt je nu bij Bureau Halt. Waar je vroeger een beetje onrustig op de bank zat, daar ben je nu gelijk ADHD’er. Als je nu een leraar pest dan komt er gelijk een kringgesprek. Dat is allemaal zwaar overtrokken. Ik zou zeggen dat we meer moeten leren aanvaarden dat er pech en leed bestaat in de wereld. Daarbij neemt ook de wetenschappelijke kennis toe. We zien meer en we zien het ook eerder. Als je het eerder ziet dan zit er een ingebakken neiging om ook echt iets te doen. Daar moet een veel grotere terughoudendheid in zijn, vooral vanuit de overheid. Ik vind het best dat mensen zich het lot van gezinnen aantrekken en daar ook iets aan proberen te doen, maar het zijn niet altijd onschuldige interventies. Als je met dwangmaatregelen komt is het geweld geschapen. Daar moeten we echt heel voorzichtig mee zijn.
Door de decentralisatie komen de instellingen nog dichter op de gezinnen en kinderen te staan. Ieder heeft hier zijn eigen belang bij om het probleem te zien. Je kunt van een professional niet verwachten dat hij zegt: maak je maar niet zo druk over dat gezin. Ook al zou dat erg wenselijk zijn. De adviezen en hulp die er nu geboden worden is vaak op het hysterische af. Waar ik me zorgen over maak is dat die veronderstelde nabijheid die de lokale overheid zou hebben ten opzichte van de burger ook wel een zou kunnen betekenen dat de interventiebereidheid toeneemt. Dat betekent dat er nog intensiever en nog directer achter voordeuren van burgers wordt gekeken of daar niet moet worden opgetreden. Dat is een mogelijk gevolg van deze decentralisatie. De jeugdzorg moet er vooral niet uit komen te zien als een stelsel. Mijn ideale plaatje is een gevarieerd geheel van voorzieningen. De positie van de professional en ouder moet hierbij stevig zijn. Eigenlijk moeten de politici zich er helemaal niet in mengen. Ze sturen de huisartsen toch ook niet aan?”
31
WORKSHOP 5 Aanpak 12-minners met delict gedrag
Nita van Veluw Adviseur JSO
Tr u u s v a n T i g g e l e n Regiomanager Bureau Jeugdzorg Haaglanden
Willem Heemskerk Te a m l e i d e r J P T M i d d e n H o l l a n d
A n n e M a r i j e Te r v o o r e n Uitvoerder 12-min methode
Carl Goedegebuur Jeugdcoรถrdinator Politie Zuid-Holland
Anne-Marie Pronk Preventie van jeugdcriminaliteit is effectiever als dit zo vroeg, zo snel en zo zorgvuldig mogelijk wordt aangepakt. Een kind onder de 12 dat een strafbaar feit pleegt, moet heel serieus worden genomen. Dat doe je door snel en deskundig een analyse te maken van de situatie om te komen tot een plan wat past bij de aard en grootte van het risicogedrag. Dat betekent: korte, lichte hulp in de wijk bij een klein probleem (CJG, school, welzijn), en intensieve, krachtige hulp als het probleem groot is (Jeugdzorg). In deze workshop kijken we hoe we dit soort methodes die op het snijvlak zitten van lichte hulp in de wijk en (intensieve) hulpverlening kunnen faciliteren en operationaliseren. Aan welke voorziening of functie koppel je een 12min methodiek?
34
Coรถrdinator Centrum voor Jeugd en Gezin
Chantal Pols Beleidsmedewerker Jeugd, Alphen aan den Rijn
Hoe en wie bereikt de 12minner en zijn ouder(s) het best en het snelst? Hoe zorg je ervoor dat kleine problematiek niet te zwaar wordt aangepakt en te grote problematiek niet te licht?
35
WORKSHOP 6 Gevarieerde dagbesteding voor ouderen Leendert Meijers Adviseur JSO
Hans Hendriks Manager transitieprogramma CliĂŤnt in Regie
Een gevarieerde dagbesteding verhoogt de kwaliteit van leven en ontlast de mantelzorg. En het bespaart ook nog eens kosten. Dat geldt voor ouderen die nog zelfstandig wonen, maar ook voor ouderen in een intramurale zorgomgeving. Wanneer je dagbesteding echt wilt afstemmen op de individuele cliĂŤnt en daar de regie neerlegt, dan moet je afscheid nemen van het oude denken in termen van aanbod gestuurde standaard (AWBZ)-producten. In de Wmo is de cliĂŤnt een mondige en koopkrachtige klant, die de gewenste dagbesteding inkoopt. Dat vereist als zorginstelling samenwerking met andere partijen. In Best is dit gerealiseerd. Waarom zou dat in uw gemeente of zorginstelling niet kunnen?
