Hollands Glorie 02 2020

Page 1

=:I BDD>HI: >C C:9:GA6C9

Heerlijk lent 9GDDB>CI:G>:JG J^k_i X_` akdij[dWh[i

A>I6 867:AAJI

K_j Z[ i[h_[ ÉEdi :ehfÊ

H8=>A9:G68=I>< HADI:C :[ ab[_dij[ lWd Z[ <h_[i[ [b\ ij[Z[d

9: BDD>HI: ;DIDÉH D[Z[hbWdZ Zeeh Z[ e][d lWd B6GI>C @:GH

A:@@:G: ::CKDJ9><: K>HG:8:EI:C

š Ib[dj[h[d Zeeh CWWijh_Y^j š MWdZ[b[d _d ^[j =[kbZWb

AP 5,99

8 719327 159682

Elegant Zuid-Limburg

00220

NR.2 2020

HOLLANDS

Een andere lente

:^cYgZYVXiZjg M?C :; @ED= hbjai Vai^_Y kVc YZ edgigZiiZc kVc WZ`ZcYZ CZYZgaVcYZgh Y^Z _djgcVa^hi GdcVaY @j^eZgh hX]g^_[i# ÆDd` ^c Y^i cjbbZg ^h ]Zi gVV`# LVi ZZc bdd^ kZg]VVa dkZg ?VheZg^cV YZ ?dc\! Y^Z dcYVc`h ZZc ]dg`Zg^\Z V[l^_o^c\ kVc L^b @Vc YddgoZi Zc o^X] lZZi de iZ lZg`Zc idi Y CZYZgaVcYhZ Y^kV de ]Zi \ZW^ZY kVc XVWVgZi Zc bjh^XVa# LZ o^_c \ZZc [Vb^a^Z! bVVg ^` ]VY Zg \ZZc WZolVVg iZ\Zc \Z]VY Vah oZ b^_c iVciZ lVh \ZlZZhi#Ç

programma waar ze aan meewerkt, ‘Niet sexpres’, is een succes en ze wordt direct ‘een rasartieste’ genoemd. Nog vele hoogtepunten volgen. Inmiddels geniet De Jong al bijna twintig jaar van een teruggetrokken leven in de Achterhoek. Wie we eren met een interview is fotograaf Martin Kers. Hij zette de Nederlandse landschapsfotografie op de kaart, hoewel hij zichzelf liever ‘buitenfotograaf’ noemt. Al ruim veertig jaar bouwt hij aan een indrukwekkend oeuvre waarvan wij diverse recente voorbeelden laten zien. De kleinste van de Friese elf steden met slechts 715 inwoners is Sloten, dat we dit keer onder de loep nemen voor ‘Ons dorp’. Nu een rustige plek (althans buiten het vaarseizoen) maar in de Middeleeuwen en de Gouden Eeuw een belangrijk handelsknooppunt. Hopelijk kan iedereen binnenkort weer gaan genieten van al het moois dat Nederland te bieden heeft.

7:II>C6 IG66H

O

p het moment dat ik dit voorwoord schrijf is Nederland in de greep van het coronavirus en zijn beperkende maatregelen voor onder andere de horeca van kracht. Niemand die op dit moment weet of over een aantal weken de situatie weer wat genormaliseerd is of niet, en restaurants, cafés en musea weer opengaan, maar uiteraard hopen we daar allemaal op. Zoals altijd bieden wij u in dit nummer heel veel tips voor leuke uitjes of een cultureel bezoek in de lente. Momenteel kunnen we er natuurlijk niet voor instaan dat deze gelegenheden binnen afzienbare tijd weer geopend zullen zijn. Maar kunt u er niet op korte termijn terecht, dan kan dat natuurlijk altijd nog op een later moment. En dan zullen ze uw steun goed kunnen gebruiken. Voor deze editie brachten we onder andere een bezoek aan Maastricht, de meest bourgondische stad van het land. Je waant je hier bijna in het buitenland, mede natuurlijk door het omringende heuvellandschap. Wie van lekker eten en drinken houdt kan hier zijn hart ophalen maar ook voor winkelen is Maastricht een uitgelezen plek met zijn chique Stokstraat. En daarnaast herbergt de zuidelijkste stad van Nederland naar mijn mening een van de mooiste romaanse kerken van het land, de Onze Lieve Vrouwe ‘Sterre der Zee’ Basiliek. We brengen een ode aan cabaretière/musicalster/zangeres Jasperina de Jong. Na een brute afwijzing van Wim Kan – die vond dat ze beter ‘amateur’ kon blijven – wordt Jasperina aangenomen bij cabaretgroep Lurelei, met onder andere Frans Halsema, Sylvia de Leur en Eric Herfst. Het eerste

�

Wij wensen iedereen veel sterkte de komende tijd! Paul van Eijndhoven, hoofdredacteur p.vaneijndhoven@creditsmedia.nl

8?H=?J 87HJ;D ^ciZgk^ZlYZ `jchiZcVgZh A^iV 8VWZaaji dkZg ]VVg W^_odcYZgZ ^ciZg^Zjg Zc ]VVg lZg`# Æ:Zc kVc YZ bdd^hiZ Y^c\Zc VVc b^_c lZg` ^h YVi ^` kVV` oja`Z W^_odcYZgZ bZchZc ]Zi ]ZbY kVc ]Zi a^_[ bV\ kgV\Zc# OdVah A^iV! oZ lddci ^c ZZc djYZ `dZih[VWg^Z` ^c ]Vgi_Z 9Zc =VV\# 9Z bVc^Zg lVVgde o^_ kVc CZYZgaVcY ]djYi ^h Zg ZZc lVVg kZZa CZYZgaVcYZgh kVc `jccZc aZgZc# Db YVVg kZgkda\Zch ZZc bdd^ kZg]VVa kVc iZ bV`Zc ^h b^_c bVc^Zg db lZZg ZZc `aZ^c hij`_Z `jchi iZ bV`Zc#Ç

J?7H7 H?L7DE addei hiV\Z de YZ gZYVXi^Z kVc =daaVcYh <adg^Z# Æ6[\ZadeZc odbZg ]ZW ^` b^_c hijY^Z >iVa^ HijY^Zh V[\ZgdcY Zc ^c hZeiZbWZg bV\ ^` WZ\^ccZc VVc YZ bVhiZg ?djgcVa^hi^Z` VVc YZ Kg^_Z Jc^kZgh^iZ^i# 6ah ZX]iZ 6bhiZgYVbhZ lZZi ^` Z^\Zca^_` bVVg ZZc `aZ^c WZZi_Z dkZg VcYZgZ hiZYZc ^c CZYZgaVcY# >` k^cY ]Zi YVVgdb YZh iZ aZj`Zg db kddg =daaVcYh <adg^Z iZ hX]g^_kZc# :a`Z YV\ aZZg ^` lZZg lVi c^Zjlh dkZg dch `aZ^cZ aVcY_Z Zc YZ g^_`Z \ZhX]^ZYZc^h#Ç

e# (

9EBE<ED

DKCC;H ( (&(&" @77H=7D= / 9EL;H<EJE IjaeZckZaY W^_ 6a`bVVg# GdcVaY L^iiZ`$HX]VedlVadl >EE<:H;:79J?; EVja kVc :^_cY]dkZc! HZ[Vc_V CdYh VY_jcXi ;?D:H;:79J?; L^b YZ ?dc\! BVg^ iiZ kVc YZ HVcYZ! ;VW^Vc IV`m 7HJ:?H;9J?ED HZ[Vc_V CdYh LEHC=;L?D= Hjon 7Zc_Vb^c! 9ZWWn A^cYZgh 77D :?J DKCC;H M;HAJ;D C;; 7^g\^i 7VgiZc! :Y^i] 7jZcZc! GZ^c^aY^h kVc 9^io]jnoZc! 6b a^Z 9j[djg! =daaVcYhZ =dd\iZ! L^b =j^_hZg! 6ccZb^fjZ YZ @gddc! GdcVaY @j^eZgh! GVnbdcY Cd ! BVg` Eg^ch! I^VgV G^kVcd! H]jiiZghidX`! HijY^d HiZZc]j^h! 7Zii^cV IgVVh! :YYn LZci^c\ H;:79J?; %'% *(%'*.)! ]daaVcYh\adg^Z5XgZY^ihbZY^V#ca >EBB7D:I =BEH?; ^h ZZc j^i\VkZ kVc ?d^Z YZ K^kgZ 7K! KVc Ha^c\ZaVcYihigVVi +(! &%*& 8< 6bhiZgYVb K?J=;L;H :j\Zc kVc YZ EVh C7HA;J?D= 9Vc^ aaZ L^ZghZbV! :a^hV Kg^_ hiV\^V^g %'% *(%'*,%! Xdbbjc^XVi^Z5 XgZY^ihbZY^V#ca I7B;I 6aZm H^idbedZa! Gd\^Zg LZaa^c\! %'% *(%'*,%! VYkZgi^h^c\5XgZY^ihbZY^V#ca :?IJH?8KJ?; 6aY^egZhh! JigZX]i $ 6BE! 7gjhhZa

�

INHOUD - NR. 2 2020

*,

Op pad + L:< >C C:9:GA6C9

78EDD;C;DJ;D Kddg ]Zi de\ZkZc! WZ ^cY^\Zc kVc Zc kgV\Zc dkZg VWdccZ bZciZc/ B^_cI^_YhX]g^[i#Xdb! 8jg^ZlZ\ &+! -%&( G6 OldaaZ! %-- ''+++(,! ]daaVcYh\adg^Z5b^_ci^_YhX]g^[i#Xdb

Overnachten in een treinwagon of een pekelharinghuisje? Dineren in een monumentale villa uit 1902? De mooiste tips en adressen van Holllands Glorie.

78EDD;C;DJIFH?@I CZYZgaVcY/ (' kddg + cjbbZgh# 6WdccZbZciZc ^c VcYZgZ aVcYZc ]ZWWZc ZZc heZX^VVa iVg^Z[! de iZ kgV\Zc W^_ B^_cI^_YhX]g^[i#Xdb# =Zi VWdccZbZci ldgYi VjidbVi^hX] kZgaZc\Y iZ\Zc YZ YVc \ZaYZcYZ iVg^ZkZc! iZco^_ j b^c^bVVa Yg^Z bVVcYZc kddg ]Zi Z^cYZ kVc YZ adeZcYZ VWdccZbZcih eZg^dYZ deoZ\i# 9Z XVYZVjVWdccZbZciZc adeZc VjidbVi^hX] V[# Eg^_h W^_ VjidbVi^hX]Z ^cXVhhd# 6ah j eZg VXXZei\^gd l^ai WZiVaZc! `dbi Zg '!*% VYb^c^higVi^Z`dhiZc W^_# 7:L?;IFH?@I BEII; L;HAEEF *!..#

&) ?D>: 9: K>KG: 66C 9: B66H

>EBB7D:I =BEH?; :?=?J77B IZ aZoZc k^V GZVYan#ca d[ BV\o^cZ#cj# 9Z gZYVXi^Z ]ZZ[i o^_c j^iZghiZ WZhi \ZYVVc db WgdccZc Zc gZX]i]ZWWZcYZc kVc \ZWgj^`i WZZaYbViZg^VVa iZ VX]iZg]VaZc Zc iZ kZgbZaYZc# LVccZZg YZhdcYVc`h WZZaY" bViZg^VVa ldgYi \ZiddcY lVVgkVc j bZYZ gZX]i]ZWWZcYZ WZci Zc j kddg ]Zi \ZWgj^` YVVgkVc c^Zi Vah Wgdc d[ gZX]i]ZWWZcYZ ldgYi \ZcdZbY! d[lZa \ZZc idZhiZbb^c\ \ZZ[i kddg ]Zi \ZWgj^`! YVc `jci j XdciVXi decZbZc bZi YZ gZYVXi^Z# =daaVcYh <adg^Z ^h ZZc j^i\VkZ kVc ?d^Z YZ K^kgZ 7K! ZZc dcYZgYZZa kVc 8gZY^ih BZY^V 7K# C^Zih j^i YZoZ j^i\VkZ bV\ ldgYZc dkZg \ZcdbZc Zc$d[ ldgYZc \ZgZegdYjXZZgY odcYZg hX]g^[iZa^_`Z idZhiZbb^c\ kVc YZ j^i\ZkZg#

HOLLANDS Glori

De meest bourgondische stad van Nederland, Maastricht, heeft alles te bieden. Met aandacht voor zowel klassiekers als verrassende nieuwkomers.

-' DCH 9DGE/ HADI:C De kleinste van de Friese elf steden is helemaal geen dorp, zeggen de trotse inwoners. Een bezoek aan het museum, de stadsomroeper, de ijsmeester en de plaatselijke herberg.

Van eigen bodem ') DCO: @:JO:/ H=DEE>C< Flitsend en stijlvol Nederlands ontwerp, met natuurlijk steeds meer aandacht voor duurzaamheid. En als toegift: design voor huisdieren.

() I=J>H 7>? A>I6 867:AAJI De internationaal bekende Spaanse kunstenares woont in een prachtig huis in Den Haag,

+. dat ze geheel op haar manier heeft ingericht. Wij mochten binnenkijken.

)) >C 9: HI>?A K6C A>I6 Sierlijke en licht barokke voorwerpen waarmee je je huis een Lita Cabellutmake-over kunt geven.

)+ ?6HE:G>C6 9: ?DC< Ze geldt nog steeds als de enige echte diva van het Nederlands variété, al stopte de 82-jarige ster al twintig jaar geleden. Tijd voor een passende ode.

*) DCO: @:JO:/ 7D:@:C Van het oer-Hollandse verschijnsel gezelligheid tot landhuizen op Curaçao, het echte boerenleven, Mokum of streekgerechten: onze selectie van nieuwe uitgaven.

*- K>H KDDG 7:<>CC:GH Heerlijke en toegankelijke visrecepten uit een nieuw kookboek waarmee iedereen zijn of haar ‘visangst’ overwint.

)* (*

'*

,.

KZZa [^_cZ aZciZi^eh db cVVg j^i iZ `^_`Zc Vah lZ lZZg de eVY `jccZc ^c dch bdd^Z aVcY +- B6GI>C @:GH

,, J>I 9: @JCHI

De beroemdste ‘buitenfotograaf ’ van Nederland is 75 en still going strong. Een portret en een selectie uit zijn dramatische Hollandse landschappen en zeegezichten.

Onze keuze van expo’s en voorstellingen voor het voorjaar.

.' EJOO:A :C L>C½

(,

...een stijlvolle tas van Laauw.

Rubrieken '. DCO: I66A Steeds meer gevoeligheden maken van ons taalgebruik een mijnenveld.

(% 9: 7DHL68=I:G

.) B>?C BDD>HI: EA:@ Foto’s van lezers, met hun liefdesverklaring.

.- G:>C>A9>H K6C 9>IO=JNO:C Breedzitters, beentjes bij elkaar!

Wandelen met José Hermens door het Geuldal en het bronsgroen eikenhout van het wonderschone Zuid-Limburg.

+) @A6HH>:@:GH Auping, Go-Tan en Bredemeijer-theepotten.

,* e# *

�

WEG IN NEDERLAND

HOLLANDS Glori

7:9G>:<:GI?:H Naar aantal inwoners gemeten is het Gelderse Rozendaal, ten noordoosten van Arnhem, de kleinste gemeente op het Nederlandse vasteland (alleen Vlieland en Schiermonnikoog hebben minder inwoners). Toch huist in deze miljonairsgemeente een indrukwekkend van oorsprong laatmiddeleeuws kasteel: Kasteel Rosendael. Het is alleen tijdens een kasteeltour te bezichtigen, die u bij aankomst kunt reserveren bij de receptie. Een aanrader! Maar ook het omringende park (op eigen gelegenheid te bezoeken) is een voorjaarswandeling meer dan waard: door de ligging op een stuwwal stromen er overal beekjes, watervallen en fonteinen. En laat u vooral vrijwillig bedriegen door de ‘Bedriegertjes’, tot ver in de 20ste eeuw een geliefde bestemming voor schoolreisjes. >[j aWij[[b _i ^[j ^[b[ `WWh j[ X[pe[a[d ef pedZW] jkii[d ''$&& [d ',$&& kkh" lWdW\ Wfh_b lWd Z_diZW] j%c pedZW] lWd ''$&& jej '-$&& kkh Cki[kcaWWhj ][bZ_] $ AWij[[b Hei[dZW[b" Hei[dZW[b '" Hep[dZWWb$ hei[dZW[b$]ba$db

J[aij iWc[dij[bb_d] 7c b_[ :k\ekh

e# ,

�

WEG IN NEDERLAND

>[\ Z[ ]bWp[d Pal aan het immer bruisende marktplein van Gouda opent dit voorjaar restaurant Gouds Glas. Glas genoeg hier: van het glazen dak tot de zes grote glas-in-loodramen, met afbeeldingen van de Nederlandse kunstenaar Heleen Verhoeven. Een verwijzing naar de 72 wereldberoemde gebrandschilderde ramen van de nabijgelegen Sint-Janskerk, de langste kerk van Nederland. Op de kaart vindt u typisch lokale producten: van kaas van de Oudwijker tot stroopwafels van Kamphuisen. =ekZi =bWi" CWhaj *&" =ekZW$ mmm$]ekZi]bWi$db

hX]^aYZgZc STRAND ALS PODIUM Voor het derde jaar op rij organiseert Het Zeeuwse Licht in het voorjaar, de zomer en in het najaar professionele schildercursussen op het Domburgse strand. Nieuw dit jaar is dat u meerdere technieken leert te gebruiken, zoals het schilderen met bister inkt (iets dat Rembrandt en Van Gogh ook regelmatig deden) en het schilderen met gouacheverf (die zich uitstekend leent voor snel werken). Ook wordt er een dagdeel geschilderd in de haven van Veere, waar ooit de rijkelijk met wol beladen schepen uit Schotland lagen en tegenwoordig de jachten van toeristen. Jm[[ZWW]i[ cWij[hYbWii (,+" Zh_[ZWW]i[ )/+" cWn_cWWb '( f[hied[d f[h ]he[f$ A_`a leeh c[[h _d\ehcWj_[ [d Z[ ZWjW ef Z[ m[Xi_j[$ mmm$^[jp[[kmi[b_Y^j$db

HOLLANDS Glori

Cocktailparty Gaat u voor Jacky Kennedy, Betty Ford of Eleanor Roosevelt? Of toch voor Michelle Obama? Elk van de veertien luxueuze suites in Sir Franklin is vernoemd naar een iconische first lady. Dit pas geopende boetiekhotel in de historische binnenstad van Middelburg heeft bovendien de eerste cocktailbar van Zeeland. De Frank’s Aviation is de signature cocktail en is gemaakt van de eigen Franklin-gin, maraschino-likeur, crème de violette, citroen en eiwit. Ook eten kunt u hier uitstekend: van een pannetje Zeeuwse mosselen met verse kruiden, jeneverbes, venkel en een scheutje eigen gebrouwen bier tot een mals stuk Zeeuws weiderund. LWdW\ '(& leeh jm[[ f[hied[d f[h dWY^j$ 8ekj_gk[ >ej[b I_h <hWdab_d" LbWicWhaj +*#+," C_ZZ[bXkh]$ i_h\hWdab_d$db

MODEHOTEL Voor de inrichting van de kamers van het Arnhemse hotel Modez vroeg Studio Piet Paris een aantal Nederlandse modeontwerpers, een groot deel afgestudeerd aan de Arnhemse kunstacademie of met een atelier in de stad. Het resultaat is een bonte mix van unieke kamers. Zo ontwierp Bas Kosters een kamer met felle kleuren en bijna levensgrote poppen, maakte Antoine Peters een eigentijdse versie van patchwork door de kamer te ‘behangen’ met QR-codes die pikante plaatjes verbergen en richtte Caroline Evers een kamer in waar zelfs de stoelen met breiwerk zijn ingepakt. >ej[b CeZ[p" ;bbo BWcWa[hifbWjie[d *" 7hd^[c$ mmm$ ^ej[bceZ[p$db

De ]Zi ;g^ZhZ eaViiZaVcY ‘A room with a view’ is geen understatement bij WeidumerHout, een landelijk hotel in het Friese dorp Weidum, ten zuidwesten van Leeuwarden. Midden in het weiland vindt u hier tien zogenaamde ‘hotelcubes’, van alle gemakken voorzien. Door de enorme

glaswanden is het buitengevoel hier heel dichtbij. De rest van de kamers en het restaurant (erkend Bib Gourmand!) bevinden zich in een karakteristieke Friese kop-hals-rompboerderij uit 1867 – ook mooi. M[_Zkc[h>ekj" :[a[cWm[_ /" M[_Zkc$ mmm$m[_Zkc[h^ekj$db

e# .

�

WEG IN NEDERLAND

=DAA6C9H: 7:G< Maar liefst 49,2 meter meet hij: de Lochemse ‘Berg’. Deze stuwwal ligt tussen het Achterhoekse Lochem en Barchem en stamt uit het pleistoceen. Aan de voet hiervan staat ‘Hotel’ de Lochemse Berg, in een karakteristiek pand uit 1903. Peter en Caroline runnen hier een hotel dat eigenlijk geen hotel is: met kunst aan de muur, overal gezellige hoekjes om neer te strijken en vanuit alle

kamers uitzicht op de natuur. Peter staat in de keuken en schotelt u een vast menu met vier, dan wel vijf gerechten voor: eten wat de pot schaft dus. Dit kan overigens ook als u niet in De Lochemse Berg logeert, maar vergeet dan niet te reserveren! LWdW\ -& leeh jm[[ f[hied[d f[h dWY^j$ >ej[b Z[ BeY^[ci[ 8[h]" BeY^[ci[m[] *(" 8WhY^[c$ mmm$Z[beY^[ci[X[h]$db

TERUG NAAR DE TWENTIES “Het is een reconstructie, géén restauratie’’, aldus de Haagse kunstenaar Liesbeth Stinissen over haar indrukwekkende werk in Tuschinski. Ze zorgde ervoor dat in zaal 2 van het Amsterdamse filmtheater, voorheen een heel gewoon zaaltje in een verder prachtig pand, de grandeur van de jaren twintig werd hersteld door middel van prachtige art-decomuurschilderingen. Gaat dat zien! (Al zult u tot na de film, met het zaallicht aan, moeten wachten om het geheel in volle glorie te aanschouwen. Nu is dat geen straf in de comfortabele fauteuils…) Of boek een audiotour en kom alles te weten over het filmpaleis dat Abraham Tuschinski in 1921 bouwde. FWj^ JkiY^_dia_" H[]kb_[hiXh[[ijhWWj (,#)*" 7cij[hZWc$ :[ WkZ_ejekh _i ZW][b_`ai j[ Xe[a[d jkii[d /$)& [d ''$)& kkh [d aeij '&" _dYbki_[\ ae\Ó[ e\ j^[[$ mmm$fWj^[$db%X_eiYeef%jkiY^_dia_

e# &&

�

WEG IN NEDERLAND

7:9 :C 7DDI

Palingkampioen

Geen bed and breakfast, maar een bed and boat: met een ligging pal aan het Haringvliet is dat inderdaad een logische keuze. In het pittoreske Zuid-Hollandse Middelharnis (‘Menheerse’ in plaatselijk dialect) runt Coerd de Heer een historische scheepstimmer- en jachtwerf met een studio in een gerestaureerd pekelpakhuisje uit de 19de eeuw. Inclusief tweepersoonsbedstee, twee losse bedden op de vliering, prachtig uitzicht over de werf én een vaartocht met een van de bootjes van de vloot. Gaat u voor de authentieke loodsjol, een originele palingboot met spriettuig of toch gewoon een kano?

