Hollands Glorie 03 2020

Page 1

€ 5,99 NR. 3 2020

HOLLANDS =:I BDD>HI: >C C:9:GA6C9

GZ^hhX]g^_kZgh dkZg ]jc Z^\Zc higZZ`

O::A6C9 ;G>:HA6C9 68=I:G=D:@ OJ>9"A>B7JG< BZi ]ZZa kZZa i^eh Zc VYgZhhZc

FWkbki [d ;kYWbofjW

EDGIG:I K6C ?:6C 9JA>:J

VERKIEZING

Het mooiste dorp van Nederland

@6HI::A=::G >C =:I <:A9:GH: AD:C:C ÉAWij[[b J[h >ehij _i c_`d fWii_[ [d b[l[diZe[bÊ

Verlengd t/m 13 september

Kiki Kogelnik, War Baby, zeefdruk, 1980. Courtesy Ro Gallery

THE FUTURE IS FEMALE

LOVE LETTERS

coda-apeldoorn.nl/loveletters

Vakantie in eigen land

:;CO @7DII;D ^h \ZWdgZc Zc \Zid\Zc ^c A^bWjg\# 9Z ]ZjkZah Y^Z od kZZa idZg^hiZc WZldcYZ" gZc! lVgZc kddg ]VVg YV\Za^_`hZ `dhi# I^_YZch ]VVg hijYZciZci^_Y ^c BVVhig^X]i lZgY oZ kZga^Z[Y de YZ A^bWjg\hZ ]dd[YhiVY# =^Zg lddci oZ cj Zc lZg`i oZ kddg È8]VeZVj BV\Vo^cZÉ! ZZc \adhhn dkZg ]Zi \dZYZ aZkZc ^c A^bWjg\# 9Zbn hX]g^_[i ]Zi a^Z[hi dkZg Xja^cV^gZ oV`Zc bVVg kdcY ]Zi Zg\ aZj` db cVbZch È8]VeZVj BV\Vo^cZÉ ZZc W^_YgV\Z iZ aZkZgZc VVc dcoZ heZX^Va dkZg Oj^Y"A^bWjg\#

kastelen die nog fulltime bewoond zijn. Wij gingen op bezoek bij kasteelheer Alexander Russelman die net de grootste restauratie in meer dan honderd jaar achter de rug had. “Ik heb er voor gekozen om geen moderne materialen te gebruiken en alles zoveel mogelijk in originele staat te houden. Een kasteel moet niet te veel gemoderniseerd worden.” En dan nog een persoonlijke favoriet van mij: Paulus de Boskabouter. Behalve dat ik in mijn jonge jaren een fan was van zijn avonturen, kreeg ik in die tijd ook nog wel eens deze bijnaam. Ik wist echter niets van de achtergrond van de geestelijk vader van Paulus en Eucalypta, Jean Dulieu. In deze editie een portret van deze bijzondere man met een bijzonder leven – hij speelde ooit in het Concertgebouworkest bijvoorbeeld en ging op een brommer naar Assisi omdat hij een bewonderaar van Franciscus van Assisi was. Wij wensen u een heel mooie zomer (in eigen land) Paul van Eijndhoven, hoofdredacteur p.vaneijndhoven@creditsmedia.nl

@EB7D:7 :; AHKO< ^h _djgcVa^hi kddg ]Zi WaVY ÈCddgYZgaVcYÉ Zc bVV`iZ kddg =daaVcYh <adg^Z ZZc odbZghZ ÈgdVYig^eÉ Yddg ;g^ZhaVcY# Æ:Zc egdk^cX^Z Y^Z lZgZaY[VVb \Zc^Zi kVclZ\Z YZ lZ^YhZ bZgZc Zc YZ È:a[hiZYZcÉ! bVVg ^c [Z^iZ {aaZh ]ZZ[i kddg ZZc ]ZZga^_`Z Wj^iZckV`Vci^Z/ lZiaVcYh! WdhhZc! `jhikZgbVV`! aVcY\dZYZgZc! YZ LVYYZcZ^aVcYZc# B^_c lZg`iZggZ^c WZhaVVi CddgY" Zc Ddhi"CZYZgaVcY# 9Z cVijjga^_`Z hX]ddc]Z^Y kVc YZoZ higZZ` kZggVhi bZ iZa`Zch lZZg0 ]Zi Wa^_[i ZZc dciYZ``^c\hgZ^h#Ç

7:II>C6 IG66H

N

og nooit zullen zoveel Nederlanders in eigen land op vakantie gaan als deze zomer. We kennen natuurlijk allemaal de niet zo leuke reden hiervan, maar daar staat tegenover dat veel mensen prachtige plekken in Nederland zullen ontdekken, die ze anders ver over de grens zoeken. Uiteraard zijn we het als Hollands Glorie aan onze stand verplicht om u inspiratie te bieden voor een vakantie, een weekendje weg of een dagtocht in eigen land. Zo vroegen wij vier journalisten om een artikel te schrijven over de streek waar ze zelf wonen en die ze dus als hun broekzak kennen. Natuurlijk met veel tips en adressen van wat er te doen is, waar je uitstekend kunt overnachten en heerlijk kunt eten. Wij kozen voor Zeeland, Friesland, Zuid-Limburg en de Achterhoek. Dit viertal biedt eigenlijk voor elk wat wils. Strand, heuvels, bossen, meren, oude stadjes, charmante dorpen en meer passeert de revue. En of u nu van wandelen, fietsen, zeilen of zonnen houdt, in een van de regio’s kunt u terecht. En als extra hebben we ook nog het bijgevoegde boekje met 152 aantrekkelijke overnachtingsplekken in erfgoed. Ook in dit nummer: de aankondiging van de verkiezing van het mooiste dorp van Nederland. Wij hebben een tiental dorpen geselecteerd die hiervoor in aanmerking komen, maar nu is het uw beurt. Op onze website hollandsgloriemagazine.nl kunt u uw stem uitbrengen op een van deze dorpen. Uit de drie dorpen met de meeste stemmen zal een vakjury vervolgens de winnaar kiezen. Stem nu uw favoriet naar de top drie! Kasteel Ter Horst in het Gelderse Leusden is een van de weinige

�

D;BB;A; B7KDIF79> ^h _djgcVa^hi Zc lddci ^c OZZaVcY! kaV`W^_ YZ 7Za\^hX]Z \gZch# Æ>` hX]g^_[ \gVV\ dkZg ZiZc! gZ^oZc Zc a^[ZhinaZ# BZi kZZa eaZo^Zg ]ZW ^` ]Zi Vgi^`Za \ZhX]gZkZc dkZg Èb^_cÉ OZZaVcY Zc ^` kdcY ]Zi aVhi^\ db YZ iZ`hi iZ bdZiZc ^c`dgiZc kVclZ\Z gj^biZ\ZWgZ`# :g ^h od kZZa dkZg YZoZ egdk^cX^Z iZ kZgiZaaZc 9Vi \ZaYi dd` kddg YZ [didÉh lVci dkZgVa ^h lZa ^Zih bdd^h iZ dciYZ``Zc Yjh YVc ^h `^ZoZc ZX]i ]ZZa Zg\ bdZ^a^_`#Ç

e# (

9EBE<ED

DKCC;H ) (&(&" @77H=7D= / 9EL;H<EJE CdaaZhigVcY! Ka^hh^c\Zc =daaVcYhZ =dd\iZ >EE<:H;:79J?; EVja kVc :^_cY]dkZc! HZ[Vc_V CdYh VY_jcXi ;?D:H;:79J?; ?daVcYV kVc YZg EadZ\! BVg^ iiZ kVc YZ HVcYZ! ;VW^Vc IV`m 7HJ:?H;9J?ED HZ[Vc_V CdYh LEHC=;L?D= Hjon 7Zc_Vb^c! 9ZWWn A^cYZgh! DaV H^YdgZkh`n 77D :?J DKCC;H M;HAJ;D C;; BVVgiZc 6aWgZX]i! :Y^i] 7jZcZc! GnVc 8aVjh! ?d 8dgiZcgVZYi! GZ^c^aY^h kVc 9^io]jnoZc! 6b a^Z 9j[djg! =daaVcYhZ =dd\iZ! L^b =j^_hZg! ?ZgdZc ?VchZc! 9Zbn ?VchhZc! ?daVcYV YZ @gjn[! GdcVaY @j^eZgh! CZaaZ`Z AVjcheVX]! GVnbdcY Cd ! BVg` Eg^ch! I^VgV G^kVcd! HijY^d HiZZc]j^h! 7Zii^cV IgVVh H;:79J?; ]daaVcYh\adg^Z5XgZY^ihbZY^V#ca >EBB7D:I =BEH?; ^h ZZc j^i\VkZ kVc ?d^Z YZ K^kgZ 7K! KVc Ha^c\ZaVcYihigVVi +(! &%*& 8< 6bhiZgYVb K?J=;L;H :j\Zc kVc YZ EVh C7HA;J?D= 9Vc^ aaZ L^ZghZbV %'% *(%'*,%! Xdbbjc^XVi^Z5XgZY^ihbZY^V#ca I7B;I 6aZm H^idbedZa! 8Vi]Zg^cZ 9ZXVbe %'% *(%'*,%! VYkZgi^h^c\5XgZY^ihbZY^V#ca :?IJH?8KJ?; 6aY^egZhh! JigZX]i $ 6BE! 7gjhhZa 78EDD;C;DJ;D Kddg ]Zi de\ZkZc! WZ ^cY^\Zc kVc Zc kgV\Zc dkZg VWdccZ bZciZc/ B^_cI^_YhX]g^[i#Xdb! 8jg^ZlZ\ &+! -%&( G6 OldaaZ! %-- ''+++(,! ]daaVcYh\adg^Z5b^_ci^_YhX]g^[i#Xdb 78EDD;C;DJIFH?@I CZYZgaVcY/ (' kddg + cjbbZgh# 6WdccZbZciZc ^c VcYZgZ aVcYZc ]ZWWZc ZZc heZX^VVa iVg^Z[! de iZ kgV\Zc W^_ B^_cI^_YhX]g^[i#Xdb# =Zi VWdccZbZci ldgYi VjidbVi^hX] kZgaZc\Y iZ\Zc YZ YVc \ZaYZcYZ iVg^ZkZc! iZco^_ j b^c^bVVa Yg^Z bVVcYZc kddg ]Zi Z^cYZ kVc YZ adeZcYZ VWdccZbZcih eZg^dYZ deoZ\i# 9Z XVYZVjVWdccZbZciZc adeZc VjidbVi^hX] V[# Eg^_h W^_ VjidbVi^hX]Z ^cXVhhd# 6ah j eZg VXXZei\^gd l^ai WZiVaZc! `dbi Zg '!*% VYb^c^higVi^Z`dhiZc W^_# 7:L?;IFH?@I BEII; L;HAEEF *!..# >EBB7D:I =BEH?; :?=?J77B IZ aZoZc k^V GZVYan#ca d[ BV\o^cZ#cj# 9Z gZYVXi^Z ]ZZ[i o^_c j^iZghiZ WZhi \ZYVVc db WgdccZc Zc gZX]i]ZWWZcYZc kVc \ZWgj^`i WZZaYbViZg^VVa iZ VX]iZg]VaZc Zc iZ kZgbZaYZc# LVccZZg YZhdcYVc`h WZZaY" bViZg^VVa ldgYi \ZiddcY lVVgkVc j bZYZ gZX]i]ZWWZcYZ WZci Zc j kddg ]Zi \ZWgj^` YVVgkVc c^Zi Vah Wgdc d[ gZX]i]ZWWZcYZ ldgYi \ZcdZbY! d[lZa \ZZc idZhiZbb^c\ \ZZ[i kddg ]Zi \ZWgj^`! YVc `jci j XdciVXi decZbZc bZi YZ gZYVXi^Z# =daaVcYh <adg^Z ^h ZZc j^i\VkZ kVc ?d^Z YZ K^kgZ 7K! ZZc dcYZgYZZa kVc 8gZY^ih BZY^V 7K# C^Zih j^i YZoZ j^i\VkZ bV\ ldgYZc dkZg \ZcdbZc Zc$d[ ldgYZc \ZgZegdYjXZZgY odcYZg hX]g^[iZa^_`Z idZhiZbb^c\ kVc YZ j^i\ZkZg#

HOLLANDS Glori

�

INHOUD - NR. 3 2020

(.

Op pad + L:< >C C:9:GA6C9

-(

Bijzondere adresjes in een park, complete dineer- en slaaparrangementen: coronaproof & ideaal voor een minivakantie.

&) ODB:G >C O::A6C9

,' @6HI::A I:G =DGHI

Eten bij de zanger van Bløf of in een van de vele sterrenrestaurants, aan het strand of bij de oesterkweker: Zeeland smaakt naar meer.

In het Gelderse Loenen is houthandelaar Alexander Russelman eigenaar van een prachtkasteel met historie. “Er gebeurt hier altijd wel wat.”

'- DCIHE6CC:C >C 9: 68=I:G=D:@

Van eigen bodem

In de meest relaxte regio van ons land doet iedereen het op z’n gemak. Al is er heel veel te zien en te doen.

)% ;G>:HA6C9 7DEE: Charmante oude steden en havens, weidse meren en ruige kliffen: in het noorden kun je ‘boergondisch’ genieten van historie en natuur.

+% ;G6CH: H;:G:C >C OJ>9"A>B7JG< Wandelen in groen heuvelland, gastronomisch genieten van een sterrenmaal of een ‘stukske vlaoi’ in het meest joyeuze deel van Nederland.

') H=DEE>C< Stijlvolle mode en design.

*% 9: K69:G K6C E6JAJH :C :J86ANEI6 Jean Dulieu, eigenlijk Jan van Oort, maakte van een boskabouter en een heks bekende Nederlanders – en een zakelijk imperium.

*+ DCO: @:JO:/ @DD@ 7D:@:C Veel aandacht voor de Nederlandse natuur en de Hollandse pot in deze nieuwste uitgaven.

),

'*

*& +& -&

,% @A6HH>:@:GH

.+ EJOO:A :C L>C½

In de jaren zestig en zeventig had iedereen een Tomado-rekje. En Zwarte Kip blijft altijd hip.

‌een ontbijtset van Royal Delft.

-% J>I 9: @JCHI

Waarom etiquette niet tuttig maar nuttig is.

De mooiste nieuwe exposities van Nederlandse kunst & design, in musea, galeries en/of buiten.

.- G:>C>A9>H K6C 9>IO=JNO:C

Rubrieken ', DCO: I66A Ook in Nederland kun je afreizen naar verre bestemmingen.

(+ 9: 7DHL68=I:G Door de Kennemerduinen met boswachters Simone de Maat en Coen van Oosterom.

(*

-* =:I BDD>HI: 9DGE K6C C:9:GA6C9 Tien dorpen verspreid over het hele land maken kans op deze eretitel in een nieuwe verkiezing van Hollands Glorie.

e# *

�

WEG IN NEDERLAND

HOLLANDS Glori

HBJAA:C HA6E:C 66C =:I EA:>C Aan het mooiste pleintje van Hanzestad Harderwijk ligt restaurant Ratatouille, ‘waar groenten het hoogste woord hebben’. Gecombineerd met een stukje vlees of vis en een vleugje je ne sais quoi. Alles biologisch en uit de buurt; de bloemen en kruiden komen van het dakterras. En het mooiste van alles: na het diner hoeft u niet naar huis, want via een geheim steegje naast het restaurant komt u bij het stadslogement. Boek een arrangement van ĂŠĂŠn of twee nachten inclusief ontbijt en diner(s). š 7hhWd][c[dj lWdW\ '+& f[h f[hieed$ H[ijWkhWdj HWjWjek_bb[" L_iY^cWhaj *#," >WhZ[hm_`a$ hjjbb$db

J[aij iWc[dij[bb_d] 7cƒb_[ :k\ekh

e# ,

�

WEG IN NEDERLAND

WARME DEKEN Riet wordt al eeuwenlang gebruikt als dakbedekking. Maar waar het vroeger naast stro en heideplaggen tot de goedkoopste dakbedekking behoorde, wordt het tegenwoordig vooral toegepast bij huizen in het hogere segment. Zo is ook het geval bij bed and breakfast De Rieten Deken, dat aan een uitloper van de Overijsselse Vecht ligt. Zogenaamde ‘Vechtzompen’ brachten vroeger de zandstenen voor onder andere de bouw van het Paleis op de Dam vanuit het Duitse Bad Bentheim over dit gedeelte van de rivier naar Amsterdam. De Rieten Deken is een heerlijke plek om te genieten van de Overijsselse natuur vol vogels en wild LWdW\ // leeh jm[[ f[hied[d f[h dWY^j" _dYbki_[\ edjX_`j$ :[ H_[j[d :[a[d" LWhi[d[him[] ')" Ecc[d$ ecc[dX[ZWdZXh[Wa\Wij$db

7a^_ bZi WgVcYcZiZah U vindt ze werkelijk overal: brandnetels. Deze prikker groeit niet alleen weelderig, maar is ook nog eens erg gezond. Antioxidanten, vitamine C, vitamine D, ijzer, kalium… Plukken dus, de volgende keer als u naar buiten gaat (of de tuin van onkruid wilt ontdoen). De topjes en jonge scheuten kunnen als een soort spinazie gegeten worden, u kunt de blaadjes drogen voor thee of er een heuse haarlotion van maken, gemaakt van brandnetelazijn, lavendelhydrolaat, aloë vera-gel en etherische olie.

Luxe trechter Op zoek naar een room with a view? In Harlingen kunt u in een tot luxe hotelkamer omgebouwde zandtrechter uit 1900 overnachten – inclusief uniek uitzicht op de Waddenzee. Boxspringmatras, regendouche, minibar en zelfs een jacuzzi: het zal u hier aan niets ontbreken. Op loopafstand van het historische centrum van Harlingen én de veerdienst naar Terschelling en Vlieland. Bent u een fijnproever? Boek dan vooral een arrangement inclusief diner en wijnarrangement bij ’t Havenmantsje, een culinaire hemel op slechts driehonderd meter afstand van de trechter. A_`a leeh fh_`p[d ef Z[ m[Xi_j[$ IbWf[d _d [[d jh[Y^j[h" D_[km[ M_bb[ci^Wl[d *W" >Whb_d][d$ ibWf[d_d[[djh[Y^j[h$Yec

HOLLANDS Glori

6 96N 6I I=: E6G@

CVijjga^_`! e^X`c^X`Zc ^c ]Zi eVg` `Vc Vai^_Y! bVVg kddg YZ Èaj^Z odcVVcW^YYZghÉ dcYZg dch o^_c Zg \Zaj``^\ \ZcdZ\ [^_cZ VYgZh_Zh lVVg kddg ZZc \dZYZ `de `d[[^Z! ajcX] d[ WdggZa ldgYi \Zodg\Y# :Zc hZaZXi^Z! YlVgh Yddg ]Zi ]ZaZ aVcY/

7gVhhZg^Z IVe^_c In het stadspark van Maastricht, aan de rand van het centrum, bevindt zich brasserie Tapijn. Wat vroeger diende als eetzaal voor de manschappen van de Tapijnkazerne, is nu een gezellige plek om te genieten van ontbijt (‘eggs on a mission’), lunch (‘grilled commander in cheese’) en diner (‘colonel dim sum’). JWf_`daWp[hd[ (&" CWWijh_Y^j$ jWf_`d$db

I"=J>H In het Arnhemse park Presikhaaf staat een wel heel bijzonder gebouwtje. Het stond jarenlang aan de Sonsbeekzijde van het Arnhemse Centraal Station, in 1954 ontworpen door ir. H.G.J. Schelling, destijds de huisarchitect van de Nederlandse Spoorwegen. Deze monumentale koepel moest natuurlijk behouden blijven, dus werd er een nieuwe plek en bestemming voor gevonden. Zorgorganisatie Siza exploiteert het markante gebouw nu als horecavoorziening. BWWd lWd Fh[i_a^WW\ )" 7hd^[c$ j#^k_iWhd^[c$db

KgdZhZceVk^a_dZc

EVg`eVk^a_dZc YZ LZoZcaVcYZc In het drukstbezochte park van Zwolle bevindt zich Parkpaviljoen de Wezenlanden. Gebouwd met veel glas, dus de zon krijgt u altijd wel mee, maar bij mooi weer is het strandterras de place to be. Voetjes in het zand, cocktail erbij en dan komt dat vakantiegevoel vanzelf!

In het uitgestrekte Vroesenpark, in Rotterdam-Noord, ligt het Vroesenpaviljoen. Klein maar heel fijn, is hier het devies. De koks werken zoveel mogelijk met lokale en seizoensgebonden producten en in de zomermaanden vinden er diverse activiteiten plaats: van wijnproeverijen tot muziekoptredens en theatervoorstellingen. Lhe[i[dbWWd ,&" Hejj[hZWc$ lhe[i[dfWl_b`e[d$db

FWha Z[ M[p[dbWdZ[d '" Pmebb[$ fWhafWl_b`e[dpmebb[$db

@gVVci_Z AZ` Hde]^V kVc YZc =dZ`

Aan het historische Visserspad tussen Zandvoort en Overveen ligt Kraantje Lek. Vissersvrouwen liepen op dit mulle pad met de visvangst van hun mannen, om deze te verkopen op de markt in Haarlem. Halverwege, bij Kraantje Lek, namen ze een welverdiende pauze. Ook nu kunt u er terecht voor een (al dan niet) welverdiende lunch- of diner, of gewoon voor een kop koffie met taart. :k_dbkijm[] ((" El[hl[[d$ ahWWdj`[b[a$db

e# .

KDDG J <:H:A:8I::G9

Pillows Charme Hotel

Château De Raay in Limburg

E

igenlijk mag je het geen staycation meer noemen; wie afreist naar de sprookjesachtige omgeving van Baarlo in Noord-Limburg, waant zich echt op vakantie. Op de kaart van restaurant De Tuin van de Barones staan wereldse klassiekers in een eigentijds jasje. Daarbij wordt zoveel mogelijk gebruikgemaakt van producten uit de streek en uit eigen moes en kruidentuin. De omgeving van Baarlo biedt bovendien volop mogelijkheden om te genieten van cultuur en natuur. Maastricht en Roermond zijn binnen een uur te bereiken. Château De Raay ligt direct aan het prachtige natuurgebied De Peel, waardoor het ook zeer populair is onder gasten die houden van het buitengevoel en er graag te voet of per fiets op uittrekken. Met een grote hoeveelheid aan wandel en fietspaden is het hotel de perfecte uitvalsbasis voor natuurliefhebbers. Gasten van het hotel combineren hun verblijf daarnaast graag met een dagje shoppen bij Designer Outlet Roermond, een heerlijk verzorgde picknick op het landgoed, een ontspannen yogales in de prachtige tuinen van het chateau of een bezoek aan Golfbaan de Golfhorst. Bovendien is Pillows Charme Hotel Château De Raay een officiële én populaire trouwlocatie. Overnacht in één van de meest unieke en

9^~j[Wk :[ HWWo" HWWol[bZ[hbWWd , 8WWhbe mmm$f_bbemi^ej[bi$Yec%XWWhbe

HOLLANDS Glori

authentieke chateauhotels van Nederland. Het hotel beschikt over 50 comfortabele kamers en suites, verschillende charmante salons, intieme private dining ruimtes, een fitnessruimte, een heerlijk terras met zalige ligbedden, een eigentijdse bar en wijnkelder, een moestuin en kruidenkas en het sfeervolle restaurant De Tuin van de Barones. Liefhebbers van culinaire hoogstandjes kunnen hier hun hart ophalen.

:g^` Kdh

WEG IN NEDERLAND

D6H:H >C =:I HE>?@:G@L6GI>:G Door de sloop van kleine bedrijven kwamen in de jaren tachtig verschillende binnenterreinen vrij in het Arnhemse Spijkerkwartier. In plaats van de parkeerplaatsen die de gemeente in gedachten had voor deze vrijgekomen ruimte, zorgden de bewoners ervoor dat hier groene binnentuinen verrezen. Het zijn er in totaal twaalf, van de Ecologische Tuin die vanaf 1983 werd aangelegd na de sloop van een lederwarenfabriek tot de Watertuin die in 1993 werd geopend op de plek van een voormalige drukkerij en tegenwoordig onderdak biedt aan tientallen beschermde planten en dieren. Ontdek ze allemaal tijdens een wandeling door deze roemruchte wijk (lange tijd was dit de rosse buurt van Arnhem, met alle problemen van dien). Haal een foldertje bij brasserie Thialf – ook meteen een leuke plek voor een kop koffie of lunch – en ga op avontuur! IjWhjfkdj leeh [[d mWdZ[b_d] Zeeh Z[ X_dd[djk_d[d lWd ^[j If_`a[hamWhj_[h edp[ ik]][ij_[ 0 8hWii[h_[ J^_Wb\" :kbb[jijhWWj ))#'" 7hd^[c$ j^_Wb\$dk

Ontspannen uitspannen

:g^` Kdh

�

Van oorsprong is een uitspanning een plaats waar rijtuigen van nieuwe paarden werden voorzien. De gebruikte paarden werden ‘uitgespannen’ om uit te kunnen rusten. Omdat dit wel even kon duren, bezaten veel uitspanningen de mogelijkheid om iets te eten en te drinken. Zo ook bij uitspanning De Houtzaagwerf in het Zeeuwse Kortgene, tegenwoordig een perfecte rustplek voor toeristen en dagjesmensen. In de ruime tuin tussen de kippen en katten is het op een zomerse dag heerlijk toeven. Geniet er van een borrelplank vol lekkers en kom op krachten voor het vervolg van uw tocht door het mooie Zeeuwse land. :[ >ekjpWW]m[h\" EkZ#Aehj][d[Z_`a (" Aehj][d[$ Z[^ekjpWW]m[h\$Yec

e# &&

�

WEG IN NEDERLAND

HOTEL AAN DE BEEK Begin mei opende boetiekhotel Beekhuizen de deuren, precies op de plek waar sinds 1847 een hotel in Zwitserse chaletstijl stond. Dit werd bezocht door vele koninklijke gasten, dichters en kunstenaars, onder wie koningin Emma en dichter Piet Paaltjens. Niet verwonderlijk, want de locatie van het hotel is werkelijk onovertroffen: pal aan de Beekhuizense beek en midden in Nationaal Park Veluwezoom. In het nieuwe hotel Beekhuizen kunt u overnachten in een van de 21 uniek ingerichte suites of lodges, verdeeld over het hoofd- en poortgebouw. Qua comfort zal het u hier aan niets ontbreken en zelfs aan een verrekijker is gedacht: daarmee kunt u de ijsvogel spotten die zijn vaste plekje heeft in de beek. LWdW\ ''+ leeh jm[[ f[hied[d f[h dWY^j$ 8ekj_gk[ >ej[b 8[[a^k_p[d" 8[[a^k_p[di[m[] -&#-(" L[bf$ ^ej[bX[[a^k_p[d$db

AVc\Z" 6[hiVcYlVcYZaZc Een verre vakantie zit er waarschijnlijk nog even niet in, maar (een deel van) een Lange-Afstand-Wandelpad (LAW) lopen kan altijd! Nederland kent er 23, met een gezamenlijke lengte van circa 7500 kilometer. Loop bijvoorbeeld in de voetsporen van de 16de-eeuwse legeraanvoerder Maarten van Rossum van Den Bosch naar Steenwijk, in totaal 384 kilometer. U wandelt langs de Maas, steekt de Waal over bij Varik, de Nederrijn bij Rhenen en volgt vervolgens de Veluwezoom, meanderend langs Wageningen, Oosterbeek, Arnhem en Rozendaal. Bij Eerbeek komt u bij het Apeldoorns Kanaal, bij Hattem bij de IJssel en vervolgens loopt u via Ommen en Balkbrug om op uw eindbestemming Steenwijk aan te komen. Eén of meerdere etappes lopen kan natuurlijk ook. Kijk op onderstaande website voor de routebeschrijvingen. >[j CWWhj[d lWd HeiikcfWZ _i _d jejWWb ).* a_bec[j[h bWd] [d _i ef][Z[[bZ _d (* [jWff[i jkii[d Z[ '& [d Z[ (& a_bec[j[h$ mWdZ[bd[j$db

HOLLANDS Glori

Zee and

Strandparadijs & culinair genieten op de zuidelijke eilanden >c OZZaVcY ^h ]Zi lViZg cdd^i kZg lZ\! YZ higVcYZc Zc kZg\Zo^X]iZc o^_c dcdkZgigd[[Zc! Zg o^_c bdd^Z hiZYZc Zc YdgeZc kda ]^hidg^Z ‚c aZkZcY^\]Z^Y! _Z `jci Zg \dYYZa^_` ZiZc Zc Za` OZZjlh Z^aVcY ]ZZ[i o^_c Z^\Zc h[ZZg# > IZ`hi [didÉh CZaaZ`Z AVjcheVX]

e# &*

SchouwenDuiveland De HX]djlZc"9j^kZaVcY `db _Z kddg YZ gjhi! YZ cVijjg! YZ higVcYZc! ]Zi aZ``ZgZ ZiZc Zc YZ e^iidgZh`Z eaVVih_Zh# :g o^_c lZa\ZiZaY ilZZ ÈhiZYZcÉ iZ k^cYZc/ O^Zg^`oZZ Zc 7gdjlZgh]VkZc# D[ÒX^ZZa YVc! lVci YVi oZ hiVYhgZX]iZc ]ZWWZc! l^a cd\ c^Zi oZ\\Zc YVi ]Zi bZigdedaZc o^_c# <Zaj``^\ c^Zi# =Zi o^_c X]VgbVciZ egdk^cX^ZeaVVihZc bZi ZZc egVX]i^\ djY hiVYh]Vgi! lVVg c^ZiiZb^c kdaYdZcYZ iZ o^Zc Zc iZ WZaZkZc kVai# L^hi j YVi HX]djlZc"9j^kZaVcY bZi YZ @de kVc HX]djlZc! YZ KddgYZaiV! YZ DdhiZghX]ZaYZ Zc YZ <gZkZa^c\Zc bVVg a^Z[hi k^Zg ^ciZgcV" i^dcVVa WZhX]ZgbYZ cVijjg\ZW^ZYZc iZai4 Jc^Z`! lVci Y^i OZZjlhZ Z^aVcY ]ZZ[i YVVgbZZ YZ bZZhiZ CVijgV '%%%"\ZW^ZYZc kVc CZYZgaVcY#

M_`d[d" m_`d[d" m_`d[d CddYa^_YZcYZ hegj^i_ZhWdZgYZg^_ ldgYi \ZhaVV\Y l^_cYdbZ^c! YVi ^h ]Zi hjXXZhkZg]VVa kVc l^_c]dZkZ 9Z @aZ^cZ HX]dggZ de HX]djlZc"9j^kZaVcY# :Zc l^_c\VVgY ^c OZZaVcY4 ?VoZ`Zg! Y^i oZZg odcc^\Z hij`_Z CZYZgaVcY WaZZ` j^ihiZ`ZcY \ZhX]^`i kddg ZZc \dZYZ Ygj^kZciZZai# 7dkZcY^Zc ^h ]Zi WZYg^_[ \ZaZ\Zc ^c ZZc djYZ g^k^ZgWZYY^c\! lVVg YZ WdYZb WZhiVVi j^i Y^``Z hX]ZaeZcaV\Zc! Zc ZZc `Va`g^_`Z \gdcY ^h W^_odcYZg \dZY kddg YZ b^cZgVa^iZ^i Zc YZ VX^Y^iZ^i Ä YZ ojjgiZ\gVVY Ä kVc YZ l^_c# De YZ i^Zc ]ZXiVgZ \gdcY hiVVc ^cb^YYZah bZZg YVc )'#%%% l^_chid``Zc kVc `aVhh^Z`Z Ygj^kZchddgiZc Y^Z ddghegdc`Za^_` j^i YZ :aoVh `dbZc! l^_cZc Y^Z egZX^Zh eVhhZc W^_ YZ ]ZZga^_`Z OZZjlhZ o^aiZ egdYjXiZc# De YZ l^_c]dZkZ ^h ZZc egdZÓd`VVa bZi iZggVh iZ k^cYZc! lVVg OZZjlhZ ajcX]]Ve_Zh Vah dZhiZgh o^_c iZ WZhiZaaZc# 7^_ YZ ]dZkZ ^h dd` ZZc aVcY\dZYl^c`Za Zc ^c YZ odbZg ^h Zg oZa[h ZZc XVbe^c\#

IbWf[d Hotel Mondragon

Cki[W =Zi Stadhuismuseum ^c O^Zg^`oZZ ^h ZZc bjhZjb bZi ZZc XdaaZXi^Z W^_odcYZgZ kddglZgeZc# OdVah ZZc ZcdgbZ `^Zh kVc ZZc bVbbdZi Y^Z ^h \ZkdcYZc ^c YZ DdhiZghX]ZaYZ# DcYZgYZZa kVc ]Zi HiVY]j^hbjhZjb ^h YZ KaZZh]Va Y^Z j^i YZ &*YZ ZZjl YViZZgi# 9Z heVciZc kVc ]Zi YV` o^_c \ZkdgbY odVah ZZc hX]^e Zg kVc dcYZgV[ j^io^Zi# ijWZ^k_icki[kc$db =Zi Watersnoodmuseum ^h \ZkZhi^\Y ^c XV^hhdch Y^Z o^_c \ZWgj^`i db YZ Y^_`Zc iZ Y^X]iZc cV YZ LViZghcddYgVbe ^c &.*(# 9Z \ZWZjgiZc^h" hZc ]ZWWZc ZZc Y^ZeZ ^beVXi \Z]VY# >ZYZgZZc odj Y^i bjhZjb bdZiZc WZodZ`Zc! lVci odYgV _Z Zg W^ccZcaddei kdZa _Z YZ bVX]i^\Z oZZ Zc ZgkVVg _Z Vah ]Zi lVgZ [nh^Z` YZ VVclZo^\]Z^Y kVc YZ gVbe# 7^_odcYZg ^cYgj`lZ``ZcY# mWj[hideeZcki[kc$db

Slot Haamstede ^h ZZc &(YZ"ZZjlh `VhiZZa YVi \gZchi VVc cVijjg" \ZW^ZY YZ OZZeZYj^cZc# 6aaZZc YZ Ydc_dc ^h cd\ dg^\^cZZa! YZ gZhi kVc ]Zi `VhiZZa ^h hX]^iiZgZcY ]ZgWdjlY# =Zi `VhiZZa Zc ]Zi aVcY\dZY o^_c Z^\ZcYdb kVc CVijjgbdcjbZciZc Zc j^ihaj^iZcY i^_YZch ZZc ZmXjgh^Z iZ WZodZ`Zc#

HOLLANDS Glori

>c O^Zg^`oZZ WZk^cYi o^X] VVc YZ ]^hidg^hX]Z ]VkZc ]Zi cZi \ZdeZcYZ ajmZ]diZa BdcYgV\dc bZi ]Zi `lVa^iZ^ihgZhiVjgVci 8g^hi Ä lVVg ZmZXji^kZ X]Z[ @ZZh K^hhZg de ]dd\ c^kZVj `dd`i Ä Zc hiVYhXV[ Éi <djYZc :a[_Z# O^Zg^`oZZ ^h ZZc bdd^ hiVY_Z bZi aZj`Z l^c`Zah# cedZhW]ed$db

Hof van Alexander 9^i X]VgbVciZ WdZi^Z`]diZa a^\i ^c ZZc j^i\ZhigZ`i cVijjg\ZW^ZY# 9Z ajmZ `VbZgh o^_c hbVV`kda ^c\Zg^X]i Zc kVc VaaZ \ZbV``Zc kddgo^Zc# 9Z `Zj`Zc ^h j^ihiZ`ZcY# ^e\lWdWb[nWdZ[h$db Hotel De Zeeuwse Kust 9^i kV`Vci^ZXdbeaZm dbkVi lZa^hlVVg ZZc XVbe^c\ Zc X]VaZih! bVVg WdZ` ZZch ZZc `VbZg ^c ]Zi ]diZa\ZYZZaiZ0 Y^Z o^_c \gddi Zc j^ihiZ`ZcY ^c\Z" g^X]i# =Zi ^h Zg hi^a Zc Éh cVX]ih ]ddg _Z ]Zi gj^hZc kVc YZ oZZ kVcVX]iZg YZ Yj^cZc# 9^ZeZ gjhi \Z\VgVcYZZgY# ^ej[bZ[p[[kmi[akij$db

B[aa[h [j[d C[j Z[ abea c[[0 Zhk_l[dee]ij X_` m_`dZec[_d :[ Ab[_d[ IY^ehh[1 _d P_[h_ap[[ X[l_dZj p_Y^ ^[j IjWZ^k_icki[kc c[j p_`d cWhaWdj[ jeh[d1 ijhWdZh[ijWkhWdj Ekh I[Wi_Z[ _d H[d[ii[1 Y^[\ @_cco L[hXeed lWd h[ijWkhWdj :[ M_]1 _dj[h_[kh lWd h[ijWkhWdj 9h_ij _d ^ej[b CedZhW]ed1 Ibej >WWcij[Z[" p[a[h [[d X[pe[a mWWhZ$

Renesse ldgYi hiZZYh \Vhigdcdb^hX]Zg# @^_` bVVg ZZch lVi ?^bbn KZgWddb YdZi ^c gZhiVjgVci 9Z L^\# =^_ cVb YZ XV[ZiVg^V dkZg kVc o^_c djYZgh Zc igVch[dgbZZgYZ ]Zi ^c ZZc VVciVa _VgZc idi ZZc Ò_cegdZkZghgZhiVjgVci# h[ijWkhWdjZ[m_]$db Strandrestaurant Our Seaside! dd` ^c GZcZhhZ! ^h ZZc ^chi^ijji# =Zi egVX]i^\Z gZhiVjgVci hiVVi ÒZg de ]Zi higVcY! de ]djiZc eVaZc# 7^ccZc Zc Wj^iZc ^h ]Zi j^io^X]i de ]Zi higVcY Zc YZ oZZ dc\Z kZcVVgY# 9Z \ZgZX]iZc o^_c hbVV`kda Zc YZ egZhZciVi^Z ^h [gVV^# ekhi[Wi_Z[$db

Restaurant Bru 17 ^c 7gj^c^hhZ ^h ZZc WZ\g^e kddg l^Z HX]djlZc"9j^kZaVcY WZodZ`i# LZ VYk^hZgZc dcYZg VcYZgZ `^WWZa^c\# <adZ^ZcY]ZZi \ZhZgkZZgY bZi ZZc `gd`Vci aVV\_Z db YZ bVahZ hij``Zc `VWZa_Vjl# D[ `^Zh ^c ]Zi hZ^odZc kddg bdhhZaZc d[ DdhiZghX]ZaYZ" `gZZ[i# >c YZ l^ciZg ^h ]Zi ]ZaZbVVa \ZoZaa^\ W^_ 7gj &,# 9Vc WgVcYi YZ ]dji`VX]Za# 9j^` lZ\ ^c YZ Xdb[dgiV" WZaZ hidZaZc Zc WVc`Zc bZi ZZc aZ``Zg k^h\ZgZX]i Zc ZZc YgVc`_Z Zc _Z YV\ `Vc c^Zi bZZg hij`# Xhk'-$db >

e# &,

Walcheren 9^i bdd^Z hX]^ZgZ^aVcY a^\i VVc YZ CddgYoZZ Zc VVc YZ LZhiZghX]ZaYZ# 7^_ Ka^hh^c\Zc o^Z _Z ZcdgbZ hX]ZeZc YZ LZhiZghX]ZaYZ ^ckVgZc Zc dkZghiZ`Zc cVVg OZZjlh" KaVVcYZgZc! kVclVVg oZ YddgkVgZc cVVg 6cilZgeZc Zc k^XZ kZghV# 6ah _Z de ]Zi higVcY ^c Ka^hh^c\Zc hiVVi! a^_`i ]Zi hdbh cZi Vahd[ oZ gZX]i de _Z V[`dbZc# Ka^hh^c\Zc ]ZZ[i ZZc hiVYhhigVcY! YVi ^h oZaYoVVb ^c CZYZgaVcY# 9Z higVcYZc de LVaX]ZgZc WZ]dgZc idi YZ hX]ddchiZ kVc CZYZgaVcY# =Zi higVcY kVc 9dbWjg\ ^h dd` cd\ ZZch VVc\ZbZg`i Vah ]Z^aoVVb! Yjh \dZY db iZ `jgZc# 9Z dciYZ``^c\ kVc 9dbWjg\ Vah `jjgddgY ^h c^Zi c^Zjl! kZggZ kVc# 7^_ VgX]Zdad\^hX]Z de\gVk^c\Zc lZgY dciYZ`i YVi Zg ^c YZ GdbZ^chZ i^_Y Va ZZc WVY^cg^X]i^c\ lVh# :c ^c YZ &.YZ ZZjl deZcYZ ?d]Vcc <Zdg\ BZo\Zg &-(-"&.%. ! YZ \gdcYaZ\\Zg kVc YZ bdYZgcZ [nh^di]ZgVe^Z! Zg ZZc egV`i^_` Zc ^cigdYjXZZgYZ c^ZjlZ WZ]VcYZa^c\hbZi]dYZh# :g ^h ZZc heZX^VaZ È9g# BZo\Zg"lVcYZa^c\É j^i\ZoZi aVc\h YZ eaZ``Zc Y^Z ZZc WZZaY \ZkZc kVc YZ i^_Y YVi YZ WZVj bdcYZ cVVg 9dbWjg\ `lVb db iZ `jgZc# 9Z \ZhX]^ZYZc^h kVc 9g# BZo\Zg addei ]^Zg Vah ZZc gdYZ YgVVY Yddg]ZZc# KVc ]Zi idZ\Vc\h]Z` kVc K^aaV >gbV! lVVg YZ Yd`iZg o^_c egV`i^_` ]^ZaY! idi ]Zi hiVcYWZZaY YVi o^_c eVi^ ciZc Vah ZZgWZiddc VVc ]Zb eaVVihiZc#

C_ZZ[bXkh] 9Z ]dd[YhiVY kVc OZZaVcY ]ZZ[i hX]^iiZgZcYZ djYZ eVcYZc Y^Z YViZgZc j^i YZ <djYZc :Zjl# B^YYZaWjg\ heZZaYZ YVc`o^_ YZ ]VcYZa Zc YZ KD8

HOLLANDS Glori

ZZc \gdiZ gda! kddgVa bZi l^_c! lda Zc aV`Zc# KVcj^i B^YYZaWjg\ Zc Ka^hh^c\Zc kZgigd``Zc YZ eaVVihZa^_` \ZWdjlYZ hX]ZeZc cVVg ÈYZ DdhiÉ db YVVg heZXZg^_Zc iZ ]VaZc# 9Z g^_`Ydb ^h cd\ iZgj\ iZ o^Zc ^c YZ bZZg YVc k^_[]dcYZgY [gVV^Z ]^hidg^hX]Z eVcYZc Ä Zc ^c YZ Ddhi`Zg`! Y^Z ZZc XjaijgZZa edY^jb W^ZYi VVc ideVgi^ZhiZc odVah 9Vccn KZgV! 7a³[! >ahZ YZ AVc\Z Zc kZaZ VcYZgZc# >c ]Zi OZZjlh BjhZjb! \ZaZ\Zc VVc ]Zi 6WY^_eaZ^c b^YYZc ^c ]Zi XZcigjb! ]Vc\Zc oZh ZcdgbZ &+YZ"ZZjlhZ lVcYiVe^_iZc# OZ WgZc\Zc ]Zi WZ\^c kVc YZ IVX]i^\_Vg^\Z Ddgad\ idi aZkZc Ä Zc YZ OZZjlZc heZaZc Zg YZ ]dd[Ygda ^c! lVci o^_ l^hiZc YZ HeVc_VVgYZc ^c &*,+ bZi hjXXZh iZ kZg_V\Zc# 9Vi bVV`iZ YZ lZ\ kg^_ kddg YZ <djYZc :Zjl# BZi ZZc WZZi_Z [VciVh^Z ]ddg _Z ]Zi WdaaZc kVc YZ oZ^aZc! YZ `VcdccZc! ]Zi \ZhX]gZZjl kVc YZ \ZldcYZc! ]Zi `adihZc kVc ]Zi lViZg# LZgZaYl^_Y o^_c Zg bVVg ZZc eVVg lVcYiVe^_iZc \Zl^_Y VVc oZZhaV\Zc# 9VVgcVVhi W^ZYi ]Zi OZZjlh BjhZjb ZZc hX]^iiZ" gZcYZ XdaaZXi^Z Y^Z ^c l^hhZaiZciddchiZaa^c\Zc ldgYi \ZiddcY# p[[kmicki[kc$db

IbWf[d >c ]Zi XZcigjb kVc B^YYZaWjg\ a^\i ]Zi X]VgbVciZ WdZi^Z`]diZa The Roosevelt. :a`Z `VbZg ^h VcYZgh# ^ej[bj^[heei[l[bj$Yec

Y^cZg# De ]Zi iZggVh ^c ]Zi odccZi_Z! \Zgj^h kVc YZ oZZ de YZ VX]iZg\gdcY! \aVVh_Z l^_c dcYZg ]VcYWZgZ^`! ^h ]Zi aZkZc \dZY# ^[jXWZfWl_b`e[d$db

Hard en Ziel, Middelburg Hotel Van der Valk in Middelburg, bZi oZZg Xdb[dgiVWZa ^c\Zg^X]iZ `VbZgh! a^\i VVc YZ gVcY kVc YZ hiVY Zc W^ZYi j^ihiZ`ZcYZ eVg`ZZgbd\Za^_`]ZYZc# lWbac_ZZ[bXkh]$db

B[aa[h [j[d

7a³["oVc\Zg EVh`Va ?V`dWhZc Zc hiZggZcX]Z[ :Yl^c K^c`Z WZ\dccZc Zc`ZaZ _VgZc \ZaZYZc ZZc ZZiXV[ ^c B^YYZaWjg\/ =VgY Zc O^Za# 9VVg hZgkZgZc oZ hcZaaZ \ZgZX]iZc j^i YZ ]ZaZ lZgZaY# HigZZi[ddY Yjh! bVVg lZa kVc YZ WZhiZ `lVa^iZ^i# ^WhZ[dp_[b$db

Restaurant Mezger, Domburg =Zi gZhiVjgVci ^h ^c `dgiZ i^_Y ZZc WZ\g^e ^c OZZaVcY Zc dbhigZ`Zc \ZldgYZc! Zc YVi ^h kda`dbZc iZgZX]i# =^Zg \Zc^Zi j kVc YZ bdYZgcZ ;gVchZ `Zj`Zc! WZgZ^Y bZi OZZjlhZ higZZ`egdYjXiZc# h[ijWkhWdjc[p][h$db

Het Badpaviljoen, Domburg =dd\ de ]Zi Yj^c hiVVi ]Zi 7VYeVk^a_dZc# 9ZoZ adXVi^Z ^h Va bZZg YVc ZZc ZZjl ZZc VVcigZ`" `Za^_`Z eaZ` db iZ WZodZ`Zc# 9Z `VVgi hiVVi kda bZi aZ``ZgZ \ZgZX]iZc! odlZa kddg ajcX] Vah

De Westkaap, Westkapelle 7^_ Y^_`eVk^a_dZc 9Z LZhi`VVe ^c LZhi`VeZaaZ ZZi _Z YZ VaaZg"VaaZg"VaaZgaZ``ZghiZ VeeZaiVVgi kVc OZZaVcY! bZi ZZc bdd^ j^io^X]i dkZg oZZ de YZ `dde idZ# KZg\ZZi kddgVa c^Zi _Z XVbZgV bZZ iZ cZbZc# =Zi ^h Zg VYZbWZcZbZcY bdd^# m[ijaWWf$db >

C[j Z[ abea c[[0 ^_ijeh_iY^[ fWdZ[d _d C_ZZ[bXkh]1 Z[ ^Wl[d lWd C_ZZ[bXkh]1 P[[kmi[ ceii[b[d1 ijhWdZ^k_i`[i X_` Lhekm[dfebZ[h1 ^[j P[[kmi Cki[kc _d C_ZZ[bXkh]$

Auberge de Campveerse toren! Veere 9^i ]diZa"gZhiVjgVci a^\i VVc ]Zi KZZghZ BZZg Zc ^h Va bZZg YVc *%% _VVg ^c \ZWgj^` Vah ]ZgWZg\# 9Z ^cg^X]i^c\ ^h h[ZZgkda! bZi kZZa hX]^aYZg^_Zc VVc YZ bjjg Zc bdd^Z Vci^Z`Z kddglZgeZc# 9Z kZgigZ``Zc VYZbZc YZ h[ZZg kVc kgdZ\Zg Zc YZ ]diZa`VbZgh o^_c j^iZghi Xdb[dgiVWZa# J^i YZ `gj^YZcij^c `dbZc VaaZ `gj^YZc Y^Z ^c YZ `Zj`Zc \ZWgj^`i ldgYZc# 9Z aZj`hiZ eaZ` ^c ]Zi gZhiVjgVci ^h ^c ZZc kVc YZ Yg^Z Va`dd[_Zh# LZa gZhZgkZgZc! oZ o^_c od lZ\ YWcfl[[hi[jeh[d$db

e# &.