36
“ Nee zeggen doen we niet, we hebben geen blauwdruk, de benadering is individueel.� - Hans Hendriks -
37
INTERVIEW BRIGITTE VAN EGMOND Voorzittter cliëntenraad Stek Jeugdhulp
“Durf te zeggen: wij zijn niet de goedkoopste, maar wel de beste”
Brigitte van Egmond is voorzitter van de ouderraad van Stek Jeugdhulp. Zij kwam in aanraking met deze instelling doordat haar autistische dochter hulp kreeg van deze organisatie. “De ouderraad probeert samen met de bestuurders te kijken naar het beleid en wat ze daar in kunnen verbeteren. De rol van de ouder is hier dus erg belangrijk.� Wat is voor u een belangrijk punt bij deze transformatie? Ik ben zelf als ouder erg tevreden over hoe het nu is geregeld bij Stek en ik heb hen als advies gegeven om de kwaliteit te behouden. Zet bijvoorbeeld niet in op goedkopere hulpverlening. Durf te zeggen: wij zijn niet de goedkoopste maar wel de beste.
Welke zaken kunnen er beter als het gaat om jeugdzorg? Er moet nog meer met elkaar samen gewerkt worden. Wat nu vaak het geval is, is dat de hulpverleners en ouders tegenover elkaar staan. Hulpverleners moeten meer uitgaan van de kracht van de ouder. Ouders willen namelijk vaak juist samenwerken om er voor te zorgen dat hun kind goed terechtkomt. Hoe krijg je de hulpverleners en ouders naast elkaar? Door bij de hulpverlening de ouder veel meer te betrekken. De ouder moet bij elk gesprek aanwezig zijn, want die kan zo continu anticiperen op wat de professionals zeggen. De ouder kent het kind het beste. Zo kunnen de ouder en professionals met elkaar in gesprek gaan en van elkaar leren. Dat is nu nog niet het geval. De ouder staat nu vaak op een eiland.
39
WORKSHOP 7 Jeugdcloud, de verdieping Laurens Waling Innovator Alares
Thijs Janssen Adviseur JSO
De stelselwijziging jeugd is een kans om een versnipperd speelveld opnieuw vorm te geven en echt anders te organiseren. Niet aanbodgericht, maar uitgaande van de gezinsvraag. Niet met de verkokerende organisatieprincipes van de vorige eeuw, maar met de verbindende online mogelijkheden van nu. Innovatie is noodzakelijk om de zorg voor jeugd te transformeren. ICT-toepassingen en social media kunnen hierin een belangrijke rol spelen. Hoe kun je jeugdzorg innovatief inrichten? Alares bedacht de Jeugdcloud. Ieder kind krijgt bij geboorte een beveiligde online omgeving, die de rest van je leven met je meegroeit. De Jeugdcloud helpt gezinnen op eigen kracht antwoor den bij hun zorg- en ondersteuningsvragen te vinden. Waarbij we het gezin vrij laten in hun keuze tot hulp, of de weg er naar toe. Het gezin staat centraal.
40
In deze workshop kunnen deelnemers de workshopleiders bevragen op de haalbaarheid van de Jeugdcloud-visie? Wanneer werkt het wel, wanneer werkt het niet? Wat kunt u doen om deze toekomst te realiseren? Hoe kunnen we samen optrekken in het realiseren van een echte transformatie van de jeugdzorg? Hoe creĂŤren we beweging? We willen met elkaar tot procesafspraken komen, zodat JSO en de aanwezige deelnemers met elkaar helder hebben wat de volgende stappen zijn.
“Zorg 3.0: Als je nu eens helemaal overnieuw zou mogen beginnen?�
41
Colofon JSO Expertisecentrum voor jeugd, samenleving en ontwikkeling. Nieuwe Gouwe Westzijde 1 2802 AN Gouda Postbus 540, 2800 AM Gouda T: 0182 547888, E: info@jso.nl www.jso.nl Dit symposium is mede mogelijk gemaakt door financiĂŤle steun van de provincie Zuid-Holland
Visuele Notulen Cre-Aid Diederik Vrijhoef - Teamcaptain Charlotte Porskamp - Illustrator Marijke Timmerman - Illustrator Sam Porskamp - Tekstschrijver Michael Kluver - Magazine Designer diederik.vrijhoef@cre-aid.nl tel: 06 300 77 675 www.cre-aid.nl
EEN EDITIE VAN
01-11-12