Met twee Michelinsterren is De Lindenhof in Giethoorn een van Nederlands meest gerenommeerde restaurants. Topkok Martin Kruithof weet hier telkens weer bijzondere (streek)gerechten op de kaart te zetten die niet alleen goddelijk smaken maar ook nog eens een lust voor het oog zijn. Een van de ingrediënten die Kruithof graag verwerkt in zijn gerechten is paling, getuige zijn signature dish snoekbaars met gerookte paling. ‘Vanwege zijn ambassadeursrol voor verantwoorde paling’ kreeg hij op 26 maart de Paling Patron 2020 uitgereikt door de stichting Dupan die zich inzet voor een verantwoord beheer van de palingstand en een verantwoorde consumptie.

:[ C[d^[[hi[ M[h\" Ifk_ijhWWj )" C_ZZ[b^Whd_i$ mmm$c[d^[[hi[m[h\$db

:[ B_dZ[d^e\" 8[kbWa[hm[] --" =_[j^eehd$ h[ijWkhWdjZ[b_dZ[d^e\$db

GEEN HOTEL Nee, dit is geen hotel in de klassieke zin van het woord. De kamers zijn hier kunstwerkjes met een eigen verhaal en identiteit, de meeste gecreëerd door een groep jonge ontwerpers van de Eindhovense Design Academy. Zo kunt u slapen in een Amsterdamse tramwagen, in een kamer verstopt achter een boekenkast of onbezorgd tot rust komen in de ‘Crisis Free Zone’. Het houtsnijwerk van deze laatste kamer houdt het kwaad in al zijn gedaantes tegen: vampiers, geesten en bankiers komen hier niet binnen. Er is ook een pretentieloze hotelbar, vernoemd naar de pretentieloze acteur Kevin Bacon. >ej[b Dej >ej[b" F_h_ H[_ifb[_d )*" 7cij[hZWc$ mmm$^ej[bdej^ej[b$Yec

HOLLANDS Glori

HOLLANDS Glori

Maastrich Joie de vivre aan de Maas LVVg `jc _Z ^c BVVhig^X]i ]Zi aZ``ZghiZ ZiZc! Yg^c`Zc Zc haVeZc4 =daaVcYh <adg^Z cZZbi j bZZ aVc\h ZZc b^m kVc `aVhh^Z`Zgh Zc c^ZjlZ dciYZ``^c\Zc#

J[aij \eje]hWÓ [ 7dd[c_gk[ Z[ Aheed

e# &*

Z

uurvlees (zoervleis) met frites is een typisch Limburgs gerecht dat – al doet de naam anders vermoeden – zoetig smaakt. Het volkse streekgerecht is verkrijgbaar in de snackbars en eetcafés van Maastricht. Maar het is uiteraard niet het enige zaligmakende voedsel in de Limburgse hoofdstad. Hollands Glorie leidt u door klinkerstraatjes en over bruggen naar de beste eet- en winkeladresjes op de linker- en rechteroever van de Maas.

Ef[d_d]ifW]_dWÊi" b_dai0 XhWii[h_[ >WhhoÊi1 h[Y^ji0 k_jp_Y^j lWdW\ Z[ I_dj I[hlWWiXhk] el[h Z[ CWWi$ 8el[d0 ^k_p[d WWd I_dj I[hlWWiabeeij[h" lbWaX_` ^[j >[dh_Y lWd L[bZ[a[fb[_d [d Z[ I_dj @Wdia[ha$ H[Y^j[hfW]_dW0 pe[j_]^[Z[d lWd fWj_ii[h_[ HeoWb[ _d Z[ MoYa[h 8hk]ijhWWj1 j[hhWi`[ lWd ÉYW\ cWd][hÊ B[ <[hdWdZ1 l_eebXekm[h WWd Z[ CWWijh_Y^j[h >[_Z[d# ijhWWj1 p_`][l[b lWd Z[ I_dj I[hlWWi#XWi_b_[a$

HOLLANDS Glori

CARNEM LEVARE Als u dit leest is carnaval alweer even achter de rug (23-25 februari 2020). Carnaval – van het Latijnse carnem levare (het vlees verwijderen) – is het door niet-zuiderlingen weinig begrepen feest dat de vastentijd inluidt die voorafgaat aan Pasen. In Limburg wordt carnaval (‘vastelaovend’) gevierd met prinsen, praalwagens, kostuums en schmink. Dit Rijnlands carnaval is niet te verwarren met het Bourgondische carnaval in NoordBrabant, met zijn boerenkielen en bier. Na carnaval is het relatief rustig in Maastricht – een goede periode voor een bezoek. Voor wie met de trein komt, is de Stationsstraat naar de Sint Servaasbrug over de Maas de toegangsweg naar de stad. Op de overgang van Stationsstraat en Wycker Brugstraat ligt brasserie Harry’s. Met goudkleurige kroonluchter en witdamasten tafellinnen is dit een klassiek adres, ‘sinds 1912’, voor lunch en diner. Op de kaart vragen steak tartaar, oesters en gerookte eend met appel, kaneel en amandel om aandacht. Ook de nagerechten, van de cheesecake met bramen en bastogne tot de panna cotta met vanille, hazelnoot en gezouten karamel verdienen op z’n minst een overweging. BEROEMDHEDEN IN EEN BRUIN CAFÉ Waar niet-Limburgse Nederlanders tot voor kort werden beschouwd als ‘Hollanders’ en ‘niet van hier’, heeft de stad inmiddels een meer kosmopolitisch karakter, met name door de vele internationale studenten die in Maastricht een opleiding volgen. Op straat hoor je – naast Nederlands en Limburgs – Duits, Engels en Frans. Ludo Diels, een journalist en tekstschrijver die al jaren in het historische centrum woont (met uitzicht op de basiliek van Sint Servaas aan het Vrijthof ), verklaart het nieuwe elan van de stad aldus: “De stad is in twee opzichten gezegend: ten eerste met alle monumenten van het rijke roomse leven die bewaard zijn gebleven en ten tweede met de nieuwe functie die de kloostercomplexen en andere gebouwen dankzij de universiteit hebben gekregen. Universiteit Maastricht is de meest internationale universiteit van Nederland. De stad heeft zich de afgelopen jaren getransformeerd met behoud van het oude en het goede.” Diels spreekt graag af in Tribunal, een bruin café naast de Toneelacademie, “de stamkroeg van acteurs als Huub Stapel, >

e# &,

8el[d0 [jWbW][ _d Z[ Y^_gk[ IjeaijhWWj1 lbWW_[d lWd Z[ 8_iiY^eficeb[d1 beXXo lWd Xe[j_[a^ej[b B[i 9^Whc[i$ H[Y^j[hfW]_dW0 ^[j leehcWb_] <[_bpkij[hi# abeeij[h WWd ^[j <Wb_[pkij[hifWha" Z[ FWj[h L_dYajeh[d [d ef Z[ WY^j[h]hedZ Z[ >[bfeehj$

Monique van de Ven en Gijs Scholten van Aschat, die hiernaast zijn opgeleid.” En dat zijn niet de enige bekende namen die Toneelacademie Maastricht heeft opgeleverd: ook Anne-Wil Blankers, Porgy Franssen, Pierre Bokma, Peter Blok, Halina Reijn en vele anderen leerden hier hun metier. Op woensdagmiddag wordt er aan de ronde tafel in Tribunal gekaart; op donderdagavond kan het gebeuren dat de studenten op tafel dansen. Ook aan dit oude bruine café is de internationalisering niet voorbijgegaan; Jésus uit Colombia werkt er in de bediening. Uit het vat stroomt Brand-pils, Leffe Bruin en Brugse Zot en op het menu staat onder andere Limburgse mosterdsoep en bœuf bourguignon.

GEHEIMTIP Gevraagd naar nieuwe eetadressen barst Diels uit in een culinaire lofzang op zijn stad. Als eerste noemt hij het gloednieuwe Normandy, tegenover het centraal station. “Het restaurant is ontworpen door de bekende architect Jo Coenen en wordt gerund door zoon Camiel en zijn team. Eerder zat er het Brand Beerhoes, een bruin café met biljart, en dáárvoor zat er

HOLLANDS Glori

een etablissement dat Normandy heette. Het nieuwe Normandy heeft een mediterrane keuken, maar je kunt er ook terecht voor een borrel. Een vilten werk van kunstenaar Claudy Jongstra zorgt voor warmte en goede akoestiek. Aan alles is gedacht.” Diels heeft ook een geheimtip: “Aan de Wycker Brugstraat, tussen De Poshoorn en steakhouse Carnal, vind je Onglet. Vanaf de straat ziet het eruit als een oude slagerswinkel, maar dat is de ingang van dit nieuwe restaurant waar alles, hoe kan het ook anders, om vlees draait.” Op de kruising met de Rechtstraat staat Café Zondag, sinds jaar en dag in trek voor koffie, brunch en lunch. De Rechtstraat heeft zich de laatste jaren gevuld met restaurants en kunstgaleries. Het is een straat die, in de woorden van Diels, “kwaliteit van leven uitstraalt”. Diels gaat er graag naar Mediterraneo en naar Toscanella Apuana, waar stoere, getatoeëerde Italianen de dienst uitmaken. Ook Sjiek Kookpunt is een favoriet (“klein, fijn en Italiaans”). Blijf je echter op de Wycker Brugstraat, dan vind je aan je linkerhand, net voordat je de Sint Servaasbrug oversteekt, nog een aanrader van Diels: restaurant Cinq. “Goed ingericht door de Maastrichtse architect Niels Maier, met goed eten en een terras aan de Maas waar je de zon kunt zien ondergaan.”

HOEDEN, WIJN EN BOEKEN Op de linkeroever van de Maas ligt de Stokstraat, het duurste straatje van Maastricht en misschien wel van heel ZuidNederland. Ook elders in de stad getuigt het winkelaanbod van kwaliteit en joie de vivre. Zo is er het hoedenatelier van Pauline Bisscheroux aan de Cortenstraat, waar je een vilten fedora kunt kopen. Voor wijn ga je naar Thiessen aan de Grote >

ÆBVVhig^X]i ]ZZ[i o^X] YZ V[\ZadeZc _VgZc \ZigVch[dgbZZgY bZi WZ]djY kVc ]Zi djYZ Zc ]Zi \dZYZÇ

e# &.

De higVVi ]ddg _Z c^Zi VaaZZc CZYZgaVcYh Zc A^bWjg\h bVVg dd` 9j^ih! :c\Zah Zc ;gVch

Gracht, ‘wijnkoopers sedert 1717’ en hofleverancier (“We zijn het oudste wijnhuis van Nederland. Of het nu rood, wit of rosé is, een wijn moet correct in elkaar zitten”), met in de schappen zelfs een ‘Merlot Maastricht’. Le Salonard is een sfeervol winkeltje met brood, kaas en wijn. Voor het betere boek kun je natuurlijk naar boekhandel Dominicanen, de boekenkerk in het centrum, maar lokale lezers en intellectuelen gaan graag naar De Tribune in de Kapoenstraat. De eigenaar wilde onlangs na ruim veertig jaar stoppen, maar door een crowdfundingactie is de zaak (door opinieblad ‘Vrij Nederland’ een keer uitgeroepen tot ‘beste literaire boekhandel van Nederland’) behouden gebleven. Aan en om de Heggenstraat ligt het imperium van ‘Maastrichts Godfathers of Cool’ (aldus moderedacteur Cécile Narinx), de drie broers Waterval. Het begint met Take Five, een jazzcafé aan de Heggenstraat met een zwart interieur van een Japanse architect. Iets verderop liggen de twee kledingwinkels van de broers: Traders Pop en Muchachas, met merken als APC, American Vintage en Sofie d’Hoore. Als je de Heggenstraat uitloopt (met aan je rechterhand Retro&Chic, voor mooie vintagekleding) en het Sint Amorsplein oversteekt kom je uit bij Kinsjasa, de schoenenwinkel van de gebroeders Waterval, met onder meer het hippe Fiorentini+Baker en Italiaanse merken als Pomme d’Or (toevallig ook van drie broers), Moma en Pantanetti in het assortiment.

GOD IN FRANKRIJK Lekkere koffie drink je in Maastricht bij een van de drie filialen van Coffeelovers of bij Koffie bij Joost & Maartje. Dit laatste is het hipste tentje van de stad. In een decor van witte muren, strakke vloeren, lichthouten meubilair en veel planten wordt er gepraat en gewerkt. Het voorste deel van de zaak is voor een goed gesprek; in het achterste deel kun je terecht met je laptop. De zaak is overigens binnendoor verbonden met de buren van Le

HOLLANDS Glori

Marais Deux, waar kleding van merken als Bellerose en Closed wordt verkocht. Iets verderop, op een hoek, is de ‘studio store’ van Lena Berens. Zij maakt kleding van moderne, minimalistische snit, van veelal verantwoorde effen katoenen stoffen, met mouwen en zomen die niet zijn afgewerkt. De kleding wordt ter plekke gemaakt, aan drie naaimachines. Lena verkoopt ook leren accessoires gemaakt door haar partner Milan Palma. Voor Limburgse vlaai bij de koffie staat men in de rij bij de Bisschopsmolen. De eeuwenoude watermolen in rivier de Jeker – die bij Maastricht de Maas in vloeit – maalt het graan dat wordt gebruikt voor het brood en de vlaaien in de bakkerij. Tegenover de Bisschopsmolen zit ‘café manger’ Le Fernand van gastheer en cuisinier Fernand Rosier, dat ruim drie jaar geleden openging. Bij Le Fernand is het altijd druk en eet en drink je als God in Frankrijk, zo zeggen ze zelf. Er worden Franse wijnen en speciaalbieren van de tap geserveerd en op de wisselende kaart

staan veel klassiekers als steak jambon en escargots. Langs de buitengevel met terrasverwarming staan een paar tafeltjes te wachten op het voorjaar. Tussen Le Fernand en het Onze Lieve Vrouweplein ligt bluescafé Duke, hét adres voor als je het laat wilt maken. De barman: “Op woensdag en zondag is er livemuziek, meestal r&b. Op woensdag treden vaak studenten van het conservatorium op, die spelen bijvoorbeeld ook jazz. Ze beginnen rond tien uur met een set van drie kwartier. Dan laten ze horen wat ze op school hebben geleerd. Na de pauze jammen ze door tot in de kleine uurtjes; dat is het hoogtepunt van de avond.” �

8el[d0 Z[ [[km[dekZ[ ijWZickkh bWd]i Z[ D_[km[d^e\ijhWWj$ B_da[hfW]_dW0 Cki[kc WWd ^[j Lh_`j^e\1 <Wb_[pkij[hifWha1 ^k_i dWWij mWj[hceb[d :[ B[[km[dceb[d$

e# '&

� Tips & adresse �

;j[d Zh_da[d

™ CdgbVcYn 7Vg <djgbZi HeddglZ\aVVc ) mmm$dehcWdZo# cWWijh_Y^j$Yec ™ =VggnÉh 9Z WgVhhZg^Z ^h de odcYV\ dd` deZc kddg WgjcX]# LnX`Zg 7gj\higVVi ' mmm$^WhhoicWWijh_Y^j$Yec ™ Dc\aZi LnX`Zg 7gj\higVVi ', mmm$ed]b[j$db ™ 8V[‚ OdcYV\ L^_X`ZgWgj\higVVi )' mmm$YW\[pedZW]$db ™ BZY^iZggVcZd GZX]ihigVVi ,( mmm$h_ijehWdj[# c[Z_j[hhWd[e$db ™ IdhXVcZaaV 6ejVcV GZX]ihigVVi '' mmm$jeiYWd[bbWWfkWdW$db ™ H_^Z` @dd`ejci =dd\Wgj\higVVi &* mmm$i`_[aaeeafkdj$db ™ AZ ;ZgcVcY HiZcZcWgj\ + mmm$b[\[hdWdZ$db ™ Ig^WjcVa Idc\ZghZhigVVi & mmm$Z[jh_XkdWb$db ™ 7ajZhXV[‚ 9j`Z @dZhigVVi &* ™ <^dÉh 8jX^cV 8VhVa^c\V Kg^_i]d[ '.V \ZZc lZWh^iZ

HOLLANDS Glori

™ >c YZc DjYZc Kd\Zahigjnh Kg^_i]d[ &* mmm$le][bijhkoi$db ™ @d[Ò Z W^_ ?ddhi BVVgi_Z BVVhig^X]iZg =Z^YZchigVVi mmm$m_`cWa[dae\Ó [$db ™ 8V[‚ H_^Z` 7^_ 8V[‚ H_^Z` È[dcY‚ Zc &.-'É `dbi YZ Ò cZ Ó Zjg Y^Z i^_YZch `jchiWZjgh IZ[V[ ^c BVVhig^X]i cZZghig^_`i Yddg\VVch ^c YZ bVVcY bVVgi o^X] iZ\dZY YdZc VVc ÈodZgkaZ^hÉ! ÈbdjaZhÉ Zc VcYZg igVY^i^dcZZa A^bWjg\h# H^ci E^ZiZghigVVi &( mmm$YW\[i`_[a$db ™ 8V[‚ >c YZ @Vg`da DjYZglZih Wgj^c `gdZ\_Z ^c YZ Hid`higVVi# Hid`higVVi * mmm$_dZ[aWhaeb$db ™ ji A^Zjl`Z @aVhh^Z` gZhiVjgVci_Z YZc`/ `^``ZgW^aaZi_Zh! `gZZ[iZchdZe Zc \VcoZcaZkZg ! kZgcdZbY cVVg ]Zi aZZjli_Z YVi ]Zi YV` h^Zgi# DeZc de YdcYZgYV\ i$b odcYV\ kVcV[ &-#%% jjg# C^Zjl/ ZZc 7 7 WdkZc ]Zi gZhiVjgVci bZi ilZZ gj^bZ hj^iZh# <gdiZ \gVX]i +' mmm$b_[kma[$db ™ 8]}iZVj CZZgXVccZ AjYd 9^Zah gVVYi YZ VjWZg\Z VVc! kddg ZZc `aZ^cZ ajcX]# Æ?Z `^_`i j^i dkZg l^_c\VVgYZc Zc lVVci _Z ^c ;gVc`g^_`#Ç

Kdc 9de[Ó VVc &% mmm$eeijm[][bYebb[Yj_ed$db% Y^Wj[Wk#d[[hYWdd[ �

Akdij Ykbjkkh

™ 7dccZ[VciZcbjhZjb BdYZgcZ `jchi ^c ]Zi Yddg 6aYd Gdhh^ dcildgeZc bjhZjb VVc YZ BVVh# De bVVcYV\ \ZhadiZc# 6kZcjZ 8‚gVb^fjZ '*% mmm$Xedd[\Wdj[d$db ™ BjhZjb VVc ]Zi Kg^_i]d[ Kg^_i]d[ &mmm$cki[kcWWd^[jlh_`j^e\$db ™ BVggZh Ä =j^h kddg =ZYZc" YVV\hZ 8jaijjg BZi XdciZbedgV^cZ `jchi ‚c lZgZaY`Zj`ZcgZhiVjgVci BVggZh @^iX]Zc# 8VejX^_cZchigVVi .mmm$cWhh[i$eh] �

El[hdWY^j[d

™ AZh 8]VgbZh =Zi djYhiZ WdZi^Z`]diZa kVc YZ hiVY# =Zi hiVVi ^c ZZc gjhi^\ `a^c`ZghigVVi_Z iZai k^_[i^Zc `VbZgh! ZZc ]j^h`VbZgVX]i^\Z adWWn Zc ]ZZ[i ZZc Z^\Zc hi^_a# AZcXjaZchigVVi &mmm$Y^Whc[i$db ™ =diZa BdcVhiƒgZ 9^i ]diZa! dd^i ZZc `addhiZg Zc dekVc\ kVc ]Zi AZ\Zg YZh =Z^ah! ^h bZi gj^b k^_[i^\ `VbZgh lVi \gdiZg YVc AZh 8]VgbZh! bVVg h[ZZgkda Zc eZghddca^_`# =Zi

^ciZg^Zjg ^h dcildgeZc Yddg YZ 6bhiZgYVbhZ Èc^XZbV`ZghÉ ?dnXZ JgWVcjh Zc 9Vm Gdaa# LVi ]jc kddg d\Zc hidcY/ ZZc EVg^_hZ e^ZY"|"iZggZ! bZi dg^\^cZaZ `gddca^_hiZc! deZc ]VVgYZc! \dZYZ WZYYZc Æ]ZbZahÇ! VaYjh ZZc kVc YZ \VhiZc Zc lViZgkVaYdjX]Zh# 7dhX]higVVi ,& mmm$^ej[bcedWij[h[# cWWijh_Y^j$Yec ™ BV^hdc =VVh =jhi^cm Kddg l^Z a^ZkZg od XZcigVVa bd\Za^_` ad\ZZgi! o^_c Zg VVc ]Zi Kg^_i]d[ ]diZa`VbZgh WZhX]^`" WVVg ^c ilZZ ]ZgZc]j^oZc/ BV^hdc =jhi^cm de cjbbZg '% Zc BV^hdc =VVh de cjbbZg '%6# 9Z ilZZ Vgi"cdjkZVjeVcYZc lZgYZc dd^i WZlddcY Yddg bZkgdjl =VVh! a^Z[]ZWhiZg kVc WadZbZc Zc i]ZZhVadch! Zc bZcZZg 6ae]dch =jhi^cm &.%%"&.,' ! [did\gVV[! lZgZaY" gZ^o^\Zg Zc kZgoVbZaVVg# IlZZ _VVg \ZaZYZc l^_YYZ ]Zi ;did" bjhZjb 9Zc =VV\ cd\ ZZc iZciddchiZaa^c\ VVc YZ [didÉh Zc Ò abh Y^Z =jhi^cm ^c &.(' bVV`iZ i^_YZch o^_c gZ^h ^c ZZc BdYZa 6 ;dgY kVc BVVhig^X]i cVVg 6[\]Vc^hiVc# =VVh Zc =jhi^cm ]ZWWZc eaVVih" \ZbVV`i kddg \VhiZc Y^Z VVc ]Zi Kg^_i]d[ `jccZc `^ZoZc ijhhZc ZZc WZodZ` VVc YZ hX]Vi`VbZg kVc YZ WVh^a^Z` kVc H^ci HZgkVVh! [didbjhZjb BjhZjb VVc ]Zi Kg^_i]d[! ajcX] d[ WdggZa >c YZc DjYZc Kd\Zahigjnh Zc ZZc Y^cZg W^_ <^dÉh 8jX^cV 8VhVa^c\V! ^c '%&. kZg`doZc idi >iVa^… BV\V " o^cZ GZhiVjgVci kVc ]Zi ?VVg# Kg^_i]d[ '%6 mmm$^WWi^kij_dn$db