Zuid-Beveland

C[j[ehebee] CWh`ed Z[ >edZ *. _i h[][bcWj_] j[ p_[d ef HJB*$ OZ ^h \ZWdgZc Zc \Zid\Zc ^c OZZaVcY! de ]Zi Z^aVcY I]daZc# BVg_dc/ ÆB^_c kVYZg Zc bdZYZg ]VYYZc ZZc WdZgYZg^_ bZi ZZc bdZhij^c Zc kZZa Y^ZgZc db iZ `cj[[ZaZc# >` lVh Yjh kZZa Wj^iZc Zc Va ^c YZ `^cYZglV\Zc gVV`iZ ^` \Z[VhX^cZZgY Yddg ]Zi lZZg# KddgVa YZ lda`Zc kdcY ^` egVX]i^\# 9Vc g^Ze ^` ÈWdaaZ`ZcÉ Zc lZZh ^` bZi b^_c ]VcY_Zh cVVg WdkZc#Ç LVi WZiZ`Zci OZZaVcY kddg ]VVg4 BVg_dc/ Æ:g ^h kZZa lViZg! ajX]i! gj^biZ! Y^_`Zc bZi WdbZc Zc kZg" \Zo^X]iZc# =Zi aVcYhX]Ve o^Zi Zg Vai^_Y VcYZgh j^i# BVVg YVi kZaZ lViZg Zc YZ dchij^b^\]Z^Y kVc ]Zi lZZg `jccZc dd` kddg egdWaZbZc odg\Zc# OdVah W^_ YZ LViZghcddYgVbe kVc &.*(# =ZZa ^cYgj`lZ``ZcY ]dZ YZ ]Zg^ccZg^c\ WZlVVgY ldgYi ^c ]Zi LViZghcddY" bjhZjb ^c DjlZg`Zg`! YVi ^h \ZkZh" i^\Y ^c ZcdgbZ XV^hhdch# CZi odVah YZ 9ZaiVlZg`Zc Y^Z Zgkddg bdZhiZc odg\Zc YVi odÉc gVbe cdd^i bZZg odj `jccZc \ZWZjgZc# >c b^_c _Zj\Y \Zcddi ^` kVc oZ^aZc Zc hjg[Zc de ]Zi KZZghZ BZZg Zc ^` egdWZZg cd\ Vai^_Y ZkZc cVVg YZ `jhi iZ \VVc Vah ^` W^_ b^_c djYZgh WZc# B^_c `^cYZgZc k^cYZc ]Zi ]ZZga^_` de ]Zi higVcY W^_ LZhiZc" hX]djlZc de HX]djlZc"9j^kZaVcY# BdhhZaZc ZiZc YdZc lZ W^_ gZhiVjgVci BVg^i^Zb ^c YZ ]VkZc kVc O^Zg^`oZZ# Od aZ``Zg Ç

HOLLANDS Glori

IjhhZc YZ DdhiZghX]ZaYZ Zc YZ LZhiZghX]ZaYZ a^\i Oj^Y" 7ZkZaVcY# OZZg VVcigZ``Za^_` ^h ]Zi hiVY_Z NZghZ`Z bZi o^_c dZhiZgejiiZc# 9Z dZhiZgh `dbZc kVcj^i ]Zi lViZg od de _Z WdgY# 9Z dZhiZgh gZ^oZc kVcj^i NZghZ`Z WdkZcY^Zc cVVg VaaZ j^i]dZ`Zc kVc YZ lZgZaY# >c ]Zi hZ^odZc `jc _Z ^c NZghZ`Z dd` DdhiZghX]ZaYZ`gZZ[i `deZc# 9^Z ]ZZ[i ZZc oZZg kZgÒ_cYZ hbVV`# <dZh ^h ZZc oV`ZchiVY! bZi ZZc aZj`Z W^ccZchiVY Y^Z WZ`ZcYhiVVi db YZ kZghX]Z^YZc]Z^Y VVc l^c`Zah! lVVgdcYZg kZZa bdYZl^c`Zah kVc ]dd\ c^kZVj# CZi Wj^iZc <dZh ^h Zg ZZc hX]^iiZgZcYZ \da[WVVc! YZ <dZhZ <da[! lVVg ilZZYZgYZ kVc YZ ]daZh WZhiVVi j^i lViZgj^iYV\^c\Zc# >ciZgcVi^dcVVa WZ`ZcY ^h gZhiVjgVci >ciZg HXVaYZh lVVg ?Vcc^h 7gZkZi YZ B^X]Za^c hiZggZc kVc YZ ]ZbZa `dd`i0 ]^_ ]ZZ[i Zg bVVg a^Z[hi Yg^Z :iZc W^_ ?Vcc^h Zc 8aVjY^V 7gZkZi ^h ZZc aZ\ZcYVg^hX]Z WZaZkZc^h# KgVV\ ]jc ZZch cVVg YZ `jchi Y^Z VVc YZ bjgZc ]Vc\i Zc ^c YZ ]diZa`VbZgh kVc ]jc bVcd^g# 9^Z ^h cVbZa^_` dd` Yddg ?Vcc^h \ZbVV`i#

B_da[hfW]_dW0 e[ij[hi ÉYh[ki[iÊ" ^ebb[ e[ij[hi $ :[p[ fW]_dW0 X_` :[ E[ij[h_` lWd][d p[ Z[ e[ij[hi pe k_j ^[j mWj[h1 _dj[h_[kh lWd h[ijWkhWdj ?dj[h IYWbZ[i1 Wcki[i lWd ij[hh[dY^[\ @Wdd_i 8h[l[j lWd ?dj[h IYWbZ[i$

D’N OVERKANT P[[bWdZ ^[[\j jm[[ X[bWd]# h_`a[ je[]Wd]im[][d0 Z[ jm[[XWWdim[] D+/ Z_[ dWWh IY^ekm[d#:k_l[bWdZ b[_Zj [d Z[ l_[hXWWdim[] 7+. Z_[ X[]_dj X_` 8[h][d ef Peec$ 7bb[ [_bWdZ[d Z_[ Z[ fhel_dY_[ P[[bWdZ lehc[d p_`d l[hXedZ[d c[j Xhk]][d [d jkdd[bi$ ;[d ^[[b l[hiY^_b c[j lhe[][h je[d Z_[ l[hX_dZ_d# ][d X[ijedZ[d k_j ÉZ[ fedjÊ$ :[ c[[ij X[a[dZ[ l[h[d mWh[d Z_[ jkii[d Ahk_d_d][d [d F[hafebZ[h [d Lb_ii_d][d#8h[ia[di$ Dk p_`d p[ l[hlWd][d Zeeh Z[ id[bb[ M[ij[hiY^[bZ[# jkdd[b Z_[ P[[kmi# LbWWdZ[h[d c[j Z[ h[ij lWd D[Z[hbWdZ l[hX_dZj ^e[m[b ^[j l[[h jkii[d Lb_ii_d][d [d 8h[ia[di de] Wbj_`Z lWWhj $

IbWf[d :g o^_c! cVVhi >ciZg HXVaYZh! cd\ VcYZgZ j^ihiZ`ZcYZ ]diZah iZ k^cYZc de Oj^Y" 7ZkZaVcY! odVah hotel Katoen ^c <dZh# aWje[d]e[i$db 9VVgcVVhi ^h Zg ZZc \gddi VVciVa WZY WgZV`[Vhih# OdZ` ZZch cVVg YZ Oostmolenhoeve Zc B&B Grote Kade ^c <dZh# eeijceb[d^e[l[$db" ]hej[aWZ[$db

B[aa[h [j[d Inter Scaldes***, Kruiningen 9Z `gVX]i kVc >ciZg HXVaYZh! dcYZghX]Z^YZc bZi Yg^Z B^X]Za^chiZggZc! ^h YVi Zg ]dd[Y " oV`Za^_` ldgYi \ZlZg`i bZi egdYjXiZc j^i YZ higZZ`# OdVah YZ DdhiZghX]ZaYZ`gZZ[i Y^Z ^c ]Zi hZ^odZc! YVi addei kVc Z^cY bVVgi idi ]Va[ _jc^! egdb^cZci de YZ `VVgi hiVVi# CVVhi ]Zi gZhiVjgVci ]ZWWZc ?Vcc^h Zc 8aVjY^V dd` ZZc ]diZa bZi ilVVa[ `VbZgh! ]Zi bVcd^g# _dj[hiYWbZ[i$db

Katseveer*, Wilhelminadorp LVi ZZc Ò_cZ h[ZZg ]ZZghi Zg ^c ]Zi kddgbVa^\Z kZZg]j^h Ä ]Zi lVX]iad`VVa kddg YZ edci ijhhZc

Oj^Y" Zc CddgY"7ZkZaVcY Ä lVVg Gji\Zg Zc ?Zhh^XV kVc YZg LZZa ]jc gZhiVjgVci WZhi^ZgZc# =^_ YZ `Zj`Zc! o^_ ]Zi gZhiVjgVci# 9Z Xja^cV^gZ kdcYhiZc o^_c hjWa^Zb Zc ]Zi VVciVa VeZg^i^Z[" ]Ve_Zh YVi kddg ]Zi bZZg\Vc\ZcbZcj de iV[Za `dbi Zcdgb# :Zc lVcYZa^c\ aVc\h YZ Y^_` d[ de ]Zi higVcY_Z kddg YZ YZjg ^h dd` Va od egZii^\# aWji[l[[h$db

Restaurant Meliefste, Wolphaartsdijk I]^_h BZa^Z[hiZ kVc ]Zi \Za^_`cVb^\Z gZhiVjgVci! lZZi Vai^_Y \ZgZX]iZc de iV[Za iZ oZiiZc Y^Z _Z cV ZZc ]Ve Va YdZc ]jc`ZgZc cVVg bZZg# Dd` o^_c ^c YZ ]djidkZc \ZWV``Zc e^ooVÉh o^_c ]Zi dbg^_YZc lVVgY# h[ijWkhWdjc[b_[\ij[$db

De Oesterij, Yerseke 7^_ YZ DZhiZg^_ ZZi _Z dZhiZgh Y^Z od j^i YZ dZhiZgeji `dbZc Y^Z o^X] dcYZg ]Zi gZhiVjgVci WZk^cYi# :^\ZcVVg ?ZVc 9]dd\Z kZg`ddei o^_c kddgigZ[[Za^_`Z eaViiZ Zc ]daaZ dZhiZgh dkZg YZ ]ZaZ lZgZaY# :Zc ZmXjgh^Z kddg YZ ajcX] d[ ]Zi Y^cZg aVVi _Z YZ oVa^\Z o^aiZ oZZkgjX]iZc cd\ bZZg lVVgYZgZc# e[ij[h_`$db >

e# '&

=daaVcYhZ =dd\iZ

Zeeuws -Vlaanderen OZZjlh"KaVVcYZgZc ^h dcWZil^hi ]Zi bZZhi Wdjg\dcY^" hX]Z YZZa kVc OZZaVcY! lVci ]Zi ]ZZ[i ]Zi \gddihiZ VVciVa hiZggZcgZhiVjgVcih kVc YZ egdk^cX^Z# =Zi o^_c Zg k^_[/ Éi KaVhWadZbZ`Zc ^c @dZlVX]i! 9Z @gdbbZ LViZg\Vc\ ^c =dd[YeaVVi! HeZiiZgh ^c 7gZh`Zch! 6^g GZejWa^X Zc EjgZ" 8 ^c 8VYoVcY# AV Ig^c^i ^c Haj^h gZ`ZcZc lZ Vah oZhYZ! lVci Y^Z ]ZWWZc oZa[ ]jc B^X]Za^chiZg ^c\ZaZ" kZgY# IZa YVVg cd\ VaaZ hiZggZcgZhiVjgVcih W^_ de Y^Z o^X] cZi dkZg YZ \gZch ^c 7Za\^ WZk^cYZc Zc _Z `jci OZZjlh"KaVVcYZgZc bZi gZX]i aj^aZ``ZgaVcY cdZbZc# 9Z ijccZa dcYZg YZ LZhiZghX]ZaYZ kZgW^cYi YZ gZhi kVc CZYZgaVcY bZi OZZjlh"KaVVcYZgZc# 9VVgkddg bdZi ida ldgYZc WZiVVaY! bVVg Zg o^_c dd` Zc`ZaZ YV\Zc ^c ]Zi _VVg lVVgde YZ ijccZa idakg^_ ^h# :c bdX]i _Z IZgcZjoZc l^aaZc WZodZ`Zc! YVc ^h ]^Zg ZZc ^ch^YZgi^e/ lVX]i cdd^i kddg ZZc deZc Wgj\ L^Z ]Zi ]VkZcXdbeaZm \dZY WZ`^_`i o^Zi YVi Zg Wgj\\Zc deZchiVVc db YZ oZZhX]ZeZc kVc YZ LZhiZghX]ZaYZ cVVg <Zci Yddg iZ aViZc kVgZc! bVVg Zg o^_c dd` Vai^_Y Wgj\\Zc Y^X]i# Kda\ YZ e^_aZc de YZ a^X]iWdgYZc! lVci Vah j YZ cVk^\Vi^Z kda\i hiVVi j idi lZa ZZc ]Va[jjg iZ lVX]iZc kddg YZ haV\WdbZc# IZco^_ j YVVgkddg `^Zhi0 ]Zi ^h iZchadiiZ ZZc bVX]i^\ hX]djlheZa db YZ hX]ZeZc kVc ]ZZa Y^X]iW^_ iZ o^Zc# OZZjlh"KaVVcYZgZc ]ZZ[i ]ZZga^_`Z higVcYZc Zc egVX]i^\Z cVijjg" \ZW^ZYZc# =Zi Ol^c Zc LViZgYjcZc kaV`W^_ 7gZh`Zch W^_kddgWZZaY#

HOLLANDS Glori

Cki[W Bizarium, Sluis :Zc kVc YZ aZj`hiZ bjhZV kVc CZYZgaVcY hiVVi ^c Haj^h! lVVg ]Zi igdjlZch dd` \ZlZaY^\ l^c`ZaZc ^h# :g ^h ZZc [gVV^Z kZgoVbZa^c\ j^ik^cY^c\Zc iZ o^Zc Y^Z cdd^i ZZc hjXXZh o^_c \ZldgYZc! odVah ZZc ]Za^`deiZgÒZih! ZZc Vjid Y^Z VVc\ZYgZkZc ldgYi Yddg ]dcYZc Zc ZZc olZbeVgVeaj# :Zc bjhZjb YVi c^Zi VaaZZc kZgbV`Za^_` ^h! bVVg dd` WZldcYZ" g^c\ degdZei Zc ^che^gZZgi# =Zi KaVVbhZ hiZa 6cc <ZZg^cX` Zc BVgX 9Z ?dc\]Z ]ZZ[i YZ bZZhi ^ciZgZhhVciZ Zc W^oVggZ dcilZgeZc! lVVgdcYZg Y^Z kVc IZhaV! lZZg idi aZkZc \ZWgVX]i# 7^oVg^jb ^h i^_YZa^_` \ZhadiZc Zc \VVi WZ\^c '%'& lZZg deZc# X_pWh_kc$Yec

Industrieel Museum Zeeland 9Z ^cYgj`lZ``ZcYZ djYZ hj^`ZgaddYhZc VVc YZ LZhi`VYZ ^c HVh kVc <Zci o^_c db\ZWdjlY idi >cYjhig^ZZa BjhZjb OZZaVcY# =Zi kZgiZai dkZg kZgaZYZc! ]ZYZc Zc idZ`dbhi kVc YZ ^cYjhig^Z ^c OZZaVcY# _dZkijh_[[bcki[kcp[[bWdZ$db

aVcYhX]Ve db ]Zb ]ZZc W^ZYZc# CddgYoZZk^h! WZhhZc! `gj^YZc Zc \gdZciZc# Cd"lVhiZ ^h o^_c bdiid# 9VVgdb ^h YZ `Zj`Zc kVc EjgZ 8 Vkdcijjga^_` Zc j^iYV\ZcY# GZhZgkZgZc ^h VVc iZ WZkZaZc# fkh[#Y$db

Auberge des Moules, Philippine OZ\ _Z OZZaVcY! YVc oZ\ _Z bdhhZaZc# >c YZ dkVaZ hX]Zae o^i ZZc kZZao^_Y^\ ]Ve_Z bZi ZZc [ZcdbZcVaZ hbVV`# 7^ccZc Zc`ZaZ b^cjiZc `dbi Zg ZZc eVc kda YVbeZcYZ aZ``Zgc^_Zc de iV[Za# >c 6jWZg\Z YZh BdjaZh ldgYZc oZ Va bZZg YVc k^_[i^\ _VVg kda\Zch djY [Vb^a^ZgZXZei \ZhZgkZZgY# 9Z bZcj`VVgi W^ZYi igdjlZch cd\ kZZa bZZg aZ``Zgh# WkX[h][Z[icekb[i$db

IbWf[d OZZg ajmZ o^_c Strandhotel Cadzand Zc Hotel de Blanke Top ^c 8VYoVcY Y^Z gZ\Za bVi^\ kda o^iiZc# LVi l^a _Z dd` bZi YVi \ZlZaY^\Z j^io^X]i de oZZ ijhWdZ^ej[b$[k" XbWda[jef$Yec

B[aa[h [j[d Restaurant Spetters*, Breskens HiZggZcgZhiVjgVci HeZiiZgh ]ZZ[i Wj^iZc ZZc ]djiZc iZggVh bZi YZ cVVb :W ;ddY lVVg _Z ^c YZ odbZg dkZgYV\ `jci \Zc^ZiZc kVc [gj^ih YZ bZg! dZhiZgh Zc `aZ^cZgZ \ZgZX]i_Zh odVah \VgcVVa`gd`Zi_Zh# Adde _Z YZ igVe de! YVc `db _Z ^c ]Zi [dgbZ" aZgZ \ZYZZaiZ kVc ]Zi gZhiVjgVci# h[ijWkhWdjif[jj[hi$db

Hotel de Elderschans ^h \ZaZ\Zc VVc YZ gVcY kVc ZZc \gddi cVijjg\ZW^ZY! cVW^_ Haj^h# 9Z `VbZgh o^_c Xdb[dgiVWZa ^c\Zg^X]i# 9^i Vaa"^cXajh^kZ ]diZa W^ZYi ]ZZa kZZa kddg ZZc hX]VeeZa^_`Z eg^_h# [bZ[hiY^Wdi$db I^cn BVZc]dji W^ZYi ^c 8VYoVcY ZZc VeeVg iZbZci_Z bZi j^io^X]i de oZZ# =Zi ^h WgVcYhX]ddc Zc ]ZZ[i \dZYZ WZYYZc# =Zi VeeVg iZbZci ^h iZ k^cYZc de V^gWcW#ca! bZi Vah VVcYj^Y^c\ È9gddbeaZ` de ]Zi Yj^c ^c 8VYoVcYÉ#

AIRrepublic*, Cadzand 9^i gZhiVjgVci kVc HZg\^d =ZgbVc WZ`ddgi _dc\ Zc djY# 9Z ^cg^X]i^c\ ^h kddgcVbZa^_` ^c oVcY`aZjgZc Zc \gdZc \Z]djYZc# >c YZ deZc `Zj`Zc hiVVi ZZc ]djidkZc Ã’Zg iZ WgVcYZc# 9Z \ZgZX]iZc de YZ WdgYZc lZY^_kZgZc bZi ]Zi j^io^X]i kVcj^i YZ ZcdgbZ gVbZc# W_h#h[fkXb_Y$db

J[d ibejj[ :g ^h cd\ od kZZa bZZg iZ dciYZ``Zc ^c OZZaVcY# =Zi Z^aVcY I]daZc W^_kddgWZZaY! bZi o^_c j^i\ZhigZ`iZ WadZbZckZaYZc lVVgkVc YZ oVYZc \ZÂ…medgiZZgY ldgYZc# 9Z kZaZ _VX]i" ]VkZch! YZ bVg`iZc Zc eaj`ij^cZc# :c lVi iZ YZc`Zc kVc YZ 9ZaiVlZg`Zc! YZ higVcYZc Zc YZ WdhhZc# OZZaVcY ^h od dc\Zad[Za^_` Y^kZgh# DciYZ` ]Zi oZa[ bVVg �

IK BEN IN ZEELAND EN IK NEEM MEE VOOR THUIS… š >WdZX[iY^_bZ[hZ[ P[[kmi 8bWkm[ e[ij[hi cki[W [d m_da[bi š I[Wheef" X_ebe]_iY^[ b_cedWZ[i_heef bWdZ# ]e[Zm_da[bi š P[[kmi[ 8WXX[bWWhi bWdZ]e[Zm_da[bi š 8ebkii[d lWd Z[ P[[kmi[ XWaa[hi š =he[dj[d [d \hk_j lWd Z[ Xe[h š 8edXedi lWd J_Y^e _d O[hi[a[ š E[ij[hi k_j O[hi[a[ š Ceii[b[d lWd D[[bj`[ @Wdi š I_[hWZ[d lWd ?d[a[ Ejj[ k_j =e[i š A[jY^kf lWd :[ A[jY^kf# \WXh_[a _d =hWWkm š AWWi lWd Z[ Xe[hZ[h_`[d IY^[b bWY^ C_ZZ[bXkh] [d :[ Lei 8_[hlb_[j š A[hi[d lWd @e^Wd Deec" Feehjlb_[j `kd_#Wk]kijki

B_daiXel[d0 h[ijWkhWdj 7_hH[fkXb_Y lWd I[h]_e >[hcWd X_[Zj X_dd[d [d Xk_j[d ^[[hb_`a[ p_jfbWWji[d1 DeehZp[[ijhWdZ X_` dWjkkhfWha >[j Pm_d X_` 9WZpWdZ1 fWb_d] _d ^[j ]he[d1 IohYe 8Waa[h lWd h[ijWkhWdj Fkh[#9 1 m[_Zi[ l[h][p_Y^j[d a[dj P[[bWdZ j[ el[h$ H[Y^ji0 [[d Xe[h[daWWi`[ lWd AWWiXe[hZ[h_` :[ Lei k_j 8_[hlb_[j$

Pure C**, Cadzand 9Z _dc\Z hiZggZcX]Z[ HngXd 7V``Zg bVV`i \ZWgj^` kVc VaaZ bd\Za^_`]ZYZc Y^Z ]Zi

e# '(

�

ONZE KEUZE SHOPPING

)# (#

'#

&#

*#

'$ 8Wdap_jj[hi <>C<:G XdbW^cZZgi CZYZgaVcYhZ dcilZgeZc bZi bZY^iZggVcZ Ó '$ 8Wdap_jj[hi <>C<:G XdbW^cZZgi CZYZgaVcYhZ dcilZgeZc bZi bZY^iZggVcZ Ó V^g# 9ZoZ haVc`Z Zc Xdb[dgiVWZaZ WVc` bZi gZigdadd` eVhi dkZgVa! VVc YZ ZZiiV[Za cVijjga^_`! bVVg W^_kddgWZZaY dd` adh iZ\Zc YZ bjjg# 9^c^c\ 7ZcX] AVjgZa! <>C<:G! *..# ]_d][h^ec[$db ($ Ec lWd j[ ickbb[d `aZkZg^c\ ^h ]‚i VYgZh kddg XgZVi^ZkZ Zc `aZjgg^_`Z lddcYZXdgVi^Z# @aVhh^Z`Z hij``Zc ldgYZc \ZXdbW^cZZgY bZi bdYZgcZ ^iZbh0 CZYZgaVcYh YZh^\c bZi ZZc il^hi 9ZoZ kgda^_`Z WdgY_Zh \ZkZc jl odbZgiV[Za ZZc heZZahZ j^ihigVa^c\# HZi ) WdgYZc AZbdc [jaa Xdadg! `aZkZg^c\! (,!*%# ab[l[h_d]$db )$ =[kh_] akii[d >c YZoZ dcoZ`ZgZ i^_Y ^h \dZYZ cVX]igjhi c‹\ WZaVc\g^_`Zg# 9^i `jhhZceVg[jb kZghegZ^Yi ZZc gjhi\ZkZcYZ \Zjg kVc hVcYZa]dji Zc aVkZcYZa# 9Vi ]Zaei ZZc ]ZaYZgZ \ZZhi iZ `g^_\Zc Zc odg\i Zgkddg YVi j WZiZg ^c haVVe kVai# E^aadl B^hi! G^ijVah! &,!*%# h_jkWbi$Yec *$ :eb ef :kjY^ :[i_]d <Z‰che^gZZgY Yddg ]Zi Zci]djh^VhbZ Zc YZ `lVa^iZ^i kVc CZYZgaVcYhZ dcilZgeZgh lZgY ^c '%&' Ej^` de\Zg^X]i# Ej^` egZhZciZZgi ZZc XdaaZXi^Z kVc ]ZYZcYVV\h 9jiX] 9Zh^\c ^c hVbZclZg`^c\ bZi kZghX]^aaZcYZ dcilZgeZgh# 9ZoZ `g^hiVaaZc hZi ^h dcildgeZc Yddg AVgV kVc YZg Aj\i# GVgZ GVY^Vci hZi! Ej^`! +%# fk_aZ[i_]d$Yec# +$ MWj[hfh[j <Zc^Zi kVc ]Zi gjhi\ZkZcYZ \Zaj^Y kVc `VWWZaZcY lViZg# 9^i lViZgdgcVbZci bZi aZY"kZga^X]i^c\ \ZZ[i Za`Z ij^c d[ iZggVh ZmigV h[ZZg =^_ ^h hcZa de\ZWdjlY! ]ZZ[i ZZc Z^\Zc lViZg" gZhZgkd^g Zc ZZc W^_eVhhZcYZ edbe# CVh]k^aaZ! JWW^c`! &*(# Xbeaa[h$db ,$ B[jÊi ][j ijed[Z >c '%&) WZ\dccZc 9Zg`Vc 6iV`Vc Zc ?d]c iZg G^Zi

HOLLANDS Glori

,#

+#

.#

&%#

-#

^c ZZc `aZ^cZ lZg`eaVVih ^c 6bhiZgYVb bZi ]Zi WZlZg`Zc kVc bVgbZg V[`dbhi^\ kVc YZ :\Z hX]Z `jhi Zc ]Zi Ijg`hZ eaViiZaVcY# Cj o^_c ]jc egdYjXiZc! odVah YZoZ egVX]i^\Z l^_c`dZaZg! lZgZaYl^_Y kZg`g^_\WVVg# E^c` l^cZ XddaZg! HIDC:9! ..# ijed[ZcWhXb[$Yec -$ IY^eed^[_Zi_Z[WWb 9Z h^ZgVYZc kVc :aaZc 7ZZ`bVch dcYZghX]Z^YZc o^X] Yddg kgdjlZa^_`]Z^Y! kZgÒ _c^c\ Zc `aZjg Zc o^_c \Z che^gZZgY de kgdjlZc j^i VcYZgZ XjaijgZc# LZ o^Zc YZ BZY^iZggVc Z iZgj\ ^c YZoZ \djYZc ddgYgVYZc bZi ZZc eaVVi_Z kVc oZZ\gdZcZ eVgZabdZg# È:Vgi]gZVYhÉ bZi dg\Vc^hX]Z ]Vc\Zg! :aaZc 7ZZ`bVch! '.!.*# [bb[dX[[acWdi$db .$ 8be[c[j`[i`kha ($& =Zi 6bhiZgYVbhZ bZg` ;VW^ZccZ 8]Vedi ^h kVc YZ g^_`Z `aZjgZc Zc YZiV^ah# 9ZoZ egVX]i^\Z bVm^"_jg` ^h kVc ide idi iZZc kZgh^ZgY bZi CZYZgaVcYhZ WadZbZc# =Zi bZg` ]ZZ[i b^a^Zj"dckg^ZcYZa^_`Z egdYjXiZc ^c YZ WVc \ZYVVc Zc lZg`i bZi \ZgZXnXaZYZ bViZg^VaZc# ;g^ZYV adc\ YgZhh! ;VW^ZccZ 8]Vedi! &-.!..# \WX_[dd[Y^Wfej$db /$ Ij[ha _d `[ iY^e[d[d ;gZY YZ aV 7gZidc^ZgZ l^a YVi Za`Z kgdjl o^X] bdd^ Zc oZa[kZgoZ`ZgY kdZai# =^_ WVhZZgi YVVgdb o^_c dcilZgeZc de YZ hiZg`Z eZghddca^_`]Z^Y kVc YZ kgdjl# De YZoZ aZgZc hVcYVaZc bZi `jg`Zc kdZiWZY Ó VcZZgi j kda oZa[kZgigdjlZc dkZg higVVi# 7gj^cZ hVcYVVa! ;gZY YZ aV 7gZidc^ZgZ! -.!.*# \h[ZZ[bWXh[jed_[h[$Yec '&$ LWd ^ee] dWWh bWW] 9ZoZ Wdmheg^c\ kVc 9Z \^aYZhaVeZc bZi ]dd\"aVV\"[jcXi^Z WZiZ`Zci bV``Za^_` hid[oj^\Zc dcYZg ]Zi WZY Zc ZZckdjY^\ debV`Zc! ]VcY^\ kddg cj Zc aViZg# AVVi YZ _VgZc bVVg `dbZc KVcV[ &..* Z[]_bZ[ibWf[d$db

IWc[dij[bb_d] J_WhW H_lWde

e# '*

, N HOLLANDS 97DL7I :H77=J7I I#L#K# &)!.. CJ H6B:C KDDG B66G

(' =hWY^j[dfWdZ`[i Hi^_akda de eVY bZi YZoZ hiZg`Z XVckVh YgVV\iVh kVc 7Z``^c\ 7a^io De ]Zi a^X]iWaVjlZ XVckVh ^h ZZc \gVkjgZ j^i ]Zi lZgZaYWZgdZbYZ <gVX]iZcWdZ` j^i YZ &-YZ ZZjl V[\ZWZZaY# 9ZoZ VVc 8VheVg ?VXdWho# E]^a^eh idZ\ZhX]gZkZc iZ`Zc^c\Zc o^_c ^c WZo^i kVc ]Zi G^_`hbjhZjb ^c 6bhiZgYVb# 9Z YgVV\" iVh ^h ), Xb WgZZY Zc (+ Xb ]dd\! \gddi \ZcdZ\ Yjh db j iZ kZg\ZoZaaZc cVVg YZ hjeZgbVg`i kddg YZ WddYhX]VeeZc d[ ]Zi eVg` bZi ZZc \dZY WdZ`

L DG9 67DCC:: A_`a ef mmm$^ebbWdZi]beh_[cW]Wp_d[$db e\ X[b &.. ((,,,)HOLLANDS Glori

9Z VWdccZZhZgk^XZ ^h de lZg`YV\Zc WZgZ^`WVVg kVc .#%% idi &,#%% jjg# 6ah W^_YgV\Z ^c YZ kZgoZcY`dhiZc kVc ]Zi \ZhX]Zc` ldgYi ZZcbVa^\ * ^c gZ`Zc^c\ \ZWgVX]i# 9ZoZ VVcW^ZY^c\ \ZaYi odaVc\ YZ kddggVVY higZ`i# CZZb XdciVXi de bZi YZ VWdccZZhZgk^XZ kddg kZgoZcYiVg^ZkZc cVVg ]Zi Wj^iZcaVcY# J `jci ]Zi VWdccZbZci dd` XVYZVj YdZc VVc ^ZbVcY VcYZgh! j dcikVc\i YVc oZa[ YZ YgVV\iVh#

GkWhWdjW_d_

L

H6H@>6 6J@:B6

angzaam gaan de grenzen weer open en zijn veel populaire vakantiebestemmingen weer bereikbaar. Maar vakantie in eigen land, is dat niet net zo goed een optie? U hoeft zelfs helemaal niet naar het buitenland als u naar Napels of Rome wilt, want die plaatsen hebben we in Nederland ook: Napels is een buurtschapje in de provincie Groningen en Rome een Gelders gehucht – en er is vast wel een camping of B&B in de buurt. Hetzelfde geldt voor Frankrijk (G), Amerika (D én L), Denemarken (Gr), Egypte (F), Engeland (G, D en O), Borneo (NB), Moskou (F), De Krim (G) en Bethlehem (Gr). Allemaal wat kleiner dan u gewend bent van uw vakantiebestemming, maar wel heel dichtbij, en minstens zo gastvrij. Maar misschien wilt u de gebaande vakantiepaden nu eens een keer verlaten, en gaat u liever op zoek naar iets exotisch. Dat kan, en het leuke is dat u ook daarvoor niet ver weg hoeft. De horeca in Exmorra, Goaiingea (van tevoren even oefenen op de uitspraak), Goidschalxoord, Barlaque, Acquoy (in de buurt van Beesd en Rumpt), Cruquius, Kamerik, Valom en Jispingboermussel ziet u vast graag komen. En als dat te exotisch klinkt hebben we ook nog aanlokkelijke oud-Nederlandse bestemmingen als Sexbierum, Hongerige Wolf, Doodstil, De Poffert, Nooitgedacht, Kale Kluft, Zwartschaap, Oude Willem, Muggenbeet, Palmstad, Trutjeshoek, Bommelskous, Monster, Vrouwenverdriet, Fonteinsnol, De Hulk, Oude Zeug, Lull, Knikkerdorp, en het idyllisch klinkende Waterlandkerkje. Uiteraard zijn er ook plaatsen waar u beter kunt wegblijven. Volgens sommigen geldt dat voor de hele Randstad, maar er zijn meer plaatsen die wat minder uitnodigend klinken, zoals Duistere Steeg, Verloren Hoek, Baalhoek, Boerengat, Grijzegrubben, De Jammer, Stinkhoek,

Tranendal en De Hel – het is alsof je een boek van Tolkien zit te lezen. Het zijn buurtschappen en gehuchtjes die hun naam tegen hebben, maar bedenk wel: ook in De Hel schijnt de zon. Ten slotte kunt u ook gewoon thuisblijven – dat is ook in eigen land, nietwaar? – en in dat geval hebt u de keuze uit een hele serie fijne bestemmingen die voor u ingezameld zijn door het tijdschrift ‘Onze Taal’. U kende misschien al de klassiekers Achtertuinië, Balkonia, SaintSouterrain, Bad Hintergarten en Costa del Zolder. Maar daar is dankzij de coronacrisis nu nog een aantal bestemmingen bijgekomen, zoals Quarantainië, Verveeluwe, Thuismanië en Villa Netflix. Daar eenmaal aangekomen zijn er verplichte driemaandelijkse verblijven in Huiskameroen, Bad Kammer, Douchebekistan, Washington WC en Tibed, maar er zijn ook excursies mogelijk naar het Driedeurenpunt en de Trappenijnen, de Bijkeukenhof, De Kookeilanden en het plaatsje Køkendør. Het thuiswerken kan gewoon doorgaan in Zoombabwe en Laptopland, en voor de ontspanning kunt u naar Dakterrassos en Jardinië – en af en toe een biertje halen in Schuurmonnikoog. Prettige vakantie allemaal! �

GVnbdcY Cd ^h lZW gZYVXiZjg W^_ ÈDcoZ IVVaÉ! ]Zi \gddihiZ CZYZgaVcYhZ i^_YhX]g^[i kddg iVVaa^Z[]ZWWZgh# lll#dcoZiVVa#ca

e# ',

HOLLANDS Glori

De

Achterhoek Oost West, Oost Best

IZc ddhiZc kVc YZ >?hhZa a^\i ZZc eVgVY^_h kddg lVcYZaVVgh! Ã’ ZihZgh Zc Ã’ _cegdZkZgh# >c YZ 6X]iZg]dZ` `db _Z idi gjhi odcYZg kZgkZZaY iZ gV`Zc# KZglVX]i ]^Zg \ZZc eaVi kZgi^Zg Zc ]dgYZh idZg^hiZc! bVVg ZZc V[l^hhZaZcYZ > Zc hegdd`_ZhVX]i^\Z higZZ` Y^Z o^X] `dZhiZgi ^c YZ kZg\ZiZa]Z^Y# IZ`hi [did\gVÃ’ Z @[he[d @Wdi[d

e# '.

De Achterhoek

OdcYZg `jhi ]ZZghi YZ gjhi! oZ`Zg ^c YZ 6X]iZg]dZ`# :g o^_c bZchZc Y^Z Y^i ]Zi ÈWZhi WZlVVgYZ \Z]Z^b kVc CZYZgaVcY cdZbZcÉ# KZZa kVc YZoZ bZchZc! Y^Z oZa[ j^i YZ 6X]iZg]dZ` `dbZc! k^cYZc ]Zi lZa WZhi od# 9^Z ]djYZc YZ higZZ` a^ZkZg kddg o^X]oZa[ Zc \Zc^ZiZc Za`Z YV\ lZZg kVc È]jcÉ =VcoZhiZYZc! YZ kZghi^aYZ YdgeZc Zc ]Zi `ZcbZg`ZcYZ Xdja^hhZaVcYhX]Ve kVc WdhhZc! WZ`Zc Zc WdZgZcZgkZc# IZ\Zc YZoZ bZchZc oZ\\Zc lZ/ hdggn# =Zi he^_i dch YVi lZ jl \Z]Z^b VVc YZ \gdiZ `ad` bdZiZc ]Vc\Zc#

ÉD[c [\\[ em ][cWaÊ =Zi ^h c^Zi od YVi _Z ^c YZ 6X]iZg]dZ` cd\ `^adbZiZgh `jci g^_YZc! adeZc d[ ÒZihZc odcYZg ^ZbVcY iZ\Zc iZ `dbZc# 9^i ^h cd\ hiZZYh ]Zi Y^X]iWZkda`iZ CZYZgaVcY! o^_ ]Zi YVi ]Zi ÈkZggZ ddhiZcÉ kZZa b^cYZg Y^X]iWZkda`i ^h YVc YZ gZhi kVc dch aVcY# =Zi kZg`aVVgi lVVgdb _Z oZa[h de ZZc odbZghZ odcYV\ cZg\Zch ]Zi \ZkdZa ]ZWi ÈWdkZc de Za`VVgÉ iZ o^iiZc# :Zc VcYZgZ kZg`aVg^c\ ^h YZ od gZaVmiZ h[ZZg kVc YZoZ W^_cV adbZ higZZ`# ÈCZb Z[[Z dl \ZbV`É ^h ]^Zg ZZc WZ`ZcY \ZoZ\YZ Zc ]Zi `dhi _Z lZ^c^\ bdZ^iZ db YVVg \Z]ddg VVc iZ \ZkZc# =Zi \ZbV`! YZ gjhi! a^\i Vah ZZc lZaYVY^\Z YZ`Zc dkZg YZ _VgZc" k^_[i^\YdgeZc Zc dba^\\ZcYZ aVcY\dZYZgZc# >c lZ^c^\ VcYZgZ higZ`Zc k^cY _Z odkZZa ij^cZc Zc `VhiZaZc# OZ`Zg gdcY KdgYZc! bZi o^_c 6X]i`VhiZaZcgdjiZ kddg ÒZihZgh Y^Z ^c edejaVg^iZ^i lZY^_kZgi bZi YZ lVcYZagdjiZ gdcY @VhiZZa HaVc\ZcWjg\# Kddg lVcYZaVVgh! ÒZihZgh Zc gj^iZgh Zc bZchZc bZi ZZc daYi^bZg ^h YZ 6X]iZg]dZ` ]Zi VWhdajiZ hjbbjb# Hdbb^\Z gdjiZh adeZc aVc\h `VhiZaZc Zc aVcY]j^oZc! VcYZgZ kda\Zc ]Zi heddg kVc È9Z OZkZchegdc\É! ZZc edejaV^gZ ik"hZg^Z j^i YZ _VgZc iVX]i^\! d[ ha^c\ZgZc aVc\h YZ l^_c\VVgYZc ijhhZc AdX]Zb Zc L^ciZghl^_`#

>[[hb_`a[ >Wdp[ijWZ 9Z gdjiZh aVc\h YZ >?hhZa o^_c bZi ^cWZ\g^e kVc ]Zi edci_Z! ZZc kZgkdZgh" b^YYZa j^i aVc\ kZgkad\Zc i^_YZc# CVijjga^_` bV\ dd` ZZc WZodZ` VVc 9dZhWjg\ c^Zi dciWgZ`Zc! ZZc kVc YZ aZj`hiZ hiVY_Zh ^c Ddhi"CZYZgaVcY# =Zi ^h c^Zi VaaZZc YZ bdcjbZciVaZ W^ccZchiVY Y^Z 9dZhWjg\ od VVcigZ``Z" a^_` bVV`i! dd` YZ eaVVihZa^_`Z ]dgZXV Zc o^_c kg^ZcYZa^_`Z ^cldcZgh YgV\Zc W^_ VVc YZ X]VgbZ kVc YZ hiVY# BZi YZ LVV\ j^i &),- Vah higVaZcY b^YYZaejci WZidkZgi ]Zi \ZoZaa^\Z eaVVih_Z o^_c \VhiZc# O^_ Y^Z bZi YZ Wddi `dbZc! bZgZc VVc ^c YZ ]VkZc Zc WZ\ZkZc o^X] cVVg ZZc kVc YZ XV[ h d[ gZhiVjgVcih VX]iZg YZ djYZ \ZkZah# Dd` YZ LVV\ iZai ZZc \gVcY XV[ ! ]Zi HiVYhW^Zg]jnh# 9^Z WVcY bZi W^Zg ^h Va kgdZ\ \ZhbZZY# :^cY &*YZ ZZjl ]VY YZ eVX]iZg kVc YZ LVV\ Ä ]Zi lZZ\]j^h kVc ]VcYZahlVVg Ä iZkZch ZZc bdcdeda^Z de YZ kZg`dde kVc ÈkgZZbYZÉ W^ZgZc# >c Y^Z i^_Y `gZZ\ _Z Vah VgWZ^YZg _Z addc cd\ YZZah ^c \ZghiZcVi j^iWZiVVaY# >c YZ LVV\ YZZaYZc o^_ ZZc iV[Za bZi `ddea^ZYZc Zc hijYZciZc! Zc od ^h ]Zi Z^\Zca^_` cd\ hiZZYh#

HOLLANDS Glori

Ef[d_d]ifW]_dWÊi0 AWij[[b A[ff[b WWd Z[ EkZ[ ?@ii[b X_` BWW]#A[ff[b$ :[p[ fW]_dWÊi0 Z[ CWbbkci[ Ceb[d WWd Z[ 8[ha[b X_` ;_X[h][d1 f_jjeh[ia ijhWWj`[ _d :e[iXkh]1 b_j[hW_h[ Ó [jifWkp[ jkii[d Z[ Yekb_ii[d lWd Z[ 7Y^[h^e[a$

P_[d Ze[d

bZci kddgo^Zi ^c ZZc ZmigV ]Ve_ZhbVcY kda

De romantische Achterhoek nodigt uit tot ouderwetse sightseeing, met stoomtrein of fluisterboot. Kastelen, tuinen, musea en wijnhuizen dragen bij aan het diverse aanbod van de streek.

higZZ`egdYjXiZc#

9Z 6X]iZg]dZ` WZ\^ci W^_ ]Zi higddb\ZW^ZY kVc

gZ^h hiVgi kVcV[ BjhZjb 7jjgiheddglZ\ Zc

YZ >?hhZa Zc YZ =VcoZhiZYZc VVc ]Zi lViZg#

Yjjgi *% b^cjiZc kddg ZZc gZidjg# =Zi bjhZjb

9VVg ^h Ojie]Zc Zg ZZc kVc# 9ddg ]Zi ]^hidg^hX]Z

oZa[ WZhX]^`i dkZg -* adXdbdi^ZkZc! g^_ij^\Zc Zc

hiVY_Z ^h ZZc VVciVa wandelroutes j^i\ZoZi!

lV\dch j^i aVc\ kZgkad\Zc i^_YZc# =Zi ^h dd`

kVc YZ =^hidg^hX]Z" Zc BVccZclVcYZa^c\ idi YZ

bd\Za^_` db ^c YZ g^_YZcYZ hiddbigZ^c iZ

6cigdedhdÒ hX]Z LVcYZa^c\# 9ZoZ o^_c \dZY iZ

Y^cZgZc# >c hVbZclZg`^c\ bZi gZhiVjgVci

XdbW^cZgZc bZi ]Zi kZZao^_Y^\Z ]dgZXV" Zc

Éi AVch^c` W^ZYi ]Zi bjhZjb c idi ilZZ `ZZg

l^c`ZaVVcWdY kVc YZ hiVY# ?Z `jci Ojie]Zc dd`

eZg bVVcY ZZc k^_[\Vc\Zc"Èkdg`_ZhY^cZgÉ kddg

kVcV[ ]Zi lViZg dciYZ``Zc! bZi YZ fluisterboot.

