Italië Magazine 2 2020 by Credits Media

DH$ ( (&(&

?8IKJKF:?K MFFI C8 ;FC:< M@K8

: EF F7 .4%

s 0)%-/ ! . % /3# 4 s % / 2 ),)µ # ) 3 s 3 , % .!0 )µ s 3! 2 $). ! s 02/#)$

=EB< L7D D7F;BI

:[ ijWZ lWd Z[ f_ppW [d ^[j [_bWdZ lWd É?b Feij_deÊ

HEC;

I?9?B?Ý

>_ijeh_iY^[ m_da[bi _d ^[j ÉY[djhe ijeh_YeÊ

CWhiWbW" ijekj[ ijWZ [d pe[j[ m_`d

JEI97D;

M[bbd[ii [d bkn[ _d Z[ LWb ZÊEhY_W

F?;CEDJ;

>;J DEEH:M;IJ;D0 :; CEE?IJ; IJ7:" AB;KHH?@A; >K?P;D" 8;HE;C:; IJH7D:;D

AP ,"//

8 719327 079003

I7H:?D?Ý

00220

:[ l[hhkaa_d][d lWd 9WiW LWbb[ ;hhe

ADVERTORIAL

:Zc WZidkZgZcY Z^aVcY L’Hôtel & Spa des Pêcheurs is een luxe viersterren-hotel op het eiland Cavallo, een exclusieve bestemming tussen Corsica en Sardinië. Het resort ligt in een uniek landschap, temidden van oneindige nuances van blauw en zacht wit zand, en is de ideale keus om te genieten van een droomvakantie. Het merendeel van de 50 kamers en suites heeft een balkon of

een terras met zicht op zee en is met een verﬁjnde smaak ingericht en voorzien van alle comfort. Het complex beschikt over een uitstekende spa en twee restaurants, waarvan een op het strand. Beide zijn er zorgvuldig op afgestemd om het palet van de gast te verwennen met typisch mediterrane gerechten. Om het verblijf van de gasten nog specialer te maken biedt

het hotel gratis entree tot het privéstrand, talassotherapie, een ﬁtnesscentrum en een verwarmd buitenzwembad. Die voorzieningen en de warme gastvrijheid van het personeel zorgen ervoor dat de gasten de dagelijkse stress van zich af kunnen laten glijden en van een ontspannen sfeer kunnen genieten, zodat zowel het lichaam als de geest als herboren zullen voelen.

ÎLE DE CAVALLO • 20169 BONIFACIO (CORSE DU SUD), FRANCE • TEL. +33 495 703639 • FAX: +33 495 720203 INFO@HOTELDESPECHEURS.COM • WWW.HOTELDESPECHEURS.COM

LEEHMEEH:

Passie voor pizza

;L;D LEEHIJ;BB;D Voor dit nummer reisde Lola naar Toscane. “Een bord tagliolini al tartufo voor je en een glas Brunello in je hand. Meer heb je niet nodig. Ik mocht deze en meer heerlijkheden ervaren in de beeldschone Val d’Orcia. Als je het mij vraagt, kun je de regio niet verlaten zonder verliefd te worden, want alle zintuigen worden geprikkeld: het adembenemende landschap, de gastvrije locals en de sublieme keuken. Zie dan de Italiaanse verleiding maar eens te weerstaan.”

@;HE;D @7DI;D

“In mijn werkzame leven is elk tripje naar Italië als een kers op de taart. Italië is geen werk meer, maar genieten. Van het land, het eten, de mensen, de wijnen en de cultuur. Zoals bij Casa Valle Erro in Piemonte, waar ik onlangs te gast was en mocht aanschuiven bij een cena met funghi porcini, bagna cauda, truffel, in Barbera-wijn gestoofd kalfsvlees en meer delicatessen uit de streek.”

@7HHED A7CF>EHIJ

“Nog nooit was ik op Sicilië geweest. Voor mij was Marsala vooral de naam van de versterkte wijn waarmee de tiramisu bij mijn vroegere werkgever Spaghetteria werd gemaakt. Zoet geurende, bijna stroperige drank uit een portfles. Tot ik afgelopen zomer twee weken doorbracht op het eiland. Ik was op slag betoverd. Weinig plekken in Italië hebben zo’n grote schoonheidsdichtheid als Sicilië. En met een glas Marsala in de hand wordt het er alleen maar mooier op.”

©BETTINA TRAAS

BEB7 H?88?DA

Zodra ik voet op Italiaanse bodem zet gaat mijn hart sneller kloppen. Nog steeds. Maar het gaat nóg weer sneller kloppen als ik voet op Napolitaanse bodem zet. Sinds mijn eerste bezoek aan de stad, halverwege de jaren tachtig, voel ik een speciale liefde voor Napels. Afgezien van de mooie ligging aan zee met de Vesuvius op de achtergrond, ben ik ook gecharmeerd van de Napolitaanse volksaard. De hartelijkheid, de warmte, maar ook het theatrale op straat. Tijdens mijn laatste bezoek, waarvan ik in dit nummer verslag doe, beleefde ik iets heel nieuws: een (deels archeologische) pizzatour met als gids de eigenaar van de B&B waar ik logeerde. Behalve ovens waar plat brood in gebakken zou zijn uit de Griekse en Romeinse tijd (nu ondergronds) bezochten we ook het prachtige klooster van Santa Chiara waar eveneens een voorloper van de pizza zoals we die kennen, werd gebakken. Natuurlijk moest er ook geproefd worden dus gingen we naar de oudste pizzeria van de stad en naar alle waarschijnlijkheid ter wereld, Anticha Pizzeria Port’Alba. En na honderden jaren bakken ze hier nog steeds heel smakelijke pizza’s. De geschiedenis van het beroemdste gerecht uit Napels bleek interessanter dan ik ooit had kunnen denken. Behalve Napels bezocht ik ook nog het eilandje Procida, op een ruim halfuur varen. Veel minder toeristisch dan Ischia of Capri, maar zeer de moeite waard. En een heerlijke plek om weer tot rust te komen na de hectiek van Napels. Delen van de succesfilm ‘Il Postino’ werden hier opgenomen met de prachtige gekleurde huisjes waar het eiland om bekendstaat, als decor. Voor dit nummer bezochten we meer bestemmingen, van noord tot zuid. In Piemonte deden we Casa Valle Erro aan, een luxe verblijf gerund door Nederlanders Gerda en Jan Pieter. In Toscane gingen we kijken in de schitterende Val d’Orcia, op Sardinië maakten we een tocht door het noordwesten en op Sicilië proefden we in Marsala de gelijknamige zoete wijn. En in Rome gingen we op bezoek in enkele van de 31 winkels die verenigd zijn in de Associazione Negozi Storici di Eccellenza. Zoals Tebro, waar het pauselijke tafellinnen vandaan komt, voorzien van de geborduurde initialen van de zittende paus. Maar ook de ijssalon Giolitti, waar veel parlementariërs komen, een slager, een theesalon en een exclusieve juwelierszaak maken deel uit van de Associatie. Een prachtige verzameling familiebedrijven. Alla prossima Paul van Eijndhoven, hoofdredacteur p.vaneijndhoven@creditsmedia.nl

?J7B?Ý D8>8Q@E<

(( '&&

), ?D>EK: (&(& DKCC;H (

Reizen

Culinair

/ =H7DJKH?II?CE Een historische kookreis door Toscane of logeren in het huis van ‘il commissario Montalbano’ op Sicilië: de beste Italiaanse reistips.

+. C7HI7B7 De (dis)kwalificatie ‘zoete kookwijn’ doet deze goddelijke wijn schromelijk tekort. Op Sicilië leggen ze het nog één keer uit.

(( I7H:?D?Ý Op ontdekkingsreis door het noordwesten van Sardinië: een Catalaanse enclave, kleurige steden en andere charmante verrassingen.

' && C7D=?7H; Onze gastronomische rubriek met aandacht voor keukenbenodigdheden.

), 97I7 L7BB; ;HHE Jeroen Jansen ontdekt in Piemonte een paradijs van slowfood en wellness: op bezoek bij Nederlandse eigenaren van een luxe verblijf. *, D7F;BI FHE9?:7 De bruisende bakermat van de pizza laat zich goed combineren met het heerlijk relaxte eiland Procida, nog altijd bekend van de film ‘Il Postino’. 6

,. AKH;D ?D JEI97D; De ultieme relaxen culinaire genoegens vind je in en om het Adler Spa Resort in de prachtige Val d’Orcia.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Cultuur & design ,, DKELE Vederlichte rokken, snelle loafers, subtiele sieraden en andere verwennerij uit Italië. -. 7HJ; ; 9KBJKH7 De Chinese kunstenaar-activist Ai Weiwei regisseert Puccini’s ‘Chinese’ opera ‘Turandot’, en ander cultureel nieuws.

,. .& =HEEJC;;IJ;H L7D :; L?DJ7=; 7<<?9>; Toulouse-Lautrec kent iedereen, maar Marcello Dudovich? Toch wist hij vele jaren de Italiaanse versie van de belle époque te verbeelden. /& >?IJEH?I9>; M?DA;BI L7D HEC; Een eerbetoon aan een bedreigde soort: de oude familiebedrijven in hartje Rome. '&+ B?8H? ; CKI?97 De mooiste nieuwe muziek en literatuur uit en over Italië.

Columns )+ HEI?J7 IJ;;D8;;A Een gravin betekent het paspoort tot een illuster genootschap. *+ H?A H;DI;D … geniet in een osteria van een ‘lelijke eend’. -- ;MEKJ A?;9A;DI Afdruipen op z’n Italiaans: handig en hygiënisch.

,, ./ IE9?;JÀ Beschaafde gossip over het leven van Bekende Italianen. ' &- B7KH7 Laura de Rooy-Dekker van ItaliaCasa over Italiaans onroerend goed. ' &. @KH?:?I9> Advocaat Joost van der Heijden over de juridische aspecten van onroerend goed in Italië.

En verder... ' &) B7 B?D=K7 ?J7B?7D7 Een boekhandel waar je beter van wordt. ' &/ >K?P;D J; AEEF J; >KKH Actueel aanbod van onroerend goed in Italië. ''* LEB=;D: DKCC;H 9EBE<ED ?J7B?Ý D8>8Q@E<

specialist in premium espresso koffie

WWW.KOFFIECENTRALE.NL @koffiecentrale

=H7DJKH?II?CE D?;KMI H;?IJ?FI

Vintage & snelle wifi

In de Florentijnse wijk San Niccolò laat je de drukte achter je en beland je in creatieve sferen tussen musea en schitterende tuinen. De mooiste plekjes bieden uitzicht op de koepels, torens en daken van het historische centrum van Florence. In een hoog en statig pand aan de Via di San Niccolò vind je het volledig gerestaureerde Palazzo San Niccolò, een boetiekhotel dat authenticiteit ademt.

Alle kamers en appartementen zijn uniek ingericht met vintage meubels, maar de moderne reiziger is niet vergeten. Met snel werkende wifi en airconditioning worden verleden en heden samengebracht. En dan is er nog een heerlijke tuin en een fraaie lounge. VANAF € 80 PER KAMER PER NACHT. PALAZZO SAN NICCOLÒ, VIA DI S. NICCOLÒ 79, FLORENCE, +39 055 244509. PALAZZOSANNICCOLO.IT

K<BJK J8D<EJK<CC@E> M<E8E:< =FII<I

?J7B?Ý D8>8Q@E<

ADVERTORIAL

VILLA TOLOMEI, OM TE BELEVEN…. Villa Tolomei is een exclusieve gerestaureerde renaissancevilla en wordt omringd door olijfgaarden, wijngaarden en een park van 20 hectare. De prachtige villa ligt op slechts 2 km afstand van het stadscentrum van Florence en ligt tussen de groene heuvels van Marignolle en Bellosguardo, waardoor je even ontsnapt van de hectiek van de drukke stad. Ervaar de harmonieuze combinatie van comfort van luxe hotel en koninklijke elegantie: Villa Tolomei is een warm welkom in een tijdloos Toscaans huis. De perfecte thuisbasis voor verﬁjnde reizigers. Door de ideale ligging, is Villa Tolomei zeer geschikt voor evenementen. Het hotel biedt plaatst voor 80 gasten en het restaurant heeft plaats voor maximaal 120 gasten. Perfect voor een magische bruiloft. Villa Tolomei Hotel & Resort, de perfecte thuisbasis voor verﬁjnde reizigers.

Via Santa Maria a Marignolle 10 - 50124 Firenze Tel. +39 055 3920401 • Fax: +39 055 220685 reception@villatolomeihotel.it • www.villatolomeihotel.it

=H7DJKH?II?CE

M?@DH;IEHJ In het hart van dertig hectare Toscaanse wijngaarden staat het volledig restaureerde resort Poggio al Casone, bestaande uit een villa en twee huisjes die appartementen herbergen. De familie Castellani doet er alles aan om het gasten zoveel mogelijk naar hun zin te maken. Ze organiseren activiteiten als kooklessen, yoga, wijntours, massages en schildercursussen. Maar het is natuurlijk ook geen probleem als je alleen met een goed glas wijn wilt genieten van de natuur. PRIJS OP AANVRAAG. POGGIO AL CASONE, VIA VOLPAIA 16, CASCIANA TERME LARI, +39 05 0642259. WWW.POGGIOALCASONE.COM

Caffa to go

Deze moderne thermosbeker van Alessi is gemaakt van roestvrijstaal en neem je makkelijk mee op reis. Ontwerper Giulio Lacchetti koos de naam Caffa voor de beker, naar de Italiaanse benaming voor de provincie Kaffa in Ethiopië, waar verschillende gewassen worden verbouwd waaronder, uiteraard, koffie. TRAVEL MUG RED CAFFA, ALESSI, € 38. WWW.ALESSI.COM

7BB7 IF?7==?7 Bellora is sinds 1883 dé naam voor het beste Italiaanse huislinnen. Het bedrijf startte – en is nog altijd gevestigd – in Fagnano Olona, een stadje tussen Milaan en Varese, in een gebied dat het ‘Italiaanse textiel-

district’ werd genoemd. Dit strandlaken van puur katoen met linnen rand heeft het herkenbare Bellora-borduurwerk. SAIL BEACH TOWEL, BELLORA 1883, € 102. WWW.BELLORA1883.COM

?J7B?Ý D8>8Q@E<

=H7DJKH?II?CE

8;IJ E< 8EJ> MEHB:I Het luxe Villa Tolomei Hotel & Resort ligt op minder dan vier kilometer van het historische centrum van Florence en de Bobolituinen. Een ideale ligging voor reizigers die willen genieten van de natuur, maar die niet te ver van de bewoonde wereld willen verblijven. De ruime kamers in de gerestaureerde renaissancevilla bieden uitzicht op de wijnen

olijfgaarden en het verwarmde buitenzwembad. ’s Avonds geniet je op het terras van traditionele gerechten, gecombineerd met de lekkerste wijnen en uitzicht over de heuvels rond Florence. Romantiek ten top! VANAF € 130 PER KAMER PER NACHT. VILLA TOLOMEI HOTEL & RESORT, VIA DI SANTA MARIA A MARIGNOLLE 10, FLORENCE, +39 05 53920401. WWW.VILLATOLOMEIHOTEL.IT

Volg je eigen pad

Voor iedereen die gek is op wandelen, fietsen of mountainbiken, is de routeplanner Komoot een must om te installeren op je telefoon. De interactieve kaart van Komoot staat vol met de leukste routes die je langs allerlei highlights voeren. Pak bijvoorbeeld de mountain-

Diesel en Samsonite hebben de handen ineengeslagen en ontwierpen een opvallende collectie koffers en rugzakken. Het speelse semitransparante design en de stoere kleurencombinatie maken deze koffer tot een eyecatcher.

bike en volg de route naar het uitzichtpunt van Monte Brione in Trentino of wandel naar de top van de Monte Sagro in Massa-Carrara. Het invoeren van een eigen route is ook een optie. Kies een begin- en eindpunt en de beste weg wordt berekend, inclusief de duur, hoogteverschillen en het vereiste conditieniveau.

TROLLEY NEOPULSE SPINNER, DIESEL X SAMSONITE, € 309. WWW.DIESEL.COM

KOMOOT, VOOR APPLE EN ANDROID, GRATIS. WWW.KOMOOT.COM

77D :; HEB

?J7B?Ý D8>8Q@E<

ADVERTORIAL

GARFAGNANA EEN TOSCANE BINNEN TOSCANE

Je komt er vanuit Lucca met de auto, de trein of de fiets, omhoog rijdend door de vallei van de rivier Serchio. Het gebied ligt tussen twee indrukwekkende bergketens: in het westen schermen de marmertoppen van de Alpi Apuane het af van de Thyrrense zee, terwijl de glooiende Appenijnen de scheidslijn vormen met het binnenland. Vanaf de bergen strekken zich vele kleine valleien uit met rotsige ‘borghi’, eeuwenoude vestingen, stille meren en waterstromen. De velden met spelt en de kastanjebossen vind je in de dalen, meer naar boven strekken weilanden en eeuwenoude bossen zich uit. De geuren van het platteland en de smaken van de traditionele keuken (op basis van lokale producten, dus ‘kilometro zero’) maken van de Garfagnana een bestemming om te genieten en te ontspannen, aan de rand van een zwembad of languit op het gras. Op de vele wandelpaden wisselen stilte en geluiden uit de natuur elkaar af, en beginners en doorgewinterde experts kunnen hier sporten in alle seizoenen. Langs de historische wegen in de vallei kom je kastelen, kerken en kloosters tegen die je onderdompelen in een sfeer van vroeger tijden, terwijl je wordt vergast op proeverijen van ‘prodotti tipici’. Deze lokale producten zijn de vrucht van de grote biodiversiteit en de eeuwenoude traditie en enogastronomische cultuur van de Garfagnana.

I.A.T. Garfagnana - Ufficio Informazioni Turistiche Unione Comuni Garfagnana Piazza delle Erbe 1 t Castelnuovo di Garfagnana (Lu) t tel. 0583.65169 t tel. en fax 0583.644242 email: garfagnana@tin.it t info@turismo.garfagnana.eu t www.turismo.garfagnana.eu

=H7DJKH?II?CE

Wandelen door holle wegen

Op veel plekken in Toscane kun je sporen van de oude Etrusken vinden, maar nergens klinkt hun echo nog zo goed na als in en rond de Zuid-Toscaanse steden Sovana, Sorano en Pitigliano. De drie stadjes worden niet alleen omringd door Etruskische graven, maar zijn bovendien met elkaar verbonden door een ingenieus netwerk van vie cave, die de Etrusken in het zachte tufsteen hebben uitgehakt. Het is een indrukwekkende ervaring om te wandelen door de holle wegen, waarvan de wanden tot wel twintig meter hoog kunnen zijn.

Hester van Delden is de schrijver en fotograaf van de nieuwe Dominicus-reisgids ‘Toscane’. Ze geeft hier alvast een voorproefje met enkele van haar favoriete plekken. DOMINICUS REGIOGIDS ‘TOSCANE’, HESTER VAN DELDEN, GOTTMER UITGEVERS GROEP B.V., ISBN 9789025764555, € 22,99.

L?BB7 H;7B; :? C7HB?7 Even ten noorden van Lucca ligt de 17de-eeuwse villa waar ooit Napoleons zus Elisa Bonaparte woonde. Op het uitgestrekte landgoed liet ze indrukwekkende tuinen in Engelse stijl aanleggen. In 2019 zijn de eerste gerestaureerde zalen van de villa geopend voor het publiek. Ook de tuinen zijn geopend

en vormen de perfecte plek om een middag aan de drukte van de stad te ontsnappen. Neem ook een kijkje bij het (helaas verwaarloosde) zwembad in art-nouveaustijl: Salvador Dalí heeft er nog in gezwommen.

Caffè Valiani 1831 )

VILLA REALE, VIA FRAGA ALTA 2, MARLIA, CAPANNORI. WWW.VILLAREALEDIMARLIA.IT

(

De provinciehoofdstad Pistoia heeft in de laatste jaren zowel op cultureel als op culinair gebied een geweldige metamorfose doorgemaakt. Een van de mooiste historische cafés van Italië is hier

gevestigd in de 14de-eeuwse kapel S. Antonio Abate. De familie Valiani stichtte deze ‘tempel voor luiaards’ in 1831. Al gauw werd het een fameus literair café waar niet alleen bekende schrijvers maar ook componisten als Verdi, Rossini en Puccini graag aanschoven. Decennialang was het gesloten, totdat de familie Valiani het in 2017 prachtig liet renoveren. Nu kun je er weer koffiedrinken en taartjes eten onder de indrukwekkende ribgewelven met fresco’s. Maar ook voor een aperitivo kun je hier prima terecht. CAFFÈ VALIANI 1831, VIA CAVOUR 55, PISTOIA. WWW.VALIANI1831.IT

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Vakanties op maat naar het authentieke Italië

8-daagse fly-drive Kleurrijk Sardinië Hoogtepunten van Noord-Sardinië: heerlijke stranden, het authentieke Bosa en levendig Alghero. Verblijf in kleinschalige agriturismo en sfeerhotels. Vanaf € 669 p.p.

Fly-drive Uniek Lazio (8, 11 of 15 dagen) Roadtrip door het hart van Italië, ontdek de Castelli Romani, schilderachtig Sperlonga en bezoek wereldstad Rome. Vanaf € 599 p.p.

8-daagse fly-drive Het Onontdekte West-Sicilië Ontdek natuurpark Lo Zingaro, Segesta, Marsala, Palermo. Authentieke accommodaties. Vanaf € 679 p.p.

Uw vakantie nu klimaatneutraal! Al onze reizen zijn inclusief CO2-compensatie. Bekijk ons volledige aanbod met fly-drives, autorondreizen, boetiekhotels, agriturismo’s en nog veel meer op www.fundadore.nl

Telefoon 020 6245558

Aangesloten bij

=H7DJKH?II?CE

Culinaire tijdreis

Culinair historica Manon Henzen geeft historische kookworkshops, doet onderzoek naar de geschiedenis van de Italiaanse keuken en experimenteert met oude Italiaanse recepten. Elk jaar begeleidt ze met eet!verleden een historische kookreis naar Toscane. Tijdens het verblijf in een Italiaans landhuis worden kookworkshops afgewisseld met bezoeken aan culinair erfgoed, proeverijen bij familiebedrijven, inkopen op lokale markten en maaltijden op bijzondere locaties. Natuurlijk is er ook ruimte om te ontspannen op het landgoed of een duik te nemen in het zwembad. VANAF € 1750 P.P.. HISTORISCHE KOOKREIS TOSCANE, EET!VERLEDEN, 9 T/M 16 MEI 2020. WWW.EETVERLEDEN.NL

>;J x9>J; D7F;BI Auteur en begeleider van cultuurreizen Luc Verhuyck schreef het boek ‘Napoli’, een

8?@ :; >7D: De producten in de collectie On the Go van Fratelli Guzzini zijn speciaal ontwikkeld voor iedereen die vaak op reis of onderweg is. Deze roestvrijstalen set van mes, vork en lepel zit handig opgeborgen in een makkelijk meeneembaar doosje. Zo zit je nooit meer zonder bestek! STORE&GO TRAVEL CUTLERY SET, FRATELLI GUZZINI, € 13,80. WWW.FRATELLIGUZZINI.COM

gids voor reizigers die de stad op een andere manier willen leren kennen. Geen informatie over toegangsprijzen, openingstijden en sluitingsdagen of namen en adressen van hotels, restaurants en bars. Wel volksverhalen, stadslegendes en leuke weetjes en aardigheidjes die in de meeste reisgidsen niet te vinden zijn. Zo komt de stad pas echt tot leven. Het boek behandelt alles waar een bezoeker van Napels niet aan voorbij zou mogen gaan. Maar ook de omgeving komt aan bod; zo leer je ook Pompeii, Herculaneum, de Vesuvius en Capri kennen. LUC VERHUYCK, ‘NAPOLI’, ATHENAEUM, ISBN 9789025310318, € 24,99.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

8,9

Beleef uniek SardiniĂŤ

unieke reis SardiniĂŤ

gezin

Actief

strandvakantie

jouw vakantie op maat!

" ! # $ ! $

Marieke

Volg ons op

www.sardinia4all.com

=H7DJKH?II?CE

?D >;J IFEEH L7D CEDJ7B87DE De Siciliaanse schrijver Andrea Camilleri creëerde de sympathieke politiecommissaris Salvo Montalbano in 1994. In de loop der jaren heeft de commissario zijn sporen nagelaten op Sicilië, onder andere in La Casa di Montalbano. Je krijgt in deze bed and breakfast een inkijkje in het leven van Montalbano, omdat het pand in de serie dienstdoet als het huis van de commissaris. Gooi de groene luiken open, stap het balkon op en geniet van het uitzicht over zee terwijl je nipt van een espresso, geheel in de stijl van Montalbano. De b&b biedt ook een tour aan die je langs allerlei plekken uit de boeken en de serie voert. Weer eens een heel andere manier om Sicilië te leren kennen. VANAF € 90 PER KAMER PER NACHT. B&B LA CASA DI MONTALBANO, CORSO ALDO MORO 44, SANTA CROCE CAMERINA RG, +39 345 062 9047. WWW.LACASADIMONTALBANO.COM

:; JEH;D L7D =EC8?J De middeleeuwse stad Bergamo heeft een levendige gemeenschap van ambachtslieden, heerlijke regionale gerechten en prachtig bewaarde historische monumenten. Een daarvan is de 13de-eeuwse toren van Gombit, die naadloos is geïntegreerd in het GombitHotel. Met dertien karakteristieke kamers en een regionaal ontbijt is het GombitHotel een toevluchtsoord dat gastvrijheid, eigentijdse elegantie en een uitgesproken creatieve geest belooft. Eigenaresse Nadia Galeotti beschouwt het hotel als een platform voor lokale kunstenaars, en dat zie je terug in het interieur.