�

ONZE KEUZE SHOPPING

&#

(#

'#

)# (#

*# '$ Ib[kj[bX[mWWhZ[h 9^i haZjiZaZij^ kVc >iVa^VVch gjcYZgaZZg! kVc ]Zi LVVal^_`hZ [Vb^a^ZWZYg^_[ 8VhiZa^_c 7ZZgZch! ^h ZaZ\Vci Zc hidZg iZ\Za^_`# :c bZi \ZcdZ\ gj^biZ kddg eVh_Zh Zc bjci\ZaY ^h ]^_ dd` W^_odcYZg [jcXi^dcZZa HaZjiZaZij^ ' eVh_Zh! 8VhiZa^_c 7ZZgZch! (.!.*# YWij[b_`d[d# X[[h[di$Yec ($ :kjY^ CekdjW_di =VVa YZ cVijjg ^c ]j^h bZi YZoZ b^a^Zjkg^ZcYZa^_`Z Zc W^dad\^hX] V[WgZZ`WVgZ bjjgYZXdgVi^Z# BZi ]Zi kddg\ZhcZYZc WZ]Vc\ Zc YZ bjjghi^X`Zgh XgZ…Zgi j ZZckdjY^\ ZZc eZghddca^_`Z Zc hi^_akdaaZ c^ZjlZ add`# 7Z]Vc\ Fj^Zi BdjciV^c ;dgZhi! 9Vg^c\ LVaah! (* eZg b'# ZWh_d]mWbbi$Yec )$ 8be[c_] Xbe[i`[ K^Zg YZ aZciZ bZi YZoZ gdbVci^hX]Z WadjhZ# 9Z WadZbZceg^ci bZi YV]a^VÉh Zc gdoZc kVai adh_Zh db ]Zi a^X]VVb Zc ^h Yjh aZ``Zg ajX]i^\ de lVgbZ YV\Zc# 7adjhZ WadZbZceg^ci! Egdb^hh! *.!.*# fhec_ii$db *$ Fh_cW ZeddW 9Vi b^c^bVa^hi^hX] c^Zi hVV^ ]dZ[i iZ o^_c! WZl^_hi Y^i iV[Zai_Z bZi dc\Za^_`Z ediZc# =^ZgYddg a^_`i ]Zi ^c ZZc WVaaZi]djY^c\ iZ hiVVc# <ZbVV`i kVc \ZedZYZgXdVi hiVVa# 9VcXZ! >\cdgZ! &,.# _]deh[Wcij[hZWc$Yec +$ 7bi [[d mWhc[ Z[a[d 9ZoZ lddcYZ`Zch o^_c bZi YZ ]VcY \ZbVV`i! lVVgYddg Za` egdYjXi jc^Z` ^h# @gj^e ]ZZga^_` lZ\ dcYZg ZZc kVc YZoZ ZmigV aVc\Z eaV^Yh! Y^Z _Z ^ciZg^Zjg ZZc lVgbZ h[ZZg \ZkZc# Dd` Ò_c kddg de ]Zi iZggVh! Vah YZ odc dcYZg ^h# EaV^Y! @cjoo! -.!.*# adkpp$Yec ,$ :eb ef meb 9ZoZ ZaZ\VciZ ldaaZc WVgZi ^h eZg[ZXi kddg [g^hhZ kddg_VVgh"

HOLLANDS Glori

+# -#

,#

.# &%#

YV\Zc# <gVee^\/ deg^X]iZgh ?dh KZg]dZkZc Zc BVgan KgdZbZc ]ZWWZc ]jc l^c`Za 7gdci kZgcdZbY cVVg ]jc YdX]iZg 7ZgZi AVgV l]^iZ! 7gdci ! (*# Xhedj[i^ef$Yec -$ ?d b[d]j[ lWd j_`Z 9Z ]dgad\Zh kVc ]Zi 6bhiZgYVbhZ bZg` GdhZÒ ZaY o^_c \Z che^gZZgY de YZ lZgZaYhiZYZc CZl Ndg` Zc 6bhiZgYVb# =Zi c^ZjlhiZ bdYZa kVc GdhZÒ ZaY XgZ Zgi ZZc `aVhh^Z`Z Zc i^_YadoZ add`# BVV` ]Zi ]dgad\Z eZghddca^_` bZi jl ^c^i^VaZc =dgad\Z Ig^WZXV L]^iZ HjcgVn! GdhZÒ ZaY! &&.# db$hei[Ó [bZmWjY^[i$Yec .$ =[[d p[[ j[ ^ee] OVab]j^Y ^h ZZc V[kVaegdYjXi kVc YZ k^h^cYjhig^Z YVi ZZc c^Zjl aZkZc `g^_\i YVc`o^_ dcilZgehiZg 6ccZ";aZjg H^bdc# IgVY^i^dcZZa >iVa^VVch kV`bVchX]Ve Zc YZ Ècd lVhiZÉ"\ZYVX]iZ `dbZc hVbZc ^c YZoZ ajmjZjoZ c YjjgoVbZ iVhhZc kVc H jc >?haVcYh kddg ÈV[kVaÉ # 8gd^hhVci WV\! H jc! +*%# iekdb[Wj^[h$Yec /$ Jkbf[dcWd_[ ?Vccn È=ZZa =daaVcY 7V`iÉ kVc YZg =Z^_YZc ^h ZZc Zci]djh^Vhi hZgk^ZhkZgoVbZaVVg Zc ]ZZ[i dd` ZZc Z^\Zc hZgk^Zh j^i\ZWgVX]i# 9ZoZ 9Za[ih WaVjlZ ZiV\ gZ kVc edghZaZ^c ]ZZ[i ZZc Z^\Zc ijaeZceg^ci# H]Vg^c\ BdbZcih Ija^e ZiV\ gZ! ?Vccn kVc YZg =Z^_YZc! '.!.*# D#V# k^V Z[X_`[daeh\$db '&$ CeZ[hd fh_[[b 9Z BZiVajgV A^WZgd ^h de\ZWdjlY j^i Vajb^c^jb Zc \aVh Zc cVVg lZch hVbZc iZ hiZaaZc lVVgYddg ^ZYZg ZmZbeaVVg jc^Z` ^h# Od `Vc Zg j^i ZZc \ZhadiZc d[ deZc gj^biZ k^Zg d[ Yg^Z lVcYZc ldgYZc \Z`doZc db YZ hZ^odZcZc dei^bVVa iZ WZaZkZc# mmm$c[jWbkhW$db

IWc[dij[bb_d] J_WhW H_lWde

e# '*

�

ONZE KEUZE SHOPPING HUISDIEREN '#

&# '# (#

(# )#

'$ AWj _d Xb_a @ViiZc `dbZc kdaaZY^\ idi gjhi ^c Y^i gZjoZchVgY^cZWa^`# OZ `jccZc ]jc cV\Zah `gVWWZc VVc ]Zi bZjWZa! Zgde `a^bbZc d[ YZ gjhi deodZ`Zc# =Zi ZXdkg^ZcYZa^_`Z `gVWbZjWZa odg\i kddg jgZc eaZo^Zg Zc ]ZZa hX]Vii^\Z [didÉh # HVgY^cZ! 9^hig^Xi ,%! *.!.*# Z_ijh_Yj-&$[k ($ 9eeb l[ij`[ OZa[h ^c YZ aZciZ `Vc ]Zi hdbh Va WZ]ddga^_` lVgb o^_c kddg ]dcYZc# =Zi Yddg Y^ZgZcVgihZc VVcWZkdaZc kZg`dZa^c\hkZhi_Z kVc Hj^i^XVa kddg`dbi dkZgkZg]^ii^c\! odYVi j odg\Zaddh ZZc aVc\Z lVcYZa^c\ `jci bV`Zc ^c YZ odc# 9gn Xdda^c\ kZhi! Hj^i^XVa! ,-#*%# ik_j_YWb$Yec )$ >_ff _ [ ^edZ`[i 9Z jc^Z`Z ]VahWVcYZc kVc 9lVb o^_c bZi YZ ]VcY \ZbVV`i! heZX^VVa kddg jl igdjlZ k^ZgkdZiZg# 9Z aZgZc ]VahWVcYZc o^_c `aZjgg^_`! dekVaaZcY Zc WZhX]^`WVVg ^c Y^kZghZ bViZc Yjh kddg VaaZ ]dcYZc! kVc `aZ^c idi \gddi 7d]d GdhV =VahWVcY! 9d\ l^i] V b^hh^dc! kVcV[ (.!.*# Ze]m_j^Wc_ii_ed$db *$ Fh_di^[[hb_`a 9Z ajmZ hd[V CdgY^X ^h WZ`aZZY bZi oVX]iZ eajX]Z Zc ]ZZ[i ZZc HXVcY^cVk^hX] i^ci_Z# 9ddg YZ ]dd\iZ kVc YZ bVcY `jccZc YZ `Vi_Zh `a^bbZc Zc YZ gj^biZ dWhZgkZgZc# D[ ]ZZga^_` lZ\YgdbZc de YZoZ Yg^Zedi^\Z lda`# CdgY^X! 9^hig^Xi ,%! ).#.*# Z_ijh_Yj-&$[k

HOLLANDS Glori

IWc[dij[bb_d] J_WhW H_lWde

�

VERKIEZING A:O:GH K6C =DAA6C9H <ADG>: @>:O:C =:I BDD>HI: 9DGE K6C C:9:GA6C9

Nederland kent vele karakteristieke dorpen waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan. Hechte gemeenschappen waar oude en nieuwe bewoners zich samen inzetten voor elkaar, voor het land, het verleden én de toekomst van hun dorp. Hollands Glorie belicht elke editie een klein dorp. Uit meer dan 25 dorpen kiest het tijdschrift nu de tien mooiste en stelt deze in het komende zomernummer opnieuw aan u voor. Met daarbij een opsomming van goede redenen waarom u deze zomer toch écht eens erop uit moet trekken om deze charmante dorpen te ontdekken! K akdj Wbi b[p[h km ij[c k_jXh[d][d ef km \Wleh_[j[ Zehf leeh Z[ l[ha_[p_d] lWd É>[j cee_ij[ Zehf lWd D[Z[hbWdZ (&(&Ê DcYZg YZ hiZbbZgh kZgadiZc l^_ &% ZmZbeaVgZc kVc ]Zi WdZ` ÈDch 9dgeÉ# =W lWdW\ ' `kd_ dWWh Z[ m[Xi_j[ lWd >ebbWdZi =beh_[ mmm$^ebbWdZi]beh_[cW]Wp_d[$db [d ][[\ km a[kp[ WWd edi Zeeh Ij[cc[d aWd j%c '+ Wk]kijki (&(&$ =Zi l^ccZcYZ Ydge ldgYi ^c ]Zi cV_VVghcjbbZg kVc =daaVcYh <adg^Z WZ`ZcY\ZbVV`i#

>[j pec[hdkcc[h c[j Z[ j_[d cee_ij[ Zehf[d l[hiY^_`dj ef (/ c[_ (&(&$

LWd ceehaef dWWh heecaef

B

H6H@>6 6J@:B6

ehalve de lompe opmerkingen van Johan Derksen, het voorspelbare gemopper van Maarten van Rossem en de baard van Willem-Alexander zijn er weinig dingen waar mensen zich zo aan irriteren – pardon, zich zo aan érgeren als aan het taalgebruik van de medemens. Awkward, teasen en ander overdreven Engels, semitof kantoorjargon als ‘narratief ’ en ‘aanvliegen’, ‘het leven vieren’ en ‘jezelf vinden’ in de zachte sector … het is om groen en geel van te worden. En dan zijn er nog de objectief foute taalzaken als ‘groter als’, ‘kost duur’ en ‘hun hebben’. Zodra de taal van een ander verschilt van wat we zelf op school hebben geleerd, wordt opeens duidelijk dat we allemaal diep in ons hart eigenlijk schoolmeester hadden willen worden. Maar soms vinden we het taalgebruik van anderen niet alleen maar verkeerd, maar ook echt fout – op de manier waarop de opmerkingen van Johan Derksen echt fout zijn. Fout omdat ze ons in het verkeerde keelgat schieten. Omdat ze schuren. Fout omdat ze een lading hebben die ons niet bevalt. ‘Allochtoon’ bijvoorbeeld, was ooit een fijn nieuw woord (toen we vonden dat gastarbeider niet meer kon), maar toen het steeds vaker op denigrerende toon werd uitgesproken, was het opeens niet zo’n fijn woord meer – behalve als je wilde schelden. En daarom is allochtoon nu fout, en hebben we het neutraal gesproken over ‘inwoners met een migratie-achtergrond’. En zo wordt er op allerlei vlak steeds kritischer naar onze taal gekeken. ‘De Gouden Eeuw’ bleek bij nadere beschouwing een pikzwart slavernijrandje te hebben, en daarom gebruiken sommigen toch maar liever het neutralere ‘de zeventiende eeuw’. Een ander voorbeeld is het woord slaaf, waarmee je de mensheid al bij de geboorte in heren en slaven verdeelt – en daarom is ‘tot slaaf

gemaakte’ misschien beter. En recent waren er initiatieven om ‘carnaval’ om te dopen tot het nogal alledaagse (maar wel duidelijkere) ‘verkleedfeest’, en om van ‘vaderlandse geschiedenis’ toch maar ‘Nederlandse geschiedenis’ te maken. Andere woorden die onder vuur liggen, zijn bijvoorbeeld bejaard, arm, dwangarbeider, halfbloed en invalide – omdat je met die woorden ook het bijbehorende negatieve ‘frame’ krijgt opgedrongen. Het is allemaal goedbedoeld, en de gedachte dat je via de taal zaken kunt framen en iemands wereldbeeld kunt beïnvloeden, is zo gek nog niet – maar het betreft wel vaak veranderingen die bij sommige mensen kwaad bloed zetten. Die mensen ergeren zich, Johan Derksen voorop, omdat er getornd wordt aan hun taal en hun cultuur, aan vertrouwde begrippen en zekerheden, en misschien ook wel aan hun wereldbeeld. En dat is niet fijn. Aan de andere kant: als er landgenoten zijn die zich beledigd, gekleineerd of gediscrimineerd voelen door woorden als moorkop, negerzoen, jodenkoek of zigeunerschitzel, waarom zou je ze dan niet tegemoetkomen door die woorden niet meer te gebruiken? Die moorkoppen smaken er echt niet minder om als ze voortaan roomkoppen heten.�

GVnbdcY Cd ^h lZW gZYVXiZjg W^_ ÈDcoZ IVVaÉ! ]Zi \gddihiZ CZYZgaVcYhZ i^_YhX]g^[i kddg iVVaa^Z[]ZWWZgh# lll#dcoZiVVa#ca

e# '.

�

DE BOSWACHTER

LVi WgZc\i YZ cVijjg dch Y^i hZ^odZc4 M_c >k_`i[h \VVi de eVY bZi ZZc WdhlVX]iZg#

U

:eeh ^[j =[kbZWb [d el[h Z[ : ba[iX[h]

I

n de vroege lente kan het op één dag winter én zomer zijn. Dat ervaren we als ik samen met boswachter José Hermens van Natuurmonumenten door het Geuldal bij Valkenburg wandel. Omdat het de weken daarvoor flink heeft geregend, zoekt de Geul kolkend zijn weg door het Zuid-Limburgse heuvelland. “Dit is een echte regenrivier”, legt Hermens uit. “Het hoge water kan hier enorm spannend zijn. Niet voor niets is dit de snelst stromende rivier van Nederland. Het is ook de Geul die het landschap heeft gemaakt. Vroeger ging het er vooral om het regenwater zo snel mogelijk naar de Maas af te voeren, tegenwoordig proberen we het water juist zo lang mogelijk vast te houden. Waterberging is erg belangrijk, zowel voor extreem droge als natte tijden. Hoe meer bochten, hoe meer water je kwijt kunt.” We lopen naar de oever om te bekijken of een omgevallen boom het werk is van een bever. Het blijkt echter stormschade te zijn. “Waar op de ene plaats het hoge water de oever afkalft, spoelt op andere plaatsen het slib juist aan. Dat neemt niet weg dat bevers hier ook behoorlijk actief zijn”, weet de boswachter. “Het zijn planteneters, maar ook schors van een boom vinden ze lekker, vandaar die knaagsporen onderaan de bomen. Ook kun je soms kleine takjes vinden die helemaal afgeknaagd zijn. De afgelopen jaren is de bever steeds verder Geul-opwaarts gekomen.” José Hermens is een zogeheten ‘communicatieboswachter’ die vooral het contact met het publiek onderhoudt. Ze heeft daarvoor

HOLLANDS Glori

wel de natuurgidsenopleiding gevolgd. Om de Zuid-Limburgse natuur van zeer nabij te volgen, bestudeerde ze de flora en fauna rondom De Kluis, bovenop de Sjaasberg. “Hoe meer je weet, hoe meer je ziet”, is haar motto. Daardoor geniet ze zelf ook heel erg van het landschap, een gevoel dat ze als boswachter wil overdragen op het publiek. Ofschoon ze voor het regelwerk geregeld achter de computer zit, probeert ze zoveel mogelijk ‘in het veld’ te zijn en het contact te onderhouden met de vrijwilligers.

HOLLE WEGEN EN KASTELEN Vanaf de oever van de Geul kijken we uit op kasteel Schaloen. Kasteel Genhoes, waarnaar dit landgoed en natuurgebied is vernoemd, ligt iets oostelijker. Genhoes betekent Hét Huis, wat duidelijk iets zegt over het belang van het bouwwerk in deze omgeving. Natuurmonumenten verwierf het laatmiddeleeuwse kasteel in 1955 en daarmee is dit het oudste bezit van Natuurmonumenten in Zuid-Limburg. Beide kastelen liggen dicht genoeg bij de Geul om daar water voor de grachten aan te onttrekken. Iets westelijker in het Geuldal liggen nog twee kastelen: kasteel Oost en de ruïne van het voormalige kasteel Valkenburg. “De holle wegen zijn karakteristiek voor Zuid-Limburg, evenals de talloze grotten”, vertelt Hermens als we het middeleeuwse karrenpad richting Schin op Geul volgen. “Dit is een plek waar je het vliegend hert kunt tegenkomen. Vooral de mannetjes, die wel tien tot twaalf centimeter groot kunnen worden en grote geweivormige kaken hebben, spreken tot de verbeelding. De vrouwtjes laten zich meestal niet goed zien. Maar op een avond kwam ik hier op het pad alleen maar vrouwtjes tegen. Ze zitten het hele jaar ondergronds, tot ze even bovengronds komen om te paren.” We passeren een poel, die de biotoop vormt van de vroedmeesterpad. In het voorjaar trekken padden massaal van hun winterverblijven terug naar poelen en plassen, waar ze zich voortplanten. In heel Limburg worden in het voorjaar door diverse groepen meer dan 30.000 padden overgezet. Terwijl we doorlopen wijst de boswachter geregeld bloemen en planten aan: fluitenkruid, wilde clematis, ratelaar, avondkoe-

EkZ#LWba[dXkh] _d ^[j =[kbZWb

8[l[h

>ee]ijWc\hk_jXec[d leeh AWij[[b =[d^e[i

=Zi ^h lZa Yj^YZa^_` lVVgdb Oj^Y"A^bWjg\ dd` ]Zi aVcY ^h kVc YZ kaVV^Zc! bZi Va YVi dkZgkadZY^\Z [gj^i 8eimWY^j[h @ei >[hc[di

koeksbloem, vogelmelk en salomonszegel. Halverwege het pad dat ons steeds verder bergop voert staan we stil om uit te kijken over het Geuldal, met de maretakken in de populieren en de her en der verspreid liggende akkers en hoogstamboomgaarden. Het is duidelijk waarom Limburg ook het land is van de vlaaien, met al dat overvloedige fruit. Natuurmonumenten zou graag zien dat het allemaal biologische akkers worden, maar dat vraagt nog een flinke investering in kennis. “Je moet als biologische boer bijna ecoloog zijn”, verklaart Hermens. “Meerdere pachters van Natuurmonumenten volgen nu de opleiding natuurbeheer en ondernemerschap. Ook de herder die met onze eigen schapen het hogergelegen terrein begraast moet veel weten van de ecologie. Wij doen hier aan maaien en >

Lhe[Zc[[ij[hfWZ

J[aij [d \ejeÊi M_c >k_`i[h

e# (&

�

DE BOSWACHTER L6C9:AGDJI: A6C9<D:9 <:C=D:H

Lb_[][dZ ^[hj

6ah YZ `aj^oZcVVg YZ `ad` aj^YYZ! lZgY ]Zb ZiZc j^i ]Zi Ydge \ZWgVX]i

afvoeren, met nabegrazing in de winter. Want: hoe armer de bodem, hoe meer bloemen. En die zijn weer belangrijk voor de vlinders en vogels. En niet te vergeten de zeldzame rosse sprinkhaan.” Bovenop de Däölkesberg ontvouwt zich het typische mergellandschap van Zuid-Limburg als we een holte in een overhangende wand bestuderen. “Mogelijk heeft hij ooit beschutting geboden aan prehistorische bewoners van het gebied, maar dat wordt betwist”, legt José uit. “De vondst van vuurstenen werktuigen heeft aanleiding gegeven voor verder archeologisch onderzoek. De mens maakte eeuwen geleden al gebruik van de berg, vooral om mergelsteen te winnen. Maar de enorme grilligheid hebben we ook te danken aan de erosie, klimaatinvloeden en dieren die er in gaten zijn gaan nestelen. Ik ken nog steeds mensen die hier in hun jeugd hebben gespeeld. Dat zijn verhalen die natuurlijk nog steeds worden doorverteld.”