' idi ) eZghdcZc#

9^Z WZ\^ci Zc Z^cY^\i b^YYZc ^c ]Zi XZcigjb! W^_

IjWj_ediijhWWj )" >WWaiX[h][d$ cki[kcXkkhjifeehm[]$db

=heej :[kdam[] '(" 8Whbe$ cejeh[jj[$db % l[beh[jj[$db IjhhZc =VV`hWZg\Zc Zc 7dZ`Zad g^_Yi bZZgYZgZ `ZgZc eZg lZZ` ZZc historische stoomtrein. 9Z

YZ hiZ^\Zg VVc ]Zi G^_`Zc]V\Z! Zc kVVgi odlZa dkZg YZ hiVYh\gVX]iZc Vah dkZg ]Zi WZ\^c kVc YZ 7Zg`Za"g^k^Zg# Ô k_ij[hXeej#pkjf^[d$db

Museum More! ZZc bjhZjb kddg bdYZgc gZVa^hbZ! o^i lZa^hlVVg ^c <dghhZa! bVVg

BdidgZiiZ$KZadgZiiZ kZg]jjgi Vespa’s Zc

WZhX]^`i dkZg ZZc ilZZYZ adXVi^Z ^c YZ 6X]iZg"

k^ZgeZghddch"a^\Ò ZihZc ^c 7Vgad W^_ 6VaiZc# 6aaZ

]dZ`# :c lVi kddg ZZc =Zi ^h \ZkZhi^\Y ^c

gdjiZh WZ\^ccZc W^_ YZ ÈHX]deeZÉ kVc 9Zjc`! ZZc

`VhiZZa Gjjgad Zc iZ WZgZ^`Zc k^V ZZc \aVoZc

WdZgZchX]jjg j^i &.(%# =Zi E^X`c^X` 6ggVc\Z"

]Vc\Wgj\# =^Zg kaV`W^_ a^\i dd` ]Zi \gddihiZ

>

e# (&

Jkii[d Z[ Yekb_ii[d 7Z\^ci j VVc ZZc dciYZ``^c\hgZ^h Yddg YZ 6X]iZg]dZ`! WZ\^c YVc ]^Zg ^c 9dZhWjg\# Kda\ YVc YZ DjYZ >?hhZa ^c YZ g^X]i^c\ kVc AVV\"@ZeeZa Zc cZZb YVVg YZ de]VVaWgj\ dkZg ]Zi lViZg# A^c`h ]^ZgkVc a^\i @VhiZZa @ZeeZa! gZX]ih YZ He^ccZ`debdaZc# 9Z hbVaaZ 9dgehhigVVi kVc AVV\" @ZeeZa ^c YZ g^X]i^c\ kVc YZ Wgj\ ^h ZZc ajhi kddg ]Zi dd\# KZZa kVc YZ ]j^oZc o^_c kVc ddghegdc\ eVX]ildc^c\Zc kVc ]Zi `VhiZZa ZgiZ\ZcdkZg# KddgW^_ YZ Wgj\ g^_Y _Z Y^ZeZg YZ 6X]iZg]dZ` ^c Zc WZaVcY _Z Va hcZa ^c ZZc l^hhZaZcY aVcYhX]Ve kVc lZ^aVcYZc! WdhhZc! WZ`Zc Zc YdgeZc# :Zc ]Va[deZc aVcYhX]Ve YVi YdZi YZc`Zc VVc ZZc idcZZa bZi Xdja^hhZc Zc YVVgdb ÈXdja^hhZaVcYhX]VeÉ ldgYi \ZcdZbY# DciYZ` ]Zi 7Zg`ZcYVa W^_ 6abZc Zc g^_Y k^V @VhiZZa KdgYZc cVVg BjhZjb BdgZ ^c @VhiZZa Gjjgad# EgdZ[ ijhhZc YZ l^_chid``Zc kVc l^_c\VVgY c h^Zgij^c HX]ZeZgh]d[ YZ WZ_jWZaYZ HdaVg^h"l^_c Zc haZciZg Yddg ]Zi cVW^_\ZaZ\Zc WdZ`ZchiVY_Z 7gZYZkddgi# CZZb W^_ L^ciZghl^_` CZYZg" aVcYhZ ÈLVcYZa\ZbZZciZ kVc '%'%É ]Zi 6X]iZglddaYhZ @adbeZceVY! d[ \V de odZ` cVVg YZ ^_hkd\Za ^c cVijjgeVg` 7Z`ZcYZaaZ# HX]j^[ VVc ^c YZ egdZ[ij^c kVc CZa HX]ZaaZ`Zch ^c ]Zi @ZjcZc]j^h d[ WZhaj^i YZ YV\ bZi ZZc WdggZa de ]Zi k^_kZgiZggVh kVc Éi EZZh`Z ^c 7ZZ`# Eg^``Za Va jl o^cij^\Zc ^c ]Zi WZhi WZlVVgYZ \Z]Z^b kVc CZYZgaVcY Zc ]djY ]Zi YVVgcV aZ``Zg kddg joZa[#

heggendoolhof iZg lZgZaY# @VhiZZa Zc bjhZjb

;j[d Zh_da[d

a^\\Zc ^c ZZc :c\ZahZ aVcYhX]Vehij^c bZi

=Zi Xja^cV^gZ Zg[\dZY kVc YZ

k^_kZgh! gdYdYZcYgdch! ]ZjkZah Zc ZZc dgVc_Zg^Z#

6X]iZg]dZ` hiVVi VVc YZ WVh^h kVc ZZc \gddi

BjhZjb BdgZ adXVi^Z Gjjgad ^h \ZheZX^Va^hZZgY

VVciVa ÈkVc"WdZg"idi"WdgYÉ"gZhiVjgVcih# KVc

^c ]Zi lZg` kVc hX]^aYZg 8VgZa L^aa^c` Zc

`aVhh^Z` idi Ã’ cZ Y^c^c\ de YZ bdd^hiZ eaZ``Zc ^c

bdYZdcilZgehiZg ;dc\ AZc\#

YZ cVijjg#

LehZ[di[m[] (" Hkkhbe$ Zeeb^e\hkkhbe$db cki[kcceh[#aWij[[bhkkhbe$db

>Zih iZc oj^YZc kVc L^ciZghl^_` a^\i Berenschot’s Watermolen. 9^i bdcjbZci j^i &+*' W^ZYi

De Zc gdcY YZ aVcY\dZYZgZc kVc YZ 6X]iZg]dZ`

eaVVih VVc ZZc gZhiVjgVci bZi XV`Z" ajcX]WVg#

o^_c ^c YZ adde YZg ZZjlZc egVX]i^\Z ij^cZc

7ZgZchX]diÉh LViZgbdaZc WZhX]^`i dkZg ZZc

VVc\ZaZ\Y# 9^Z kVc 7j^iZceaVVih De Wiersse

iZggVh VVc YZ Ha^c\ZWZZ` Zc ^h hX]Viea^X]i^\ VVc

hiVVc oZa[h WZ`ZcY Vah ÈYZ bdd^hiZ ij^cZc kVc

]Zi Xja^cV^gZ Zg[\dZY kVc YZ 6X]iZg]dZ`# 9Z

CZYZgaVcYÉ Zc o^_c iZ WZo^X]i^\Zc i^_YZch

`d[Ã’ Z `dbi kVc ZZc ad`VaZ WgVcYZg^_! ]Zi kaZZh

deZc"ij^cYV\Zc Zc \gdZeh gdcYaZ^Y^c\Zc#

kVc YZ eaVVihZa^_`Z haV\Zg Zc YZ `gj^YZc j^i Z^\Zc

GdcYdb ]Zi aVcY]j^h a^\\Zc WZ`Zc Zc k^_kZgh!

ij^c# LViZgbdaZc Zc gZhiVjgVci \gZcoZc VVc

gdoZc" Zc bdZhij^cZc! WdgYZgh Zc eZg\daVÉh Zc

cVijjg\ZW^ZY 9Z 7Z`ZcYZaaZ ^c LddaY! ZZc

ZZc ha^c\ZgZcYZ WZj`Zcadd[\Vc\ kVc ]dcYZgY

WZhX]ZgbY Zc bdZgVhVX]i^\ dZgWdh Zc

bZiZg# 9Z deZc ij^cZc a^\\Zc ^c ZZc (' ]ZXiVgZ

edejaV^gZ kZgWa^_[eaVVih kVc YZ ^_hkd\Za#

\gddi aVcYhX]VeheVg`#

MeebZi[m[] -*" M_dj[him_`a MeebZ$ X[h[diY^ejimWj[hceb[d$db

BWdZ]e[Z :[ M_[hii[" M_[hii[hWbb[[ /" LehZ[d$ Z[m_[hii[$Yec

Nel Schellekens ^h Y‚ CZYZgaVcYhZ kVc"`de" 8el[d0 Cki[kc Ceh[ beYWj_[ Hkkhbe _d AWij[[b Hkkhbe$ B_dai0 Z[ mWj[hceb[d ef BWdZ]e[Z >WYa\ehj X_` LehZ[d1 ^ej[b# h[ijWkhWdj :[ =ekZ[d AWhf[h _d >kcc[be$

9Z 7Zg`Za ^h ZZc kVc YZ bdd^hiZ g^k^Zgi_Zh ^c YZ

idi"`dci"X]Z[# 9VVgbZZ ldgYi WZYdZaY YVi oZ

6X]iZg]dZ` Zc higddbi kVc YZ 9j^ihZ \gZch cVVg

W^_cV Za` YZZa kVc ZZc Y^Zg \ZWgj^`i ^c ]VVg

Ojie]Zc# >c YZ V[\ZadeZc _VgZc ^h WZ\dccZc db

`Zj`Zc# =Zi @ZjcZc]j^h W^_ L^ciZghl^_` ^h ]VVg

kVc ]Zi 7Zg`ZaYVa ZZc idZg^hi^hX]Z igZ`eaZ^hiZg iZ

Xja^cV^gZ egdZ[ij^c# =^Zg `dbi Va ]Zi aZ``Zgh j^i

bV`Zc# DjYZ 7Zg`Za"VgbZc Zc Xjaijjg]^hidg^"

YZ 6X]iZg]dZ` hVbZc# HX]ZaaZ`Zch bVV`i dd`

hX]Z bdcjbZciZc aVc\h ]Zi lViZg o^_c ^c ZgZ

kZZa oZa[# 9Z kZZhiVa kVc het Keunenhuis, ZZc

]ZghiZaY# 9Z 7Zg`Za bZVcYZgi igVV\ Yddg ]Zi

bdcjbZciVaZ WdZgYZg^_ de ZZc aVcY\dZY kVc

Xdja^hhZaVcYhX]Ve kVc YZ 6X]iZg]dZ`! aVc\h

CVijjgbdcjbZciZc! YdZi Y^Zchi Vah WV``Zg^_!

6abZc! 7dgXjad! :^WZg\Zc Zc AdX]Zb# >c Za` kVc

WZZc]djlZg^_ Zc Wgdjlad`VVa# >c ]Zi 6X]iZg]j^h

YZoZ YdgeZc `jc _Z bZZkVgZc bZi YZ Berkel-

hZgkZZgi oZ ]VVg kZZa\Vc\Zc"egdZkZg^_"bZcj!

zomp# :Zc odbe ^h ZZc aVc\\ZgZ`i hX]ZZe_Z YVi

dcYZg YZ cVVb ÈIV[ZaZc W^_ CZaÉ Za`Z oViZgYV\"

kgdZ\Zg kZZa \ZWgj^`i lZgY ^c YZ 6X]iZg]dZ`#

VkdcY Zc odcYV\b^YYV\ #

ij_Y^j_d]X[ha[bpecf$db%lWWhjeY^j[d%

MeebZi[m[] '(-" M_dj[him_`a$ a[kd[d^k_i$db

9Z 6X]iZg]dZ` ^h ZZc eVgVY^_h kddg Ã’ ZihZgh# :Zc kVc YZ edejaV^ghiZ gdjiZh ^h YZ Hanzeroute LF3, Y^Z YZ >?hhZa kda\i kVc 9dZhWjg\ cVVg

=diZa"gZhiVjgVci De Gouden Karper ^h ZZc

Ojie]Zc# 9Z 6X]iZg]dZ` iZai dd` ZZc VVciVa

WZgh kVc l^aY Zc YZ `aVhh^Z`Z `Zj`Zc# CVVhi ]Zi

wijnroutes aVc\h Y^kZghZ l^_c\VVgYZc Zc

Xja^cV^gZ VVcWdY ^h dd` YZ ^cg^X]i^c\ `aVhh^Z`#

"YdbZ^cZc# 9ZoZ kVg^Â…gZc ^c aZc\iZ kVc (* idi

9Z `Zj`Zc bVV`i odkZZa bd\Za^_` \ZWgj^` kVc

** `^adbZiZg# 9Z Achtkastelenroute () `b

egdYjXiZc j^i YZ higZZ`! ^cXajh^Z[ ]Zi l^aY# 9Z

aZ^Y _Z aVc\h YZ bdd^hiZ `VhiZaZc ^c Zc gdcY

<djYZc @VgeZg ]j^hi ^c ZZc bdcjbZciVVa eVcY

KdgYZc! kVc @VhiZZa =VX`[dgi idi @VhiZZa KdgYZc#

Zc WZhX]^`i kZgYZg dkZg ZZc \ZoZaa^\Z \ZaV\"

d[Z[hbWdZÓ [jibWdZ$db%b\#hekj[i% b\)#^Wdp[hekj[ WY^j[h^e[a$db%aWhWaj[h_ij_[a[#m_`dhekj[i ][bZ[hi[hekj[i$db%db#db%hZ%WY^jaWij[b[d# hekj[

WZ\g^e ^c YZ 6X]iZg]dZ`! kddgVa dcYZg a^Z[]ZW"

`VbZg VccZm XV[‚! dd` kddg ajcX] Zc Y^cZg#

:ehfiijhWWj /" >kcc[be$ Z[]ekZ[daWhf[h^kcc[be$db :Zc kVc YZ Éh aVcYh WZhiZ l^iiZ l^_cZc! HdaVg^h!

>

e# ((

‘Het kalme zit in het landschap én de mensen’ ÆB^_c kVYZg lVh ZZc ZX]iZ 6X]iZg]dZ`Zg! o^_c ]ZaZ [Vb^a^Z lddcYZ Va h^cYh \ZcZgVi^Zh ^c YZ higZZ`# 9Vi hX]Zei ZZc WVcY kddg ]Zi aZkZc! k^cY ^`# Cd\ Vai^_Y lddci Zg kZZa [Vb^a^Z kVc bZ# LVi YZ 6X]iZg]dZ` kddg b^_ od W^_odcYZg bVV`i! ^h YVi YZ bZchZc Zg ]ZZa gZaVmZY Zc hdX^VVa o^_c# =Zi ^h Vahd[ YVi È`VabZÉ! lVi _Z dd` ^c ]Zi aVcYhX]Ve iZgj\o^Zi! ^c ]jc \ZcZc ^h \VVc o^iiZcÇ! oZ\i hX]g^_kZg! ZhhVn^hi Zc Xdajbc^hi 7Zgi LV\ZcYdge# Æ=Zg^ccZg^c\Zc bV`Zc ZZc aVcYhX]Ve bdd^Zg# >` oVi kgdZ\Zg Vai^_Y W^_ b^_c kVYZg de YZ Ò Zih Vah ]^_ bdZhi kdZiWVaaZc# 9Vi lVh b^_c ZZghiZ `Zcc^hbV`^c\ bZi YZ higZZ`# Dc\Zil^_[ZaY ^h Zg kZZa kZgVcYZgY! bVVg ]Zi ^h cd\ hiZZYh bdd^# >` WZc Zg Va ]ZZa aVc\ lZ\! bVVg Vah ^` ^c CddgY"=daaVcY Ò Zih! b^h ^` ^Zih# 7ZodZ` _Z YZ 6X]iZg]dZ` kddg ]Zi ZZghi! WZ\^c YVc ^c ÈYZ eddgiÉ! Ojie]Zc# OZ oZ\\Zc YVVg YVi oZ c^Zi W^_ YZ 6X]iZg]dZ` ]dgZc! Zc b^hhX]^Zc `adei YVi dd` lZa# BVVg kddg b^_ ]ddgi Ojie]Zc _j^hi ]ZZa Zg\ W^_ YZ higZZ`# B^_c WdZ` ÈKZcidjmÉ heZZai kddg ZZc \gddi YZZa ^c Ojie]Zc! Yjh ^` ]ZW Zg Ó ^c` gZXaVbZ kddg \ZbVV`i# IdX] ^h YZ hiVY cd\ hiZZYh ZZc WZZi_Z ZZc dcdciYZ`iZ eVgZa bZi o^_c b^YYZaZZjlhZ gddih# 9dZhWjg\ bV\ _Z dd` c^Zi dkZghaVVc# GZ^h ]^ZgcV Yddg cVVg YZ <djYZc @VgeZg ^c =jbbZad kddg ZZc W^Zgi_Z! Zc kZgkda\Zch cVVg <gdZcad# 9VVg ]ZWWZc oZ ^cb^YYZah lZZg ZZc Z^\Zc WgdjlZg^_! lVVg _Z dd` ZZc ]Ve_Z `jci ZiZc/ 7gdjlZghc h# >c Ojie]Zc \V ^` Vai^_Y cVVg KVi^XVcd! ZZc \ZoZaa^\ >iVa^VVch gZhiVjgVci# IjhhZc Gjjgad Zc =Zc\Zad ]ZW _Z gZhiVjgVci 9Z Ij^c`VbZg! ` \dZY# :Zc VcYZgZ VVcgVYZg ^h gZhiVjgVci 7V``Zg ^c KdgYZc# >` lVh YVVg ZZc `ZZg bZi b^_c bdZYZg! Y^Z idZc Va ZZc _VVg d[ iVX]i^\ lVh# O^_ oV\ de YZ `VVgi YZoZa[YZ ojjg`dda hiVVc Y^Z Zg dd` Va lZgY \ZhZgkZZgY idZc oZ cd\ ZZc bZ^h_Z lVh! kaV` cV YZ IlZZYZ LZgZaYddgad\# 9VVg ]dj ^` kVc# 7^_ YZ <djYZc @VgeZg ^c =jbbZad ]ZW _Z YVi dd`0 ]Zi ^h ZZc hddgi i^_YbVX]^cZ lVVg^c _Z iZgZX]i`dbi# L^a _Z \Zlddc Z^\Zci^_Yh Zc kddgigZ[[Za^_` ZiZc! \V YVc cVVg A:K Wn B^`Z ^c L^ciZghl^_`# Dd` \ZoZaa^\Z XV[ h o^_c Zg ^c dkZgkadZY ^c YZ 6X]iZg]dZ`# =ZZa W^_odcYZg ^h cVijjga^_` 9Z LVV\ ^c 9dZhWjg\! ZZc kVc YZ djYhiZ XV[ h kVc CZYZgaVcY! j^i &),-# =ZioZa[YZ \ZaYi kddg =Zi lVeZc kVc =ZZX`ZgZc ^c =jbbZad# 9Z AVc\Z <Vc\ ^c <gdZcad ]ZZ[i ZZc aVc\Z W^Zg\ZhX]^ZYZc^h Zc Vah _Z \Zaj` ]ZWi o^i <gdahX]É bZZhiZgWgdjlZg BVgX ?VchhZc VVc YZ WVg Zc kgVV\i ]^_ _Z d[ _Z o^_c c^ZjlhiZ W^Zgi_Z l^a egdWZgZc#Ç

HOLLANDS Glori

`dbi j^i YZ 6X]iZg]dZ`! dcoZ \gddihiZ l^_cgZ\^d#

De Achterhoekse Wijnbouwers, ilVVa[ ^c \ZiVa! ]ZWWZc o^X] kZgZc^\Y ^c ZZc Xd eZgVi^Z Zc dg\Vc^hZgZc iVa kVc VXi^k^iZ^iZc! kVc gdcYaZ^Y^c" \Zc idi egdZkZg^_Zc# 6VcgVYZgh o^_c Éi =ZZ`Zc" WgdZ` 9gZbei ! HX]ZeZgh]d[ <gdZcad Zc 9Z GZZWdg\]ZhX] L^ciZghl^_`"@diiZc # WY^j[h^e[ai[m_`dXekm[hi$db =Zi \add^ZcYZ Bdci[ZgaVcY a^\i ijhhZc YZ 6X]iZg]dZ` Zc A^ZbZgh Zc \gZchi VVc 9j^ihaVcY# 9Z cVijjg ldgYi Zg \ZYdb^cZZgY Yddg WdhhZc! hijllVaaZc Zc j^i\ZhigZ`iZ V``Zgh# 9VVgijhhZc a^\\Zc YdgeZc Vah Éh"=ZZgZcWZg\! bZi ]Zi ^bedhVciZ `VhiZZa =j^h 7Zg\]! OZYYVb Zc 7ZZ`# 6Vc YZ gVcY kVc Y^Z aVVihiZ eaVVih a^\i

’t Peeske, cVVhi ZZc `aZ^c bZZg# 9ZoZ Èj^iheVc" c^c\É bVg`ZZgi ]Zi WZ\^c" Zc Z^cYejci kVc ZZc lVcYZagdjiZ Yddg ]Zi 7Zg\]ZgWdh! ZZc gj^iZg gdjiZ Zc ZZc j^iYV\ZcY bdjciV^cW^`Z" eVgXdjgh# Éi EZZh`Z hZgkZZgi ajcX]Zh Zc Y^cZgh! bVVg _Z `jci ]^Zg dd` kddg `d[Ò Z Zc l^_c iZgZX]i0 W^ccZc W^_ YZ deZc ]VVgY d[ de ZZc kVc YZ iZggVhhZc# EZZh`ZhlZ\ &'! 7ZZ`# f[[ia[$db

I^eff[d Waar je ook bent in de Achterhoek, de stad is nooit ver weg. De leukste winkels vind je in de eeuwenoude centra van Zutphen, Doesburg en Doetinchem. Hanzestad Doesburg iZai dekVaaZcY kZZa aZj`Z l^c`Zah# Kadoes BZ^eddgihigVVi &- W^ZYi ZZc dg^\^cZZa Zc l^hhZaZcY VVcWdY kVc XVYZVjh Zc VXXZhhd^gZh! kVc h^ZgVYZc idi iVhhZc Zc eVg[jbh#

Hans Ouderwets Lekkers @Zg`higVVi (- egZhZciZZgi YZ aZ``ZghiZ eVi^hhZg^Z! W^_ Alberdeco @Zg`higVVi ). `^Zh _Z j^i ZZc eVVg Ydo^_c VbWVX]iZa^_`Z WdcWdch Zc kddg YZ aZ``ZghiZ `d[ÒZ Zc i]ZZ bdZi _Z W^_ Meipoort o^_c BZ^eddgihigVVi '% # Idi hadi/ WZodZ` kddg ZZc \ZoZaa^\Z b^m kVc WdZ`Zc! WgdXVciZ Zc WdZi^Z`_Zh ]Zi Gildehof W^_ YZ 9dZhWjg\hX]Z BdhiZgY" [VWg^Z`! ^cXajh^Z[ XV[‚"gZhiVjgVci Zc Vo^_cbV`Zg^_ BZ^eddgihigVVi (.@ #

Ze[iXkh]iY^[ceij[hZ$db $ Dd` Doetinchem kZggVhi bZi ZZc kZZao^_Y^\ VVcWdY kVc lddc l^c`Zah! hbjaoV`Zc Zc bdYZWdZi^Z`_Zh# KVc X]dXdaViZg^Z Puur Geluk

IbWf[d

=VcoZhiVY 9dZhWjg\ ^h YZ eZg[ZXiZ j^ikVahWVh^h

Boetiekhotels ^c VgWdgZijbh! idi

kddg ZZc dciYZ``^c\hgZ^h Yddg YZ 6X]iZg]dZ`#

ajmZ]diZa kZgWdjlYZ WdZgYZg^_Zc Zc 7 7Éh ^c

B&B Hartesteijn o^i ^c ZZc bdcjbZciVVa

^c YZ C^ZjlhiVY cg# ,( idi bZjWZaoVV` De Woonnkamer LViZghigVVi '-7 # Goodies en Moodies ]ZZ[i Èc^Zih lVi _Z cdY^\ ]ZWi! bVVg

hiVi^\Z ]ZgZc]j^oZc# 9ddg lZZaYZg^\Z ij^cZc

eVcY Zc WZhX]^`i dkZg Yg^Z \VhiZc`VbZgh#

VaaZh lVi _Z aZkZc aZj`Zg bVV`É# AZZh/ h^ZgVYZc!

db\ZkZc `VhiZZa]diZah d[ cVijjg]j^h_Zh ^c ]Zi

=^Zg kZgWa^_[ _Z b^YYZc ^c ]Zi djYZ hiVYh]Vgi!

iVhhZc! \VY\Zih! `aZY^c\! X]dXdaVYZ! l^_c Zc

Wdh/ YZ 6X]iZg]dZ` `Zci ZZc kZZao^_Y^\ VVcWdY

kaV`W^_ YZ WZgdZbYZ LVV\ Zc YZ aZ``ZghiZ

hidZgZ bVccZcXVYZVjh 6YZaVVghigVVi ' # 9Z

kVc W^_odcYZgZ ad\ZZgVYgZhhZc#

gZhiVjgVcih#

]^ehiZ YVbZhbdYZ k^cY _Z W^_ Zus&Co

@dZeddgihigVVi ''! 9dZhWjg\# ^Whj[ij[_`d$db

7da^ZhigVVi ') Zc De dames van 0314

Logis Hotel De Tuinkamer a^\i ^c ]Zi ]Vgi kVc YZ 6X]iZg]dZ`! ijhhZc kZaYZc Zc WdhhZc# =Zi

Hotel Villa Ruimzicht o^i ^c ZZc hiVi^\Z

]diZa WZhX]^`i dkZg cZ\Zc h[ZZgkdaaZ `VbZgh ^c

k^aaV j^i &-*( Zc ldgYi dbg^c\Y Yddg ZZc [gVV^

ZZc djYZ WdZgYZg^_ Zc ZZc j^ihiZ`ZcY gZhiVjgVci

VgWdgZijb# =Zi ajmZ]diZa WZhX]^`i dkZg )'

^c YZ VVc\ZWdjlYZ hZggZ# 9Z CZYZgaVcYh"

`VbZgh Y^Z ^c\ZYZZaY o^_c eZg i]ZbV/

;gVchZ `Zj`Zc ^h WZ`gddcY bZi ZZc 7^W

LViZgegZi bZi hiddbWVY d[ _VXjoo^ ! GdbVc"

<djgbVcY Zc bVV`i odkZZa bd\Za^_` \ZWgj^`

i^hX] Zc A^[ZhinaZ# 9ddg YZ ]ZaZ k^aaV hiVVi Zc

kVc higZZ`egdYjXiZc# Kddg YZ a^Z[]ZWWZg ^h Zg

]Vc\i ]Zi lZg` kVc `jchiZcVVgh j^i YZ gZ\^d#

ZZc È`gZZ[iZc`VVgiÉ# Ij^c Zc iZggVh cdY^\Zc j^i

K^aaV Gj^bo^X]i WZhX]^`i dkZg ilZZ gZhiVjgVcih/

idi Wj^iZc dciW^_iZc! ajcX]Zc Zc Y^cZgZc#

]Zi ^c[dgbZaZ 7Vg 7^iZh Zc gZhiVjgVci

7^_ ]Zi KZglZcVggVc\ZbZci ^h ZZc oZh\Vc\Zc"

Ad`VVa! kddg ZZc Yg^Z" idi oZkZc\Vc\ZcbZcj

Y^cZg bZi W^_eVhhZcYZ l^_cZc ^cWZ\gZeZc# =Zi

bZi egdYjXiZc j^i YZ higZZ`# IjhhZc &' Zc

]diZa W^ZYi dd` ZZc <da[VggVc\ZbZci! ^cXajh^Z[

&- jjg `jc _Z ]^Zg dd` iZgZX]i kddg ZZc ]^\] iZV

\gZZc[ZZ Zc k^Zg\Vc\ZcY^cZg# 7^_ haZX]i lZZg ^h

d[ ]^\] l^cZ# =Zi XZcigjb kVc 9dZi^cX]Zb

YZ WVg bZi deZc ]VVgY ZZc \dZY VaiZgcVi^Z[#

WZk^cYi o^X] de addeV[hiVcY#

=Zc\ZadhZlZ\ &! Gjjgad#

Gj^bo^X]iaVVc &*%! 9dZi^cX]Zb#

h[ijWkhWdjZ[jk_daWc[h$db

^ej[bl_bbWhk_cp_Y^j$db

=VbWjg\ZghigVVi +& # �

Fhej[ijWdji[ a[ha _d ^[j Y[djhkc lWd >kcc[be1 Z[ If_dd[aefceb[d WWd Z[ EkZ[ ?@ii[b _d BWW]#A[ff[b1 ^ekjid_`m[ha X_` Éj F[[ia[ _d 8[[a$

e# (*

�

DE BOSWACHTER

LVi WgZc\i YZ cVijjg dch Y^i hZ^odZc4 M_c >k_`i[h \VVi de eVY bZi ZZc WdhlVX]iZg#

U

>[j mWdZ[b[dZ[ bWdZiY^Wf lWd Z[ A[dd[c[hZk_d[d

I

n coronatijd is alles anders. Buiten voelt het zomers aan, dus zoeken veel mensen de kust op, ondanks de toegangsbeperkingen. Dat geldt ook voor de Kennemerduinen. Met boswachters Simone de Maat en Coen van Oosterom heb ik afgesproken bij het bezoekerscentrum van Nationaal Park Zuid-Kennemerland in Overveen. Na een korte elleboogbegroeting wandelen we op gepaste afstand van elkaar het duingebied in, dat zich uitstrekt van Zandvoort tot IJmuiden. Meestal is het gebied een oase van rust tussen de bruisende Randstad en het brede Noordzeestrand, maar vandaag lijkt iedereen gekozen te hebben voor een duinwandeling. “We maken iets bijzonders mee”, zegt Simone. “Mensen die nooit wandelen willen nu naar buiten en dat is logisch, als ze zich maar aan de regels houden.”

HANDIGE BOSWACHTERS Het Nationaal Park Zuid-Kennemerland is in 1995 ontstaan uit een samenwerkingsverband van een aantal terreinbeheerders, waaronder drinkwaterbedrijf en natuurbeheerder PWN, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en communicatiepartner IVN. “Van de drie terreinbeherende organisaties is PWN de grootste”, legt Van Oosterom uit. Hij werkt al bijna 35 jaar in de Kennemerduinen en stamt uit de tijd dat de toenmalige stichting Het Nationale Park De Kennemerduinen vooral koos voor ‘handige boswachters’. Sommigen waren voorheen loodgieter of timmerman. Ook hij is iemand die het liefst de handen

HOLLANDS Glori

uit de mouwen steekt. Hij werkte eerder in de visserij in de haven van IJmuiden. Opgegroeid in Velsen-Zuid, aan de rand van landgoed Waterland, is hij verknocht aan het kustgebied. “Ik ben geen volbloed natuurvorser, maar op de lagere school wist ik al dat ik hier óf boer óf boswachter wilde worden. Het is een gebied waar ik mij, in wat voor stemming dan ook, altijd thuis voel.”

DUINGEBIED IN OORLOGSTIJD 2020 had een heel bijzonder jaar moeten worden. Niet alleen bestaat PWN 100 jaar, het Nationaal Park viert ook zijn 25-jarig jubileum en daarnaast herdenken we 75 jaar Bevrijding. Voor Coen van Oosterom betekent dit dat hij tien keer zijn themaexcursie over het oorlogsverleden van de Kennemerduinen zou organiseren, maar de coronacrisis gooide roet in het eten. Hij hoopt wel dat het er later in de zomer nog van kan komen en dat ook de tentoonstelling binnenkort haar deuren kan openen. “De duinen vertellen oorlogsverhalen”, zegt hij. “Je vindt hier nog veel elementen uit de oorlog terug. Zo liggen in de duinen nog Duitse betonnen oefenbommen en zitten er nog steeds allerlei bunkers in de zeereep. Op diverse plaatsen kom je nog loopgraven en tankmuren tegen. Heel bijzonder in het Nationaal Park zijn de twee doorlaatposten – Walzkörpersperre, enorme betonblokken die een weg konden afsluiten. Het zijn de enige overgebleven exemplaren in West-Europa. Een daarvan is een rijksmonument.” Even later passeren we ook een van de acht gedenkstenen waarop te lezen staat dat hier in de oorlog verzetsstrijders zijn geëxecuteerd. Daarnaast neemt de Eerebegraafplaats in Bloemendaal een speciale plaats in binnen het Nationaal Park Zuid-Kennemerland. GROTE GRAZERS Terwijl we de blauwe route volgen richting Parnassia, lopen we door woeste duinen, met een afwisselend mozaïek van bos, mossige stukjes, struweel en grassen. Ondertussen vertelt Simone de Maat over haar liefde voor het duingebied. Nadat ze jarenlang voor dierenbeschermingsorganisaties heeft gewerkt is ze sinds een jaar ‘een echte boswachter’. Dat betekent dat zij ook boa (buitengewoon opsporingsambtenaar) is. Net als haar negen

FWhdWii_W$ =[Z[daij[[d leeh d[][d l[hceehZ[ l[hp[jic[di[d$

Aed_afWWhZ[d$

Æ>` WZc \ZZc kdaWadZY cVijjgkdghZg! bVVg de YZ aV\ZgZ hX]dda l^hi ^` Va YVi ^` ]^Zg [ WdZg [ WdhlVX]iZg l^aYZ ldgYZcÇ collega’s houdt ze zich bezig met toezicht. Daarnaast heeft ze speciale taken op gebieden als voorlichting en begrazing. Dat laatste is nodig om het dichtgroeien van de duinen te voorkomen. Tot halverwege de jaren vijftig waren konijnen in de duinen belangrijke grazers, totdat door allerlei virusziektes de konijnenpopulatie drastisch verminderde en het gebied in hoog tempo verruigde. De stijgende concentraties stikstof in de lucht versnelden dat proces nog. Verspreid door de duingebieden van het Nationaal Park lopen daarom tegenwoordig grote grazers als Schotse hooglanders, konikpaarden en een kudde wisenten. Ook heeft het Park een eigen schaapskudde rondlopen, voornamelijk Schoonebeekers. Daarnaast zijn er reeën en damherten. “Het is hier zo gevarieerd”, verklaart de boswachter. “Eerst wandel je door het bos, dan wordt het steeds opener en ten slotte is er de weidsheid van het strand en de zee. Onderweg passeer je natte valleien en duinmeren. Langs het Vogelmeer, het Spartelmeer en de Oosterplas genieten vogelliefhebbers van de talloze vogels die hier het hele jaar door neerstrijken, zoals de dodaars en de grote zaagbek. Er zijn diverse prachtige uitzichtpunten waar je het duinlandschap in je op kan nemen, zoals de Konijnenberg en de Hazenberg waar we zo dadelijk >

B_X[bb[$

9e[d lWd Eeij[hec [d I_ced[ Z[ CWWj$

J[aij [d \ejeÊi M_c >k_`i[h

e# (,

�

DE BOSWACHTER L6C9:AGDJI:H @:CC:B:G9J>C:C

langskomen en op de duintoppen komen aangeplante Corsicaanse en Oostenrijkse dennen voor. Heel veel mensen weten niet dat er zo’n gebied als dit bestaat. Strandliefhebbers gaan direct naar Zandvoort en hebben vaak geen idee wat ze onderweg passeren.” Niet zo lang geleden zijn in het gebied drie natuurbruggen gebouwd, waardoor ruim 7000 hectare duingebied aan elkaar gekoppeld is. Daarmee is het grootste aaneengesloten duingebied van Nederland ontstaan. :k_dl_eebj`[$

Æ:Zghi lVcYZa _Z Yddg ]Zi Wdh! YVc ldgYi ]Zi hiZZYh deZcZg Zc iZc hadiiZ ^h Zg YZ lZ^Yh]Z^Y kVc ]Zi higVcY Zc YZ oZZÇ

WANDELENDE DUINEN Coen van Oosterom legt uit waarom PWN in 2002 is gestopt met de waterwinning in het gebied. “Er werd te veel water uit de duinbodem gepompt, waardoor de flora en fauna verarmde. Sindsdien is de grondwaterspiegel flink gestegen en zijn er tal van projecten uitgevoerd, zoals het verschralen van de duinvalleien door de humusrijke bodem eruit te halen. Ook zijn tussen 2011 en 2013 in de zeereep op vijf plekken sleuven gegraven om de wind en het zand weer toegang tot het duin te geven. Vijf paraboolduinen zijn van hun begroeiing en wortellaag ontdaan, zodat de duinen weer kunnen gaan wandelen door het landschap. Een eeuwenoud proces is daardoor weer in ere hersteld.” Als we op het hoge duin van de Hazenberg staan wijst hij richting strand. “Die rij grote palen daar hebben we neergezet om te voorkomen dat het vee dat in het duin graast het strand oploopt.” Heel lang leverde Zuid-Kennemerland het zuiverste drinkwater van Nederland. De 88 pompputten zijn bewaard gebleven en er kan zelfs nog water worden opgepompt. “Een strategische reserve”,

HOLLANDS Glori

KVcV[ YZ ^c\Vc\ @dZkaV` W^_ ]Zi WZodZ`ZghXZcigjb aVc\h YZ OZZlZ\ ^c DkZgkZZc hiVgiZc bZZgYZgZ lVcYZagdjiZh! \ZbVg`ZZgY Yddg eVVai_Zh bZi ZZc \Z`aZjgYZ `de/ 9Z WaVjlZ gdjiZ . `b addei kVc YZ W^ccZcYj^cgVcY idi YZ oZZgZZe Zc lZZg iZgj\# De YZoZ gdjiZ WZk^cYZc o^X] dd` YZ ilZZ \Z\gVkZc Yj^cbZZgi_Zh/ ]Zi Kd\ZabZZg Zc Éi LZY# 9Z \gdZcZ gdjiZ (!* `b ^h ZZc `dgiZ lVcYZa^c\ aVc\h Éi LZY Zc ' \ZYZc`hiZcZc# :g hiVgiZc dd` lVcYZagdjiZh W^_ YZ eVg`ZZgeaVVih EVgcVhh^VlZ\# 6cYZgZ lVcYZagdjiZh ^c ]Zi CVi^dcVVa EVg` Oj^Y"@ZccZbZgaVcY o^_c iZ k^cYZc de dWjkkhm[]m_`p[h$db#

volgens de boswachter. “Voor als de nood aan de man komt, bijvoorbeeld door een verontreiniging van het oppervlaktewater elders. Het water moet dan alleen eerst naar Heemskerk worden gepompt om gefilterd te worden.”

PARNASSIA EN WIJNGAARDSLAKKEN Het duingrasland is uniek in Europa en het Nationaal Park herbergt veertig procent van alle plant- en diersoorten in Nederland. De voedselarme grond leidt tot een grote variatie aan planten en insecten. Duindoorn, meidoorn en hondsroos bieden vogels en insecten een veilige leef- en broedplek. Daarbij is het een geliefde broedplaats voor de nachtegaal. Ook libellen, glassnijders, bruine winterjuffers, duinparelmoervlinders en oranjetipjes vliegen hier rond en je vindt er zeldzame soorten als glad en echt walstro, duinviooltjes, bremraap, maanvaren, ogentroost en rietorchis. De laatste jaren zijn ook vochtminnende plantensoorten als parnassia, duizendguldenkruid en orchideeën teruggekeerd. “Vanwege de kalkrijke bodem hoort vooral parnassia echt bij dit gebied”, vertelt De Maat. “Niet voor niets zit de bloem in het beeldmerk van het Nationaal Park. Ook de wijngaardslak is kenmerkend voor het duingebied. Ik struin geregeld op plekken waar niemand komt en dan moet je goed opletten, want je komt ze echt overal tegen. Ook dat heeft te maken met de kalk, waar de slak zijn huisje van bouwt dat zo prachtig bij het duin kleurt.” Ze vertelt hoe ze laatst tijdens een avonddienst bij ’t Wed liep en een concert van de rugstreeppad meekreeg. “Dankzij de natuurbruggen heeft dat dier, net als de ree, wezel, hazelworm en zandhagedis, een groter aaneengesloten leefgebied gekregen, met meer mogelijkheden om zich voort te planten en te verspreiden.”