VANAF € 158 PER PERSOON PER NACHT. GOMBITHOTEL, VIA MARIO LUPO 6, BERGAMO, +39 03 5247009. WWW.GOMBITHOTEL.COM

Scheer je weg

Het merk Mondial is in 1908 gestart met de productie van scheerkwasten vanuit een klein atelier in het centrum van Florence. Vanuit een grote passie voor persoonlijke verzorging ontwikkelde Mondial door de jaren heen verschillende scheermessen en kwalitatief hoogwaardige scheerkwasten. Deze set met scheerkwast en -mes neem je makkelijk mee op reis. MONDIAL SCHEERSET TRAVEL 3-DELIG, MONDIAL 1908, € 182,95. WWW.SCHEERSALON.NL

?J7B?Ý D8>8Q@E<

ADVERTORIAL

Vakantie in Italië in 2020 Villa Porro Pirelli en Villa Carlotta: twee prominente villa’s die zich hebben genesteld in het groene panorama van Noord-Italië. Wie hier te gast is, zal zich dat nog lang met emotie herinneren. In de golf van de Borromeïsche eilanden in het Lago Maggiore, op maar 5 kilometer van Stresa, bevindt zich Hotel Villa Carlotta, een elegante patriciërs-residentie uit de 19de-eeuw. Dit gezellige complex heeft een karakteristieke, fascinerende romantische sfeer die perfect harmonieert met de ontelbare natuurlijke en artistieke schoonheden van de omgeving. Hotel Villa Carlotta ligt in Belgirate en is de ideale plek voor een sprookjesachtige en onvergetelijke vakantie. Tussen de muren van het oude verblijf van de adellijke graven Porri daarentegen, is Hotel Villa Porro Pirelli geboren. Het ligt tegen de ﬂanken van de berg Monarco in het mooie stadje Induno Olona. Deze villa verwelkomt en verrast zijn gasten met magniﬁeke zalen waar de antieke pracht na een ingrijpende restauratie helemaal terug is. De villa heet u welkom met heerlijke tuinen en een zwembad waar u kunt volop genieten van tijd voor uzelf, ver van de stress van de stad. Bij reserveringen voor 30 april 2020 geldt een korting van 15 procent! Salute Hotel Group • Dorsoduro 222, 30123 Venezia • Tel +390272021186 • info@salutehospitalitygroup.com • www.salutehospitalitygroup.com

=H7DJKH?II?CE

?D =;KH;D ;D AB;KH;D Sue Townsend richtte in 2006 op Sicilië het geuren zeepbedrijf Ortigia op. Het luxe assortiment zeep, geuren, crèmes, kaarsen en lotions is gemaakt met natuurlijke producten die inheems zijn op Sicilië en geïnspireerd zijn op de kleuren en geuren van het eiland. Deze reisset met herkenbare luipaardprint

bestaat uit zeep, douchegel, lotion en badzout in een handig tasje. ZAGARA HANDBAG GIFT SET, ORTIGIA, € 30. WWW.ORTIGIASICILIA.COM

Toscaanse beelden >;J 8;IJ; L7D HEC; Een must als voorbereiding en om op terug te vallen tijdens je reis: ‘Best of Rome 2020’ van Lonely Planet. In deze up-to-date reisgids staan alle evenementen die dit jaar plaatsvinden in Rome, vind je insidertips om drukke plaatsen te vermijden en kom je erachter waar de lekkerste gelato of pizza wordt

gemaakt voor een eerlijke prijs. De gids is voorzien van een duidelijke hoofdstukindeling en staat vol met overzichtelijke kaarten en kleurrijke foto’s. Al het beste van Rome in een compacte reisgids. ‘BEST OF ROME 2020’, LONELY PLANET, ISBN 9781787015449, € 17,50.

Kunstenaar, docent en medeoprichter van Atelierbreda Arjen Knook ontdekte jaren geleden hoe rijk aan natuursteen Toscane is. Tegenwoordig organiseert en begeleidt hij reizen naar Volterra, de stad van de albast, om hier beeldhouwcursussen te geven. Midden in de Toscaanse natuur ga je aan de slag om van de steen die je zelf hebt uitgezocht een prachtig beeld te maken. Compositie, creativiteit en

techniek, daar gaat het om. Het verblijf tijdens de reis is in de 400 jaar oude Villa Palagione, waarbij het ontbijt en diner zijn inbegrepen. VANAF € 950 PER PERSOON. BEELDHOUWEN IN ALBAST ITALIË, ATELIERBREDA, 2 T/M 9 MEI 2020. WWW.ATELIERBREDA.NL

?J7B?Ý D8>8Q@E<

NOORDWEST-SARDINIÃ&#x2039;

WITTE STRANDEN & KLEURIGE STEDEN Een Catalaanse enclave, prachtige stranden en huisjes in pasteltinten: de charmes van de Sardijnse noordwestkust. T E K S T & F OTOG RAF I E PA U L VA N E IJ ND H O V E N

Openingspagina’s: strand van La Pelosa. Onder links: tassen van Littos; rechts: rode koraal. Midden, geheel onder en rechterpagina boven: op de stadswal van Alghero. Rechtsonder: leuk versierd straatje in het oude centrum.

e mooiste stad van Sardinië is aan de noordwestkust te vinden: Alghero. Het ommuurde centro storico, waarvan sommige delen nog uit de middeleeuwen stammen, is een aangename plek om doorheen te wandelen. Hoewel het stadje veel drukker en toeristischer geworden is sinds de laatste keer dat ik hier was, een jaar of vijftien geleden, is de sfeer er nog steeds prettig. Zo rijdt er nu een treintje door het oude centrum dat toe-

risten de highlights laat zien en dat net door de smalle steegjes past. Met de straatnaambordjes is iets eigenaardigs aan de hand. Ze zijn in twee talen: in het Italiaans en in het Catalaans. Zo staat boven ‘Piazza Teatro’ op het bordje ook ‘Plaça del Bisbe’ en de stad zelf heet ook wel L’Alguer, maar bedient zich ook van de bijnaam Barceloneta, Klein Barcelona. Uiteraard is er een historische grond hiervoor. In 1353 werd de stad ingenomen door de Catalanen-

Aragonezen en in 1372 besloot de Aragonese koning Pedro IV de opstandige bevolking te deporteren en te vervangen door Catalanen. Tot zo’n 200 jaar geleden bleef de stad onder Catalaanse heerschappij en die invloed is dus nog steeds merkbaar. Zo kun je hier op menukaarten ook nog wel eens ‘paella all’algherese’ zien verschijnen. In de oude straatjes zijn talloze winkeltjes te vinden, waaronder vele waar het ‘rode goud’ wordt verkocht, sieraden gemaakt van rood koraal, een specialiteit van Alghero. Vooral halskettingen, armbanden en oorhangers in vele soorten en maten zijn te vinden in winkels als Bottega del Corallo.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

E 7 B = > ; H D ? ; B A ED7 87 H9; B

De leukste adressen s Gioie di Sardegna Een interieurwinkel waar ambachtelijk gemaakte, Sardijnse producten worden verkocht. Traditioneel, maar in een hedendaagse versie. Van lampen tot keramische objecten en tapijten. Piazza Civica 1, Alghero. www.gioiedisardegna.com

s Littos Creazioni Prachtige tassen, doeken en tapijten van stof die handgeweven is door Tonello Mulas op het ouderwetse weefgetouw achterin de zaak. Mooie producten, sympathieke eigenaar. Via Ambrogio Machin 47, Alghero. www.facebook.com/CreazioniLittos

s Ristorante Alamo Tegenover Littos zit dit ristorantepaelleria waar je prima kunt eten voor een redelijke prijs. In het oude centrum, maar wel net even buiten het toeristische geweld. Hier staat ook paella op de kaart. Met enkele tafeltjes op straat. Via Ambrogio Machin 20, Alghero. www.ristorantealamo.it

Een heel ander soort winkel die een speciale vermelding verdient is Littos Creazioni aan de Via Ambrogio Machin 47. In een diep gewelf staat achterin het ouderwetse weefgetouw waarop Tonello Mulas de prachtigste stoffen met de hand weeft waarvan hij vervolgens onder andere tassen, doeken, kleden of dekens maakt. Uiteraard hangt daar een prijskaartje aan maar dat is het ook zeker waard. Is een bezoek aan Alghero overdag een aanrader, de passeggiata bij zonsondergang is een must. Over de gebouwen en terrassen op de stadswal daalt een gouden gloed neer terwijl in de verte de zon langzaam in de zee verdwijnt. 6a\]Zgd de o^_c bdd^hi# Â&#x2122;

?J7B?Ă? D8>8Q@E<

en mooie kustweg leidt van Alghero naar het stadje Bosa. Een route van een kleine vijftig kilometer waarlangs geen enkel plaatsje ligt. De kust is hier grillig en vaak rijzen de – soms door algen groen gekleurde – rotsen hoog boven de zee. In de verkeersborden langs de weg zitten veel kogelgaten, wat je op rustige plekken in het binnenland wel vaker tegenkomt. Gelukkig hoeven passanten niet te vrezen, die zijn geen doelwit. Onderweg is er nog wat oponthoud. Een carabiniere heeft zijn auto in de sloot gereden en die moet weggetakeld worden. Dit heeft geleid tot een heel opstootje van zijn collega’s die ‘helpen’, maar vooral druk doen en alle verkeer tegenhouden terwijl de takelwagen met gemak gepasseerd zou kunnen worden. Bosa ligt aan de monding van de rivier de Temo, maarStraatscène vanuit het dorp is de zee net in het oude centrum van Bosa. niet te zien. Het stadje is vooral bekend vanwege zijn kleurrijke huisjes die trapsgewijs tegen een heuvel zijn geplakt. Het centro storico is niet heel groot, maar zeer sfeervol en ik heb het geluk dat ik in een hotel aan de rivier slaap, met balkon ‘vista fiume’. Vanaf het terras van het naastgelegen restaurant Verde Fiume op de stoep net boven de rivier, kun je langzaam de zon onder zien gaan. Hoewel Bosa aardig toeristisch is, doet het heel authentiek aan. Hoog boven het stadje ligt het Castello di Serrravalle dat in de twaalfde eeuw door de

Straatscène in het oude centrum van Bosa; de typische gekleurde huisjes van Bosa; fresco’s in het kerkje binnen de kasteelmuren.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

= AB;K H? 7 8EI

Wat te doen in Bosa s Hotel Corte Fiorita Een albergo diffuso, wat wil zeggen dat het hotel over diverse locaties verspreid is, alle in het historische centrum van Bosa. Zeer schappelijke prijzen. Via Lungo Temo De Gasperi 45, Bosa www.albergo-diffuso.it

s Verde Fiume Bistrot-enoteca vlak naast het hotel en met een terras op de stoep bij de rivier. Prima eten, aardige bediening en een ideale plek voor een romantisch diner. Schappelijk geprijsd met een dagmenu voor € 18. Via Lungo Temo De Gasperi, 51/53, Bosa www.facebook.com/verdefiume Toscaanse familie Malaspina werd gebouwd. Heel veel is er niet van over, behalve de ommuring waar je overheen kunt lopen. Binnen de muren staat wel een fraai kerkje, de Nostra Signora de sos Regnos Altos, dat onder de Aragonezen werd gebouwd, van binnen versierd met bijzondere 14de-eeuwse Spaanse fresco’s. Bij de ingang van het kasteel kun je een tekstvel met uitleg krijgen en dat is zelfs in het Nederlands beschikbaar.

Aan de overkant van de rivier, ongeveer een kilometer buiten Bosa, is de oudste romaanse kerk van het eiland te vinden, de San Pietro. Ooit was deze aantrekkelijke, uit rood steen opgetrokken kerk zelfs een kathedraal. Ter afscheid van Bosa rijden we nog wat verder en beklimmen we de heuvel tegenover het stadje om een goed overzicht te krijgen van de prachtige kleurige huisjes. En van hieruit is weer de zee te zien en Marina di Bosa met ZZc higVcY Zc Y^kZghZ higVcYiZciZc#

s Kasteel en kerk Voor meer informatie over (een bezoek aan) het kasteel, de kapel en de Chiesa di San Pietro extra muros: www.castellodibosa.com Terras van Verde Fiume; de overkant van de rivier de Temo die door Bosa stroomt; Chillende kat op de trappen naar het kasteel.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Boven: La Pelosa. Onder: schilderwerk aan een strandtent op Lu Bagnu; de baai van Porto Ferro; Porto Torres. Rechterpagina: La Pelosa; Platamona.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

ok in dit deel van Sardinië zijn natuurlijk enkele prachtige stranden te vinden, zoals het beroemde La Pelosa. Even ten noorden van het plaatsje Stintino, op een schiereiland dat uitsteekt boven de noordwestkant, is dit mooie witte strand te

vinden. Uiteraard is de zee helblauw en je hebt uitzicht op een oude verdedigingstoren op een rots in zee. Dat dit een bekend strand is blijkt wel uit de enorme drukte. Het is al wat later in de middag, dus ik hoef niet al te lang te zoeken totdat er een parkeerplaats vrijkomt aan de lungomare. Het strand van La Pelosa is mij even te vol, maar op het ernaast gelegen strand Il Gabbiano is bij de gelijknamige strandtent nog wel een plekje te vinden. De zee is werkelijk heerlijk en het strand loopt heel langzaam af. Wie even genoeg heeft van het strand kan vanuit Stintino ook een tocht maken naar het nabijgelegen eiland Asinara, een voormalige strafkolonie. Onder andere zat maffiabaas Toto Riina hier opgesloten. In 1997 werd de gevangenis gesloten en het eiland tot natuurpark uitgeroepen. Onder begeleiding van een gids kun je de gevangenis bezoeken of een wandeling maken door de prachtige natuur waarbij je zeker een van de witte asini (ezels) zult tegenkomen waar ]Zi Z^aVcY cVVg ^h kZgcdZbY#

P;; 7 PKH;D M?JJ; ;D IJH 7D:

Nog meer stranden s Platamona Op slechts 15 kilometer van Sassari is dit hét strand voor de inwoners van de stad. Een langgerekte vrij smalle strook zandstrand met enkele restaurants.

s Porto Ferro Een sikkelvormige baai met een zandstrand van twee kilometer lang in een natuurgebied even ten noordwesten van Alghero. Er is een strandtent, Il Baretto, voor drank en eenvoudige hapjes (pizza, panini) met regelmatig live-muziek. Ook kunnen bedjes en parasols worden gehuurd, maar het grootste deel is een ‘vrij’ strand.

s Lu Bagnu Klein, vrij rustig strand, niet ver van Castelsardo waar weinig toeristen komen.

s Villa Barbarina Nature Resort Een heerlijk rustig gelegen hotel op 15 km afstand van het centrum van Alghero. Prima kamers in diverse gebouwen op het terrein. Met zwembad en restaurant, al is dat laatste geen aanrader. Località Santa Maria la Palma, Alghero www.villabarbarina.com

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Deze pagina: In het Museo Diocesano; Piazza d’Italia; salade bij La Gourmerì; de Duomo van Sassari. Rechterpagina: de Basiliek van Saccargia; Cappelleria Premoli; studente die net is afgestudeerd.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

p een kwartier rijden van de stad Sassari ligt in een verlaten dal de Basilica della Santissima Trinità di Saccargia, de bekendste middeleeuwse kerk van het eiland. Al sinds de prehistorie zijn er religieuze gebouwen te vinden op de plek, maar de huidige kerk kreeg zijn vorm in de jaren 1118-1120. Het vergroten van een

eerdere kerk, het aanbrengen van een nieuwe façade en het bouwen van de markante toren werd uitgevoerd door Pisaanse werklieden en de Pisaans-romaanse stijl is ook duidelijk te herkennen. Binnen zijn nog eind 12de-eeuwse fresco’s te bewonderen en naast de kerk bevinden zich de resten van een klooster. Een juweel. De stad Sassari heeft een prettige sfeer, mede doordat het een studentenstad is, waardoor de horeca ruim vertegenwoordigd is. Spectaculaire hoogtepunten heeft de stad niet, maar het is aangenaam om door de straten en over de pleinen te slenteren. De Piazza d’Italia, het centrale plein van de stad met een groot beeld van koning Vittorio Emanuele II is wat ruim uitgevallen, maar geeft Sassari nog wat grandeur. Een bezoekje aan de Duomo met zijn fraaie barokke façade en daaraan vast het Museo Diocesano is de moeite waard. Op het hek van het archeologisch en etnografisch museum G.A. Sanna aan de Via Roma, dat naar verluidt een interessante collectie herbergt, hangt helaas een bordje dat het museum > wegens verbouwing gesloten is

? I7II7H I7H:E 97IJ;B

In en rond Sassari s La Gourmerì Een ontbijt- en lunchzaak vlak bij de universiteit en de Giardini Pubblici. Specialiteit zijn hun heerlijke insalate magistrali. Achter het restaurant ligt een cortile met enkele tafeltjes waar je heerlijk kunt eten in de schaduw van de bomen. Via Torre Tonda, 36, Sassari www.lagourmerì.it

s Cappelleria Premoli Mooie klassieke hoedenwinkel met een grote selectie hoeden en petten en een zeer sympathieke eigenares. Via Luigi Luzzatti n. 5, Sassari. www.facebook.com/cappelleriapremoli

s Basiliek van Saccargia Prachtige kerk in Pisaans-romaanse stijl met mooie 12de-eeuwse fresco’s op 17 km buiten Sassari. SS597, Codrongianos

?J7B?Ý D8>8Q@E<

? I7II7H BI7H:E ; J I 7

Boven: Castelsardo; terras in de stad. Onder: ambachtelijk vlechtwerk is een specialiteit van Castelsardo.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

“van december 2018 totdat het klaar is”. Omdat Sassari veruit de grootste stad van Noord-Sardinië is, is dit ook de plek voor wie wil winkelen. Een kilometer of 35 noordoostelijk ligt Castelsardo. Na een bocht in de kustweg ontvouwt zich ineens het prachtige uitzicht op het stadje dat tegen een rots aan ligt. Kleurige huisjes met daarboven een burcht uit de 13de eeuw, die ook te bezoeken is. Als je door het charmante stadje loopt is het meteen duidelijk waarom het de titel ‘uno dei borghi più belli d’Italia’ (een van de mooiste stadjes van Italië) mag dragen. Een specialiteit van Castelsardo is het ambachtelijke vlechtwerk van schalen, doosjes, manden. Op diverse plekken kun je vrouwen aan het werk zien, zoals degene die in haar deuropening bezig is en daar op enkele vierkante meters haar winkeltje heeft. “Het is erg warm en ik heb vanochtend nog niets verkocht”, weet ze te vertellen. En als we iets over lunchen zeggen, voegt ze ons meteen toe: “Ga niet naar die vrouw hieronder, die deugt niet”, terwijl ze een minachtend gebaar met haar hoofd maakt. Uiteraard zijn er diverse mogelijkheden voor een drankje of wat te eten in dit mooie stadje, dus het advies wordt opgevolgd. En na nog even dwalen door de vaak steile straatjes, is het weer i^_Y db kZgYZg iZ \VVc#

ĂŤ i n i d r a S

Puglia

SiciliĂŤ

Corsica

fly & drives | autoreizen | charme hotels | vakantiehuizen | familievakanties

+31 229 591942

info@eva-sardinia.com

L EER I OM TALIA AN JE D S NA T ROOM E LE I N I T V EN AL IĂ&#x2039;

Leer Italiaans

Istituto di Lingua Italiana Italiaans Leren in het hart van Amsterdam, Den Haag en Tilburg. Jaarcursussen Semestercursussen Kwartaalcursussen Zomercursussen One to one op maat Intensieve cursussen op maat

ItaliaItalia is de sleutel tot uw succes zakelijk en privĂŠ! 45 bestemmingen in heel ItaliĂŤ

het hele jaar door vanaf 1 week tot een tussenjaar

0345 520 152

specials gastronomie, wijn, kunst & cultuur

info@italstudio.nl

IM2019_2_ltalstudio.indd 68

mode- & designopleidingen in Milaan & Rome

info@italiaitalia.nl â&#x20AC;˘ 06 338 57 359

www.italiaitalia.nl

www.italstudio.nl

02-12-2019 10:36:59 Italia.indd 68 IM2019_1_Italia

SECOND HOME BEURS Investeren en genieten van een tweede huis

Uw code:

ITA3MG

De start van uw zoektocht naar een tweede huis U droomt van een tweede huis ergens in binnen- of buitenland. De Second Home Beurs biedt u het meest complete aanbod onder ĂŠĂŠn dak. Een tweede huis als interessante investering of voor eigen gebruik. Welke vorm u ook zoekt, u bent 13 t/m 15 maart van harte welkom in de Jaarbeurs in Utrecht. Blijft u dromen? Of komt u langs?

Ga naar www.secondhome.nl/tickets en activeer uw uitnodiging. Vul uw persoonlijke code in en ontvang 2 kaarten twv â&#x201A;Ź30,-

09-04-2019 12:0

HEI?J7 IJ;;D8;;A schrijfster rosita steenbeek verhaalt over haar dagelijkse leven in italië.

I LLUSTR ATI E E D I TH BUE NE N

Palatijnse gravin Het is al donker wanneer ik over de Piazza Farnese loop, naar het naburige pleintje met de kerk van Santa Catharina della Rota. Mijn vriendin Lidy Peters, die al heel lang in Rome woont, wordt opgenomen in de oudste broederschap van het Vaticaan, de Venerabile Arciconfraternita di Sant’Anna de’ Parafrenieri, gesticht in 1378. Parafreno betekent paradepaard en oorspronkelijk bestond de broederschap dan ook uit mensen die verantwoordelijk waren voor de paardenstallen van het Vaticaan, met onder meer het paard van de paus. Maar de paus verplaatst zich niet meer te paard en het Vaticaan heeft geen eigen stallen meer. Nu maken de broeders, en tegenwoordig ook zusters, zich op andere wijze verdienstelijk. Lidy valt deze eer ten deel omdat ze al jarenlang bemiddelt tussen de Nederlandse media en het Vaticaan, waar ze kind aan huis is. Door de openstaande deuren van de kerk zie ik mensen in lange witte mantels. Een man komt me tegemoet, vraagt naar mijn naam en wijst me de stoel die voor me is gereserveerd naast Mieke Lamers van de KRO, een andere vriendin van Lidy. Het gangpad tussen de kerkbanken is bedekt met laurierblad. Mieke en ik worden hartelijk begroet door de Nederlandse monseigneur Karel Kasteel, apostolisch protonotarius van de broederschap, die vraagt of onze plaats wel goed genoeg is, ons vervolgens even voorstelt aan een elegante dame van in de tachtig met grote parels in haar oren, principessa Elettra Marconi, de dochter van de uitvinder van de radio, en aan principessa Borghese uit een geslacht dat pausen en kardinalen leverde en dat de sleutels van Petrus in het familiewapen draagt. “De prins van Slovenië is verhinderd, maar ik zoek twee plaatsen naast elkaar.” Dat is niet nodig, we zijn zeer tevreden met onze plek. De mis wordt gecelebreerd door aartsbisschop Georg Gänswein, die veel in de media is, als prefect van de pauselijke huishouding en persoonlijk secretaris van emeritus paus Benedictus XVI. Er klinkt fraai gezang, geur van wierook

mengt zich met die van de laurier en dan is het moment van de ‘inkleding’ aangebroken. Een rij heren en een enkele dame stelt zich op in het gangpad, allen in het zwart, met de witte mantel over de arm. Een voor een worden ze naar voren geroepen: Professore gevolgd door een klinkende naam, signore, maestro, dottoressa. “Eccomi! Daar ben ik”, schalt het antwoord. Ooit was dit een voorrecht voor de hooggeplaatsten, maar nu kunnen mensen uit alle rangen en standen toetreden tot de broederschap. Zo is er een rechter van de Rota, de Vaticaanse rechtbank die zich bezighoudt met huwelijkszaken, een man die daklozen schildert rond de Sint-Pieter en ervoor heeft gezorgd dat een dakloze vriend die plotseling overleed werd begraven binnen de muren van Vaticaanstad. Ook de man die de liften bedient in het Vaticaan. ontvangt vanavond zijn witte mantel met de wapens van de broederschap erop geborduurd. Om de beurt knielen ze neer, om in een mist van wierook de mantel om de schouders gedrapeerd te krijgen. Na afloop is er een buffet in de sacristie van een zeer oude kerk die is geïncorporeerd in de Cancelleria waar de rechtbank van het Vaticaan zetelt. Ik bewonder de plafondschilderingen terwijl de prosecco wordt ontkurkt. Monseigneur Karel Kasteel stelt me voor aan de laatste sediario. “Een heel bijzondere man die de laatste zes pausen van dichtbij heeft gekend.” Ik druk de vriendelijke, goedgeklede heer een hand. Hij heeft de pausen gedragen op hun stoel totdat dit gebruik werd afgeschaft, wat hij betreurt. “Paus Paulus VI was bang voor trappen en daarom moesten we hardop de treden tellen.” Ook de kist van paus JP II heeft hij gedragen, wat hem zeer ontroerde, en verder is hij betrokken bij ontvangsten in het Apostolisch Paleis. “Aan welk bezoek heeft u de mooiste herinnering?” “Dat van de Nederlandse koninklijke familie. Dat was zo ongedwongen.” Het Vaticaan is een hof en daarom heeft Lidy de titel ‘palatijnse gravin’ ontvangen. Wanneer ze in de bus stapt groet ik haar: “Tot gauw contessa palatina#º

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Casa Valle Erro

Vallei van verrukking Het dal van de Erro-rivier is een klein paradijs in Piemonte, waar het ambachtelijke product hoog in het vaandel staat. Hier trakteert Casa Valle Erro haar gasten op slowfood en wellness. Jeroen Jansen bezocht deze gerestaureerde boerderij aan de Erro en liet zich rondleiden door de streek, van wijngoed tot truffelrestaurant. TE KS T E N F OTO GRA F IE J E R O EN J A N S E N

ls Piemonte de culinaire schatkamer van Italië is, dan zijn de Ricci’s de schatbewaarders. Samen met tientallen andere ondernemers die leven van slowfood. Gerda Visser en Jan Pieter (‘JP’) Baijs weten de meesten wel te vinden. ‘Hun’ Piemonte beperkt zich tot het stroomgebied van de Erro en de heuvels aan weerszijden van de rivier. Wie te gast is in Casa Valle Erro, een kleinschalig luxe-resort bij Melazzo, niet ver van Acqui Terme, maakt onherroepelijk kennis met de schatten van de streek. Veel komt samen in het kleine imperium van de Ricci’s. De moestuin, winkel en boomgaard van Maria Teresa Ricci liggen op korte afstand van Casa

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Valle Erro. “Even bij Maria Teresa langs”, zegt Gerda bij herhaling. Na Pasen wat vaker dan in de maanden ervoor, want vanaf april trekt Maria Teresa weer haar zoete aardbeien van de koude grond. Later volgen ook de perziken en nectarines en als Gerda er dan toch is, kan ze net zo goed wat salami en pancetta inslaan. Maria Teresa houdt varkens en kippen en beheert met haar broer Maggiorino een kudde Razza Piemontese-runderen in het dal van de Erro. Aan de overzijde van de rivier heeft haar man, wijnmaker Marco Malfatti, een cantina. Marco is specialist in Dolcetto, Barbera, Cortese, Moscato en Brachetto. Die schenken Gerda en JP tijdens hun grigliata (barbecue), de pizza-avonden en Piemontese cena (maaltijd) aan hun gasten. De pizza’s komen uit de

broodoven naast de buitenbar en zijn niet zelden belegd met de salami, groenten en kazen uit de winkel van Maria Teresa.