DE SJAASBERGERGANK Bovenop de berg staan we voor De Kluis, een eenmansklooster dat in 1688 op de plek van een houten schuilhut werd gesticht door Gerard Ernest Hoen van Carthyls, heer van Schaloen. Tot 1930 woonden hier verschillende kluizenaars, onder wie Arnoldus Haesen uit Wijlre, die de kruiden uit het bos rond De Kluis verwerkte in zijn ‘Teunisbroodjes’. Veehouders voerden ze graag aan hun dieren. Als de kluizenaar de klok luidde, werd hem eten uit het dorp gebracht. Nog altijd wordt op de laatste zondag van juni ‘de Sjaasberger-gank’ (bedevaart) gehouden, waarbij het hele dorp uitloopt, samen met de schutterij en de harmonie. Naast De Kluis wordt onder de lindebomen een mis opgedragen, en daarna is

HOLLANDS Glori

CVijjg! Xjaijjg Zc ]^hidg^Z `dbZc hVbZc ^c YZoZ [gVV^Z db\Zk^c\ aVc\h YZ <Zja# LVcYZa kVc `VhiZZa <Zc]dZh cVVg ]Zi [gVV^Z `VhiZZa HX]VadZc! cZZb ZZc `^_`_Z W^_ YZ 9~ a`ZhWZg\! WZodZ` YZ `VhiZZa" ij^c d[ \Zc^Zi kVc ]Zi e^iidgZh`Z DjY"KVa`ZcWjg\# ?Z `jci ]^Zg `aZjgg^_`Z kd\Zah iZ\Zc`dbZc! odVah YZ \Z`gVV\YZ gddYhiVVgi Zc YZ \gdiZ \ZaZ `l^`hiVVgi# >c ]Zi kddg_VVg hiVVc YZ djYZ add[WdhhZc W^_ 9Z @aj^h kda bZi WdhVcZbdcZc# HiVgiejci Zc eVg`ZZgeaVVih/ @aZ^cZ LZ\! LVaZb Zc DdhiZglZ\! KVa`ZcWjg\# 9Z *!* `b aVc\Z gdjiZ de aVcY\dZY <Zc]dZh ^h dd` iZ YdlcadVYZc k^V YZ Vee CVijjggdjiZh# OdZ` de KVa`ZcWjg\# D[ kda\ YZ \gdZcZ eVVai_Zh# DcYZglZ\ o^_c bd\Za^_`]ZYZc db ^Zih iZ egdZkZc kVc YZ A^bWjg\hZ aZ``Zgc^_Zc# Kddg bZZg ^c[dgbVi^Z dkZg aVcY\dZY <Zc]dZh/ lll#cVijjgbdcjbZciZc#ca$\Zc]dZh# Ef[d_d]ij_`Z[d :[ Abk_i KVcV[ &+ bZ^ ^c ]Zi lZZ`ZcY kVc &&"&+ jjg# KVcV[ & _ja^ idi Zc bZi d`idWZg YV\Za^_`h kVc &("&+ jjg# 9Z ''% hiZ H_VVhWZg\Zg\Vc` ^h de odcYV\ '- _jc^ kVc &%"&+ jjg# 9Z idZ\Vc\ ^h \gVi^h0 lZa ^h Zg ZZc bd\Za^_`]Z^Y kddg ZZc \^[i#

er een fancy fair met vlaai, koffie en natuurlijk het nodige bier. Afdalend naar de Geul lopen we door het Sjaasbergerbos, op de noordhelling van de Geul. Het loofbos is een hakhoutreservaat. Bomen worden hier perceelsgewijs en periodiek gekapt, op enkele mooie overstaanders na. Er valt daardoor veel licht op de bodem en in combinatie met de kalkhoudende grond levert dat een weelderige plantengroei op met maar liefst tweehonderd soorten, waaronder echt duizendguldenkruid, donkersporig bosviooltje, peperboompje en veel soorten orchideeën, waaronder purperorchis. Ook allerlei insecten, spinnen, slakken en paddenstoelen profiteren van dit hakhoutbeheer. Natuurmonumenten heeft in het natuurgebied ook verschillende bloemrijke akkertjes ingericht en in beheer, hier worden onder andere wintergranen geteeld. Een klein bijzonder diertje dat voorkomt in het natuurgebied is de eikelmuis, een muis die zowel op de grond als in bomen leeft. Behalve bijzondere flora en fauna vinden veel mensen het ook fijn om een boswachter tegen te komen, heeft José gemerkt. “Door de inzet van vrijwillige boswachters kunnen mensen zo’n moment vaker beleven. Tegelijk is het een vorm van sociale controle. Mensen voelen zich veiliger in een bos waarin je af en toe de boswachter ziet.” �

Heii[ ifh_da^WWd

Abeeij[h :[ Abk_i

: Â?ba[iX[h]

ďż˝

;j[d [d Zh_da[d

™ 7gVhhZg^Z @VhiZZa HX]VadZc DjY KVa`ZcWjg\ .! HX]^c de <Zja iY^Wbe[d$db ™ IVkZgcZ heZZaij^c Ăˆi @dZih" ]dZh DdhiZglZ\ )'! KVa`ZcWjg\ V$Y <Zja ae[ji^e[i$db

;_a[bck_i

™ =diZa"7gVhhZg^Z =Zi KVa`ZccZhi DjY KVa`ZcWjg\ &-! HX]^c de <Zja ^ej[b^[jlWba[dd[ij$db

8eimWY^j[h @eiƒ >[hc[di

™ LddYo KVa`ZcWjg\ZglZ\ &'-6! HX]^c de <Zja meeZplWba[dXkh]$db

e# ((

‘Mijn huis is

Kleuren van oude meesters @jchiZcVgZh B_jW 9WX[bbkj ^h Vai^_Y WZo^\ bZi Zhi]Zi^Z`# 9Vi bZg` _Z bZiZZc W^_ W^ccZc`dbhi ^c ]VVg ]j^h ^c ]Vgi_Z 9Zc =VV\# Æ=Zi ^ciZg^Zjg ^h kdaaZY^\ \Z che^gZZgY de `aZjgZc kVc YZ \gdiZ bZZhiZgh#Ç J[aij 8_h]_j 8Whj[d <eje]hWÓ [ ;ZZo M[dj_d]

HOLLANDS Glori

als een canvas’

in het interieur van Lita Cabellut

e# (*

Lita Cabellut

T

Ef[d_d]ifW]_dWÊi0 Z[ XWda ijedZ j[d j_`Z[ lWd @kb_WdW _d Z[ aed_dab_`a[ mWY^jhk_cj[ ef ijWj_ed >ebbWdZi Ifeeh" :[d >WW]$ >_` m[hZ ee_j l[haeY^j [d B_jW adWfj[ ^[c ef$

ussen de Haagse boetiekjes zit een oude koetsfabriek verscholen. Hier woont de internationaal bekende kunstenares Lita Cabellut (58). Als de poort opengaat, kom je op een kleurrijke binnenplaats. Al is het januari, het is er heel groen. En zodra je het huis binnenkomt door de antieke deuren, vallen de rustieke kleuren op de muren en de schilderijen onmiddellijk op. “Met mijn 58 jaar begin ik te begrijpen wat de betekenis van esthetiek is, dat is een centraal thema in mijn leven”, vertelt Lita. “Het is bijna een ziekte te noemen. Waar ik ook ben, ik word gegrepen door de esthetiek – of door het gebrek daaraan. Het is als lijden; óf omdat ik het heel mooi vind óf omdat ik het verschrikkelijk lelijk vind. Het hoort ook heel erg bij mij, ik ben ermee geboren.” De voormalige koetsfabriek was niet altijd zo goed onderhouden. Toen Lita het pand kocht was het één grote bouwval. Met hulp van een aannemer en een bevriende architect die berekende welke muren weg konden en welke moesten blijven bracht ze het bouwwerk in zijn huidige staat. “Ik zag het pand als een groot canvas. Het voordeel is dat kunstenaars ruimtelijk denken en een goed voorstellingsvermogen hebben. Ik trok de grote lijnen, ik keek naar het volume en de gestalte van een ruimte. En ik had vooral het vertrouwen dat het met inzicht en intuïtie goed zou komen.” Lita is een internationaal gewaardeerde kunstenares. Zo gaf tijdschrift ‘Artprice’ haar een plek (333) in de top 500 van de bekendste hedendaagse kunstenaars ter wereld. Op haar dertiende wist ze dat ze kunstenares wilde worden. De Spaanse was van huis weggelopen en kwam uiteindelijk bij adoptieouders terecht. Zij hadden schilderijen en beelden in huis, waren kunstliefhebbers. “Ik heb ontzettend veel geluk gehad dat mijn adoptiefamilie zo veel van kunst hield. Op mijn dertiende namen ze me mee naar het Museo Nacional del Prado in Madrid. Ik was diep verwonderd door ‘De Drie Gratiën’ van Rubens, op dat moment wist ik dat ik kunstenaar wilde worden. Die dag ben ik begonnen met schilderen en ik ben er niet meer mee opgehouden.”

NEDERLAND ALS TWEEDE LIEFDE Lita kwam naar Nederland om aan de Rietveld Academie te studeren en is nooit meer vertrokken. “Hier vond ik een tweede lichting meesters. In Spanje had ik Velázquez, Goya en Zurbarán, maar hier ontdekte ik een hele rij nieuwe meesters: Frans Hals, Vermeer en Rembrandt. Het hield gewoon niet op. Dat was eigenlijk als het vinden van een tweede liefde, bijna als vreemdgaan”, vertelt Lita lachend. “Ik ben al zo lang weg uit Spanje, als ik er ben mis ik Nederland. Ik hou ontzettend veel van Nederland. Ik hou van de regen, de mist en de kou. Het is een >

HOLLANDS Glori

Æ7adZbZc ]Zg^ccZgZc b^_ VVc YZ kZg\Vc`Za^_`]Z^Y kVc hX]ddc]Z^YÇ

e# (,

HOLLANDS Glori

Lita Cabellut

B_da[hfW]_dW0 Zeeha_`a dWWh Z[ X_dd[djk_d1 iY^ekm c[j h[Ô[Yj_[ _d Z[ if_[][b lWd É?cfkbi[ &,Ê" i[h_[ É?cfkbi[Ê (&'+ 1 aWc[h c[j iY^ekm1 L[d[j_WWdi[ aheed bkY^j[h c[j ZWWhWY^j[h iY^_bZ[h_` ÉIehWoWÊ" i[h_[ É7 9^hed_Yb[ e\ j^[ ?dÓd_j[Ê (&'. $ 8el[d0 B_jWÊi ijkZ_e c[j c[[hZ[h[ m[ha[d k_j Z[ i[h_[ É?cfkbi[Ê$ (&', $

feest. In Spanje vind ik het ook fantastisch, maar de zon is te hard en de kleuren ook. De reflectie van het licht is zo mooi in Nederland. We zitten onder water en we zijn omringd door water, dat zie je aan de luchten. De meeste Nederlanders zijn eraan gewend, maar als je uit een ander land komt en geobsedeerd met het begrijpen van licht, dan is Nederland de perfecte plek.” De muren van Lita’s huis zijn gehuld in rustieke, grijze tinten. De kleuren die je hier tegenkomt zijn grotendeels geïnspireerd op de oude Spaanse meesters. “Dit is het grijs dat Velázquez gebruikte, dat heb ik altijd al een magische kleur gevonden. Velázquez gebruikte deze kleur om diepte aan figuren en de achtergrond te geven, dat doe ik hier ook door het te gebruiken op de muren waar licht op een mooie manier valt. Het is een van mijn lievelingskleuren. In mijn hele huis zie je die terug. Ook zie je details met het wit van Zurbarán en El Greco’s bruinige rood.”

Æ=Zi bdd^Z VVc ZZc edgigZi ^h YZ bd\Za^_`]Z^Y db bZoZa[ iZ ]Zg`ZccZc ^c VcYZgZcÇ “Mijn esthetische waarden en de manier waarop ik esthetiek beleef zijn gebaseerd op de grote meesters. Ik kan het niet loskoppelen. Aan het begin van mijn carrière heb ik geleerd van een oude meester, zo leerde ik de klassieke regels van het schilderen. Naar alle oude meesters heb ik veel gekeken. Zo probeerde ik bijvoorbeeld het kleurgebruik te herleiden, zoals het grijs hier op de muren. Het is niet zomaar grijs, het is een kleur met enorm veel pigmenten. Met de juiste lichtval verandert de kleur. Zo zie je maar weer dat ook een huis een canvas is”, lacht de kunstenares.

INTIEME KAMER “Heb je mijn wc weleens gezien? Je moet zo maar eens gaan kijken. Het is bijna een soort sanctuarium: donkere kleuren gestemd met goud. Dat hoort ook zo op een toilet, vind ik. Een wc is namelijk iets heel intiems, daar wil je een moment

>

e# (.

Lita Cabellut van rust. Ik vind het altijd heel irritant als wc’s te licht zijn, met veel wit en tl-licht. Dat past niet bij een intiem moment. Het is een moment voor jouw lichaam en privacy, daar horen toch intieme kleuren bij?” Zo gaat dat in alle ruimtes. De keuken herken je bijvoorbeeld aan de roze pasteltinten. “Als je aan het eten bent is dat heel fijn. Wij mensen zijn van nature carnivoren, dus van alles dat rozig is krijgen we zin om te eten. Ook in fruit zie je veel van deze kleuren terug. Zou de keuken zwart zijn, dan zou het verband met voedsel ook veel minder sterk zijn.” Naast het kleurgebruik is er ook een stilleven te bewonderen in de keuken. Op het aanrecht liggen grote schalen met verschillende soorten groenten en fruit, en ook dat ziet er mooi uit, bijna gestileerd.

SLAAF VAN ESTHETIEK Op elke tafel vind je één of twee vazen gevuld met bloemen. De kunstenares stelt de boeketten zelf samen. Bij een bloemist in de buurt is ze dus geregeld te vinden. “De bloemist ziet me elke keer weer aankomen. Drie van deze, twee van deze”, lacht Lita. “De bloemen zijn voor mij heel belangrijk; ze herinneren mij aan de vergankelijkheid van schoonheid. We lenen van de natuur haar mooiste momenten en zijn ook getuige van de slechte momenten. Wanneer bloemen opengaan is er een moment van hoop, ontwikkeling en voltooiing. Langzaam komt het moment van aftakeling. Wanneer een bloem verwelkt besef ik dat een moment dat zo rijk was aan kleur voorbij is. Zo ben ik heel bewust bezig met schoonheid en esthetiek, want dit werkt natuurlijk niet alleen zo met bloemen.” Diezelfde vergankelijkheid van schoonheid staat ook in haar werk en interieur centraal. Kunstenaar is dan ook geen beroep, dat ben je de hele dag, altijd. Het is een manier van zijn. Je kunt dat niet loslaten. “Ik ben echt een slaaf van esthetiek. Het is bijna een obsessie om mooie dingen te bezitten om die vervolgens te ontleden. Het gaat mij om het begrijpen van schoonheid. Ik bezit veel mooie dingen, maar als mijn kinderen binnenkomen en een vaas mooi vinden, >

HOLLANDS Glori

Æ>` kZgoVbZa c^Zi db iZ WZo^iiZc! ^` kZgoVbZa db YZ bV\^Z kVc YZ hX]ddc]Z^Y iZ WZ\g^_eZcÇ

e# )&

Lita Cabellut mogen ze die zo meenemen als ik de schoonheid ervan al heb omlijnd en heb begrepen waarom die vaas zo mooi is. Het is niet van mij. Ik verzamel niet om te bezitten, ik verzamel om de magie van de schoonheid te begrijpen en elk object geeft de mogelijkheid om me daar iets over te vertellen. “Wist je dat Rembrandt ook aan verzamelwoede leed? Ik heb zijn oude woonhuis bezocht en dat stond vol met curiosa: schedels, koraal, opgezette dieren, stukken stof. ‘Hieraan is hij failliet gegaan, dit is een waarschuwing voor jou’, zei mijn dochter.”

H[fb_YW lWd [[d bWcf ef Z[ Fedj 7b[nWdZh[ ??? _d FWh_`i$ EdZ[h0 iY^_bZ[h_` _d mehZ_d]$ H[Y^j[hfW]_dW0 _d Z[ h[Ô[Yj_[ lWd Z[ if_[][b É:h_[Z J[WhÊ (&') $

HOLLANDS Glori

KUNST ZONDER GRENZEN Met haar onlangs gestarte bedrijf Cabellut Design stylet Lita interieurs in opdracht. Haar eerste klus: een groot hotel in Santiago. “Omdat ik heel gedetailleerd te werk ga, neem ik maar twee projecten per jaar aan. Ik wil er de tijd voor kunnen nemen. Op basis van het karakter van de eigenaar ga ik aan de slag. Het moet een huis worden waar mensen nooit meer uit weg willen. Eigenlijk is het een portret van de bewoner.” Daarom kijkt de kunstenares naar dezelfde aspecten als wanneer ze een portret schildert. “Hoe kleden mensen zich, hoe bewegen ze, wat is hun smaak geweest en waarom vragen ze me?” Als kunstenares geniet Lita bekendheid om de portretten die ze maakt. “Het mooie aan een portret is de mogelijkheid om mezelf te herkennen in anderen. Het is een wanhopige behoefte om erachter te komen wat wij nu zijn. Hoe zit de mens in elkaar? Ik denk dat ik alleen maar mensen kan portretteren die ik ken en erken. Empathie gaat niet verder dan onze hersenen. Ik kan een ander niet echt voelen, maar ik kan de illusie hebben dat ik jou voel en begrijp door mijn eigen empathie met mezelf. Het is een weerspiegeling van mezelf die ik in jou zie. Ik denk dat we bijvoorbeeld pijn, zachtheid, boosheid, afgunst, gunst, geluk en verdriet herkennen bij anderen, maar de rest zien en voelen we door de weerspiegeling van onszelf.” Ook het honderdste of duizendste portret is daardoor voor Lita nog even spannend. Tijdens het creëren is er elke keer een nieuw, levend moment. “Je maakt geen portretten van de toekomst of van het verleden. Je maakt portretten van het heden, maar dat is constant in beweging, dat maakt het telkens weer spannend. Het portret waarmee je het dichtst bij je gevoel ben gekomen, dat is het mooiste portret. ‘Mooi’ is relatief, iets is in mijn ogen mooi als het dicht bij jouw essentie komt. Het is niet makkelijk om iets te begrijpen dat zo ondoorgrondelijk is als wijzelf en onze medemensen.” In Lita’s huis tref je elementen uit allerlei culturen kriskras door elkaar. “Dit huis is niet Spaans of Nederlands, het is een beetje de wereld. In de grote kamer staat een forse Chinese antieke tafel, loop je verder dan vind je een enorme sculptuur uit Italië. Er staat een boeddha, een beeld van Jezus Christus. Hier zie je alles door elkaar. Ik omarm alles. Kunst is universeel en kent geen grenzen. In elke cultuur zie je dat kunst de beste kanten van een cultuur naar boven brengt”, sluit Lita af. �

e# )(

�

DE STIJL VAN LITA

'#

(#

&#

*#

)#

'$ D[j [Y^j 9Z odg\kjaY^\ \ZbVV`iZ o^_YZc WadZbZc kVc 9jiX] 9gZVbh \ZkZc YZ Ò c^h]^c\ idjX] VVc ^ZYZg ^ciZg^Zjg# 9jiX] 9gZVbh! kZghX]^aaZcYZ eg^_oZc mmm$ZkjY^#Zh[Wci$Yec ($ Eh_ djWWbi ifheea`[ 9ZoZ ]VcY\ZbVV`iZ BVgd``VVchZ ]Vc\aVbe ;VaV` a^_`i ZZc Zg[hij` bVVg ^h \Zlddc iZ WZhiZaaZc kddg &&. W^_ mmm$iW\WWho$db )$ HecWdj_[a <gdiZ djYZ ]djiZc ;gVchZ adjkgZaj^`Zc `jc _Z cVijjga^_` \ZWgj^`Zc lVVg oZ dd^i kddg \ZbVV`i o^_c! bVVg \Zlddc hiVVcY iZ\Zc ZZc bjjg WgZc\Zc oZ Va h[ZZg# &&.! mmm$l_dZkijh_Wb$db *$ Ef ^[j fbkY^[ 9ZoZ [gVV^ j^i\ZkdZgYZ ZZi`VbZg"$WjgZVjhidZa ^c kZadjgh ^h \ZXVe^idccZZgY Zc ^c kZghX]^aaZcYZ j^ikdZg^c\Zc aZkZgWVVg# =^_ ]ZZi <VaaZc 9^cZg KZakZi Zc ^h kVcV[ ,+* iZ `dde W^_ `Wd\hWdjp[d$db +$ 8[[bZ_] \^Zi^_oZgZc WZZaY kVc 6bdg de ZZc eVciZg# 7^_ E^Zi ?dc`Zg ^c 6WXdjYZ k^cY _Z kZZa kZghX]^aaZcYZ WZZaYZc# Eg^_h de VVckgVV\# mmm$f_[j`eda[h$db ,$ Cki[WWb ][d_[j[d bZi YZoZ bdcY\ZWaVoZc gZea^XV kVc ZZc WZg`ZbZnZg\aVh odVah YVi kVV` iZ o^Zc ^h de

HOLLANDS Glori

,#

+#

-#

.#

-#

>c A^iV 8VWZaajih ]j^h igZ[ _Z ZaZbZciZc j^i VaaZgaZ^ XjaijgZc# Æ9^i ]j^h ^h ZZc WZZi_Z YZ lZgZaY# >` dbVgb VaaZh# @jchi ^h jc^kZghZZa Zc `Zci \ZZc \gZcoZcÇ

&%#

&,YZ"ZZjlhZ hi^aaZkZch# 9Z cdeeZc WdYZc kgdZ\Zg ]djkVhi W^_ kZiiZ k^c\Zgh i^_YZch ]Zi ZiZc# OZ hiVVc cVijjga^_` egVX]i^\ VVc iV[Za! bVVg Vah kVVh_Z YdZc oZ ]Zi dd` \dZY# '.!.*# i^ef$cWkh_ji^k_i$db -$ IWbed\ ^_] :Zc Vci^Z`Z 8]^cZhZ hVadciV[Za bVV`i i]ZZYg^c`Zc idi ZZc ddhiZghZ WZaZk^c\# 9Z jc^Z`Z 8]^cZhZ bZjWZah o^_c kddgo^Zc kVc ZZc heZX^VaZ cVijjga^_`Z aV`aVV\# 9^i odg\i kddg YZ hegVc`ZaZcYZ j^ihigVa^c\# +- m +- Xb! +.*! ;^cZ 6h^Vca^k^c\ k^V Xeb$Yec .$ :heecfbW_Z 6aaZZc Va YZ `aZjg WgZc\i _Z ^c YZ gdoZ lda`Zc EgZX^djh EV^haZn KZakZi eaV^Y kVc G^k^ZgV BV^hdc! &..!*%# mmm$h_l_[hWcW_ied$db /$ Akii[di ec j[ pe[d[d K^Zg jc^Z`Z ]VcY\ZlZkZc `Za^b"`jhhZch j^i 6[\]Vc^hiVc d[ EV`^hiVc bZi kjaa^c\ XV# )* m )* Xb! &&.# mmm$a[b_ci^ef$db '&$ 7dj_[a[ a[haaWdZ[bWWh bZi YZ j^ihigVa^c\ kVc ZZc ;gVch Zg[hij`# =^_ ]ZZ[i Yg^Z ejciZc lVVg `VVghZc ^c `jccZc! bVVg odcYZg ^h ]^_ dd` Va ZZc ZX]iZ Wa^`kVc\Zg# 9Z ]dd\iZ ^h ,, Xb! YZ WgZZYiZ (* Xb! &,*# mmm$jeedaWc[hm[Xi^ef$db

IWc[dij[bb_d] I[\Wd`W DeZi

e# )*

J

asperina de Jong

Bloedeerlijke vakvrouw -' ^h oZ ^cb^YYZah Zc oZ ]ZZ[i o^X] Va W^_cV il^ci^\ _VVg \ZaZYZc iZgj\\Zigd``Zc j^i ]Zi ]ZXi^hX]Z Vgi^ZhiZcWZhiVVc# IdX] \ZaYi ?VheZg^cV YZ ?dc\ Ä E^Zc kddg ^ci^b^ Ä cd\ hiZZYh Vah Y CZYZgaVcYhZ Y^kV de ]Zi \ZW^ZY kVc XVWVgZi! bjh^XVa Zc h]dl# 6ah kV`kgdjl Z^hiZ oZ Vai^_Y eZg[ZXi^Z! odlZa kVc o^X]oZa[ Vah kVc VcYZgZc# ÆE^_c ^c _Z Wj^`4 ?VbbZg YVc! YddgoZiiZc Ç J[aij HedWbZ Ak_f[hi

HOLLANDS Glori

@Wif[h_dW Z[ @ed] _d '/,+$

C^Xd kVc YZg HiVb $ ==

“G

eachte mejuffrouw De Jong, alhoewel ik uw auditie niet uitgesproken slecht vond, durf ik toch u geen engagement bij ons ensemble aan te bieden. Het is moeilijk u een goed advies te geven. Eerlijk gezegd, een werkelijk talent heb ik niet kunnen ontdekken, alhoewel ik het door u gezongen liedje wel aardig vond. De stemmiddelen leken mij (nog) geheel onvoldoende. Persoonlijk geloof ik dat ik u zou aanraden ‘amateur’ te blijven.” De afwijzingsbrief van de grote cabaretier Wim Kan treft de 21-jarige Jasperina de Jong als een mokerslag. Hebben haar ouders dan toch gelijk met hun bewering dat het artiestenleven niet voor ‘ons soort mensen’ is weggelegd? Is zij, als dochter van een Amsterdamse metselaar, dan inderdaad veroordeeld tot geestdodende baantjes als stenotypiste of tandartsassistente? Haar eerste kantoorbaan ervaart ze al direct als een verschrikking. “Het stond me meteen >

e# ),

EVja =j[ $ == 9WXWh[j Bkh[b[_" c[j l$b$d$h$ <hWdi >Wbi[cW" Iobl_W Z[ B[kh" HkkZ 8ei p_jj[dZ " ;h_Y >[h\ij ijWWdZ [d @Wif[h_dW Z[ @ed] _d '/,)$

HOLLANDS Glori

vreselijk tegen daar. Poepen en braken moest ik. Ik reageer altijd lichamelijk.” Van jongs af aan is Jasperina dol op dansen en zingen. Beroemd worden als artiest, overdag lekker vrij zijn en ’s avonds optreden – dat lijkt haar heerlijk. Van haar zuurverdiende centjes volgt ze balletlessen, en iets later ook zang- en cabaretlessen. Van een medestudent hoort ze dat Lurelei, een van de vele studentikoze cabaretgroepjes die eind jaren vijftig ontstaan, op zoek is naar een opvolgster voor de net vertrokken Adèle Bloemendaal. Jasperina, nog maar amper bekomen van de afwijzing door Wim Kan, doet auditie met enkele gedichten van Annie M.G. Schmidt. Artistiek leider Eric Herfst vindt Jasperina’s optreden matig, maar besluit haar toch in te huren.