DWY^j[]WWb$

:k_dfWh[bce[h$

M_i[dj[d$

Tenslotte nemen de twee boswachters mij mee naar de 19de-eeuwse watertoren aan de Zeeweg. Het monumentale gebouw dat wel iets weg heeft van een kasteel is niet meer in gebruik, maar wordt bewaard als industrieel erfgoed. Hij is niet toegankelijk voor publiek, maar we beklimmen de lange spiltrap om vanaf het dak het hele duingebied te kunnen overzien. “Het is de op een na oudste watertoren van Nederland, ontworpen door architect-ingenieur Jan Schotel.” In de stem van Coen van Oosterom klinkt duidelijk trots door. �

�

;j[d [d Zh_da[d

HigVcYeVk^a_dZc EVgcVhh^V VVc OZZ EVgcVhh^VlZ\ &! DkZgkZZc fWhdWii_WWWdp[[$db 9j^ceVk^a_dZc 9Z J^i`^_` =d\Z 9j^c Zc 9VVahZlZ\ +! 7adZbZcYVVa Z[k_ja_`aXbe[c[dZWWb$db EZeZgÉh EVccZ`dZ`Zc]j^h =d\Z 9j^c Zc 9VVahZlZ\ *! 7adZbZcYVVa f[f[hifWdd[ae[a[d^k_i$db @gVVci_Z AZ` 9j^cajhilZ\ ''! DkZgkZZc ahWWdj`[b[a$db

M_`d]WWhZibWa$

:[ ef [[d dW ekZij[ mWj[hjeh[d lWd D[Z[hbWdZ$

7ZodZ`ZghXZcigjb 9Z @ZccZbZgYj^cZc OZZlZ\ &'! DkZgkZZc df#pk_Za[dd[c[hbWdZ$db

e# (.

Friesl nd Chic en sportief genieten

=Vga^c\Zc ]ZZ[i bdcY^VVa ZaVc! ^c 7dahlVgY `jci j Wdjg\dcY^hX] \Zc^ZiZc Zc YZ `a^[[Zc kVc ĂˆHÂ?YlZhi";gnha}cÉ YdZc YZc`Zc VVc Y^Z kVc :c\ZaVcY# =dZ lZgZaYh Zc kZZao^_Y^\ ^h ;g^ZhaVcY :Zc gdcYgZ^h aVc\h > lZ^YhZ eaVhhZc Zc bZgZc! ^ci^ZbZ hiVY_Zh Zc YgdbZg^\Z YdgeZc# IZ`hi [did\gVĂ’ Z @ebWdZW :[ Ahko\" Jec =eeii[di [$W$

e# )&

Friesland Ab_\\[d WWd Z[ akij Kddg ZZc kaZj\_Z 7g^ih kV`Vci^Z\ZkdZa `jci j cVVg DjYZb^gYjb \VVc! ZZc Ydge ^c <VVhiZgaVcY# 9Z `a^[[Zc o^_c b^cYZg heZXiVXjaV^g YVc Y^Z kVc 9dkZg! bVVg kVc YZ kddgbVa^\Z oZZY^_` ^c H YlZhi";gnha}c hiVVi j kVhi dd` kZghiZaY# =Zi djYZ `jhiaVcY ^h odÉc &*%#%%% _VVg \ZaZYZc Yddg `gj^ZcY ^_h \ZWdZihZZgY# HedgZc kVc YZ ^_hi^_Y WgVcYbZg`iZc ]Zi aVcY" hX]Ve ^c YZ kdgb kVc hijllVaaZc! kddgVa ^c ]Zi cddgYZa^_`Z YZZa kVc dch aVcY/ IZmZa! L^Zg^c\Zc! KdaaZc]dkZ! =VkZaiZgWZg\! Jg`! HX]d`aVcY# BVVg cZg\Zch igZ[i j oja`Z ]d\Z `a^[[Zc Vah ]^Zg# >c ;g^ZhaVcY kdgbYZc YZ hijllVaaZc ZZc cVijjga^_` oZZlZg^c\! Y^Z iZa`Zch ZZc WZZi_Z VVc\ZkgZiZc lZgY Yddg ]Zi odjiZ oZZlViZg# IdZc YZ Oj^YZgoZZ >?hhZabZZg lZgY! WaZkZc Y^Z hiZ^aZ `jhilVcYZc ^ciVXi# Cj o^_c oZ ZZc WZo^ZchlVVgY^\]Z^Y# :g o^_c Yg^Z `a^[[Zc! lVVgkVc ]Zi DjYZb^gYjbZg `a^[ oZh bZiZg ]dd\ kZggZlZ\ ]Zi bZZhi ^cYgj`lZ``ZcY ^h# >c ]Zi kZgYZgde \ZaZ\Zc B^gch a^\i ]Zi B^gchZg `a^[ bZi eVk^a_dZc! ^YZVVa kddg ZZc YV\_Z higVcY# =Zi >?hhZabZZg ^h ]^Zg oZZg dcY^Ze# =Zi GdYZ `a^[ ^c LVgch gddY kVclZ\Z YZ ^_oZg" Zc `Va`]djYZcYZ WdYZb ^h ZZc j^io^X]iejci W^_ ZZc bdcjbZci kVc olZg[hiZcZc! YVi ]Zg^ccZgi VVc YZ HaV\ W^_ LVgch &()* ! ijhhZc =daaVcY Zc YZ Ä oZ\Zk^ZgZcYZ Ä ;g^ZoZc! Y^Z cd\ _VVga^_`h ldgYi ]ZgYVX]i de YZoZ eaZ`# 9Z ^YZVaZ j^ikVahWVh^h kddg lVcYZa" Zc Ò ZihidX]iZc aVc\h YZ djYZ oZZY^_` ^h WZodZ`ZghXZcigjb BVg Zc @a^[ ^c DjYZb^gYjb 9Z 7g^c` )!

cWh[dab_\$db $

MekZi[dZ" ^Whj lWd Z[ <h_[i[ c[h[d >c ]Zi ]Vgi kVc YZ ;g^ZhZ bZgZc a^\i LdjYhZcY/ 9Z @ [jgY! ]Zi HadiZgbZZg! =ZZ\ZgbZZg Zc ZZc ]ZaZ g^ih hadiZc Zc kVVgiZc a^\\Zc gdcY ]Zi Ydge_Z YVi kVV` \ZeVhhZZgY! Zc dd` cd\ lZa ZZch kZg\ZiZc ldgYi# OdcYZ! lVci ]Zi lViZghedgiYdge \gdhh^Zgi ^c \adeeZc Zc hiZZ\_Zh cZ\Zci^Zc hij`h Zc ]ZZ[i WZ]VakZ ZZc Wgd` Xjaijjg]^hidg^Z ]ZZga^_`Z ]VaiZeaVVihZc# >c ]Zi WZhX]ZgbYZ Ydgeh\Zo^X]i lZbZai ]Zi kVc bdd^Z kZg]VaZc! kZgiVVaY ^c YZ È:a[hiZ\ZcidX]iÉ! bZi ZZc `c^edd\ cVVg YZ IdX]i YZg IdX]iZc# J ]VVai YZoZ gdjiZ W^_ ]Zi KKK"^c[dejci iZ\ZcdkZg YZ HeVg LVZX]hl}a * bZi o^_c ^ceVcY^\Z cVji^hX]Z a^[ZhinaZl^c`Za 9Z HbVV` kVc LViZg Z[icWWalWdmWj[h$db # Adde dd` W^ccZc W^_ 7LDC:C B^Yhig_^iiZ ()! Xmed[d$db kddg ZZc cVji^hX] hdjkZc^g d[ \Zc^Zi kVc `jchi0 ^c YZ \VaZg^Z kVc >g^h iZc 8ViZ k^cYi j W^ccZc Zc Wj^iZc ^c YZ WZZaYZc ij^c ZZc W^_odcYZgZ XdaaZXi^Z hX]^aYZg^_Zc! Wgdch! `ZgVb^Z` Zc \aVhdW_ZXiZc# >ZlVa '+! _h_iWdZ[hicee_$db >c VaaZ kgdZ\iZ a^_`i ]Zi higVViWZZaY VVc YZ :Z ^c YZ i^_Y \ZhidaY# 9Z djYZ bZa`Wddi! cdhiVa\^hX]Z i_Va` Zc bZZg kVVgij^\Zc bZi ZZc kZg]VVa YZ^cZc oVX]i_Zh VVc ZZc gjhi^\Z `VYZ# @Zg`idgZch! bVhiZc kVc oZ^a" _VX]iZc Zc l^Z`Zc kVc YZ `dgZc" Zc ]djioVV\bdaZc WZeVaZc YZ h`na^cZ kVc LdjYhZcY# 7Z^YZ bdaZch ]^Zg o^_c cd\ ^c WZYg^_[ Zc egdYjXZgZc \gdcYhid[[Zc kddg XV`Z! `dZ`! WgddY Zc gdWjjhiZ \ZWgj^`hkddglZgeZc \ZbVV`i kVc ]dji#

HOLLANDS Glori

C[j Z[ abea c[[0 MekZi[dZ WWd Z[ ;[" [[d [Y^j mWj[hifehj# Zehf1 ZW]`[ ijhWdZ WWd ^[j C_hdi[h ab_\1 @Wd [d D_[da[ lWd ^[hX[h] Eca[ @Wd ^[j[d `[ ÉXe[h]ed# Z_iY^Ê m[baec$

:W]`[ Z[ c[h[d ef LdjYhZcY a^\i VVc ZZc `cddeejci kVc Ygj`WZkVgZc gdjiZh! Yjh YVc \VVi ]Zi Va \Vjl `g^ZWZaZc W^_ YZ [ZgkZciZ lViZghedgiZg# Kddg l^Z ZZc YV\_Z d[ lZZ`ZcY YZ bZgZc de l^a! ^h ]Zi Ydge ZZc eg^bV hiVgiejci# 7^_ 9Z LZaaZ ]jjgi j VaaZh! kVc hadZe_Zh idi deZc oZ^aWdiZc Zc `aVhh^Z`ZgZ _VX]iZc KdhhZaZVcZ ),! mWj[hifehjX[Zh_`\Z[m[bb[$db # Dd` odcYZg kVVgWZl^_h `jci j W^_ ?VX]iX]VgiZg @adbebV`Zg iZgZX]i kddg ZZc ZmXajh^Z[ bdidg_VX]i kddg ' idi - eZghdcZc 9Z OlVVc '%! abecfcWa[h$db # A^ZkZg Ój^hiZghi^a YZ ;g^ZhZ bZgZc dciYZ``Zc4 6fjVXVbe^c\ Zc ?VX]i]VkZc 9Z GV``Zc kZg]jjgi ZaZ`igd" hadZeZc lVVg^c ]Zi \Zgj^haddh \Zc^ZiZc ^h A^_cWVZc &%! Z[hWaa[d$db $

?j[" Zh_da[" ib_[f[ HX]j^[ VVc YZ hiVbiV[Za kVc Db`Z ?Vc eca[`Wd$db ! ^c YZ Vji]Zci^Z`Z hidaeWdZgYZg^_ VVc YZ >ZlVa ))# 9^Z kZgVcYZgYZ ^c YZ ]VcYZc kVc dcilZgeZg E^Zi =Z^c :Z` idi ZZc bdYZgcZ ]ZgWZg\ lVVg j `jci È^iZ! Yg^c`Z Zc ha^ZeZÉ# J^iWViZgh ?Vc 7aZh Zc C^Zc`Z YZ 7dZg

cdZbZc ]Zi oZa[ ZZc ÈWdZg\dcY^hX]ZÉ dcibdZi^c\heaZ`# HbVV` Zc WZaZk^c\ oZiiZc YZ iddc dcYZg YZ \ZW^ciZc d[ Wj^iZc! de ]Zi `VYZiZggVh# :nZXViX]Zgh o^_c YZ deZc `Zj`Zc Zc YZ ]djidkZc b^YYZc ^c ]Zi gZhiVjgVci! Zc WdkZc lVX]iZc k^Zg gdnVaZ \VhiZc`VbZgh Zc ZZc Xdb[dgiVWZaZ hijY^d kddg YZ cVX]i# :Zc W^_odcYZg kdg`_Z eg^``Zc YdZi j dd` ^c Éi Edc`_Z# 7^ccZc dcYZg ]Zi idc\ZlZa[ kVc YZ kddgbVa^\Z kZgbVc^c\ d[ Wj^iZc de ]Zi WZhX]jiiZ iZggVh# 9Z `Zg` lZgY ZZc ]VakZ ZZjl \ZaZYZc Va kZgWdjlY idi ^ci^Zb gZhiVjgVci! bZi WZ]djY kVc ]Zi dg^\^cZaZ ^ciZg^Zjg# OZa[h YZ XdaaZXiZoV`_Zh " ^c ]Zi ;g^Zh Èedc`_ZhÉ \ZcVVbY " WaZkZc WZlVVgY# ;ZgbVc^c\hiZZX] &! feda`[$db

8ebimWhZ" [[d lb[k]`[ Hec[ Dd^i lVh 7dahlVgY ZZc lZakVgZcYZ =VcoZhiVY# >c YZ &,YZ ZZjl ej^aYZc YZ \gVVceV`]j^oZc j^i Zc lVh Zg ]Vg^c\! ]dji Zc hid`k^h ^c dkZgkadZY# 9Z \ZhaVV\YZ ]VcYZah" WZigZ``^c\Zc bZi 9j^ihZ Zc HXVcY^cVk^hX]Z hiZYZc ]ZWWZc ]jc j^ilZg`^c\ c^Zi \Zb^hi de ]Zi XZcigjb! YVi cd\ kVc lZZaYZ Zc dkZgYVVY >

e# )(

Een bekend gezegde luidt: ‘Alles wat fan Bolsert komt, dat suupt’ \Zij^\i# =Zi g^_` \ZYZXdgZZgYZ hiVY]j^h ?dc\ZbVhigVVi ' lZgY W^_kddgWZZaY ^c Y^Z kZiiZ _VgZc \ZWdjlY Zc Ydb^cZZgi cj ]Zi hiVYh]Vgi# 7dahlVgY ldgYi È]Zi ;g^ZhZ GdbZÉ \ZcdZbY kVclZ\Z ]Zi \gdiZ VVciVa `Vi]da^Z`Zc! Va igZ``Zc VaaZ \Zo^cYiZc \ZWgdZYZga^_` hVbZc de ^c YZ hiVY Y^Z ZZc bZZhaZeZcY! b^YYZaZZjlh `addhiZgkZgaZYZc `Zci#

>[c[bi[ hk d[

<bWd[h[d _d m[h[bZi >Whb_d][d1 ^[j _dZhkam[aa[dZ[ É^[c[bi[Ê _dj[h_[kh lWd Z[ 8he[h[a[ha _d 8ebimWhZ1 Pekjibeej" [[d iY^_bZ[hWY^j_][ Xkkhj _d >Whb_d][d$

9Z 7gdZgZ`Zg` ^c 7dahlVgY 7gdZgZeaZ^c . ^h ZZc gj cZ! bVVg lVi kddg ZZc =Zi djYhiZ bdcjbZci kVc YZ hiVY Ä gdcY YZ &(YZ ZZjl \ZWdjlY Ä ^h ZZc ejWa^Z`hbV\cZZi! lgVc\ \ZcdZ\ YVc`o^_ ZZc ig^Zhi VVciVa WgVcYZc de g^_# CV YZ aVVihiZ kjjgoZZ! ^c &.-%! WZhaddi bZc YZ `Zg` ^c kZgldZhiZ hiVVi iZ aViZc hiVVc# =Zi gZhjaiVVi4 =ZbZah >c '%%+ ^h ]Zi XdbeaZiZ WZYZ]j^h kddgo^Zc kVc ZZc \aVoZc dkZg`Vee^c\# J o^Zi YZ lda`Zc dkZgYg^_kZc Zc YZ a^X]ikVa ^h Zg egVX]i^\# De YV\Zc YVi YZ `Zg` c^Zi ^c \ZWgj^` ^h! o^_c YZ YZjgZc kVcV[ .#%% jjg \ZdeZcY ^c YZ lZZ`ZcYh ^Zih aViZg idi YZ `ad` kVc oZh ^c ]Zi ]dd\hZ^odZc# B^h W^ccZc YZ olVgi\ZWaV`ZgYZ YZjg c^Zi! Y^Z cd\ \Zij^\i kVc YZ igV\^Z`# 8jaijjg hcj^kZc `Vc lVi Ydghi^\ bV`Zc Zc ^c 7dahlVgY lZZi bZc lZa kVc ^ccZbZc# :Zc WZ`ZcY \ZoZ\YZ ^c YZoZ XdcigZ^Zc aj^Yi ÈVaaZh lVi [Vc 7dahZgi `dbi! YVi hjjeiÉ# :g lVgZc dd^i iVaadoZ hid`Zg^_i_Zh ^c YZ hiVY Zc cd\ hiZZYh ^h ]Zi ]^Zg \dZY egdZkZc kVc ;g^ZhZ he^g^ijVa^ c# DcYZg YZ eaViVcZc aVc\h YZ 6eeZabVg`i Zc VVc ]Zi BVg`ieaZ^c o^i j ]ZZa egZii^\! \ZÓ Vc`ZZgY Yddg ZZc ha^c\Zg kVc bdcjbZciVaZ \ZkZah! bZi YVVgVX]iZg dg^\^cZaZ oVV`_Zh kddg YZ [jch]deeZg#

M[h[bZi [bWd BdcY^VVa ZaVc k^cYi j ^c =Vga^c\Zc! YZ Zc^\Z oZZ]VkZchiVY kVc ;g^ZhaVcY! Y^Z dd^i idZ\Vc\heddgi idi YZ gZhi kVc YZ lZgZaY lVh# 9Z kgdZ\ZgZ ÈkddghiVYÉ kVc AdcYZc Ä bZi ZZc kVhiZ a^_cY^Zchi Ä higVVai YVi cd\ j^i# =Vga^c\Zc dcil^``ZaYZ o^X] Vah lZgZaYheZaZg c ZZc kVc YZ k^_[ 6Yb^gVa^iZ^iZc kVc dch aVcY YZ kddgadeZg kVc YZ @dc^c`a^_`Z BVg^cZ # IZ\ZclddgY^\ dbVgbi ZZc \dgYZa kVc kZhi^c\lZg`Zc YZ hiVY bZi ]VVg dekVaaZcYZ higViZceVigddc YVi hiZg` VVc 6bhiZgYVb YdZi YZc`Zc# 9ZoZ ;g^ZhZ ZkZc`c^Z! bZi eV`lZ\ *%% bdcjbZciZc! kZgY^Zci ZZc \dZY kZg]VVa# 9VVgdb o^_c YZ lVcYZa^c\Zc dcYZg aZ^Y^c\ kVc ZZc hiVYh" \^Yh ZZc VVcgVYZg ijWZi]_Zi[d^Whb_d][d$db # @jci j bZiZZc ZZc `^_`_Z cZbZc de YZ hX]ZZehlZg[ kVc YZ L^aaZb 7VgZciho! lVVg Y^Zch WZgdZbYZ ZmeZY^i^ZhX]^e ldgYi \ZgZXdchigjZZgY C^ZjlZ L^aaZbh" ]VkZc! Z[XWh[djip$db # B^h Odjihaddi c^Zi/ lVi kgdZ\Zg ZZc igZjg^\ Wjjgi_Z lVh! ^h cj ZZc hX]^aYZgVX]i^\Z l^_`# >

e# )*

“Leeuwarden voelt als thuiskomen” 6ah V[hiVbbZa^c\ kVc ZZc eVig^X^ gh\ZhaVX]i kVc Wjg\ZbZZhiZgh ^c YZ egdk^cX^Z ^h HnWgVcY kVc =VZghbV 7jbV &.+* cVijjga^_` ;g^Zh idi ^c oÉc kZoZah# OZa[ olVV^i YZ kddgbVa^\Z eVgi^_aZ^YZg kVc ]Zi 896 h^cYh YZ odbZg kVc '%&. YZ hXZeiZg dkZg YZ \ZbZZciZ AZZjlVgYZc Zc lddci ]^_ bZi ZX]i\ZcdiZ BVg^_`Z <ZZgihZbV kaV`W^_ YZ W^ccZchiVY# IZgj\ de ]Zi djYZ cZhi# ÆCV (* _VVg iZ o^_c lZ\\ZlZZhi j^i ;g^ZhaVcY kdZai ]Zi Vah i]j^h`dbZcÇ! WZVVbi 7jbV# Æ9Vi b^_c djYZgh ^c AZZjlVgYZc de aZZ[i^_Y gVV`iZc! b^_c bdZYZg ^h ]ZaVVh kdg^\ _VVg dkZgaZYZc! heZZaYZ oZ`Zg bZZ W^_ b^_c `ZjoZ# =Zi ^h ]ZZa lVVgYZkda db cj W^_ b^_c kVYZg -- ^c YZ Wjjgi iZ o^_c# 7dkZcY^Zc lVh ]Zi Y `Vch db iZgj\ iZ `ZgZc cVVg b^_c \ZWddgiZ\gdcY#Ç O^_c l^Z\ hidcY ^c Ldg`jb! ZZc kVc YZ ;g^ZhZ :a[hiZYZc! lVVg o^_c kVYZg Wjg\ZbZZhiZg lVh# ÆBdd^ hiVY_Z bZi ZZc Z^\Zc `VgV`iZg# 9Z BZg` ^h ]Zi ]^hidg^hX]Z bVg`ieaZ^c bZi ]Zi kddgbVa^\ hiVY]j^h# 9VVg lZg`iZ b^_c kVYZg! Zc Vah `aZjiZg bdX]i ^` de oViZgYV\ bZi ]Zb bZZ# B^_c i^e/ ]Zi ?de^Z =j^hbVc BjhZjb! \Zl^_Y VVc YZ ;g^ZhZ bZZhiZghX]^aYZg# C^ZbVcY ]VY dd^i `jccZc kZgbdZ" YZc YVi Y^Z ZmXZcig^Z`Z adbeZcbVc odj j^i\gdZ^Zc idi odÉc \gddi `jchiZcVVg#Ç >c &.,% lZgY kVYZg 7jbV Wjg\ZbZZhiZg kVc HcZZ` Zc kZg]j^hYZ ]Zi \Zo^c cVVg ] i lViZghedgiXZcigjb kVc H YlZhi";gnha}c# Æ6ah `^cY kdcY ^` ]Zi ZZc \gdiZ hiVY# :g lVgZc oZa[h hidea^X]iZc! Zc YVi bVV`iZ ^cYgj`# LZ ]VYYZc ZZc oZ^aWddi Zc lVgZc kVV` de ]Zi lViZg iZ k^cYZc! ZkZc ]Zi HcZZ`ZgbZZg de# =ZZga^_` =Zi ;g^Zh HX]ZZekVVgi BjhZjb ^c HcZZ` ]ZZ[i ZZc W^_odcYZgZ XdaaZXi^Z! ZX]i ZZc VVcgVYZg#Ç :c cj Yjh AZZjlVgYZc# Æ=Zi ]ZZ[i VaaZh kVc ZZc \gdiZ hiVY Zc ^h idX] egZii^\ dkZgo^X]iZ" a^_`! YVi WZkVai bZ# =Zi iZbed ^h ]^Zg bZchZa^_`Zg YVc ^c YZ GVcYhiVY# =Zi ^h ]ZZga^_` aZkZc ^c ZZc \ZW^ZY odcYZg ÒaZh! d[ ]Zi bdZi kddg YZ Wgj\ o^_c Y^Z deZchiVVi# <ZZc hbdZh ]ddg 9Z Wgj\\Zc hiVVc kVV` deZc! YZ ]ZaZ odbZg# BVVg VX]! YVi lZZi Za`Z ;g^Zh#Ç

HOLLANDS Glori

ÈDe hiVcYÉ Y^cZgZc YdZi j oZ`Zg VVc ]Zi =VkZceaZ^c &! W^_ GZhiVjgVci Éi =VkZcbVcih_Z# >c ]Zi kddgbVa^\ \ZgZX]ih\ZWdjl hiVVi HK= BZZhiZg`d` BVgXd EdaYZgkVVgi VVc ]Zi [dgcj^h# Dd` ZZc eg^bV VYgZh kddg egdZkZg^_Zc! `dd`aZhhZc Zc i]ZbVi^hX]Z ldg`h]deh# ^Wl[dcWdji`[$db

7c[bWdZ [d Z[ ehWd`[i >c =Vga^c\Zc a^\i ]Zi LZgZaYZg[\dZY LVYYZcoZZ VVc jl kdZiZc# 6aaZh ^c YZ Vibdh[ZZg VYZbi ]Zi g^ibZ kVc YZ oZZ# LVVg j `^_`i bVcÃjkgZgZc hX]ZeZc ^c YZ ]VkZch0 oZ^a_VX]iZc Zc bdidgWdiZc bZgZc b^YYZc ^c ]Zi hiVYh]Vgi VVc Zc YVi odg\i Vai^_Y kddg gZjg^c\# 9Z XdbW^cVi^Z hiVY Zc Z^aVcY kVcV[ ]^Zg kZgigZ``Zc YZ kZZgWdiZc cVVg Ka^ZaVcY Zc IZghX]Zaa^c\ a^\i kddg YZ ]VcY# D[ `^Zh! kddg ZZc hcZaaZgZ YV\ig^e! kddg 6bZaVcY! bZi YZ kZZgYVb kVc =dalZgY Vah kZgigZ`ejci# CV *% b^cjiZc kVgZc hiVVi j ^c ZZc VcYZgZ lZgZaY! de Y^i Z^aVcY YVi ZZc ^cc^\Z WVcY bZi YZ DgVc_Zh ]ZZ[i# DcoZ kdghi L^aaZb"6aZmVcYZg ^h cVbZa^_` :g[" Zc Kg^_]ZZg kVc 6bZaVcY! ZZc i^iZa Y^Z Va ZZjlZcaVc\ kVc \ZcZgVi^Z de \ZcZgVi^Z dkZg\VVi# 9Z d[ÒX^ aZ hiVVihWZodZ`Zc g^_\Zc o^X] VVcZZc ^c YZ ]^hidg^Z0 YZ DgVc_Zh gZ^hYZc \ZgZ\ZaY V[ cVVg YZ ÈLVYYZcY^VbVciÉ Y^Z W^_cV &%% _VVg aVc\ ^c ]jc WZo^i lVh# Eg^chZh =Zcg^ iiZ 6bVa^V BVg^V kVc 6c]Vai"9ZhhVj `dX]i 6bZaVcY ^c &,%) Vah XVYZVj kddg ]VVg oddc ?d]Vc L^aaZb ;g^hd! Zg[hiVY]djYZg kVc ;g^ZhaVcY/ ZZc aZj`Z aVe \gdcY ^c YZ LVYYZcoZZ bZi ZZc hig^` Zgdb! kddg YZ hdb kVc &,%#%%% \jaYZc# =^_ a^Zi Zg ZZc ZZcYZc`dd^ VVcaZ\"

\Zc! lVci cVVg ]Zi hX]^_ci lVh o^_c bdZYZg 6bVa^V kZgodi de \ZWgVYZc ZZcY# >c YZ eVaZ^oZc de YZ kVhiZ lVa lZgY YVc dd` \ZhbjaY kVc ]Zi Z^aVcYl^aY# 6bZaVcY bdX]i dd` \ZWgj^`bV`Zc kVc YZ YZ`]Zc\hiZc j^i YZ `dc^c`a^_`Z hiVaaZc kVc 7dgXjad# 9Z hidZiZg^_ lZgY ^c &-). de\Z]ZkZc! bVVg de 6bZaVcY adeZc dc\Zil^_[ZaY cd\ cVoViZc bZi WaVjl WadZY gdcY# Kddg ]Zi \ZbZZciZ]j^h ^c 7Vaajb ]Zg^ccZgi ZZc WgdcoZc WZZaY kVc ilZZ eVVgYZc cd\ VVc Y^i oZaYoVbZ kddggZX]i#

Ik_j[i _d Z[ a[ha >c ]Zi gjhi^Z`Z Ydge_Z 7Vaajb de 6bZaVcY `dbi j de VYZb# :Zc Xdb[dgiVWZa VYgZh db iZ kZgedoZc ^h =diZa GZhiVjgVci CdWZa! YVi idi YZ djYhiZ [Vb^a^ZWZYg^_kZc kVc CZYZgaVcY WZ]ddgi# =^Zg ]ZZ[i bZc ]Zi kZglZccZc kVc YZ \Vhi idi `jchi kZg]ZkZc# Egddhi ^c YZ Vji]Zci^Z`Z \ZaV\`VbZg d[ de ]Zi h[ZZgkdaaZ iZggVh bZi ZZc CdWZai_Z `gj^YZcW^iiZg Zc \Zc^Zi kVc YZh^\c ^c ZZc kVc YZ `Zg`hj^iZh/ ]Zi a^ZÓ^_`Z `Zg`_Z ^h kZgWdjlY idi jc^Z`Z ajmZ ad\^Zh# <Zgg^i @dhiZglZ\ &+! ^ej[bdeX[b$db

Ji`eY^ <h_[i[ XkXX[bi 9Z CddgYZa^_`Z ;g^ZhZ LdjYZc kdgbZc ZZc ]ZZga^_`Z higZZ` ^c ]Zi ddhiZc# :Zc dVhZ kVc Wdh! lViZg Zc gj^biZ Zc kda\Zch l^_cbV`Zgh 9djlZ Zc ?Vci^ZcZ 7gdZghbV ZZc kVc YZ bdd^hiZ! bVVg dcdciYZ`iZ eaZ`_Zh kVc ;g^ZhaVcY# DcYZg 9d``jb bVV`iZc o^_ ]jc Ygddb lVVg/ 9Z ;gnha^c\ ^h YZ cddgYZa^_`hiZ l^_c\VVgY kVc CZYZgaVcY! ]jc Z^\Zc bZg` kVai \ZgZ\ZaY ^c YZ eg^_oZc Zc YZ hbVV`kdaaZ WaZcY ^h j^i\Z\gdZ^Y idi ZZc WZ\g^e dcYZg Ò_cegdZkZgh# L^_chid``Zc hid[[ZgZc Zg Z^cYZadoZ V``Zgh! YZ kgjX]iZc WadoZc ZgkVc# 9Z [Vb^a^Z 7gdZghbV egdYjXZZgi _VVga^_`hZ Yj^oZcYZc ÓZhhZc l^i! gdh ! ZZc Z^\Zc egdhZXXd YZ ;gnhVciZ Zc oZa[h ZZc bdjhhZgZcYZ l^_c 7g hlnc Y^Z o^X] `Vc bZiZc bZi YZ WZiZgZ X]VbeV\cZh# EgdZkZc Zc `deZc4 :a`Z ZZghiZ odcYV\ kVc YZ bVVcY ]djYi 9Z ;gnha^c\ deZc ]j^h# Dd` o^_c Zg eaj`YV\Zc! ldg`h]deh Zc gdcYaZ^Y^c\Zc bd\Za^_`# Ih_dX]! d[iZlZa egddhi :\neiZ , ^c Il^_oZa! \hoib_d]$db >

:[ <hoib_d] _i Z[ deehZ[b_`aij[ m_`d]WWhZ lWd D[Z[hbWdZ1 XkXX[bi lWd Z[ m_`d]WWhZ1 >Whb_d][d" Z[ [d_][ <h_[i[ p[[^Wl[dijWZ" j[bj peÊd +&& cedkc[dj[d1 lehij[b_`a fheeij[d X_` DeX[b ef 7c[bWdZ$

Wijnstokken van De Frysling stofferen eindeloze akkers e# ),

kZgedoZc `Vc dd` W^_ =diZa GZhiVjgVci =Zi L^iiZ =j^h ^c DaiZgiZge KVc =Vg^cmbVlZ\ '%! m_jj[^k_iebj[hj[hf$db # GdcY &-.% Va ZZc edejaV^gZ j^iheVcc^c\ bZi heZZaij^c! cj ZZc [gVV^ aVcY]j^h bZi g^ZiZc `Ve# 9^gZXi VX]iZg YZ gdnVaZ eVg`ZZgeaVVih dcikdjli o^X] ]Zi adbbZgg^_`Z AVcY\dZY DaiZgiZge# DcYZglZ\ bVV`i j `Zcc^h bZi kZZgi^Zc `jchio^cc^\Z XgZVi^Zh! \Z]djlZc j^i o^Z`Z WdbZc! Y^Z WZ`ZcYZ ;g^ZoZc d[ eZghdcV\Zh j^i bni]Zc kZgWZZaYZc# 9Z gdjiZ ^h ZZc ]dbbV\Z VVc o^_c kddgadeZg Y^Z YZ hi^X]iZg kVc Y^i aVcY\dZY! 6bWgdh^jh kVc 7dZaZch ^c YZ &.YZ ZZjl dcil^Zge# O^_c WdheVg` \^c\ _VbbZga^_` kZgadgZc ^c YZ IlZZYZ LZgZaYddgad\#

7Wd Z[ jkh\hekj[

8ei [d mWj[hfWhj_`[d ef bWdZ]e[Z Ebj[hj[hf1 ^ej[b Bkd_W _d EbZ[X[h# aeef ijhWWbj Wbbkh[ k_j1 Ebj[hj[hf l[hhWij c[j [[d hekj[ lWd X[[bZ[d k_j][^Waj _d Xec[d$

@km[[b lWd Efij[hbWdZ >c YZ Oj^YZa^_`Z ;g^ZhZ LdjYZc hig^_YZc YZ ]dd\iZejciZc db kddggVc\# 7ZldcYZg 7ZZihiZgolVV\! Yddg `ZccZgh lZa È]Zi _jlZZa kVc DehiZgaVcYÉ \ZcdZbY# Ine^hX] ZZc Ydge kVc djYZ VYZa bZi oÉc hiViZc Zc hi^chZc Zc bVVg a^Z[hi )+ bdcjbZciZc kVc [dgbVVi# <ZZc ldcYZg YVi Y^i ^c YZ kda`hbdcY lZa ]Zi ÈLVhhZcVVg kVc ]Zi cddgYZcÉ ]ZZi# 7ZZihiZgolVV\ WZhX]^`i ^c gj^bZ bViZ dkZg WgZYZ aVcZc! YZ[i^\Z eVg`Zc! ]j^oZc Zc aVcY\dZYZgZc lVVg ]Zi Ä \Zaj``^\ c^Zi bZZg VaaZZc kddg YZ ]Veen [Zl Ä hX]VYjlg^_` \Zc^ZiZc ^h# :Zc olZZb kVc YZYV^c ]Vc\i dkZg YZ =dd[YhigVVi! lVVg dd^i YZ hiddbigVb YlVgh Yddg]ZZc ]V``Zej[iZ# H^Zg\ZkZah egdc`Zc! odVah YZ ^c _j\ZcYhi^a de\Zigd``Zc Wa^`kVc\Zg kVc YZ WV``Zg =dd[YhigVVi () ! ZZc eaVVi_Z j^i YZ &-YZ ZZjl# <dZY eVjoZbdbZci kddg ZZc 7ZZihiZg 7da d[ HlZVX]hiZg Ijg[`Z! aZ``Zgc^_Zc j^i YZoZ higZZ`# 7ZgdZbY ^h AVcY\dZY AVjhldai bZi oÉc Z^\Zc \da[gZhdgi ^c YZ ÈVX]iZgij^cÉ KVc =Vg^cmbVlZ\ &%! bWkimebj$db ! bVVg kdghiZa^_`

HOLLANDS Glori

L^Z adjiZg YZ YddgadeZcYZ lZ\ ^c DaYZWZg`dde \ZbZZciZ DdhihiZaa^c\lZg[ kda\i! b^hi ]Zi bdd^hiZ/ YZ ]^hidg^hX]Z `Zgc .%% _VVg djY bZi YZ 7dc^[Vi^jh`Zg` Y^Z ]Zi Ydgeh]Vgi Ydb^cZZgi# KVgZc `Vc ]^Zg dd`/ eVhhVciZc]VkZc 9Z Jjil^Z` a^\i VVc YZ Ijg[gdjiZ =ZZgZckZZchZ" lZ\ &)"&+! kkjm_[a$db # 6Vc YZ dkZg`Vci kVc ]Zi lViZg `gZZ\ YZ djYZ \gVVcdehaV\ c^Zjl ZaVc bZi YZ `dbhi kVc ZZc eVVg VVcigZ`" `Za^_`Z oVV`_Zh! odVah YZ hidZgZ lddcl^c`Za 8]Zo ?VXfjZh =ZZgZckZZchZlZ\ (! Y^[p`WYgk[i$db bZi ZZc ^ceVcY^\Z Yddgadde cVVg YZ bZi k^ciV\ZhejaaZc \ZkjaYZ hX]Vi" `VbZg kVc HVb HVb# DaYZWZg`dde ]ZZ[i ZZc oZ`ZgZ VaajgZ Zc YVi o^Z _Z# =Zi ^h bZYZ iZ YVc`Zc VVc YZ cVaViZc" hX]Ve kVc YZ [Vb^a^Z L^aa^c\Z Eg^ch# IlZZ kddgcVbZ aVcY]j^oZc! Ajc^V Zc KgZYZldjY! o^_c bVg`VciZ \Zij^\Zc j^i YVi g^_`Z kZgaZYZc# =Zi bdcjbZciVaZ cZdgZcV^hhVcX^hi^hX]Z =diZa Ajc^V ]ZZ[i ZZc ]ZZga^_` iZggVh bZi W^ccZcij^c Zc k^aaV" Zc ajmZ `VbZgh kddg \VhiZc BdaZc]dZ` '! bkd_W$db # I^_YZch YZ `jchigdjiZ DeZc HiVa egZhZciZgZc gj^b )* `jchiZcVVgh k^Zg lZ`Zc aVc\ ]jc lZg` de '* W^_odcYZgZ eaZ``Zc! odVah YZ hiVa kVc ZZc WdZgYZg^_! YZ hX]dda! YZ `Zg`! \VaZg^Zh! \VgV\Zh! ij^cZc! ZZc idjg^c\XVg Zc ^c ]Zi Wdh# 9Z gdjiZ ^h Y^i _VVg odVah odkZZa aZj`h ]ZaVVh \ZXVcXZaY! bVVg `jci j VakVhi kddg kda\ZcY odbZg cdiZgZc ef[dijWb$db # Idi o^Zch Yjh! d[lZa ÈdVci h_ZcÉ �

'( N HOLLANDS L7D:O9A :;A8;:EL;HJH;A

I#L#K# &&.!.*

+) CJ H6B:C KDDG B66G

H_i[ Êd i^_d[ Gestileerde bloemen en banen in zacht oranje en beige geven de slaapkamer een warme maar tegelijkertijd rustige uitstraling. Het dekbedovertrek ‘Rise’ heeft dit dessin aan beide zijden, evenals de kussens, en is gemaakt van 100% katoensatijn waardoor het heerlijk zacht en soepel aanvoelt. Neem nu een tweejaarabonnement op Hollands Glorie en ontvang de dekbedovertrekset in de maat van uw keuze:

UÊÓÊÝÊii «iÀà ÃÊ­£{äÊÝÊÓääÉÓÓä® UÊ£ÊÝÊÌÜii«iÀà ÃÊ­ÓääÊÝÊÓääÉÓÓä® UÊ£ÊÝÊ ÌÃ Õ i>ÕÝÊ­Ó{äÊÝÊÓääÉÓÓä®

L DG9 67DCC:: A_`a ef mmm$^ebbWdZi]beh_[cW]Wp_d[$db e\ X[b &.. ((,,,)9Z VWdccZZhZgk^XZ ^h de lZg`YV\Zc WZgZ^`WVVg kVc .#%% idi &,#%% jjg# 6ah W^_YgV\Z ^c YZ kZgoZcY`dhiZc kVc ]Zi \ZhX]Zc` ldgYi ZZcbVa^\ , ^c gZ`Zc^c\ \ZWgVX]i# 9ZoZ VVcW^ZY^c\ \ZaYi odaVc\ YZ kddggVVY higZ`i# CZZb XdciVXi de bZi YZ VWdccZZhZgk^XZ kddg kZgoZcYiVg^ZkZc cVVg ]Zi Wj^iZcaVcY# J `jci ]Zi VWdccZbZci dd` XVYZVj YdZc VVc ^ZbVcY VcYZgh! j dcikVc\i YVc oZa[ ]Zi YZ`WZYdkZgigZ`hZi#

e# ).

Rumoer in het grote bos Het bewogen leven van Jean Dulieu BZi o^_c e^_e Zc Z^`Zai_Zh`d[ÒZ ^h EVjajh YZ 7dh`VWdjiZg ]Zi kZgigdjlYZ b^YYZaejci kVc ]Zi <gdiZ 7dh# KVcj^i o^_c `cjhhZ ldc^c`_Z ^c YZ ]daaZ Wddb W^cYi ]^_ dckZgbdZ^WVVg YZ hig^_Y VVc bZi YZ ]Z`h :jXVaneiV# <ZYjgZcYZ k^Zg YZXZcc^V ]ZZ[i ?ZVc 9ja^Zj &.'&"'%%+ bZZg YVc -%%% EVjajhhig^eh \ZiZ`ZcY# Æ9Z a^Z[YZ kddg YZ cVijjg lVh YZ Zc^\Z WddYhX]Ve Y^Z ^` ^c b^_c kZg]VaZc l^aYZ kZglZg`Zc#Ç

J[aij HedWbZ Ak_f[hi

D

rie keer per dag laat hij zijn hondje Balou uit in het Arnhemse Gravinnenbos. Andere hondenbezitters zien in hem een bejaarde zonderling. Iemand die zelden een praatje aanknoopt, maar wel graag tegen bomen kletst en ze aanraakt, alsof het zijn beste vrienden zijn. Hij geniet van de vogels, de eekhoorns en alles wat hij verder in het gebladerte ziet bewegen. Kaboutertjes misschien? Slechts een enkeling weet dat Balou’s baasje generaties kinderen heeft vermaakt met de avonturen van zijn creatie Paulus de Boskabouter, in strips, op radio en tv. Paulus ziet het levenslicht onder de moeilijkst denkbare omstandigheden, in de hongerwinter van 1944-1945. Terwijl de nazi’s en geallieerden elkaar op leven en dood bevechten, worstelt Paulus’ geestelijke vader, Jan van Oort, met zijn eigen demonen. Moet hij doorgaan als beroepsviolist – doodongelukkig, maar met een vast inkomen? Of moet hij kiezen voor zijn passie, het vrije kunstenaarschap? Terwijl Jan en zijn jonge vrouw Kitty leven op bloembollen en suikerbieten en nog rouwen om hun doodgeboren en misvormde eerste kindje (“een klein gedrochtelijk duiveltje”), verschijnen >

HOLLANDS Glori

;[d _bbkijhWj_[ c[j FWkbki [d Z[ k_b E[^e[Xe[he[$ H[Y^ji0 @[Wd :kb_[k c[j Z[ feff[d lWd FWkbki [d ;kYWbofjW Z_[ ^_` _d '/,- cWWaj leeh Z[ jl#i[h_[ lWd Z[ DJI$

e# *&

=daaVcYhZ =dd\iZ

@[Wd :kb_[k de vroegste Paulusstrips op papier: “Paulus is niet voor niets in de hongerwinter ontstaan. Voor mij was hij het symbool van bevrijding van jezelf. Zijn vrijgevochten bestaan, alleen in een bos, zonder relaties, zonder maatschappelijke rompslomp, was voor mij symbolisch.” Bij een nieuw leven hoort een nieuwe naam. Jan gaat voortaan door het leven als Jean Dulieu (Frans voor ‘Jan van het Oord’), scheppend artiest.

NACHTMERRIE VAN NOTEN Eigenlijk had Jean Dulieu niet geboren moeten worden. Zijn moeder ziet, naast haar dochtertje, een tweede kind niet zitten. Maar de abortus mislukt en zo komt Jean ter wereld op vrijdag de dertiende april 1921. De ongeluksdatum belooft weinig goeds. “Ik heb een rotjeugd gehad”, zal Jean later vaak zeggen. Zowel vader Hendrik van Oort als moeder Mien houden er een buitenechtelijke relatie op na, wat tot heftige ruzies leidt. Als compensatie voor haar slechte huwelijk knuffelt Mien haar zoontje extreem veel en schermt ze hem af van de buitenwereld; met vriendjes spelen, fietsen of voetballen zijn taboe. Als puber

zondig voorkwam.” Maar als hij Kitty Sijmons ontmoet, een nichtje van zijn nieuwe stiefmoeder An, geschiedt een wonder: Jean wordt verliefd. “Kitty is zo’n bewonderenswaardig rein en eerlijk meisje; haar tot voorbeeld te nemen betekent de redding van mijn verdwaalde ziel.” Midden in het oorlogsjaar 1943 besluiten ze te trouwen, al twijfelt Jean ernstig aan zijn geschiktheid als echtgenoot. Zijn behoefte aan rust, de neiging zich terug te trekken in zijn fantasiewereld, is sterker dan ooit: “In mij kookt een chaos die mij verteert door zijn gloed.” Het bestaan als ‘geroutineerde muziekautomaat’ gaat Jean steeds meer tegenstaan: “Moet ik werkelijk tot mijn pensioen in een orkest zitten? Mijn God, ik kan niet alleen vioolspelen! Mij een eigen wereld scheppen, met mijn eigen handen,

@^cYZgZc hbjaaZc kVc EVjajhÉ VkdcijgZc! iZgl^_a ]jc djYZgh kddgVa YZ ]jbdg Zc ]Zi ^c\Zc^ZjoZ iVVa\ZWgj^` lVVgYZgZc begint Jean te walgen van de ‘kleffe overheersing’: “Zolang ik leefde had ik moeder niet anders gekend dan een zuchtend jachtend wanhopig mens die door het huis rende, jammerklachten uitstiet en voortdurend dreigde weg te lopen. Haar aanwezigheid is mij een nachtmerrie, haar opdringerige liefde een afschuw.” Jean trekt zich terug in zijn eigen fantasie, in een wereld waarin hij alles naar zijn hand kan zetten. Hij tekent schriften vol Mickey Mouse- en Popeye-achtige stripfiguurtjes. Zijn held is zijn grootvader, tekenaar Johan Braakensiek, die onder andere de jeugdboeken van ‘Dik Trom’ illustreert. Maar Jeans vader Hendrik, van beroep concertzanger, heeft andere plannen met zijn zoon, in wie hij een muzikaal wonderkind ziet. “Omdat vader volhield dat ik niet kon tekenen, werd ik dus violist.” Jean doorloopt met hangen en wurgen het conservatorium, “één lange nachtmerrie van noten”. Vanwege de afkeer voor zijn moeder ziet het ernaar uit dat Jean nooit aan de vrouw zal komen: “Ik haatte de liefde, ik verafschuwde haar. Ik kéék zelfs niet naar meisjes om, daar mij dat reeds

HOLLANDS Glori

K_j ^[j WbXkc ‘FWkbki [d IWbece’ '/,) $

=daaVcYhZ =dd\iZ

dat is mijn hartstocht en mijn levensdoel.” Inmiddels is vader Hendrik, de motor achter Jeans violistenloopbaan, gedwongen opgenomen in een krankzinnigengesticht: “Vader werd als een dier de trap afgesleurd. Hij schold en vloekte, liet zich telkens vallen. Zijn pyjamabroek was losgeraakt, zodat hij met bloot onderlichaam naar beneden werd getrokken.” Bevrijd van de vaderlijke ban, besluit Jean midden in de hongerwinter te gaan doen wat hij altijd al wilde: tekenen. Alsof er een sluis opengaat, maakt Jean de ene prent na de andere. Hoofdpersoon is Paulus, een kabouter die stilistische verwantschap vertoont met de koddige dwergen uit Disneys tekenfilm ‘Sneeuwwitje’. Qua karakter doet hij denken aan zijn naamgenoot, de apostel Paulus, symbool van naastenliefde en zachtmoedigheid.

