//////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Strategietafel bijeenkomst
23/04/2015
Inhoud Inleiding door John // 4
Wat zou u het ROC mee willen geven? // 6 De ontwikkelingen in de branche // 8 Keuzedelen in het mbo // 10 Cijfers ROC // 11
Werkgelegenheid // 12 Aan het woord // 14
Leven lang leren // 20 Samenwerken // 23
Aan het woord // 26 Conclusie // 28
4 4
Inleiding door John //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
“We hebben een goede samenwerking met het bedrijfsleven, we doen veel samen met de techniek, maar misschien kan het wel veel beter en intensiever.” – John van der Vegt
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Inleiding door John 5
Presteren met plezier & passie.
– John van der Vegt “We meten een hoop, maar de waardering van bedrijven krijgen we graag duidelijker in beeld.”
“Tips zijn welkom: geven we voldoende maatwerk per student? Kunnen we niet sneller werken met intakes en plaatsing?” “Studenttevredenheid en medewerkerstevredenheid zijn enorm verbeterd en de diplomarendementen zijn omhoog gegaan. Nu willen we uw tevredenheid nog meten en verbeteren. Hiermee zijn we al begonnen, maar het kost veel tijd en moeite om uw behoeften en tevredenheid in kaart te brengen.” “In het opleiden werken we nog niet genoeg samen met bedrijven. De aansluiting moet beter. De toekomst kun je nooit helemaal vrij vormgeven, maar we moeten doen wat we kunnen.” “De Twentse aanpak: samenwerking, verbinding en met bedrijven in Twente kijken hoe we het beter kunnen doen. In de essentie: we zijn landelijk gezien ook goed in verbinding leggen, maar misschien kan het nog wel beter en effectiever?”
6
Wat zou u het ROC mee willen geven? /////////////////////////////////////////////////////////
//////////////////////////////////////////////////////// Wat zou u het ROC mee willen geven?
Wat zou u het ROC mee willen geven? “Het gaat niet alleen om de instroom, maar juist om de doorstroom. Het doorontwikkelen wordt steeds belangrijker.” – Hans ter Steege “Het gaat me veel meer om presentatie en niveau, dan om specifieke vaardigheden.” – Mark van Onna “Je maakt je sterk door de trek in de schoorsteen en de trek in de schoorsteen is kennis.” – Hans ter Steege “In onze branche zie je steeds meer automatisering en robotisering, daar moeten nieuwe werknemers wel mee leren omgaan.” – Ronald de Witte
“Het mag allemaal wat kleiner en wat dichterbij. Het is allemaal zo groot geworden.” – Ben Kuipers
“Het onderwijs is veranderd, maar dat zijn ze vergeten door te geven aan het bedrijfsleven.” – Ronald de Witte
7
8
De ontwikkelingen in de branche
///////////////////////////////////////////////////////////////
/////////////////////////////////////////////////////////////// De ontwikkelingen in de branche
Welke ontwikkelingen in de branche hebben gevolgen voor ons onderwijs? “ICT is een kans voor het ROC.”
– Judith Lansink
“Wees helder in wat je doet en blijf staan voor kwaliteit.”
– Ronald de Witte
“Bedrijven draaien en acteren steeds sneller. Daar moeten de leerlingen tegen kunnen.” – Antoinette Geusendam “Planning, data en dataverwerking komt overal in terug.” – Mark van Onna “Hoe beter je studenten begeleidt, hoe lager het uitvalpercentage.” – Judith Lansink “De buitenwereld draait steeds sneller, dus de processen in een bedrijf moeten ook steeds sneller verlopen.” – Antoinette Geusendam “Soms is het alleen al goed om mensen te laten ervaren wat ze niet willen.” – Judith Lansink
9
10
Keuzedelen in het mbo /////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Welke keuzedelen moeten er volgens u komen om een goede aansluiting te realiseren? “Een vrachtwagenchauffeur is tegenwoordig geen laagopgeleide meer, ook hij heeft een boardcomputer in zijn wagen.” – Mark van Onna “Jongeren moeten weerbaarder worden.” – Floor Dijkstra “Studenten overleggen onderling: wat is jouw rol, wat doe jij? Samen kijken ze niet alleen wat ze kunnen halen, ze komen ook wat brengen.” – Judith Lansink “Het ROC moet de basis leggen voor de manier van denken.” – Floor Dijkstra “Ik zie een uitdaging in het delen van de verantwoordelijkheid.” – Floor Dijkstra
“ICT is een basisvaardigheid geworden.” – Mark van Onna
“De meeste studenten moeten eerst 3 maanden worden opgevoed.” – Ben Kuipers
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// ROC in cijfers 11
Landelijk 500.000 mbo
studenten 4% niveau 1 46% niveaus 2/3
14.000 studenten in bol-trajecten 4000 BBL studenten
6600
economie studenten 6000+ zorg en welzijn studenten
8% is ouder dan 27 1/2 komen uit 3 grote steden
52% gaat naar hbo
Gemiddeld 93% van mbo studenten vindt binnen 3 maanden een baan.