Gastkok Wat opvalt als je de poort van Casa Valle Erro bent gepasseerd, is de absolute rust die deze oude wijnboerderij omringt. Precies die rust bracht Gerda en JP ertoe om in 2005 te emigreren naar Italië. Wat een contrast met hun leven van vóór 2005, toen ze nog eigenaar waren van een paar goedlopende viswinkels met restaurant, waarvan eentje in de Amsterdamse Kalverstraat. Italië kenden ze alleen van vakanties. Bijvoorbeeld van die keer dat ze tijdens het wereldkampioenschap voetbal van 1990 naar Sicilië liftten en voor het eerst kennismaakten met

dat gastvrije volk ten zuiden van de Alpen. Vanaf dat moment gingen ze elk jaar op reis naar Italië. Nu is het andersom en gaan ze hooguit eens per jaar op vakantie naar Nederland, al voelt dat niet echt als vakantie. Geen wonder. Bij Casa Valle Erro drinken de hertjes uit het zwembad en word je ’s ochtends gewekt door een oehoe. Of door de schaterlach van Gerda, die buiten met het ontbijt in de weer is. De Piemontesi zijn inmiddels wel gewend aan de blondine met haar aanstekelijke lach en een grote interesse in hun lekkere handelswaar. En ze weten: als Gerda komt, komt ze zelden alleen. “We houden niets voor onszelf ”, lacht onze gastvrouw tijdens een van haar slowfoodexcursies. “We sturen onze gasten naar de beste restaurants, laten ze wijnen proeven en tippen ze over delicatessenwinkels en markten.” Op de avond van onze komst schuiven we aan tijdens een Piemontees diner onder de sterrenhemel. Twee keer per week wordt het avondeten verzorgd door chef-kok Gianluca Gaino en zijn (gast)vrouw Emanuela. Het stel is eigenaar van restaurant La Locanda del Conte in Pareto. Bij Casa Valle Erro voorzien ze in een wekelijks diner met specialiteiten uit de streek. Vanavond zijn dat carne cruda con tartufo (rauw kalfsvlees met truffel), funghi porcini (eekhoorntjesbrood), gegrilde paprika met bagna cauda, ravioli al plin con burro salvia (gevouwen ravioli met boter en salie) en brassato, in Barberawijn gestoofd kalfsvlees. De Barbera van Marco Malfatti smaakt er voortreffelijk bij. Dit is Piemonte ten voeten uit: lange tafels in de avondschemer, antipasti en schalen vol slowfood. Koffie, grappa en limoncello. Dit is waar Gerda en JP voor naar Melazzo zijn gekomen en waarvoor hun vakantievierende landgenoten de Alpen over rijden.

De beste Barbera De volgende dag reizen we met hen mee naar het wijnhuis van Daniele Chiappone. Behalve wijnboer is Daniele ook vicepresident van de Nizza-organisatie Associazione produttori del Nizza. Il

Nizza is dé Barbera van Monferrato. Inmiddels hebben 65 wijnboeren zich aangesloten bij de Associazione. Hun voornaamste doel: net zo bekend worden als de Langhe-wijnen Barolo en Barbaresco. Die zijn gemaakt van de nebbiolodruif en danken hun faam, volgens menig Nizza-boer, aan een uitmuntende marketingstrategie. Dat moeten ze in de Monferrato dus ook kunnen, vindt Daniele. Il Nizza is gemaakt van de beste barbera-druiven en rijpt tenminste achttien maanden, waarvan zes op hout. Gerda en JP zijn gek op de barbera-druif. “Een Barbera heeft een laag tannine>

Openingspagina’s: gastkok Gianluca in de weer met truffel en kalfsvlees; hoofdgebouw van Casa Valle Erro. Linkerpagina: ‘infinity’ pool met uitzicht op de vallei. Deze pagina: Gerda en JP bij wijnboer Daniele; ‘vitello tonnato’ bij Il Moncalvo; gastvrouw Silvia van Borgo Maragliano.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

mooier. Niet voor niets treffen we hier, half verscholen tussen de wijnranken, een panchina gigante. Dit opvallende kunst- en klimwerk maakt deel uit van een reeks gekleurde reuzenbanken. Ze zijn gemaakt door kunstenaar Chris Bangle en staan op de fraaiste plekken in de natuur. Voor ons rolt het groene wijnland lieflijk richting Turijn en verder, naar de voet van de bergen.

Paradijs aan de Erro

Met de klok mee: appartement van Casa Valle Erro; op de markt van Acqui Terme; lunch bij Il Moncalvo; de Piemontese ‘cena’ van Casa Valle Erro. Rechterpagina: uitzicht op het dorpje Bubbio.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

gehalte, een goede zuurgraad en veel fruit”, vertelt Gerda. “Echt een zachte en soepele wijn. En Il Nizza is de beste Barbera die er is. Wij kennen veel producenten persoonlijk en vullen onze kelder graag met Nizza’s van diverse huizen. Die blijven nooit lang onaangebroken.” Ze zegt het, uiteraard, met een schaterlach. In het proeflokaal van Daniele genieten we van een prachtig uitzicht over de glooiende wijngaarden. In de verte zijn nog net de besneeuwde Alpenreuzen zichtbaar. Even verderop, op het terrein van Cascina Garitina, ook een Nizzaproducent, is het uitzicht zo mogelijk nóg

Om bij Casa Valle Erro te komen, moet je eerst door een drooggevallen rivierbedding. Hierna loopt de weg schuin omhoog richting de wijnboerderij uit 1600. Achter de verbouwde boerderij, de appartementen en het zwembad is het een en al bos. Uit die richting komen de herten soms het land op, om een slok uit het zwembad te nemen. Aan de dalzijde ziet Casa Valle Erro uit over de heuvels aan de overkant van de rivier. We begrijpen meteen waarom Gerda en JP bij hun eerste kennismaking op slag verliefd werden op dit gebied. Een idyllischer plek is nauwelijks denkbaar. Sinds 2005 doen ze elk jaar wel iets om hun paradijsje nóg completer te maken. Inmiddels telt het luxe-resort vijf appartementen, waarvan twee vrijstaand (voor twee personen elk), naast de infinity pool met zonnedek. Het zwembad is onlangs vernieuwd en voorzien van mozaïek. De afgelopen jaren kwamen daar nog een tienpersoons-hottub, Finse sauna en yogapaviljoen bij. Begin 2020 ondergaat de buitenkeuken in de portico een metamorfose en wordt het allemaal nog professioneler. Het buitenrestaurant zal dan twee keer zo groot zijn, tot vreugde van gastkok Gianluca en zijn vrouw Emanuela.

Boerenmarkt Met zoveel faciliteiten hoef je het terrein eigenlijk niet af, maar dan mis je wel wat. De markt van Acqui Terme bijvoorbeeld, vaste prik op dinsdag- en vrijdagochtend. Op vrijdag is er ook een boerenmarkt. Lokale (wijn)boeren, telers en tuinders bieden er hun waar te koop aan. We zien de lekkerste kazen voorbijkomen: robiola,

“WIJ VULLEN ONZE KELDER GRAAG MET FLESSEN NIZZA-WIJN. DIE BLIJVEN NOOIT LANG ONAANGEBROKEN” castelmagno, gorgonzola, montebore en murazzono. Maar ook noga, hazelnootkoekjes, salami en kisten vol funghi porcini en cardo gobbo, een artisjokachtige groente uit de Monferrato. Of grote potten met ansjovis, een onverwachte delicatesse in dit deel van Italië. Veel boeren uit Piemonte brachten vroeger de winter door aan zee, om in het voorjaar terug te keren met kilo’s gezouten ansjovis. Zo omzeilden zij de belasting op zout. Het zout werd gescheiden van de visjes, maar in plaats van de ansjovis weg te gooien, gebruikten de inwoners ze in tal van streekgerechten. Zoals in de wereld-

beroemde bagna cauda: een saus van knoflook, olie en ansjovis, vaak geserveerd bij geroosterde paprika. Na ons rondje over de markt bestellen we een pranzo (lunch) bij Il Moncalvo op Piazza Duomo. Dit prachtige restaurant zit verscholen in het oude klooster bij de dom. Het ‘terras’ bevindt zich op de galerij, met uitzicht op de kerk. Eigenaren Angela en Filippo hebben de taken goed verdeeld; zij kookt, hij is gastheer en sommelier. Hun eten is, hoe kan het ook anders, Piemontees, zij het met Franse invloeden. Acqui Terme kent meer goede restaurants. Nog in dezelfde week sturen Gerda

en JP ons naar Il Nuovo Parisio, waar we dineren naast de historische wijnkelder. Dit restaurant ligt vlakbij La Bollente, de warmwaterbron op Piazza della Bollente. Acqui Terme is vernoemd naar zijn bronnen en La Bollente (‘de kokende’) is daarvan het bekendst. De geur van zwavel komt je tegemoet zodra je richting het paviljoen met de fontein loopt. Van het warme water werd ooit soep gemaakt, slagers wasten hier hun vlees en mensen met kwaaltjes goten het warme water over hun zere ledematen. Dat laatste gebeurt overigens > nog steeds.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

De kazen van Il Nuovo Parisio; ober Valter (van Il Nuovo Parisio); streekproducten op de boerenmarkt van Acqui Terme. Rechterpagina: het bedrijvige centrum van Acqui Terme.

De fontein wordt omringd door herenhuizen in zachte pasteltinten, zoals vrijwel alles in Acqui Terme. â&#x20AC;&#x2122;s Avonds kleurt het plein paars van het kunstlicht en is het er mistig van de waterdamp. In dit kuuroord draait alles om heet water en lekker eten; van de boerenmarkt tot de viswinkel van â&#x20AC;&#x2DC;Gioâ&#x20AC;&#x2122;, waar ze de lekkerste oesters van Piemonte verkopen. Het is die combinatie van wellness en

verwennen, van slowfood en spa, die Acqui Terme gemeen heeft met Casa Valle Erro. â&#x20AC;&#x153;De mensen worden lichter van de stress die van ze afvalt,â&#x20AC;? schaterLACHT 'ERDA hEN ZWAARDER VAN HET ETEN vs

Casa Valle Erro, Frazione Arzello 79, Melazzo www.eenweekjeitaliĂŤ.nl

TIPS & ADRESSEN Â&#x2122; Bij Ristorante Il Nuovo Parisio eet je in de gewelven van een oud herenhuis, naast de open wijnkelder. De uitstekende keuken serveert streekgerechten van lokale seizoensproducten. De collectie kazen is zo mogelijk nog indrukwekkender dan de wijnvoorraad. Laat je adviseren door de vriendelijke ober achter de kaastrolley. Piazzetta Guiseppe Verdi 3, Acqui Terme. www.ristorantenuovoparisio.it Â&#x2122; Borgo Maragliano is een bijzonder wijnhuis in de heuvels

?J7B?Ă? D8>8Q@E<

van Loazzolo. Alleen al de weg ernaartoe is de moeite waard. Reken op de mooiste vergezichten, met name in het moderne proeflokaal van Silvia en Carlo. Het paar maakt de lekkerste spumantes van de regio, met dank aan de kalkrijke bodem, waarop hun pinot noir en chardonnay-druiven uitstekend gedijen. De fris bruisende spumante metodo classico rijpt ten minste dertig maanden in eiken vaten. Carlo is de wijnmaker, Silvia voorziet in rondleidingen door de ondergrondse kelders, met degustatie (wijn en char-

cuterie) in het glazen adelaarsnest boven de wijnranken. Regione San Sebastiano 2, Loazzolo. Â&#x2122; Het favoriete restaurant van Gerda en JP, Osteria Il Giardinetto, wordt gerund door de zussen Francesca en Valentina. Hier is het eten wat de pot schaft, dus zoek vooral niet naar de menukaart. De zusjes verwennen hun gasten met authentieke gerechten uit de keuken van Piemonte, van bagna cauda tot huisgemaakte pasta en handgesneden

kalfsvlees. De prima wijnen van kleine producenten en de familiaire omgang met de uitbaters dragen bij aan de beleving van dit sympathieke slowfoodrestaurant â&#x20AC;&#x201C; en verklaren waarom de eigenaren van Casa Valle Erro zich er zo thuis voelen. Strada Provinciale Valle Bormido 24, Sessame. Â&#x2122; De delicatessenwinkel van Antonio in Acqui Terme is Piemonte in het klein. In Salumeria Centrale di Giraud Antonio vind je de lekkerste streekproducten,

waaronder robiola stagionata con mostarda: gerijpte geitenkaasjes met een ‘jam’ die gemaakt is van druivenmost. Corso Italia 15, Acqui Terme. Acqui Terme kent ook een sterrenrestaurant: I Caffí. De eigenaren Sara en Piero staan bekend om hun voortreffelijke gerechten met en zonder witte truffel (maar altijd met dagverse vis, vlees, pasta en groenten). De truffels worden aangeleverd door Sara’s vader Paolo, die vertrouwt op de neus van zijn honden. Tijdens ons bezoek

eten we een sublieme tagliolini con tartufo bianco. Behalve de menukaart spreekt ook de locatie tot de verbeelding. I Caffí zit in een palazzo uit 1500 en bestaat uit een brasserie en restaurant. Reserveer je een tafel in het restaurant, dan dineer je in de oude burgemeesterskamer onder eeuwenoude fresco’s. Via Scatilazzi 15, Acqui Terme. www.icaffi.com Turijn ligt op anderhalf uur rijden van Casa Valle Erro en geldt als een van de mooiste baroksteden van Europa.

Wandel van plein naar plein, drink de lekkerste caffè in een van de beroemde koffiehuizen (o.a. Baratti e Milano en Caffè Reale), verwen je smaakpapillen in Eataly, bezoek het Agnellimuseum, besteed je geld aan mode en accessoires en sluit de dag af met een aperitivo bij Caffè Torino of op het terras van La Drogheria. Ook de zee is niet ver weg: de SP334 brengt je binnen vijf kwartier aan de Bloemenrivièra. Stop onderweg even in Sassello, waar ze de lekkerste

amarettokoekjes verkopen. Deze bergachtige route eindigt bij het kustplaatsje Albisola Superiore, waar het wel meevalt met het massatoerisme. Sla je linksaf (over de E80), dan bereik je binnen twintig minuten de havenstad Genua. Hier kun je heerlijk dolen door de stegen van het middeleeuwse centrum, of door de Porto Antico, de gerestaureerde oude haven met zijn pier, Aquarium, (zeil-) schepen en een panoramische lift die je laat genieten van een fantastisch uitzicht over zee, kust en stad.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

ADVERTORIAL

Glamping en Agriturismo Diacceroni

Agriturismo Diacceroni bestaat uit vier verschillende gebouwen: Diacceroni, Pelagaccio, Panieracci en Pompilia. Daar word je gastvrij ontvangen in appartementen en kamers in het hart van het wonderschone Toscaanse platteland tussen Volterra en Peccioli (in de provincie Pisa). Diacceroni heeft ook een bed & breakfast, met kamers met een eigen badkamer, een gedeelde keuken en een weids uitzicht vanaf het panoramaterras. Op de heuvel daartegenover, op slechts een steenworp afstand, bevindt zich Glamping Diacceroni. Dat is de gulden middenweg voor avontuurlijke families die wel van kamperen houden, maar niet willen afzien van het comfort van een appartement, inclusief airconditioning. De gasten van de Glamping kunnen gebruikmaken van alle diensten van Diacceroni, waar ze bovendien vlakbij zitten. Zo kan het ontbijtbuffet (tegen betaling) worden genuttigd in het restaurant. Er is gratis WiFi voor alle gasten, ook in de tenten. Ook het zwembad van

Diacceroni, dat je kunt zien vanuit de tenten, kan door iedereen worden gebruikt. Verder is het mogelijk pastaâ&#x20AC;&#x2122;s van restaurant La Cantina te consumeren en gratis deel te nemen aan drie diners bij wekelijkse evenementen: op zaterdag een welkomstparty, op dinsdag een pizzaparty en op donderdag een pastaparty. En niet in de laatste plaats is er een manege waar groot en klein de unieke ervaring van het paardrijden kan opdoen, met paardrijlessen, mogelijkheden om pony te rijden en verschillende soorten tochten te paard. Ook kunnen we verschillende soorten kookcursussen organiseren met onze chefs of wijntoers door de belangrijkste wijngebieden van Toscane, ďŹ etstochten of truffelzoektochten. Voor de kleinsten is het vermaak ook verzekerd met creatieve kookcursussen voor kleine chefs, hardloopwedstrijden en andere activiteiten die zich merendeels in de periode tussen mei en september afspelen. De beste manier om deze fantastische plek te ontdekken is te komen en hem te beleven!

Agriturismo Diacceroni 56048 Villamagna di Volterra Tel. +39 0588 33244 Cell. +39 347 3556029 www.diacceroni.com info@agriturismodiacceroni.com

F?;CEDJ?D? rik rensen schrijft over het leven op het platteland in piemonte.

Moo i misbaksel Op een dag beland ik in het gehucht Pezzolo Valle Uzzone, een piepkleine stip op de kaart van Piemonte waarover een paar huizen, een kerk en een postkantoortje zijn uitgestrooid. Het ligt in de Langhe en telt iets meer dan driehonderd inwoners, die wijn, hazelnoten of fruit verbouwen. Een hele kunst, want sommige hellingen zijn hier zo steil dat een ractor er meteen vanaf zou rollen. In dit heuvelachtige gebied snoeien veel boeren de druivenrank noodgedwongen met de hand. Een eeuwenoud ambacht dat – in combinatie met het idyllische landschap – Unesco een paar jaar geleden deed besluiten de Langhe te plaatsen op de lijst der lijsten: de Werelderfgoedlijst. In het gehucht valt op deze koude decemberdag niets te beleven. Je moet ervan houden, van dichte luiken en deuren. Van de prikkelende geur van houtkacheltjes en doodse stilte. Zelfs de grote houten deur van de kerk zit potdicht, wat zeer ongebruikelijk is in de dagen dat er van alles en nog wat wordt herdacht. De lucht is staalblauw, alsof de verf pas net droog is. Opeens komt er een bestelautootje met een slakkengang de hoofdstraat inrijden, slaat linksaf en parkeert op een binnenplaatsje achter een ijzeren hek. Op een muur bij de ingang staat met terracottakleurige letters geschreven: ‘Osteria del Brutto Anatroccolo’ – taverne van het lelijke eendje. Ik wenk de bestuurder en vraag hem wie deze excentrieke naam heeft bedacht. Hij haalt zijn schouders op, glimlacht vriendelijk en zegt: “Dat moet je aan mijn vrouw Carla vragen. Zij was het lelijke eendje.” Hij wijst naar binnen. Daar staat een kleine, goedlachse vrouw – rode band in het haar en een wit-groen gestreept kookschort. Ze loopt me tegemoet en op goed geluk vraag ik: “Waarom noemt uw man u het lelijke eendje?” Eerst kijkt ze verbaasd, dan begint ze hartelijk te lachen en zegt met guitige oogjes: “Nu ben ik een zwaan, maar ik ben geboren als lelijk eendje. Mijn slechte heup zorgde

er in mijn jeugd voor dat ik mank liep. Heel erg slecht voor mijn zelfvertrouwen! Ik was de jongste van een gezin met alleen maar broers, die me het gevoel gaven dat ik nergens voor deugde. Niets lukte. Ik voelde me echt een misbaksel.” Ik ben stomverbaasd. Ik hoef maar even rond te kijken om te zien dat Osteria del Brutto Anatroccolo niet zomaar een eetgelegenheid is, maar een stijlvol ristorante met een professionele keuken en een wijnkelder die passie etaleert. Een etablissement waar het zelfvertrouwen van afspat. Ik zeg: “Plotsklap veranderde u in een mooie zwaan!” Weer schalt de vrolijke lach door de osteria: “Dat heeft wel even geduurd, hoor! Ik heb mijn leven te lang door anderen laten bepalen. Eerst in restaurants die alleen maar meer en groter wilden, terwijl ik juist klein wil blijven. Toen ik hier voor mezelf begon, samen met mijn man Giovanni, was mijn kok bepalend voor de culinaire koers van het restaurant. Hem heb ik helaas moeten ontslaan, want onze ideeën waren te verschillend.” “En toen stond u er alleen voor? Maar u kon niet koken!” “Dat dacht ik ook,” zegt Carla, “maar ik ben diep in mijn geheugen gaan zoeken naar de recepten van mijn oma en de kooklessen die ik van haar heb gehad. Zij heeft mij geleerd alleen producten in te kopen bij de allerbeste leveranciers.” Terwijl ze praat, serveert ze me een hapje opgerolde pannenkoek – crespelle – met gesmolten Fontina-kaas, gevuld met speciale groenten. Daarna een hapje gehakte tartaar die rauw aan tafel, overgoten met een beetje olijfolie, wordt geserveerd. Typische Piemontese gerechten die door de kwaliteit van de gekozen ingrediënten uitmuntend van smaak zijn. Carla kijkt me vol verwachting aan en zegt: “Er is geen betere slager dan de coöperatieve slagerij uit Cortemillia. Al het vlees komt daarvandaan.” “U moet uw naam veranderen in bel cigno – mooie zwaan”, zeg ik. Ze lacht en kijkt me veelbetekecZcY VVc#

“Ik was de jongste van een gezin met alleen maar broers, die me het gevoel gaven dat ik nergens voor deugde”

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Pizza & Procida Een kort bezoek aan Napels, mét pizzatour, en ontstressen op Procida, het kleurrijke eiland waar de film ‘Il Postino’ werd opgenomen. T EK S T & F OTOG RAF I E PA U L VA N E IJ ND H O V E N

B;L;D:?= D7F;BI

Openingspagina’s: Procida. Onder: winkel met ‘taralli’ in Spaccanapoli. Rechterpagina: kloosterruin van Santa Chiara; uitzicht op de Vesuvius.

“Een bezoek aan Napels moet je beginnen op Piazza Vanvitelli in Vomero”, zegt Mimmo, eigenaar van bed and breakfast Donna Regina. “Dan zie je heel Napels liggen.” Eerder was ik daar en inderdaad, een mooi punt om te starten, maar omdat het al wat begint te schemeren begin ik toch maar aan deze kant van de stad, bij de Duomo, gewijd aan San Gennaro, de beschermheilige van Napels. In de kerk wordt een ampul met bloed van San Gennaro bewaard, die drie keer per jaar uit de crypte wordt gehaald: op de eerste zaterdag van mei, op 19 september en op

16 december. Het bloed wordt dan vloeibaar – als het goed is – want anders staat Napels volgens de legende een ramp te wachten. Naar verluidt werd het bloed ook vloeibaar tijdens een bezoek van paus Franciscus in 2015, maar niet toen Benedictus in 2007 de kathedraal bezocht. Ik doorkruis de stad om nog even de chique winkelstraten van Napels te bezoeken, de Via dei Mille en de Via Gaetano Filangieri in de wijk Chiaia. Doel is de Bialetti-winkel om een nieuw mokkapotje te kopen. Het wordt een mooi rood exemplaar. Het is erg druk op straat en in de winkels met vooral goedgeklede en zo te zien ook welstandige Napolitanen. Wie op zoek is naar de grote merken, moet dan ook hier zijn. Fraaie winkels van Hermès, Fratelli Rossetti, Furla, Louis Vuitton en vele andere topmerken omzomen de winkelstraten van Chiaia. Via het levendige Spaccanapoli, de straat die al sinds Romeinse tijden Napels doorsnijdt, en via een aperitief op een terras op een klein pleintje, arriveer ik bij het restaurant dat Mimmo me heeft aangeraden: Osteria Pisano. Prima eten voor een zeer aantrekkelijke prijs. Maar dat zal me sowieso in Napels opvallen: uit eten gaan hoeft hier niet duur te zijn.

Bloemmotieven De volgende ochtend staat als eerste het klooster van Santa Chiara op het programma. Het clarissenklooster ligt direct achter de Santa Chiara-kerk, die na een bombardement in 1943 in gotische stijl herbouwd is. Gelukkig bleef de uitbundige kloostertuin grotendeels gespaard. Tussen 1739 en 1742 liet architect Domenico Vaccaro hier twee elkaar kruisende paden aanleggen die de tuin in vier delen verdelen. Ze worden geflankeerd door 72 achthoekige pilaren bekleed met majolica in bloemmotieven. Tussen de pilaren bevinden zich majolicabanken met afbeeldingen van onder andere de jacht en het boerenleven. De frivoliteit van de majolica staat een beetje

?J7B?Ý D8>8Q@E<

“DE BURGEMEESTER HEEFT NAPELS EEN POSITIEVER IMAGO GEGEVEN EN SINDSDIEN IS HET TOERISME FLINK GEGROEID” in contrast met het contemplatieve karakter van de orde der clarissen, maar naar verluidt was het hier een beetje een losgeslagen boel. De buitenmuren van de kloostergang zijn versierd met 17de-eeuwse fresco’s. En verder zijn hier nog een museum, archeologische opgravingen, een bibliotheek en een 18de-eeuwse kerststal te bezichtigen. Een vriend die even buiten Napels woont is inmiddels gearriveerd in de stad dus ik loop hem tegemoet. Als ik zeg dat er zoveel toeristen zijn in vergelijking met mijn vorige bezoek een aantal jaren geleden zegt hij: “De huidige burgemeester heeft een jaar of zes geleden een verandering tot stand gebracht. Hij heeft Napels een positiever imago gegeven en het toerisme is sindsdien flink gegroeid. Door alle praatjes waren mensen bang > om te komen, nu niet meer.”