@Wif[h_dW Z[ @ed] “Eric vond me een trut. Ik ben vreselijk verliefd geworden. Eric was helemaal niet aan een vast meisje toe, maar ik heb hem toch gekregen.” Ze trouwen een jaar later, in 1961. Bij het artiestenbestaan past een nieuwe look. “Ik dacht, bij cabaret hoort je haar kort, dan zien ze je gezicht beter. ’t Stond niet best, ik had een vreselijk bolle kop, geweldig zwarte wenkbrauwen. Maar ik vond, die horen bij m’n gezicht.” Tot Jasperina’s stomme verbazing wordt het eerste Lurelei-programma waaraan zij meewerkt, ‘Niet sexpres’ (1960), lovend ontvangen. Een recensent prijst haar zelfs als ‘een rasartieste’. Jasperina, ten diepste onzeker, kan het nauwelijks geloven. Zij... een rasartieste? Om het hoofd boven water te houden staat ze overdag nog gewoon achter de balie bij De Bijenkorf, afdeling klantenservice. “Ik heb van thuis nooit een complimentje gekregen. Ik vond mezelf vroeger helemaal niet leuk. Nu wel. Ik dacht altijd dat succes toeval was. Typisch vrouwelijk hè...” ’s Avonds, voor de voorstelling, zit Jasperina zelf achter de kassa om kaartjes te verkopen – wat ze overigens best leuk vindt. “Vroeger als klein meisje speelde ik al kassaatje... héérlijk om die kwartjes in zo’n bakje te leggen en ze eruit te halen.” Lurelei ontstijgt de studentikoze lol als Eric en Jasperina erin slagen om Guus Vleugel (een ontdekking van Wim Sonneveld) teksten voor hen te laten schrijven. De bijtende, valse, soms zelfs sarcastische liedjes van Vleugel, afgewisseld met momenten van diepe ontroering, passen uitstekend bij het rebelse klimaat van de jaren zestig. Ze blijken Jasperina op het lijf geschreven. Met haar glasheldere ar-ti-cu-la-tie, waarin elke lettergreep verstaanbaar is, en haar aangeboren gevoel voor ironie, geeft ze Vleugels teksten een overdonderend effect. Sommige critici, gewend aan vrouwen als lieve, volgzame

wezens, vinden Jasperina, met haar energieke uitstraling, lichtgroene ogen en ‘kleine driftige mond’, te hard en venijnig. “Snibbig is inderdaad mijn kenmerk. Geen idee waar dat vandaan komt, want ik ben hartstikke lief en zacht, toch? Haha. Maar het kan me allemaal niets schelen, kom op zeg. (...) Ik heb schijt aan m’n image.”

CALL GIRL Met Guus Vleugel heeft Lurelei een briljante, maar helaas geen al te punctuele hofleverancier van teksten binnengehaald. Jasperina: “De teksten van Guus kwamen soms zo laat dat ik in de auto op weg naar het theater zat te oefenen. O, die zenuwen, dat ik dat heb gedurfd! Maar het was schminken, het toneel op en dan die sprong in het diepe.” Bij de eerste opvoering van ‘Call girl’, een lied over een telefonerende chique prostituee, gaat het mis. Ondanks haar ijzersterke geheugen vergist Jasperina zich in de tekst en barst achter de coulissen in tranen uit. Maar het publiek heeft niets gemerkt en is dolenthousiast over het lied, dat prompt een hit wordt. “Ik ben geen snol-girl / maar ik ben call-girl / Zo’n kleine fijne porseleinen babydoll-girl / Zo heel wat anders dan een lellebel

Æ:g^X =Zg[hi kdcY bZ ZZc igji# >` WZc kgZhZa^_` kZga^Z[Y \ZldgYZc# :g^X lVh ]ZaZbVVa c^Zi VVc ZZc kVhi bZ^h_Z idZ! bVVg ^` ]ZW ]Zb idX] \Z`gZ\ZcÇ / Want ik ben een belledel!” Jasperina, nu definitief de leading lady van Lurelei, wint er zelfs een prestigieuze cabaretwedstrijd mee, met in de jury coryfee Wim Sonneveld. “Jasperina de Jong was het veelzijdigst, het rijpst en het meest allround.” De VARA durft het lied overigens niet uit te zenden, de VPRO – na enige aarzeling – wel. Met Vleugels teksten grossiert Lurelei in de jaren zestig in grotere en kleinere relletjes. ‘God is niet dood’ levert boze Kamervragen op en ‘Arme Ouwe’, over koningin Juliana (“En toch maar dapper knikken als een vriendelijke koe / Toen dacht ik weer: verdomd, het is precies mijn eigen moe”), leidt tot een procesverbaal wegens majesteitsschennis. Jasperina: “Er zat ook altijd een meneer van de zedenpolitie in de zaal. Ik kende hem bij naam, >

e# ).

@Wif[h_dW Z[ @ed] een heel aardige man. In een van de nummers deed ik koningin Juliana. Allemaal heel lullig, met een diadeempje van de Hema in mijn haar. Na de voorstelling zei de man van de zedenpolitie: ‘Maar mevrouw, dat u de koningin ten tonele durft te voeren, dat kan toch niet.’ Maar er waren geen sancties. Onze tijd was erg verlicht, hè.”

SPAGAAT Ondanks het vrijgevochten sixties-imago van Lurelei heeft Jasperina zelf geen tijd om de hippie uit te hangen. Ze wordt gemangeld door de klassieke spagaat van de vrouw die stad en land afreist voor haar carrière én een goede moeder wil zijn. In 1963 wordt Pelle geboren. “Voor de ruigheid van drugs en rock-’n-roll had ik geen tijd, we werkten ons uit de naad. (...) De A1 was er nog niet. Als we naar het oosten reden voor een optreden, was dat via dorpen langs kleine weggetjes en zag je achter de verlichte ramen de mensen zitten, met hun kinderen. Dan verlangde ik zo naar huis en naar mijn zoontje. Maar het is je leven, je brood – een must.” Inmiddels begint Jasperina de rokerige cabaretzaaltjes te ontgroeien. “Ik wil steeds wat anders.

Æ9Z 6& lVh Zg cd\ c^Zi# 6ah lZ cVVg ]Zi ddhiZc gZYZc kddg ZZc deigZYZc! lVh YVi k^V YdgeZc aVc\h `aZ^cZ lZ\\Zi_Zh Zc oV\ _Z VX]iZg YZ kZga^X]iZ gVbZc YZ bZchZc o^iiZc! bZi ]jc `^cYZgZcÇ Ik wil alles, als het maar niet stom is. Ik weet heel goed waar mijn mogelijkheden liggen.” In 1962 heeft ze al even mogen proeven van het voor Nederland nieuwe fenomeen van de musical, als ze (als vervangster van de zwangere Margriet de Groot) Eliza Doolittle mag spelen in Wim Sonnevelds ‘My Fair Lady’. Ze vindt het fantastisch: al haar talenten – zingen, dansen en acteren – in één voorstelling. En ze mag zelfs gewoon Wim zeggen tegen haar idool Sonneveld! In 1968 krijgt Jasperina de hoofdrol in de door Seth Gaaikema vertaalde musical ‘Sweet Charity’, over het bewogen leven van een nachtclubdanseres. Het blijkt het opstapje naar Jasperina’s veelgeprezen onewomanshows ‘De Jasperina Show’ (1970) en ‘Jasperina’s Grote Egotrip’ (1972),

HOLLANDS Glori

onder regie van echtgenoot Eric. “Mijn onewomanshows waren in wezen éénvrouwsmusicals. Ik heb me nooit alleen een comédienne gevoeld. Tragiek vind ik ook heerlijk om te doen. Er is me vaak gevraagd naar het geheim van mijn succes. Het moet mijn oprechtheid zijn geweest in alles wat ik deed. Ik stond bloedeerlijk op het toneel. En dat voelt een zaal.” De kritieken zijn lovend. Vrij Nederland schrijft: “Jasperina kan alles, ze zingt echt en bovendien uitzonderlijk goed, ze danst, haar plastiek is in volledige harmonie met haar lichamelijke gegevens en met haar toneelpersoonlijkheid.”

BLOWENDE NON Het succes van Jasperina’s onewomanshows is mede te danken aan de vlijmscherpe teksten van Guus Vleugel. In ‘Sybille, de laatste stripteasedanseres’ laat hij Jasperina een tragische striptease uitvoeren, terwijl ze steen en been klaagt over de toenemende losbandigheid die het ‘beschaafde naakt’ te gronde richt. In Vleugels ‘Roll another one’ speelt Jasperina een stickies rokende non, terwijl in ‘Abah abortus’ schijnheilige christenen een veeg uit de pan krijgen. Tragikomisch is het lied over de man die zijn leven lang de wens heeft om ooit zelfmoord te plegen: “En in de lente had hij enkel het verlangen / om zich aan één der groene takken op te hangen / Dat is een tamelijk bescheiden wens, nietwaar? / Een mens z’n lust dat is z’n leven, zeg ik maar...” In 1974 komt de artistieke samenwerking tot een abrupt einde. Vleugel is verbitterd en depressief, en verwijt ‘de Herfstjes’ (Jasperina en Eric) dat hij wordt uitgeperst voor hun steeds grotere shows en te weinig waardering krijgt. “Ik geef het je te doen, met behoud van je integriteit voor een show in Carré te moeten schrijven. Verschrikkelijk.” Ivo de Wijs neemt de rol van hofleverancier over; diens teksten, speelser en gevoeliger dan die

=daaVcYhZ =dd\iZ

van Vleugel, worden op muziek gezet door Joop Stokkermans. Omdat Jasperina geen noten kan lezen, leert ze de melodie van de nieuwe liedjes met behulp van cassettebanden die Stokkermans voor haar volzingt. Met het duo De Wijs-Stokkermans keert Jasperina in 1982 terug naar de musical. Onder regie van echtgenoot Eric speelt ze de hoofdrol in ‘Fien’, over het flamboyante leven van zangeres en actrice Fien de la Mar. “Een musical moet ergens over gáán. Zo’n musical als ‘Fien’ neemt het hele tijdsbeeld mee. Daar zit een verhaal in, het is geen revue.” Tijdens de voorstellingen neemt Jasperina’s leven een dramatische wending: Eric begint te lijden aan zware hoofdpijnen, veroorzaakt door een hersentumor. Het is voor Jasperina het begin van een

slopende tijd: ’s middags naar het ziekenhuis en ’s avonds weer op de planken. “Maar wat moet je anders als je dertig mensen in dienst hebt?” Na meerdere operaties overlijdt Eric in 1985, 47 jaar oud. Jasperina: “Gewond raken door het leven, dat heb ik niet toegestaan. (...) Werken was voor mij de beste manier om die tijd door te komen. Eric werd op dinsdag gecremeerd, op donderdag stond ik alweer in het theater.” Aan het eind van haar carrière, in de late >

?d Z[ AHE Yec[Zoi[h_[ ÉHkij deY^ ZkkhÊ c[j ^WWh [Y^j][deej ;h_Y >[h\ij _d '/,/$

e# *&

@Wif[h_dW Z[ @ed]

=daaVcYhZ =dd\iZ

J_`Z[di Z[ efle[h_d] lWd ^[j Zeeh =kki Lb[k][b ][iY^h[l[d b_[Z ÉHebb Wdej^[h ed[Ê el[h [[d Xbem[dZ[ ded _d '/-($

Æ>` WZc )( _VVg Vgi^Zhi \ZlZZhi! YVi a^_`i bZ aVc\ \ZcdZ\# ### Dd` ^c YZ hX]djlWjg\ o^_c YZ oZYZc kZgVcYZgY# 9Vi \Z_dZa cV ZZc kddghiZaa^c\! b^_c ]ZbZa#Ç

HOLLANDS Glori

jaren negentig, waagt Jasperina zich aan een meer artistiek getint oeuvre, zoals een tour de chant met liederen van Bertold Brecht en Kurt Weill. In 2002 kruipt ze in de voorstelling ‘Marlene’ nog in de huid van zangeres en actrice Marlene Dietrich. “Sommige dingen herkende ik. Als de kleedkamer niet schoon was, ging Dietrich eerst dweilen. Zelf ging ik ook weleens met een nat doekje over de stoelen. Het gebrek aan egards heb ik ook gekend. Vroeger had je schouwburgdirecteuren die alles wisten, echte liefhebbers. Nu zijn het managers, je ziet ze niet en ze weten van niks.” De recensies zijn lovend: “Steekvlam of verstild water, Jasperina kan alles spelen.” Na de laatste voorstelling van ‘Marlene’ zegt Jasperina de publiciteit vaarwel. Een kort interview in het NOS Journaal, meer aandacht wil ze niet aan haar afscheid besteden. “Ik ben 43 jaar artiest geweest, dat lijkt me lang genoeg. (...) Ook in de schouwburg zijn de zeden veranderd. Dat gejoel na een voorstelling, mijn hemel. Zo’n publiek heb ik nooit gehad. Amerikaans, ziekmakend.” Jasperina trekt zich terug in haar landelijk gelegen huis in het Achterhoekse dorp Gorssel (“ik leef graag afgeschermd”), met een door bomen omringde tuin van één hectare. Daar struint ze als een ‘gedistingeerde bosarbeider’ met haar hond door de natuur. “Ik kleed me niet als een oude vrouw, maar ga ook niet in minirok lopen. Al kunnen mijn benen het nog hebben, als je dat maar weet!” Ze mist haar vroegere artiestenbestaan geen moment. “Je hele dag stond in het teken van ’s avonds optreden. Ik ben zó blij dat dat niet meer hoeft. Ik loop nu naar buiten, ook al is het koud, dat kan me niks schelen. Mijn keel doet er niet toe, ik hoef niet meer zo te zórgen.” Een nieuwe liefde na Eric is er nooit gekomen. “Dat wilde ik best, maar er kwam niemand op mijn pad die ik zou willen. En als je die niet vindt, dan vind je jezelf, en ik heb het heel leuk met mezelf.” �

LAST MINUTE

tot

30% korting

Ontdek Nederland op een andere manier!

�

ONZE KEUZE BOEKEN Aj^ `dd`eaZo^Zg Wat eten we vanavond? Na een hele dag ‘druk, druk, druk’ hebben weinig mensen nog zin om nog uren in de keuken te staan. Gelukkig heeft Louise Kenney daar de perfecte oplossing voor gevonden. In haar nieuwe kookboek neemt zij ons mee naar een wereld waarin koken erg makkelijk en vooral moeiteloos is. In ‘Ingepakt!’ staan zestig eenvoudige

�

ovengerechten die uw leven een stuk aangenamer zullen maken. Het enige wat u na eenlange dag werken hoeft te doen, is de ingrediënten ‘inpakken’ en uw kookwekker opwinden. Zelfs de desserts kunnen makkelijk de oven in. UÊBek_i[ A[dd[o" É?d][fWaj Ê" K_j][l[h_` 9_jhki" (("/+$

Wij mogen drie exemplaren van ‘Ingepakt!’ weggeven. Wilt u kans maken, ga dan naar www.hollandsgloriemagazine.nl en vul uw gegevens in bij Mail & Win.

<ZoZaa^\]Z^Y `Zci \ZZc i^_Y Gezellig! Elke Nederlander kent dit begrip. Niet alleen de uitspraak, maar ook de definitie van dit relatief korte woordje kan behoorlijk lastig zijn om uit te leggen aan buitenlanders. Toch is het een van de eerste woorden die zij kennen en leren uitspreken. De Nederlandse gezelligheid, met zijn bruine cafés en bitterballen, zit namelijk diep geworteld in onze cultuur. Al in de dertiende eeuw werd het woord gebruikt (toen geschreven als gesellig) en had het de betekenis van

�

‘omgaande met’ en ‘vriendschappelijk’. Waar komen de typisch Nederlandse vormen van gezelligheid zoals gourmetten, kringverjaardagen, Sinterklaas en zelfs de zonnige vakantie aan de Costa del Sol vandaan? En hoe uniek is onze cultuur? Petra Vethman biedt een nog niet eerder vertoond, interessant onderzoek over het gezelligste begrip van Nederland. UÊF[jhW L[j^cWd" É=[p[bb_] Ê" 7cXer7dj^ei k_j][l[hi" ('"//$

Wij mogen drie exemplaren van ‘Gezellig!’ weggeven. Wilt u kans maken, ga dan naar www.hollandsgloriemagazine.nl en vul uw gegevens in bij Mail & Win.

&%% `^adbZiZg aVc\h YZ g^k^Zg Natuur, geschiedenis en landschap: deze drie elementen combineert Harry Stegeman in zijn nieuwe boek ‘Lopen langs de Linge’. 100 kilometer lang, van Doornenburg tot aan Gorinchem, tussen weilanden en akkers, vertelt hij over het natuurlandschap en de historische achtergrond van de Linge. De auteur blijft zo dicht mogelijk langs de rivier, terwijl hij

HOLLANDS Glori

soms uitstapjes maakt naar dorpjes in de buurt. Voor liefhebbers van rivieren, wandelen, natuur- en cultuurhistorie stelde hij acht wandelingen samen. Hij noemt zijn boek overigens geen wandelgids, maar een bron van inspiratie om zelf de Linge te ontdekken, lopend of met de fiets. UÊ>Whho Ij[][cWd" ÉBef[d bWd]i Z[ B_d][Ê" ADDL K_j][l[h_`" (("/+$

8Vg^W^hX]Z eVgZah Op Curaçao zijn veel overblijfselen te zien van het koloniale verleden. Zo zijn er tientallen verschillende landhuizen met duidelijke Nederlandse invloeden. Interessant is het begrip ‘landhuis’ dat in Curaçao eerder verwijst naar een feodale boerderij die hoort bij een plantage, dan naar een luxe woonhuis zoals wij dat kennen. Van de zeventiende tot de negentiende eeuw zijn er vier bouwstijlen te onderscheiden: de Curaçaose Hollandse stijl, Curaçaose barok, de neo-Curaçaose Hollandse stijl en het neoclassicisme. ‘Landhuizen van Curaçao’ laat deze grote variëteit zien aan de hand van foto’s en verhalen van de bewoners, de geschiedenis en architectuur. Het boek biedt een compleet overzicht van landhuizen met namen als Suikerklontje, Zuurzak en Pannekoek in zonnig en kleurrijk Curaçao. UÊ@[Wdd[jj[ lWd :_jp^k_`p[d" ÉBWdZ^k_p[d lWd 9khW We$ @km[b[d k_j ^[j l[hb[Z[dÊ" BC FkXb_i^[hi" *+$

Ine^hX] Bd`jb De oudste vermelding van Amsterdam staat in een document uit 1275. Een paar honderd jaar later, in de Gouden Eeuw, groeit de stad uit tot een dynamisch centrum van handel, kunst en wetenschap. Tegenwoordig komen mensen van over de hele wereld naar onze hoofdstad om van de rijke geschiedenis en cultuur te proeven en om de charme van de grachtengordel, de parken en andere (culturele) rijkdommen van het centrum te ontdekken. Maar niet alleen het centrum wordt drukbezocht. De verschillende karakters van

Amsterdam-Noord, -Oost, -Zuid en -West maken de stad tot één bruisend geheel. Het creatieve team van fotoboekwinkel MENDO, gevestigd midden in het oude centrum, brengt een ode aan de stad met ‘Amsterdam Uncovered’, dat het midden houdt tussen een koffietafelboek en een wat luxueus uitgevallen reisgids. Het is een uiterst gevarieerde collectie van plekken, mensen en foto’s die bijdragen aan de bijzondere aantrekkingskracht van deze kleine wereldstad. UÊC[dZe" É7cij[hZWc kdYel[h[ZÊ" J[hhW % C[dZe" **"//$

J[aij J_WhW H_lWde

e# **

�

ONZE KEUZE BOEKEN :Zc ZZjl WdZgZc\ZhX]^ZYZc^h Het boerenleven lijkt steeds sneller te veranderen. Door de komst van de tractor, de melkmachine en de intensivering van de landbouw is er veel veranderd voor de Nederlandse boer. Siebe Peenstra (1923-2019), veeboer uit Friesland, hield 72 jaar lang een dagboek bij, waarin hij schreef over het door innovatie

veranderende boerenleven, het ambacht en het landschap met zijn vogels en planten. Aan de hand van het levensverhaal van boer Siebe vertelt ‘De geur van hooi’ over de grote ontwikkelingen in de landbouw van de twintigste eeuw. UÊJ_WbZW >ee][l[[d" É:[ ][kh lWd ^ee_Ê" J^ecWi HWf" (("//$

KZgVcilddgY \Zc^ZiZc Jonathan Zandbergen neemt ons mee langs de vijf culinaire seizoenen van Nederland. Inderdaad, vijf. Want volgens de toegewijde chef-kok van sterrenrestaurant Merlet verdient de voorzomer, de periode waarin de lente en zomer in elkaar overlopen, een eigen culinair seizoen door zijn unieke aanbod aan producten. In de meer dan 50 recepten in zijn boek staan ingrediënten van eigen bodem centraal, met respect voor het dier en het aanbod van de natuur. Verantwoord dineren dus, met ingrediënten die in de betreffende periode op hun best zijn. Met de nodige creativiteit weet het ex-MasterChef-jurylid zelfs in het winterseizoen genoeg ingrediënten te vinden om een feestmaal te bereiden. UÊ@edWj^Wd PWdZX[h][d" ÉL_`\ i[_pe[d[dÊ" 9Whh[hW 9kb_dW_h" )'"//$

6bhiZgYVbh <gdc^c\Zc Eind 19de eeuw kwam de rationalistische architectuur op in Nederland. Functionaliteit en simpele materialen stonden centraal in deze bouwstroming, waardoor esthetiek maar weinig ruimte kreeg. Als reactie op deze sobere bouwstijl onstond een stroming van architecten en kunstenaars die de maatschappij opnieuw wilden vormgeven. Het uiterlijk van de gebouwen moest symbool staan voor het bruisende, idealistische Amsterdam van de 20ste eeuw. De stijl van de Amsterdamse School kenmerkt zich

HOLLANDS Glori

door het gebruik van baksteen en het toepassen van decoratieve elementen in de gevels. Functionaliteit was nu minder belangrijk. Vanaf 1920 heeft de Amsterdamse School zich over het land verspreid, maar nergens op zo’n grote schaal als in Groningen. Fotograaf Norma van der Horst trok eropuit om de unieke bouwstijl van de ‘Groningse Amsterdamse School’ vast te leggen. UÊDehcW lWd Z[h >ehij" ÉIjWZ`[hifWb[_p[d$ :[ 7cij[hZWci[ iY^eeb _d Z[ ijWZ =hed_d][dÊ" 8e[am[ha FWhjd[hi" (*"/+$

Vissoep gZXZei de eV\^cV +(

Krab met ketjap, rijstwijn en limoen

ÈK^h kddg WZ\^ccZghÉ YdZi _Z c^Zi VaaZZc ]Zi lViZg ^c YZ bdcY adeZc YVc`o^_ YZ [gVV^ \Z[did\gV[ZZgYZ \ZgZX]iZc Zc idZ\Vc`Za^_`Z gZXZeiZc! _Z dkZg l^ci Zg cZi Vah YZ VjiZjg dd` _Z Èk^hVc\hiÉ bZZ#