MONNIKJE Na de bevrijding slaagt Jean erin zijn Paulusstrip te slijten aan ‘Het Vrije Volk’: “De redactie accepteerde de tekeningen, maar verzocht mij de tekst nog even ‘langs te brengen’. Ik vloog naar huis, te trots om te zeggen dat er nog helemaal geen tekst bestond en dat ik nog nooit een woord had geschreven.” Paulus slaat direct aan bij de lezers. Kinderen smullen van zijn avonturen, terwijl hun ouders vooral de humor en het ingenieuze taalgebruik waarderen. Vanuit zijn knusse kabouterboom, een veilig droombeeld in het verwoeste Nederland, bekommert de natuurminnende Paulus zich om elk dier in het Grote Bos. Samen met zijn sympathieke vrienden – de wijze (maar vaak ook wat naïeve) uil Oehoeboeroe, de slimme raaf

Leeh Z[ DJI cWWaj @[Wd :kb_[k b_daiedZ[h lWdW\ '/,- [[d FWkbki#feff[dj^[Wj[h" c[j cWh_ed[jj[d Z_[ l_W edp_Y^jXWh[ ZhWZ[d lWd Xel[dW\ mehZ[d X[Z_[dZ$ >_` mehZj ^_[hX_` ][^ebf[d Zeeh p_`d ekZij[ ZeY^j[h :eh_dZ[ b_dai [d p_`d [Y^j][dej[ A_jjo h[Y^ji $

Salomo en de sullige das Gregorius – strijdt hij onvermoeibaar tegen de snode plannen van heks Eucalypta. Paulus vertoont veel gelijkenis met de heilige Franciscus van Assisi, over wie Jean later een bekroonde biografie voor jongeren zal schrijven. Paulus geeft les aan egeltjes, waarschuwt een wolf voor een valkuil en redt kleine dasjes, acties die dierenvriend Franciscus zeker zou hebben toegejuicht. Jeans dochter en biograaf Dorinde van Oort zegt erover: “In Paulus vind je de onschuld, het celibaat, de goedheid, de natuur. En er komen alleen maar broeders in voor. Paulus was een monnikje.” Voor Paulus’ grote tegenstander, de boze heks Eucalypta met haar toverdranken, glazen bol en bezemsteel, laat Jean zich inspireren door de vrouwen die zijn jeugd hebben bepaald: moeder Mien, met haar hysterie en verstikkende liefde, oma Pietertje met haar schelle stem, tandeloze mond en knokige handen, en stiefmoeder An, expert op het gebied van giftige paddenstoelen en dodelijk vingerhoedskruid. Per Paulus-strip verdient Jean tien gulden, voldoende om >

e# *(

@[Wd :kb_[k zijn baan bij het Concertgebouworkest (de achterste stoel bij de tweede violen) op te zeggen en zijn droom waar te maken: zich als vrij kunstenaar te vestigen op Terschelling, “een streek waar bloemen en dieren in vrijheid leven en wolken van de ene einder naar de andere trekken”.

OP DE BROMMER Op Terschelling borrelt Jeans creativiteit als nooit tevoren: “In gedachten zie ik kleine Paulus over de geweldige uitgestrektheid van de Boschplaat lopen. Hij ziet er ingelukkig uit. Kabouters zijn niet bang voor de eenzaamheid. Gisteravond heb ik hem ook al door het bos zien lopen met een konijn.” Naast talloze strips voor ‘Het Vrije Volk’, kinderblad ‘Kris Kras’ en damesblad ‘Eva’, knutselt Jean ook een Paulus-poppentheater in elkaar: “Ik heb een prachtsnavel voor Salomo gemaakt uit twee kleerhangers. Hij heeft een paar knollen van ogen, bestaande uit twee helften van een houten belletje, waarin een glazen stuiter zit ingebouwd. Een grote zwarte struisveer vormt de voltooiing van de ravenkop, zijn kleed het afgetrokken overtrek van een oude paraplu. Toen ik het ding

De o^_c Wgdb[^Zih_Z g^_Yi ?ZVc 9ja^Zj cVVg 9ZcZbVg`Zc Zc aViZg oZa[h dkZg YZ 6aeZc cVVg ]Zi kZggZ >iVa^ voor het eerst voor de spiegel bewoog, raakte ik buiten mijzelf. Salomo leeft!” Jeans vrouw Kitty is minder enthousiast. Het isolement en de kou (in de winter waait de sneeuw door het dak van het eeuwenoude huisje) maken het verblijf op het eiland voor hun groeiende gezin steeds zwaarder. De zorg voor de kinderen komt vooral op Kitty neer. Jean is vaak op tournee met zijn poppentheater, maar gaat van tijd tot tijd ook wekenlang alleen op reis, op zoek naar inspiratie en rust. Op zijn bromfietsje rijdt hij naar Denemarken en later zelfs over de Alpen naar het verre Italië. Hij is in de ban van zijn idool, de heilige Franciscus. Over zijn aankomst in Assisi schrijft Jean: “Donkere massieve berg. Wolken voor de zon. Plotseling brak een enkele zonnestraal door en verlichtte Assisi. Als een witte sprookjesstad tegen de bergwand gedrukt. Onvergetelijk!” Na Assisi valt verder alles tegen: “Onvriendelijke Italianen, gloeiende hitte, een onherbergzaam landschap, een plof die voortdurend sputtert, regen, hagel, een natte tent, honger, dorst, bedelende kinderen.” Terug in Nederland en met een vierde kind op komst, besluiten Jean en Kitty - na

HOLLANDS Glori

K_j ^[j WbXkc ‘FWkbki [d IWbece’ '/,) $

zeven jaar op Terschelling - te verhuizen naar een comfortabel huis in Soest. Paulus begint inmiddels een ‘bekende Nederlander’ te worden. In 1955 krijgt hij bij de VARA zijn eigen radiohoorspel, waarvoor perfectionist Jean alle stemmen zelf inspreekt: “Ik kán niet met andere mensen samenwerken. Het wordt een puinhoop, één ellende.” Jean geeft Paulus een hoog stemmetje dat altijd een beetje vragend klinkt, Oehoeboeroe spreekt heel deftig, terwijl Eucalypta’s stem in opgewonden staat de gillende sirene van een ambulance benadert. Jean: “Eén scheldpartij van Eucalypta kan je stem grondig in de vernieling helpen.” In 1967 vervolgt Paulus zijn zegetocht op tv. Voor de NTS maakt Jean een poppentheater, met marionetten die via onzichtbare draden van bovenaf worden bediend. Uit oude typmachines sloopt hij stangetjes, viltjes, veertjes en radertjes die hij gebruikt om de poppen via ingenieuze constructies in beweging te krijgen. Jean maakt alle decors zelf, inclusief piepkleine meubeltjes, potten en pannen, en zelfs de

natuur was de enige boodschap die ik erin wilde verwerken. Verhalen met een moraal worden gauw te zwaar.” Na meer dan 8000 strips in vier decennia gaat Paulus in 1984 met pensioen. Op de vraag of hij Paulus ziet als zijn levensvervulling, antwoordt Jean raadselachtig: “Stel dat je de top haalt als chef van de afdeling closetrollen op een papierfabriek, op zich een heel eerbare werkkring, kun je dan op je 65ste zeggen: jonge, jonge, ik heb toch wel wat gemaakt van mijn leven? We zijn nu eenmaal niet allemaal Albert Schweitzers.”

?d '/,( m_dj @[Wd :kb_[k c[j p_`d WbXkc ‘FWkbki Z[ ^kbfi_dj[habWWi’ [[d fh_`i leeh ^[j X[ij[ a_dZ[hXe[a$

=daaVcYhZ =dd\iZ

minuscule houtblokjes die Paulus met zijn bijltje moet klieven. Paulus de Boskabouter wordt een hype. Er verschijnen legpuzzels, speldjes, tegeltjes, ansichtkaarten, sleutelhangers en talloze andere vormen van merchandising. In zijn strips begint Jean zich inmiddels steeds meer te richten op volwassenen. Eucalypta krijgt sadistische trekjes, er verschijnen ‘Boebomen’ die bewoners van het Grote Bos zonder pardon verzwelgen en zelfs de zachtaardige Paulus wordt soms betrapt op enige wreedheid. In een interview stelt Jean in 1972: “Ik ben met mezelf bezig, met mijn eigen fantasiewereld. Ik hoor vaak: wat moet u kinderen goed begrijpen. Ik begrijp kinderen helemaal niet. Ik kan natuurlijk wel met ze opschieten, maar het is helemaal niet zo dat ik kinderen graag verhalen wil vertellen. Dat mijn verhalen blijkbaar toevallig passen in de psyche van het kind van nu, is puur geluk.” Hebben de Paulus-verhalen dan ook geen opvoedkundige moraal? Jean: “De liefde voor de

DE HONDENMAN In zijn laatste levensjaren zondert Jean zich steeds meer af van de buitenwereld, zeker als zijn vrouw Kitty, zijn ‘Mopsje’, die hem ondanks al zijn nukken en obsessies altijd trouw is gebleven, in 1986 overlijdt aan kanker. Jeans oudste zoon is dan al ruim 20 jaar dood, nadat deze zich als onhandelbare puber met een gestolen brommer te pletter heeft gereden tegen een trein. Met zijn beide dochters heeft Jean een moeizame, afstandelijke relatie en zijn jongste zoon is geëmigreerd naar het verre Canada. Jean brengt zijn tijd door met het tekenen van portretten en natuurtaferelen, met een zacht potlood vanwege artrose aan beide handen. Hij leeft als een kluizenaar in zijn huis in Arnhem, waar hij drie keer per dag zijn geliefde hondje Balou uitlaat in het Gravinnenbos. Jean Dulieu, de ‘hondenman’, overlijdt in 2006, ruim 40 jaar na verschijning van zijn mooiste album: het filosofisch getinte ‘De eikelmannetjes’, waarin Paulus leert dat uit de dood nieuw leven ontstaat. Een stervend eikelmannetje (een in elkaar geknutseld poppetje van eikels en lucifers) verzekert de verdrietige Paulus dat hij nog een lang leven voor zich heeft: “Vanuit de grond zal ik oprijzen en mijn takken uitspreiden en ruisen met mijn bladeren”. �

e# **

�

ONZE KEUZE - BOEKEN Ij^c\Z]Z^bZc Tuinarchitecte Silvia Dekker is geboren in de Nederlandse bollenstreek. Gefascineerd door bloemen begon zij in 2012 samen met haar man Alfred met de aanleg van een tuin van 700 vierkante meter, waarin nu maar liefst 125 verschillende bloemen en 23 fruit- en notenbomen te bewonderen zijn. In 2015 volgde haar eigen tuinstudio Venkel & Vlier voor het ontwerpen van tuinen. Met

praktische tips uit haar boek ‘Bloemen uit de tuin’ kan iedereen zijn balkon of tuin(tje) omtoveren tot een waar bloemenparadijs met vlinders, bijen en vogels. ‘Bloemen uit de tuin’ staat vol informatie over het zaaien van bloemen, het ontwerpen van borders, handige tuintips en natuurlijk veel kleurrijke foto’s.

�naar www.hollandsgloriemagazine.nl en vul uw gegevens in bij Mail & Win. UÊI_bl_W :[aa[h" É8be[c[d k_j Z[ jk_dÊ" Aeicei K_j][l[hi" (&$

Wij mogen twee exemplaren van dit boek weggeven. Wilt u kans maken, ga dan

=daaVcYhZ edi De oprichters van het vrolijke serviesmerk Blond Amsterdam, Femque van Geffen en Janneke Dröge, hebben als doel om mensen blij te maken. Met hun vernieuwde kookboek ‘Hollandse happen’ – uiteraard in de kleur ‘Delfts Blond’ – gaan ze terug naar grootmoeders keuken, met allerlei oer-Hollandse recepten van soepen, snacks, hoofd- en bijgerechten, desserts en taartjes. Klassiekers als kroketjes, hachee en amandelpudding krijgen daarbij een originele twist van culinair publiciste Cecile Thijssen. UÊ8bedZ 7cij[hZWc" É>ebbWdZi[ ^Wff[dÊ" Aeicei K_j][l[hi" (&"//$

Kddg odZiZ`VjlZc Foodstyliste Janneke Philippi begon ruim vijftien jaar geleden met het ontwikkelen van recepten voor ‘Allerhande’, het populaire magazine van supermarkt Albert Heijn. Tegenwoordig schrijft en creëert Janneke voor tijdschriften en kookboeken en ontwikkelt zij producten. Ze heeft inmiddels al ruim elf kookboeken op haar naam staan. Haar nieuwste uitgave is een herdruk van het uitverkochte boek over haar favoriete desserts en is onderdeel van de serie ‘Bij Janneke thuis’. In deze serie schrijft Janneke over de gerechten die bij haar

HOLLANDS Glori

thuis op tafel komen, over haar gezin, de herinneringen aan haar kindertijd en haar werk als kookboekenschrijfster en foodstyliste. ‘Desserts’ draait helemaal om nagerechten die weinig ingrediënten en moeite vergen. Zelfs de tiramisù, ijs of taart zijn eenvoudig te maken!

�

UÊ@Wdd[a[ F^_b_ff_" É:[ii[hjiÊ" AWhWaj[h K_j][l[hi 8$L$" '/"//$

Wij mogen drie exemplaren van dit boek weggeven. Wilt u kans maken, ga dan naar www.hollandsgloriemagazine.nl en vul uw gegevens in bij Mail & Win.

6Vc YZ lVcYZa Van 2006 tot 2017 had Cynthia Schultz de succesvolle blog Miss Lipgloss, waarop ze haar passies voor beauty en schrijven combineerde. Haar hobby groeide uit tot een voltijdbaan en na elf jaar richtte zij lyfestyleblog cynthia.nl op. Op haar website publiceert zij artikelen over beauty, reizen, eten, interieur, haar persoonlijke leven - en over haar eerste twee boeken. Daarnaast wandelt Cynthia vanaf haar 22ste om te ontsnappen aan stress en om helemaal tot zichzelf en nieuwe ideeën te komen. Haar derde boek ‘Wandellust’ laat zien hoe leuk wandelen kan zijn. Cynthia combineert dit met de beschrijving van de mooiste plekken in Nederland. Een inspiratieboek voor iedereen die graag buiten in beweging is en wat moois wil zien. UÊ9odj^_W IY^kbjp" ÉMWdZ[bbkijÊ" Aeicei K_j][l[hi" ('"//$

7ZegdZk^c\Zc kVc ZZc oZZgdW Bioloog en chemicus Rob Biersma was lange tijd een zeer gewaardeerd wetenschapsredacteur bij ‘NRC Handelsblad’. Hij was 67 jaar toen hij in 2016 met zijn tien meter lange zeilboot Rissa solo van zijn ligplaats in het Zuid-Hollandse Rhoon naar Paramaribo en, via de Caraïben, weer terug naar huis voer. Tijdens zijn reis worstelde hij met beproevingen als slapeloosheid, harde wind en angst. Omringd door golven was Rob moederziel alleen op open zee.

Toch heeft hij zich nooit eenzaam gevoeld; om hem heen waren altijd vogels, orka’s, dolfijnen en walvissen die hem gezelschap hielden. Maar hij e-mailde daarnaast ook elke dag met het thuisfront. Deze mails heeft Rob verwerkt in zijn boek ‘Scheepsberichten’, waarin lezers kunnen meegenieten van de bijzondere ervaringen van Rob op zijn Rissa. UÊHeX 8_[hicW" ÉIY^[[fiX[h_Y^j[dÊ" K_j][l[h_` 7jbWi 9edjWYj" ('"//$

7ZidkZgY Yddg ]Zi aVcYhX]Ve Saskia Boelsums is met haar prachtige landschapsfoto’s uitgeroepen tot Kunstenaar van het Jaar 2020. De natuur en de seizoenen zijn voor haar een onuitputtelijke bron van inspiratie die zij op een schilderachtige manier probeert vast te leggen. Het is dan ook geen verrassing dat zij zich sterk verbonden voelt met de traditie van schilders van het Nederlandse landschap als Vincent van Gogh en Willem Maris. Dit zien we terug in haar boek ‘Landscape Photography’, dat honderd foto’s van Nederlandse landschappen toont. Ook het veranderende klimaat en de invloed daarvan op de toekomst probeert Saskia vast te leggen. We zien niet alleen de schoonheid van het landschap, maar ook de beangstigende onzekerheid en dreiging. UÊIWia_W 8e[bikci" ÉBWdZiYWf[ f^eje]hWf^oÊ" J[hhW K_j][l[h_`" *("//$

J[aij J_WhW H_lWde

e# *,

�

ONZE KEUZE - BOEKEN 7^_WZahZ `^_` de YZ iZcc^hWVVc De Helmondse kunstschilder Lucas Gassel (1490-1569) was de eerste Nederlandse schilder die het landschap centraal stelde. Vanwege zijn stijl wordt hij gezien als verhalenverteller en verslaggever van zijn tijd. Zo legt hij in 1538, op het schilderij ‘David en Bathseba’, voor het eerst in de kunstgeschiedenis een tennisveld vast, dat hij voor de gelegenheid inpast in het Bijbelverhaal. Zo voegde hij elementen uit de nieuwe tijd toe aan de schildertraditie van de late Middeleeuwen, waardoor hij een nieuw genre creëerde in de Nederlandse landschapsschilderkunst van de 16de eeuw. Ter gelegenheid van zijn 450ste sterfjaar organiseert Museum Helmond tot 30 augustus 2020 de eerste grote overzichtstentoonstelling van Gassels werk. De bijbehorende catalogus ‘Lucas Gassel van Helmond. Meester van het landschap’ geeft een uitgebreid overzicht van het leven van de schilder en het ontstaan van zijn meesterwerken. UÊÉBkYWi =Wii[b lWd >[bcedZ" C[[ij[h lWd ^[j bWdZiY^WfÊ" K_j][l[h_` MWWdZ[hi Z[ Akdij" (-"+&$

9dggZhi^_ch a^ZkZa^c\hkd\Zah De tachtigjarige Hans Dorrestijn is tekstschrijver, vertaler en cabaretier, maar staat vooral bekend als de man die ‘ondanks een liefdeloze jeugd en depressief bestaan’ een succesvol kunstenaar kon worden. Hij heeft meer dan veertig boeken en vele theatervoorstellingen op zijn naam staan. Al twintig jaar gefascineerd door maar liefst 450 (!) verschillende vogels heeft Dorrestijn het boek

‘Wensvogels’ geschreven, vol observaties uit het veld van grootvogelaar Nico de Haan. Hieruit koos hij vijftig lievelingsvogels voor zijn vogelportretten, die hij afwisselt met herinneringen aan het tv-programma ‘Baardmannetjes’, dat hij en De Haan samenstelden voor omroep MAX. UÊ>Wdi :ehh[ij_`d" ÉM[dile][biÊ" D_`]^ LWd :_jcWh" '("+&$

9Z ldZhiZ lViZgZc kVc ?Vc 8gZbZg Jan Cremer verbeeldt al zo’n 65 jaar met woorden en penselen zijn avontuurlijke leven. Op zijn veertiende liep hij weg van huis en schilderde hij in Parijs zijn eerste doeken. Na veel vrije expressie en werk in de reclame begint hij in 2000, tussen de groene heuvels van Umbrië in Italië, met het schilderen van zijn herinneringen door middel van zeegezichten. Daarbij put hij uit zijn leven als matroos in 1957. Zijn reizen over de wereldzeeën maakten een enorme indruk op hem, vanwege de

HOLLANDS Glori

combinatie van het zware werk, de schoonheid van het water, de vrijheid die hij voelde en de dreiging van natuurgeweld. Daaruit komen werken voort die even woest en onrustig zijn als de schilder en zijn leven zelf. Het boek ‘Cremer Noordwaarts’ laat zijn zeegezichten van de afgelopen vijftien jaar zien, die hij ‘de overwinning van zijn demonen’ noemt. De zee schenkt hem rust. UÊCWh_[a[ K_bZh_ai :WWd lWd B[dj" É9h[c[h DeehZmWWhjiÊ" MWWdZ[hi K_j][l[hi" '/"/+$

KDDG J <:H:A:8I::G9

�

^ CHATEAU WITTEM

A

Y^Zj @VhiZZa L^iiZb! Wdc_djg 8]}iZVj L^iiZb# =Zi WZ`ZcYZ `VhiZZa ^c ]Zi \add^ZcYZ Oj^Y"A^bWjg\ ^h cj cd\ ajmjZjoZg! ZmXajh^ZkZg Zc Z^\Zci^_YhZg YVc dd^i iZkdgZc# KVaZi eVg`^c\! WjiaZghZgk^XZ! ijgcYdlc hZgk^XZ kddg ]Zi haVeZc\VVc! ]Zi `Vc cj VaaZbVVa# CVYVi oZ ^c _jc^ kdg^\ _VVg ]Zi `VhiZZa dkZgcVbZc! ]ZWWZc 6aZmVcYZg L^aYZc Zc o^_c kgdjl ]Zi Wdji^fjZ ]diZa Zc ]Zi gZhiVjgVci ZZc XdbeaZiZ [VXZa^[i \Z\ZkZc# Od `jc _Z Zg cj kZgWa^_kZc ^c ilVVa[ ajmZ `VbZgh Zc hj^iZh! VaaZ bZi kZZa X]VgbZ! h[ZZg Zc Xdb[dgi# CZZb ZZc kVc YZ ilZZ gdbVci^hX]Z 8]}iZVj IdlZg Hj^iZh d[ ZZc 8]}iZVj HjeZg^dg Gddb d[ 8]}iZVj 8aVhh^X Gddb# D[ `^Zh kddg YZ `aZ^cZ! bVVg Ò_cZ 8]}iZVj Gddb# OZ ]ZWWZc VaaZbVVa ZZc lZ^Yh j^io^X]i de ]Zi `VhiZZaeVg`# 9^cZgZc ^c hi^_a `jc _Z ^c GZhiVjgVci ?jaZbdci! kZgcdZbY cVVg L^cVci kVc ?jaZbdci! ZZc g^YYZg Y^Z gdcY &'%% de ]Zi `VhiZZa lddcYZ# >c ZZc egVX]i^\ ^ciZg^Zjg bZi ZZc ZkZc \ZoZaa^\Z Vah X]^fjZ VbW^VcXZ \Zc^Zi _Z ]^Zg kVc ;gVchZ `aVhh^Z`Zgh# BVVg dd` higZZ`\ZgZX]iZc Zc heZX^Va^iZ^iZc kVc ]Zi hZ^odZc hiVVc de ]Zi bZcj kVc X]Z[ HkZc C^_Zc]j^h Zc o^_c Zci]djh^VhiZ Zfj^eZ# # ?Z `jci kddg ]Zi Y^cZg _Z Z^\Zc l^_c egdZkZc Zc hZaZXiZgZc ^c YZ l^_c`ZaYZg bZi WZ\ZaZ^YZcYZ VbjhZ ! d[ delVgbZc bZi ZZc VeZg^i^Z[ ^c YZ L^i]Vb 7Vg ^c ZZc o^_kaZj\Za kVc ]Zi `VhiZZa# 9VVg `jc _Z cV ]Zi iV[ZaZc dd` cVYgdbZc bZi ZZc Y^\Zhi^Z[# L^Z \VVi kddg XdbeaZiZ kZglZccZg^_ ]ZZ[i YZ `ZjoZ j^i Y^kZghZ VggVc\ZbZciZc! kVc ZZc Yg^ZYVV\hZ È;jaa 8]}iZVj :meZg^ZcXZÉ idi ZZc `Zghi" d[ djY Zc c^Zjl"VggVc\Z" bZci# :Zc lVcYZa^c\ Yddg ]Zi dbg^c\ZcYZ ]ZjkZaaVcY d[ ZZc WZodZ` VVc cVW^_\ZaZ\Zc hiZYZc Vah BVVhig^X]i! Aj^` Zc 6`Zc ojaaZc jl kZgWa^_[ cd\ VVc\ZcVbZg bV`Zc#�

De weldadige wedergeboorte

van Wittem

9^~j[Wk M_jj[c M_jj[c[h 7bb[[ ) ,(., 77 M_jj[c j[b !)' & *)* +& '( &. m[bYec[6Y^Wj[Wkm_jj[c$Yec mmm$Y^Wj[Wkm_jj[c$Yec

e# *.

Zuid

Limb rg Joie de vivre in eigen land

<add^ZcYZ ]ZjkZah! e^iidgZh`Z Ydge_Zh! ^cYgj`lZ``ZcYZ kZg\Zo^X]iZc Zc ZZc oVc\Zg^\ Y^VaZXi/ ^c Oj^Y"A^bWjg\ lVVc _Z _Z lZaZZch ^c ZZc VcYZg aVcY# ?Z `jci Zg WdkZcY^Zc ^c ^ZYZgZ j^i]dZ` \Vhigdcdb^hX] \Zc^ZiZc# 6aaZ ^c\gZY^ ciZc Yjh kddg ZZc Wdjg\dcY^hX]Z WgZV`#

>

IZ`hi :[co @Wdii[d @e 9ehj[dhW[Zj ;did\gVÒ Z L_i_j Pk_Z#B_cXkh] ;j_ dd[ lWd Ibekd

e# +&

Sprookjesachtig Heuvelland =Zi \ZW^ZY ijhhZc <Zja Zc <jae \gdhh^Zgi ^c egVX]i^\Z kZg\Zo^X]iZc Zc \add^ZcYZ ]ZjkZah# 9Z \gdiZ Ygddb d[ YZ \gddihiZ cVX]ibZgg^Z kVc l^ZagZccZgh! bdjciV^cW^`Zgh! ]VgYadeZgh Zc lVcYZaVVgh j^i ]ZZa CZYZgaVcY Zc kZg YVVgWj^iZc# Db ]Zi =ZjkZaaVcY X]i iZ ZgkVgZc! \V _Z eZg ZaZ`ig^hX]Z! ]nWg^YZ d[ gVXZ ÒZih d[ iZ kdZi de eVY# Kddg ZZc ^Zih b^cYZg VXi^ZkZ kV`Vci^Z ]jjg _Z ^c kg^_lZa ^ZYZg A^bWjg\h Ydge_Z ZZc hXddiZg d[ `^Zh _Z kddg ]Zi deZcWVVg kZgkdZg! YVi _Z aVc\h idZg^hi^hX]Z gdjiZh cVVg W^_cV VaaZ j^i]dZ`Zc kVc ]Zi =ZjkZaaVcY WgZc\i#

:[ a[hd lWd ^[j >[kl[bbWdZ 9Z `Zgc kVc ]Zi =ZjkZaaVcY k^cY _Z ijhhZc BVg\gViZc! GZ^_bZghid`! HaZcV`Zc! CddgWZZ` Zc H^ci <ZZgigj^Y# =^Zg ZgkVVg _Z Vji]Zci^Z` Oj^Y"A^bWjg\# BZi YZ cd\ Vai^_Y od ine^hX]Z kV`lZg`]j^h_Zh Zc ]ZZa lVi de\Z`cVeiZ WdZgYZg^_Zc Zc XVgg h! ]ZZga^_` db iZ ldcZc Zc iZ kZgidZkZc# 9Z W^_odcYZgZ ]daaZ lZ\Zc ^c ]Zi \ZkVg^ZZgYZ aVcYhX]Ve bV`Zc YZ lVcYZa^c\ idi ZZc Vkdcijjg#

Hkij[d 7j^iZceaVVih Welsdael a^\i ^c ]Zi \Z]jX]i @aZ^c LZahYZc! dcYZgYZZa kVc BVg\gViZc# De YZoZ jc^Z`Z adXVi^Z ^c ]Zi b^YYZc kVc cVijjg `db _Z! ^c ZZc bdYZgc VeeVgiZbZci d[ hj^iZ! kdaaZY^\ idi gjhi# Xk_j[dfbWWjim[biZW[b$db

Fhe[l[d CZi dkZg YZ \gZch W^_ CddgWZZ` k^cY _Z! ^c ]Zi \Z]jX]i JakZcY! ’t Bakhuis! edejaV^g kVclZ\Z o^_c kZghZ ^_h! \ZbVV`i kVc WdZgZcbZa` Zc ejgZ ^c\gZY^ ciZc# :c YVi egdZ[ _Z# ^[jXWa^k_i$X[ >Ynaa^hX] ÈZZiedY^jbÉ Loods81 bV\ YVc VVc ZZc Yddg\VVcYZ lZ\ \ZaZ\Zc o^_c! YVVg bZg` _Z kVcj^i YZ addYh d[ ]Zi iZggVh kg^_ lZ^c^\ kVc# 9Z aZ``Zg" c^_Zc de ]Zi bZcj o^_c iZkZch WZhX]^`WVVg ^c ]Zi igV^iZjg\ZYZZaiZ# beeZi.'$db De &,' bZiZg WdkZc C6E! \ZkZhi^\Y ^c ZZc djYZ WdZgYZg^_ ^c ]Zi e^iidgZh`Z GZ^_bZghid`! a^\i Brut172! ]Zi c^ZjlZ aZkZchlZg` kVc YZ WZ`ZcYZ hiZggZcX]Z[ =Vch kVc LdaYZ# 7gji hiVVi kddg dZg`gVX]i! kddg ejgZ hbV`Zc odcYZg edZheVh# =dd\ \Vhigdcdb^hX] c^kZVj# Xhkj'-($Yec

HOLLANDS Glori

7^_ Herberg Sint Brigida ^c CddgWZZ` ZgkVVg _Z aVcYZa^_`Z gjhi! gdbVci^Z` Zc ]j^hZa^_`]Z^Y# 8]Z[ ;gVch kVc L^hhZc ^h `aVhh^Z` ;gVch \ZhX]ddaY Zc lZg`i bZi hZ^odZch\ZWdcYZc egdYjXiZc# 6aaZh ^h ]j^h\ZbVV`i! idi Zc bZi YZ `gVX]i^\Z hVjoZc# ^[hX[h]i_djXh_]_ZW$db

P_[d 9Z Amerikaans Militaire Begraafplaats ^c BVg\gViZc ^h ^cYgj`lZ``ZcY fjV h[ZZg Zc VVcWa^`# =^Zg gjhiZc gj^b -%%% 6bZg^`VVchZ hdaYViZc! Y^Z de _dc\Z aZZ[i^_Y hcZjkZaYZc i^_YZch YZ WZkg^_Y^c\# C^Zi VaaZZc ^c Oj^Y"A^bWjg\! bVVg dd` ^c YZ 6gYZccZc Zc ^c YZ 9j^ihZ \gZchgZ\^d#

Vaals Ef[d_d]ifW]_dWÊi0 8hWdZ Xhekm[h_` _d M_`bh[1 bWdZiY^Wf X_` 7bZ[d[_a$ B_daiXel[d0 k_jp_Y^j el[h Zehf`[ L_`b[d$ B_dai0 jof_iY^ B_cXkh]i lWam[ha# ^k_i _d ^[j >[kl[b# bWdZ$

KVVah ^h ZZc aZkZcY^\Z \gZcheaVVih! kddgVa WZ`ZcY kVc ]Zi 9g^ZaVcYZcejci/ WdkZcde YZ KVVahZgWZg\! de ('' bZiZg WdkZc C6E! `dbZc YZ CZYZgaVcYhZ! 7Za\^hX]Z Zc 9j^ihZ \gZch hVbZc# KVcj^i KVVah hiZZ` _Z bV``Za^_` YZ \gZch dkZg g^X]i^c\ 6`Zc# 9Z hiVY kVc @VgZa YZ <gdiZ `Zci ZZc g^_`Z ]^hidg^Z! ZZc ^bedhVciZ h`na^cZ Zc kZZa \gdZc# 9Z ^ckadZYZc kVc YZoZ `VgV`iZg^hi^Z`Z 9j^ihZ hiVY ZgkVVg _Z dd` VVc YZ CZYZgaVcYhZ `Vci kVc YZ \gZch# =Zi Y^VaZXi ^h ]Va["9j^ih Zc ]ZZa lVi hijYZciZc kVc YZ 6`ZchZ iZX]c^hX]Z jc^kZgh^iZ^i ldcZc ^c KVVah! YVi iZ b^YYZc kVc ZZc egVX]i^\ cVijjg\ZW^ZY a^\i#

Fhe[l[d HX]j^[ bZi ZZc \aVVh_Z l^_c VVc de ]Zi odccZiZggVh kVc Hotel Vaalsbroek# X_bZ[hX[h]$db

P_[d Oud-Vaals bZi `VhiZZa 7adZbZcYVVa! ÈHiVbb]VjhÉ \ZbZZciZ]j^h ! KZgkZg^_! @deZgbdaZc Zc `VhiZZa KVVahWgdZ` Zc dba^\\ZcYZ ij^cZc#

:e[d :Zc YZbdchigVi^Z \aVhWaV" oZc W^_ Glasblazerij Cardinale; ^c &..* lZgY <ZgVgYd 8VgY^cVaZ

j^i\ZgdZeZc idi WZhiZ \aVhWaVoZg kVc :jgdeV# >c YZ gZ\^d KVVah ZZc edejaV^g VYgZh# IdX] ZkZc cVVg ]Zi Wj^iZcaVcY YZoZ kV`Vci^Z de ]Zi Drielandenpunt. 7Z]VakZ aVcY"È]deeZcÉ `jc _Z ]^Zg ]ZZga^_` kZgYlVaZc ^c ]Zi aVWng^ci d[ j^i`^_`Zc dkZg YZ gZ\^d kVcV[ ZZc kVc YZ ilZZ j^i`^_`idgZch# Zh_[bWdZ[dfkdj$db 7ZodZ` ZZc Zmedh^i^Z d[ lddc ZZc kddghiZaa^c\ W^_ ^c YZ Kopermolen, ZZc kddgbVa^\Z Aji]ZghZ `Zg` j^i &,(, bZi ]Zi egVX]i^\Z =^a\Zgh"dg\Za ^c YZ AdYZl^_` MK"hi^_a# >

e# +(

Het pittoreske Geuldal 9VVg lVVg YZ <Zja dch aVcY W^ccZchigddbi! ijhhZc YZ Wdhg^_`Z ]Zaa^c\Zc kVc YZ :eZg]Z^YZ Zc YZ hX]^aYZgVX]i^\Z \Z]jX]iZc 8diiZhhZc Zc 8VbZg^\! k^cY _Z ZZc egVX]i^\ hij`_Z Oj^Y"A^bWjg\# BZi ZZc W^_odcYZg VVcWdY VVc ÓdgV VVc [VjcV! Wddb\VVgYZc Zc WgdclZ^YZc# GdcY BZX]ZaZc! :eZc Zc K^_aZc ^h YZ cVijjg de oÉc VaaZg" bdd^hi Zc \Zc^Zi _Z kVc eVcdgVbVÉh Y^Z i^ZciVaaZc `^adbZiZgh kZg gZ^`Zc! idi ZZc ]ZZa Z^cY ^c 7Za\^ Zc 9j^ihaVcY#

Hkij[d DkZgcVX]i ^c ZZc ^Ynaa^hX] kV`lZg`]j^h_Z d[ ZZc kVc YZ YVVgcVVhi \ZaZ\Zc gjhi^Z`Z W^_\ZWdjlZc# Herberg de Smidse ^h XZcigVVa \ZaZ\Zc ^c idZg^hi^hX] Oj^Y"A^bWjg\ Zc W^ZYi WZ]VakZ ]diZa Zc VeeVgiZbZciZc ZZc \ZoZaa^\ gZhiVjgVci bZi odccZiZggVh de ]Zi oj^YZc# ic_Zi[$db 7^_ Hoeve de Vrijheerlijkheid lVVc _Z _Z ^c ;gVchZ h[ZgZc Zc ZgkVVg _Z iZkZch kdaaZY^\Z gjhi# lh_`^[[hb_`a^[_Z$db

Fhe[l[d <V l^_cZc egdZkZc de Wijndomein St Martinus YVi h^cYh &.-- WZhiVVi Zc ^c &..% YZ ZZghiZ gdYZ l^_cZc kddgiWgVX]i# 9^i l^_cYdbZ^c ^h ZZc kVc YZ bZZhi ^ccdkVi^ZkZ kVc Oj^Y"A^bWjg\# DZcdadd\ HiVc 7Zjgh`Zch lZg`i bZi gZh^hiZciZ Ygj^kZcgVhhZc Zc igVX]i o^_c WZYg^_[ od `a^bVVicZjigVVa bd\Za^_` iZ gjccZc# 9Z bdYZgcZ l^_c`ZaYZgh a^\\Zc idi Y^Ze ^c YZ \gdcY Zc o^Zc Zg heZXiVXjaV^g j^i# m_`d]WWhZcWhj_dki$db

HOLLANDS Glori

Boscafé ’t Hijgend Hert ^h YZ Zc^\Z WZg\]ji kVc CZYZgaVcY# J^iZgbViZ \ZhX]^`i db kddg! i^_YZch d[ cV ]Zi lVcYZaZc Yddg ]Zi K^_aZcZg" Wdh ZkZc de VYZb iZ `dbZc! dcYZg ]Zi \Zcdi kVc W^Zg! l^_c Zc he^_h# >c W^ZgXV[ In De Kroeën \Zc^Zi _Z kVc ZZc `ZjoZ kVc &) heZX^VVaW^ZgZc de iVe Zc bZZg YVc (%% de ÓZh# _dZ[ahe[[d$db De ZZc kVc YZ bdd^hiZ eaZ`_Zh kVc Oj^Y"A^b" Wjg\ a^\i gZhiVjgVci Gerardushoeve. <ZZc ldcYZg YVi YZoZ eaZ` edejaV^g ^h# ?Z `^_`i idi ZZc ]ZZa Z^cY ^c 7Za\ Z Zc 9j^ihaVcY# :c \Zc^Zi kVc ZZc `Zj`Zc lVVg egdYjXiZc j^i YZ Y^gZXiZ db\Zk^c\ YZ WVh^h kdgbZc# ][hWhZki^e[l[$db

P_[d =Zi WZ`ZcYZ Klooster Wittem ^h ZZc WZYZkVVgiheaVVih kddg YZ =Z^a^\Z <ZgVgYjh Zc YZ =Z^a^\Z BVg^V# =dcYZgYYj^oZcYZc WZYZkVVgi\Vc\Zgh ]ZWWZc ]^Zg Va `VVgh_Zh VVc\Zhid`Zc# abeeij[hm_jj[c$db

B_daiXel[d0 ;f[d _d ^[j ]bee_[dZ[ =[kbZWb$ 8el[d0 ^[j _cfeiWdj[ 9^~j[Wk Ij$ =[hbWY^ _d LWba[dXkh]" mWWh l[b[ X[he[cZ^[Z[d ^[XX[d el[hdWY^j$

Mergelstadje Valkenburg 9Vc`o^_ o^_c XZcigVaZ a^\\^c\ ijhhZc ]Zi G^_caVcY Zc KaVVcYZgZc kZg`gZZ\ KVa`ZcWjg\ Va ^c YZ B^YYZaZZjlZc ZZc haZjiZaedh^i^Z ^c Y^i \ZW^ZY# =Zi eaVVih_Z kZgl^Zg[ hiVYhgZX]iZc Zc Yjh ZZc hiVYhbjjg# KVa`ZcWjg\ VVc YZ <Zja ^h Va bZZg YVc &'* _VVg ZZc idZg^hi^hX]Z igZ`eaZ^hiZg Zc YVi bZg` _Z lVccZZg _Z Zg W^_ bdd^ lZZg dkZg higVVi ÓVcZZgi/ ]Zi ^h Zg `cjh Zc WdkZcVa \ZoZaa^\# 7dkZcY^Zc ]ZZ[i ]Zi YZ V[\ZadeZc _VgZc ZZc YgVhi^hX]Z de`cVeWZjgi \Z`gZ\Zc! ]Zi\ZZc YZ WZaZk^c\ cd\ bdd^Zg bVV`i#

AWij[[bhk d[i _d LWba[dXkh] mWWh [[d aef_[ lWd Z[ BekhZ[i]hej j[ X[a_`a[d _i$

Fhe[l[d >c ]Zi Wdh VVc YZ gVcY kVc KVa`ZcWjg\ VVc YZ <Zja a^\i ZZc `aZ^c hX]Vii^\ X]VaZi bZi YZ cVVb Tivoli. 9Z ^YZVaZ eaZ` kddg eVjoZ i^_YZch ]Zi lVcYZaZc d[ kddg ZZc Wdjg\dcY^hX] Y^cZg# Y^Wb[jj_leb_$db =Zi ^bedhVciZ Château St. Gerlach dcikVc\i c^Zi VaaZZc WZgdZbY]ZYZc Vah YZ idZcbVa^\Z 6bZg^`VVchZ egZh^YZci <Zdg\Z L# 7jh] Zc YZ gdX`WVcY YZ Gdaa^c\ HidcZh# >ZYZgZZc ^h Zg kVc ]VgiZ lZa`db kddg ZZc ajcX] d[ Y^cZg# =Zi aVcY\dZY ^h kg^_ idZ\Vc`Z"

a^_`! _Z `jci Zg \Zc^ZiZc kVc `jchi Zc cVijjg# eeijm[][bYebb[Yj_ed$db

P_[d 9Z Kasteelruïnes kVc KVa`ZcWjg\ o^_c WZgZ^`WVVg k^V ]dgZXV\ZaZ\Zc]Z^Y YZ =VhZaYZg]d[# KgdbZ bVVg dd` b^c" YZg kgdbZ idZg^hiZc `jccZc ]^Zg ZZc `de^Z kVc YZ Lourdesgrot WZ`^_`Zc# >c DjY"KVa`ZcWjg\ a^\i ZZc egVX]i^\Z ]ZZb`jcYZij^c! Y^Z YZZa j^ibVV`i kVc ]Zi ddghegdc`Za^_` djYhiZ `VhiZZa kVc KVa`ZcWjg\! ]Zi Genhoes.