?J7B?Ý D8>8Q@E<

J?FI D7F;BI SLAPEN B&B Donna Regina Prima slaapadres in een rustige straat vlak bij de Duomo, in een historisch pand. Via Luigi Settembrini 80, Napels www.donnaregina.info ETEN (TIPS VAN LOCALS) Osteria Pisano Eenvoudig maar goed voor een mooie prijs. Piazzetta Crocelle ai Mannesi 1 www.osteriapisano.it Starita Pizzeria even buiten het centrum. Via Materdei, 27/28 www.pizzeriestarita.it Antica Pizzeria Port’Alba De oudste van Napels. Via Port’Alba 18 anticapizzeriaportalba.com Mattozzi Prima eten, hartje centro storico Piazza Carità 2 www.ristorantemattozzi.it Capasso Pizza’s sinds 1874. Via Porta S. Gennaro 2 Lombardi 1892 Hebben zij Amerika aan de pizza geholpen? Via Foria, 12-14 www.pizzerialombardi.it

‘Corni’ in soorten en maten

?J7B?Ý D8>8Q@E<

We zijn aanbeland bij een van de markantste straatjes van Napels, de Via San Gregorio Armeno. Aan weerszijden zijn stalletjes met corni (de rode gedraaide hoorntjes die lijken op peperoncini) in alle soorten en maten. De van nature bijgelovige Napolitanen zijn ervan overtuigd dat een corno geluk brengt en het kwaad weghoudt. Daarnaast worden hier vele poppetjes verkocht. Van bekende voetballers tot Angela Merkel, David Bowie en Jezus, handgemaakt van klei. En ook voor een uitgebreide kerststal kun je hier terecht. Het zuidelijke puntje van de straat heet Vico Figurari en de hele straat heette in de Romeinse tijd Vicus Figurari. Het maken van beeldjes is hier dan ook een lange traditie die al in de Griekse tijd begon. Natuurlijk eten we onderweg sfogliatelle (dunne laagjes deeg met een romige vulling), een van Napels’ specialiteiten. Als we wat later op een terrasje op Piazza Luigi Miraglia zitten te lunchen zegt mijn vriend ineens: “Kijk daar loopt Luigi di Maio, de minister van Buitenlandse Zaken van de 5 Stelle.” Een enkeling wil met Di Maio op de foto, maar al snel loopt hij weer door. Terwijl ik het bijzonder vind een Italiaanse minister hier ‘in het wild’ aan te treffen lijkt het verder weinig opwinding te veroorzaken. Na de lunch nemen we afscheid en daarna wandel ik verder door de stad. Over de

lungomare, door een park in Chiaia, langs het Castel dell’Ovo en enkele piepkleine strandjes waar wat Napolitanen in de zon liggen. In de winkelstraat Via Toledo is bijna alles geopend en later in de middag is het er dan ook behoorlijk druk. Wat hier een aanrader is, is een bezoek aan Palazzo Zevallos Stigliano op nummer 185. Een klein museum in een prachtig gebouw met onder andere een Caravaggio, ‘Het martelaarschap van de heilige Ursula’, diverse andere meesterwerken en interessante tijdelijke tentoonstellingen.

Pizzatour De volgende ochtend eindigt mijn bliksembezoek aan Napels met een ‘pizzatour’ van Mimmo, gecombineerd met zijn archeologische tour. We beginnen vlak bij de bed and breakfast. Mimmo vertelt: “In 480 voor Christus werd Napels gesticht, gewijd aan de godin Ceres. Bij het voorjaarsfeest ter ere van Ceres werd een in de oven bereidde platte koek van melk, graan en kruiden gegeten.” Een vroege voorganger van de pizza. Ook in Pompeï zou plat, uitgerold brood gegeten zijn. In het klooster van Santa Chiara is een oven waar wellicht iets werd gebakken wat op pizza leek, aldus Mimmo. Hij heeft zelf onderzoek naar de historie van de pizza gedaan en in een 15de-eeuws lied komt het woord al voor. Belangrijkste reden voor het ontstaan van de pizza was armoede, vanwege de eenvoudige ingrediënten en een arme kon er een dag op leven. De vroege vorm was alleen belegd met basilicum, begin 18de eeuw dook de eerste met tomaat op. Intussen zijn we aanbeland bij Antica Pizzeria, die de oudste pizzeria van Napels zou zijn, sinds 1738 (niet helemaal te checken volgens Mimmo) bij Port’Alba. Na alle verhalen over pizza is het tijd om er een te proeven. Heerlijk! Behalve aan tafeltjes binnen worden ze hier ook als streetfood vanuit een stalletje op straat verkocht. De tour eindigt bij pizzeria Lombardi vlak bij de Porta San Gennaro, waar de Lombardi’s al sinds 1892 aan het roer staan. Naar verluidt zou deze familie > de pizza naar de VS hebben gebracht.

F?PP7 FHE9?:7

Ballonnenverkoper en Pulcinella in de Via Partenope. Onder: beeld van keizer Augustus; handgemaakte beeldjes in de Via San Gregorio Armeno.

?J7B?Ă? D8>8Q@E<

HEC7DJ?I9> FHE9?:7

Onder: bar in Marina Corricella. Rechterpagina: een hond om te ontvoeren; abdij van San Michele Arcangelo; strand van Chiaia.

Boven: La Pelosa. Onder: schilderwerk aan een strandtent op Lu Bagnu; Porto Ferro; Lu Bagnu. Rechterpagina: La Pelosa; Platamona.

In veertig minuten brengt de aliscafo je van Napels naar het eiland Procida. Vlakbij de haven vertrekt een bus die me tot dicht bij mijn B&B brengt. Als ik me geïnstalleerd heb, wandel ik in twintig minuten weer naar de Marina di Procida voor een aperitief op het terras van Bar Roma met uitzicht op de haven. Het is buiten het seizoen en het zijn vooral locals die de terrassen en straten bevolken. Als de duisternis al is ingevallen wandel ik naar de andere kant van de landtong, naar de Marina Corricella, heuvel op en dan met trappen naar beneden. Op de kade staan de tafels en stoelen van de diverse

restaurants uitgestald; mijn keuze valt deze avond op Fuego. Het restaurant is een mooie, romantische plek om te eten. Vissersbootjes dobberen op slechts enkele meters afstand, het eten is goed, de bediening aardig en de prijzen meer dan redelijk. En in vijftien minuten bereik ik uiteindelijk weer mijn slaapadres. Het mag duidelijk zijn: Procida is niet groot. De volgende ochtend keer ik terug naar de Marina Corricella, om de plek te zoeken vanwaar je het bekende uitzicht hebt op de kleurrijke ‘gestapelde’ huizen van dit haventje. Maar eerst even naar het hoogste punt. Ik kom langs een schoolklas die wat verveeld naar uitleg over de historie van het eiland luistert. Op een rots staat eenzaam het kerkje Santa Margherita Nuova, prachtig. Verder omhoog kom ik langs het Palazzo d’Avalos, een voormalige gevangenis, maar helaas zijn er alleen rondleidingen van donderdag tot en met zondag. Bijna op de top is de abdij van San Michele Arcangelo – die wel open is – met een nogal overdadig versierd kerkje. Weer op weg naar beneden kom ik langs het uitzichtspunt waar de mooie foto’s van het haventje worden gemaakt. De zon is inmiddels wat gedraaid en staat nu mooi op de huisjes. Er wordt een model met een fles parfum en enkele citroenen gefotografeerd met de Marina Corricella als achtergrond. Ook ik druk vele malen af in een poging het perfecte plaatje te schieten.

182 treden Een deel van de romantische film ‘Il Postino’ (De postbode) uit 1994 is op het eiland opgenomen en natuurlijk probeert men daar zijn voordeel mee te doen. Zo is er een restaurant dat La Locanda del Postino heet en is er een strand dat het Spiaggia del Postino als bijnaam heeft. En natuurlijk hebben de kleurige huizen van Corricella als decor gediend. Een stukje verder ligt het strand Chiaia: een vrij smalle strook zwart zand en > een langzaam aflopende zee. Bij

?J7B?Ý D8>8Q@E<

F?PP7 FHE9?:7

DE ONTSPANNEN SFEER DIE PROCIDA UITSTRAALT IS NA DE HECTIEK VAN NAPELS HEEL AANGENAAM

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Uitzicht op Marina Corricella vanaf strand Chiaia. Onder: deel van een beeld bij de Santa Margherita Nuova.

J?FI FHE9?:7 PROCIDA ISLAND Een app met veel praktische informatie over het eiland, verkrijgbaar voor iOS en Android. SLAPEN B&B La Terrazza Eenvoudige maar nette B&B op een rustige plek op het eiland. Op de tweede verdieping met flinke trap, dus je moet goed ter been zijn. Via del Faro 26, +39 081 896 0062 Ook te boeken via fundadore.nl. ETEN Fuego Goed eten voor een goede prijs. Mooi terras aan het haventje. Via Marina di Corricella, 43 Facebook @fuegoristorantepizzeriacorricella Ristorante Gorgonia Ook smakelijke gerechten voor een goede prijs. Eveneens met terras aan het haventje van Marina Corricella. Via Marina di Corricella 50 Ristorante Vivara Op het strand van Chiaiolella. Hier kun je terecht van ontbijt tot en met diner aan de kant van het eiland waar je de zon onder kunt zien gaan. Lungomare Cristoforo Colombo 4 Facebook @ristorantevivara

?J7B?Ý D8>8Q@E<

restaurant La Conchiglia bijna aan het eind van het strand kun je prima lunchen met uitzicht op zee en in de verte op Corricella. Het is hier heerlijk ontspannen, de sfeer die heel Procida uitstraalt, heel aangenaam na de hectiek van Napels. En tegelijk doet het eiland ondanks het toerisme, authentiek aan. Naast het restaurant leiden 182 treden van het strand naar de hooggelegen weg. Vlakbij stopt een bus die me naar de derde haven van Procida brengt, Chiaiolella, op het uiterste zuidwestelijke puntje. Via een brug kun je vandaar verder naar het naastgelegen natuurreservaat Vivara op een groen eilandje. Chiaiolella heeft een lungomare met enkele strandtenten aan ook weer een vrij smalle maar lange strook strand. Het haventje ligt vol met plezierjachten en er zijn diverse hotels. Dit is duidelijk de plek waar de meeste toeristen verblijven. De stranden liggen aan de westkant, dus hier kun je ook genieten van mooie zonsondergangen. Maar ik verkies die avond toch weer de kade van Corricella voor mijn diner. Nog eenmaal loop ik op en neer naar het haventje. Behalve auto’s komen regelmatig in volle vaart scooters én elektrische fietsen voorbij. Die laatste zijn ook ideaal voor het heuvelachtige eiland en zijn op diverse plekken te huur. Het terras van

restaurant Gorgonia zit zo goed als vol. Ook hier is het weer goed toeven. Onder een fonkelende sterrenhemel loop ik later terug naar mijn slaapadres. Na een laatste cappuccino bij de haven brengt de aliscafo me de volgende morgen naar Napels en een bus me naar de luchthaven. Ik heb nog net tijd om een blik van mijn favoriete koffie, Passalacqua, te kopen voor mijn nieuwe koffiepotje. HdjkZc^gh kVc ZZc bdd^ WZodZ`#

LEZERSAANBIEDING

D7F;BI ;D FHE9?:7 Voor de lezers van Italië Magazine stelde Fundadore Travels een aantrekkelijk 7-daags arrangement samen: drie nachten in historisch Napels in onze bijzondere B&B Donna Regina, inclusief een pizzatour, gevolgd door een paar dagen ontspannen op het eiland Procida met keuze tussen een knusse B&B of een charmant boetiekhotel.

- :7=;D L7D7<

,*/ F$F$

FHE=H7CC7 :7= '#*

Je vliegt met Transavia van Amsterdam naar Napels. Vanaf de luchthaven kun je gemakkelijk met het openbaar vervoer naar je eerste accommodatie reizen. Je verblijft drie nachten in B&B Donna Regina, gevestigd in een voormalig 13de-eeuws klooster in hartje Napels, op een steenworp afstand van de Dom. De belangrijkste bezienswaardigheden liggen vlakbij. Een uitstapje naar Herculaneum of Pompei is prima te doen met de Circumvesuvianatrein. Op dag twee word je in de ochtend opgehaald voor een wandeltocht met privégids door het historisch centrum; je bezoekt een paar gerenommeerde pizzeria’s, waar je de lekkerste hapjes proeft. Onderweg vertelt de gids (in het Engels) over de stad, de historie en de culinaire tradities. :7= *#-

Je verlaat het hectische Napels voor Procida. Dit van oorsprong vulkanische eilandje ligt in de baai tussen Napels en Ischia. Je bereikt Procida in 30 minuten per draagvleugelboot vanaf de haven bij Piazza Municipio. Op Procida, met zijn pastelkleurige huizen en pittoreske vissershaventjes, heeft het massatoerrisme nog niet toegeslagen. Heerlijk om te relaxen aan de strandjes, te wandelen of een boottocht te maken naar het

buureiland Ischia. Ook is er een duikcentrum. Voor het verblijf heb je de keuze uit de gemoedelijke B&B La Terrazza of de sfeervolle Albergo la Vigna, gevestigd in een voormalige uitkijktoren, omringd door eigen wijngaarden en toch slechts op 10 minuten lopen van het gezellige centrum van het hoofdplaatsje Procida. :7= -

Op de laatste dag neem je de boot terug naar Napels voor de terugvlucht naar Amsterdam (er gaan rechtstreekse bussen vanaf de haven van Napels naar de luchthaven).

luchthavenbelastingen, veiligheids- en

brandstofheffingen. 10 kilo handbagage p.p. CO2-compensatie

D?;J ?D8;=H;F;D0

reserveringskosten en bijdrage

Calamiteitenfonds (€ 37,50 per boeking), eventuele reis- en/of annuleringsverzekering, ruimbagage/stoelreservering aan boord van de vlucht (facultatief bij te boeken).

Het arrangement is geldig voor vertrek vanaf 01-04 t/m 25-10-2020

H;?IIEC L7D7< ,*/ F$F$ C;J 8 8 B7 J;HH7PP7 " ,// F$F$ C;J 7B8;H=E B7 L?=D7 ?D9BKI?;<0

6 overnachtingen op basis van

logies/ontbijt pizzatour Napels (halve dag, wandeling met privégids en proeverij) vluchten Amsterdam - Napels v.v. (o.b.v. de voordeligste klasse)

LEBB;:?= FH?@IEL;HP?9>J" ?D<E ;D 8E;A?D=;D0 MMM$<KD:7:EH;$DB% ?J7B?;C7=7P?D;FHE9?:7

?J7B?Ý D8>8Q@E<

C O L L E B O A R I A © R . C R O C I / A R C H I V I O AT L D E L C U N E E S E

DE ALPEN VAN CUNEO, LANGHE MONFERRATO EN ROERO: EEN PARADIJS VOOR DE OUTDOOR-LIEFHEBBER Piemonte - en het gebied rond Cuneo in het bijzonder - is altijd de belangrijkste streek geweest voor de handel tussen Italië en Frankrijk, vanwege zijn ligging tussen de bergen en heuvels, de zee en de Povlakte. Talrijke routes voor het transport van zout en landbouwproducten, maar ook paden van herders, pelgrims en reizigers hebben van deze regio een waar kruispunt van handelswegen, wandelpaden en muilezelpaden gemaakt. Samen vormen die wegen, die deels verlaten zijn, een omvangrijk erfgoed van onverharde wegen of asfaltwegen met weinig verkeer. Het zijn uitstekende routes om met de mountainbike te ontdekken. Heel populair is de beroemde Via del Sale tussen Piemonte en Ligurië, met verschillende passages vanuit Frankrijk. Wat eens een commerciële route was en later een militaire weg, is tegenwoordig een karakteristieke toeristische trekpleister. Ondanks dat de hoogte oploopt tot 2239 meter, zijn er geen vervelende stukken bergop en bergaf, waardoor deze route ideaal is voor outdoor-toerisme: trekking,

mountainbike en e-bike. Over 76 kilometer rijd je door de valleien van Limone en Monesi, en kom je door het meest uitgebreide karstgebied van Europa en een van de mooiste bossen van de streek, het “Bosco delle Navette”. Je kunt op veel verschillende manieren vanuit de Alpen naar de Ligurische Zee of de Côte d’Azur en omgekeerd. De routes brengen je in een ring terug bij je vertrekpunt en voeren je langs prachtige, unieke landschappen. Zo kom je vanaf de Limone 1400-piste in Piemonte via een onverharde weg door een gebied dat is bezaaid met militaire forten die zijn gebouwd tussen 1880 en 1890. Als je die weg volgt, kom je op de Colle Campanino op 2142 m. De panoramische haarspeldbocht op de Colle della Boaria (op 2105 m) is van een ongeëvenaarde schoonheid. Een tussenstop is een absolute aanrader om het landschap te bewonderen dat zich tussen het groen van de bergen en de helderblauwe hemel uitstrekt. Daarna bereik je de Colle del Lago dei Signori (nu zonder water), waar je in de Rifugio Don Barbera kunt genieten van

de Piemontese keuken met Ligurische invloeden. Daarna kun je verder in de richting van Ligurië (Ventimiglia of Sanremo) of het Franse grondgebied betreden en de ring te voltooien die terugleidt naar Limone Piemonte. Deze route is enkel toegankelijk van de zomer- tot en met de herfst. Sommige stukken zijn wat steiler, maar ze blijven goed te doen. Motorvoertuigen hebben ook toegang, maar alleen op bepaalde dagen (op dinsdag en donderdag is de route afgesloten voor het verkeer) om zo de milieu-impact te beperken en tegen tolbetaling. De Via del Sale is een van de vele natuurgebieden die de Alpen in Cuneo te bieden hebben en een echte aanrader voor reizigers die willen genieten van de ongerepte charme van het hooggebergte en omgeving. Wanneer je de Ponente Ligure oversteekt, kun je eveneens genieten van de rijkdom van de zee. Wie op zoek is naar sensatie op twee wielen tussen bossen, wijngaarden en truffelstreken, zal genieten van de

ÂŠ M I K A E L M A S O E R O/ A R C H I V I O F OTO G R A F I C O E N T E T U R I S M O

ADVERTORIAL

heuvelroutes in Langhe Roero en Monferrato, allebei UNESCO-werelderfgoed. Hier rijd je door de wijngaarden en over schilderachtige wegen langs eeuwenoude burchten, heuveldorpjes en groene bossen, en als je wilt las je een culinaire of culturele tussenstop in. Zowel de amateur als de professionele wielrenner kan zichzelf in dit gebied testen, met een aangepaste moeilijkheidsgraad voor elke fysieke conditie. De elektrische e-bike en e-mountainbike zijn de ideale manier om te genieten van een fietstocht zonder een kampioen te willen zijn. Er zijn hier drie verschillende routes: de Bar to Bar in het hart van de Langa del vino; de RBT, Roero Bike Tour, in de wilde natuur van de Roero, en de GTL, Grande Traversata delle Langhe, die ook te voet toegankelijk is en de hoge heuvels van de Alta Langa doorkruist. De Bar to Bar, of de Barbaresco-Barolo route, is een ringroute in 7 etappes die een groot deel van het Langhe-Roero gebied doorkruist. Hij loopt langs autoluwe, onverharde wegen, bossen en voorgebergten, met prachtige en ongewone uitzichten.

Fietsend langs dorpen en wijngaarden geniet je van geschiedenis en natuur. Je kunt kiezen uit een korte en een langere route voor wandeltochten en off-road fietstochten, die in beide richtingen kunnen worden afgelegd. Het lange circuit, vol met steile hellingen, zowel bergop als bergaf, is een aanrader voor ervaren en getrainde fietsers. Het is altijd mogelijk om de meest extreme passages te vermijden door portage (d.w.z. te voet, met de fiets aan de hand) of, eenvoudiger, door gebruik te maken van de korte asfaltverbinding tussen twee plekken of de wegvervoersdienst. Het korte circuit van Barbaresco loopt door Alba, grenzend aan de Tanaro, en klimt vervolgens naar het Barolo-gebied langs Roddi, Verduno en La Morra, om uiteindelijk aan te komen in Barolo. Het langere circuit gaat van Barbaresco naar Neive en Treiso en baant zich vervolgens een weg naar Alta Langa langs de beroemde plekken die zijn beschreven door de schrijver Beppe Fenoglio. Eenmaal afgedaald naar Valle Belbo klimt de route verder omhoog naar de Passo della Bossola en komt uit op de belangrijkste heuvelrug van de Langhe, in de richting van de Tanaro-vallei. Vanuit Bossolasco-

Serravalle en Roddino bereik je Serralunga en Monforte en van daaruit Novello en Barolo. Het is ook mogelijk een alternatieve route te volgen van Serralunga naar Castiglione Falletto en Monforte. Langs de route zijn er verschillende punten voor het opladen van e-bikes en onderhoud voor kleine ongemakken die zich tijdens de fietstocht kunnen voordoen. Beschikbaar voor alle routes: kaartgidsen, GPS-routes, verhuur van fietsen, e-bikes, mountainbike en e-mtb. Begeleiding met een fietsexcursiegids is mogelijk. Voor meer informatie en Fietsevenementen: t "5- EFM $VOFFTF Tel. +39 0171 690217 www.cuneoholiday.com t &OUF 5VSJTNP -BOHIF Monferrato Roero Tel: +39 0173 35833 www.langheroero.it t "TTPDJB[JPOF QFS JM 5VSJTNP Outdoor - WOW www.wowoutdoor.it â&#x20AC;&#x201C; info@wowoutdoor.it

MARSALA Zoete wijn in een avondjurk Het lome Siciliaanse Marsala is overdag een charmant plaatsje maar ontpopt zich op zwoele zomeravonden tot een verleidelijke vrouw, als de gelijknamige zoete wijn waar het stadje en zijn rijke historie van doordrenkt zijn. T E K ST JA R R O N K A AM M P H O R S T F OTO GRA F IE DO M I N I Q UE DE M O EL

Binnenplaats van de ‘baglio’ van de Cantine Florio; eikenhouten vaten met marsala onder de gewelfde plafonds; wijnproeverij aan het einde van een rondleiding door de wijnkelders.

anuit de bergen in het binnenland slingert de weg zich als een meanderende rivier richting zee. Ergens in het dal verdwijnt de geasfalteerde ader in de uitgestrekte groene vlakte met wijnranken. De druivengaarden vormen een natuurlijke erehaag richting Marsala, aan de westkust van Sicilië. Hier en daar wisselen ze af met olijfgaarden en een

paar verdwaalde citroenen sinaasappelbomen. In de lucht hangt de zachte geur van citrusbloesem die zich langzaam vermengt met de ziltige geur die vanaf de zee het land op drijft. De dorpen om Marsala heen zijn half verlaten. Het zijn plekken waar de tijd geen vat op lijkt te krijgen. Naarmate de zon hoger aan de hemel komt te staan, neemt de stilte er toe. Kromgetrokken vrouwtjes klappen de luiken voor de ramen dicht, families schuiven binnenshuis aan tafel en honden doen hun zoveelste dutje in de schaduw. Marsala zelf oogt eveneens wat slaperig. Een stad die ’s ochtends graag nog een kwartiertje snoozet om zich vervolgens uit te rekken en de slaap langzaam uit haar ooghoeken te wrijven. Ze is geen ochtendmens. De eens zo drukbezochte haven van Marsala ligt er al even vredig bij. Vissersbootjes dobberen onverstoorbaar in het water, aan de wal schrobben twee zeebonken met tatoeages fluitend het dek van hun schip. Een derde staart ogenschijnlijk gedachteloos over zee. Aan de overkant ligt Tunesië. Palmbomen wuiven lui boven hun hoofden, de zon brandt meedogenloos. Het gekrijs van overvliegende meeuwen doorbreekt het geluid van de golven die op de kade slaan.

Enorme houten vaten Ooit was de haven van Marsala het epicentrum van de stad. Een zakelijk hart dat als een van de belangrijkste economische motoren van Sicilië gold. Daar, aan die voorheen bedrijvige waterkant, liggen de zogenaamde bagli, oude ommuurde gebouwen met een grote binnenplaats. De bagli in Marsala zijn gigantisch; ze hebben metersdikke muren en een groot metalen hek als toegangspoort. Maar de dikte van de muren en de hoogte van de hekken hebben hier een specifieke reden. Ze herbergen magazijnen waar in enorme houten vaten honderden miljoenen liters versterkte wijn ligt te rijpen. De Marsala-wijn is de trots van de stad. De veelal zoete, versterkte wijn maakte >

?J7B?Ý D8>8Q@E<

C7HI7B7 PE;J; M?@D ?D ;;D 7LED:@KHA

?J7B?Ý D8>8Q@E<

dat het plaatsje in de 18de eeuw tot bloei kwam en uitgroeide tot een bruisend handelscentrum. Er zijn meerdere verhalen met mythische trekjes die de ontstaansgeschiedenis van de drank verklaren. Het meest aannemelijke is er een van het type imperialistisch-romantisch. Volgens deze versie raakte de Engelsman John Woodhouse in 1773 per ongeluk verzeild in de haven van Marsala. Een storm op zee dwong het schip van de Britse handelsreiziger naar de kust. Bij aankomst dronk Woodhouse de lokale wijn die in houten vaten had gerijpt en gelijkenissen vertoonde met versterkte wijnen als port, sherry en madeira uit Portugal en Spanje, destijds enorm populair in het Verenigd Koninkrijk. Een paar borrels waren genoeg om Woodhouse

veel weg van een militair fort, maar dan wel met een goed onderhouden binnentuin waar palmen, cactussen en een paar olijf bomen zorgen voor een vriendelijke uitstraling tussen de hoge kasteelmuren. Op het terrein staan twee tourbussen geparkeerd. Een handjevol rood aangelopen toeristen stapt gewapend met waaiers de voertuigen uit. De zweetparels op hun voorhoofden schitteren in het felle zonlicht. Inmiddels behoren de glorietijden van Marsala als economisch en commercieel centrum tot het verleden. Tegenwoordig moet het stadje het vooral hebben van de toeristen die zich hier komen vergapen aan het roemrijke verleden van de eens puissant rijke wijnhuizen en de gelijknamige families die ze runden. Zoals de Florio’s.