Visvariaties

Rolmops

HOLLANDS Glori

Visvariaties �

ROLMOPS

^c\ZbVV`iZ ]Vg^c\ ) eZghdcZc " (% b^cjiZc ( YV\Zc lVX]iZc

) ]Vg^c\Zc \ZÒaZZgY c^ZjlZ d[ bVVi_Zh]Vg^c\ (*% ba VeeZaVo^_c Za l^iiZ eZeZg`dggZah Za gdoZ eZeZg`dggZah ' aVjg^ZgWaVVY_Zh ' Za bdhiZgY ' Vj\jg`Zc! ^c YZ aZc\iZ \Z]VakZZgY ) ia `VeeZgi_Zh ' gdYZ j^Zc! ^c YjccZ g^c\Zc & ldgiZa! ^c YjccZ eaV`_Zh & Za bdhiZgYoVVY & iV`_Z YgV\dc kZgh\ZbVaZc olVgiZ eZeZg Dd` cdY^\/ \gdiZ V[haj^iWVgZ \aVoZc edi! \ZhiZg^a^hZZgY

�

7gZc\ ^c ZZc `aZ^cZ hiZZaeVc &*% ba lViZg! YZ VeeZaVo^_c! l^iiZ Zc gdoZ eZeZg`dggZah Zc aVjg^Zg VVc YZ `dd`# AVVi ( b^cjiZc `d`Zc Zc YVVgcV V[`dZaZc# AZ\ YZ ]Vg^c\Zc bZi YZ ]j^Yo^_YZ de ZZc eaVc`! WZhig^_` oZ bZi YZ bdhiZgY Zc WgZc\ oZ de hbVV` oZ bZi kZgh\ZbVaZc eZeZg# AZ\ de Za`Z ]Vg^c\ ZZc gZZe_Z Vj\jg` Zc & i]ZZaZeZa `VeeZgi_Zh# Gda YZ ]Vg^c\ de# AZ\ YZ ]Vg^c\Zc ^c ZZc \gdiZ \aVoZc edi Zc kZgYZZa YZ j^! ldgiZa! ]Zi bdhiZgYoVVY Zc YgV\dcWaVVY_Zh ZgdkZg# <^Zi Zg odkZZa aVjlZ Vo^_cdeadhh^c\ W^_ YVi oZ cZi dcYZg hiVVc# AVVi ( YV\Zc ^c YZ `dZa`Vhi gjhiZc# 6ah YZ edi ZZcbVVa ^h \ZdeZcY! `jc _Z YZ gdabdehZc cd\ ilZZ lZ`Zc ^c YZ `dZa`Vhi WZlVgZc# Kddg odZiojgZ gdabdehZc! `dd` (%% \gVb hj^`Zg bZZ bZi YZ Vo^_c#

KRAB MET KETJAP, RIJSTWIJN EN LIMOEN

) eZghdcZc " '% b^cjiZc

>C<G:9>ÜCI:C &!* `\ \VgZ `^c\`gVWediZc ' ia olVgiZ hZhVboVVY_Zh &%% \ Wdc^idkad``Zc id`d ' ia olVgiZ eZeZg & ia X]^a^kad``Zc ) Z^l^iiZc! a^X]i \Z`adei '%% \ VVgYVeeZaoZibZZa &*% \ WdiZg -% ba hZhVbda^Z ( `aZ^cZ iZcZc `cdÓdd`! Ò_c\Z]V`i & gdYZ eZeZg! oVVYa^_hiZc kZgl^_YZgY! Ò_c\Z]V`i -% ba g^_hil^_c ' ia eVabhj^`Zg

& Za dZhiZghVjh & Za ?VeVchZ hd_VhVjh hVe kVc ' W^dad\^hX]Z a^bdZcZc & aZciZ"j^! ^c oZZg YjccZ g^c\Zc a^bdZceVgi_Zh! kddg ZgW^_ Dd` cdY^\/ [g^ijjgda^Z Zc ld`

LZciZa YZ `gVWhij``Zc Yddg ]Zi Z^l^i Zc WZhigdd^ oZ bZi ]Zi VVgYVeeZaoZibZZa0 hX]jY dkZgidaa^\ bZZa ZgV[# ;g^ijjg YZ `gVWhij``Zc ^c edgi^Zh X^gXV ( b^cjiZc ^c ZZc aVV\_Z da^Z ^c ZZc ld`! aVVi oZ j^iaZ``Zc de `Zj`ZceVe^Zg Zc ]djY oZ lVgb#

Hc^_Y YZ `^c\`gVWediZc bZi ZZc hiZk^\! hX]Zge bZh ^c hij``Zc kVc ) XZci^bZiZg# @c^e oZ bZi ZZc hX]VVg ^c YZ aZc\iZ deZc# 9Z hij``Zc Y^Z iZ ]VgY o^_c db deZc iZ `c^eeZc! `jc _Z dd` deZcZc Yddg oZ ^c ZZc i]ZZYdZ` iZ l^``ZaZc Zc Zg ]VgY bZi ]Zi aZbbZi kVc ZZc \gddi bZh d[ ]VbZg de iZ haVVc#

KZg]^i YZ WdiZg ^c ZZc `aZ^cZ eVc! kdZ\ -% ba da^Z! YZ `cdÓdd` Zc YZ gdYZ eZeZg idZ# KdZ\ YZ g^_hil^_c idZ Zc WgZc\ ]Zi \Z]ZZa VVc YZ `dd`# OZi ]Zi kjjg aV\Zg Zc kdZ\ ]Zi hZhVb" oVVY"heZXZg^_ZcbZc\hZa! YZ dZhiZghVjh! ?VeVchZ hd_VhVjh Zc ]Zi a^bdZchVe idZ#

@cZjh YZ olVgiZ hZhVboVVY_Zh bZi YZ Wdc^idkad``Zc! YZ olVgiZ eZeZg Zc YZ \ZYgdd\YZ X]^a^kad``Zc ^c ZZc k^_oZa Zc oZi VeVgi#

KdZ\ YZ \Z[g^ijjgYZ `gVWhij``Zc Zc YZ aZciZ"j^ idZ Zc gdZg ZkZc db odYVi YZ `gVW WZYZ`i ^h bZi YZ hVjh# HZgkZZg de ZZc \gdiZ hX]VVa bZi YZ gZhi kVc YZ eZeZgh Zc YZ aZciZ"j^ Zc lVi a^bdZceVgi_Zh#

e# +&

Visvariaties � CLUBSANDWICH MET GEROOKTE PALING

> ' eZghdcZc " &% b^cjiZc >C<G:9>ÜCI:C + hcZZi_Zh l^iWgddY ( Za b^Zg^`hldgiZahVjh edi_Z ) WaVYZc adaad gdhhd `db`dbbZg! ^c eaV`_Zh '%% \ \Zgdd`iZ eVa^c\! hX]ddc\ZbVV`i �

VISSOEP

) eZghdcZc " )% b^cjiZc >C<G:9>ÜCI:C ' Za da^_[da^Z & j^! Ò_c\Z]V`i & `aZ^cZ iZZc `cdÓdd`! Ò_c\Z]V`i & hiZc\Za WaZZ`hZaYZg^_! ^c g^c\Zc & iV`_Z kZghZ i^_b! VaaZZc YZ WaVVY_Zh *% \ oZZ`gVVa! ^c hij`_Zh kVc ' Xb & a^iZg k^hWdj^aadc ia `Zgg^Z ' idbViZc! dcikZaY! e^i_Zh kZgl^_YZgY! ^c `aZ^cZ hij`_Zh (%% \ hX]daÒaZi! ^c hij`_Zh ( Wdhj^i_Zh! ^c g^c\Zc ) iV`_Zh eaViiZ eZiZghZa^Z! VaaZZc YZ WaVVY_Zh! Ò_c\Z]V`i - \VgZ hiZjg\VgcVaZc! hX]ddc\ZbVV`i (%% \ oVabÒaZi! ^c hij`_Zh &' \VgZ bdhhZaZc X^igdZc! ^c eVgi_Zh KZg]^i YZ da^_[da^Z ^c ZZc gj^bZ eVc Zc WV` ]^Zg^c YZ j^! `cdÓdd`! WaZZ`hZaYZg^_! i^_b Zc oZZ`gVVa * b^cjiZc# HX]Zc` YZ k^hWdj^aadc ZgW^_ Zc WgZc\ YZ hdZe VVc YZ `dd`# KdZ\ YZ `Zgg^Z! idbVVi Zc hX]daÒaZi idZ! aVVi * b^cjiZc bZZ`d`Zc idi ]Zi k^hkaZZh hiZk^\ Zc l^i ^h# KdZ\ YZ Wdhj^i_Zh! hiZjg\VgcVaZc! oVab Zc bdhhZaZc idZ Zc lVgb oZ ilZZ b^cjiZc bZZ# HZgkZZg YZ hdZe Y^gZXi bZi eVgi_Zh X^igdZc ZgW^_#

HOLLANDS Glori

7ZhbZZg ilZZ hcZZi_Zh l^iWgddY bZi ZZc YZgYZ kVc YZ b^Zg^`hldgiZahVjh Zc kZgYZZa Zg YZ ]Za[i kVc YZ adaad gdhhd! `db`dbbZg Zc eVa^c\ dkZg# 7ZhbZZg lZZg ilZZ hcZZi_Zh WgddY bZi ZZc YZgYZ b^Zg^`hldgiZahVjh! aZ\ ZZc hcZZi_Z de Za`Z hVcYl^X] Zc WZaZ\ dec^Zjl bZi YZ dkZg\ZWaZkZc adaad gdhhd! `db`dbbZg Zc eVa^c\# 7ZhbZZg YZ aVVihiZ ilZZ hcZZi_Zh WgddY bZi YZ gZhiZgZcYZ b^Zg^`hldgiZahVjh Zc aZ\ oZ bZi YZ WZhbZZgYZ `Vci cVVg WZcZYZc de YZ hVcYl^X]Zh# Hc^_Y Y^V\dcVVa Yddg Zc hZgkZZg#

C_h`Wc lWd Z[h H_`ij" >WhebZ FWh[_hW [d CWhj_[d >ebjpWff[b ÉL_i leeh X[]_dd[hiÊ" <edjW_d[ K_j][l[hi" )($

Clubsandwich met gerookte paling

AB7II?;A;HI Prachtige producten van eigen bodem U

<D"I6C

DdhiZgh [Vb^a^Z\ZkdZa Zonder Go-Tan zouden Chinees-Indonesische lekkernijen voor de thuiskok lang niet zo populair zijn geworden. Een echt familiebedrijf dat gezellig oosters eten met de hele familie propageert in zijn eveneens zelfgemaakte commercials. Knap hoe ze een concurrent als Conimex van de oneindig veel grotere multinational Unilever nog altijd weten te weerstaan. De Chinees-Indonesische ondernemersfamilie Go komt in 1950 vanuit Java naar Nederland. Opa, oma en zeven kinderen gaan in Naarden wonen. In 1954 begint Frans Go daar op zijn 24ste met opa Go & Zoon. Eerst aan de keukentafel, later in de garage. De hele familie helpt mee: moeder, zussen en broers maken kroepoek, sambal, boemboe en andere oosterse snacks en hapjes. In 1955 opent oma een restaurant aan het Singel in Amsterdam: Hokkie (‘Geluk’). Na een verhuizing naar Amsterdam vindt Frans Go in 1966 de borrelnoot uit, een wapenfeit waar de familie nog altijd trots op is. Kortstondig is meneer Tan compagnon, vandaar de naam van het bedrijf. Na tussenstops in Badhoevedorp en Rhenen belandt het bedrijf in 1975 in Kesteren in de Betuwe. Als Frans in 1984 op 54-jarige leeftijd overlijdt wordt hij opgevolgd door Lodewijk Tan. Nu zijn twee van zijn drie zonen, Bing en Han Go, directeur. De oudste, Cliff, is nog wel commissaris en mede-eigenaar, maar woont in Singapore. Go-Tan voert inmiddels

HOLLANDS Glori

een uitgebreid Aziatisch assortiment van meer dan 150 producten, alleen borrelnoten maken ze niet meer, want die werden te vaak geïmiteerd. Go-Tan benadrukt zijn avontuurlijke roots ook als sponsor van het tv-programma ‘Expeditie Robinson’. De altijd opgewekte Han wokt dan het ‘samensmeltingsdiner’ voor de deelnemers op het ‘Robinsoneiland’ op de Filippijnen. �

8el[d0 Z[ \Wc_b_[ je[d p[ de] _d DWWhZ[d ][l[ij_]Z mWh[d$ C_ZZ[d0 _d '/++ ef[dZ[ EcW h[ijWkhWdj >eaa_[ ef ^[j I_d][b _d 7cij[hZWc$ ÇM[ b[l[d ec j[ [j[dÈ" p[_ ecW # =e Wbj_`Z$ EdZ[h0 ecW =e amWc _d Z[ `Wh[d p[ij_] ZW][b_`ai bWd]i ec h[cf `[a j[ XWaa[d$ Ef Z[p[ \eje ][d_[j p[ edZ[h# jkii[d lWd ahe[fe[a$

U

7G:9:B:>?:G

9Z X]^XhiZ i]ZZediiZc Bredemeijer heeft het predicaat ‘koninklijk’, maar zo bekend als veel andere koninklijke merken zijn, zo onbekend is Bredemeijer bij het grote publiek. Het is dan ook een exclusief merk voor de echte theeconnaisseur. Die zweert bij de elegante theepotten van gietijzer (met roestvrij-stalen zeefje) die de thee lang op de juiste temperatuur houden. Het design ziet er niet zelden echt Chinees uit, vandaar ook namen als Heavenly Dragon, Chengdu of Emperor. Bovendien ogen zulke theepotten heel chic, maar ze zijn ook heel praktisch en je druppelt niet bij het inschenken. Bredemeijer heeft inmiddels honderd verschillende theepotmodellen, grotendeels van rvs, en theedozen en andere thee-accessoires biedt het assortiment ook. In 1914 begint G. Bredemeijer in Hilversum een bedrijf voor metalen producten die in het huishouden kunnen worden ingezet, zoals kolenkitten, kandelaars en metalen bloempotten. Na gebleken succes in binnen- en buitenland komen daar allerlei andere producten bij, zoals koffiepotten en haardketels. In 1934 verkoopt zijn weduwe het bedrijf. Pas na de Tweede Wereldoorlog begint Bredemeijer zich op thee te richten, omdat Nederland hunkert naar huiselijkheid. In de jaren vijftig wordt de dubbelwandige theepot gelanceerd, die in maar liefst 140 stappen wordt geproduceerd en nog steeds verkrijgbaar is. In de jaren zeventig wordt naast roestvrij staal ook keramiek gebruikt voor de binnenpot en roestvrij staal aan de buitenkant, voor de serie Cosy bijvoorbeeld. Ook glas is nu heel gewild. Bredemeijer verhuist in 2008 naar Utrecht en neemt sindsdien twee andere bedrijven over: Zilverstad (met zilveren hebbedingen) en het Duitse Leopold Vienna (met ook fraaie koffiemakers). De producten van het bedrijf vinden over de hele wereld gretig aftrek. �

LWd Xel[d dWWh X[d[Z[d0 j^[[fej >[Wl[dbo :hW]ed ' Bjh B_c_j[Z ;Z_j_ed 1 9eio j^[[fej p_bl[h#pmWhj &"/ bjh 1 j^[[fej N_b_d '"(+B" heeZ 1 Kd_l[hiWb H_]W j^[[fej '-'&&'1 9eio CWdje j^[[fej 'bjh c[ii_d] pmWhj$

J[aij <WX_Wd JWan

e# +*

AB7II?;A;HI

:[ 7kf_d] 7khedZ[ _d '/-) [d _d (&'. H[Y^ji0 [[d abWii_[a[ :7<#lhWY^jWkje lWd 7kf_d] X_` fWb[_i Ie[ijZ_`a" [_dZ `Wh[d l_`\j_]$

U

6JE>C<

>ZYZgZZc ZZc 6je^c\ ‘Auping nights, better days.’ Niemand zal opgewonden raken van de slogan van Koninklijke Auping, maar van emotie heeft de nuchtere beddenfabrikant het nooit moeten hebben. Kwaliteit is hun reclame. In 1888 krijgt smid Johannes Albertus Auping van het Sint Geerten Gasthuis in Deventer de vraag hygiënische bedden te leveren, in plaats van de tot dan toe gebruikte stromatrassen. Auping maakt bedden met een metalen frame en staaldraad, dat wordt gevlochten volgens een door hemzelf bedacht procedé. Als hij in 1890 eenzelfde opdracht krijgt van het Burgerziekenhuis in Amsterdam, zorgt hij ervoor dat de bodem ook nog kan veren. ‘Aupings stalen gezondheidsmatras’ is een feit. In 1972 ontwerpt Frans de la Haye de grote klassieker van Auping, de Auronde. Een bed met een ombouw van beukenhout en aluminium en afgeronde poten, waardoor je

HOLLANDS Glori

je nooit een ongeluk stoot. (Vandaar de naam: Auping en ronde = Auronde.) De Auronde wordt zo’n gewild model dat er meer dan een miljoen van worden verkocht. Nog vaker wordt de Cleopatra verkocht – 1,3 miljoen keer – maar die is niet meer verkrijgbaar. Als Auping in de jaren zeventig met nog een mooie vondst komt, de verstelbare bedbodem, wordt de slaapkamer ook de plek om tv te kijken en te lezen. In iedere Nederlandse straat kun je wel tien Aupings vinden, bij wijze van spreken, al moet zelfs een bed van Auping weleens worden vervangen. Tegenwoordig is een Auping er in vele verschillende kleuren en designs en is het assortiment verbreed met alle mogelijke bedgerelateerde producten, maar Frans de la Haye werkt nog steeds voor het merk. Auping is ook nog steeds een familiebedrijf, al zit er geen Auping meer in de leiding. �

LDG9 67DCC:: B:I @DGI>C< Glori HOLLANDS

NR. 2 202 0

�

S D N A L HOL =:I BDD>

HI: >C C:

9:GA6C9

� ?6 6G <6 C< .

Heerlijk lent

" C G# ' ' %' %

G>:JG 9GDDB>CIij:[dWh[i kd J^k_i X_` a JI A>I6 867:AA

6

di :ehfÊ K_j Z[ i[h_[ ÉE ><

=I H8=>A9:G68 lWd Z[ j[ [_di HADI:C :[ ab [b\ ij[Z[d

:9>I>:H KDDG

<h_[i[

A:@@:G: ::CKDJ9><: C K>HG:8:EI:

eh CWWijh_Y^j š Ib[dj[h[d Ze [j =[kbZWb ^ š MWdZ[b[d _d

AP 5,99

32

682 8 719 327 159

g

r u b m i L d i u Z t Elegan

00220

I: ;DIDÉH 9: BDD>Hee h Z[ e][d Z dZ D[Z[hbW @:GH lWd B6GI>C

Abonneer u nu op Hollands Glorie en kies voor een eenmalige korting. U betaalt dan maar 32 voor een jaarabonnement (6 edities) of 64 voor een tweejaarabonnement (12 edities). Deze abonnementen kunt u ook aan iemand anders cadeau doen.

=W dWWh mmm$^ebbWdZi]beh_[cW]Wp_d[$db e\ X[b &.. ((,,,)- de lZg`YV\Zc WZgZ^`WVVg kVc %.#%% " &,#%% jjg

e# ,(

Op zoek naar De weidse fotografie van Martin Kers 6a ^h [did\gVV[ BVgi^c @Zgh de YZ bZZhi Zmdi^hX]Z eaVVihZc \ZlZZhi! ]Zi CZYZgaVcYhZ aVcYhX]Ve Wa^_[i ]Zb idi W^_odcYZgZ WZZaYZc ^che^gZgZc# LVi Yg^_[i ]Zb4 ÆDd` ZZc \Zlddc Wdh_Z ^h ]Zi lVVgY db WZ`Z`Zc iZ ldgYZc#Ç

J[aij <WX_Wd JWan <ejeÊi CWhj_d A[hi

D

e kleine fotograaf met de markante snor en de fraaie gele designbril mag er dan al driekwart eeuw op hebben zitten, hij oogt nog fris als hij de achterklep van zijn Volkswagen Caddy opent en zijn uitklapbed demonstreert. Zeker, ze gaan er nog steeds op uit met de bestelwagen. Tentje opzetten en slapen in de achterbak, midden in de natuur. Vorig jaar ging hij nog vijf weken naar het uiterste noorden van Noorwegen, samen met zijn vrouw en trouwe reisgenote >

HOLLANDS Glori

ruimte

>e[a lWd >ebbWdZ WWd ^[j [_dZ lWd Z[ f_[h" D_[km[ MWj[hm[]" (&',$

e# +.

Martin Kers

Marijke, die vaak teksten bij zijn fotowerken heeft geschreven. Vanaf metrostation Spijkenisse Centrum is het een korte rit naar een rijtje hoge flats die als reusachtige boleten zijn opgeschoten aan rand van de Oude Maas. Je zou denken dat een echte buitenman als hij in een dijkhuisje woont waar hij met zijn vrouw dagelijks van een parade van bijzondere dieren en weelderig groen kan genieten. En jarenlang hebben ze dat ook gedaan, op de mooiste plekken in heel Nederland. Maar nog niet zo lang geleden hebben ze zo’n idyllisch onderkomen in Schoonhoven verruild voor een appartement in hartje Randstad, letterlijk onder de rook van Rotterdam. Vanaf de vijftiende verdieping kunnen ze bij heldere hemel tot de skyline en de havens van Rotterdam en Hoek van Holland kijken en onder hen glijden vrachtschepen langs over de rivier. Ook mooi. “Ik ben me er in de loop der jaren meer van bewust geworden dat ik de ruimtelijkheid zoek. Misschien is dat wel een van de redenen

Æ>` ]ZW YZ eZhi VVc lda`ZadoZ ]ZbZah# OZ b^hhZc YgVbVi^Z`Ç

CWhj_d A[hi

HOLLANDS Glori

dat ik nu zo hoog woon”, zegt hij en een vluchtige glimlach glijdt onder zijn snor voorbij.

7J>I:C;DID<G66; Al meer dan veertig jaar bouwt Kers aan een indrukwekkend oeuvre als ‘buitenfotograaf ’. Natuurfotograaf noemde hij zich in het begin van zijn carrière. Landschapsfotograaf klinkt misschien te keurig, alsof hij alleen het gecultiveerde buitengebeuren vastlegt. Kers houdt meer en meer van onherbergzaamheid en woestheid, zoals te zien is in zijn foto’s van de Noordzeekusten of van de stekelige rotsen, permafrost en brullende brandingen van ‘Ultima Thule’ in Noorwegen. Hij studeerde reclame aan de Rotterdamse kunstacademie, maar de fotografie was al vanaf zijn zestiende ‘een heilig moeten’, zegt hij. Een documentair fotograaf is hij nooit geweest, ook geen nieuwsjager of paparazzo. Hij is van de sfeer. Alles is sfeer, als je het hem vraagt. Zijn signatuur? “Het zou me niet verbazen als je in mijn foto’s een soort natuurlijkheid vindt”, denkt hij hardop. “Ik ben wat dat betreft vrij streng in de leer. Als ik iets omfloerst doe, kun je dat ook zien. Natuurlijk manipuleer ik ook, maak ik iets lichter of donkerder om de dramatiek te vergroten. Maar het moet altijd van binnenuit komen, uit mezelf. Dat is de echtheid die ik zoek.” Ofwel, hij bewerkt zijn foto’s niet eindeloos op de computer zodat het er te ‘gelikt’ uitziet om waar te zijn. Wel zoekt hij de grens tussen waarheid en magie, de momenten waarop de werkelijkheid bijna onwerkelijk wordt. Zijn favoriete film is ‘L’année dernière à Marienbad’, een wonderlijke, fascinerende film uit de Franse nouvelle vague van de jaren zestig. Alain Resnais, de regisseur, suggereert met zijn steeds herhaalde, bedwelmende beelden meer

:[ Z_`a X_` Z[ Aeh[dZ_`ai[ Ib_aa[d" =ekZimWWhZ" (&'($

dan de alledaagse werkelijkheid en laat je de wereld opnieuw, op een andere manier zien. “Zo moet je je mijn opus ook voorstellen”, constateert Kers droog.