2000
medewerkers 5000+ techniek studenten (hoger dan landelijk gemiddelde)
Internationale worldskills: 8 kandidaten van ROC
70 teams 1 van die teams is het Cas Spijkers-team. Zij zijn verantwoordelijk voor de 3-gangen maaltijd van vanavond.
12
Werkgelegenheid ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Werkgelegenheid 13
Is er werkgelegenheid voor niveau 2-leerlingen? “Binnen de bouw zitten mensen van niveau 2 nog prima op hun plek. Wij hebben nog steeds handen nodig die lampen monteren en verbindingen aanleggen.” – Ben Kuipers “Het kost ons minstens anderhalf jaar om beginnende werknemers te doen inzien dat modellen en theorieën slechts een beperkte waarde hebben in de praktijk.” – Antoinette Geusendam
“Je wilt een manusje van alles met een ethisch besef.” – Judith Lansink
“Ik geloof niet dat er straks geen werk meer is. Er verdwijnt wat, maar er komt ook genoeg voor in de plaats.” – Hans ter Steege
14
Aan het woord
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Welke overpeinzingen neemt u mee? Met welke ideeĂŤn kwam u hier vanavond?
denk ik een informatieve rol. Daarom is zo’n avond als vanavond ook zo geweldig.
Ronald de Witte / Bauhuis Group BV Nadenken over de medewerker van de toekomst vind ik heel belangrijk. De maatschappij verandert overduidelijk en daar moeten we wat mee. Daar moet de opleiding op afgestemd worden. In mijn eigen branche zie je bijvoorbeeld steeds meer automatisering en robotisering om de kostprijzen te verlagen. Daar moeten nieuwe werknemers wel mee leren omgaan. Oudere werknemers leren dat minder gemakkelijk dan jonge. Tegelijkertijd wordt het gat tussen wat de leerlingen van nu leren en de leerlingen van toen die nu een stage begeleiden steeds groter. De begeleider heeft geen idee meer van wat een leerling op dit moment doet. Het ROC heeft daarin
Floor Dijkstra / FrieslandCampina Scholen kunnen hun professionaliteit veel meer inzetten. Jonge mensen worden met veel vaardigheden afgeleverd, maar ze moeten nog veel leren. Nu gebeurt dat via learning on the job, maar hier liggen volgens mij enorme kansen voor het onderwijs. Scholen kunnen bedrijven ondersteunen in het begeleiden van hun studenten, ook na hun schooltijd. Tijdens die eerste werkperiode kunnen de oud-
////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Aan het woord 15 leerlingen nog zoveel hulp en vorming gebruiken. Als het onderwijs ons hiermee helpt, kunnen wij weer betere begeleiding bieden. Tegelijk hebben wij als bedrijven de scholen een hoop te bieden. Het liefst bieden we de studenten alle actualiteit uit de branches, zodat zij daar weer gebruik van maken.
Waar heeft uw branche behoefte aan?
Mark van Onna / Port of Twente We moeten kijken naar de profielen van het ROC. Binnen het ROC gebeurt veel meer dan veel bedrijven aan de buitenkant zien. De diverse vakrichtingen en de bijdrage die zij kunnen leveren aan het bedrijfsleven, zoals bedrijfsspecifieke opleidingen, zijn nog veel te onbekend
voor de buitenwereld. Dat is een constatering, maar daar ligt ook een kans. Daar ligt iets waar we gezamenlijk aan kunnen werken. Het is niet alleen een kwestie van het opleiden van mensen in de zin van vaardigheden, maar ook een kwestie van persoonlijke ontwikkeling. Hoe presenteer je je? De student die een opleiding zorg en welzijn volgt, wil niet alleen leren over zorg en welzijn, maar wil dat ook leren uitdragen. Die wil weten: hoe word ik iemand? Hoe sta ik erin?