Tegelijkertijd verschenen er imitators op de markt die de reputatie van marsala te gronde richtten. De eens zo felbegeerde wijn werd nu in één adem genoemd met slijmerige Britse egg creams en goedkope desserts.

Mooiste meisje Maar langzaam maar zeker kroop de marsala weer uit het dal en wist Florio haar reputatie op te poetsen. In totaal ligt er bij Florio nog altijd ruim 6,5 miljoen liter wijn in vaten van verschillende grootte opgeslagen, vertelt gids Michele. Hij kijkt met gepaste trots en neemt de kreten van verbazing van zijn toehoorders bescheiden in ontvangst. De jongste marsala ligt in 4000-liter-vaten van Amerikaans eikenhout. Kinderspel vergeleken met de kolos van 64.500 liter die de 18de-eeuwse huif kar

’S AVONDS ZUIPT ZE ALS EEN BRUID EN DE VOLGENDE DAG ONTWAAKT ZE MET EEN ZWEEM VAN ALCOHOL OM ZICH HEEN te overtuigen, waarop hij besloot een kleine vijftig vaten op zijn schip te laden en koers te zetten richting Liverpool. Om ervoor te zorgen dat de wijn de lange tocht over zee zou overleven, voegde Woodhouse wat extra alcohol toe. En zo geschiedde. De marsala was geboren. De wijn bleek zo’n groot succes dat Woodhouse in 1796 terugkeerde naar Marsala en de drank commercialiseerde en op grote schaal begon te produceren.

Heersers zonder kroon De romantiek van het verhaal kennen ze ook bij de Cantine Florio, het inmiddels oudste en bekendste wijnhuis van de stad. Florio werd in 1834 opgericht en nam tegen het einde van de 19de eeuw de baglio van Woodhouse over. Vandaag de dag heeft het wijnhuis

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Een rondleiding door het Floriocomplex illustreert dat vorstelijke verleden zonneklaar. Met zo’n 44.000 vierkante meter oppervlakte behoort het wijnhuis tot een van de grootste van Europa. In de meterslange wijnkelders met gewelfde plafonds liggen zo veel vaten dat ze aan het einde van de gangen samen lijken te komen in een punt. Geen wonder dat de familie aan het eind van de 19de eeuw tot de rijkste geslachten van Europa behoorde. In Italië stonden ze zelfs bekend als ‘de heersers zonder kroon’. De suprematie van de Florio’s duurde echter slechts drie generaties. Met de tijd veranderde de smaak van Europese drinkers en aan het eind van de 19de eeuw verwoestte de phylloxera-epidemie, beter bekend als de druifluis, grote delen van de wijnranken in de buurt van Marsala.

ernaast tot kabouterachtige proporties degradeert. Aan het eind van de toer krijgen de gasten vier verschillende wijnen te proeven. Een witte, een rode en twee marsala’s, een vergine en een semisecco. De jongste van het stel ruikt naar vijgen en amandelen. De semisecco knalt daarentegen het glas uit. Karamel, honing, zelfs koffie valt uit de geur te halen. In de mond smaakt hij naar sinaasappel en zomerfruit. Tot slot wordt het pièce de résistance van de Florio-familie nog kort aangeprezen. “Het mooiste meisje van de klas”, volgens gids Michele, hij knipoogt er wat gekunsteld bij. De Donna Franca is te koop in de winkel waar de rondleiding eindigt, à dertig euro per halve liter. In het centrum van de stad is de marsala-wijn eveneens alom

C7HI7B7 PE;J; M?@D ?D ;;D 7LED:@KHA

aanwezig. Op elke straathoek zit wel een enoteca waar het lokale levenselixer wordt geschonken of waar een informele proeverij tot de mogelijkheden behoort. De drank zit tot in de groeven en gaten van de gebouwen van de stad. â&#x20AC;&#x2122;s Avonds zuipt ze als een bruid en de volgende dag ontwaakt ze met een zweem van alcohol om zich heen. De eigenaar van Osteria Il Gallo e Lâ&#x20AC;&#x2122;Innamorata weet er alles van. Na een lunchmenu met bruschette met worst van tonijn en busiate met ragout van krab, schenkt hij maar wat graag een glaasje in. â&#x20AC;&#x153;Het is niet zomaar lekker, het is heel erg lekkerâ&#x20AC;?, verkondigt hij met een gulle glimlach onder zijn borstelige, grijze snor.

Gedaanteverandering Ook bij Enoteca La Sirena Ubriaca in de centrale Via Garibaldi gaan mannen en vrouwen zittend aan grote houten vaten zich te buiten aan de wijn. Wachtend tot de avond zijn intrede doet. Boven hun hoofden schieten de zwaluwen als straaljagers kwetterend richting hun nest. Voor hen op tafel, naast klassieke Italiaanse gerechten ook veel Arabische en Noord-Afrikaanse delicatessen. Doordat Marsala al eeuwenlang een kruispunt van culturen is â&#x20AC;&#x201C; de naam betekent letterlijk â&#x20AC;&#x2DC;de haven van Allahâ&#x20AC;&#x2122; â&#x20AC;&#x201C; is de culinaire traditie in de stad een smeltkroes van smaken. Op de Antico Mercato in de binnenstad is dit goed te zien. De Afrikaanse specialiteiten liggen er gebroederlijk naast Siciliaanse zoetigheden als cannoli en cassatelle. Een tandeloze oude man op een roestige fiets probeert iets verderop zijn verse vijgen in onverstaanbaar Siciliaans dialect aan de man te brengen. Het is Marsala op zâ&#x20AC;&#x2122;n breedst. â&#x20AC;&#x2122;s Avonds verandert de centrale markt en het gebied rondom de 17de-eeuwse Porta Garibaldi van gedaante. â&#x20AC;&#x153;Dit is de plek waar de mannen in het weekend de grootste vis proberen te vangen,â&#x20AC;? vertelt een visboer die zijn stoepje met een hogedrukspuit staat schoon te spuiten, â&#x20AC;&#x153;en dat doen ze niet op zeeâ&#x20AC;?, schaterlacht hij erachteraan. Wandelend door het historische Marsala

wordt het steeds duidelijker waarom de stad â&#x20AC;&#x2122;s ochtends zo kalm is. Marsala is een avondmens. Tegen de tijd dat de zon laag staat en een warmgeel schijnsel over de gebouwen uitgiet, wisselt ze haar ochtendjas in voor een avondjurk en flaneert ze door de straten. Dan komt haar ware aard tevoorschijn. Met een glas Marsala in haar hand proost ze op zichzelf. Samen met de vele ogen die vanaf de terrassen en balkons naar haar kijken. Tot ze uit het zicht verdwijnt en ergens bij de haven door de azuurblauwe ZEE WORDT OPGESLOKT s >

Gids Michele vertelt over de diverse wijnen tijdens een proeverij aan het einde van de rondleiding; terras aan zee voor de poorten van de baglio van de Cantine Florio.

?J7B?Ă? D8>8Q@E<

Tandeloze koopman slijt vijgen bij de Antico Mercato; vissersbootje in de haven; marsala wordt op vele terrassen in het centrum geschonken.

Tips & adressen ETEN OSTERIA IL GALLO E L’INNAMORATA :Zc àZ^cZ ]ZgWZg\VX]i^\Z osteria lVVg YZ Z^\ZcVVg bZi \ZYjaY Zc a^Z[YZ o^_c \VhiZc WZY^Zci# Jî YZ `Zj`Zc `dbi ZZc kVhi bZcj bZi YV\Za^_`h l^hhZaZcYZ heZX^VaîZîZc# 9Z eVhiV bZi `gVW ^h ZZc bjhi# =Zi

Y^kZghZ VVcWdY kVc ad`VaZ l^_cZc ^h ZkZcZZch db kVc iZ lViZgiVcYZc# osteriailgalloelinnamorata.com s OSTERIA SAN LORENZO :^\ZcVVg GdhVg^d AVjY^X^cV lZgì jîhajîZcY bZi hZôdZch\ZWdcYZc higZZègdYjXiZc# GZheZXi kddg YZ ^c\gZY^ ciZc a^\i VVc YZ WVh^h kVc Za` gZXZei# De ]Zi bZcj hiVVc igVYî^dcZaZ H^Xâ^VVchZ gZXZeiZc ^c ZZc bdYZgc _Vh_Z# Kddg l^Z YZ ZmeZg^bZciZaZ kZgh^Z kVc YZ àVhh^Z`Z >iVa^VVchZ `Zj`Zc lâ egdZkZc# 9Z l^_c`VVgi ^h aVc\ Zc Y^kZgh# osteriasanlorenzo.com

?J7B?Ý D8>8Q@E<

s ANTICA TRATTORIA DA PINO ;Vbâ^ZWZYg^_[ 6ci^XV IgViidg^V YV E^cd YdZi Va bZZ h^cYh &.+-# IgVYî^Z ^h ]^Zg Va lVi YZ àd` haVVi# BZi cVbZ YZ k^h Zc hX]VVa" Zc hX]ZaeY^ZgZc W^_ E^cd o^_c lZgZaY" WZgdZbY ^c BVghVaV# 6aaZh ldgYi WZgZ^Y odVah YZ »djYZ degZX]iZ igVYî^Zh¼ ]Zi kddghX]g^_kZc# trattoriadapino.it 9D:C s LE SALINE DI MARSALA >Zih WjîZc YZ hiVY a^\\Zc YZ odji" eVccZc kVc BVghVaV# =^Zg ldgYi cd\ Vai^_Y de igVYî^dcZaZ l^_oZ odji jî oZZ \ZldccZc# =Zi oZZ" lViZg Ygdd\i de ^c WVhh^ch lVVg" Yddg VaaZZc ]Zi odji dkZgWa^_[i! YVi kZgkda\Zch ^c YZ odc deYgdd\i# IgVYî^dcZaZ 9dc Fj^X]di"VX]i^\Z l^cYbdaZch ]djYZc ]Zi lViZg de eZâ# BZi cVbZ VVc iZ gVYZc W^_ odchdcYZg\Vc\# salinedellalaguna.it s EGADISCHE EILANDEN >Zih iZc cddgYZc kVc BVghVaV! iZg ]dd\iZ kVc YZ hiVY IgVeVc^! a^\\Zc YZ :\VY^hX]Z :âVcYZc/ ;Vk^\cVcV! AZkVcod Zc BVgZii^bd# KVcjî YZ ]VkZc kZgigZ``Zc bZZgYZgZ WdiZc eZg YV\ Zc YZ dkZghiZZ` Yjjgi YZgi^\ b^cjiZc# 9Z àZ^cZ WZg\" VX]i^\Z ZâVcYZc oZa[ o^_c kVc YZ XViZ\dg^Z eVgVY^_h de VVgYZ# 9Zc` VVc VojjgWaVjl YVi kZghbZai bZi a^X]i ijgfjd^hZ lViZg Zc hX]âYZg" VX]i^\Z k^hhZghYdge_Zh#

78EDD;;I B;P;D DK EEA :?=?J77B @77H=7D= )'

?8IKJKF:?K MFFI C8 ;FC:< M@K8

I?9?B?Ý

jeh_YeÊ _d ^[j ÉY[djhe i

j[ ijWZ CWhiWbW" ijek m_`d [d pe[j[

MMM$?J7B?;C7=7P?D;$DB

HEC; [ m_da[bi >_ijeh_iY^

DH$ ( (&(&

7P?D;$DB

MMM$?J7B?;C7=

B< L7D D7F;BI

=E f_ppW [d :[ ijWZ lWd Z[ ?b Feij_deÊ ^[j [_bWdZ lWd É

=EB< L7D D7F;BI

:[ ijWZ lWd Z[ f_ppW [d ^[j [_bWdZ lWd É?b Feij_deÊ

HEC;

I?9?B?Ý

CWhiWbW" ijekj[ ijWZ [d pe[j[ m_`d

JEI97D;

M[bbd[ii [ hY_W _d Z[ LWb ZÊE

M[bbd[ii [d bkn[ _d Z[ LWb ZÊEhY_W

F?;CEDJ;

:[ l[hhkaa_d][d lWd 9WiW LWbb[ ;hhe

; F?;CEDJ a_d][d

:[ l[hhka ;hhe lWd 9WiW LWbb[

I7H:?D?Ý

>;J DEEH:M;IJ;D0 :; CEE?IJ; IJ7:" AB;KHH?@A; >K?P;D" 8;HE;C:; IJH7D:;D

?D?Ý J; IJ7:" I7H: :; CEE?I

;IJ;D0 :;D >;J DEEH:M ;D" 8;HE;C:; IJH7D K?P AB;KHH?@A; >

Pizza & Procida Een kort bezoek aan Napels, mét pizzatour, en ontstressen op Procida, het kleurrijke eiland waar de film ‘Il Postino’ werd opgenomen. T E K ST & F OTOG R A F I E PA UL VA N E I J N D H OVE N

AP ,"//

12-02-2020

r_EAN*.indd

EF F7:

4% s 0)%-/. 3#!. % 2/- % s 4/ 3)#),)µ .!0%,3 s µ s 3!2 $).) s 02/#)$!

>_ijeh_iY^[ m_da[bi _d ^[j ÉY[djhe ijeh_YeÊ

; JEI97Dd bk n[

IM2020_2_001Cove

DH$ ( (&(&

: EF F7

/.4% s 0)%- /3#! . % % s 4 2/- ,3 s 3)#),)µ % 0 ! . $).)µ s 3! 2 #)$! s 02/

00220

FC:< M@K8

8 719327 079003

@77H=7D=

DH$ ( (&(&

P?D; ?J7B?; C7=7

K MFFI C8 ; ?8IKJKF:?

16:32:37

<OKI8 MFFI;<C<E MFFI 89FEE<<J1 Je ontvangt elke nieuwe editie gewoon in de brievenbus. Je bespaart meer dan 10% ten opzichte van de verkoopprijs in de winkel. Je ontvangt daarnaast óók een gratis digitaal abonnement om het magazine via de (gratis) app van Magzine op je telefoon of tablet te lezen. Als abonnee heb je voorrang bij de verloting van prijzen, cadeaus en aanbiedingen. Je krijgt gratis toegang tot of korting op diverse beurzen, evenementen en proeverijen. Alleen abonnees krijgen de mogelijkheid om aanwezig te zijn bij de uitreiking van de awards voor het Italië Magazine Restaurant van het Jaar.

NFI; ;LJ EL 89FEE<< <E B@<J MFFI <<E N<CBFDJK><J:?<EB F= <<E <<ED8C@>< BFIK@E>

=7 D77H MMM$?J7B?;C7=7P?D;$DB ;D C;B: @; 77D

DKELE samenstelling lola ribbink

BK9>J?= Deze rok van linnen en katoen is de perfecte basis voor je voorjaarsgarderobe. De stof ademt en het beige combineert prachtig met elke andere kleur. Max Mara, Linen and cotton skirt, € 235. www.maxmara.com

Blijven hangen

Het is bijna zonde om deze vrolijke sleutelhangers aan je sleutelbos te klikken. Hang ze daarom als een leuke toevoeging aan je handtas, dan kun je ze beter zien. Coccinelle, Basic Paint, € 60. www.coccinelle.com

B?9>J=;M?9>J Zodra je deze loafers aantrekt, heb je direct zin om eropuit te gaan. Dagje strand of flaneren in de stad? Met de lichte en comfortabele instappers kan het allemaal. Streams, Le DD Loafers, € 49. www.streams.nl

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Bedelen

De bedelarmband is terug van weggeweest. Marni combineert tinnen bedels met kristallen stenen en een kettinkje van goudkleurig metaal. Marni, Giga jacks bracelet, € 220. www.marni.com

P?@:;P79>J Een sjaaltje maakt elke outfit chique, zeker in deze stijlvolle kleurencombinatie. De zijden sjaal is handgemaakt en door de liefelijke hartjes kun je een echte complimentenregen verwachten. Furla, 1927 Carré Perla E, € 80. www.furla.com

AB7II; J7I Moschino is een ster in het ontwerpen van extravagante tassen, maar het merk heeft ook wat subtielere versies in de collectie. Zoals deze tijdloze tas met stoere ronde studs. Moschino, Quilted shoulder bag with STUDS, € 224. www.moschino.com

Zonaanbidder

Het is een kwestie van tijd voordat de eerste zonnestralen van de lente tevoorschijn komen. Ga goed voorbereid op pad met deze tijdloze zonnebril in je tas. Persol, PO3171S Caffe', € 134. www.zonnebrillen.com

?J7B?Ý D8>8Q@E<

VAL Dâ&#x20AC;&#x2122;ORCIA Betoverend genieten

Al in de Renaissance werden schilders geïnspireerd door het indrukwekkende uitzicht van Val d’Orcia. Na al die jaren is de populariteit er niet minder op geworden. Met de adembenemende natuur, fenomenale gastronomie en eeuwenoude warmwaterbronnen is de vallei de ultieme bestemming voor iedereen die op zoek is naar genot en ontspanning. T E K ST L OL A R IB B I N K F OTOG RAF I E W W W. H AN S - R I PA. DE EN ADLE R S PAR E S O R TS

hauffeur Paolo noemt de Val di Chiana “normal beautiful”. Voor hem zijn de zachte heuvels met cipressen en wijngaarden de normaalste zaak van de wereld. Persoonlijk vind ik deze vallei al prachtig, maar het nabijgelegen Val d’Orcia is pas echt mooi, verzekert hij. Over hobbelige bochten doorkruisen we het Toscaanse landschap en na een autorit van zo’n tweeënhalf uur vanuit Rome bevinden we ons midden in de regio die zijn naam dankt aan de rivier de Orcia. Mijn uitvalsbasis voor de komende dagen is Adler Spa Resort Thermae, een hotel dat eruitziet als een Toscaanse villa en gebouwd is in een voormalige travertijngroeve. De accommodatie is uniek in deze sprookjesachtige omgeving en zal ook uniek blijven, want een jaar na de opening van het hotel in 2003 werd Val d’Orcia opgenomen in de Werelderfgoedlijst van Unesco. Dat betekent dat het uitzicht over rode papavers en goudgele graanvelden niet verder vervuild zal worden door nieuwe bouwwerken.

Wellnessparadijs In de receptie wacht mij een letterlijk en figuurlijk warm onthaal, want de temperatuur in het hotel doet denken aan die van een tropisch zwemparadijs. Het is er een

?J7B?Ý D8>8Q@E<

JEI97D; 8;JEL;H;D: =;D?;J;D

wirwar van gasten, personeel en koffers. “Het hotel is compleet volgeboekt. Vandaag vertrekken veel gasten en ontvangen we ook weer nieuwe”, verontschuldigt de receptioniste zich. Ondanks de chaotische ontvangst lijkt alles om ontspannen en genieten te draaien. “De meeste van onze gasten zijn vijftigplussers met een druk bestaan. We hebben ook wel wat faciliteiten voor kinderen, maar het aantal familiekamers is beperkt”, zegt persvoorlichter Elisabeth. En inderdaad, de rust is op elke verdieping voelbaar. De gasten sjokken op teenslippers in spierwitte hotelbadjassen door de gangen, op weg naar een heerlijke saunasessie of wellnessbehandeling. Buiten gaat de wellnessbeleving verder. De saunatuin ligt rondom een smaragdgroen meertje met een eilandje waarop de vierkante Bio-sauna staat. Tijdens de sessie laat de sympathieke saunameester Nicola een Tibetaanse klankschaal galmen voor wat extra ontspanning. Na

afloop lopen we over de houten bruggen naar de volgende sessie in de hoger gelegen Finse panoramasauna. “De Panoramica is warmer dan de Bio-sauna”, vertelt Nicola, “maar de luchtvochtigheid is er een stuk lager. Dat maakt de hoge temperatuur draaglijker.” Zoals de naam al doet vermoeden biedt deze sauna een prachtig uitzicht over de Val d’Orcia. Wederom begeleidt Nicola de sessie en begint met hetzelfde grapje. “Geen zorgen, ik zal de sleutel niet weggooien. De deur blijft gewoon open.” Terwijl er kalme elektronische muziek klinkt, smelten de ijsbollen in geuren als mint, citroen en eucalyptus op de kolen. Nicola verspreidt met een handdoek de geur door de ruimte. De blikvanger van het hotel is het buitenzwembad. De waterdamp die boven het bad hangt dankzij het vulkanische water van 36 graden, werpt een mystieke gloed over de tuin. Vanwege de hoge concentratie mineralen wordt >

Openingspagina links: saffraanteler Egisto; sangiovese-druiven; truffelzoeker Gino en zijn hond Willy; tagliolini met verse witte truffel. Openingspagina rechts: op pad met Gino. Linkerpagina: smaakvolle slaapkamer; het travertijnmeer met sauna’s. Deze pagina: uitzicht over de Val d’Orcia.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Met een ruime keuze aan (zoete) broodjes, vruchtensappen, fruit en versbereide pannenkoeken en omelet begin je je dag goed. Op de bovenste verdieping geniet je tussen sfeervol verlichte pilaren en rondom een olijf boom van je ontbijt, lunch en diner. Als je niet beter wist, zou je denken dat je op een pittoreske piazza beland bent. Door de strak gedekte tafels met lange witte tafelkleden ziet de ruimte er chique uit. Het is dan ook een frappante gewaarwording dat zowel tijdens het ontbijt als de lunch bijna alle gasten

ALS HET WEER HET TOELAAT, WORDT HET DAK GEOPEND ZODAT JE ’S AVONDS ONDER DE TOSCAANSE STERRENHEMEL DINEERT het thermale water als geneeskrachtig gezien, helend voor de botten en huid. Hoewel het water een lichte zwavelgeur heeft, moet ik het bad natuurlijk proberen. Als ik me onderdompel in het heilzame water ontmoet ik een charmant Nederlands stel. De man wijst om zich heen. “Waar vind je nou een accommodatie als deze? We komen hier al jaren, meestal twee keer per

?J7B?Ý D8>8Q@E<

jaar. Even helemaal tot rust komen. Het is hier fantastisch.” “En er zijn niet zoveel Nederlanders,” voegt zijn partner toe, “ook heel fijn.”

Puur natuur Aan de innerlijke mens wordt ook gedacht. Volg ’s ochtends de geur van heerlijke Italiaanse koffie en je komt vanzelf bij het ontbijt terecht waar een riant buffet op je wacht.

wederom hun badjas dragen. Als het weer het toelaat, wordt het dak geopend zodat je ’s avonds onder de Toscaanse sterrenhemel dineert. De Sardijnse maîtresommelier Raffaele heet de gasten welkom en begeleidt ze naar een tafeltje. Gestoken in een maatpak voorziet hij daarnaast avond aan avond de gasten van de beste wijnen. Onder zijn hoede heeft hij een team

JEI97D; 8;JEL;H;D: =;D?;J;D

van meer dan twintig obers. Aan het buffet vind je een breed scala aan antipasti waaronder verschillende soorten brood, verse groenten, worsten en kaas. De rest van de gangen bestel je bij de obers, van een dagelijks wisselende menukaart. Houd ook zeker een plekje over voor het dessert. Je kunt ook dit zelf uitkiezen van het buffet waar je onder andere ijs, taarten, kaas en een goddelijke tiramisu vindt. Alles komt uit eigen keuken en wordt bereid met zoveel mogelijk lokale producten. “Het is lekkerder en tegelijkertijd beter voor de kleine ondernemers”, vertelt general manager Anton Pichler. “Onze kikkererwten en linzen komen van groentetelers uit het dal. Iets verderop wordt in een oude steenmolen meel gemaakt van biologisch geteelde granen.” Het hotel heeft zelf ook een kruidentuin en maakt eigen biologische olijfolie en wijn. Die wordt op een paar minuten wandelen in de kleinschalige wijnmakerij Tenuta Sanoner gemaakt. Het naar de eigenaarsfamilie vernoemde etablissement heeft een schitterend uitzicht op de heuvels vol wijnen olijfgaarden. Wie nieuwsgierig is, kan zich aanmelden voor een rondleiding of een proeverij. Omdat de natuur zo belangrijk is, doet het hotel graag iets terug. Aan de receptie zijn metalen waterflessen te koop om het gebruik van plastic terug te dringen, er zijn oplaadpunten voor elektrische auto’s en ook de huurauto van het hotel is elektrisch. De insecten worden ook op een natuurlijke manier op afstand gehouden, waardoor het soms kan gebeuren dat je toch nog ergens een schildwants tegenkomt.

om zelf de handen uit de mouwen te steken. Van half september tot en met eind december kun je in het nabijgelegen San Giovanni d’Asso met tartufaio Gino mee op zoek naar truffels, als hij samen met zijn vijfjarige hond Willy zijn terrein afspeurt. Van die mogelijkheid maak ik dan ook graag gebruik. Met tien belangstellenden slenteren we >

Linkerpagina: Adler Resort met thermaal zwembad; wijn van de eigen makerij; tartaar van het Chianina-rund. Deze pagina: Aetos sparkling rosé; wijnexpert Giuseppe.