6AI>?9 L::G C:9:GA6C9 Als reizend fotograaf genoot hij van een heerlijk en afwisselend bestaan. Decennialang fotografeerde hij over de hele wereld in opdracht van tijdschriften als ‘Avenue’ en ‘Reizen’, waar hij een grote vrijheid kreeg van de hoofdredactie en samen met een journalist of schrijver op pad ging. “We gaven elkaar wel dingen aan, maar ieder maakte zijn eigen verhaal.” Bij ‘Libelle’ was die vrijheid wat minder, maar ook daarvoor werkte hij met plezier. Later maakte hij fotoboeken met gerenommeerde schrijvers en journalisten als Hans Bouman, Hans Dorrestijn en K. Schippers en ook Jan Terlouw maakte zijn opwachting in het boek ‘Oer: de kracht van het kijken’ uit 2008. Hij heeft een stuk of honderd landen bezocht, maar Nederland, of Holland, is hij altijd trouw gebleven. In de jaren tachtig van

de vorige eeuw verschenen van hem al zeer geliefde fotoboeken als ‘Natuurlijk Nederland’, ‘Holland’ en ‘Hollandboek: fotografische impressies van Holland’. In zijn gloriedagen werden zijn kalenders met typische Hollandse (Nederlandse) beelden in oplages van vele tienduizenden verkocht. Maar nu iedereen zijn eigen fotoboeken fabriceert, is die markt wel ingezakt. Vanaf zijn eerste jaren legde hij al vast ‘wat hij tegenkwam’. Die werkwijze is niet veranderd, maar zijn onderwerpkeuze lijkt wel steeds meer versoberd. En minder romantisch, in de traditionele zin. Wie de ‘landschappen Nederland’ op zijn website bekijkt, ziet vooral weidse landschappen waarop mensen ontbreken. Misschien >

e# ,&

Martin Kers

Æ:g o^_c odkZZa WZZaYZc! dd` de hdX^VaZ bZY^V! YVi bZchZc c^`h bZZg o^ZcÇ

HOLLANDS Glori

ook vanwege het hondenweer, want daar houdt hij van. “Ik heb de pest aan wolkeloze hemels”, geeft hij toe. Die missen volgens hem dramatiek, dat heb je met onstuimige wind en woeste wolken nu eenmaal meer. Verder ogen zijn beelden bijna abstract, met al die diagonalen en grillige arabesken van met de wind worstelend struikgewas, spiegelende wateren en eindeloos akkerland. Hij laat het toeval nu ook meer toe. Een lantaarnpaal mag nu blijven staan, zegt hij. Zijn huidige Hollandse werk is van een grote schoonheid, maar niet zo hapklaar als de clichés van een molentje, een bootje en een blauwe hemel. In plaats van een overduidelijk onderwerp, ‘gebeurt er van alles’ in zijn beelden. Alleen al de weidsheid van het landschap en de veranderlijkheid van het licht. Maar, waarschuwt hij, ook een gewoon bosje is het waard om bekeken te worden. “Het is belangrijk genoeg. Je moet er alleen goed voor kijken. Daarin probeer ik mensen ook een beetje op te voeden. Er zijn zoveel beelden, ook op sociale media, mensen zien niks meer, dat is dodelijk. Ze reizen overal naartoe, maar vergeten vaak te kijken.” Nee, dan de eenzaamheid van de niet door toeristen overspoelde buitengebieden. Daar voel je nog de melancholie en je eigen vergankelijkheid. “De natuur heeft een soort grootsheid die vaak wordt onderschat. Mensen realiseren zich vaak niet hoe bijzonder

of belangrijk de natuur is.” Dat kan overigens ook in het kleine worden gevonden, vindt hij. “Niemand heeft oog voor het herderstasje, een soort onkruid dat langs de weg groeit. Het is bijna niks, maar bij mij spreekt het meteen tot de verbeelding. Het kan een heel verhaal losmaken.”

B_da[hfW]_dW0 ^[j b_Y^j lhWW]j ec [[d id[bb[ h[WYj_[" =ekZimWWhZ" (&'/1 ^Wl[dj`[ X_` MekZh_Y^[c" (&'&$ 8el[d0 ae[_[d Z_Y^j X_` [baWWh lWdm[][ ^[l_][ h[][dXk_" M_bd_i" (&'*$

DE:CHI66C Hoe treft hij zijn motieven aan? Rijdt of wandelt hij rond, op zoek naar een beeld? Dat niet, begrijp ik, zijn werkwijze is eerder een vorm van zen. “Ik zoek niet zozeer een gevoel, het komt naar me toe”, constateert hij nadenkend. Dat klinkt misschien raadselachtig, maar het is volgens hem een kwestie van ‘ervoor openstaan’. Al geeft hij toe dat hij soms weet dat het juiste moment om af te drukken, nog niet is aangebroken. > Een keer is hij voor één foto zelfs

e# ,(

Martin Kers

Æ>` XdcXZcigZZg bZ a^ZkZg de eaVVihZc lVVg YZ gj^biZa^_`]Z^Y cd\ l a `Vc ldgYZc VVc\Zigd[[Zc Zc \ZkdZaYÇ teruggereisd naar Japan. Een land dat hij veertig keer heeft bezocht, zo prachtig vindt hij het Japanse gevoel voor esthetiek. Momenteel is hij samen met auteur Koos de Wilt druk met een boek waarin al zijn reizen samenkomen en dan ook ‘De essentie van reizen’ zal heten. Meer dan 300 pagina’s ‘beeldverhalen’ van foto’s van over de hele wereld, associatief met elkaar verbonden in collages van telkens twee pagina’s. Er moet alleen nog een uitgever worden gevonden; wie belangstelling heeft kan het via zijn website laten weten. Terug naar het Nederlandse landschap (laten we het toch maar zo noemen). Hoe gaat het volgens hem met de Nederlandse natuur, in deze tijden van stikstofcrisis en horizonvervuilende industrieterreinen? Treurt hij om de teloorgang van ons natuurschoon? “Natuurlijk, er gaat heel veel mis in onze ogen”, bevestigt hij,

HOLLANDS Glori

waarmee hij aangeeft dat Marijke er net zo over denkt als hij. “Ik vind ook dat er te veel gebouwd wordt in dit land. Maar het is niet mijn missie om dat aan mensen te gaan vertellen, je kunt het hooguit voelen in mijn werk. Het is evocatief, het inspireert en maakt dingen los. Ik geef niet expliciet commentaar op de ontwikkelingen die zich nu voordoen en breng ze niet in beeld. Ik concentreer me liever op plaatsen waar de ruimtelijkheid nog wel kan worden aangetroffen en gevoeld. Plekken waar je wordt teruggeworpen op jezelf en je plaats in de wereld.”� martinkers-foto.nl

B_da[hfW]_dW0 Xk_j[dZ_`ai ][X_[Z X_` <[hm[hZ c[j Zh_daZeXX[d" (&&.$ :[p[ fW]_dW0 Xec[dbWWd X_` =Wf_d][" MWbY^[h[d" (&'/1 leeh`WWhiijehc _d Z[ Zk_d[d X_` ÉAmWZ[ >e[aÊ" (&'.$

e# ,*

�

UIT DE KUNST

7Vh BZZjlh

KVc @AB"]j^h_Z idi ljee^Z

P[[ lWd Xbe[c[d Het wordt weer lente! Het stylistenduo The Wunderkammer laat met hun floristenachtergrond de mooiste kanten van de natuur zien in hun bloemencreaties. Deze worden tijdens ‘Flower Power’ gepresenteerd op het Muiderslot, waar de tulpenvazen van zolder werden gehaald en gevuld met allerlei voorjaarsbloemen. U kunt mee met een rondleiding door zowel het kasteel als de tuinen, die getooid zijn in talloze kleuren. Er zijn bloemen te zien die al eeuwen een belangrijke rol spelen in het kasteel, met schitterende schilderijen van bloemstillevens en de Tulpenmanie in de 17de eeuw. É<bem[h Fem[hÊ" * Wfh_b#- `kd_ (&(&" H_`aicki[kc Ck_Z[hibej" Ck_Z[d$ ck_Z[hibej$db

De juiste snaar De harp is een van de oudste instrumenten ter wereld. Hij bestond al in de prehistorie, toen men ontdekte dat de jachtboog een leuk geluid maakte door aan de pees van de boog te tokkelen. Er werden meerdere noten gecreëerd door verschillende muziekbogen op een rij te zetten, waardoor er een soort boogharp ontstond. De veelzijdigheid van de harp wordt gevierd

‘De Volkskrant’ is begonnen met een rubriek als ode aan voorwerpen uit de naoorlogse Nederlandse populaire cultuur. Denk aan de reclameleeuw Loekie, flippo’s en de originele dansvloer van de indertijd enorm populaire club Roxy in Amsterdam. Het Noordbrabants Museum opent op 20 juni in samenwerking met uitgeverij Thomas Rap de tentoonstelling ‘Asjemenou!’. Tijdens deze familietentoonstelling zijn honderd voorwerpen te bezichtigen die elk een uniek cultuurhistorisch verhaal vertellen, zoals de filmposter van ‘Turks Fruit’, de klim-iglo, KLM-huisjes, de automatiek waarmee wij kroketten uit de muur trekken, de dominomus en jawel, de wuppie! É7i`[c[dek :[ D[Z[hbWdZi[ fefkbW_h[ Ykbjkkh _d '&& leehm[h# f[dÊ" (& `kd_#(- i[fj[cX[h (&(&" >[j DeehZXhWXWdji Cki[kc" Êi#>[hje][dXeiY^$ ^dXc$db

tijdens het Dutch Harp Festival in TivoliVredenburg in Utrecht. Harpisten van over de hele wereld houden de eeuwenoude traditie in stand en delen hun creativiteit met genreoverschrijdende muziek. Innovatie en experiment staan tijdens dit evenement centraal en artistiek directeur Remy van Kesteren laat zien dat de harp meer is dan alleen een klassiek instrument. É:kjY^ >Whf <[ij_lWbÊ" / '& c[_ (&(&" J_leb_Lh[Z[dXkh]" Kjh[Y^j$ ^Whf\[ij_lWb$db

J[aij J_WhW H_lWde

e# ,,

�

UIT DE KUNST 9Za[ihZ e^gVb^YZh Als goedkoop alternatief voor blauw-wit Chinees porselein ontstond eind 16de eeuw in Delft het Delfts blauw: blauw aardewerk bedekt met een onzichtbare laag wit tinglazuur. Koningspaar Willem III en Mary II verzamelde veel Delftse keramiek en liet het zelfs in opdracht maken bij plateelbakkerij De Griekse A. Nu, zo’n 350 jaar later, wordt hun collectie uit de regeerperiode 1689-1702 voor het eerst in Nederland tentoongesteld in ‘Koninklijk Blauw’ in Kunstmuseum Den Haag. Twee bijzondere nieuwe pronkstukken zijn de 17de-eeuwse Delfts blauwe bloemenpiramides van ongeveer 1,6 (!) meter hoog, die het Kunstmuseum recent heeft verworven. Wereldwijd zijn er maar drie andere sets te vinden van dit bijzondere model met zijn prachtige blauw-witte decoratie van vogels en bloemen in Chinese stijl. ÉAed_dab_`a 8bWkmÊ" (' cWWhj #', Wk]kijki (&(&" Akdijcki[kc :[d >WW]$ akdijcki[kc$db

Brocante op Het Loo

ÉH[Z B_]^j @Wpp <[ij_lWbÊ" (/#)' c[_ (&(&" :[ MWbb[d" 7cij[hZWc$ h[Zb_]^j`Wpp$Yec

ÉF_daij[hXheYWdj[Ê" )& c[_#' `kd_ (&(&" FWb[_i ^[j Bee" 7f[bZeehd$ ^[[h[dbWdZ[d[l[dji$db

@Wpp ef Z[ mWbb[d

HOLLANDS Glori

AZm =jahX]Zg

De opening van het Bimhuis aan de Oude Schans in Amsterdam in 1974 betekende een belangrijke doorbraak voor de jazz in Nederland. Dit werd de vaste plek van de Beroepsvereniging van Improviserende Musici, tevens belangengroep voor jazz en geïmproviseerde muziek. Als gevolg reisden muzikanten uit heel Europa en de Verenigde Staten naar Amsterdam om deel te nemen aan een improvisatiefestival. Amsterdam groeide uit tot een echte jazzstad en sinds 2014 keert het Red Light Jazz Festival jaarlijks terug om dit te vieren. Ook dit jaar kunnen liefhebbers genieten van optredens van zowel bekende als onbekende artiesten in de Rosse Buurt van Amsterdam.

In 1689 trokken koningstadhouder Willem III en zijn vrouw Mary Stuart II in Paleis Het Loo. Gedurende driehonderd jaar gebruikten de Oranjes het paleis als jacht- en vakantieverblijf en besteedden zij veel aandacht aan de tuinen en stallen. In de barokke paleistuinen werd niet alleen geflaneerd, men kon er ook exotische bloemen en planten bewonderen. Tussen 1907 en 1909 liet koningin Wilhelmina de stallen links en rechts op het Stallenplein bouwen. Het plein staat dit jaar van 30 mei tot en met 1 juni vol met uiteenlopende brocante van ruim veertig brocanteurs uit Nederland en België. Onder het genot van livemuziek, een hapje en een drankje kunt u struinen over de markt en meteen de koetshuizen bezichtigen. De rest van het paleis is wegens renovatie gesloten.

�

UIT DE KUNST

Zo (betovergroot)vader, zo zoon

=Vch L^i]ddh " JcYZg ]Zg H`^gih! '%&.

Matthias Withoos (1627-1703) was een Nederlands kunstschilder. In 1648 maakte hij een reis naar Florence en Rome waar hij een eigen stijl ontwikkelde voor het verbeelden van landschappen bij zonsondergang, stadsgezichten en stillevens in Italiaanse stijl. Zijn werk viel ook in de smaak bij kardinaal Leopoldo de’ Medici (1617-1675), die hem veel opdrachten gaf. In 1650 keerde hij terug naar Nederland. Zijn achterkleinzoon, de Rotterdamse fotograaf Hans Withoos, is een echte romanticus en verhalenverteller. Zijn fotografische werken roepen emoties op als lijden en sensualiteit. Toen hij de kunstwerken van zijn betovergrootvader gebuikte als inspiratiebron, herkende hij dezelfde karakteristieken als in zijn eigen werk. In de tentoonstelling ‘Photographic Paintings’ verweeft Hans heden en verleden naadloos met elkaar. De galerie toont vijftig kleurrijke fotowerken waarin hij, door verrassende toevoegingen aan het werk van Matthias, de 17de eeuw weer tot leven brengt. ÉF^eje]hWf^_Y FW_dj_d]iÊ" '/ c[_#(- `kd_ (&(&" :ec[_d Ee][dbkij" ;[hi[b$ ee][dbkij$Yec

=ZgWZgi 7Z]gZch $ ==

Originele Scholte

LddYhidX` ^c @gVa^c\Zc Het was 15 augustus 1969. 400.000 mensen verzamelden zich op het platteland in het Amerikaanse Bethel. Drie dagen lang ging het om vrede, liefde en

HOLLANDS Glori

muziek. Het Woodstockfestival wordt gezien als belangrijkste evenement in de geschiedenis van de (Amerikaanse) hippiecultuur. Bezoekers rookten openlijk marihuana en genoten van live popmuziek. Een jaar later, in 1970, kwamen tienduizenden mensen samen in het Kralingse Bos in Rotterdam voor het ‘Nederlandse Woodstock’: het Holland Pop Festival. Verhalen, ervaringen, ooggetuigenverslagen en feiten over het Nederlandse festival komen op 13 juni samen in muziekgebouw Eindhoven. De muzikale coming-of-age-voorstelling vertelt over een veranderend Nederland en wat er nog over is van die love, peace and happiness vijftig jaar na dato. ÉAhWb_d][d Å +& `WWh dW ^[j \[[ijÊ" ') `kd_ (&(&" ckp_[a][Xekm ;_dZ^el[d$ ckp_[a][Xekm[_dZ^el[d$db

De kunstenaar Rob Scholte is van mening dat originaliteit niet bestaat. Hij ziet af van de traditionele kunstregels en schildert in zijn eigen realistische stijl bestaande beelden na. Volgens Scholte leven we in een wereld waarin we omringd zijn door allerlei rechtmatige eigenaren van dingen en beelden, die op ons afkomen, niet te ontwijken zijn en ons vormen. Hij haalt inspiratie uit de media en gaat aan de haal met onze opvattingen over wat echt, uniek en authentiek is. De Amsterdamse kunstenaar hecht veel waarde aan menselijke energie. Bij grote handwerken krijgt hij daarom soms hulp van assistenten en vrijwilligers. Hiermee volgt hij een 17de-eeuwse methode van werken. Na dertig jaar is er eindelijk weer een overzichtstentoonstelling waar zijn postmoderne schilderijen én zijn nieuwe werk te zien zijn. ÉHeX IY^ebj[ Å H[fheZkYj_[ l[hfb_Y^jÊ" ', c[_#, i[fj[cX[h (&(&" Cki[kc Z[ <kdZWj_[" Pmebb[$ cki[kcZ[\kdZWj_[$db

Je kunt er wĂŠl lekker over lezen

Nu 3x voor maar

â‚Ź15

Ga voor een proefabonnement naar www.leveninfrankrijk.nl/actie www.italiemagazine.nl/actie

e# ,(

�

ONS DORP

HOLLANDS Glori

IBEJ;D

U

De kleinste van de elf steden

ÈH^eZahi YÉ ldgYi HadiZc \ZcdZbY! dbYVi ]Zi kZhi^c\hiVY_Z YZ kdgb ]ZZ[i kVc ZZc j^# ?Z k^cYi Zg djYZ ]ZgZc]j^oZc VVc ZZc [gVV^Z \gVX]i! ZZc bjhZjb! ZZc `jchihX]^aYZg! ZZc ad\ZbZci Zc \ZcdZ\ \ZoZaa^\Z gZhiVjgVcih# :c cVijjga^_` ZZc g^_`Z ;g^ZhZ Xjaijjg# J[aij <WX_Wd JWan <eje]hWÓ [ CWha Fh_di

e# -(

�

ONS DORP

H :[ Fhej[ijWdji[ A[ha m[hZ _d ',*- ][XekmZ ef Z[ fb[a lWd Z[ I_dj#@WdiaWf[b$

IjWZieche[f[h F_[j[h >Wh_d]icW _d p_`d kd_\ehc$

>_ijeh_iY^[ ][l[bj`[i WWd Z[ Leehijh[[a$

HOLLANDS Glori

et duurt even voor de man met het looprekje is ingestapt, maar dan brult hij ook met rasperige, krachtige bas: “Karren maar!” Om vervolgens luidkeels met de chauffeur van de bus van Heerenveen naar Balk van gedachten te wisselen, ook al zit hij op ruime afstand. Als ik in Sloten (Sleat in het Fries) uitstap, is er geen passagier meer over. Achter me een plastic frietzak bij een gesloten frietkot, voor me een brug en een lelijke mengvoederfabriek. Op het pleintje daarnaast staat een opvallend beeld, een van de fonteinen die in de elf Friese steden zijn verrezen toen Leeuwarden Culturele Hoofdstad van Europa was. Het Brits-Argentijnse kunstenaarsduo Lucy en Jorge Orta heeft met hun vijf meter hoge creatie ingespeeld op Friese symboliek: een meisje houdt een kievit vast, staande op de schouders van een man die op zijn beurt balanceert op een kunstige stapeling van jerrycans, emmers en teilen. De kievit heeft het moeilijk en water is ook schaars, is het idee. Er stroomt nu, op deze winterse dag, geen water over de verticale fontein en in de zomer ook maar mondjesmaat, zodat al grappend is geconstateerd dat het kunstwerk ‘prostaatproblemen’ heeft.

GRANDIOZE GRACHT De kleine supermarkt is in de wintermaanden open, het pannenkoekenhuis niet. Door de smalle Koestraat word ik als vanzelf naar het hart van de kleinste van de elf steden (715 inwoners) gezogen, en daar voltrekt zich een wonder, want ineens ben ik op een grandioze gracht beland. Het Diep wordt hij genoemd, al heet hij officieel Lindengracht en heeft hij nog een paar namen. De levensader van de stad met zijn monumentale panden en

>c YZ B^YYZaZZjlZc Zc YZ <djYZc :Zjl lVh HadiZc ZZc WZaVc\g^_` ]VcYZah`cddeejci :[ B_dZ[d]hWY^j _i Z[ b[l[diWZ[h lWd Z[ ijWZ$

geknotte lindenbomen weerspiegelt de glorietijd van de Middeleeuwen en de Gouden Eeuw, toen Sloten een belangrijk handelsknooppunt was. Op deze plaats kruisten de landweg van het Duitse Bentheim naar Stavoren en de waterroute vanuit het noorden naar de Zuiderzee elkaar. Daar lieten de voorvaderen van de Friese adellijke familie Van Harinxma Thoe Slooten in de 13de eeuw een ‘stins’ neerzetten, een versterkt stenen huis, om tol te heffen en het strategische kruispunt te beschermen tegen concurrerende clans. Daarna kwamen de kooplieden die hun patriciërshuizen aan de gracht neerzetten, een fraai stadhuis en een kerk. En zo groeide de stad vanzelf, tot er ook vestingmuren werden aangelegd, die in de 19de eeuw weer zijn afgebroken, net als de twee stadspoorten.