“Alles wat we hier horen nemen we mee naar onze dagelijkse omgeving.” – Ronald de Witte “Scholen kunnen bedrijven ondersteunen in het begeleiden van hun studenten, ook na hun schooltijd.” – Floor Dijkstra
16
Aan het woord
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Welke ontwikkelingen in uw branche zouden van invloed moeten zijn op het onderwijs?
Antoinette Geusendam / Norma Ik ben onderdeel van Techniekpact Twente. Op initiatief van o.a. een aantal ministeries en het georganiseerde bedrijfsleven, zetten we hier in Twente een aantal programmalijnen uit. Het is dus een thema dat mij ook bezighoudt. Zelf ben ik werkzaam in de techniek. Je merkt dat samenwerken steeds belangrijker wordt.
Er wordt meer interactie gevraagd, maar ook meer verantwoordelijkheid en initiatief. Dan heb ik het over verantwoordelijkheid nemen voor jezelf, maar ook voor je organisatie. We hebben mensen nodig met leiderschapskwaliteiten. Soft skills worden enorm belangrijk. Het ontwikkelen van soft skills bij techneuten is een bijzonder proces, maar het is wel het onderwerp van de toekomst. Beter samenwerken is essentieel. Het maken van een product is belangrijk. Je kunt wel iets moois bedenken, maar kun je het ook maken? Nee, dat moeten de mensen op de werkvloer doen. Dus bedenk je iets nieuws, teken je iets of maak je een nieuw prototype, wat betekent dat dan voor je bedrijfsprocessen? Er wordt dus veel meer gevraagd op het gebied van samenwerking, luisteren en je in elkaar verplaatsen.
“Het ontwikkelen van soft skills bij techneuten is een bijzonder proces, maar het is wel het onderwerp van de toekomst.” – Antoinette Geusendam
////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Aan het woord 17
Wat is uw kijk op de werkgelegenheid voor niveau 2-leerlingen?
Ben Kuipers / Loohuis Installatiegroep BV Ik hoor om mij heen dat er diverse branches zijn die gebruik maken van nieuwe technieken, waardoor er steeds meer behoefte is aan leerlingen met een hoger werk- en denkniveau. Binnen de bouw zitten mensen van niveau 2 nog prima op hun plek. Wij hebben nog steeds handen nodig die lampen monteren en verbindingen aanleggen. In de toekomst zou het wel zo kunnen zijn dat een toestroom van mensen uit landen met lage lonen een bedreiging
voor hen vormen, maar vooralsnog hebben wij niveau 2-leerlingen zeker nodig. Onze verwachtingen van hen veranderen wel. Er wordt met name meer verwacht op het gebied van samenwerking tussen verschillende disciplines in de bouw. De toegenomen individualiteit die je de laatste jaren steeds meer ziet om je heen, die zie je ook binnen ons bedrijf. Een houding van: ‘Ik bemoei me niet met een ander, en die ander ook vooral niet met mij.’ Dat moet veranderen. Vroeger was het normaler om ook wat voor elkaar te doen. Het gaat om een efficiencyslag en om de wil om samen te werken. Je had respect voor elkaar. Die eigenschappen zijn denk ik wel wat weggevloeid en die moeten we terug krijgen.
“Er wordt meer verwacht op het gebied van samenwerking tussen verschillende disciplines in de bouw.” – Ben Kuipers
18
‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘
“De rol van de ICT loopt als een rode draad door de sector transport en logistiek.”
‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘ “We moeten als werkgevers willen investeren in de loopbaan van individuele werknemers. Die verantwoordelijkheid houdt niet op bij de poort van het bedrijf.”