CVW^_ KVa`ZcWjg\ k^cY _Z dgX]^YZZ c" ij^c Gerendal, ÈYZ igdih kVc YZ db\Zk^c\É Zc Y eaZ` db Ä _Z gVVYi ]Zi Va Ä dgX]^YZZ c Zc VcYZgZ ÓdgV Zc [VjcV kVc Y^X]iW^_ iZ WZldcYZgZc# ijWWjiXeiX[^[[h$db >

e# +*

De kastelen van Gulpdal 9Z db\Zk^c\ kVc ]Zi XZcigVVa \ZaZ\Zc <jaeZc ldgYi \Zh^ZgY Yddg `VhiZaZc# KVc ZZc kgdZ\b^YYZaZZjlhZ ÈbdiiZÉ ijhhZc <jaeZc Zc L^_agZ idi ^bedhVciZ ZmZbeaVgZc Y^Z Y^ZchiYdZc Vah ]diZa d[ gZhiVjgVci Zc ZZc kZZaWZodX]i `addhiZg# 7Z]VakZ `VhiZaZc k^cY _Z ]^Zg YZ cdY^\Z W^Zg]^hidg^Z/ <jaeZc Zc L^_agZ o^_c YZ \ZWddgiZhiVY kVc ilZZ kVc Éh aVcYh WZ`ZcYhiZ Zc djYhiZ W^ZghddgiZc#

HKIJ;D Cd\ c^Zi od aVc\ \ZaZYZc lZgY ]Zi ^bedhVciZ @VhiZZa L^iiZb ^c ZZc kdaaZY^\ c^Zjl! X]^fjZ Zc ^ciZgcVi^dcVVa _Vh_Z \Zhid`Zc# 7^_ Château Wittem haVVe! ZZi Zc dciheVc _Z ^c ZZc db\Zk^c\ kVc ajmZ# Y^Wj[Wkm_jj[c$Yec >c ]jc 7 7 Dalauro ^c ]Zi `Zg`Ydge_Z :nh YdZc AVjgV Zc GdW Zg VaaZh VVc db ]jc \VhiZc ]Zi WZhiZ kVc Oj^Y"A^bWjg\ Zc IdhXVcZ iZ W^ZYZc# <Vhikg^_]Z^Y Zc \ZoZaa^\]Z^Y! kZghigZ``ZcYZ j^io^X]iZc Zc ^ZYZgZ kg^_YV\VkdcY ZZc \ZoVbZca^_` Y^cZg# ZWbWkhe$db >c LV]al^aaZg a^\i Viva Lanterne, ZZc bdcjbZciVaZ XVgg‚]dZkZ! WZhiVVcYZ j^i Yg^Z ajmZ k^aaVÉh# 9Z gdWjjhiZ ^YZci^iZ^i kVc YZ WdZgYZg^_ ^h ]^Zg WZ]djYZc! o^_ ]Zi ^c ZZc bdYZgc Zc higV` V[\ZlZg`i _Vh_Z# l_lWbWdj[hd[$Yec

FHE;L;D 9Za^XViZhhZcl^c`Za De Eyserhalte ^h ZZc lVa]VaaV kddg ^ZYZgZZc Y^Z i^_YZch o^_c kV`Vci^Z ^c Oj^Y"A^bWjg\ oZa[ VVc YZ haV\ l^a bZi higZZ`egdYjXiZc d[ ZZc WZZi_Z kVc Y^Z hbVV` bZZ cVVg ]j^h l^a cZbZc# KVc oZa[\ZbVV`iZ VeeZahigdde Zc ^c\ZaZ\YZ egj^bZc idi igj[[ZabVndcV^hZ# [oi[h^Wbj[$db

7^_ ]Zi Gulpener BrouwLokaal YgVV^i ]Zi db ]Zi W^Zg j^i YZ cVVhi\ZaZ\Zc WgdjlZg^_ Zc egdYjXiZc j^i YZ gZ\^d# >c YZ `cjhhZ =deij^c VVc YZ VX]iZg`Vci \Zc^Zi _Z ^c ZZc egZii^\Z db\Zk^c\ kVc oldZaZ odbZgVkdcYZc# ]kbf[d[hXhekmbeaWWb$db

>c &()% deZcYZ ^c L^_agZ Éh aVcYh djYhiZ W^ZgWgdjlZg^_ YZ YZjgZc# KVcYVV\ YZ YV\ ^h ^ZYZgZZc de ]Zi iZggZ^c kVc Brand Bierbrouwerij lZa`db kddg ZZc gdcYaZ^" Y^c\! W^ZgegdZkZg^_ d[ bVVai^_Y# XhWdZ$db

9Z \da[WVVc kVc L^iiZb ^h ZZc kVc YZ bdd^hiZ Ä Zc iZkZch ]dd\hi\ZaZ\Zc Ä WVcZc kVc CZYZgaVcY# Golfclub Wittem a^\i YZZah kZghX]daZc ^c YZ WdhhZc ijhhZc =Z^_ZcgVi] Zc BZX]ZaZc# pb]eb\$db

HOLLANDS Glori

:E;D

8el[d0 ^efee]ij leeh ^[j =kbf[d[h X_[h1 ^[j Y^WhcWdj[ 9^~j[Wk M_jj[c$

:Wj cW] `[ dWjkkhb_`a d_[j el[hibWWd" [[d ijka B_cXkh]i[ lbWW_1 aed_afWWhZ[d _d ^[j dWjkkhfWha CWWilWbb[_$

HKIJ;D :Zc aVcYZa^_`Z 7 7 de hiZZcldge V[hiVcY kVc ]Vgi_Z BVVhig^X]i# 7^_ Le Rêve \Zc^Zi _Z kVc cVijjg Zc ZZc kZghigZ``ZcY j^io^X]i dkZg hiVY Zc aVcY# b[h[l[cWWijh_Y^j$db 7^_ Hei15 ^c H^ci <ZZgigj^Y `dbZc YZ eVhh^Zh kVc ZZc bZa`kZZ]djYZg Zc ^ciZg^ZjgVgX]^iZXi hVbZc# =Zi gZhjaiVVi ^h ZZc ejgZ eaZ` lVVg ]Zi aVcYZa^_` `VgV`iZg kVc YZ WdZgYZg^_ Zc ]ZYZcYVV\hZ VgX]^iZXijjg cVVYaddh ^c Za`VVg dkZg\VVc# ^[_'+$db

FHE;L;D Wijngaard de Apostelhoeve ^h CZYZgaVcYh djYhiZ XdbbZgX^ZZa \ZgjcYZ l^_cWZYg^_[ Zc ldgYi cd\ hiZZYh Yddg YZ [Vb^a^Z =jahi WZ]ZZgY# =jc l^iiZ l^_cZc odVah YZ G^Zha^c\ o^_c kVc ]dd\ c^kZVj Zc k^cY _Z de YZ bZcj`VVgi kVc bZc^\ \ZgZcdb" bZZgY gZhiVjgVci ^c W^ccZc" Zc Wj^iZcaVcY# :Zc WZodZ`! ^cXajh^Z[ egdZkZg^_ ^h dd` bd\Za^_`# Wfeij[b^e[l[$db OZa[h kZglZcYZ BVVhig^X]iZcVgZc ]ZWWZc Zg bVVg lVi \gVV\ ZZc Vjidg^i kddg dkZg/ ZZc WZodZ` VVc Restaurant Vanille ^c :^_hYZc! bZi YZ bZZhi XgZVi^ZkZ \ZgZX]iZc de ]Zi bZcj# h[ijWkhWdjlWd_bb[$db 7^_ Aon ’t Bat \Zc^Zi _Z kVcV[ ZZc ]ZZga^_` iZggVh kVc YZ eaZ` lVVg YZ BVVh ]Zi aVcY W^ccZchigddbi# WedjXWj$db 9ZoZ odbZg deZcZc Yg^Z dcYZgcZbZgh j^i A^bWjg\ ZZc ede"jegZhiVjgVci! WZhiVVcYZ j^i i^Zc \aVoZc `VhhZc kddg bVm^bVVa oZh \VhiZc! b^YYZc^c YZ cVijjg# 7^_ Veldkas ^c H^ci <ZZgigj^Y ZgkVVg _Z YZ higZZ` ^c hbVV` Zc WZaZk^c\# l[bZaWi$db

Maasvallei BVVhig^X]i! egVX]i^\ \ZaZ\Zc VVc YZ BVVh! hiVVi WZ`ZcY Vah YZ bZZhi È;gVchZÉ hiVY kVc CZYZgaVcY# BZi [gVV^Z eaZ^cZc! ZZc bdd^ djY XZcigjb! Vji]Zci^Z`Z l^c`Zah Zc c^Zi iZ kZg\ZiZc iVaadoZ gZhiVjgVcih# :kZc oj^YZa^_`Zg higddbi YZ BVVh W^_ :^_hYZc ]Zi aVcY ^c# 9Z a^\\^c\ VVc YZ g^k^Zg YgVV\i W^_ VVc YZ X]VgbZ kVc Y^i h[ZZgkdaaZ Ydge bZi ZZc ]^hidg^hX]Z `Zgc! WZ`ZcY j^i YZ ik"hZg^Z È9V\WdZ` kVc ZZc ]ZgYZgh" ]dcYÉ# :^_hYZc a^\i de YZ \gZch bZi ;gVchiVa^\ 7Za\^…! Zc YVVgYddg ]ddg _Z de YZ kZaZ VVc ]Zi lViZg \ZaZ\Zc iZggVhhZc kZZa ;gVch db _Z ]ZZc# 9Z \gZch g^X]i^c\ 7Za\^… hiZZ` _Z ^c ]Zi ]dd[YhZ^odZc dkZg^\Zch bV``Za^_` eZg edci_Z dkZg# 9Z kZaZ bd\Za^_`]ZYZc kddg lViZghedgi de YZ \g^cieaVhhZc aVc\h YZ BVVh bV`Zc Y^i ZZc VVcigZ``Za^_` \ZW^ZY kddg idZg^hiZc#

P?;D 6Vc YZ oj^Yo^_YZ kVc YZ BVVhig^X]iZ H^ci E^ZiZghWZg\ a^\i YZ ENCI-Groeve. 9ZoZ `Va`hiZZc" \gdZkZ ^h cd\ kdade ^c dcil^``Za^c\ bVVg oZ`Zg Va ZZc WZodZ`_Z lVVgY# =Zi lViZg ^h Zg W^_cV dclZg" `Za^_` ]ZaWaVjl#

:E;D AZZg A^bWjg\hZ kaVV^ bV`Zc W^_ Bakkerij de Bisschopsmolen ^c BVVhig^X]i# <ZZc o^c db oZa[ iZ WV``Zc4 Cjii^\ ZZc Èhij`h`Z kaVd^É ^c YZ <ZaV\`VbZg d[ cZZb ZZc ]ZaZ kaVV^ bZZ j^i YZ l^c`Za# X_iiY^eficeb[d$db

>

e# +,

:Zc YZZa kVc o^_c _Zj\Y ]ZZ[i 6cYg G^Zj Yddg" \ZWgVX]i ^c ]Zi ?Z`Zg`lVgi^Zg! ]Zi djYhiZ \ZYZZaiZ kVc BVVhig^X]i# 9Vi ^h YZ l^_` lVVg YZ ?Z`Zg kVcj^i 7Za\^ Yddg]ZZc higddbi db kZgkda\Zch j^i iZ bdcYZc ^c YZ BVVh# =Zi ^h YZ Wjjgi W^_ ]Zi [gVV^Z hiVYheVg`! lVVg _Z cd\ gZhiZc kVc YZ djYZ hiVYhbjgZc " hdbb^\Z YZaZc YViZgZc j^i YZ &'YZ ZZjl " o^Zi hiVVc# Æ=Zi ^h ZZc ]ZZa Vji]Zci^Z` hij` kVc BVVhig^X]iÇ! kZgiZai YZ WZgdZbYZ k^da^hi Zc dg`ZhiaZ^YZg# ÆCj ^h Zg ]^Zg Va c^Zi kZZa VjidkZg" `ZZg! YVi lVh kgdZ\Zg cd\ b^cYZg# 6ah `^cY ]VY _Z Yjh VaaZ gj^biZ db Wj^iZc iZ heZaZc# :c gdcYdb odÉc g^k^Zgi_Z ]VY _Z kZZa bd\Za^_`]ZYZc! kVc kZghideeZgi_Z heZaZc idi `ViiZc`lVVY j^i]VaZc#Ç 6Vc YZ \gZch kVc ]Zi ?Z`Zg`lVgi^Zg a^\i YZ DcoZ"A^ZkZ"KgdjlZWVh^a^Z` VVc ]Zi \Za^_`cVb^\Z eaZ^ci_Z# Kddg 6cYg G^Zj VYZbi Y^i eaZ^c ZZc ZX]iZ ;gVchZ h[ZZg# ÆLZ ]ZWWZc ]^Zg ZZc eVVg _VVg \ZaZYZc cd\ ZZc b^c^"XdcXZgi \Z\ZkZc kddg DbgdZe BVm# =Zi lVh ]ZZa ^ci^Zb Zc W^_odcYZg#Ç =Zi Kg^_i]d[ bV\ c^Zi dciWgZ`Zc ^c YZ i^eh kVc G^Zj# =Zi \gdiZ XZcigVaZ eaZ^c! YVi ^cb^YYZah Yddg o^_c XdcXZgiZc WZ`ZcY ^h \ZldgYZc dkZg ]ZZa YZ lZgZaY# ÆLZ heZaZc de ]ZZa kZZa W^_odcYZgZ eaZ``Zc Zc YVc `db _Z Zg Z^\Zca^_` eVh VX]iZg ]dZ heZX^VVa Y^i eaZ^c ^h Zc ]dZ \dZY ]Zi o^X] aZZci kddg YZg\Za^_`Z XdcXZgiZc# 9Z h[ZZg ^h YVc \ZlZaY^\# BVVg dd` Vah ]Zi eaZ^c aZZ\ ^h# 9Vi `dbi Yddg YZ bdd^Z eVcYZc VVc ]Zi eaZ^c! YZ g^_Zc eaViVcZc Zc cVijjga^_` YZ H^ci"HZgkVVhWVh^a^Z` Zc YZ H^ci" ?Vch`Zg` cVVhi Za`VVg# =Zi eaVVi_Z `adei ]ZaZbVVa# 8dcXZgiWZodZ`Zgh j^i ]ZZa YZ lZgZaY aViZc b^_ lZiZc ]dZ W^_odcYZg bdd^ o^_ BVVhig^X]i k^cYZc# 9Vi ]ZWWZc kZZa hiVYhWZldcZgh oZa[ c^Zi ZZch ^c YZ \ViZc# 9Z hiVY ]ZZ[i YZ \dZYZ bVVi! c^Zi iZ \gddi Zc idX] ]ZZa aZkZcY^\#Ç

HOLLANDS Glori

Urban Parkstad =Zi `VgV`iZg kVc EVg`hiVY A^bWjg\ ldgYi \ZkdgbY Yddg ]Zi kZgaZYZc Vah b^_clZg`ZghhigZZ`! idZc YZ hiZYZc ^c YZ gZ\^d ZZc Zmeadh^ZkZ \gdZ^ YddgbVV`iZc db b^_clZg`Zgh iZ `jccZc ]j^hkZhiZc# KVcYVV\ YZ YV\ dd\i EVg`hiVY gVjl Zc jgWVc! ^c YZ \ZbZZciZ =ZZgaZc ^h YVi W^_kddgWZZaY \dZY iZ o^Zc VVc YZ higZZi Vgi# EVg`hiVY! Zc =ZZgaZc ^c ]Zi W^_odcYZg! ^h Y eaZ` lVVg ]Zi \ZWZjgi de ]Zi \ZW^ZY kVc Xjaijjg! bZi c^ZjlZ dcil^``Za^c\Zc j^i W^ccZc" Zc Wj^iZcaVcY# >h EVg`hiVY YVc VaaZZc bVVg gVjl Zc jgWVc4 OZ`Zg c^Zi 6a YZoZ gjlZ XgZVi^k^iZ^i ldgYi dba^_hi Yddg egVX]i^\Z cVijjg#

Fhe[l[d 7^_ [Vb^a^ZWZYg^_[ gZhiVjgVci De Leuf YgVV^i VaaZh db ]j^hZa^_`Z lVgbiZ! eZghddca^_`Z VVcYVX]i Zc ]dd\hiVVcYZ \Vhigdcdb^Z# :Zc _dc\ `Zj`ZciZVb dcYZg aZ^Y^c\ kVc X]Z["`d` GdW^c kVc YZ 7jci aVVi o^X] ^che^gZgZc Yddg 6o^Vi^hX]Z ^ckadZYZc# Z[b[k\$db CVYVi o^_c aZZgbZZhiZg HZgkV^h I^ZabVc cVVg BVVhig^X]i kZgigd`! cVb ?VheZg kVc YZ K^c ]Zi gZhiVjgVci ^c =ZZgaZc dkZg# Bij Restaurant Graffiti hiVVi ]Zi jgWVc `VgV`iZg kVc YZ b^_chiVY XZcigVVa# 9ZoZ `dbi idi j^i^c\ ^c YZ `jchilZg`Zc VVc YZ bjjg Zc `jchilZg`_Zh de ]Zi WdgY# ]hW\Ój_h[ijWkhWdj$db

De YZ k^_[YZ ZiV\Z kVc ]Zi <aVheVaZ^h ^c =ZZgaZc WZk^cYi o^X] Brasserie Mijn Streek# 9ZoZ WgVhhZg^Z W^ZYi ZZc [gVV^ j^io^X]i dkZg YZ hiVY Zc ^h bdYZgc ^c\Zg^X]i! bVVg lZa bZi YZiV^ah Y^Z YdZc YZc`Zc VVc ÈkgZj\Zg W^Z dbVÉ# De YZ `VVgi hiVVc kddgcVbZa^_` egdYjXiZc j^i YZ b^_chigZZ`# c_`d#ijh[[a$db

De Blauwe Dame ^h bdYZgc ^c\Zg^X]i Zc ]ZZ[i ZZc `aVhh^Z` ;gVchZ `Zj`Zc# =Zi ^h \ZkZhi^\Y ^c ]Zi &)YZ"ZZjlhZ @VhiZZa =dZchWgdZ` Zc ]ZZ[i ZZc gj^b iZggVh bZi hX]^iiZgZcY j^io^X]i de ]Zi eVg` Zc `VhiZZak^_kZg# Z[XbWkm[ZWc[$db

:e[d >c YZ Wereldtuinen van Mondo Verde waan _Z _Z ZkZc ^c ]Zi Wj^iZcaVcY# 9Z Y^kZgh^iZ^i VVc ViigVXi^Zh! ij^cZc Zc hddgiZc Y^ZgZc bV`Zc ]Zi ZZc eZg[ZXi j^i_Z kddg ]Zi ]ZaZ \Zo^c# m[h[bZjk_d[dcedZel[hZ[$db 7ZldcYZg YZ j^i\ZWgZ^YZ XdaaZXi^Z bjgVah Y^Z

Heerlen g^_` ^h i^_YZch ZZc lVcYZa^c\ aVc\h bjjg" hX]^aYZg^c\Zc# 9ZoZ adde _Z bV``Za^_` de Z^\Zc ]dji_Z bZi ZZc eaViiZ\gdcY# ^[[hb[dckhWbi$db �

B_da[hfW]_dW0 M[h[bZjk_d[d CedZe L[hZ[ _d BWdZ]hWW\$ :[p[ fW]_dW b_daiXel[d0 h[ijWkhWdj :[ B[k\ _d KXWY^iX[h] i[hl[[hj ][h[Y^j[d Z_[ 7p_Wj_iY^ ][ dif_h[[hZ p_`d1 KhXWd FWhaijWZ ijWWj X[a[dZ ec p_`d ijh[[j Whj$ H[Y^jiXel[d0 ][h[Y^j X_` :[ 8bWkm[ :Wc[ _d >e[diXhe[a$

TIPS Fhe[\ Z[ ijh[[a Pk_Z#B_cXkh] _i h_`a WWd icWWacWa[hi$ 8e[h[d" ibW][hi" j[b[hi" ijea[hi" XWaa[hi" Xhekm[hi [d cWa[hi _d el[hlbe[Z$ A_`a ef b[iiW_iediYkb_dW_h[i$db leeh [[d el[hp_Y^j lWd ijh[[afheZkY[dj[d [d ijh[[ab[l[hWdY_[hi _d ^[[b B_cXkh]$ :ecf[b `[ edZ[h _d Z[ beaWb[ Ykbjkkh" ][iY^_[# Z[d_i [d dWjkkh$ :Wj aWd ef [_][d ^ekj`[ cWWh c[j [[d hedZb[_Z_d] lWd [[d beaWb[ ]_Zi m[[j `[ p[a[h ZWj `[ ]e[Z p_j [d b[[h `[ jeY^ d j _[ji c[[h $ l_W#YkbjkhW$db D[[c [[d fWWh ij[l_][ ijWff[hi c[[" ^[j bWdZiY^Wf lWd Pk_Z#B_cXkh] X[b[[\ `[ _cc[hi ^[j X[ij[ j[ le[j e\ ef Z[ Ó[ji$ Jkii[d Z[ l[b[ ab[_d[ a[haZehf`[i [d ][^kY^j[d Z_[ ^[j >[kl[bbWdZ h_`a _i" _i ^[j [[d mWb^WbbW leeh mWdZ[bWWhi [d Ó[ji[hi$ Ec][l[d Zeeh ]he[d" j[hm_`b Z[ [d[ dW Z[ WdZ[h[ ^[kl[b leeh `[ efZe[cj [d `[ ][d_[j lWd cee_[ l[h][p_Y^j[d$ =W ]e[Z leehX[h[_Z ef fWZ$ cee_ij[hekj[i$db

e# +.

AB7II?;A;HI Prachtige producten van eigen bodem Jof_iY^ JecWZe$

U

IDB69D

È@aZ^cWjg\Zga^_`ZÉ YZh^\c`aVhh^Z`Zg Ze worden nog steeds gemaakt, de metalen Tomado-rekken. Decennialang waren ze in de vorige eeuw zeer geliefd, al stonden ze vanaf ‘de rebelse jaren zestig’ ook symbool voor ‘kleinburgerlijkheid’. Om maar te zwijgen van de flessenlikker en de flessendruiper, oerzuinige en typisch Hollandse vindingen die ook door het bedrijf zijn gelanceerd. Tomado is een afkorting voor Van der Togt Massa Artikelen Dordrecht, een bedrijf dat in 1923 werd opgericht door twee broers, Jan en Wim van der Togt. Eerst maakten ze behangselhaakjes van koperdraad om foto’s op te hangen, maar na een opdracht van de Nederlandse Vereniging van Huisvrouwen om een metalen afdruiprek te ontwerpen, kwam de groei er goed in. Na de Tweede

HOLLANDS Glori

Wereldoorlog mocht Tomado niet ontbreken in het moderne huishouden, iedereen had wel iets van het merk in huis. Maar in de jaren zeventig werd de concurrentie van goedkope producten uit lagelonenlanden te groot. Zelfs Gerrit Rietveld loofde het design van Tomado als een ‘schoolvoorbeeld van excellent Hollands ontwerp’. Vooral de (boeken)rekjes van ijzerdraad met kleurige planken die je aan de muur kon bevestigen zijn designklassiekers geworden, en het Stedelijk Museum in Amsterdam stelt het befaamde boekenrek van ontwerper Adriaan Dekker uit 1958 dan ook permanent ten toon. Oprichter Jan van der Togt (1905-1995) bouwde na de verkoop van zijn bedrijf in 1971 een prachtige kunst- en glascollectie op. Die is sinds 1991 ondergebracht in het Museum Jan van der Togt (of Museum JAN) in Amstelveen. Tomado zit tegenwoordig in Oosterhout en maakt nog altijd huishoudelijke artikelen, van schoenenrekken tot shoppers. En boeken- en kruidenrekken, uiteraard. �

U

OL6GI: @>E 69KD866I

Kddg ZZc cd\ dkZgij^\ZcYZg eaZ^Ydd^ Mensen die ‘advocado’, in plaats van avocado, zeggen, zouden toch een beetje gelijk kunnen hebben. Het verhaal gaat dat het stroperige drankje advocaat zijn naam dankt aan de groene vrucht. Op de Antillen zouden ze het vruchtvlees van avocado’s hebben gemengd met alcohol. Nederlandse zeelieden exporteerden die mix, maar omdat er in Nederland onvoldoende avocado’s beschikbaar waren, zou men eieren zijn gaan gebruiken. Een geloofwaardiger theorie is dat deze ‘advocatenborrel’ zo is genoemd omdat hij de keel smeert, zodat vooral iemand die veel spreekt in het openbaar, zoals een advocaat, er bij gebaat is. Misschien zorgt de alcohol ook voor een nog overtuigender pleidooi. De bedenker van de eierenmix met de naam advocaat zou J.G. Cooymans zijn, die in 1828 een distilleerderij begon in ’s-Hertogenbosch en als eerste met eieren en brandewijn experimenteerde. Distilleerderij Cooymans bestaat nog steeds. Zwarte Kip Advocaat is de bekendste advocaat van Nederland en marktleider. Het likeurmerk is onderdeel van Lucas Bols, de oudste jenever- en likeurstokerij ter wereld (sinds 1575). Zwarte Kip bestaat al sinds 1857 en wordt gemaakt van scharreleieren. De inhoud van het herkenbare flesje van 50 centiliter bevat 14 procent alcohol. Zwarte Kip wordt gemaakt van eigeel, brandewijn, gecondenseerde melk en suiker. De gele kleur is overigens niet alleen maar toe te schrijven aan het eigeel, maar ook aan een kleurstof. Advocaat wordt veel gebruikt in desserts en gebakswaren. Een goede advocaat is zo dik dat je hem met een lepeltje tot je neemt, vaak met een flinke dot slagroom. Soms word je dan een beetje ‘tipsy’. �

PmWhj[ A_f Xb_`\j É_dÊ$

J[aij <WX_Wd JWan

e# ,&

KVc YZ ]dcYZgYZc `VhiZaZc Y^Z CZYZgaVcY g^_` ^h ldgYZc Zg bVVg lZ^c^\ cd\ YVVYlZg`Za^_` WZlddcY# @VhiZZa IZg =dghi! [gVV^ \ZaZ\Zc ijhhZc YZ KZajlhZ WdhhZc! ^h ZZc kVc YZ bdd^hiZ# =daaVcYh <adg^Z WZodX]i ]Zi kZghideiZ _jlZZai_Z ^c <ZaYZgaVcY# J[aij HoWd 9bWki <eje]hWÓ [ CWWhj[d 7bXh[Y^j

U

HOLLANDS Glori

Luxe in

Loenen

e# ,(

W

eidse uitzichten op golvende grasvelden, sfeervolle landhuizen van imposant formaat en stromende beekjes die dwars door schilderachtige bossen kabbelen. Een mooiere setting voor een statig kasteel dan het natuurschoon van Loenen op de Veluwe is haast ondenkbaar. Je moet er even naar zoeken, maar wie eenmaal het beboste zijweggetje vanaf de hoofdweg induikt wordt rijkelijk beloond met een fenomenaal panorama op het 16de-eeuwse Kasteel Ter Horst. Vanaf de bescheiden parkeerplaats krijg je als bezoeker direct het mooiste uitzicht van het gigantische erfgoed voorgeschoteld: aan weerszijden de langwerpige koetshuizen met daarachter, prominent in het midden, het majestueuze kasteel uit 1557. De sprookjesachtige flora en fauna op de achtergrond maken het plaatje compleet. Zoals het een echt kasteel betaamt, omringt een binnen- en buitengracht het eeuwenoude slot, waardoor het hoofdgebouw alleen bereikbaar is via de stijlvol ontworpen loopbrug. Als je rondloopt op het gigantische erf en vol verwondering omhoog staart naar het drie etages tellende kasteel, kun je je amper voorstellen dat hier iemand ‘gewoon’ woont. “Ik ben hier geboren en getogen, dus voor mij is dit allemaal vrij normaal”, zegt kasteelheer Alexander Russelman (51) droogjes. De bekende Loenenaar verwelkomt ons hartelijk in zijn chateau. Als we zijn entreehal betreden, komen we ogen tekort. Links en recht pronken ornamenten, foto’s en schilderijen aan de muur. Op deftige, houten kastjes schitteren museumwaardige kunstwerkjes en gedenkstukken. Aan het einde van de hal lonkt een chic beklede wenteltrap naar hoger gelegen kasteelmysteries. Russelmans trouwe viervoeter Baco (“vernoemd naar de bekende borrel, jazeker”) onthaalt ons koninklijk. “Als waakhond van een kasteel is hij waardeloos”, grapt zijn baasje. “Veel te lief. Als je het aardig vraagt, leidt ’ie je zelfs naar de kluis.”

Æ>` ]ZW Zg WZljhi kddg \Z`doZc db \ZZc bdYZgcZ bViZg^VaZc iZ \ZWgj^`Zc Zc VaaZh odkZZa bd\Za^_` ^c dg^\^cZaZ hiVVi iZ ]djYZcÇ

HOLLANDS Glori

VERS UIT DE STEIGERS In een kamer op de begane grond, die Russelman tot huiselijk kantoor inrichtte, drinken we koffie. Hij vertelt ons hoe de grootste restauratie in meer dan honderd jaar tijd nét is afgerond. “Het gebouw is vers uit de steigers, na acht intensieve maanden. De voegen op de buitenmuren zijn vervangen, het klokkentorentje is opgeknapt en de kozijnen hebben een likje verf gekregen. Ik heb er bewust voor gekozen om geen moderne materialen te gebruiken en alles zoveel mogelijk in originele staat te houden. Een kasteel moet niet te veel gemoderniseerd worden. Daarom heb ik het nu laten terugbrengen naar hoe het vroeger was. Dat kost veel tijd en geld, maar ik ben van mening dat deze aanpak de uitstraling en sfeer van het kasteel ten goede komt.” Het vervangen van de leien op de zadeldaken van de koetshuizen en het kasteel zelf was veruit de meest tijdrovende klus, zegt Russelman. “Dat was broodnodig. Op de koetshuizen lagen nog de oorspronkelijke daken uit 1791. Die waren helemaal op. De hele opknapbeurt was een gigantisch project, waarvoor ik vijftien jaar moest sparen. Het kostte een vermogen, maar met hulp van subsidies van het Prins Bernhardfonds, de provincie Gelderland en Stichting Wijnand

Hackfort is het toch gelukt.” Voor grote restauraties schakelt Russelman de hulp in van specialisten, maar het liefst onderhoudt hij zijn paleis zo veel mogelijk eigenhandig. “Een kasteel onderhouden is een fulltimebaan”, zegt hij stellig. “Het is nooit af, er moet altijd wel iets gebeuren aan zo’n groot, historisch pand.” En historisch is het. “Lang voordat toenmalig burgemeester van Arnhem Wynand Hackfort het huidige kasteel liet bouwen in 1557, schijnt hier een andere burcht te hebben gestaan”, legt Russelman uit. “Hier is weinig over bekend, maar de vloerstenen in het souterrain stammen uit 1300.” Het verhaal gaat dat de vorige versie van Kasteel Ter Horst volledig werd verwoest tijdens gevechten in 1354. In de twee eeuwen hierna huisde er een boerderij, totdat de adellijke familie Hackfort de eerste stenen legde van het huidige kasteel. Hackfort benutte zijn ‘Lagchende Huys’ als zomeroptrekje en jachtverblijf. Bij een grote verbouwing in 1791 maakte een van zijn vele nakomelingen, baron Olivier Hackfort, de achtergevel van het kasteel tot de huidige, neoclassicistische voorgevel. > Ook breidde hij het indrukwekkende erf

:[ iWbed c[j Xel[d Z[ XWda [[d fehjh[j lWd Hkii[bcWd1 _d Z[ leehcWb_][ ae[ji^k_p[d p_`d [da[b[ X[Zh_`\`[i ][l[ij_]Z [d X[l_dZj p_Y^ Z[ aWf[b$

e# ,*

Æ>` l^aYZ eZg hZ YZ ]dji]VcYZa dkZgZ^cY ]djYZc# 7dkZcY^Zc \Zadd[YZ ^` ^c YZ ediZci^Z kVc ]Zi `VhiZZaÇ uit met het huidige voorplein, de koetshuizen en de loopbrug. Het weelderige landgoed bleef ruim driehonderd jaar en zeven generaties eigendom van de welgestelde familie Hackfort. Pas tegen het einde van de 19de eeuw werd dit tijdperk afgesloten, toen het kasteel en de bijgebouwen door een huwelijk in het bezit kwamen van een eveneens adellijke familie uit Doetinchem, genaamd Wijnbergen. In de decennia die volgden wisselde Kasteel Ter Horst nog meerdere keren van eigenaar. Pas in de loop van de 20ste eeuw, nog geen honderd jaar geleden, kwam de familie Russelman in beeld. Russelman: “Mijn opa, Hendrik Russelman, was een hardwerkende houthandelaar uit Zaandam, een echte ondernemer. Hij had goed geboerd en was op zoek naar een geschikte plek om zijn hout te wateren, een veelgebruikte methode om de aanwezige mineralen, voedingsstoffen en zetmeel op te lossen. Toen hij op dit kasteel stuitte, stond het al jaren leeg. Niemand had er nog interesse in. Te groot en te vervallen. Toen mijn opa het kocht, moest hij dus flink aan de slag.”

HOLLANDS Glori

Nadat Hendrik Russelman zijn nieuwe aanwinst opknapte, werd zijn harde werk tenietgedaan door Duitse soldaten, die het kasteel in de Tweede Wereldoorlog bezetten. Volgens Russelman weigerde zijn opa zijn eigen woning te worden uitgezet door de bezetters. Met succes. “Mijn opa was me er eentje hoor. Hij kreeg de nazi’s zover dat hij met zijn vrouw en drie jonge kinderen in de kelder mocht blijven. Zo hield hij toch nog een beetje toezicht.” Russelman begeleidt ons via een krap trappengangetje naar zijn historische souterrain. De adembenemende keuken wordt gesierd met een oorspronkelijk fornuis en keurig gedekte eettafel. Zelfs het keukengerei ademt een rijke geschiedenis. We lopen terug naar boven en staan in de keurig ingerichte woonkamer. Een kleine tachtig jaar geleden zag het er hier volgens Russelman heel anders uit. “Deze kamer diende als ziekenboeg. Duitse soldaten werden hier jarenlang opgelapt, op enkele meters boven het hoofd van mijn opa en oma. Wie het niet redde werd in het bos hierachter begraven. De bovenste verdieping richtten de Duitsers in als communicatiecentrum. Van hieruit coördineerden zij onder meer de Slag om Arnhem.” We staan in een kleine kamer op de hoogste etage van Kasteel Ter Horst. Russelman tovert een klein kistje tevoorschijn, met daarin een grote stapel volgeschreven brieven, boekjes en memoires. “Mijn opa schreef alles op”, zegt de kasteelheer. “De meeste gebeurtenissen staan in detail beschreven in zijn dagboeken. Ik moet toegeven dat ik deze verslagen nog niet volledig heb doorgenomen. Dat zou ik graag willen, maar zoals je ziet zal ik eerst een cursus ‘oude handschriften ontcijferen’ moeten volgen.” Het kleine kamertje moet uiteindelijk een toonbare geschiedenisverzameling worden. Russelman toont trots een authentieke Duitse oorlogshelm. Na de oorlog kreeg Hendrik Russelman zijn kasteel in verwaarloosde staat terug. Tot zijn dood in 1948 was hij druk met de wederopbouw. Het bewind van het kasteel kwam in handen van de oma van Alexander. Zijn vader, Henk Russelman, nam houthandel Hard- en Zachthout op zich. “Mijn vader woonde op de eerste verdieping en mijn oma op de begane grond.”

LIEFDE VOOR OUDE DINGEN In 1998, drie jaar na het overlijden van Henk Russelman, volgde de laatste wisseling van de wacht in de lange geschiedenis van Kasteel Ter Horst. Voor de huidige eigenaar was dit echter geen voor de hand liggende keuze. “Het kasteel was weer in verval geraakt en ik zou flink in eigen zak moeten tasten. Ik erfde vijf procent van mijn opa, de rest moest ik zelf betalen. Maar ik wilde per se de houthandel overeind houden. Bovendien geloofde ik in de potentie van het kasteel. Aan deze tafel gaf de bankdirecteur mij een jaar de tijd om mijn plannen uit te werken, zonder ook maar één document te tekenen. Als dit mij niet zou lukken, moest ik vrijwillig vertrekken. Het was een spannende start.” Nog voordat hij was vertrokken, hing Russelman met de gemeente aan de telefoon om het kasteel als trouwlocatie aan te melden. Met honderd bruiloften per jaar was dat meteen big business. Samen >

e# ,,

weer door aan de meubelindustrie, particulieren, restaurateurs en aannemers. Een andere belangrijke inkomstenbron is er eentje waar de kasteelheer weinig werk aan heeft. Op de tweede verdieping huurt een ontwikkelaar van lesmateriaal voor scholen en inburgering enkele kamers. In een van de koetshuizen opereren een advocatenkantoor en een productontwikkelaar. De vrije tijd die Russelman aan het einde van de week overhoudt, steekt hij in zijn andere passie: het opknappen van oude, Amerikaanse bolides. Naast de houtopslag wacht een tiental decennia-oude auto’s van merken als Dodge en Ford op een opleving. “Ik houd er gewoon van om oude dingen op te knappen”, verklaart Russelman.

8el[d0 Z[ jhekmpWWb c[j Xel[d Z[ ^WWhZ ^[j mWf[d lWd >WYa\ehj1 Hkii[bcWd adWfj ]hWW] ekZ[ 7c[h_aWWdi[ WkjeÊi ef peWbi Z[p[ Fbocekj^$ H[Y^j[hfW]_dW edZ[h0 Z[ eh_]_d[b[ a[ka[d lWd ^[j aWij[[b c[j ^[j eehifheda[b_`a[ \ehdk_i$ >[j ][b[ aWij`[ _i [[d abWii_[a[ ae[baWij mWWh Xbeaa[d _`i _d ]_d][d$

met zijn moeder transformeerde Russelman het landgoed en de houthandel van zijn opa tot een florerend bedrijf. Al sinds het eerste huwelijk dat zich in de intieme, klassieke trouwzaal voltrok, ontvangt gastvrouw Carla Hoornenborg de vele bezoekers en gasten tijdens bruiloften, feestjes en rondleidingen. “Er gebeurt hier altijd wel wat”, zegt Russelman, die zelf niet zo nauw betrokken is bij de kasteelbezoeken. “Ik heb het druk genoeg met de houthandel. Dat is een fulltimebaan.” Op enkele tientallen meters van het hoofdgebouw keuren twee werknemers een binnengekomen lading eikenhout. In twee gigantische opslagplaatsen staat een indrukwekkende voorraad hout te drogen. Net als ten tijde van opa Hendrik liggen er nog altijd boomstammen in de omringende grachten te wateren. Zijn hard- en zachthout van hoogstaande kwaliteit verkoopt Russelman

HOLLANDS Glori

SCHUILKAPEL MET BAROKALTAAR De gescheiden kasteelheer deelt zijn riante stulpje alleen met zijn oudste dochter. “Zij slaapt hier vooral”, zegt Russelman. “Ze is 24 en heeft een druk leven, dus ze is veel op pad. Voor mijzelf geldt dat er veel dagen zijn dat ik de poort niet uitkom. Ik ga nog wel eens stappen met vrienden. Dan pak ik een taxi naar Apeldoorn. Toegegeven, het is dan weer heel prettig thuiskomen. Ik vind het hier heerlijk, al gebruik ik maar twee of drie kamers. Er zijn gedeeltes waar ik haast niet kom.” Russelman brengt zijn tijd graag buiten door, op het uitgestrekte terrein. De setting van zijn landgoed trekt regelmatig de aandacht van de media: interviews, tv-programma’s, filmopnames, de kasteelheer vindt het allemaal prima. “Positieve aandacht is altijd goed.” Voordat we weer terugkeren naar de echte wereld, leidt Russelman ons nog even langs de Gelderse gevels met renaissanceachtige contouren van de achter- en zijkant van het kasteel. De achterzijde, het oudste gedeelte van het kasteel, heeft een etage meer. Van binnenuit wordt die met kleine trappetjes verbonden met de lagergelegen verdieping. Russelman wijst ons op de asymmetrische raamkozijnen, die willekeurig lijken te zijn verspreid over de voormalige voorgevel van Kasteel Ter Horst. “Als je goed kijkt, zit er eigenlijk van alles verkeerd en scheef. Maar dat is juist leuk. Dat geeft een kasteel sfeer.” We vergapen ons aan de pittoreske schuilkapel met zeldzaam barokaltaar in een van de koetshuizen. Onder de unieke marmerschildering uit 1792 geven geliefden hier elkaar sinds datzelfde jaar het jawoord. Als we terugwandelen naar het kantoor, vertelt Russelman ons over zijn nieuwste toekomstplannen: een restauratie aan het einde van het jaar. “Er moet altijd wel iets gebeuren. Maar als je dat niet ziet zitten als kasteeleigenaar, moet je verhuizen. Dit kasteel is mijn passie en levensdoel. Het land eromheen evengoed. Ik breid al jaren uit door stukken land te kopen en er levendige natuur van te maken. Toen ik hier begon bezat ik negentien hectare, nu dertig.” Van de coronacrisis heeft Russelman weinig last, financieel noch persoonlijk. “Het is wat rustiger, omdat de geplande evenementen zijn afgelast. De huwelijken beginnen nu weer een beetje, maar met weinig bezoekers en noodzakelijke aanpassingen. Binnenkort organiseren we er eentje met twaalf bezoekers.” �

Æ6ah _Z \dZY `^_`i! o^i Zg Z^\Zca^_` kVc VaaZh kZg`ZZgY Zc hX]ZZ[# BVVg YVi ^h _j^hi aZj`# 9Vi \ZZ[i ZZc `VhiZZa h[ZZgÇ

8[pe[a ^[j aWij[[b @VhiZZa IZg =dghi WZk^cYi o^X] VVc YZ =dd[YlZ\ ,) kVc AdZcZc Zc egdbddi o^X]oZa[ Vah ZZc \Vhikg^_Z adXVi^Z Y^Z o^_c YZjgZc deZci kddg kZaZ \VhiZc# KVc bZ^ idi d`idWZg `jccZc WZodZ`Zgh ^ZYZgZ bVVcYV\ Zc YdcYZgYV\ ZZc gdcYaZ^Y^c\ `g^_\Zc ^c Zc db ]Zi `VhiZZa! iZ\Zc ZZc WZhX]Z^" YZc kZg\dZY^c\ +!*% # >c YZ `aVhh^Z`Z igdjloVVa ldgYZc Wgj^ad[iZc \Zdg\Vc^" hZZgY Ä ^cXajh^Z[ gdYZ adeZg Ä bZi ZZc bVm^bVVa VVciVa WZodZ`Zgh kVc kZZgi^\# >c YZ gdbVci^hX]Z `VeZa eVhhZc k^_[i^\ eZghdcZc# :c kddg VcYZgZ [ZZhiZa^_`]ZYZc o^_c dd` bd\Za^_`]ZYZc# `VhiZZaiZg]dghi#ca

e# ,.

�

UIT DE KUNST AVcYhX]VeeZc ^c eVhiZa

9lVaZc Yddg `jchi Jean Dubuffet was een laatbloeier. In zijn jonge jaren werkte hij in de wijnhandel van zijn vader en verdiepte hij zich voornamelijk in muziek, talen en filosofie. Hij volgde wel een schildercursus aan de kunstacademie van Le Havre, maar pas in 1942 stortte hij zich volledig op het kunstenaarschap. Hij was een groot verzamelaar van art brut, kunst die niet gemaakt was door kunstenaars, maar door mensen die hem inspireerden vanwege hun spontane manier van expressie, zoals kinderen, gevangenen en geestelijk gehandicapten. Zijn ‘Jardin d’émail’, speciaal in 1974 ontworpen voor het KröllerMüller Museum, is een driedimensionaal kunstwerk waar je over- en doorheen kunt wandelen. Ook voor kinderen een bijzondere ervaring. Na vijf jaar onderzoek en restauratie is de ‘Jardin’ weer het stralende middelpunt van de beeldentuin van het museum.