Eerst maar eens wat eten in restaurant De 7 Wouden, waar je in afwachting van een verbouwing maar de helft van de rekening hoeft te voldoen. De Friese uiensoep sla ik over, maar een mosterdsoep en een opvallend ruim belegde uitsmijter gaan er wel in. De inrichting is ultrabruin, met rood-zwart behang en veel hout. Heel knus, maar misschien wil de eigenaar mee met de moderne tijd. Regina, de vriendelijke serveerster, helpt me uit de droom: alleen de keuken krijgt een make-over, en verder blijft alles bij het oude. Ik kan me voorstellen dat het >

e# -*

$$$[d pe X[d `[ Ibej[d m[[h k_j$

Æ6ah ^ZbVcY oZ\i Èbdd^ Ydge_ZÉ! YVc Xdgg^\ZZg ^` dcb^YYZaa^_`/ ]d! ]d! HadiZc ^h ZZc hiVY Ç publiek bij een Elfstedentocht op deze rustieke stempelpost flink heeft staan innemen, en toen Maarten van der Weijden hier tijdens zijn elfstedentocht voorbij kwam zwemmen was het vast ook afgeladen vol. In het toeristenseizoen kun je hier ook een skûtsje huren, een van die typisch Friese platbodems. Regina onthult dat haar man Walter de schipper is. In een nieuwbouwwijkje woont de stadsomroeper, Pieter Haringsma. Je kunt je voorstellen dat deze reus een stevig volume

HOLLANDS Glori

kan ontwikkelen en hij heeft dan ook een prijzenkast vol bekers, want hij is een keer of zeven Nederlands kampioen geweest en heeft op allerlei concoursen getriomfeerd. Op de plek waar de voormalige medewerker van Douwe Egberts en zijn vrouw het huis lieten bouwen lag ooit de ijsbaan, maar die is verplaatst. Vroeger was een stadsomroeper de nieuwsbron van het stadje, nu wordt hij bij wijze van gimmick nog weleens gevraagd een geboorte, een huwelijk of een raadsvergadering aan te kondigen. En ook bij de jaarlijkse oldtimerparade en de ‘Flaeijelfeesten’ in Nieuwehorne is hij van de partij. Maar zijn voornaamste taak is het rondleiden van toeristen door Sloten. In het seizoen kun je Pieter in zijn 17de-eeuwse fluwelen kostuum met ratel door het stadje zien gaan, gevolgd door een horde toeristen. Dan declameert hij Friese gezegdes en geeft welluidend uitleg over bezienswaardigheden. Bij de schandpaal bij de 18de-eeuwse korenmolen De Kaai stopt hij om er een argeloze toerist zijn hoofd en handen in te laten steken. “En dan doe ik hem op slot en zeg: 25 euro en ik laat je er weer uit.” Mensen vinden dat altijd leuk. En als iemand tegen hem zegt: “Mooi dorpje heeft u hier!” corrigeert hij onmiddellijk: “Ho, ho, Sloten is een stad!” Hij is er geboren en getogen en kan zich nog goed herinneren dat er van alles drie waren: bakkers, slagers, groenteboeren, kroegen en kerken. Dat had te maken met de drie gezindten: katholieken, gereformeerden en hervormden. De eerste keer dat hij had opgetreden, had hij zich laten verleiden te veel te drinken. “In vroeger tijden voerden de mensen de stadsomroeper dronken. Dan scheten ze zijn toeter vol, verstopten zijn ratel en midden in de nacht luidden ze de kerkklok, zodat hij dacht dat hij eropuit moest.” Zo erg was zijn vuurdoop niet, maar hij past nu wel op, want hij is tenslotte toch een ambassadeur van de

�

ONS DORP

?d ^[j leehcWb_][ ijWZ^k_i k_j '-+. _i dk Cki[kc Ibej[d ][l[ij_]Z$

737 jaar oude stad. Toen Hans Wiegel commissaris van de Koning was en later voorzitter van de zorgverzekeraars, huurde die hem altijd graag in. Dan dronken ze ook graag een Berenburg, als vrienden onder elkaar. Hij doet het al bijna veertig jaar, met veel plezier. Nu hij 75 is, beginnen de gewrichten weleens te kraken, maar hij gaat zolang mogelijk door met “het een-na-oudste beroep ter wereld”, bezweert hij. Alleen de wedstrijden zijn verleden tijd. Toen zijn vrouw ernstig ziek werd, heeft hij wel overwogen te stoppen, maar zij vond dat hij juist moest doorgaan, ook als zij er niet meer was. “Ik ben haar daar nog altijd dankbaar voor.”

8ebm[ha#DeehZp_`Z[" c[j ef Z[ WY^j[h]hedZ Z[ Fhej[ijWdij[ A[ha$

TOVERLANTAARNS Museum Sloten zit in het voormalige stadhuis uit 1758. Behalve een historisch overzicht biedt het ook kunstexposities en is de VVV er gevestigd. Een pronkstuk is de opmerkelijk mooie >

e# -,

�

ONS DORP

9Z kZhi^c\bjgZc lZgYZc ^c YZ cZ\Zci^ZcYZ ZZjl \gdiZcYZZah V[\ZWgd`Zc

Ceb[d :[ AWW_" ef Z[ ^e[a lWd Z[ Eeij[hXk_j[d]hWY^j [d ^[j Ibej[h]Wj$

HOLLANDS Glori

:[ I_dj#<h[Z[h_Ykia[ha k_j '/)) _i _d Ibej[d [[d h[bWj_[\ `ed] ][Xekm$ D[j Xk_j[d Ibej[d l_dZ `[ jof_iY^ <h_[i[ aef#^Wbi#hecfXe[hZ[h_`[d$

AWjj[d p_`d d_[j lWjXWWh leeh ;b\ij[Z[daeehji$

e# -.

�

ONS DORP

collectie van 150 toverlantaarns. Coördinator van het museum Margriet Agricola (62) kwam twaalf jaar geleden vanuit Utrecht met haar man naar Friesland, voor de rust en de natuur. En ook omdat haar roots hier liggen, want haar ‘pake’ heeft hier vroeger nog een oude stadsboerderij gepacht aan het eind van het Diep. Margriet kan dan ook vloeiend Fries spreken, blijkt als ze haar opa citeert, die ooit haar vader dit legendarische, maar toen al volkomen achterhaalde advies gaf: “Must mar gau it molken lere, dan kinst dy leter altijd rêde’.” Je moet maar gauw leren melken, dan kun je je later altijd redden. In de raadszaal zitten we onder een fraai versierd plafond, terwijl Margriet, die ook werkt als vertaler en tekstschrijver, vertelt over de ‘bootjesmensen’ die vanuit de jachthaven het stadje ’s zomers overspoelen. Wandelaars en fietsers komen ook graag. Het bevalt Margriet uitstekend in Sloten, volgens haar een hechte gemeenschap, trots op haar cultuur en stad. Onderling spreken de stedelingen het liefst Fries, maar iedereen is welkom in Sloten. Levendig is het stadje ook. Aan verenigingen en festiviteiten geen gebrek, van het naspelen van de slag met de Spanjaarden in de 17de eeuw tot een Friese versie van de opera ‘La serva padrona’ van Pergolesi, waaraan het museum heeft meegewerkt. En dan zijn er nog de voetbal- en volleybalvereniging, de ijsclub, de klaverjasclub en het volgens Margriet fenomenale dameskoor De Sleatterner Kaaien (De Sloter Sleutels). En niet te vergeten ieder jaar de jaarmarkt ‘Sipelsneon’, met braderie, oude ambachten en

een tuinfeest met muzikale omlijsting. Op de overloop van het museum prijkt het grofgesneden konterfeitsel van baron Van Harinxma Thoe Slooten, commissaris van de Koningin van 1909 tot 1945 en een directe afstammeling van het hoofdelingengeslacht dat het hier in de Middeleeuwen voor het zeggen had. Hij kijkt ons goedkeurend aan als we de toverlantaarns op de museumzolder gaan bezichtigen.

ELFSTEDENTOCHT Ook ijsmeester Gosse Haga en zijn vrouw Klaske ontvangen me uiterst vriendelijk. Gosse, voormalige bouwuitvoerder, heeft zijn mooie, aan het water gelegen huis eigenhandig gebouwd. Hij heeft nog meegemaakt dat parlevinkers met hun boten groente en vlees ophaalden bij de boer, levensmiddelen rondbrachten en geldzakjes van de fabriek afleverden, want veel vervoer ging toen nog over het water. Gosse (71) was al vrijwilliger bij de Elfstedentocht van 1963. Toen al zag

6ah Zg ZZc eVVg XZci^bZiZg a^\i! lV\Zc i]g^aahZZ`Zgh o^X] Va de ]Zi ^_h

ÉFWhb[l_da[hiÊ ^WWbZ[d c[j ^kd Xej[d ]he[dj[ [d lb[[i ef X_` Z[ Xe[h$

HOLLANDS Glori

Ib[kj[bi [d aWij[[b l[hm_`p[d dWWh [[d l[hb[Z[d Wbi l[ij_d]ijWZ$

>[h[d^k_p[d WWd ^[j :_[f$

hij de schaatsers “als een kudde koeien die het gras ruiken” het stadje binnenstormen. Als voorzitter van de ijswegencentrale van Sloten en ijsmeester heeft hij de taak te prikken om te zien of het ijs dik genoeg is, zodat het rayonhoofd eindelijk het verlossende “It giet oan” (het gaat door) kan uitspreken. Maar dat is al sinds 1997 niet meer gebeurd, en ook dit jaar mocht het weer niet zo zijn. Gosse ziet wel dat de verwildering toeslaat. Er hoeft maar een paar centimeter te liggen of thrillseekers wagen zich op het ijs, met alle risico’s van dien. Als er nog een Elfstedentocht komt, zal het waarschijnlijk echt een gekkenhuis worden. En, zal het er nog ooit van komen? Gosse is sceptisch: “Piet Paulusma zegt van wel, maar ik moet het nog zien.”�

Lh_`m_bb_][hi cWb[d _d ceb[d :[ AWW_ de] h[][bcWj_] c[[b leeh Z[ [_][d m_da[b$

e# .&

>EH?PEDJ77B

�

IjkZ_e Ij[[d^k_i" ij[[d^k_ifkpp[bi$db

PUZ ZEL & WIN

M7J CE;J K :E;D5 Kja YZ ejooZa ^c# 7gZc\ YVVgcV YZ aZiiZgh j^i YZ \Z`aZjgYZ kV`_Zh dkZg cVVg YZ WVa` dcYZg ]Zi Y^V\gVb# 6ah j YZ aZiiZgh ^c YZ _j^hiZ kda\dgYZ oZi ZZghi YZ ]dg^odciVaZ aZiiZg XdbW^cVi^Zh! YVc YZ kZgi^XVaZ ! aZZhi j ZZc ine^hX] CZYZgaVcYhZ j^iYgj``^c\# EFBEII?D= LEH?=; FKPP;B0 ;[d ZkXX[bj`[ aWd hWWh hebb[d$

'$ 7ZWdhi \ZW^ZY ^c CZYZgaVcY +$ CddgY"=daaVcYhZ

))$ Addei dd` gdcY de

)+$ 6[haj^i^c\ )-$ TT 9VbZ *&$ 8V[ *($ CZYZgaVcYh

ViigVXi^Z + +

'*$ =dd\ka^Z\Zg ',$ <VVi TT aZ``Zg4 '-$ EaVVih de & ]dg^odciVVa '.$ BVVi_Z kVc H^Zc '/$ 7V`egdYjXi ('$ Addei gdcY de

& ]dg^odciVVa

(($ 8dciVXihedgi (*$ <ZaVYZc YZZai_Z (+$ Gj\WniZgb (-$ 9^eadbVi^Z (/$ :X]i\Zcddi )&$ LZg`i @dZbVc cVVg idZ )'$ HigVVi! eaVVih

HOLLANDS Glori

& ]dg^odciVVa

bjo^Z`i^_YhX]g^[i

*)$ HiVY Y^Z kda\Zch

9gh# E cZi iZ kZg lVh

*-$ DeZgV kVc KZgY^ */$ =Za^jb +'$ CZYZgaVcYh ZkZcZbZci +,$ Hddgi haZZ +-$ DbgdZe +.$ @aVhh^Z`Z j^igdZe +/$ L^cYg^X]i^c\ ,&$ HXVcY^cVk^hX] bjci_Z

,'$ EaVVih W^_ 6gc]Zb ,)$ BZY^jb ,*$ EZghWjgZVj ,+$ Bni]^hX] oZZlZoZc ,-$ Iddc ,.$ KdZgi CZYZgaVcY Va ZZjlZc

hig^_Y iZ\Zc

,/$ =VV\hZ XajW -'$ <gdcYhddgi -($ 7ZiVaZc -+$ L^_oZ kVc ^ckdZ\Zc -.$ DjYZ bVVi -/$ 8ZgZbdc^ZZa \ZWgj^` .&$ EZg[ZXiZ hZgk^XZ .'$ KV`WdcY .)$ <dZY`Zjg^c\ de ;VXZWdd` .,$ Addekd\Za

..$ KH /&$ >c YZ egj^bZci^_Y /($ 7Zo^Za^c\ /)$ 9ZaZc kVc ZZc

iZcc^hlZYhig^_Y

/*$ DjYZ CZYZgaVcYhZ bjci /+$ ÈKVc _Z TT TT TT! g^_Yi

YZ `dc^c\###É

/,$ CZYZgaVcYhZ `dhi

Maak kans op deze lederen Laauw-tas t.w.v. 149 Achter het luxe ledermerk Laauw zitten drie Nederlandse designers met een internationale visie. Hun uitzonderlijk mooie en uitgebreide collectie leren tassen is tegelijkertijd klassiek én hedendaags. Een prachtig voorbeeld daarvan is deze crossbody-tas Vake, uitgevoerd in zwart volnerf runderleer met koperen fournituren en kleuraccenten in de voering en het hengsel. Een elegante metgezel met handige binnenzakken om je portemonnee, telefoon en je sleutels in mee te nemen (22 cm hoog én breed, 6 cm diep). In de nieuwe flagshipstore in Den Bosch kun je je vergapen aan de mooie tassen van Laauw of neem een kijkje op www.laauw.com.

AWdi cWa[d ef [[d lWd Z[ jm[[ BWWkm#jWii[d5

L;HJ?977B

Vul dan de oplossing en uw gegevens in op www.hollandsgloriemagazine.nl (bij Mail & Win). Deze actie loopt tot 28 mei 2020. Na afloop krijgt de winnaar bericht. Over de uitslag wordt niet gecorrespondeerd.

'$ ($ )$ *$ +$ ,$ -$ .$ /$

O^c`

(,$ 7^_WZahZ hiVY (.$ 9Zk^Zh )($ HX]ddadcYZgodZ` )*$ GZaVi^ZkZ Ygdd\iZ )+$ KVYZgi_Z j^i YZ CZYZgaVcYhZ

K^iVaZ a^X]VVbh[jcXi^Z

Dci`Zcc^c\

),$ @gZY^Zi ).$ 9VVgbZZ \dd^ _Z Èb kda de

7aVY kVc *, ]dg^odciVVa HX]g^_kZg kVc E^c`Zai_Z HeZX^Va^iZ^i kVc G^Zj EaVci ^c 9gZci]Z4

FjZ TT! TT

eda^i^Z`

<ZhadiZc gZa^\^ZjoZ

\gdZeZg^c\

)/$ KZgYdc` d[ 8dg^iV *'$ DekdZg^c\ *($ CZYZgaVcYhZ VVgYVeeZa **$ OZcjlo^Z`iZ *+$ ?dWh d[ 7jhXZb^ *,$ 7^a_Vgihid` *.$ EjWZgVVa egdWaZZb */$ CZYZgaVcYh kZg`ddeejci

'&$ Eda^i^Z`Z eVgi^_ ''$ IlZZYZ ZmVbZc '($ GZ`Zc^c\ ')$ Kaj\hX]g^[i '+$ ?dc kVc TT! bjh^XVa (&$ =VVg`gja ()$ <dY kVc YZ a^Z[YZ

`dhiZc kVc YZ WVVh

+&$ Eg^_oZc +($ 7ZhiZbb^c\ +)$ 6VchidcYh +*$ KaVVbhZ oZcYZg ++$ 7dZgYZg^_ ,&$ =Zi EZZgY kVc TT AdZ`h!

<gdc^c\h WZZaY

--$ =j^h TT 7dhX] .($ TT LdcZc .*$ TT YZ ;gVcXZ .+$ Addi .-$ DgYZ]VcY]VkZgh ./$ Iddc /'$ D[Ò X^ aZ ZY^i^Z

,($ 7ZZc]V``Zg d[ 7ad`]j^h ,)$ HigZ``^c\ ,+$ @addhiZga^c\ ,,$ Dehiddi_Zh ,.$ 9jl -&$ 6X]iZg\gdcY -)$ 7djlkVa -*$ BVVaiVcY -+$ <Zigd[[Zc -,$ O^Z`Zc]j^hV[YZa^c\

e# .,

C?@D CEE?IJ; FB;A Gouden tips van lezers

�

:Zc gjWg^Z` lVVg^c lZ jl bdd^hiZ! aZj`hiZ Zc ^ciZgZhhVcihiZ eaZ``Zc ^c CZYZgaVcY YZaZc bZi VcYZgZ aZoZgh# Hijjg ZZc [did eajh iZ`hi_Z cVVg ]daaVcYh\adg^Z5XgZY^ihbZY^V#ca bZi Vah dcYZglZge ÈB^_c bdd^hiZ eaZ`É# 9Z ^coZcYZgh kVc YZ i^eh Y^Z \ZeaVVihi ldgYZc ^c ZZc kda\ZcY cjbbZg `g^_\Zc ZZc KKK 8VYZVj`VVgi kVc *% de\ZhijjgY# >c\ZodcYZc W^_YgV\Zc ldgYZc Z^\ZcYdb kVc YZ gZYVXi^Z#

AjX]i lViZg ÆOdVah ^ZYZg _VVg lVh ^` YZoZ odbZg ZZc eVVg YV\Zc W^_ b^_c WZhiZ kg^ZcYZc ^c Ojie]Zc de WZodZ`# 9^i _VVg \^c\Zc lZ kVgZc bZi YZ Ój^hiZgWddi Zc YVi aZkZgYZ Y^i eaVVi_Z de#Ç UÊ ÃÊ ÕµÕià i]Ê<Ü ÌÃiÀ > `

HOLLANDS Glori

?VeVchZ hX]ddc]Z^Y ÆIdZc ^` Yddg ]Zi 6bhiZgYVbhZ LZhiZgeVg` ÒZihiZ k^Za bZ Y^i aVVci_Z bZi ?VeVchZ `Zgh de# CdgbVa^iZg hiVVc YZ WdbZc aViZg ^c WadZ^! bVVg Y^i _VVg ^h VaaZh ZZgYZg# :Zc ?VeVch bZ^h_Z lVh Ygj` [didÉh VVc ]Zi bV`Zc# >` ]ZW \ZaZoZc YVi Zg ^c ?VeVc [ZZhiZc gdcYdb YZ WadZ^ ldgYZc \Zdg\Vc^hZZgY! Zc YZ WadZhZb hiVVi YVVg hnbWdda kddg kZg\Vc`Za^_`Z hX]ddc]Z^Y#” UÊ > Ì> Ê i `iÀ]Ê ÃÌiÀ`>

e# .*

�

C?@D CEE?IJ; FB;A Gouden tips van lezers

<gZcoZaddh \Zc^ZiZc Æ<Zo^X]i kVcV[ YZ gdjiZ <G& aVc\h YZ CZYZg" aVcYh"9j^ihZ \gZch! de YZ \gZch kVc DghWVX] Zc AZb^Zgh! kaV`W^_ KVVah! VVc YZ VcYZgZ `Vci kVc YZ KVVahZgWZg\# BZi j^io^X]i dkZg ]Zi HZaoZgWZZ`YVa kdZgi YZ gdjiZ j gdcYdb ]Zi oj^YZa^_`hiZ ejci_Z kVc CZYZgaVcY#Ç UÊ iÀ > Ê7i > «]Ê6>> Ã

@gVc^\Z YVbZ Æ6[\ZadeZc bZ^ WgVX]iZc b^_c bVc Zc ^` o^_c bdZYZg Zc ZZc kg^ZcY^c VaaZWZ^ YZ iVX]i^\ gj^b \ZeVhhZZgY kddg ZZc X^inig^e cVVg Ka^hh^c\Zc# LZ WZhadiZc YZ egVX]i^\Z `jhi kVc OZZaVcY iZ kda\Zc Zc `lVbZc dcYZglZ\ YZoZ WZVjin iZ\Zc! kjjgidgZc ]Zi CddgYZg]dd[Y ^c LZhi`VeZaaZ# Dd` odÉc `gVc^\Z YVbZ! ^c Y^i \ZkVa \ZbVV`i kVc \^Zi^_oZg# OZ hiVVi Zg Va h^cYh &-,*#Ç UÊ/> >Ê- Ã]Ê iiÀ > Ã`>

HOLLANDS Glori

�

REINILDIS

H[_d_bZ_i lWd :_jp^kop[d ^h ]^hidg^XV! ejWa^X^hiZ Zc Zi^fjZiiZYZh`jcY^\Z# OZ ]ZghX]gZZ[ 6bn <gdh`Vbe"iZc =VkZh hiVcYVVgYlZg` È=dZ ]ddgi ]Zi Z^\Zca^_`4É lVVgkVc dcaVc\h YZ )'hiZ Ygj` kZghX]ZZc#

Valt het u ook op? Mannen zitten graag met de benen uit elkaar – dit wordt ‘breedzitten’ genoemd. Het is een opmerkelijk, typisch mannelijk fenomeen. Vrouwen zitten vrijwel nooit met gespreide benen, vooral vanwege de zogeheten ‘inkijk’. Daarom kregen en krijgen veel meisjes al jong te horen dat ze ‘netjes’ horen te zitten, dat wil zeggen keurig met de benen naast elkaar. Dat het belangrijk is hoe iemand zit of staat, vertel ik vaak tijdens lezingen. Want iedereen – ook u en ik – velt bij een eerste ontmoeting pijlsnel een oordeel over de ander: hoe ziet hij/zij eruit? Hoe kijkt hij? Hoe loopt zij? En in dit geval: hoe zit die ander? Mannen die wijdbeens zitten, stralen (on)bewust uit dat ze alles onder controle hebben, ja, machtig zijn. Zo zag ik op een foto van de oude en nieuwe Amerikaanse president, Obama en Trump, beiden ontspannen wijdbeens zitten. Mijn aandacht voor breedzitters werd gewekt bij een reis door de Golfstaten voor mijn boek over Arabische omgangsvormen. Ik sprak er met talloze Arabieren, vrouwen én mannen. Al vanaf mijn eerste ontmoeting viel mij daar het veelvuldige mannelijke breedzitten op. Daar kwam nog iets bij. De vergaderzalen waren doorgaans hiërarchisch ingedeeld: op de voorste rijen zaten de belangrijkste mannen (heel soms ook een vrouw). Dat was niet zomaar op een rij met gewone stoelen naast elkaar, nee, er stonden kolossale, brede eenpersoonsfauteuils, waarin de mannen lekker wijdbeens konden zitten. De belangrijkste mensen mochten breed vooraan zitten, de rijen erna werden de stoelen steeds smaller en kleiner, zodat iedereen kon zitten op de plaats die hem qua rang en stand toekwam. Tijdens een interview wees ik

HOLLANDS Glori

op dit breedzitfenomeen, met als gevolg dat ik kort daarna een origineel artikel getiteld ‘Blufvertoon met de benen’ kreeg toegestuurd door professor Eddy de Jongh. Deze bekende kunsttheoreticus concludeert na het doorspitten van allerlei historische (etiquette)boeken dat de wijdbeense zithouding meestal wijst op dominantie en zelfvertrouwen. En ja, het wordt meestal afgekeurd als onbeschaafd, vooral voor vrouwen. Toch is dit onderwerp minder onschuldig dan het lijkt. Vrouwen – ik ook – ergeren zich vaak aan wijdbeens zittende mannen, die in trein, bus en metro (te) veel ruimte opeisen, soms zelfs twee stoelen bezetten. In diverse landen zijn inmiddels maatregelen genomen tegen het volgens vrouwen seksistische manspreading. De VS lopen hierbij voorop: in New York, Philadelphia, Seattle en Washington is dit in het openbaar vervoer verboden. Daartoe hangen er hangen bordjes met de tekst: “Dude… Stop the spread, please. It´s a space issue.” Maar nu is er een originele oplossing. De Engelse ontwerpster Laila Laurel heeft een stoel ontworpen die het bluffen met benen moet voorkomen. De leuning aan de voorkant is versmald en duwt zo de knieën van de man, en daarmee de benen, tegen elkaar. Ze heeft er zelfs een designprijs mee gewonnen. �

:Y^i] 7jZcZc

8bk\\[d c[j `[ X[d[d

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.