Lucratieve business Typerend voor Val d’Orcia zijn de lokale producten van uitstekende kwaliteit. Denk daarbij aan de rode wijnen van Brunello di Montalcino en de Vino Nobile di Montepulciano, olijfolie, saffraan, kastanjes en truffels. Het najaar is het beste seizoen om deze culinaire hoogtepunten te verorberen, maar ook

?J7B?Ý D8>8Q@E<

PAUSELIJKE STAD PIENZA

door de bosjes, vol verwachting achter Willy aan. Na een minuut of tien struinen is het raak. “Ho, ho!” roept Gino ineens. Hij moet er snel bij zijn, anders beschadigt de enthousiaste viervoeter de truffel. Gino knielt en slaat van verbazing z’n handen voor z’n mond. Het is een flink exemplaar, dat een aanzienlijke mannenhand opvult. Ik krijg de eer om de truffel uit te graven. Het blijkt nogal een secure klus om de zwam, die nauw in de klei verpakt zit, heelhuids de grond uit te krijgen. Uiteindelijk verdwijnt de truffel in het boterhamzakje van Nicola, die niet alleen saunameester

?J7B?Ý D8>8Q@E<

is, maar ook dit soort uitstapjes begeleidt. Hij blijft maar aan het zakje ruiken en ik kan hem geen ongelijk geven: de verse truffelgeur is heerlijk. Na deze vondst komt Willy nog een paar keer in actie. De opbrengst na twee uur: 190 gram witte truffel. Met een kiloprijs variërend van 1400 tot 5000 euro is dit geen slechte score. Truffel mag al kostbaar zijn, saffraan is met een prijs van 24.000 euro per kilo het duurste kruid ter wereld. In Val d’Orcia oogst saffraanproducent Egisto Brandi ongeveer zes kilo krokusstampers per jaar. Dat klinkt als lekker verdienen, maar het

Niet alleen Val d’Orcia staat op de Werelderfgoedlijst van Unesco, ook het historische centrum van het in de buurt gelegen Pienza heeft een plekje verworven. Het tweeduizend inwoners tellende stadje ligt boven op een 490 meter hoge heuvel. Als je door een van de poorten in de stadsmuur het centrum binnenloopt, voelt het alsof de tijd heeft stilgestaan. Paus Pius II gaf in 1459 opdracht om zijn geboortedorp te verbouwen volgens de stedenbouwkundige idealen van die tijd, met als een van de hoogtepunten de Duomo met waterput. Sindsdien is er niet veel meer veranderd, al hadden de winkeltjes die nu keramiek, souvenirs en veel pecorino verkopen, destijds waarschijnlijk een andere invulling. De fameuze pecorino is in het stadje niet te missen. De schapenkaasgeur vult de straatjes met romantische namen als Via dell’Amore en Via del Bacio. Vlak achter de kathedraal ligt de stadsmuur met een waanzinnig uitzicht over de vallei.

JEI97D; 8;JEL;H;D: =;D?;J;D

kweken van de saffraankrokus (Crocus sativus) is een arbeidsintensieve klus. Aan Egistoâ&#x20AC;&#x2122;s handen vol kloven en zijn blauwe vingertoppen is het harde werken af te lezen, want voor ĂŠĂŠn gram saffraan zijn tweehonderd paarse bloemen nodig, zegt gids Christina tijdens een rondleiding door de krokuskwekerij. â&#x20AC;&#x153;Vanaf half oktober moet Egisto vier weken lang dagelijks de bloemen plukken. Het liefst voor zonsopkomst, want dan zijn de kelken nog gesloten en dus makkelijker te plukken.â&#x20AC;? Zodra alles geplukt is, maken Egisto en zijn vrouw Claudia de

bloemen open en verwijderen de stampers. De pistilli worden nog dezelfde dag zoâ&#x20AC;&#x2122;n twintig minuten op veertig graden gedroogd. En dan begint het wachten, zeker een half jaar, want net als kaas en wijn moet saffraan rijpen. Nadat we ons te goed hebben gedaan aan een door Egistoâ&#x20AC;&#x2122;s vrouw bereide lunch vol gele gerechten, zoals saffraanpecorino, saffraanappelcake en zelfs saffraangrappa, haalt chauffeur Paolo mij op voor een laatste rit door het ansichtkaartachtige landschap. Het is helaas tijd om deze VEELZIJDIGE REGIO WEER ACHTER ME TE LATEN s

Linkerpagina: voorzichtig de truffel uitgraven; pot vol saffraan; een gevonden truffel. Deze pagina: sfeervol dineren onder de Toscaanse sterrenhemel.

TIPS & ADRESSEN Â&#x2122; Adler Spa Resort Thermae Strada di Bagno Vignoni 1, San Quirico dâ&#x20AC;&#x2122;Orcia. www.adler-resorts.com

van vrijdag tot en met zondag geopend. Piazza Gramsci 1, San Giovanni d'Asso. museotartufo.museisenesi.org

Â&#x2122; Museo del tartufo Kom alles te weten over de truffel(jacht). Van april tot december

Â&#x2122; Brandi Crocus Sinds 1995 verbouwt Egisto Brandi krokussen voor de saffraanproductie.

Vicolo del Vecchietta 5, San Quirico d'Orcia. www.crocusbrandi.it Â&#x2122; Tenuta Sanoner Kleinschalige biologische wijnmakerij waar ook olijfolie gemaakt wordt. www.tenuta-sanoner.it

?J7B?Ă? D8>8Q@E<

;MEKJ A?;9A;DI ewout kieckens woont al vele jaren in rome en schreef onder andere het boek ‘alle wegen van rome’. hij belicht opmerkelijke zaken over het leven in italië.

I L LU STRATIE E D ITH BU E NE N

Wereldwonder Als ik ’s ochtends opsta kijk ik al uit naar het avondeten. Ik hoop vurig dat we thuisblijven en niet naar een restaurant gaan. Wordt het vandaag vellutata di zucca, een stinco di maiale al forno con patate of involtini di pesce spada? Om eerlijk te zijn, het maakt me helemaal niet uit of we pompoensoep, varkensschenkel of zwaardvisrolletjes eten. Ik kijk naar de avonddis uit omdat ik graag de afwas doe. Natuurlijk kunnen de pannen en borden ook wel in de vaatwasmachine, maar dat doe ik zelden. Waarom zou je zo’n apparaat halfleeg laten draaien? Kwestie van rentmeesterschap, zuinigheid en noem het maar op. Maar de belangrijkste reden dat ik zo graag met de hand afwas is omdat ik dan gebruik kan maken van het hangende afdruiprek. Het hangende afdruiprek hoort in het rijtje pizza, pasta, bidet. Heel Italiaans. Tot niet eens zo heel lang geleden ging het er in de meeste Hollandse keukens als volgt aan toe: een persoon wast af, de ander droogt af, of een en dezelfde persoon wast eerst en droogt dan af. Wordt er al een afdruiprek ingezet, dan is het toch wel de bedoeling dat de vaat er maar korte tijd op staat. Zo’n druiprek is vaak van goedkoop plastic en leverbaar in de gekste kleuren. Het rekje staat op een lekbak. Een treurig woord voor een droevig voorwerp. In Italië heeft het afdruiprek daarentegen de hoofdrol in de keuken. In een kookboek voor beginners las ik dat het afdruiprek wordt beschouwd als een van de belangrijkste hulpmiddelen in de keuken. De vaatwasmachine is minder populair. Het apparaat staat in 40 procent van de huishoudens (8 van de 10 grotere Nederlandse huishoudens heeft tegenwoordig zo’n ding). Hij wordt niet eens altijd als vaatwasser ingezet. Margherita, een kennis van me, vertelde me dat zij de afwasmachine nooit als zodanig gebruikt, ook al staat er wel een in het appartement. Ze wast de glazen en borden met de hand en zet ze daarna op het rek van de machine. Vaatwasser als afdruiprek… hoogst origineel. Het afdruiprek mag wel een belangrijke positie innemen, maar wie een Italiaanse keuken binnenstapt zal ’m niet zomaar

vinden. Het rek is namelijk verscholen achter een keukenkastdeurtje, en wel het deurtje boven de gootsteen. De bedoeling is dat je bijvoorbeeld een bord wast en het daarna op het rek erboven plaatst. Het Italiaanse woord ‘scolapiatti’ wekt de indruk dat het alleen voor borden (‘piatti’) bedoeld is, maar glazen en pannen voelen zich er ook thuis. Het rek ‘hangt’ eigenlijk tussen twee keukenkastwanden. Je had in Babylon de hangende tuinen, je hebt in Italië hangende afdruiprekken. Wereldwonderen. Om het rek te gebruiken moet je uiteraard het keukenkastje openen en het deurtje moet tijdens het afwassen openblijven. Dat leidt nog wel eens tot bloedige confrontaties. Hoeveel hoofden zijn er niet tegenaan geklapt? Een klassieker is om de punt van het uitgeklapte deurtje te raken. Ons hangend druiprek heeft een deurtje, meer een luik eigenlijk, dat je omhoog moet duwen. Mijn vrouw is klein van stuk en het lukt haar niet om dat luik helemaal naar boven te krijgen. Geregeld hangt het luik dan ook op kophoogte. Ik ben al meerdere keren aan de dood ontsnapt. Die grap maak ik dan. Zij zegt dan dat het mijn eigen schuld is, omdat toen we de keuken kochten ik het aanrecht veel te hoog liet installeren. Het staat nu op ‘Nederlandse’ hoogte, en alle bovenkastjes zijn lastig bereikbaar voor wie geen Harlem Globetrotter is. Mijn arme schat moet inderdaad vaak op een kruk staan om de spaghetti te pakken. Het hangende afdruiprek zegt veel over Italië. Het eerste dat opkomt is dat Italianen geen zin hebben om af te drogen. Dat is een combinatie van luiheid en praktisch denken. Het tweede is dat Italianen hygiënisch zijn. De vaat die vanzelf droogt is veel hygiënischer dan de vaat die wordt afgedroogd. Volgens een Amerikaans onderzoek trekt de vaatdoek 20.000 keer meer bacteriën aan dan de toiletpot. Meer hoef je een Italiaan niet te zeggen. Italianen zijn heel erg gericht op properheid. Niet alleen in de keuken, maar ook op het toilet. Italianen (ja, alle 60 miljoen) zijn bovendien een volk dat houdt van uiterlijke schoonheid. Zo’n afdruiprek mag wel erg nuttig zijn, al dat vaatwerk staat natuurlijk wel heel lelijk. 9Zjgi_Z Zgkddg Zc `aVVg ^h `ZZh#

?J7B?Ý D8>8Q@E<

7HJ; ; 9KBJKH7 culturele nieuwtjes en tips in italië en nederland

7? M;?M;? ;D ÉJKH7D:EJÊ Giacomo Puccini’s laatste opera is een tijdloze klassieker. Het prachtig gekostumeerde

drama is gebaseerd op een Perzisch sprookje – ‘Turandot’ is Perzisch voor dochter van Turan – over een strijdlustige

en wrede Chinese prinses die een geschikte echtgenoot zoekt. De opera is vooral bekend van de aria ‘Nessun dorma’, die in de uitvoering van tenor Luciano Pavarotti populair werd als herkenningsmelodie van het WK voetbal in 1990. Deze opmerkelijke opvoering van ‘Turandot’ is het debuut van de Chinese kunstenaar en activist Ai Weiwei als operaregisseur. Naar verluidt is hij van plan de recente protesten in Hongkong erin te laten weerklinken. Hij zal ook de kostuums en het decor ontwerpen: een waar spektakel met een politieke tint van een zeer begaafd kunstenaar. (PC) GIACOMO PUCCINI, ‘TURANDOT’. 25 MAART T/M 5 APRIL, TEATRO DELL’OPERA DI ROMA, TEATRO COSTANZI ROME. OPERAROMA.IT

Mahmood in de Melkweg Na zijn overwinning op het Festival van Sanremo eindigde Alessandro Mahmoud, beter bekend als Mahmood, als tweede bij het Eurovisie Songfestival 2019 met zijn hit ‘Soldi’. In dit nummer zingt hij

over het vertrek van zijn vader toen hij vijf jaar oud was en hoe hij opgroeide in een achterstandswijk in Milaan. Niet alleen ‘Soldi’ is een populair nummer met meer dan 148 miljoen views op YouTube, hij heeft ook zeventien andere nummers met miljoenen views waardoor hij zeker niet als ‘one hit wonder’ kan worden afgeschreven. Op 20 april geeft Mahmood een concert in De Melkweg in Amsterdam. (TR)

MAHMOOD, 20 APRIL 2020, DE MELKWEG, AMSTERDAM. MELKWEG.NL

?J7B?Ý D8>8Q@E< K<BJK G<CC< :FLN<E?FM<E <E K@8I8 I@M8EF D8>8Q@E<

Michelangelo’s machtige vrienden Michelangelo behoeft geen introductie, en dat is maar goed ook, want dit tekstje is veel te kort om het genie van deze man te omschrijven. Voor het eerst in Genua is er dit jaar een tentoonstelling van deze homo universalis, in de vorm van een reis langs alle bijzondere ontmoetingen met grootse personen die Michelangelo in zijn autobiografie omschreef: onder anderen Lorenzo Il Magnifico, baron de Valois en Catharina de’ Medici passeren de revue. Naast tekeningen en beeldhouwwerken van ‘Il Divino’ Michelangelo zelf zullen ook documenten van correspondentie van de kunstenaar met zijn tijdgenoten te zien zijn, evenals werken van die tijdgenoten. Zo wordt een zo compleet mogelijk beeld geschetst van het leven van deze uitzonderlijke figuur en de machtige mensen om hem heen. (PC) ‘MICHELANGELO: DIVINO ARTISTA’, 26 MAART T/M 19 JULI, PALAZZO DUCALE, GENOVA. PALAZZODUCALE.GENOVA.IT

:EEH :; B;DI L7D 9;B;DJ7DE Zijn eerste foto’s maakte hij in Sorrento, zijn geboortestad. Raffaele Celentano gebruikt uitsluitend 35mm-camera’s en zwart-witfilms en geeft zo realistisch mogelijk momentopnames weer. Hij laat niemand poseren voor de camera en weigert zijn foto’s digitaal te bewerken. De ZuidItaliaanse fotograaf begon in 1991 aan ‘Gli Italiani’, een serie waarin hij het

dagelijkse straat-, stranden dorpsleven van de Italianen vastlegt. Het gelijknamige Gli Italiani, in het historische centrum van Deventer, is de eerste galerie in Nederland die het werk van Celentano toont en verkoopt. (TR) GLI ITALIANI, VLEESHOUWERSTRAAT 11, DEVENTER, GEOPEND DO, VR EN ZA (ANDERE DAGEN OP AFSPRAAK). GLI-ITALIANI.NL

F?H7D;I?ÊI HEC; tigste verhuisde hij naar Rome, waar hij zich liet inspireren door de kerken en ruïnes. Zijn gravures zijn gebaseerd op deze bouwwerken, maar tonen een architectonische wereld die grootser, romantischer en dramatischer is dan de werkelijkheid. (PC) ‘GIAMBATTISTA PIRANESI: VISIONI DI UN ARCHITETTO SENZA TEMPO’, 4 APRIL T/M 27 JULI, PALAZZO STURM, BASSANO DEL GRAPPA. MUSEIBASSANO.IT

Talentvolle kunstenares

Aan de voet van de Alpen, in het pittoreske stadje Bassano del Grappa, zijn dit voorjaar de gravures van Giambattista Piranesi te bezichtigen in het prachtig gerenoveerde Palazzo Sturm. Piranesi leefde tijdens de classicistische 18de eeuw. Met zijn scherpe oog en gevoel voor schoonheid en architectuur heeft hij onvergetelijke etsen weten te creëren die tot de verbeelding spreken van iedere bewonderaar. Op zijn twin-

In een tijd waarin de meeste kunstwerken werden gemaakt door mannen, experimenteerde de moedige Carla Accardi (1924-2014) met abstracte schilderijen en kalligrafische tekens. Samen met haar toekomstige echtgenoot begon zij in 1947 de futuristische en marxistische kunstgroep Forma 1, als reactie op de Tweede Wereldoorlog en het fascisme. De Siciliaanse kunstenares, die grote invloed heeft gehad op de Arte Povera-

beweging van eind jaren zestig, wordt beschouwd als een van de belangrijkste leden van de Italiaanse avant-garde. Dit jaar, zes jaar na haar overlijden, presenteert het Museo del Novecento in Milaan een tentoonstelling gewijd aan deze eerste internationaal erkende Italiaanse abstracte kunstenares. (TR)

‘CARLA ACCARDI. CONTESTI’, 27 MAART T/M 30 AUGUSTUS, MUSEO DEL NOVECENTO, MILAAN. MUSEODELNOVECENTO.ORG

Stille verhalen

Het drama dat zich de afgelopen decennia heeft afgespeeld op de Middellandse Zee zal niemand zijn ontgaan: vluchtelingen en immigranten die massaal de zee oversteken in de hoop om Europa en daarmee een betere toekomst te bereiken. De oude zoutwarenhuizen van Venetië bieden een bijzondere tentoonstelling die dit drama dichterbij brengt: Italiaanse fotograaf Italo Rondinella heeft 44 gevonden voorwerpen die toebehoorden aan vluchtelingen gefotografeerd en ze tentoongesteld. Schoenen, kleding, reddingsboeien en andere objecten vertellen het tragische verhaal van hun voormalige eigenaren. Ontroerend en zeer actueel. (PC)

‘ITALO RONDINELLA: SHIPWRECK CRIME’, 7 MAART T/M 15 APRIL, MAGAZZINI DEL SALE, VENETIË. LABIENNALE.ORG

©ANTONIO MANCINI, IN GEDACHTEN VERZONKEN/DE MESDAG COLLECTIE, DEN HAAG

>;J =B?CC;D:; :E;A Antonio Mancini (18521930) was zijn tijd ver vooruit. De Romeinse kunstenaar verwerkte op niet eerder vertoonde wijze glimmende materialen in zijn kunstwerken, zoals glas, metaal en spiegeltjes. Hij koos voor zijn schilderijen het liefst onderwerpen uit het dagelijks leven, zoals het ‘Het arme kind’, dat in het Rijksmuseum te bewonderen is. De Haagse schilder en verzamelaar Hendrik Willem Mesdag (1831-1915) herkende al vroeg het talent van Mancini en verzamelde over een periode van twintig jaar zo’n 150 werken. De tentoonstelling ‘Mancini. Eigenzinnig & Extravagant’ geeft een overzicht van het werk van de 19de-eeuwse kunstenaar, inclusief de pastaborden die hij voor restaurants beschilderde als hij krap bij kas zat. (TR) ‘MANCINI. EIGENZINNIG & EXTRAVAGANT’, 13 MAART T/M 28 JUNI, DE MESDAG COLLECTIE, DEN HAAG. DEMESDAGCOLLECTIE.NL

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Â© S H A W S H O T S / A L A M Y. W W W. I M A G E S E L E C T. E U

MARCELLO DUDOVICH Grootmeester van de reclameposter

Kunnen reclameposters ware kunstwerken zijn? Wel bij Marcello Dudovich, de Italiaanse kunstenaar die met zijn posters perfect het verfijnde levensgevoel van de belle époque wist te verbeelden. “Dudovich is verwant aan de Franse posterkunstenaar Toulouse-Lautrec, omdat ze beiden nooit wilden opgeven dat ze schilders waren, terwijl ze dienstbaar bleven aan de eisen van de reclame.” T EK S T RO NA L D KU IP E R S

en Borsalino is niet zomaar een hoed. Wie een Borsalino draagt, laat zien dat hij een man van de wereld is, chic en elegant, zelfverzekerd en succesvol. Althans, dat is het imago dat de fabrikant wil uitdragen. Als de firma Borsalino in 1911 een nieuw type hoed introduceert, wordt veel geld en moeite besteed aan promotie. Centraal daarin staat een wervende poster, hét marketinginstrument van het begin van de 20ste eeuw. Een trefzekere poster laat de consument zien dat hij niet alleen een product koopt, maar ook een ‘uniek’ gevoel voor stijl en een mondaine ‘way of life’. In zijn speurtocht naar de perfecte poster schrijft de firma Borsalino een wedstrijd uit. Er worden tientallen ontwerpen ingestuurd, vaak

ingewikkelde composities vol frivole dames die smachtend lonken naar hoeden dragende heren. Eén ontwerp is radicaal anders. We zien een zwarte bolhoed majestueus op een klassieke fauteuil liggen, geflankeerd door een paar handschoenen en een elegante wandelstok. Het lijkt alsof de hoed zich – als een gevierd acteur – op een podium bevindt, vol in het gele licht van de schijnwerpers en klaar om te worden toegejuicht door een enthousiast publiek. Marcello Dudovich (1878-1962), de maker van de poster, heeft veel moeite moeten doen om zijn conservatieve opdrachtgever, uitgever-drukker Ricordi, te overtuigen van het gedurfde ontwerp. Maar als Dudovich wordt uitgeroepen tot winnaar van de wedstrijd, is Ricordi de > eerste om hem te feliciteren. Hij rijdt

Linkerpagina: poster van Dudovich en Marcello Nizzoli uit de jaren 30 ter promotie van het Lido in Venetië.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

luid claxonnerend naar Dudovich’ huis en roept “Dudo, kom hier, ik wil je omhelzen!” waarna de champagne rijkelijk vloeit.

Liever lui dan moe Met zijn zege in de Borsalinowedstrijd vestigt Marcello Dudovich definitief zijn naam als de onbetwiste topper van de Italiaanse posterkunst. Een opmerkelijke prestatie voor iemand die in zijn jeugd docenten tot wanhoop dreef en vooral uitblonk in kattenkwaad. Marcello wordt in 1878 geboren in Trieste. Trieste maakt op dat moment nog deel uit van het Oostenrijks-Hongaarse rijk (pas na de Eerste Wereldoorlog wordt Trieste een Italiaanse stad), maar de meeste inwoners spreken Italiaans en voelen zich sterk verwant met de – op dat

Marcello begint aan een kunstopleiding, maar heeft moeite met de discipline van het schoolbestaan. “Ik was liever lui dan moe en zakte voor alle examens.”Vader Antonio besluit zijn zoon van school te halen. Onder het motto ‘de praktijk is de beste leerschool’ stuurt hij de 19-jarige Marcello naar Milaan, om daar al doende het vak van lithograaf te leren.

Gouden medaille In Milaan meldt de jonge Dudovich zich bij Leopoldo Metlicovitz, tevens afkomstig uit Trieste en bevriend met zijn vader Antonio. Metlicovitz, een succesvol schilder en ontwerper van reclameposters, bezorgt Dudovich een baantje als assistent-lithograaf bij de toonaangevende uitgeverij Ricordi. Dudovich leert hoe hij posterontwer-

“IN MIJN TEKENINGEN VAN VROUWEN HEB IK ALTIJD MIJN ECHTGENOTE ELISA AFGEBEELD, HAAR ELEGANTE FIGUUR, HAAR LICHTE HAVIKSNEUS, DE TROTSE HOUDING VAN HAAR HOOFD”

Rechterpagina: poster uit de jaren 50. Drankproducenten waren een tijdlang Dudovich’ beste klanten.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

moment nog piepjonge – Italiaanse staat. Marcello’s vader Antonio is, ondanks zijn Servische voorvaderen, een groot bewonderaar van de Italiaanse vrijheidsstrijder Garibaldi. Hij vocht in het vrijwilligersleger van de roodhemden, die een cruciale rol speelden bij de eenwording van Italië. De kleine Marcello heeft het rebelse karakter van zijn vader. Op school blinkt hij uit door ongehoorzaamheid. Het enige waarvoor hij warmloopt is tekenen. “Als kind was ik dol op tekenen, in schriftjes, op muren, in de marges van kranten. In de lessen vulde ik de tijd met het tekenen van figuurtjes, groot en klein, op elk stukje papier dat ik in handen kreeg. Ik maakte zelfs eens tekeningen op een laken dat hing te drogen, wat mij een klap van mijn moeder opleverde.”

pen naar stenen drukplaten moet kopiëren en hoe hij ze daarna – in verschillende drukgangen – moet inkleuren.Vanwege de sprankelende en levensechte kleuren is de lithografie (steendruk) ideaal voor het maken van kleurenposters. Producenten van luxeproducten, van chique hoeden en sigaretten tot drankjes als Campari en Strega, propageren er hun ‘levensstijl’ mee. Maar ook opera- en toneelvoorstellingen, sportwedstrijden en exposities lenen zich uitstekend voor reclame via posters. Bij Ricordi komt Dudovich in contact met alle grote postermakers van dat moment, onder wie de Duitser Adolf Hohenstein en de Italianen Aleardo Villa en Leonetto Cappiello. Ze inspireren hem om zelf ook weer te gaan tekenen, net als tijdens zijn jeugd in Trieste. Hij volgt

C7H9;BBE :K:EL?9> =HEEJC;;IJ;H L7D :; H;9B7C;FEIJ;H

tekenen schilderlessen en zet daarna de gedurfde stap om een eigen atelier te openen. Al snel krijgt hij opdrachten voor het ontwerpen van reclameposters, onder andere van zijn vroegere werkgever Ricordi. Gaandeweg ontwikkelt Dudovich een eigen zwierige stijl, die met natuurlijke, dynamische lijnen en vormen (later aangeduid als ‘Liberty’, de Italiaanse variant van art nouveau) een nieuwe schoonheid wil verlenen aan industriële producten. Voor zijn posterontwerpen, maar ook voor zijn boekomslagen, illustraties en cartoons, wint Dudovich meerdere prijzen, waaronder een gouden medaille op de Parijse wereldtentoonstelling van 1900.

De posters van Dudovich zijn geen routineuze designproducten, maar het resultaat van een artistieke worsteling, net zoals een schilderij of een symfonie. Een biograaf van Dudovich stelt: “Dudovich is in zekere zin verwant aan de Franse posterkunstenaar Toulouse-Lautrec, omdat ze beiden nooit wilden opgeven dat ze schilders waren, terwijl ze dienstbaar bleven aan de eisen van de reclame. (...) Dudovich maakte vaak tientallen schetsen voordat hij een spontane, natuurlijke vorm vond. Het lukte vrijwel nooit in één keer. Maar na vele pogingen kon hij in een trance raken en bereikte hij plotseling het gewenste resultaat.” Als posterkunstenaar verkeert Dudovich ook vooral in kunstenaarskringen, waar hij omgaat met schilders als Giacomo Balla, Gaetano Previati en Umberto Boccioni. In die kringen ontmoet hij de modejournaliste Elisa Bucchi, met wie hij in 1911 in het huwelijk treedt. Elisa wordt zijn muze. Jarenlang poseert ze als het model voor alle vrouwen op zijn posters. Dudovich: “Ze was een mooi, donker en dun meisje en kwam uit Faenza. In mijn tekeningen van vrouwen heb ik haar altijd afgebeeld, haar elegante

Belle époque

figuur, haar lichte haviksneus, de trotse houding van haar hoofd.”Via Elisa komt Dudovich in contact met modehuizen, die gouden tijden beleven dankzij de voortschrijdende vrouwenemancipatie. In de hogere burgerkringen eisen vrouwen steeds meer een eigen rol op. Ze gaan naar theaters, dansgelegenheden en restaurants, uitgedost met lange zijden handschoenen, uitbundige hoeden en elegante

jurken. Het is deze nieuwe levensstijl van de belle époque die Dudovich perfect weet te verbeelden, onder andere in de posters die hij maakt voor de Napolitaanse warenhuizen van de gebroeders Mele.