19
20
Leven lang leren
////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Leven lang leren 21
Hoe staat u tegenover de ontwikkeling dat meer werkenden naast hun loopbaan een opleiding volgen? “Nederland heeft te weinig aanbod op het gebied van avondcursussen en bijscholing.” – Floor Dijkstra “Er bestaat een perceptie dat alles alleen maar groter en beter moet, terwijl kleine bedrijven juist werken met mensen met enorme skills. Door de geringe omvang van hun bedrijf krijgen zij heel veel verantwoordelijkheid.” – Floor Dijkstra
“De valkuil is dat grote bedrijven zekerheid bieden, maar dat juist veel kleine bedrijven groei- en vooral leermogelijkheden bieden.” – Mark van Onna “Stel je de medewerker centraal of het bedrijf?” – Ronald de Witte
22
Samenwerken ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Samenwerken 23
Hoe kunnen we elkaars krachten nog beter benutten? “Je moet je aan elkaar committeren in plaats van alleen wat te roepen en dan te wachten tot de ander er invulling aan geeft.” – Hans ter Steege “Welke mogelijkheden denken jullie dat er zijn om die samenwerking beter in te vullen dan nu het geval is?” – Ronald de Witte “Meestal wordt via via een bureautje ingeschakeld waarna voor een dure interimmanager betaald wordt, die vervolgens weer iemand anders inhuurt. Dat kan veel slimmer. Ik betaal jullie liever om nieuwe mensen met talent een kans te geven.” – Floor Dijkstra
“Zorg voor een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Maar pas op dat je niet op elkaars stoel gaat zitten.” – Hans ter Steege “Elkaar zo goed kennen dat je tijdens een hapje eten een probleem oplost.” – Ronald de Witte
“Je hebt wederzijds belang en vertrouwen nodig. Niet alleen commercieel belang, maar een wederzijdse meerwaarde.” – Mark van Onna
24
/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
“Opleidingen kunnen flexibeler en meer modulair worden aangeboden” – Keuzedelen
‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘ “Geef voldoende aandacht aan leiderschap.” – Ontwikkeling
“Soms is het enige wat ze bezighoudt: wat doen mijn vrienden? Wat is stoer?” – Ontwikkeling
“In onze branche zie je steeds meer automatisering en robotisering, daar moeten nieuwe werknemers wel mee leren omgaan.” – Keuzedelen
“Gemotiveerde studenten is een ideaalbeeld, maar het leeuwendeel is dat helaas niet.” – Keuzedelen
“Het is niet alleen een kwestie van vaardigheden meegeven, maar ook een kwestie van persoonlijke ontwikkeling stimuleren.” – Ontwikkeling
“We hebben mensen nodig met leiderschapskwaliteiten.” – Werkgelegenheid “Het liefst bieden we de studenten alle actualiteit uit onze branches, zodat zij daar weer gebruik van maken.” – Samenwerken “Vooralsnog hebben wij niveau 2-leerlingen zeker nodig.” – Werkgelegenheid
“We willen beginnende werknemers die weten wat discipline en vakmanschap inhoudt, maar ook mondig en scherp zijn tegenover hun leidinggevende.”
– Werkgelegenheid
“Het ROC moet de mogelijkheden van nascholing onderzoeken.” – Leven lang leren
25
26
Aan het woord
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Welk thema vanavond gaat u het meest aan het hart?
mogelijk, maar dat vergt wel het een en ander binnen de onderwijscultuur. Niet elke docent is er geschikt voor. De klassieke verhouding tussen docent en student is achterhaald. Studenten zijn mondiger, de hele maatschappij is mondiger. Dat vraagt om een nieuwe manier van lesgeven, geen ‘talking heads’ meer voor de klas, maar studenten uitdagen. Een zoektocht vanuit de thematiek in het werkveld. Leren discussiëren over het waarom en daarmee inzicht vergaren is minstens zo belangrijk als kennis en feitjes. Het werkveld ontwikkelt zich zo snel dat feitjes binnen een paar jaar al niets meer waard zijn. Als school moet je met nieuwe technologie omgaan, want bedrijven en studenten doen dat ook. Het is een kwestie van halen en brengen van beide kanten. Als bedrijf moet je ook inzien wat de meerwaarde is van het bemoeien met het onderwijs. Het gaat over lange relaties opbouwen en investeren in elkaar.
Judith Lansink / METarchitecten We spraken over wat er in je branche gebeurt. Ik mijn geval denk ik dan aan de bouw. Ik vind het belangrijk dat een student zich bewust is van wat hij doet. Waar hij of zij goed in is en heen wil. Op dit niveau gaat het meer om het waarom van dingen. Waarom doe je dingen, waarom vind je iets leuk? Zelf bewuste keuzes leren maken door mensen met passie te zien werken. Als ik geweten had wat ik kon, had ik misschien meer gedaan, denken ze dan vaak. Een leuke kruisbestuiving tussen het bedrijfsleven en het onderwijs is
“Ik vind het belangrijk dat een student zich bewust is van wat hij doet. Waar hij of zij goed in is en heen wil.” – Judith Lansink
////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Aan het woord 27
Gaat u met een goed gevoel weg vanavond?