De Utrechtse kunstenaar Cornelis de Bruin (18701940) ging op zijn achttiende naar Amsterdam om te studeren aan de Academie voor Schone Kunsten. Twee jaar later werd hij als artistiek medewerker aangenomen bij De Distel, een nieuwe Amsterdamse plateelfabriek. Kenmerkend zijn zijn impressionistische landschappen in pastelkleuren, waarbij bijna altijd na verloop van tijd craquelé optrad. Hij signeerde zijn kunstwerken voornamelijk met ‘Corns de Bruin ft’, zijn kwalitatief mindere schilderijen met ‘Van Wijck’ en die voor de Duitse markt met ‘W. Hindenberg’. Ter gelegenheid van het feit dat hij 150 jaar geleden geboren werd, presenteert het Noord-Veluws Museum een tentoonstelling van zijn werken van de Veluwe en de Zuiderzee. É9ehd[b_i Z[ 8hk_dÊ" '' `kb_#(+ eajeX[h" DeehZ#L[bkmi Cki[kc" Dkdif[[j$ deehZ#l[bkmi#cki[kc$db

É@WhZ_d ZÊ cW_bÊ" @[Wd :kXk\\[j" Ah bb[h#C bb[h Cki[kc" Ejj[hbe$ ahebb[hckbb[h$db

Groene vingers De Limburgse Claudy Jongstra is wereldwijd bekend vanwege haar monumentale wandtapijten en architecturale installaties van gevilte wol, gekleurd met natuurlijke pigmenten. Sinds 1994 werkt ze aan de beheersing van het eeuwenoude ambacht van het maken van wolvilt. Ze houdt zelfs een kudde van 200 zeldzame, inheemse Drentse heideschapen en kweekt botanische kleurstoffen op een biodynamische boerderij in Friesland. In 2019 werd ze uitgekozen tot Kunstenaar van het Jaar. Dit jaar slaat zij een nieuwe weg in door de vitaliteit en de natuurlijke energie van kruiden en planten zichtbaar te maken in haar ‘Inner Vitality’project voor Rijksmuseum Twenthe. Ook wordt er gewerkt aan een groene werkplek met botanische materialen, zoals bloemen, planten en bomen. Er groeien kruiden en planten die zijn gebruikt voor haar project, maar ook bloemen en verfplanten die zij gebruikt voor het kleuren van haar wandkleden. É?dd[h L_jWb_joÊ" 9bWkZo @ed]ijhW" H_`aicki[kc Jm[dj^[" ;diY^[Z[$ h_`aicki[kcjm[dj^[$db

HOLLANDS Glori

9gddbYdZ`Zc

'(+ @WWh Ij[Z[b_`a In 1874 werd de Vereeniging tot het Vormen van een Verzameling van Hedendaagsche Kunst opgericht en in 1895 kreeg de collectie een onderkomen in het nieuw gebouwde Stedelijk Museum. Sinds 1909 exposeert het museum moderne en hedendaagse kunst, fotografie en design. In de loop van de 20ste eeuw wordt het museum internationaal beschouwd als een van de meest invloedrijke musea van 20ste-eeuwse kunst. De museumcollectie bestaat uit bijna 90.000 objecten die vrijwel alle belangrijke stromingen in kunst en design van de 20ste en 21ste eeuw vertegenwoordigen. In september bestaat het museum 125 jaar en dit wordt gevierd met een tentoonstelling van hoogtepunten uit de geschiedenis van de vormgeving. Denk aan ontwerpen van onder andere Thonet, Gerrit Rietveld, Hella Jongerius en Lambertus Zwiers. É<hec J^ed[j je :kjY^ :[i_]dÊ" `kb_ (&(&#cWWhj (&('" Ij[Z[b_`a Cki[kc 7cij[hZWc$ ij[Z[b_`a$db

Kleine meesterwerken

De 16de-eeuwse elite, vooral van Engeland en Frankrijk, gaf elkaar graag een portretminiatuur cadeau. Dat werd meestal gemaakt met olie- of waterverf of gouache op een stuk ivoor, koper of tin. Ze werden ingebed in allerlei objecten, zoals medaillons, juwelen of in de binnenkant van zakhorloges. Tot de eerste portretminiaturisten behoren de Franse Jean Fouquet – die in 1450 de eerste zelfportretminiatuur maakte – en de Utrechtse Willem Vrelant die, gespecialiseerd in getijdenboeken, wordt gezien als

Autodidact Fransje Versloot schildert al meer dan twintig jaar. Met een grote mate van abstractie maakt zij expressieve schilderijen van landschappen in haar galerie-annex-atelier in de gerestaureerde Douwe Egberts-fabriek in Joure. Haar werk, van kleurig met dikke verf tot vrijwel kleurloos, met namen als ‘Frankrijk’, ‘Zee’ en ‘Zomer’, is wereldwijd te bezichtigen. In haar atelier geeft zij schilderworkshops en neemt zij mensen mee op reis in hun verbeelding. Wijlen galeriehouder Far Wevers zei over haar kunst: ‘’Doeken die kijkers naar zich toe trekken. Je zou er verliefd op moeten worden.’’ Het werk van Versloot is in juli en augustus te zien in openluchtmuseum It Damshûs in het Friese Nij Beets. É<hWdi`[ L[hibeejÊ" j[ p_[d _d `kb_ [d Wk]kijki" ?j :Wci^ i$ ZWci^ki$db

de meest productieve miniatuurschilder van de 15de eeuw. Vanaf het midden van de 18de eeuw verspreidde deze kunst zich over de rest van de wereld en bleef populair tot de fotografie in de 19de eeuw zijn intrede deed. 35 van de beste miniatuurschilders wereldwijd worden nu samengebracht in het Nationaal Tinnen Figuren Museum in Ommen. De werken zijn vaak niet groter dan je pink! ÉC_d_WjkkhiY^_bZ[hiÊ" j%c ' del[cX[h" DWj_edWWb J_dd[d <_]kh[d Cki[kc$ j_dd[dÓ]kh[dcki[kc$db

IWc[dij[bb_d] J_WhW H_lWde

e# -&

�

UIT DE KUNST

De kracht van verstilling Jan Mankes (1889-1920) verhuisde in 1904 van Meppel naar Den Haag, waar hij als leerling bij de glasschilder J.L. Schouten werkte en een avondopleiding aan de Academie voor Beeldende Kunsten volgde. In 1909 woonde hij met zijn ouders in Het Meer in Friesland, waar de natuur en het landschap zijn grootste inspiratiebron werden. Een van zijn topstukken, ‘Woudsterweg bij Oranjewoud’ (1912), is een schilderij van de weg tegenover het huis van zijn ouders. In 1918 kregen hij en zijn vrouw Anne Zernike – de eerste vrouwelijke predikant van Nederland – zoon Beint. Mankes overleed jong aan tuberculose en liet een oeuvre na van ongeveer 150 schilderijen. Hij is de kunstgeschiedenis ingegaan als ‘Hollands meest verstilde schilder’. Ter gelegenheid van het feit dat Mankes een eeuw geleden overleed, toont Museum MORE 35 topstukken uit de eigen collectie, aangevuld met prachtige bruiklenen. É@Wd CWda[i" Z[ m[ha[b_`a^[_Z d_[jÊ" j%c (+ eajeX[h" Cki[kc CEH;" =ehii[b$ cki[kcceh[$db

Abstracte stillevens

=Zi `aVehij` kVc K^hhZg Om werkloosheid te voorkomen, wordt in 1941 ’t Spectrum opgericht, nu een van de oudste nog bestaande meubelmerken van Nederland. In 1954 wordt vormgever Martin Visser hoofd van Spectrums designafdeling en in 1960 ontwerpt hij de BR02-slaapbank. De bank is enorm gewild dankzij zijn tijdloze vorm, heldere constructie, duurzaamheid en de eenvoudige ombouw tot slaapbank. En de inmiddels beroemde BR02 wordt nog altijd geproduceerd! Om het zestigjarige jubileum van dit design te vieren verzorgen zeven topontwerpers uit Nederland, onder wie Marcel Wanders, Carolina Wilcke, Jan des Bouvrie en Piet Hein Eek een eerbetoon aan Martin Visser en zijn ontwerpen) in het Centraal Museum Utrecht. É:[ ibWWfXWda Z_[ e][d ef[dZ[Ê" j%c ' del[cX[h" 9[djhWWb Cki[kc Kjh[Y^j$ Y[djhWWbcki[kc$db

HOLLANDS Glori

Onno Boekhoudt (1944-2002) was een sieraadontwerper, kunstenaar en kunstdocent uit Hellendoorn. Hij uitte zijn gevoelens in zijn sieraadontwerpen. De relatie tussen de drager en het sieraad was voor hem het belangrijkst, zo vertelt ieder sieraad een verhaal. Hij verzamelde voorwerpen die zijn aandacht trokken, ongeacht hun functie. Die stelde hij vervolgens samen tot stillevens: van verroeste spijkers tot plastic doppen. Door te verzamelen en te schetsen creëerde Boekhoudt sieraden als abstracte kunstwerken. Het maakproces was voor hem belangrijker dan het uiteindelijke resultaat, iets wat hij probeerde over te brengen op zijn leerlingen aan de Rietveld Academie in Amsterdam. Met de bloemlezing ‘Alles is studie’ laat CODA Apeldoorn zien hoe Boekhoudt anderen nog steeds inspireert. É7bb[i _i ijkZ_[Ê" Edde 8e[a^ekZj" j%c (+ eajeX[h" 9E:7 7f[bZeehd$ YeZW#Wf[bZeehd$db

"( :,-1 (4 842(*(4 $//(0$$/ 9(/ ((15 *(9((56 0$$4= "((6 -,- 12* +2( +(6 :,6 0(6 7*2 '( 4226 ( 2//$1'5( "$6(4/,1,( 22*56( 6,-' 8224 ((1 %(:2(. $$1 2(8(56(,1 ",- *,1*(1 23 56$3 0(6 *,'5 24,(1 ',( 215 ,1 ((1 126(1'23 %,-34$$6 28(4 -$$4 *(5&+,('(1,5

; 755(1 8(45&+,//(1'( %(/(*(4,1*(1 :$* ,''(4 ,4& 2() 8$1 241( ,1 .$15 20 23 +(6 7,6(456( 3716-( ,1 +(6 711,.(1/$1' ((1 .$56((/ 6( %279(1 (1 564$6(*,5&+ (1 8(,/,*( 3/(. $$41$$56 9$5 '( $$5 ,'($$/ 8224 62/+()),1* ,4& %(*,16 0(6 ((1 5,03(/( 56(1(1 624(1 (1 ,1 5/(&+65 -$$4 6,-' %2796 +,- +(6 7,6 626 ((1 +(75 .$56((/ (6 62/+())(1 924'6 ,4& 1,(6 ,1 '$1. $)*(120(1 < 8(4./$36 24,(1 ; ,4& 5 /((1+((4 '( 0$&+6,*( *4$$) 8$1 2//$1' /$$6 :,-1 22* 8$//(1 23 +(6 ,0325$16( %2799(4. 23 '( *4(15 8$1 2//$1' (1 (/4( 1 :2 4$$.6 ,4& :,-1 .$56((/ 8224'$6 +(6 $) ,5 $/ .9,-6 < (49,-/ 9( 1$$4 '( 69(('( 8(4',(3,1* /23(1 0$.(1 9( 22. ((1 53421* ,1 '( 6,-' ; 1

/$$6 ",//(0 8$1 4$1-( /26 2(8(56(,1 8(456(4.(1 21'20 +(6 .$56((/ 924'(1 8(56,1*9$//(1 $$1*(/(*' $$420+((1 924'6 ((1 *4$&+6 *(*4$8(1 1 '( 8(56,1* 921(1 52/'$6(1 $$18$1.(/,-. ,1 +276(1 %$4$..(1 /$6(4 ,1 56(1(1 +7,5-(5 (6 .$56((/ 56$$6 .$$/ (1 /((* ,1 +(6 0,''(1 (1 ,5 +((/ *(5&+,.6 $/5 *(8$1*(1,5 ( *(8$1 *(1(1 :,-1 32/,6,(. (1 4(/,*,(75 $1'(45'(1.(1'(1 ( %(.(1'56( 7*2 '( 4226 0$$.6 2(8(56(,1 %(42(0' '224 :,-1 53(&6$&7/$,4( 21651$33,1* ,1 ((1 %2(.(1.,56 <

(1 ((79 /$6(4 :,66(1 9( 0,''(1 ,1 '( ('(4/$1'5( 356$1' ; 4 924'6 ((1 3(40$1(16( 8(4'(',*,1*5/,1,( $$1*(/(*' '( 2//$1'5( "$6(4/,1,( (6 &21&(36 ,5 ((1827',* (1 ())(&6,() (/(1 8$1 +(6 /$1' 924'(1 21'(4 9$6(4 *(:(6 20 6( 8224.20(1 '$6 '( 8,-$1' .$1 2347..(1 (6 34,0$,4( '2(/ ,5 '( %(5&+(40,1* 8$1 +(6 9(56(1 +(6 %(/$1*4,-.( 0$&+6,*( 2//$1' $$4 ,5 '$6 4(&+68$$4',* 71 -( ((1 +(/)6 8$1 ((1 /$1' 232))(4(1 20 '( $1'(4( +(/)6 6( %(5&+(40(1 < 16'(. ',6 (1 12* 8((/ 0((4 '(:( :20(4 6,-'(15 ((1 %(:2(. $$1 2(8(56(,1 (6 .$56((/ /,*6 ,1 2('(42,-(1 23 5/(&+65 0,176(1 4,-'(1 8$1$) '( %,- #$/6%200(/ 223 8224$) -( .$$46-( (1 6,-'5%/2.6,&.(6 23

20%,1((4 2(8(56(,1 6,-'(15 ((1 '$*-( !(56,1* '4,(+2(. 6( 82(6 23 '( ),(65 2) ,1 '( $762 (1,(6 8$1 9(,'5( 7,6:,&+6(1 23 +(6 4,8,(4(1/$1'5&+$3 $/5 -( 21'(4 9(* %(16 8$1 #$/6%200(/ 1$$4 )246 !74(1 '9$$/ '224 '( 3,6624(5.( 564$$6-(5 8$1 "27'4,&+(0 (1 24,1&+(0 (1 82(/ '( 9,1' ,1 -( +$4(1 6(49,-/ -( 8$1$) '( 8((4%226 ,1 '( 8(46( +(6 .$56((/ :,(6 23'2(0(1

Brocante liefde voor

4edities voor 26,95 i.p.v. 31,96

14:11

19

30-07-20

-3

-ned.-19

ntomslag

opmk-fro

Pagina

1

B

No. 03 2019

lag-ned.

-20-1

29-01-20

20

Pagina

1

19

20-10-20

14:33

Pagina

1

No. 04

-

2019

K

BanrsSopcroaoknjete 6X NE liefde v BININ oor K JKEN

FFLrEEUNRIG

E L LIEFD HUIS VO AU M. ING TIPS CHATE STYL HEDEN HOOFDEN EN EN WASSEN VERLED IE L EN PRAA EEN PASTOR PRACHT N IN WONE

KLEUR IG

6X NKIJKEN BINNEde Kerstsfeer

Verstil

2019

TAS 13414

€ 39, 95

NO. 01

AP

2020

AP

6X BINNE NKIJK SFEER UIT HE EN STOER T VERL MET EE EDEN VINTAG N KNIPOOG ROMA E JEWE NT LRY RE STYLED IEK TEN TOP STYL ING TIP S

Neem nu een abonnement op hét toonaangevende magazine over brocante en mis geen editie meer. www.liefdevoorbrocante.nl/magazine/abonnement

K

in clu sie

DI

OFDROL IN DE HO G TIPS BLAUW YLIN UCH ENTIEK ST LIJKE TO AUTH VROUWEORIGINEEL EN ER FE KERSTS BROCANTE ENS IN X MET STILLEV IJKE MI LANDEL

NO. 04

Bestelnr.:

2020

f:

BROCAN TE

2019

4

E VOOR

NO. 03

TAFELLAM P Bestelnr.: 1324

€ 54, 95

LIEFD

0 65 92 530

WINDLIC HT, SET Bestelnr.: VAN 3 12889

€ 29, 95

No. 01

VAAS, SET VAN 2 Bestelnr.: 14766

E SH OP VO OR WO ON AC CE SS IN SP IR ER EN DE OI RE S ME UB EN TE EL S, XT IE L Nu gra tis de nie uw op lobe ron.nl e catalogi aanv ragen of op 03

DI

A TR EX

UW ON LIN

K

BRO DE CAN : TE12 0

TAPIJT 13186

€ 16, 95

*

-

EX TR A

rocante

f:

30-0 S T/ M 4CO 2020

TE BROCAN

€ 998,

-

in clu sie

V ER G R

ZEN ATIS

SLEC DKO HT STEN

E VOOR

LONGUE Bestelnr.: 13662

or liefde vo

LIEFD

Frankrijk is echter ook het land van brocante. U heeft vast weleens zo’n gezellige markt vol oude schatten bezocht. Beleef deze sfeer nu ook thuis met Liefde voor Brocante Magazine. CHAISE

Bestelnr.:

COMMOD E Bestelnr.: 12472

€ 898,

€ 298,

B

-19-4

lag-ned.

Wie Frankrijk zegt, denkt aan zon, eindeloze lavendelvelden, lekker eten en misschien ooit een eigen Frans huisje... opmk-oms

21:24

DI

clu sie f:

TE BROCAN

opmk-oms

EX TR A

rocante

in

E VOOR

LIEFD

or liefde vo

� STEM OP UW FAVORIETE DORP! KZg`^Zo^c\ kVc È=Zi bdd^hiZ Ydge kVc CZYZgaVcYÉ

LVi k^cYi j ]Zi bdd^hiZ! aZj`hiZ! VVc\ZcVVbhiZ Ydge kVc CZYZgaVcY4 L^_ egZhZciZgZc de YZ kda\ZcYZ eV\^cVÉh ZZc hZaZXi^Z kVc i^Zc YdgeZc Y^Z ^c YZ gjWg^Z` ÈDch YdgeÉ ]ZWWZc \ZhiVVc# L^_ kgV\Zc j db de dcoZ lZWh^iZ de jl [Vkdg^Zi iZ hiZbbZc# >c ]Zi cV_VVg bV`Zc lZ YZ Yg^Z YdgeZc WZ`ZcY Y^Z YZ bZZhiZ hiZbbZc ]ZWWZc \Z`gZ\Zc# J^i Y^Z hZaZXi^Z kVc Yg^Z oVa ZZc YZh`jcY^\Z _jgn YVc ZZc l^ccVVg `^ZoZc Y^Z ^c ]Zi l^ciZgcjbbZg WZ`ZcY oVa ldgYZc \ZbVV`i# DcYZg YZ hiZbbZgh kZgadiZc l^_ &% ZmZbeaVgZc kVc ]Zi WdZ` ÈDch 9dgeÉ#

<V cj cVVg YZ lZWh^iZ kVc =daaVcYh <adg^Z mmm$^ebbWdZi]beh_[cW]Wp_d[$db Zc hiZb de jl [Vkdg^ZiZ Ydge HiZbbZc `Vc i$b &* Vj\jhijh '%'%#

e# -*

�

BRONKHORST

M

Zi bVVg cZ\Zci^\ ^cldcZgh ^h 7gdc`]dghi YZ `aZ^chiZ hiVY kVc CZYZgaVcY! Zc b^hhX]^Zc dd` YZ bZZhi X]VgbVciZ# 7gdc`]dghi ]ZZ[i hiVYhgZX]iZc h^cYh &)-'# :Zc b^YYZaZZjlhZ eaVVih_Z bZi (- g^_`hbdcjbZciZc! kg^_lZa VaaZbVVa ddghegdc`Za^_` Vah hiVYhWdZgYZg^_ \ZWdjlY# 9Z 7gdc`]dghiZg BdaZc ^h Va kVc kZggZ o^X]iWVVg! WdkZc de ZZc ]ZjkZa# =^_ YgVV^i de kg^_l^aa^\Zgh Zc l^cY ! Zc _Z `jci Zg kZghX]^a" aZcYZ hddgiZc bZZa `deZc# :Zch hidcY ]^Zg ]Zi `VhiZZa kVc YZ =ZgZc kVc 7gdc`]dghi# 6ah _Z Yddg ]Zi hiVY_Z lVcYZai `db _Z Vah kVcoZa[ W^_ XV[ "gZhiVjgVci =Zi LVeZc kVc 7gdc`]dghi YVi ZZc Ò_c iZggVh ]ZZ[i Zc ZZc gjhi^Z` ^ciZg^Zjg# I^_YZch YZ _VVga^_`hZ `Zgb^h! de YZ ZZghiZ YdcYZgYV\ Zc kg^_YV\ kVc hZeiZbWZg! `Vc ]Zi ]^Zg \ZoZaa^\ kda o^iiZc# :Zc ]dd[Ygda ^h YVc lZ\\ZaZ\Y kddg HX]jiiZg^_ 9Z :ZcYgVX]i# :Zc VcYZgZ WZo^ZchlVVgY^\]Z^Y ^h YZ `VeZa j^i &()) \Zl^_Y VVc BVg^V Zc H^ci"BVVgiZc! \ZWdjlY ^c deYgVX]i kVc ]ZZg <^_hWZgi K kVc 7gdcX`]dghi Zc o^_c kgdjl 8Vi]Vg^cV kVc AZZ[YVZa# =^_ ^h kZZakjaY^\ kZgWdjlY Zc oZa[h ^c \ZWgj^` \ZlZZhi Vah hX]dda! bVVg ^c &.+) ^h ]^_ iZgj\\ZWgVX]i ^c Vji]Zci^Z`Z hi^_a VVc YZ ]VcY kVc djYZ iZ`Zc^c\Zc# ?Z k^cYi Zg ZZc `ad` j^i &+*-! ZZc &-YZ"ZZjlh `VW^cZi" dg\Za! djYZ lVeZchX]^aYZc Zc YZ kaV\ kVc YZ hX]jiiZg^_# :Zc VcYZgZ Wa^`kVc\Zg ^h ]Zi hiVi^\Z \ZWdjl de 7dkZchigVVi &'! Éi =dd\Z =jnh# 9^i g^_`hbdcjbZci j^i &+(( lVh dd^i ]Zi

� Tips �

dcikVc\hi]j^h kVc YZ =ZgZc kVc 7gdcX`]dghi# :c YVc iZ WZYZc`Zc YVi Zg ^c YZ _VgZc oZhi^\ kVc YZ kdg^\Z ZZjl hZg^Zjh dkZg lZgY \ZYVX]i 7gdc`]dghi iZ\Zc YZ kaV`iZ iZ \dd^Zc! bVVg \Zaj``^\ ]ZZ[i YZ Wjg\ZbZZhiZg YVVg ZZc hid`_Z kddg \Zhid`Zc# OdÉc bdd^ Vji]Zci^Z` hiVY_Z igZ`i cVijjga^_` kZZa `jchiZcVVgh Zc VbWVX]iha^ZYZc# OdVah \djY" Zc o^akZghb^Y GdWZgi E^ZiZg 6ad[hZc de 7diZghigVVi ,# >c YZ

9W\ i

7gdc`]dghi ]ZZ[i aZj`Z XV[ h! odVah =Zi lVeZc kVc 7gdc`]dghi! XV[ =Zi @jchi\ZbVVa Zc =ZgWZg\ YZ <djYZc AZZjl! YVi dd` ZZc ]diZa ^h# �

9Z `aZ^chiZ hiVY kVc CZYZgaVcY

LWh[d

?Z `jci kVcj^i 7gdcX`]dghi bZi ZZc Vci^Z` `VWZaedci_Z dkZg YZ >?hhZa cVVg 7gjbbZc# =Zi ldgYi ^c YZ kVVgi \Z]djYZc Yddg Yg^Z kg^_l^aa^\Zgh#

HOLLANDS Glori

�

MWdZ[b[d

LVcYZaZc Yddg ]Zi djYZ hiVY_Z! YZ djYZ hiVYhWdZgYZg^_Zc WZldcYZgZc Zc de WZodZ` W^_ ad`VaZ `jchiZcVVgh Zc VbWVX]iha^ZYZc#

kgdZ\ZgZ lV\ZcaddYh kVc Èi =dd\Z =jnh o^i YZ `VVghZcbV`Zg^_ kVc BVVgiZc iZc =VkZ Zc AVgh @g^hiZchZc! Y^Z dd` lddcVXXZhhd^gZh kZg`deZc# 9VVgiZ\ZcdkZg o^i WZZaY]djlZg Zc hX]^aYZg EZiZg =Vgh`Vbe! l^Zch ViZa^Zg _Z de V[hegVV` `jci WZodZ`Zc# 7Z]VakZ ]Zi hiVY_Z ^h dd` YZ db\Zk^c\ Zg\ bdd^! lVci 7gdc`]dghi a^\i kaV`W^_ YZ KZajlZ ^c ]Zi g^k^ZgZcaVcYhX]Ve iZc ddhiZc kVc YZ >?hhZa# �

�

WESTEREMDEN

=Zi ]Z^a^\Ydb kVc =Zc` =ZabVciZa

W

ZhiZgZbYZc ^h ZZc ine^hX] CddgY"<gdc^c\h Ydge! bZi ZZc ]dd\\ZaZ\Zc `Zg` Zc hX]^aYZgVX]i^\Z VgWZ^YZgh" ]j^h_Zh gdcYdb# ?Z o^Zi ]Zi Va kVc kZggZ a^\\Zc VVc YZ Z^cYZg kVc ]Zi =d\ZaVcY! YVi Yddg YZ ^c <gdc^c\Zc cd\ Vai^_Y kZgZZgYZ oVc\Zg :YZ HiVVa &.)&"&.-+ od \adZYkda WZodc\Zc lZgY# LZhiZgZbYZc ^h ZZc WZhX]ZgbY Ydgeh" \Zo^X]i! bZi Vah b^YYZaejci YZ b^YYZaZZjlhZ 6cYgZVh`Zg`! igdih egdc`ZcY de YZ l^ZgYZ d[ iZge! ]Zi ]d\Zg \ZaZ\Zc YZZa kVc ]Zi Ydge lVVg bZch Zc kZZ kZ^a^\ lVgZc kddg ]Zi lVhhZcYZ lViZg# 9Z gdbVcd"\di^hX]Z 6cYgZVh`Zg` ^h ^c o^_c \ZhX]^ZYZc^h ZZc eVVg `ZZg kZgWdjlY Zc ]ZZ[i cd\ Vai^_Y ZZc h[ZZgkda bdcjbZciVVa ^ciZg^Zjg# Kddg YZ GZ[dgbVi^Z lVh Y^i ZZc `Vi]da^Z`Z `Zg` Y^Z ^c &'*. ^h ^c\Zl^_Y# CVVhi YZ `Zg` a^\i VX]iZg ZZc bdd^Z ij^c YZ \gdiZ igZ`eaZ^hiZg kVc LZhiZgZbYZc# 9Z eVhidg^Z kVc YZ `Zg` ^h oZZg [gVV^ \ZgZhiVj" gZZgY Zc cj BjhZjb =ZabVciZa! ]Zi Ygj`WZodX]iZ ]Z^a^\Ydb kVc YZ WZ`ZcYZ Ò\jgVi^ZkZ hX]^aYZg =Zc` =ZabVciZa# :Zc oZZg \Zadk^\ bVc! Zc YVi o^Z _Z ^c o^_c hX]^aYZg^_Zc kVc `Zg`^ciZg^Zjgh lVVgdcYZg YVi kVc YZ 6cYgZVh`Zg` Zc o^_c WZgdZbYZ hi^aaZkZch iZgj\# HigZc\ \ZgZ[dgbZZgY lVh ]Zi Ydge dd` aVc\Z i^_Y! lVci YZ g^_`Z ]ZgZcWdZgZc ]^Zg lVgZc bZZhiVa Zg\ kgddb# Dd` cj o^_c Zg kVc YZ ()% ^cldcZgh cd\ Vai^_Y ]dcYZgY egdiZh" iVcihZ `Zg`\Vc\Zgh# LZhiZgZbYZc ]ZZ[i ZZc ZZgW^ZYlVVgY^\Z ]^hidg^Z! lVci Zg bdZi ]^Zg Va gdcY ]Zi _VVg cja ZZc cZYZgoZii^c\ o^_c dcihiVVc# :Zc b^aaZc" c^jb aViZg aV\ ]^Zg ZZc ]VkZc aVc\h YZ g^k^Zg YZ ;^kZa! Y^Z Va aVc\ ^h Y^X]i\Zha^WY Zc j^i ]Zi o^X]i ^h kZgYlZcZc#

� Tips �

Cki[kc

>c LZhiZgZbYZc ^h BjhZjb =ZabVciZa YZ VWhd" ajiZ WZo^ZchlVVgY^\]Z^Y# =Zi W^ZYi ZZc [gVV^ dkZgo^X]i kVc ]Zi dZjkgZ kVc YZ WZ`ZcYhiZ ÈgZVa^hi^hX]ZÉ hX]^aYZg kVc <gdc^c\Zc! Zc b^hhX]^Zc lZa kVc CZYZgaVcY# lll#]ZabVciZa#ca

�

�

A[ha

CVVhi ]Zi bjhZjb! _Z `jci ]Zb c^Zi b^hhZc! a^\i YZ 6cYgZVh`Zg`! bZi ZZc ^ciZg^Zjg YVi dd` =ZabVciZa Wa^_[i ^che^gZgZc#

LZhiZgZbYZc ^h cj ZZc aZkZcY^\ Ydge! bZi ZZc l^c`Zai_Z kddg aZkZchb^YYZaZc Zc kZaZ kZgZc^\^c\Zc# :c ZZc hX]dda# 9Z DeZcWVgZ 9Vaidc 7Vh^hhX]dda 6Wi :bd ^h cVVg kZgaj^Yi oZa[h YZ djYhiZ WVh^hhX]dda kVc CZYZgaVcY# >c YZ _VgZc oZhi^\ o^_c ]^Zg kZZa <gdc^c\Zg hijYZciZc `dbZc ldcZc! idZc YZ ]j^oZc kddg

9kh_eiW ae\Ó[

A^c`h cVVhi ]Zi bjhZjb WZk^cYi o^X] ]Zi 9dgeh]jjh! bZi ZZc Xjg^dhVoVV`_Z Zc ZZc \ZoZaa^\ iZggVh kddg `d[ÒZ bZi \ZWV`# Dd` I]ZZhX]Zc`Zg^_ Éi DaYZ GZ\i]dZh EVhidg^ZlZ\ &+! \ZdeZcY kVc YdcYZgYV\ idi oViZgYV\ ^h ZZc VVcgVYZg#

ZZc ]VWWZ`gVih iZ `dde hidcYZc! lVVgdcYZg =Zc` Zc 7VWh =ZabVciZa# =Zc` `dbi ]^Zg oZa[h ÈlZ\É! bVVg ]^_ hijYZZgYZ VVc YZ <gdc^c\Zg `jchiVXVYZb^Z# =ZaVVh a^\i LZhiZgZbYZc ^c ]Zi VVgYWZk^c\h\ZW^ZY gdcY ]Zi cVW^_\ZaZ\Zc AdeeZghjb! Yjh W^_cV VaaZ ]j^oZc kZgidcZc lZa hX]VYZ#�

IWc[dij[bb_d] <WX_Wd JWan

>

e# -,

�

ERICHEM

DkZgkadZY ^c YZ 7ZijlZ

� Tips �

D

Vi :g^X]Zb ^c ]Zi `adeeZcYZ ]Vgi kVc YZ CZYZgaVcYhZ [gj^iiZZai a^\i! `Vc c^ZbVcY dci\VVc# =Zi aVcYZa^_`Z Ydge ijhhZc I^Za Zc 8jaZbWdg\ ldgYi VVc VaaZ `VciZc db\ZkZc Yddg Wddb\VVgYZc kda WadoZcY =daaVcYh [gj^i/ VeeZah! eZgZc! bVVg dd` VVgYWZ^Zc! `ZghZc Zc [gVbWdoZc YZc` bVVg VVc I^ZahZ ;a^e_Z # KddgVa ^c YZ aZciZ ^h ]Zi ZZc egVX]i^\ \Zo^X]i! Vah YZ WdbZc lZZaYZg^\Z WadZhZb YgV\Zc# :g ldcZc ^Zih bZZg YVc *%% bZchZc ^c Y^i a^ciYdge ijhhZc 7jgZc Zc @Zg`"6kZoVVi]# C^Zi iZ b^hhZc ^h YZ &+YZ"ZZjlhZ H^ci"?dg^h`Zg`! ZZc g^_`hbdcjbZci YVi o^X] WdkZc YZ Ydgeh`Zgc kZg]Z[i# 9ZoZ ^bedhVciZ `Zg` a^\i de ZZc higddbgj\! ZZc lVa Y^Z ^h de\ZldgeZc Yddg ZZc gZZYh aVc\ kZgYlZcZc g^k^Zg# Ddghegdc`Za^_` ^h :g^X]Zb CZYZgaVcYh =ZgkdgbY! bVVg YVi higZc\Z `VgV`iZg ^h ^c YZ adde YZg _VgZc cd\Va kZglViZgY# LZa ^h ]Zi ]ZgkdgbYZ"`Zg`\ZWdjl cd\ hiZZYh lZa ]Zi

HOLLANDS Glori

MWdZ[b[d

=Zi :ggZ`dbhZeVY ^c ]Zi Wj^iZc\ZW^ZY kVc :g^cX]Zb ^h ZZc bdd^Z lVcYZa^c\ kVc &( `^adbZiZg# ?Z lVcYZai Yddg lZ^aVcYZc! aVc\h hadiZc! bVVg dd` Yddg ]Zi bdd^Z hiVY_Z 7jgZc# É:ggZ`dbhZeVYÉ de lll#`adbeZceVYZc#ca# HiVgi W^_ ]Zi Ydgeh]j^h! :g^X]ZbhZlZ\ (%#

�

M_`d[d

L^_cegdZkZc Zc l^_c `deZc d[ ZZc ldg`h]de l^_cbV`Zc kda\Zc `jc _Z W^_ ]Zi 7Zijlh L^_cYdbZ^c! 7jgZchZlVa *! lll#WZijlhl^_cYdbZ^c#ca

hdX^VaZ ]Vgi kVc ]Zi Ydge! bZi ZZc djYZgZc" hddh Zc kZghX]^aaZcYZ ZkZcZbZciZc# =Zi ]ZZ[i ZZc bdd^ &.YZ"ZZjlh ;aZcigde"dg\Za# De ]Zi YdgeheaZ^c o^i YZ l^c`Za kVc YZ [Vb^a^Z 7V\\ZgbVc# 8Vbe^c\ 9Z KZg\VgYZ a^\i VVc ]Zi Ydge kVhi# 9Z Z^\ZcVVgh o^_c ZZc cVijjg" `jcY^\Z Zc o^_c kgdjl! Y^Z ldcZc ^c ZZc WdZgYZg^_ j^i &-)%# 9Z KZg\VgYZ egdÒaZZgi o^X] cVYgj``Za^_` Vah `^cYkg^ZcYZa^_`Z XVbe^c\ bZi kZZa aZj`Z gZXgZVi^Zbd\Za^_`]ZYZc kddg `^cYZ" gZc! odVah ZZc i]ZViZg! ZZc edcnXVbe^c\ Zc ZZc h`ZaiZgWVVc# :c kddg ]Zi ]ZaZ \Zo^c ZZc idX]i_Z cVVg 7jgZc! YZ bdd^Z ]^hidg^hX]Z DgVc_ZhiVY Y^Z de bVVg ( `^adbZiZg a^\i#

�

>eh[YW

LVi WZigZ[i ]dgZXV ]ZZ[i ]Zi cVVhi :g^X]Zb \ZaZ\Zc 7jgZc bZZg iZ W^ZYZc# @jchi]d[ 9Z =Zj[ W^_kddg" WZZaY! ]ZZ[i ZZc i]ZViZg Zc bdd^Z hi^_a`VbZgh! \Z che^gZZgY Yddg `jc" hiZcVgZh AnY^V kVc YZc =ZjkZa! lVVg _Z `jci dkZgcVX]iZc! o^Z lll#`jchi]d[YZ]Zj[#ca

=Zi `adbeZceVY kVc È:ggZ`dbÉ ^h oZ`Zg ZZc VVcWZkZa^c\ lVVgY# =Zi lVcYZaeVY ha^c\Zgi Yddg ]Zi Ydge Zc Yddg`gj^hi YZ dbg^c\ZcYZ aVcYZg^_Zc# =Zi YdZi YVVgW^_ dd` ZZc l^_c\VVgY VVc! ]Zi 7Zijlh L^_cYdbZ^c# OZkZci^\ egdXZci kVc YZ egdYjXi^Z WZhiVVi j^i A^c\ZL^i! YZ gZhi j^i A^c\ZGddY Zc gdh ! Zc Zg ^h oZa[h cdc"VaXd]da^hX]Z l^_c kZg`g^_\WVVg# >cYZgYVVY! ]Zi l^_c\dZY a^\i kaV`W^_ YZ bdd^Z A^c\Z! Y^Z aVc\h ]Zi Ydge bZVcYZgi# De ]Zi l^_c\dZY `jc _Z j^ihiZ`ZcYZ l^_c kVc YZ oZh ]ZXiVgZ \gdiZ l^_c\VVgY egdZkZc Zc `deZc! bVVg ]Zi ^h dd` ZZc bdd^Z adXVi^Z db W^_kddgWZZaY _Z igdjl[ZZhi iZ dg\Vc^hZgZc# �

� Tips

D

^i \gdZcZ Ydge ^c ]Vgi_Z 9gZci]Z VYZbi YZ h[ZZg kVc ZZc deZcajX]ibjhZjb# ?Z lVcYZai ]^Zg ijhhZc `Zjg^\ W^_\Z]djYZc HV`h^hX]Z WdZgYZg^_Zc bZi olVgiZ \Zedi" YZ`hZaYZ hX]jgZc Y^Z kVc ZZc lZakVgZcYZ WdZgZchiVcY \Zij^\Zc! Va ^h Y^Z kddg ZZc \gddi YZZa kZgigd``Zc# 9ZoZ kddgcVbZ WdZgYZg^_Zc! Y^Z oZZg ^c igZ` o^_c! ldgYZc c^Zi WZ\gZchY Yddg V[lZgZcYZ ]Z``Zc! lVci ^c <ZZh `ZccZc oZ cd\ kdade ]Zi ÈcVdWZg" hX]VeÉ! odVah YZ \dZYZ kZghiVcY]djY^c\ ijhhZc WjgZc ]^Zg ldgYi \ZcdZbY# =Zi Ydge kVc +%% ^cldcZgh ^h ZZc WZhX]ZgbY Ydgeh\Zo^X]i bZi ZZc \ZhX]^Z" YZc^h kVc bZZg YVc VX]i ZZjlZc# Cd\ kZZa djYZg o^_c YZ olZg[`Z^Zc! HXVcY^cVk^hX]Z hdjkZc^gh j^i YZ >?hi^_Y Y^Z ^c 9gZci]Z cVVg YZ egZ]^hidg^Z kZgl^_oZc# 9Z \gddihiZ lZZ\i (%#%%% `^ad Zc ^h iZ k^cYZc kddg ZZc gZhiVjgVci"eVginXZcigjb bZi YZ idZeVh" hZa^_`Z cVVb 9Z OlZg[`Z^! YZ eaZ` lVVg YZ kZaZ VXi^ZkZ kZgZc^\^c\Zc kVc <ZZh

�

GEES

:[ dWjkkh _d

LVcYZaZc gdcY ]Zi Ydge aVc\h YZ <ZZhZghigddb Zc ÒZihZc ^c YZ WdhlVX]iZg^_# :c Vah _Z ]Zi lVi l^aYZg l^ai `jc _Z dd` YZZacZbZc VVc ZZc _ZZehV[Vg^ dcYZg YZ cdZbZg È6kdcijjga^_` <ZZhÉ# lll#Vkdcijjga^_`\ZZh#ca �

AWij[[b

AVc\h YZ <ZZhZghigddb a^\i 9Z @a^c`ZcWZg\! ]Zi gZhiVci kVc ZZc b^YYZaZZjlh BdiiZ`VhiZZa# =Zi ^h \ZWdjlY de ZZc ÈbdiiZÉ! ZZc `jchibVi^\Z VVgYZc ]ZjkZa# =Zi `VhiZZa ]ZZ[i ZZc bdcjbZciZchiVijh# �

CdVWZghX]Ve ijhhZc YZ olZg[`Z^Zc \gVV\ ]jc kZg\VYZg^c\Zc WZaZ\\Zc# <ZZh ^h ZZc Ydge lVVg YZ igVY^i^Z kVc ]Zi aVcYaZkZc cd\ kdade ^c ZgZ ldgYi \Z]djYZc# Od ]ZW _Z Zg cd\ ZZc ÈWdZgbVg`ZÉ! ZZc hddgi YdgehWZhijjg YVi cV YZ \ZWgj^`Za^_`Z \ZbZZciZa^_`Z ]Zgkdgb^c\Zc cj kddgVa [da`adg^hi^hX]Z lVVgYZ ]ZZ[i# 9Z _VVgkZg\V" YZg^c\ ldgYi cd\ Vai^_Y VVc\Z`dcY^\Y Yddg ]Zi WaVoZc kVc YZ ÈWdZg]ddgcÉ! Y^Z dd` cd\ lZaZZch ldgYi ^c\ZoZi db YZ YdgeZa^c\Zc de W^_odcYZgZ \ZWZjgiZc^hhZc iZ l^_oZc# <ZZh ^h ZZc ZhYdge! lVci ]Zi a^\i gdcY ZZc Zh! odVah ZZc \ZbZZchX]VeeZa^_`Z V``Zg ^c kgdZ\Zg i^_YZc lZgY \ZcdZbY# 9^Z Zh ^h , `^adbZiZg aVc\ Zc * `^adbZiZg WgZZY# De YZ Zh gZYZc YZ WdZgZc ^c kgdZ\Zg i^_YZc YZ bZhi j^i! kVcYVVg YVi ]^_ '% bZiZg WdkZc C6E a^\i# =Zi Ydge ]ZZ[i \ZZc b^YYZchiVcY! de ZZc ^_hhVadc cV# 9^cn @ZaYZg kZg`ddei kVcj^i ZZc WdZgZchX]jjg Èhc^ehcdVgYZg^_ZcÉ! WgdXVciZ# 9Z `d[ÒZ d[ i]ZZ hiVVi aVc\h YZ lZ\ ^c ZZc

�

`Vhi_Z `aVVg! ]Zi kZghX]jaY^\YZ WZYgV\ `jc _Z VX]iZgaViZc ^c ZZc igdbbZa# GdcY <ZZh `jc _Z aVc\Z! bdd^Z lVcYZa^c\Zc Zc ÒZihidX]iZc bV`Zc! lVci <ZZh ^h c kVc

8[[bZ[djk_d

7ZZaYZc ^c <ZZh ^h ZZc \VaZg^Z bZi Zg\ bdd^Z WZZaYZcij^c! \ZaZ\Zc ^c ZZc :c\ZahZ aVcYhX]Vehij^c kVc oZkZc ]ZXiVgZ bZi lZg` kVc (& `jchiZcVVgh j^i W^ccZc" Zc Wj^iZcaVcY Y^Z _Z oZ`Zg bdZi WZodZ`Zc# lll#WZZaYZc^c\ZZh#ca

YZ ]dihedih kVc 9Z =dcYhgj\# =Zi ]ZjkZa" VX]i^\Z =dcYhgj\\ZW^ZY ^c 9gZci]Z ^h odÉc &*%#%%% _VVg \ZaZYZc \ZkdgbY ^c YZ ^_hi^_YZc Zc kdgbi ZZc \ZkVg^ZZgY Zc jc^Z` aVcYhX]Ve# �

>

e# -.