Lachen om de rijken Naast postermaker is Dudovich een getalenteerd cartoonist. “Het is belangrijk dat de mens droomt, maar >

?J7B?Ý D8>8Q@E<

::9 # ::& 8:# #'% & & # $$& :'$#' 7# $#9):# # :# "::!9 &8 ! ,: 9 " & #$*$88 # %8: ):# 9 " &! $88 9 $8

,, + , ,* 6 ' 5/ + 03/ " &$$9 6 9 :# & 6 :# 0//- $8$ ' " & #$*$8 6 " & #$*$8 9 9 .! (&" &! :9 * 8 , # :9 *$8 $% # $8$ ' ((&,:" # " 8 (. )& # 8 ! ":# & *$& 9 ) &!& # # ) &* &!9 6 $8 ' ):# #:9(& )( 8. # )$ 9: '9$9 # 6 $$& $ !*:8 9 9 ' *$8 !& 8)&

, ::# # 8$$%9 9$9 # " 9 20 "::&9 1/1/ ) &9 & : 4 * ! # % , ::# # , # :8 " # : 9 )$$&*::& # ):# * !$$8 : ):# 9$ %:'' # 9 : $## " #9 ' 9$9 * &$%, # # #: : 9 . % & $ #)$( % & "::# $%, ::&

* ** * ,! ,* , "(% (((%&#% * ) "" #' ""

C7H9;BBE :K:EL?9> =HEEJC;;IJ;H L7D :; H;9B7C;FEIJ;H

het is net zo belangrijk dat hij zijn dromen kan bespotten.” In 1911 huurt het Duitse satirische tijdschrift ‘Simplicissimus’ hem enkele jaren in als speciaal verslaggever. Samen met Elisa reist Dudovich heel Europa af: van Parijs en Monte Carlo tot Brussel en Londen. Hij bezoekt de plekken waar de hogere standen samenkomen, tijdens luxe vakanties aan zee of in de bergen, feesten, paardenraces en voorstellingen. Met zijn cartoons biedt Dudovich de lezers van ‘Simplicissimus’ een speelse blik in het leven van de beau monde, met mensen die vaak net iets te diep in het glaasje hebben gekeken of te opzichtig zijn gekleed. Maar als de Eerste Wereldoorlog uitbreekt, is het reizende leven abrupt voorbij. Dudovich keert terug naar Italië, waar hij collega-kunstenaars als Boccioni, Sironi en Carrà zingend naar het front ziet vertrekken. “Dood aan de Oostenrijkse keizer, leve Italië!” Dudovich mag echter niet meevechten. “Ik, zoon van een Garibaldiaan, kon niet vertrekken. Er was een brief van de autoriteiten gekomen waarin ze me van sympathie voor de Duitse zaak beschuldigden. Mijn jarenlange samenwerking met het Duitse tijdschrift ‘Simplicissimus’ heeft me verdacht gemaakt. Ik ontsnapte aan internering door tussenkomst van mijn oude werkgever Ricordi. Ik bleef echter een verdacht persoon en voor de duur van de oorlog moest ik me elke week melden op het politiebureau.”

verwerkt die beelden in zijn posters. Na de oorlog kijkt Dudovich met weemoed terug. “Ik denk met veel genoegen terug aan de tijd waarin tekenaars niet naar slagvelden werden gestuurd, maar naar race- en golfbanen om mooie vrouwen, elegante evenementen en verfijnde mode te laten zien. Mensen reisden van het ene land naar het andere zonder paspoort of identiteitskaart: een prachtig iets. Er was ook een soort internationale saamhorigheid, die alle grenzen en

zelfs politieke tegenstellingen overschreed. Het was een tijd waarin men alleen maar vertrouwen kon hebben in de toekomst. De oorlog verwoestte dit alles. De mooiste en meest zorgeloze periode van mijn leven was voorbij.” Over werk heeft Dudovich niet te klagen. Hij wordt gevraagd posters te maken voor de ontluikende filmindustrie in Turijn.Voor het Turijnse speelgoedbedrijf Lenci gaat hij zelfs fraaie poppen ontwerpen. Daarnaast stroomt zijn agenda vol >

Films, poppen en drank Ondanks het wantrouwen van de Italiaanse autoriteiten maakt Dudovich propagandaposters om de vaderlandsliefde van de Italianen aan te wakkeren. De posters roepen jonge mannen op zich aan te melden als vrijwilliger in het leger of om oorlogsobligaties te kopen voor financiering van de strijd. Dudovich gebruikt zichzelf als model. Hij laat zich in verschillende poses fotograferen in militair uniform en

?J7B?Ý D8>8Q@E<

ÂŠ A L B U M / F I N E A R T I M A G E S . W W W. I M A G E S E L E C T. E U

met opdrachten voor drankproducenten als Strega, Martini en Campari en voor de snelgroeiende autofabrieken van Alfa Romeo, Bugatti en Fiat. Zijn grootste opdrachtgever wordt de Milanese warenhuisketen La Rinascente. Tussen 1921 en 1956 zal Dudovich meer dan honderd reclameposters voor het bedrijf ontwerpen. De hoofdrolspeelsters zijn vaak vrouwen uit de middenklasse, die dankzij de toenemende welvaart kunnen genieten van zaken die voorheen waren voorbehouden aan de

?J7B?Ă? D8>8Q@E<

elite. Op de posters van Dudovich dragen ze elegante reiskleding voor cruises, chique avondjurken en verleidelijke handschoenen en kousen â&#x20AC;&#x201C; La Rinascente biedt het allemaal.

Fascistische censuur Vanaf eind jaren twintig begint Dudovich te merken dat er andere eisen worden gesteld aan zijn posters. Onder druk van Mussoliniâ&#x20AC;&#x2122;s fascisten verandert het ideaalbeeld van de vrouw. Decennialang heeft Dudovich vrouwen afgebeeld als elegante en

reislustige wezens, vaak ook als verleidelijke femmes fatales. Het fascistische regime ziet vrouwen vooral als robuuste huisvrouwen en moeders, gehoorzaam aan hun zelfverzekerde, gespierde mannen. Dudovich worstelt met de fascistische censuur en voelt zich beperkt in zijn creativiteit. Medio jaren dertig zoekt hij nieuwe inspiratie. Hij vertrekt voor langere tijd naar LibiĂŤ, destijds een Italiaanse kolonie, om er kerken en andere gebouwen te voorzien van wanddecoraties. Hij raakt er diep beĂŻnvloed door de kleuren van de woestijn, door de nomaden, de minaretten en de exotische landschappen en oases. Hij maakt veel schilderijen met Libische themaâ&#x20AC;&#x2122;s. Terug in ItaliĂŤ probeert hij de ellende van de Tweede Wereldoorlog zoveel mogelijk te ontlopen door de wanden van villaâ&#x20AC;&#x2122;s op het platteland te decoreren met frescoâ&#x20AC;&#x2122;s in renaissancestijl. De oorlog eindigt voor Dudovich dramatisch met de dood van Elisa. Elisa en hij zijn weliswaar inmiddels gescheiden maar omdat ze altijd een goede relatie hebben gehouden, vangt Dudovich zijn exvrouw op in zijn huis als ze aan kanker blijkt te lijden. â&#x20AC;&#x153;Ze stierf in Milaan in 1945, na een lange lijdensweg. Ze was niet meer dan een skelet. Het maakte me gek. Om te wennen aan het idee een dode in huis te hebben, ging ik naar het mortuarium om daar de doden te zien die waren binnengedragen ter identificatie door hun familieleden.â&#x20AC;? Na de oorlog blijft Dudovich posters maken voor warenhuisketen La Rinascente, waarin hij veel van zijn Libische indrukken verwerkt. Hij wordt echter steeds vaker afgetroefd door jonge posterontwerpers, die zich heel hip â&#x20AC;&#x2DC;designersâ&#x20AC;&#x2122; noemen en veel commerciĂŤler werken. In 1956, op 78-jarige leeftijd, maakt Dudovich zijn laatste La Rinascente-poster. Zes jaar later overlijdt hij in Milaan aan EEN HERSENBLOEDING s

/ N

AANBIEDING

! ÉC7H?E +& @77H Ê K%N%M% ö *0#,' EL J8D<E MFFI D88I

Op veler verzoek verlengd! D8I@F ,' A88I In de jaren zestig van de vorige eeuw verhuisde Mario Uva van Italië naar Nederland. Met zijn vrouw Tine nam hij dorpscafé Het Anker in het Noord-Hollandse Neck over van zijn schoonvader en opende er een Italiaans restaurant: Ristorante Mario. Samen met hun zoons Alessandro en Raffaele wist hij het tot een van de beste Italiaanse restaurants van Nederland te maken. In dit derde kookboek zijn de meest populaire klassiekers van de afgelopen vijftig jaar gebundeld.

NFI; 89FEE<< De abonneeservice is op werkdagen bereikbaar van 9.00 tot 17.00 uur. Deze aanbieding geldt zolang de voorraad strekt en is inclusief verzendkosten. Neem contact op met de abonneeservice voor verzendtarieven naar het buitenland. Je kunt het abonnement ook cadeau doen aan iemand anders, je ontvangt dan zelf het kookboek.

=7 D77H MMM$?J7B?;C7=7P?D;$DB E< 8;B &.. ((,,,),

IE9?;JÀ jordy de reus biedt een kijkje in de wereld van de spraakmakende italiaanse media en cultuur.

'$ 7BI JM;; :HKFF;BI 8EJEN Met nummers als ‘Festival’, ‘Vamos a Bailar’ en ‘Fino alla Fine’ scoorden F7EB7 ;D 9>?7H7 als gelijknamig duo ruim twintig jaar geleden hits. Na afnemend succes gooiden de twee muzikale zussen de handdoek in de ring en gingen ieder hun eigen weg, maar beiden wisten het succes van hun gezamenlijke carrière bij lange na niet te evenaren. Chiara deed zelfs nog auditie in de Italiaanse versie van ‘The Voice’, helaas draaide geen enkele stoel. Paola bracht op haar beurt dit jaar de single ‘LTM’ uit met rapper Myss Keta. Genoeg reden voor de weekendshow ‘Che Tempo Che Fa’ de twee zussen eens uit te nodigen. Het werd een voortkabbelend en minimaal nieuwswaardig gesprek, al deed Chiara’s haast onherkenbare verschijning het nodige stof opwaaien. Niet de verandering van blondine naar brunette, maar het iets te gortige botoxgebruik maakte op YouTube en Instagram naderhand de tongen los.

($ H;?I@; :EEH :; B77HI Deden André van Duin en Jannie van der Heijden in een bootje mooie Nederlandse plekken aan in ‘Denkend aan Holland’, journalist en presentator ;C?B?E 97I7B?D? trok voor Rai 3 door de hele laars om de pure schoonheid van het land vast te leggen. Het werd niet een portret van de grote publiekstrekkers als Pompeii of het Colosseum, maar juist een beschouwing op hoe mooi het

gewone leven op het platteland en in provinciesteden is. Waar ambachten en tradities al eeuwenlang aanwezig zijn, architectuur en landschap van esthetische en historische waarde. Het eerste seizoen ‘#Generazione Bellezza’ omvatte vijf afleveringen en scoorde hoge kijkcijfers. “Ik heb genoeg ideeën voor een tweede seizoen. Om ook te kijken naar het nieuwe Italië, wat kunstenaars en ontwerpers nu creëren en ons land in de traditie van schoonheid voortzetten”, aldus Emilio. Het besluit ligt vooralsnog bij de zendermanager.

)$ =H7D:? :7C; ?H;D; =H7D:? had onlangs twee ‘jubilea’ te vieren. De een als zangeres die vijfentwintig jaar in het vak zit, de ander met het passeren van de vijftigjarige leeftijd. De professionele mijlpaal vierde ze met een concert in het historische Teatro Verdi in Florence, bijgestaan door artiesten die met haar samenwerkten op het album ‘Grandissimo’. Dit album bevat haar grootste hits die in duetvorm en met een muzikaal arrangement in een nieuw jasje zijn gestoken, naar voorbeeld van het vergelijkbare en succesvolle ‘Più Di Me’ van Ornella Vanoni. Helaas werd het geen daverend commercieel succes. Maar met het vieren van een vijftigjarige verjaardag is, volgens Irene, tegelijkertijd een sterker relativeringsvermogen ontstaan.

*$ L;H8EH=;D PEED Met kinderen die op televisie verschijnen, voetbalclubs besturen en allemaal bijzonder graag in hun vaders voetstappen lijken te willen treden zou men haast vergeten dat Silvio Berlusconi nog een zoon heeft die het anonieme leven verkiest. BK?=? 8;HBKI9ED? is begin dertig, werkt hard in een van de familiebedrijven en deed zijn ervaring op bij diverse zakenbanken. Gelukkig in de

liefde is Luigi al ruim negen jaar met Federica Fumagalli. Ze deelden nog net het nieuwtje dat er een kind op komst is, maar verdere informatie werd niet gegeven. Ook geen paparazzi rondom of in de kerk waar het stel getrouwd is. Die gebeurtenis lekte zelfs pas weken naderhand uit: tijdens kerst bleken de twee in het huwelijksbootje te zijn gestapt.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

De mooiste oude winkels van

Rome

Van een traditionele slagerij tot een wereldberoemde juwelier: in het centrum van Rome zitten 31 oude familiebedrijven verscholen tussen alle andere historische schoonheid. T EK S T TO E N K E B E R K E LB AC H F OTO’ S ALE S S AN DR O C ALLI GAR O

Onder: luxueuze stoffenwinkel Tebro. Rechterpagina: ook het Vaticaan is klant, zie rechtsonder de initialen van paus Johannes Paulus II.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

oor wie het oude centrum van Rome gaat verkennen, zijn de hoogtepunten van die tocht vaak de historische monumenten. De Spaanse Trappen, de Piazza del Popolo, de Piazza Navona, het Castel Sant’Angelo en verder natuurlijk de prachtige kerken

en indrukwekende palazzi. Bijna verstopt tussen al die historische schoonheid bestaat nog een ander historisch Rome: dat van de echte oude Romeinse winkels. 31 oude familiebedrijven die stuk voor stuk levende monumenten zijn. Levend in de zin dat ze ieder hun rijke geschiedenis hebben, sinds generaties gedreven worden door dezelfde familie en zo nog steeds bestaan. Dat kan een winkel >

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Luxe voor lichaam en geest: de fijnste thee en taart bij Babington’s (boven) en adembenemend vakmanschap bij juwelier Buccellati (rechterpagina).

?J7B?Ý D8>8Q@E<

van luxe beddengoed en tafelkleden zijn als Tebro, een ijssalon als Giolitti, een legendarische tearoom als Babington of een klassieker onder de Romeinse restaurants als Il Vero Alfredo. Of een wereldberoemde juwelier, Buccellati, maar ook gewoon een slagerij als Feroci of een winkeltje in papierwaren, Antica Cartotecnica. Wat maakt die rijke variëteit aan familiebedrijven in het centrum van Rome zo bijzonder? We vragen aan Stefano Pizzolato, de eigenaar van de winkel Tebro, sinds 1867 gevestigd in het 14de-eeuwse palazzo Pallavicini-Montorio achter het Italiaanse parlementsgebouw. Stefano is als president de drijvende kracht achter de Associatie van Excellente Historische Winkels in Rome. “We hebben de Associazione opgericht in 2010”, vertelt hij. “In de eerste plaats om die winkels in het centrum de ereplaats te geven die ze verdienen. De criteria om deel uit te maken van de Associatie zijn vrij streng. De winkel moet al minstens

zeventig jaar bezit zijn van dezelfde familie. Daarbij moeten minstens drie generaties van die families in de winkels achter de toonbank hebben gestaan of er de directie hebben gevoerd, zoals ik hier. En natuurlijk moeten de winkels een zekere allure hebben, al heeft dat niets met luxe te maken. Het gaat meer om een eigen karakter en identiteit. Die wordt eigenlijk al gegarandeerd doordat het altijd dezelfde families waren die er de scepter zwaaiden. De Associatie bestaat nu dus uit in totaal 31 winkels.”

Verhalen en geheimen “Natuurlijk hebben alle winkels zo ook hun eigen familieverhalen en -geheimen”, lacht Stefano.”Als u al die verhalen zou opschrijven zou uw artikel een flink boekwerk worden.” We wandelen door zijn winkel Tebro, gespecialiseerd in prachtig beddengoed, handdoeken, kamerjassen, tafellakens en servetten. “Kijk, wij hebben ook onze eigen verhalen”, zegt Stefano en wijst op wat

“NATUURLIJK MOETEN DE WINKELS ALLURE HEBBEN, MAAR DAT HEEFT MEER MET KARAKTER TE MAKEN DAN MET LUXE” een ingelijst modern kunstwerk lijkt. “Dat is het servet met de initialen van paus Johannes Paulus II erop geborduurd. Hij veegde zijn mond er nog mee af bij zijn laatste avondmaal de dag voor hij stierf. Tebro is al sinds zes pausen hofleverancier van het Vaticaan, veel voor hen wordt bij ons met de hand gemaakt. Zo zitten onze borduursters al met naald en draad in de aanslag voor de servetten als na het conclaaf voor een pausverkiezing de nieuwe paus bekend wordt. Het S.S. voor Sua Santità, Zijne Heiligheid, is dan al geborduurd want iedere paus is immers heilig. Als het ‘Habemus papam!’ over het Sint Pietersplein galmt met de naam van de nieuwe paus, slaan ze direct aan het borduren. Bij paus Benedictus XVI Ratzinger in 2005 was dat een hele klus, zo’n lange ingewikkelde naam. Bij paus Francesco een paar jaar geleden was het eenvoudiger.”

jasje bij Davide Cenci of een pen met monogram bij de pennenspeciaist Stilo Fetti? “Op de website van de Associazione hebben we zeven wandelingen uitgestippeld die langs verschillende winkels voeren”, vertelt Stefano Pizzolato. Maar als ik je iets mag aanraden: ga gewoon

Gouden driehoek De 31 historische winkels zijn vrijwel allemaal in de Campo Marzio-buurt. Campo Marzio is op zich al een soort gouden driehoek in het historisch centrum van Rome. Het stadsdeel wordt aan de ene kant begrensd door de Spaanse Trappen, aan de andere kant door de Tiber. Boven is de grens het Piazza del Popolo en beneden het Capitool. Een heel overzichtelijk deel van Rome dus om tijdens een prachtige wandeling boodschappen te doen bij deze historische winkels. Maar hoe gaat ons boodschappenlijstje eruitzien? 31 winkels lijkt misschien weinig maar er moet toch een keuze worden gemaakt. Wat wordt het vandaag? Een diamanten armband bij de juwelier Buccellati of runderlappen bij slager Feroci? Zo’n strak-in-het-pak

door het centrum zwerven. Dan kom je ze vanzelf tegen.” Waar beter te beginnen met deze winkeltocht dan precies aan de voet van de Spaanse Trappen? Babington’s Tearooms is een tearoom annex literaire salon, in 1893 opgericht door twee ondernemende Engelse dames Anna Maria Babington en Isabel Cargill. Met hun 100 pond aan spaarcentjes begonnen ze daar wat al snel het trefpunt van de internationale high society en literaire wereld zou worden. Waarschijnlijk zat Louis Couperus hier >

?J7B?Ý D8>8Q@E<

in zijn Romeinse tijd aan een tafeltje peinzend notities te maken voor zijn ‘De boeken der kleine zielen’. De sfeer is er dezelfde gebleven, maar de vierde

van de tearoom is omgetoverd tot teashop waar je uitstekende theesoorten kunt krijgen.

Trots op meesterwerken De Via dei Condotti aan de overkant van het plein is van oudsher dé straat in Rome voor shopping op hoog niveau. Op Hermès, Bulgari, Louis Vuitton en Gucci valt wat dat betreft niets aan te merken, maar het zijn geen Romeinse winkels die al meer dan zeventig jaar en sinds drie generaties bestaan. De enige nog echt Romeinse winkel in de Via dei Condotti is de juwelier Federico Buccellati Orafo. Want als goudsmid (orafo) begon Buccellati precies honderd jaar geleden. Sindsdien kwamen er kroonjuwelen, colliers voor Hollywooddiva’s en scepters voor pausen onder zijn goudsmidshamer. Buccellati breidde gestaag uit met winkels in Florence, Milaan en New York maar goudsmid is

Of het nu gaat om een slager, een lampenkappenmaker of een wijnverkoper, generaties hebben van hun vak een kunstvorm gemaakt.

generatie, Chiara en Rory, beiden afstammelingen van de Babingtons hebben er een frisse wind doorheen laten waaien. Er worden tegenwoordig ook lichte lunches geserveerd en een deel

?J7B?Ý D8>8Q@E<

hij altijd gewoon gebleven. Het leuke bij alle winkels van de Associazione is ook dat je er gewoon even binnen kunt wandelen zonder je verplicht te voelen iets te kopen. De Romeinse hartelijkheid

:; CEE?IJ; EK:; M?DA;BI L7D HEC;

“FIJNPROEVERS UIT HEEL ROME STAAN HIER ’S MORGENS OM ZES UUR OP DE STOEP OM HUN INKOPEN TE DOEN” wint het altijd van het winstbejag en ze zijn er trots op hun ambacht en hun tradities. Zo ook bij Buccellati. Voorzichtig haalt Lorenzo Buccellati een goud met diamanten armband uit een vitrine. Het is al vier generaties hun schitterende meesterwerk dat nog steeds over de hele wereld wordt verkocht. Ook de slager Feroci om de hoek is trots op zijn meesterwerken. Konden we bij Buccellati nog de verleiding weerstaan om iets te kopen, hier niet. Want naast het vlees heeft Feroci ook een groot assortiment aan producten die door henzelf bereid zijn. Rolletjes vlees met

parmaham, gevulde courgettes, gekruide gehaktballetjes et cetera liggen er klaar om thuis de pan in te gaan. “Fijnproevers uit heel Rome staan hier ’s morgens vroeg op de stoep om hun inkopen te doen”, vertelt de slager. “Dat is dan ook de reden dat we de enige winkel in Rome zijn die ’s morgens al om zes uur open is. Mensen zetten de wekker om hier dagelijks het onderste uit de pan te hebben. En het meest verse.” Om de hoek van Feroci ligt het Pantheon. Je krijgt zo wandelend steeds meer het idee dat de negozi storici eigenlijk allemaal als kleine kunstwerken ingelijst liggen >

?J7B?Ý D8>8Q@E<

“DE KUNSTENAAR HIER IS DE KLANT DIE ZEGT IN WELKE VORM EN KLEUR HIJ DE LAMPENKAP WIL HEBBEN” in de Oud-Romeinse, renaissancistische en barokke schoonheid van Rome. Zo ben je net bijgekomen van de barokke pracht van de gevel van Palazzo Borghese als je daar om de hoek de kleine etalage van L.A.R. Paralumi dal 1938 vindt. De winkel is eigenlijk meer een atelier waar

Antonello Gualdani zijn lampenkappen als ware kunstwerken met de hand in elkaar zet. Antonello lacht bescheiden. “Nee hoor. De kunstenaar hier is de klant die zegt in welke vorm en kleur hij het wil hebben. Ik ben de artigiano, de handwerksman die dat uitvoert.

Landwijntjes Het is tijd om te lunchen en tussen de acht restaurants binnen de Associazione valt de keus op Collegio op het Piazza Capranica. Ook omdat Collegio de bijzondere combinatie is van een restaurant

?J7B?Ý D8>8Q@E<

en een enoteca met haar eigen wijngoed, Casale del Giglio buiten Rome. “Mijn overgrootvader Bernardino Santarelli, een kleine wijnboer, begon hier in 1914 zijn winkeltje in wijn en olie”, vertelt Antonio Santarelli. “De familie breidde daarna de activiteiten uit met andere winkels in Rome. En buiten Rome begonnen ze gestaag wijngoederen te kopen. Dat breidde zich uit tot wat nu Casale del Giglio is. Een wijngoed waarmee de van oudsher ‘landwijntjes’ uit de regio Lazio uitgroeiden tot wijnen van hoge kwaliteit die nu over de hele wereld worden verkocht. Het eerste oude winkeltje hier werd twee jaar geleden verbouwd tot Collegio Vini, Liquori & Cibo: het college van wijnen, likeuren en eten. En dat is het eigenlijk ook. Vandaar de schoolborden hier. Het gaat ons erom onze gasten te leren hoe traditionele Romeinse smaken, geuren en wijnen kunnen samenvloeien tot een harmonieus geheel.” Na de heerlijke ‘gnocchi met saus van drie soorten vlees’ van Collegio is een ijsje een mooie afsluiting. Gelukkig is er om de hoek al sinds 1900 de grote traditionele ijssalon Giolitti. Vlak naast het Parlement en dat is dan ook de reden dat je in de hele straat Kamerleden ziet. Waar ze net in de vergaderzaal elkaar nog om de oren sloegen met wetboeken lopen ze nu gebroederlijk als kleine jongetjes aan ijsjes te likken. Zou de koers van de Italiaanse politiek van de afgelopen 120 jaar misschien grotendeels bij Giolitti bepaald zijn? Wie zal ’t zeggen. Vaststaat dat de smaak van het Giolitti-ijs altijd een heerlijke constante is gebleven tijdens alle stormen in het naburige Italiaanse Parlement. Nu nog pen en papier om dit alles op te schrijven: de Antica Cartotecnica aan de

:; CEE?IJ; EK:; M?DA;BI L7D HEC;

Piazza dei Caprettari. De toneelschrijver Eduardo De Filippo kocht hier al zijn kroontjespennen om zijn komedies als â&#x20AC;&#x2DC;Matrimonio allâ&#x20AC;&#x2122;italianaâ&#x20AC;&#x2122; te schrijven dus dat stemt hoopvol. Inderdaad is wat je treft als je binnenkomt die oude geur van inkt en papier. Sinds bijna negentig jaar lijkt niets veranderd in deze Romeinse speciaalzaak in inkt, pennen, potloden en papier. Inderdaad is de winkel zo zorgvuldig gerestaureerd dat alles bij het

oude gebleven lijkt. Ook de zwart-witfoto van oma Elisa Berti die in 1930 de winkel opende. Ze lijkt je vanaf de muur vriendelijk toe te knikken als je met je pennen de winkel uitwandelt. Waar dan precies voor je de magnifieke Santâ&#x20AC;&#x2122;Ivo ALLA 3APIENZA KERK OPRIJST s Associazione Negozi Storici di Eccellenza di Roma, www.negozistoricieccellenza.it

Linkerpagina: zelfs voor Italiaanse begrippen is ijssalon Giolitti onbeschrijfelijk goed. Boven: schrijfwarenwinkel of museum? Antica Cartotecnica. Rechtsonder: oma Elisa Berti, die in 1930 de winkel opende, kijkt vanaf de foto nog steeds goedkeurend toe.