gebouwen deels her te gebruiken. Voor een bouwkundestudent staat dat heel ver van hem of haar af en gaat het vooral om de soft skills. Voor ons is het leuk om met de studenten en de docenten te klankborden. De grootste uitdaging: hoe zoek je een samenwerking waarbij je elkaar op een hoger level krijgt? We moeten meer openstaan voor elkaars mogelijkheden en onmogelijkheden. Ons bedrijf houdt zich bezig met niveau 5, de associate degree. Een opleiding waarbij je in 2 jaar tijd verkort hbo kunt doen. Ons bedrijf is interessant voor instroom, maar ook voor doorstroom.
“Ons bedrijf is interessant voor instroom, maar ook voor doorstroom.” – Hans ter Steege Hans ter Steege / Ter Steege Groep Het was een leerzame avond. Het onderwijs weet te weinig van ondernemers en andersom. Je moet op zoek naar wederzijdse afhankelijkheid en kijken hoe je elkaar versterkt. Nu is het van beide kanten eenrichtingsverkeer. Te veel halen, te weinig brengen. Dat is overigens geen verwijt naar het onderwijs. Ik werk aan een project met bouwers van Saxion. Een interessant programma voor studenten en docenten, maar ook voor ons. Het gaat om binnenstedelijke locatietransformatie van gebouwen. Daarin zoeken wij een combinatie door
28
Conclusie //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
“Er waren duidelijk drie rode draden: het belang van soft skills en vakinhoud, onontkoombare ICTontwikkelingen en ondernemerschap.” – John van der Vegt
////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Conclusie 29
Conclusie Hartelijk dank voor de spiegel die jullie ons voorhielden. Het is ons eens te meer duidelijk hoe belangrijk het is om constant op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen in het werkveld. We streven altijd naar een betere relatie met de arbeidsmarkt om daardoor een gepaste opleiding voor iedere student te bieden. Andersom is het jullie soms ook niet helemaal helder wat zich zoal binnen de muren van de school afspeelt: “Kleine bedrijven weten niet wat er binnen het onderwijs gebeurt.” Om daar voor beide kanten duidelijkheid in te krijgen en onze strategienota aan te vullen met jullie waardevolle informatie, organiseren we deze bijeenkomsten. De drie rode draden van vanavond: • Soft skills en vakinhoud • ICT ontwikkelingen zijn onontkoombaar • Het belang van ondernemerschap Zo gaven jullie aan dat het meer om prestatie, niveau, gedrag en verantwoordelijkheidsgevoel gaat dan om specifieke vaardigheden. Om de rol van ICT kunnen wij en ook jullie duidelijk niet langer heen: “Planning, data en dataverwerking komt overal in terug.” Ook zien jullie een rol weggelegd voor het ROC om meer sturing te geven in gedrag en denkwijze: “ROC moet de basis leggen voor de manier van denken.”
“Het is een stip op de horizon, maar je moet constant op de hoogte blijven van de ontwikkelingen. Daarvoor maakten we van jullie kostbare tijd gebruik.” – John van der Vegt
De input van deze externe bijeenkomsten, zoals die van vanavond, gebruiken we voor interne ontmoetingen binnen het ROC. De spiegel die jullie ons voorhielden, houden wij hen weer voor. Dat doen we in mei en juni. Aan het eind gaan die medewerkers en studenten met elkaar in gesprek. Na de zomervakantie werken we de strategienota uit. Die maak je voor vier jaar, maar staat daarmee niet vast. Het is een stip op de horizon, maar we moeten constant op de hoogte blijven van de ontwikkelingen. Daarvoor maakten we van jullie kostbare tijd gebruik.
30
/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Met dank aan Mevrouw Antoinette Geusendam Norma
De heer Ronald de Witte Bauhuis Group BV
De heer Ben Kuipers Loohuis Installatiegroep BV
Mevrouw Floor Dijkstra FrieslandCampina
De heer Mark van Onna Port of Twente
Mevrouw Judith Lansink METarchitecten
De heer Hans ter Steege Ter Steege Groep
Namens het ROC van Twente De heer John van der Vegt De heer Remco Meijerink De heer Eddy Gruppen Mevrouw Annet van Mazijk Mevrouw Els van Riel De heer Paulo Moekotte
32