�

GROEDE

AZkZcY^\ kV`Vci^ZYdge bZi ]^hidg^Z

� Tips �

G

gdZYZ! ^c OZZjlh"KaVVcYZgZc! lZgY cd\ c^Zi od aVc\ \ZaZYZc kZg`doZc idi ÈaZj`hiZ Ydge kVc OZZaVcYÉ# KddgVa gdcY YZ BVg`i lZbZai ]Zi kVc YZ h[ZZgkdaaZ XV[‚h Zc gZhiVjgVcih bZi ]ZZa VVc\ZcVbZ! adbbZg" g^_`Z iZggVhhZc Y^Z \dcoZc kVc YZ \ZoZaa^\]Z^Y# 9^i bdd^Z eaZ^c gdcY YZ bdcjbZciVaZ <gdiZ @Zg`! lVVgkVc YZ djYhiZ YZaZc j^i YZ &(YZ ZZjl YViZgZc! ldgYi dboddbY Yddg egVX]i^\Z ]ZgZc]j^oZc ^c KaVVbhZ hi^_a# De ]Zi eaZ^c WZk^cYi o^X] dd` ZZc h[ZZgkdaaZ 7 7! 9Z GZ^o^\Zg! Zc ZZc \Vhigdcdb^hX] gZhiVjgVci! :iVWa^hhZbZci &--%# 6Vc ZZc WgdcoZc iV[Zai_Z cVVhi YZ <gdiZ @Zg` o^i ZZc WZ`ZcYZ Ò\jjg/ ?VXdW 8Vih! Va^Vh KVYZg i_Z 8Vih! YZ &,YZ"ZZjlh bdgVa^hi^hX]Z Y^X]iZg Zc eda^i^Xjh Y^Z ]^Zg ^c YZ Wjjgi ZZc aVcY\dZY WZoVi! YZ 8Vih]dZkZ# De o^_c djYZ YV\ ]ZZ[i ]^_ kZZa WZiZ`ZcY kddg YZ WZY^_`^c\ kVc YZ edaYZgh gdcY <gdZYZ# >c YZ <gdiZ `Zg`! Y^Z cd\ bVVg heVVgoVVb kddg k^Zg^c\Zc ldgYi \ZWgj^`i! WZk^cYi o^X] ZZc [gVV^ @gjhZ"dg\Za# 9Z Hi^X]i^c\ 9Z <gdiZ @Zg` \ZWgj^`i YZ `Zg`

HOLLANDS Glori

MWdZ[b[d

™ Hig^_` kddgVa cZZg de ]Zi kdghiZa^_`Z iZggVh kVc XV[‚"gZhiVjgVci 9Z 9g^Z @dc^c\Zc kddg ZZc ]ZZga^_` heZX^VVaW^Zgi_Z kVc WgdjlZg^_ BVgX`ZchiZ^_c# Dd` HZg\^d =ZgbVc ]ZZ[i ]Zi de YZ `VVgi ^c I]Z ?VcZ ^c 6cilZgeZc# lll#YZYg^Z`dc^c\Zc#Xdb

�

EbZj_c[hi

™ >ZYZg _VVg ^h Zg ^c _jc^ ZZc Ygj`WZodX]i daYi^bZg" lZZ`ZcY lVVg VaaZgaZ^ kdZgij^\Zc VVc YZZacZbZc! kVc ÒZihZc Zc VjidbdW^Z" aZc idi igV`idgZc# =ZaVVh \VVi ]Zi ZkZcZbZci Y^i _VVg c^Zi Yddg! bVVg ^c '%'& ]deZa^_` lZa# lll#dl\gdZYZ#Xdb

cj kddg VaaZgaZ^ XjaijgZaZ ZkZcZbZciZc# <gdZYZ ]ZZ[i ZZc aVc\Z ]^hidg^Z# >c YZ YZgi^ZcYZ ZZjl lZgY ]Zi eaVVih_Z \Zhi^X]i Yddg KaVVbhZ bdcc^`Zc! lVVgcV ]Zi ZZjlZcaVc\ ZZc WadZ^ZcY ]VcYZahXZcigjb WaZZ[# KZZa kVc YZ aVcYVgWZ^YZgh]j^h_Zh ^c YZ higVVi_Zh gdcY YZ BVg`i o^_c ^cb^YYZah ^c \ZWgj^` Vah ilZZYZ ]j^h# <gdZYZ ^h ZZc VXi^Z[ Ydge bZi kZZa `jchiZ" cVVgh Zc kZgZc^\^c\Zc Zc ZZc a^iZgV^gZ hi^X]i^c\# IgdjWVYdjg Zc Xdbedc^hi 6Yg^Z DdhiZga^c\ ]ZZ[i ZZc Z^\Zc ]j^hi]ZViZg! 9Z ilZZ Yj^kZc! Zc ^h ^c^i^Vidg kVc YZ Hi^X]i^c\ =Zi KaVVbhX]Z :g[\dZY# DdhiZga^c\ ]ZZ[i YZ Ha^_`higVVi db\ZidkZgY idi ZZc hddgi deZc"

�

DeijWb]_[

™ 7gZc\ dd` ZZc WZodZ` VVc YZ Ha^_`higVVi bZi o^_c cdhiVa\^hX]Z l^c`Zai_Zh! lVVg _Z dd` `jci dkZgcVX]" iZc ^c ZZc b^YYZaZZjlhZ 7 7! 9Z CViiZ E^_ lll#YZcViiZe^_#ca

ajX]ibjhZjb! bZi dcYZg bZZg ]ZgWZg\ 9Z CViiZ E^_! ZZc cdhiVa\^hX]Z `VeeZghoVV`! ZZc hX]dZcaVeeZg! ZZc \gjiiZg Zc ZZc hb^Y# >c YZ WV``Zg^_ `jc _Z ÈeVeiVVgiÉ `g^_\Zc! ZZc Zg[Zc^h kVc YZ HeVVchZ WZoZii^c\ ^c YZ &+YZ ZZjl# KZZa aZkZchb^YYZaZcoV`Zc o^_c Zg c^Zi dkZg ^c <gdZYZ! de ZZc hjeZgbVg`i cV! bVVg ^c eaVVih kVc WV``Zgh Zc haV\Zgh iZai ]Zi eaVVih_Z cj kZZa YZh^\cl^c`Zai_Zh Zc \VaZg^Zi_Zh Zc ZZc VXi^ZkZ W^ZgWgdjlZg^_# <gdZYZ ^h c^Zi VaaZZc Zg\ bdd^ Zc \ZoZaa^\! bVVg dd` ZZc idZg^hiZcbV\cZZi# :Zc egZii^\ higVcY a^\i de bVVg Yg^Z `^adbZiZg V[hiVcY bZi YZ cdY^\Z higVcY\ZaZ\Zc]ZYZc! Zc gdcY ]Zi Ydge o^_c kZZa XVbe^c\h iZ k^cYZc#�

�

NEDERWETTEN

I

c ]Zi higddbYVa kVc YZ 9dbbZa! ijhhZc V``Zgh! lZ^YZc Zc edeja^ZgZc" WdhhZc! a^\i ZZc ine^hX] CddgY" 7gVWVcih Ydge bZi -*% ^cldcZgh Y^Z \gVV\ XVgcVkVa k^ZgZc# 8VgcVkVahkZgZc^\^c\ 9Z LZiiZgh `dbi W^_ZZc ^c YZ \nboVVa kVc YZ eaVVihZa^_`Z WVh^hhX]dda! lVVg dd` XVgcVkVah" WVcY YZ LZiiZgiZiiZgh deigZZYi# CZYZglZiiZc dcihidcY ^c YZ &'YZ ZZjl gdcY ZZc eg^dg^_ lVVg ZZc hea^ciZg kVc ]Zi =Z^a^\ @gj^h lZgY WZlVVgY! lVi kVc CZYZglZiiZc aVc\ ZZc WZYZkVVgihddgY bVV`iZ# BVVg kVc YZ eg^dg^_ ^h c^Zih bZZg dkZg Zc ]Zi gZa^Z` ^h cVVg ZZc VWY^_ ^c A^bWjg\ kZg]j^hY# 6ah _Z ]Zi Ydge W^ccZc`dbi eVhhZZg _Z ZZghi YZ DjYZ IdgZc! ZZc WZhX]ZgbY g^_`hbdcj" bZci# =Zi ^h ]Zi gZhiVci kVc YZ &*YZ"ZZjlhZ H^ci"AVbWZgijh`Zg` Y^Z cV eajcYZg^c\Zc dd` Va kZgadgZc ^h \Z\VVc# 9VVgdb]ZZc adeZc eVVgYZc kVc ]Zc\hiZc]djYZg^_ @j^_eZgh! lVi ZZc bdd^ eaVVi_Z deaZkZgi# >c ]Zi Ydge hiVVi YZ Èc^ZjlZÉ H^ci"AVbWZgijh`Zg`! \ZWdjlY ^c &-.* ^c cZd\di^hX]Z hi^_a# =Zi ^ciZg^Zjg ]ZZ[i bdd^Z \aVh"^c"addYgVbZc Zc [gVV^ bZihZa" lZg`# 6gX]^iZXi ^h :bbVcZa 8dgWZn! ZZc A^bWjg\hZ VgX]^iZXi Y^Z dd` ZZc [VWg^Z` j^iWVViiZ ^c YV`eVccZc# CZYZglZiiZc ^h ZZc Zg\ \ZoZaa^\ Zc VXi^Z[ Ydge bZi ', kZgZc^\^c\Zc# BVVg ]Zi Zci]djh^VhbZ kddg ]Zi H^ci"6ccV\^aYZ! YZ hX]jiiZg^_! addei ZZc WZZi_Z iZgj\! Zc YZ `Zgb^h YdZi CZYZglZiiZc dd` c^Zi bZZg VVc# BVVg YZ G@

KdZiWVakZgZc^\^c\ CZYZglZiiZc ^h cd\ dckZgb^cYZgY edejaV^g# LVi WZigZ[i ]dgZXV `jc _Z iZgZX]i W^_ 7gVhhZg^Z YZ @gj^`! bZi ZZc \ZoZaa^\ iZggVh Zc ZZc hddgi _Zj"YZ"WdjaZhWVVc Y^Z YZ Z^\ZcVVg ÈWZj\ZaWVVcÉ cdZbi! Zc \g^aaWVg Ha^cYZgh! Y^Z egVi \VVi de YZ WZhiZ W^Z[hij` kVc YZ db\Zk^c\# :Zc kdZi\Vc\ZghWgj\! YZ E^Zi GZcYZghWgj\! aZ^Yi cVVg ZZc lVcYZaeVY ^c oj^YZa^_`Z g^X]i^c\ cVVg :^cY]dkZc! ddhiZa^_` cVVg CjZcZc Zc cddgYZa^_` cVVg Hdc Zc 7gZj\]Za# ?Z bdZi lZa aVVgoZc bZZcZbZc! lVci ]Zi iZggZ^c gdcY YZ 9dbbZa `Vc WZ]ddga^_` YgVhh^\ o^_c# 9Vi oZ\i YZ cVVb kVc ]Zi Ydge dd` Va! lVci ÈlZiiZcÉ WZiZ`Zci ÈcViÉ!

8VgcVkVa VVc YZ 9dbbZa

odVah ^c ]Zi :c\ZahZ lddgY ÈlZiÉ# Higddb" V[lVVgih aVc\h YZ 9dbbZa a^\i YZ =ddn" Ydc`hZ lViZgbdaZc! ZZc YjWWZaZ dcYZghaV\" bdaZc bZi ilZZ lViZggVYZgZc# 9VVgcVVhi aV\ ZZch YZ eg^dg^_! ^c YZ i^_Y YVi CZYZglZiiZc cd\ ZZc WZYZkVVgihddgY lVh# �

� Tips �

Ceb[d

9Z =ddnYdc`hZ lViZgbdaZc# =dd^Ydc` -"&%! CjZcZc# 9Z bdaZc ^h eg^k WZo^i! bVVg lZa ZZc bdd^Z hide i^_YZch ZZc lVcYZa^c\ d[ ÒZihidX]i#

�

BWdZ^k_i

AVcY]j^h HdZiZgWZZ`/ ZZc aVcY]j^h de ]Zi iZggZ^c kVc ZZc kddgbVa^\ `addhiZg! de YZ lZ\ kVc CZYZglZiiZc cVVg :X`Vgi! \ZbZZciZ CjZcZc! VVc YZ 9dbbZa# :Zc g^_`hbdcjbZci YVi dcaVc\h ^c\g^_eZcY ^h \ZgZhiVjgZZgY# � MWdZ[b[d :Zc lVcYZa^c\ kVcj^i ]Zi Ydge dkZg YZ E^Zi GZcYZghWgj\ W^_ YZ djYZ idgZc ^c CZYZglZiiZc aVc\h YZ 9dbbZa# AVVgoZc bZZ

>

e# .&

�

EPEN

KV`lZg` ^c ]Zi <ZjaYVa � Tips �

:h_[bWdZ[dfkdj

™ :Zc WZodZ` VVc ]Zi 9g^ZaVcYZcejci ^c KVVah! de dc\ZkZZg &* `^adbZiZg kVc :eZc! bV\ cVijjga^_` c^Zi dciWgZ`Zc# :g]ZZc lVcYZaZc ^h kddg YZ YVeeZghiZc#

�

MWdZ[b[d

™ KVcj^i :eZc bVV` _Z egVX]i^\Z lVcYZa^c\Zc! dcYZg bZZg cVVg <jaeZc! HaZcV`Zc Zc BZX]ZaZc# O^Z lll#k^h^ioj^Ya^bWjg\#ca

�

Ahe[]`[ihekj[

™ 9Z K^_aZcZgWZg\ @gdZ\_Zh" gdjiZh ^h ZZc hVbZclZg" `^c\hkZgWVcY ijhhZc \ZoZaa^\Z ZZi XV[‚h Zc ]ZgWZg\Zc! \ZaZ\Zc de Zc gdcYdb YZ K^_aZcZgWZg\# lll#`gdZ\_ZhgdjiZh#ca

H

Zi <ZjaYVa ^h kVV` kZg`doZc idi bdd^hiZ lVcYZa\ZW^ZY kVc CZYZgaVcY! Zc cVVg dcoZ hbVV` iZgZX]i# =Zi W^_odcYZg bdd^ \dakZcYZ ]ZjkZaaVcY ^c ]Zi j^iZghiZ ejci_Z kVc Oj^Y"A^bWjg\ ^h kZgcdZbY cVVg 9Z <Zja! YZ hcZahigdbZcYZ g^k^Zg kVc CZYZgaVcY# LVcYZaZc Yddg Wgdch\gdZc Z^`Zc]dji `jc _Z ]^Zg j^ihiZ`ZcY XdbW^cZgZc bZi YZ Wdjg\dc" Y^hX]Z \ZcZj\iZc kVc YZoZ higZZ`/ aZ``Zg ZiZc! Yg^c`Zc Zc haVeZc# :Zc kVc YZ WZhiZ j^ikVahWVhZh kddg odÉc \ZcdZ\a^_`Z È]^`ZÉ ^h :eZc! ZZc \ZbdZYZa^_` Ydge bZi ^Zih bZZg YVc &%%% ^cldcZgh ^c YZ \ZbZZciZ <jaeZc# >c :eZc k^cY _Z kZZa ]diZah! kVV` bZi gZhiVjgVci! Zc 7 7Éh Y^Z YZ lVcYZaVVg de o^_c d[ ]VVg lZc`Zc WZY^ZcZc# Od ^h ]diZa"gZhiVjgVci 7Zg\ Zc 9Va iZ\ZcdkZg YZ `Zg` ZZc ZX]i [Vb^a^Z]diZa bZi Yg^Z hiZggZc Zc kZZa kVhiZ \VhiZc# :eZc ^h ZZc ]ZX]iZ \ZbZZchX]Ve lVVg ]Zi `Vi]da^X^hbZ cd\ ÓdgZZgi# Od ^h Zg ZZc hVXgVbZcihegdXZhh^Z de YZ aVVihiZ odcYV\ kVc Vj\jhijh Zc `dbZc cd\ hiZZYh kZZa eZa\g^bh de 6aaZg]Z^a^\Zc# 6ah dcYZgYZZa kVc ZZc g^_` kZgZc^\^c\haZkZc ^h Zg XVgcVkVahkZg" Zc^\^c\ ÈYZg KddhZhX]idZihÉ! Zc bZcZZg eVhiddg ]djYi oZa[h ZZc VeVgiZ XVgcVkVahb^h# De 6hldZchYV\! VVc ]Zi Z^cY kVc ]Zi XVgcVkVa! o^iiZc YZ XVgcVkVahk^ZgYZgh lZZg igdjl ^c YZ `Zg`WVc`Zc db ]Zi Vh`gj^h_Z iZ dcikVc\Zc# 9VVgcVVhi o^_c Zg hX]jiiZgh[ZZhiZc Zc ZZc oZZe`^hiZcgVXZ de @dc^c\hYV\#

HOLLANDS Glori

@VgV`iZg^hi^Z` kddg :eZc o^_c YZ kV`lZg`]j^" oZc! lVVgkVc ]Zi djYhiZ ZmZbeaVVg j^i YZ &+YZ ZZjl hiVbi# OdVah =dZkZ 9Z L^c\WZg\ Zc =diZa =ZgWZg\ 9Z Hb^YhZ# 9Z kddgbVa^\Z hbZYZg^_ ]ZZ[i ZZc Ò_c iZggVh kddg ZZc aZ``ZgZ ÈiVhÉ `d[ÒZ bZi A^bWjg\hZ kaVV^# EVa YVVg" cVVhi WZ\^ci 9Z K^_aZcZgWZg\! YZ aVc\hiZ `a^b kVc CZYZgaVcY bZi ZZc hi^_\^c\heZgXZciV\Z ijhhZc YZ k^Zg Zc oZkZc egdXZci# 9ZoZ ÈWZg\É ^h c^Zi VaaZZc \Za^Z[Y W^_ lVcYZaVVgh! bVVg dd` W^_ gVXZÒZihZgh Zc bdjciV^cW^`Zgh# C^Zi kZg

kVc 9Z Hb^YhZ a^\i YZ KdabdaZc! ZZc lViZg" bdaZc lVVg lda lZgY È\ZkdaYÉ \Zk^ai bZi lViZg`gVX]i j^i YZ <Zja# OdVah \ZoZ\Y! YZ cVijjg gdcY ]Zi Ydge ^h ldcYZghX]ddc# =^Zg k^cY _Z W^_odcYZgZ eaVciZc Zc WadZbZc Vah ]Zi o^c`k^ddai_Z! YZ l^aYZ cVgX^h! YZ \ZZahiZg Zc YZ VYYZgldgiZa# :c W^_odcYZgZ kd\Zah Vah YZ \gVjlZ `aVjl^Zg! bVVg dd` WZkZgh Zc l^aYZ `ViiZc Y^Z j^i YZ :^[Za dkZg`dbZc# CVijjgbdcjbZciZc ]ZZ[i Zg WZhX]g^_k^c\Zc kVc# �

�

PINGJUM

Z

ZkZc `^adbZiZg iZc oj^YZc kVc =Vga^c\Zc a^\i E^c\_jb! b^YYZc ^c kaV` \gdZc lZ^YZaVcY# :Zc ;g^Zh Ydge bZi odÉc oZh]dcYZgY ^cldcZgh! lVVgkVc kZZa `jchio^cc^\Z ineZh Y^Z o^_c dkZg\Z`dbZc kVc ÈdkZg YZ Y^_`É! lVVgbZZ YZ 6[haj^iY^_` ldgYi WZYdZaY# BVVg Zg o^_c dd` VcYZgZ W^_odcYZgZ Ò\jgZc Vah ?Vc 8Vih! Y^Z ZZc hX]jjg ]ZZ[i bZi '' 8VY^aaVXh# 8ZcigVVa ^c ]Zi Ydge hiVVi YZ K^Xidg^jh`Zg` j^i X^gXV &'%%# >c YZoZ `Zg` lVh BZccd H^bdch! YZ deg^X]iZg kVc YZ Yddeh\Zo^cYZ BZccdc^Z" iZc! ^c &*') k^XVg^h# =Zg`Z <^a^Vb! Z^\ZcVVg kVc ZZc Wddb`lZ`Zg^_ Zc XVbe^c\! 9Z C^_Z Ig^_Z! ^h Zg cj eVhidg# =^_ ]djYi È]V\ZegZ`ZcÉ ^c ]Zi ;g^Zh de o^_c c ]ZXiVgZ \gdiZ `lZ`Zg^_ lVVg VeeZah! eZgZc Zc egj^bZc Zc VaaZgaZ^ VcYZgZ \ZlVhhZc ldgYZc \Z`lZZ`i# 6ah _Z Zg]ZZc addei o^Z _Z YVi Zg ]dd\iZkZghX]^aaZc ^c ]Zi aVcYhX]Ve o^_c# KgdZ\Zg a^Ze Zg ZZc \gdiZ Y^_` ^c ZZc \gdiZ Wdd\ db ]Zi Ydge ]ZZc! YZ E^c\_jbZg <jaYZc =VahWVcY! Y^Z YZZah ^h V[\Z\gVkZc! kVcYVVg# KaV`W^_ YZ K^Xidg^jh`Zg` WZk^cYi o^X] ZZc hX]j^a`Zg`! YZ KZgbVc^c\! kZgbdZYZa^_` j^i ]Zi Z^cYZ kVc YZ &+YZ ZZjl! lVVg YZ 9ddeh\Zo^cYZc W^_ZZc`lVbZc# 6Vc YZ Wj^iZc`Vci o^Z _Z cVjlZa^_`h YVi ]Zi ZZc `Zg` ^h! lVci cZi Vah YZ `Vi]da^Z`Zc bdX]iZc YZ Yddeh\Zo^cYZc VaaZZc W^_ZZc`dbZc de eaZ``Zc Y^Z c^Zi Vah odYVc^\ ]Zg`ZcWVVg lVgZc# ?Z `jci YZ hdWZgZ È;ZgbVc_ZÉ de V[hegVV` WZodZ`Zc# IZ\ZcdkZg YZ K^Xidg^jh`Zg` WZk^cYi o^X] YZ

� Tips �

F_ppW

:Zc e^ooV W^_ E^ooZg^V E^c\_jb bV\ _Z c^Zi b^hhZc# =Zi ^h d[ÒX^ZZa ZZc ÈigViidg^V kVc Éi lVYÉ# <gdiZ 7jgZc .! E^c\_jb# lll#e^ooZg^V"e^c\_jb#ca �

Ij[ha[ ZhWda

7ZodZ` egdZÓd`VVa 9Z =daaVcYhZ @jh db a^bdcXZaad Zc oZa[\ZbVV`iZ hiZg`Z YgVc` kVc 9^hi^aaZZgYZg^_ IgVeeZcWjg\ iZ

E^ooV! `jchiZcVVgh Zc ZZc ]V\ZegZY^`Zg \gddihiZ Xja^cV^gZ ViigVXi^Z kVc ]Zi Ydge/ E^ooZg^V E^c\_jb# C^Zi odbVVg ZZc e^ooVWV`" `Zg! lVci Xja^cV^g gZXZchZci ?d a 7gdZ`VZgi kVc ÈCG8 =VcYZahWaVYÉ lVh ^c '%&+ od Zci]djh^Vhi YVi ]^_ ZZc Vgi^`Za hX]gZZ[ bZi YZ `de È9Z WZhiZ e^ooV kVc CZYZgaVcYÉ# 9VVgcV a^Ze ]Zi hidgb W^_ :Y NYZbV Zc BVg_Zi 6aWZgYV# A^Z[]ZWWZgh kVc hiZg`Z YgVc` Zc a^`Zjg WZodZ`Zc egdZÓd`VVa 9Z =daaVcYhZ @jh kVc

Y^hi^aaZZgYZg^_ Zc a^`Zjghid`Zg^_ IgVeeZcWjg\# =Vch IgVeeZcWjg\ Zc ZX]i\ZcdiZ ?jY^i] kVc HX]V^` o^_c WZ[VVbY db ]jc a^bdcXZaad! Y^Z dd` ^c YZ e^ooZg^V ldgYi kZg`dX]i# L^_aZc ?dde 7gVV`]Z``Z `dX]i Zg Vai^_Y YdoZc kVc db bZZ iZ cZbZc cVVg 6bhiZgYVb# BVVg _Z `jci W^_ 9Z =daaVcYhZ @jh dd` E^c\_jbZg 7ZgZcWjg\ `g^_\Zc! ÈlVYYZcldY`VÉ bZi oZZ`gVVa Zc VcYZgZ Zmdi^hX]Z VaXd]da^XV# �

`deZc# ?Z `jci Zg dd` `aZ^cZ \ZgZX]iZc ZiZc# <gdiZ 7jgZc &! E^c\_jb# lll#YZ]daaVcYhZ`jh#ca �

8eecam[a[h_`

KZgh [gj^i `dde _Z de 9Z C^_Z Ig^_Z! CZhhZgaVVc )6# :Zc Wddb`lZ`Zg^_ bZi ZZc lVcYZa" ij^c! ZZc eaVciZcl^c`Za Zc ZZc b^c^XVbe^c\# lll#YZc^_Zig^_Z#ca Zc lll#[Zgh`VVi#ca

>

e# .(

�

WATERGANG

I

Zih iZc cddgYZc kVc 6bhiZgYVb! c^Zi kZg kVc idZg^hiZcigZ``Zgh Vah 7gdZ` ^c LViZgaVcY Zc >aeZcYVb! a^\i ZZc \dZY WZlVVgY \Z]Z^b# LViZg\Vc\ ^h ZZc Ydge_Z kVc *%% ^cldcZgh# =Zi YVc`i o^_c cVVb VVc YZ lViZg\Vc\! ZZc kVVgi# 9VVgaVc\h addei VVc YZ ZcZ `Vci YZ 9dgehhigVVi! VVc YZ VcYZgZ `Vci a^\\Zc ]j^oZc lVVg oZa[h YZ WZldcZgh VaaZZc k^V ZZc Wgj\\Zi_Z `jccZc `dbZc# DkZg YZ 9dgehhigVVi `Vc bVVg c Vjid iZ\Za^_`! lVVgbZZ ]Zi d[ÒX^ZZa YZ hbVahiZ YdgehhigVVi kVc CZYZgaVcY ^h# LViZg\Vc\ ^h dcihiVVc ^c YZ VX]ii^ZcYZ ZZjl! idZc ]^Zg kZZc lZgY V[\Z\gVkZc# ?Z k^cYi ]^Zg olVgi\ZiZZgYZ ]dd^]j^oZc Zc ]djiZc lddc" ]j^oZc j^i YZ i^_Y kVc YZ ijg[l^cc^c\# 6ah _Z de YZoZ \gdcY bZi hiZZc odj WdjlZc! odjYZc YZ ]j^oZc Va hcZa kZgoV``Zc! Zc YZ lZ^c^\Z hiZcZc ]j^oZc Y^Z _Z o^Zi! o^_c YVc dd` de hiZk^\Z eVaZc \Z[jcYZZgY# =Zi Ydge `Zci oZkZc g^_`hbdcjbZciZc! VaaZbVVa aVc\]j^hWdZgYZg^_Zc bZi ZZc \ZhadiZc ]dd^WZg\ bZi ZZc kVhiZ `Ve# OZ ldgYZc È]dd^]j^oZcÉ \ZcdZbY! bVVg dd` È`VV`WZg\ZcÉ d[ È`dZWZg\ZcÉ# >c YZ i^_Y YVi YZ Oj^YZgoZZ cd\ deZc lVh lddcYZc ]^Zg dd` kZZa hX]^eeZgh Zc YgdZ\Zc `d\\ZhX]ZeZc gZ\ZabVi^\ YZ cVVb LViZg\Vc\ Vah eaVVih kVc ]Zg`dbhi# 6bhiZgYVb a^\i kaV`W^_! bVVg ^c LViZg\Vc\ `jc _Z _Z haZjiZa ^c ]Zi hadi aViZc o^iiZc# =Zi Zc^\Z ZX]i 6bhiZgYVbhZ ZaZbZci ^h ]Zi [Z^i YVi YZ WVh^hhX]dda Va k^_[i^Zc _VVg Vci^`gVV` ^h# 6Vc\Zo^Zc Zg ^c LViZg\Vc\ c^Zi dkZgYgZkZc kZZa iZ YdZc ^h! dcihiVVc Zg kddgiYjgZcY c^ZjlZ kZgZc^\^c\Zc Zc XjaijgZaZ ^c^i^Vi^ZkZc kVc YZ YdgeZa^c\Zc# OdVah YZ Ij^ckgdjlZc Y^Z \ZoVbZca^_` W^_ Ydgeh]j^h 9Z C^ZjlZ 7dZi eZg`_Zh bZi `gj^YZc Zc eaVciZc `lZ`Zc! d[ ]Zi bjo^Z`[Zhi^kVa Ij^cidcZc#

:Zc aZkZcY lViZghX]^aYZg^_ @VgV`iZg^hi^Z` ^h dd` YZ =ZgkdgbYZ @Zg` j^i &+)'# =^Zg `dbZc cd\ Vai^_Y ZZc hij` d[ iVX]i^\ \Zadk^\Zc de odcYV\ cVVg YZ Y^Zchi# >c ]Zi hdWZgZ `Zg`_Z o^_c ZZc e^_edg\Za j^i &-&* Zc ZZc `Zg`hX]ZZe_Z j^i YZ &,YZ ZZjl iZ WZldcYZgZc# LViZg\Vc\ a^\i ^c ÈZZc aZkZcY hX]^aYZg^_É! ZZc lViZgaVcYhX]Ve bZi kZZa haddi_Zh# 6Vc YZ `Vci kVc 6bhiZgYVb ]ZZi ]Zi >aeZgkZaY! VVc YZ `Vci kVc 7gdZ` ^c LViZgaVcY KVg`ZchaVcY# =Zi cVijjg\ZW^ZY LViZg\Vc\hZ KZaY! Z^\Zc Ydb kVc hiVVihWdhWZ]ZZg! dbkVi ]Zi ]ZaZ kZZclZ^YZ\ZW^ZY# ?Z k^cYi Zg kZZa \gjiidÉh Zc VcYZgZ lZ^YZkd\Zah# �

� Tips �

AWdejeY^j[d

?Z `jci kVcj^i LViZg\Vc\ `VcdidX]iZc bV`Zc bZi LZiaVcYh HV[Vg^# lll#lZiaVcYhhV[Vg^#ca

HOLLANDS Glori

�

<_[ji[d

BZi YZ ÒZih WZc _Z ^c ZZc ]Va[jjg kVcV[ ]Zi XZcigjb kVc 6bhiZgYVb ^c LViZg" \Vc\# KVcYVVg WZc _Z od ^c bdd^Z YdgeZc Zc hiVY_Zh Vah 7gdZ` ^c LViZgaVcY! OjcYZgYdge! GVchYdge Zc Bdcc^X`ZcYVb#

�

MWdZ[b[d

LVcYZa Yddg YZ 9dgehhigVVi Zc WZldcYZg YZ bdd^Z djYZ ]dd^]j^oZc Zc Wgj\\Zi_Zh aVc\h YZ lViZg\Vc\# :c WZodZ` kddgVa dd` YZ =ZgkdgbYZ @Zg`#

�

DOORNENBURG

;adg^h Zc YZ =daaVcYhZ LViZga^c^Z

� Tips

W

^Z 9ddgcZcWjg\ oZ\i! oZ\i ;adg^h# 7^_ @VhiZZa 9ddgcZc" Wjg\ lZgY ^c &.+. YZ edejaV^gZ _Zj\YhZg^Z kVc EVja KZg]dZkZc de\ZcdbZc! bZi ZZc _dc\Z Gji\Zg =VjZg Vah g^YYZg ;adg^h kVc GdoZbdcY# Cj adeZc Zg cd\ Vai^_Y eVVgYZc ^c YZ lZ^ kddg ]Zi `VhiZZa# ?Z k^cYi Zg ZZc bdd^Z `gj^YZcij^c Zc ZZc ÈEd…o^ZeVYÉ! Zc de YZ bdcjbZciVaZ W^ccZceaVVih hiVVi ZZc ZX]i hX]VcYWad`# 9VVgiZ\ZcdkZg a^\i YZ \ZoZaa^\Z =ZgWZg\ YZ 9ddgcZcWjg\! lVVg _Z aZ``Zg `jci ajcX]Zc d[ \Zc^ZiZc kVc ZZc È]^\] iZVÉ# 9Z Z^\ZcVgZc ]ZWWZc dd` kZg\VVcYZ eaVccZc kddg ZZc 7ZY 7gZV`[Vhi# =Zi ddghegdc`Za^_` &(YZ"ZZjlZ `VhiZZa ^h Yddg ZZc kVc YZ kdg^\Z Z^\ZcVVgh! iZmi^ZaWVgdc KVc =ZZX`! ^c &.)) \Z]ZZa \ZgZhiVjgZZgY# Cj k^cYZc Zg VaaZgaZ^ ZkZcZbZciZc eaVVih! odVah G^YYZgheZaZc! =VaadlZZc Zc ZZc a^X]i[Zhi^kVa! Zc YVVgcVVhi \ZZ[i ZZc \gdiZ \gdZe Zci]dj" h^VhiZ kg^_l^aa^\Zgh gdcYaZ^Y^c\Zc Yddg ]Zi `VhiZZa#

�

AWij[[bbkdY^

™ @VhiZZa 9ddgcZcWjg\ Zc =ZgWZg\ 9Z 9ddgcZcWjg\ o^_c iZ WZodZ`Zc kddg gdcYaZ^Y^c\Zc Zc ZZc ]ZZga^_`Z ajcX] d[ WdggZa/ lll#`VhiZZaYddgcZcWjg\#ca

�

MWj[hb_d_[

™ ;dgi EVccZgYZc \ZZ[i ^co^X]i ^c YZ =daaVcYhZ LViZga^c^Z Zc de YZ ide ]ZW _Z ZZc egVX]i^\ j^io^X]i dkZg ]Zi g^k^ZgZcaVcY# lll#[dgieVccZgYZc#Zj

C^Zi kZg YVVgkVcYVVc a^\i ;dgi EVccZgYZc de ZZc hbVaaZ aVcYidc\ ijhhZc YZ LVVa Zc ]Zi EVccZgYZchX] @VcVVa# 6ah ]Zi `VcVVa odj ldgYZc V[\ZhadiZc! odj YZ ]ZaZ LViZga^c^Z odcYZg lViZg o^iiZc! lVi YZ W^_cVVb ÈYZ `gVVc de YZ =daaVcYhZ LViZga^c^ZÉ kZg`aVVgi# Dd` ]Zi [dgi ]ZZ[i \ZYgZkZc kg^_l^aa^\Zgh Y^Z YZ b^a^iV^gZ \ZhX]^ZYZc^h idi aZkZc aViZc `dbZc i^_YZch gdcYaZ^Y^c\Zc ^c hdaYViZcjc^[dgb# 9Vi ]Zi [dgi cd\ WZhiVVi ^h VVc `gV`Zgh iZ YVc`Zc! lVci Y^Z ]ZWWZc Zgkddg \Zodg\Y YVi YZ kZhi^c\! Y^Z cdd^i ^c ZZc ddgad\ ^h \ZWgj^`i! WZlVVgY ^h \ZWaZkZc#

�

Ij[hh[dcWWb

™ >c GZhiVjgVci G^_co^X]i ]ZWWZc B^`Z Zc ?^b 8dgcZa^hhZc ZZc B^X]Za^c" hiZg kZgY^ZcY# HiZggZhX]Vch &*! 9ddgcZcWjg\# lll#g^_co^X]i#ca

9ddgcZcWjg\ ]ZZ[i W^_cV Yg^ZYj^oZcY ^cldcZgh Zc a^\i ijhhZc [gj^iWddb\VVgYZc VVc YZ gVcY kVc YZ 7ZijlZ# =ZaVVh ^h ]Zi Ydge ^c YZ IlZZYZ LZgZaYddgad\ i^_YZch DeZgVi^Z BVg`Zi <VgYZc olVVg \ZWdbWVgYZZgY# >c YZ Ydgeh`Zgc hiVVc cd\ ZZc eVVg bdd^Z WdZgYZg^_Zc Y^Z \ZheVVgY o^_c \ZWaZkZc Zc ]Zi bdcjbZciVaZ \ZWdjl kVc hX]jiiZgh" kZgZc^\^c\ <^_hWgZX]i kVc 6ZbhiZa ,*% aZYZc! j^ihaj^iZcY bVccZc # 9Z kZgZc^\^c\ ^h kZgcdZbY cVVg YZ bddgYZcVVg kVc \gVV[ ;adg^h kVc =daaVcY! Y^Z cV o^_c aV[[Z YVVY cVVg `VhiZZa 9ddgcZcWjg\ odj o^_c \ZkajX]i# �

e# .*

>EH?PEDJ77B

�

IjkZ_e Ij[[d^k_i" ij[[d^k_ifkpp[bi$db

PUZ ZEL & WIN

M7J CE;J K :E;D5 Kja YZ ejooZa ^c# 7gZc\ YVVgcV YZ aZiiZgh j^i YZ \Z`aZjgYZ kV`_Zh dkZg cVVg YZ WVa` dcYZg ]Zi Y^V\gVb# 6ah j YZ aZiiZgh ^c YZ _j^hiZ kda\dgYZ oZi ZZghi YZ ]dg^odciVaZ aZiiZg XdbW^cVi^Zh! YVc YZ kZgi^XVaZ ! aZZhi j ZZc ine^hX] CZYZgaVcYhZ j^iYgj``^c\# EFBEII?D= LEH?=; FKPP;B0 ?[cWdZ ef ^[j l[ha[[hZ[ X[[d p[jj[d$

'$ KddgbVa^\ DdhiWad`aVcY *$ EdiiZcWV``ZghbViZg^VVa -$ CZYZgaVcYhZ XdjgZjg '+$ DciW^_i\ZgZX]i '-$ Higddbi Yddg <Zc kZ

Zc Andc

'/$ Oj^Y"6bZg^`VVch Y^Zg (&$ :cigZZ ('$ CjbbZgh (($ ;^ab dkZg WaVjlZ Va^Zch ()$ >chZXiZcZiZg (*$ Ldc CZYZgaVcY ^c &.-(+$ HX]ZZehidjl (-$ KaZ`deadhhZg (.$ >cY^VhZ aj^i )&$ ;V`Z )($ >Ze

HOLLANDS Glori

)*$ ;^_c lZZ[hZa )+$ @VWVVa ).$ @VVgiheZaaZi_Z *&$ Dci`Zcc^c\ *'$ =ZaY^c kVc

6cc^Z B#<# HX]b^Yi

*)$ CZYZgaVcYh bjo^Z`[Zhi^kVa *+$ <ZhaVX]i *-$ >iVa^VVchZ WVYeaVVih */$ :aZ`igdYZc VVc YZ

edh^i^ZkZ `Vci

+&$ 8V[ bZi ZZc YgVc`_Z

c ZZc ]Ve_Z

+)$ @ZgcYZZai_Z +-$ 6[haV\eaVVih W^_ \da[ +.$ @aZY^c\hij` +/$ EVaaVY^jb

,&$ A^\i 9Za[o^_a VVc ,'$ 7^_ \gdZciZ ,)$ LZg`\ZkZg kVc :kV ?^cZ` ,+$ IdZa^X]i^c\ ,,$ =^i kVc 6ocVkdjg ,/$ DjYhiZ CZYZgaVcYhZ

Y^ZgZcij^c

-($ C^ZjlZ IZhiVbZci -)$ 7Zg\ de @gZiV -*$ LdgYi c^Zi de ZZc X^gXj^i

kZggZYZc

-,$ HZ`hhnbWdda kVc kgdZ\Zg -.$ =dd[YiZalddgY .&$ AVc\hiZ \ZWZg\iZ kVc

:jgdeV

.'$ HadilddgY .)$ 7Vg

.*$ O^i VVc iV[Za bZi 9Zg`hZc

Zc <ZcZZ

.+$ 7Vc` .,$ CZYZgaVcYh ZmedgiegdYjXi

Maak kans op deze ontbijtset van Royal Delft t.w.v. 70,50 De collectie Peacock Symphony is geïnspireerd op het eeuwenoude ambacht van de meestersschilders van Royal Delft. Het servies bestaat uit elf items, van ontbijt tot diner, en is vaatwasmachinebestendig. Deze prachtige ontbijtset bestaat uit een beker, een schaaltje en een ontbijtbord. Nog veel meer moois is te zien én te doen bij Royal Delft. Wat dacht u van een rondleiding in de fabriek en het museum, een workshop waarin u uw eigen tegeltje met blauwe verf beschildert of een heerlijke lunch in Brasserie 1653? Royal Delft garandeert u een veilig bezoek. Kijk voor meer informatie op royaldelft.com. AWdi cWa[d ef Z[p[ fhWY^j_][ edjX_`ji[j5

L;HJ?977B

Vul dan de oplossing en uw gegevens in bij mail & win op www.hollandsgloriemagazine.nl. Deze actie loopt tot 3 september. Na afloop krijgt de winnaar bericht. Over de uitslag wordt niet gecorrespondeerd.

'$ KVVahZgWZg\Zg igZ`eaZ^hiZg ($ 9^c\"TT )$ :bbV! `dc^c\^c"TT YZg

CZYZgaVcYZc

*$ EVgicZg kVc 7VgW^Z +$ 8db[dgiVWZa kZgkdZgb^YYZa ,$ IZX]c^hX]Z VXVYZb^X^ -$ ;gZZ` TT! kjg^\Z W^dadd\ .$ CVjl /$ DkZgWa^_[hZa '&$ Kda]djYZg ''$ DcWZhX]VV[Y '($ 7ZhX]Zgb]ZZg ')$ <aVojjgaVV\ '*$ <gVe_Vh ',$ LViZgkd\Za '.$ KgZj\YZ`gZZi

(,$ CZYZgaVcYh Ò ZihZcbZg` (.$ HX]ZZai kZZa de ZZc WdggZa (/$ 7g^ih W^Zg )'$ 9g^c`WZ`Zg ))$ 9gd\Z l^cY ),$ <gVhaVcY )-$ 7! 7VWV Zc @]VbZ^c^ )/$ HeZaZc Vah ZZc TT `gVci *($ Kg^_Zi^_Yh`aZY^c\ **$ LViZgeaVci *,$ <gddihiZ ViigVXi^ZeVg` kVc

CZYZgaVcY

*-$ 7ZYZg[ *.$ OVc\kd\Zai_Z +'$ OZcYi 8V[ AVoVgjh j^i +($ HX]jaYgZ\^higVidg ^c I^Za +*$ J^i\VkZ

++$ Adj Y^Z LVa` dc i]Z

L^aY H^YZ odc\

+,$ <VaZg^_ +.$ 8ajW kVc ;gZc`^Z YZ ?dc\ ,($ HX]dZ^hZa ,*$ 9Z bVooZa ,,$ KVajiVigVchVXi^Z ,-$ =Za^jb ,.$ KVc o^X]oZa[ dkZgij^\YZ ineZh -&$ >ZYZgZ hZXdcYZ TT -'$ CVjl -+$ @^eeZckZgWa^_[ --$ K6G6"eVgicZg -/$ De YZ WZYdZaYZ eaVVih .($ ;jcXi^Z kVc GjiiZ

e# .,

�

REINILDIS

H[_d_bZ_i lWd :_jp^kop[d ^h ]^hidg^XV! ejWa^X^hiZ Zc Zi^fjZiiZYZh`jcY^\Z# OZ ]ZghX]gZZ[ 6bn <gdh`Vbe"iZc =VkZh hiVcYVVgYlZg` È=dZ ]ddgi ]Zi Z^\Zca^_`4É lVVgkVc dcaVc\h YZ )'hiZ Ygj` kZghX]ZZc#

HOLLANDS Glori

Ik ga u iets verklappen: aanvankelijk wilde ik het boek ‘Hoe hoort het eigenlijk?’ van Amy Groskamp-ten Have beslist niet herschrijven. De schrijfster zelf overleed in 1959 en sindsdien pasten diverse auteurs het boek telkens aan, zonder wezenlijke wijzingen aan te brengen. En zo werd het boek keer op keer herdrukt. En toen, in 1999, vroeg mijn uitgever Gottmer/Becht mij tot mijn grote verbazing of ik Groskamps etiquettebijbel zou willen actualiseren. Ik? Ik weigerde meteen, was beledigd. “Ik ben een serieuze historica,” zei ik, “en ga me niet bezighouden met zoiets doms als etiquette. En trouwens, die Amy moet een enorme tut zijn geweest.” Maar mijn uitgever drong aan en uiteindelijk stemde ik toe dat hij mij het boek zou sturen, zodat ik het kon bekijken. En zo las ik ‘Hoe hoort het eigenlijk?’ van A tot Z. Letterlijk, want Amy had haar boek alfabetisch geordend, van Aanzeggen tot Zwijgen. Uiteindelijk zegde ik toe, op vier voorwaarden: ik zou het boek geheel opnieuw schrijven – natuurlijk wel in Amy’s geest – want in deze vorm had het de tand des tijds niet doorstaan. Verder wilde ik graag uitleggen waarom en hoe de regels zijn ontstaan; ik ben niet voor niets historica. Dat zou vooroordelen over etiquette als stijf, tuttig, ouderwets, elitair – die ik dus zelf ook had – hopelijk wegnemen. Ten derde wilde ik een korte biografie van Amy toevoegen: “Wie was deze tut eigenlijk?” dacht ik. Ten slotte wilde ik het boek niet meer van A tot Z, maar thematisch indelen, dus naar specifieke etiquettegebieden: aan tafel, op straat, communicatie, kinderen, kleding en zo meer. De uitgever was

zowaar akkoord en ik ging aan de slag. Maar ik vond het onderwerp nog steeds te dom, schaamde me zelfs. Daarom zei ik tegen niemand wat ik aan het doen was, uit angst dat men mij zou uitlachen om dit ‘domme’ onderwerp. Tot mijn stomme verbazing liep het héél anders. In november 1999 kwam het boek uit. Binnen een maand kreeg het vier drukken, het behoorde zelfs tot de top 100 van álle in dat gehele jaar verschenen boeken. En toen begon er een heel circus. Alle kranten en bladen, radio- en tv-programma’s berichtten erover. Overal moest ik komen uitleggen en vertellen. Dat leidde tot vermakelijke taferelen. Ik weet nog dat ik voor een actualiteiten-tv-programma met de verslaggever in een mooi restaurant soep zat te eten. Hij vroeg mij iets over het vasthouden van de lepel en toen moest ik zó lachen, dat ik het uitproestte en de soep vanaf mijn lepel op het smetteloze tafelkleed spatte. “U moet het vooral niet te moeilijk maken”, zei ik. “Etiquette is er niet om het leven moeilijk, maar juist gemakkelijk en aangenaam te maken. En dit proesten is dan ook niet erg, want ik doe het niet expres en u ook niet.” Al schaterend had hij ook soep over de tafel geproest. Inmiddels heb ik door het boek veel geleerd. Eerstens: Amy Groskamp was juist helemaal geen tut, maar een sprankelende vrouw. En ten tweede, belangrijk, etiquette is niet tuttig maar nuttig. In de volgende Hollands Glorie meer hierover. �

:Y^i] 7jZcZc

Fhe[ij[d c[j ie[f

9HUNUรณJEDDU Eรณ 9DQG\FN ([SHULHQFH 6WRUHV HQ 6KRSV OLQQHQZLQNHOV EHGGHQVSHFLDDO]DNHQ HQ JHVHOHFWHHUGH ZDUHQKXL]HQ 9RRU YHUNRRSDGUHVVHQ Eรณ X LQ GH EXXUW HQ GH YROOHGLJH FROOHFWLH ]LH www.vandyckshop.nl TE ZIEN OP BED: '(.%('29(575(.6(76 (1 $&&(662,5(6 8,7 '( 9$1'<&. ล 385(ล &2//(&7,(

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.