?J7B?Ă? D8>8Q@E<

C7D=?7H;

D@B<ËJ N@AEK@G

culinaire nieuwtjes

Gouden greep

Italianen brengen veel tijd door in de keuken. Geen wonder dat keukenapparatuur belangrijk is. Bij Smeg weten ze dit als geen ander en gaat gebruiksgemak feilloos samen met verfijnd design.

MIKE VAN DER ZALM IS EIGENAAR VAN BILDERDIJK WIJNHUYS IN AMSTERDAM. BILDERDIJKWIJNHUYS.NL

SMEG, WATERKOKER KLF03 GOUD OF ROSÉGOUD, € 199. WWW.SMEG.NL

CEBB?=; =H7D: 9HK In het zuidelijke Puglia, waar oude wijngaarden overlopen in eindeloze olijfgaarden, liggen de allerbeste wijngaarden rond het dorp Manduria. Hier staat al jaren de primitivo in de spotlights. Vroeger werd deze druif vooral gebruikt als smaakversterker voor lichte rode wijnen uit het noorden, tegenwoordig genieten de primitivo-wijnen internationale bekendheid dankzij hun karakter en kwaliteit. Ze zijn

mollig, gepolijst en vol rozijnen, pruimen en zoete specerijen. En na zes maanden op eikenhouten vaten beschikken ze ook nog over de nodige complexiteit. Dit is een wijn waar je voor gaat zitten, bij voorkeur met een stevige pittige curry. VILLA MOTTURA, PRIMITIVO DI MANDURIA 2018, € 12,95.

8;JEL;H;D:; 8EH:;D Tover een hoop gezelligheid op tafel met de Abracadabracollectie. Het Toscaanse Bitossi bundelde voor deze lijn hun jarenlange keramiekervaring met de Milanese studio LaTigre.

Samen zijn zij tot een magische collectie gekomen vol bonte prints en gouden details. BITOSSI HOME, ABRACADABRA VOLTA, € 39. WWW.BITOSSIHOME.IT

Bijschenken Als finishing touch een scheutje olijfolie aan je gerecht toevoegen en per ongeluk uitschieten. Gevaar zit in een klein hoekje, maar met deze glazen schenkflesjes houd je olies en azijn eenvoudig onder controle.

100

?J7B?Ý D8>8Q@E< J8D<EJK<CC@E> CFC8 I@99@EB

Dankzij de handige tuit zijn ze ook nog eens lucht-, water- en lekdicht dus blijft de kwaliteit van de inhoud intact. LUIGI BORMIOLI, OLIE- EN AZIJNDISPENSER-SET, € 25,85. WWW.FONQ.NL

ADVERTORIAL

Beleef een authentieke taalonderdompeling in Puglia. Twee weken lang leer je Italiaans in kleine groepen en draai je mee in het echte Italiaans leven. Je ontmoet de lokale bevolking, kookt met hen, onderneemt culturele activiteiten en zwemt in de betoverende blauwe zee. Een onvergetelijke ervaring! De talenschool bevindt zich in Alberobello, de door UNESCO Werelderfgoed erkende plaats, bekend om zijn typische trulli-huizen. Ons personeel bestaat uit warme, gastvrije zuiderlingen die u het gevoel geven deel uit te maken van een groot gezin en stellen vol passie voor u het programma samen. Al onze leraren zijn gekwaliﬁceerd om Italiaans als buitenlandse taal te onderwijzen. Tijdens de lessen gebruiken we boeken, klasgesprekken, liedjes, rollenspellen en buitenactiviteiten om Italiaans op een actieve en levendige manier bij te brengen. Een ander belangrijk deel van het leerproces vindt plaats in de middag. Studenten worden gestimuleerd om dan constant Italiaans te spreken via gesprekken in het dagelijks leven, scenario's en leuke activiteiten. Veel meer dan een simpele cursus!

Trulli Italian School • Viale Margherita, n 49, 70011 Alberobello (Bari) • T +39 0802086875 • M +39 3384239369 • www.trullischool.com • info@trullischool.com

B7 B?D=K7 ?J7B?7D7 tekst daniela ditvoorst-falsetta

J;H7F?7 :;B B?8HE0 B7 C;:?9?D7 :;BBÊ7D?C7 BOEKTHERAPIE: HET MEDICIJN VOOR DE ZIEL Fin da bambini ci insegnano che leggere libri è importante, perché aiuta a scrivere e a parlare bene e poi apre anche la mente. Da adulti invece, a causa dei ritmi frenetici di tutti i giorni, molti di noi hanno appena il tempo di leggere le decine di Mail, Tweet o post su Facebook. Ma in realtà quando è stata l’ultima volta che abbiamo letto un buon libro in tutta tranquillità? Se anche voi vi state facendo questa domanda allora è arrivato il momento di leggere, perché ci aiuta a vivere meglio.

B7 F?99EB7 <7HC79?7 B;JJ;H7H?7 DE KLEINE LITERAIRE APOTHEEK È proprio vero, la lettura ci aiuta a vivere meglio. Infatti molto spesso ci capita di attraversare momenti bui e dolorosi nella nostra vita, in cui domina l’ansia, la depressione, lo stress o l’ abbandono. In queste situazioni, leggere un buon libro può essere una buona medicina per il nostro benessere. Ed è proprio sulla base di queste considerazioni che è nata in Italia, a Firenze in Via Rispoli 7, la prima Piccola Farmacia letteraria. Elena, la proprietaria, ha lavorato per anni in una grande catena di librerie e spesso i suoi clienti le chiedevano consigli su quale libro acquistare in base ai turbamenti nella loro vita. Così, nella sua libreria, Elena ha creato un catalogo di libri per dare delle ‘risposte’ ai suoi clienti. Insomma, ha lanciato questa iniziativa attribuendo alla lettura di un buon libro un valore terapeutico. Quello che rende unica la libreria di Elena è che i volumi non sono catalogati per argomento o autore, ma per il malessere da risolvere. Ci sono libri per le crisi di identità, per trovare conforto dopo un lutto e tanti altri. Ad ogni malessere corrisponde un colore diverso, per esempio, il blu per la nostalgia e il viola per la solitudine. Inoltre, ogni libro è accompagnato da un cosiddetto ‘bugiardino’ o foglietto illustrativo che da un lato indica il tipo di male emotivo e dall’altro indica come, quando e dove leggere il libro. Insomma funziona quasi come in una vera farmacia, una volta individuato il sintomo si acquista la medicina.

B7 C7=?7 :;BB7 B;JJKH7 DE MAGIE VAN HET LEZEN L’obiettivo di Elena non è solo quello di stimolare le persone a leggere, ma principalmente di consigliare loro dei libri ‘curativi’. Si tratta di indicare libri di autori internazionali che aiutino i lettori a riconoscere e comprendere meglio la causa del proprio malessere, attraverso i personaggi delle storie che raccon-

?J7B?77DI

mente frenetici decine bui dolorosi ansia abbandono benessere catena di librerie turbamenti volumi catalogati argomento malessere conforto lutto solitudine bugiardino lato male emotivo curativi lettori legami d’amicizia lentezza guarire cosicché

D;:;HB7D:I

geest razende tientallen donker pijnlijk angst verlatenheid welzijn keten van boekenhandels onrust boeken gecatalogiseerd onderwerp kwaal troost rouw eenzaamheid bijsluiter voor medicijnen zijde emotioneel leed geneeskrachtige lezers vriendschapsbanden traagheid genezen zodat

tano. Dopotutto molte di queste storie si ispirano a uomini e donne che nella vita quotidiana hanno i nostri stessi problemi. Proprio come i personaggi nel libro ‘Una vita come tante’ di Hanya Yanagihara, consigliato a persone che attraversano momenti complessi nei legami d’amicizia. ‘La lentezza’ di Milan Kundera, invece invita alla riflessione. Il libro ideale per chi vive un periodo di stress. Naturalmente la semplice lettura non è sufficiente per guarire, ma potrebbe aiutarci a trovare conforto e a ridimensionare il nostro malessere. Allora, siete tristi perchè il vostro partner vi ha lasciato? Perchè non avete superato un esame? Perchè avete litigato con qualcuno? Ce n’è per tutte le situazioni. Lasciatevi confortare da un buon libro, cosicché la lettura da un semplice hobby diventerà anche un’ottima medicina per l’anima. A volte basta leggere il a^Wgd \^jhid Va bdbZcid \^jhid eZg g^idgcVgZ V hZci^gh^ WZcZ# info@piccolafarmacialetteraria.it https://www.facebook.com/piccolafarmacialetteraria/

?J7B?Ý D8>8Q@E<

103

ENTRACQUE: ALPENPARADIJS Entracque, een bergdorp genesteld in het zuidelijkste stukje van de Alpen in Piemonte, ontvangt u graag voor een actieve vakantie. Hier kunt u zich onderdompelen in het beschermde natuurgebied van de Alpi Marittime en avontuurlijke tochten ondernemen. Dan stuit u op meren omzoomd door grasland of rotsen met een unieke en zeldzame ﬂora zoals de inheemse Sassifraga dell'Argentera en wilde orchideëen. Dan zult u steenbokken, gemzen en marmotten tegenkomen. U wandelt of ﬁetst over voetpaden en ezelpaden die zijn geplaveid en ingesleten in het gesteente, als een waar juweel van bergarchitectuur. Ze voeren u over antieke handelswegen naar de Ligurische Zee waarover in de oudheid al zout werd vervoerd, of over de langeafstandswandelweg GTA (Grande Traversata Alpina). Of u verkent de meest zuidelijke gletsjers van de Alpen. Rond de Argentera, de koninklijke berg van de Alpi Marittime die voor het eerst is beklommen door de alpinist uit de VS, William A. Coolidge, en zijn gidsen in 1879, ontvangen berghutten, hotels, schuilplaatsen, campings

en herbergen u en laten u genieten van de beste lokale keuken, waarbij ze u ongetwijfeld de ‘bodi’ zullen suggereren, de smakelijke aardappel uit de bergen. Laat u overweldigen door de kleuren, geuren en geluiden van de natuur. Hier raakt u met één vinger de hemel aan! Niet te missen: • Het Centro Faunistico Uomini e Lupi, een informatiecentrum over de wolf, biedt ook de mogelijkheid de Canis lupus italicus te ontmoeten • De Centrale Luigi Einaudi, de grootste waterkrachtcentrale van Italië en een van de grootste van Europa, kunt u bezoeken in een treintje dat afdaalt naar een fascinerende ondergrondse wereld waar wetenschap en technologie energie produceren • De klimhal en de rotswanden die u kunt beklimmen • Tientallen km’s mtb- en e-bikeroutes (binnenkort in de app.) • De goedgevulde kalender met zomeractiviteiten • Giocolandia en tal van speelparken voor kinderen • Sportfaciliteiten voor alle smaken

Info over Entracque: info@turismoentracque.it tel. +39 (0)171.978616 Info over de Alpi di Cuneo: info@cuneoholiday.com tel. +39 (0)171.690217 www.cuneoholiday.com

ADVERTORIAL

B?8H? ; CKI?97 nieuwe boeken, dvd’s en muziek

Detective Da Vinci Deze literaire thriller speelt zich af in het Milaan van 1493, waar Ludovico de Moor de macht heeft. De lezer krijgt een inkijkje in de periode van Leonardo da

Vinci’s leven waarin hij woonachtig is in deze Noord-Italiaanse stad. Op de binnenplaats van Castello Sforzesco, het kasteel van De Moor, wordt op een dag het lichaam van een man gevonden. Het is duidelijk dat hij vermoord is, maar de manier waarop is een mysterie. Leonardo krijgt de opdracht om dit vraagstuk op te helderen waar hij mede door zijn technische inzicht in slaagt. Hoewel de moord het hoofdonderwerp van ‘Universalis’ is, kom je ook meer te weten over de politieke en sociale situatie aan het einde van de 15de eeuw. (LR)

MARCO MALVALDI, ‘UNIVERSALIS’, CARGO, € 19,99.

;?=;D77H:?=; 7=;DJ Adjunct-commissaris Rocco Schiavone is er een van het type dat je niet elke dag tegenkomt. Hij rookt wiet, is grofgebekt en neemt het met de rest van de regels ook niet zo nauw. In de gelijknamige serie zie je de gevolgen die zijn ongewone gedrag teweegbrengen en ga je mee op politieavontuur. Om disciplinaire redenen wordt hij van zijn geliefde Rome overgeplaatst naar het Alpenstadje Aosta. De chagrijnige Romein haat de bergen, de kou en de lokale bevolking met hun bekrompen regels, maar misdaden oplossen blijft zijn grote passie. Schiavone vervolgt zijn werk door onderzoek te doen naar de misdaden die de ogenschijnlijk vredige stad hebben verstoord. Hierbij schroomt hij niet om onderzoeksmethoden te gebruiken die balanceren op de

grens van wat wel en niet toegestaan is. (LR) 'ROCCO SCHIAVONE', VANAF 20 MAART OP LUMIERESERIES.COM EN VANAF 24 MAART OP DVD.

C7?B WIJ MOGEN 5 VOUCHERCODES VOOR DEZE SERIE M?D WEGGEVEN. KANS MAKEN? GA NAAR WWW.ITALIEMAGAZINE.NL

Vasco Live

In 2017 vestigde rocker Vasco Rossi (1952) een bijzonder wereldrecord. Meer dan 220.000 (!) bezoekers kwamen er op zijn Modena Park Concert af. Hij versloeg daarmee het Zweedse A-ha met hun 198.000 bezoekers bij een optreden in Rio in ’91. Het succes bewees eens te meer Vasco’s ongekende populariteit. Nu, ruim twee jaar later, is er eindelijk een dubbel-cd van de op het concert volgende tournee: ‘VASCO NONSTOP LIVE’. En net als alle hoofdletters in de titel is ook de intro niet mis te verstaan: een en al gillende gitaren en denderende drums. Maar zoals alle ruwe bolsters heeft ook Vasco Rossi een blanke pit. Al moet je daar wel even op wachten. De eerste cd weet met het muzikale geweld van ‘Vivere o Niente’ (Leven of niets) of ‘Portate mi Dio’ (Breng mij God) van geen wijken. Pas op de tweede cd schakelt hij van knetterende rock naar een wat meer ingetogen sound met het door het publiek luidkeels meegezongen ‘Siamo solo noi’ (Wij zijn het maar) en ‘La nostra relazione’ (Onze relatie) maar zelfs dan blijft het vol elektrische energie. En wees eerlijk: mag je iets anders verwachten met een titel als ‘VASCO NONSTOP’? (JM) VASCO ROSSI, 'VASCO NONSTOP LIVE', UNIVERSAL MUSIC ITALIA.

K<BJK CFC8 I@99@EB <E AFI@J M8E ;<I D<<I ?J7B?Ý D8>8Q@E<

105

B?8H? ; CKI?97 nieuwe boeken, dvd’s en muziek

LE=;BLH?@ Marco Carrera is de hoofdpersoon in Sandro Veronesi’s nieuwe roman. Zijn leven is vergelijkbaar met dat van een kolibrie, de kleinste vogel ter wereld. Ook Marco was klein. Tot zijn veertiende jaar was hij veel kleiner dan leeftijdsgenoten en daarom noemde zijn moeder hem ‘de kolibrie’. Maar ook in zijn latere leven bleek deze bijnaam toepasselijk. Aan de hand van onder andere dialogen, brieven en e-mails ga je mee in zijn leven vol pijn, kwellingen en verlies. Als hij steeds verder lijkt weg te zakken in de ellende, blijft hij als een kolibrie door zijn snelle en chaotische bewegingen toch hangen. (LR) SANDRO VERONESI, ‘DE KOLIBRIE’, PROMETHEUS, € 24,99.

>7HJ;BEEI

Verborgen verleden De Britse piloot Hugo Langley springt in 1944 met een parachute uit zijn neergeschoten vliegtuig. Hij landt in een Toscaans veld dat door de Duitsers bezet is. Zwaargewond wordt hij door een Italiaanse vrouw gevonden. Sofia brengt hem naar een gebombardeerd klooster waar hij zich kan verschuilen. De prille liefde die tussen hen ontstaat, wordt door verraad abrupt beëindigd. Als Hugo bijna dertig jaar later in Engeland overlijdt, regelt zijn dochter Joanna alles voor

106

?J7B?Ý D8>8Q@E<

de begrafenis. Haar hele leven denkt ze enig kind te zijn, totdat ze met de notaris spreekt over de erfenis: het blijkt dat zij niet de enige erfgenaam is. En op het moment dat ze de persoonlijke eigendommen van haar vader uitzoekt, doet ze opnieuw een schokkende ontdekking. Ondanks haar eigen problemen vertrekt ze naar Toscane om meer over haar vader te weten te komen. (LR) RHYS BOWEN, ‘HET KIND UIT TOSCANE’, KARAKTER UITGEVERS, € 19,99.

Als Raffaello Andrian een schilderij naar kunstgalerie La Cella brengt, wordt er een onverwachte ontdekking gedaan. ‘De slapende nimf’ is niet vervalst, het is zonder twijfel geschilderd door zijn oudoom, maar er is iets met

de verf aan de hand. Het rood dat gebruikt is, blijkt mensenbloed. Sterker nog, er is menselijk hartweefsel aanwezig op het papier. Raffaello’s oudoom Alessio leeft sinds de Tweede Wereldoorlog compleet geïsoleerd en heeft nooit meer een woord gezegd. Wanneer er een lijk zonder hart wordt gevonden, storten commissaris Teresa Battaglia en haar partner Massimo Marini zich volledig op de zaak. Ondertussen verbergt Teresa haar alzheimer en is er iemand op de achtergrond die de geheimen rondom dit schilderij probeert te verhullen. (LR) ILARIA TUTI, ‘DE SLAPENDE NIMF’, XANDER UITGEVERS, € 21,99.

B7KH7 laura de rooy-dekker, mede-eigenaar van italiacasa, over haar ervaringen met onroerend goed in italië.

Tijdloze bergen In deze roman verruilt Paolo Cognetti de vertrouwde Alpen voor de Himalaya als decor voor zijn verhaal. De ik-persoon trekt met een karavaan en Peter Matthiessens reisklassieker ‘De sneeuwluipaard’ door het afgelegen Dolpa in de Himalaya. Matthiessens reisboek vormde deels de aanleiding voor deze reis en speelt ook tijdens de reis een grote rol. Toch is ‘Zonder de top te bereiken’ meer dan een reisverslag. Waar zijn we naar op zoek tijdens een reis? De reiziger merkt dat alle dingen die hij ziet, Matthiessen veertig jaar geleden al beschreef. Het

toont de onaantastbaarheid door de moderne tijd van het land aan: geen ontdekkingen en uitvindingen, oorlogen en revoluties. Mede door deze observatie vergaart de ikpersoon nieuwe inzichten, probeert hij zijn grenzen te vinden, ziet vele oude zekerheden vervagen en vindt in de natuur de essentie terug. (LR) PAOLO COGNETTI, ‘ZONDER DE TOP TE BEREIKEN’, DE BEZIGE BIJ, € 18,99.

C7?B WIJ MOGEN 3 EXEMPLAREN VAN DIT M?D BOEK WEGGEVEN. KANS MAKEN? GA NAAR WWW.ITALIEMAGAZINE.NL

Gooi alle regio’s van Italië in een trechter en laat er één of maximaal twee uitkomen. Was het maar zo eenvoudig om tot de regio van je keuze te komen. In al die vijftien jaar dat ik dit werk nu alweer doe blijkt weten wat je wilt vrijwel het allermoeilijkste te zijn voor onze klanten. Terwijl dit juist zo enorm belangrijk is als je een huis in Italië gaat zoeken. Je gaat immers ver van huis op zoek en kunt niet kriskras het land door. Voordat je gaat zoeken moet je vaststellen waar je naar zoekt. Waar, wat en met welk budget. Om hierbij te helpen praten we veel met onze klanten en hebben we de W-vragenlijstjes gemaakt. Welk type huis past bij ons? Waar staat dat huis? Wie komen er? Wanneer gaan we er heen en wat gaan we er doen? Op welke wijze is het financieel haalbaar? Wel of niet verbouwen? Willen we ook verhuren? De antwoorden op deze vragen geven niet alleen inzicht in de wensen en mogelijkheden, maar ook in de onmogelijkheden. Sommige combinaties van wensen zijn niet realistisch. Met bepaalde type huizen vallen soms bepaalde gebieden af. Denk bijvoorbeeld aan de natuurstenen verbouwde boerderijen, die komen niet voor dicht bij de kust of in het Noord-Italiaanse merengebied. Voor wie van stadjes en gezellige drukte houdt komen andere regio’s in aanmerking dan voor wie van natuur en rust houdt. Datzelfde geldt voor wie in de buurt van wintersportmogelijkheden wil zitten of juist watersport wil kunnen beoefenen. En wil je ook geregeld voor een wat korter verblijf naar je nieuwe stek toe dan is de nabijheid van een luchthaven belangrijk. Wel of niet openstaan voor een verbouwing is ook een bepalende vraag. Het lijkt allemaal best logisch, maar in de praktijk blijkt het helemaal niet zo eenvoudig te zijn om alles goed op een rij te krijgen. Het krijgen van honderd procent duidelijkheid is ook weer niet nodig, want vaak worden naar aanleiding van bezichtigingen ter plaatse de ideeën ook nog verder gevormd. Maar een zekere basisduidelijkheid is essentieel alvorens bezichtigingen te gaan doen. De betrokken makelaar kan dan ook veel beter meedenken en suggesties doen. Wie goed trechtert gaat een leuke en vaak succesvolle zoektocht naar het ideale huis tegemoet. Veel succes!

(Laura@italiacasa.net) PS Kom met ons kennismaken op de beurs Second Home International: van 13 t/m 15 maart in de Jaarbeurs in Utrecht. Van harte welkom, we hebben de beste Italiaanse espresso van de hele beurs! Download gratis entreekaarten op www.italiacasa.net/ contact/beurzen.

I TA L I Ë MAGAZINE

107

D E Z E C O L U M N VA LT B U I T E N D E V E R A N T W O O R D E L IJK HE ID VA N D E R E D A C T IE .

Trechteren

@EEIJ L7D :;H >;?@:;D advocaat joost van der heijden over kopen, verkopen en financieren van onroerend goed.

En hoe kwam u aan het geld om uw huis in Italie te kopen? Nou eenvoudig, dat leende ik van mijn eigen vennootschap. Die zat ruim bij kas en kon het geld beter aan mij uitlenen dan op de bank zetten. Daar zou het nauwelijks iets opbrengen en zo kon ik er van genieten. Maar had u het huis niet beter uit eigen middelen kunnen betalen of bij de bank kunnen lenen? Die mogelijkheid was er niet omdat mijn salaris daarvoor te laag was. Maar als directeurgroot aandeelhouder kon u dat salaris toch zelf bepalen? Dat is waar, maar ik heb bewust voor een laag salaris gekozen om daarmee inkomstenbelasting te besparen. Ik had het ook op naam van de vennootschap kunnen kopen maar heb dat om meerdere redenen niet gedaan. De eerste reden was dat ik dan bij aankoop veel duurder uit zou zijn. Dat klopt. Zowel een vennootschap als een privépersoon zijn bij aankoop 9% registratiebelasting verschuldigd, alleen wordt die bij een vennootschap berekend over de koopsom en bij een natuurlijke persoon over de doorgaans veel lagere kadastrale waarde. De tweede reden was dat ik over de winst die ik bij verkoop verwacht te behalen geen belasting wil betalen. Dat kan door het op eigen nadere informatie naam te kopen. Ook dat klopt, Mr. Joost van der Heijden heeft bij de vennootschap wordt de jarenlange ervaring bij het verkoopwinst altijd belast en begeleiden van Italiaanse bij de privé-persoon die veronroerendgoedtransacties, zowel koopt niet, mits hij of zij op koop, verkoop, hypotheek als het het moment van overdracht regelen van de gevolgen van minstens vijf jaar eigenaar is. scheiden en overlijden. Nadere informatie over die De derde reden is dat een onderwerpen en zijn diensten koper die van mij privé koopt vindt u op zijn website. minder overdrachtsbelasting betaalt dan wanneer hij van Joost van der Heijden is gevestigd te mijn vennootschap koopt, mits Breda en bereikbaar op 076 5319631. www.joostvanderheijden.nl hij althans zelf ook een privépersoon is. Ook dat klopt.

108

?J7B?Ý D8>8Q@E<

En wat heeft u over de aflossing van de lening afgesproken? Niets. Ik ging er namelijk van uit dat dat geen probleem zou zijn. Mijn kinderen waren op het moment van aankoop immers al het huis uit en zouden na afronding van hun studie geheel van de payroll verdwijnen en dan zou ik een deel van mijn salaris overhouden en aan aflossing kunnen besteden. En verder zou ik het huis volgens de makelaar gemakkelijk kunnen verhuren en op elk gewenst moment eenvoudig en snel en ook met winst kunnen verkopen. En hoe is het afgelopen? Nou, anders dan gepland. Mijn kinderen hebben veel langer gestudeerd dan verwacht, verhuur was lastig en leverde nauwelijks iets op en vanwege tegenvallende bedrijfsresultaten is mijn salaris in de loop der jaren afgenomen, waardoor ik niets kon aflossen. En dat gaat ook niet meer gebeuren omdat Ik vanwege mijn leeftijd gestopt ben met werken en geen pensioen heb. Hoezo geen pensioen? Nou, ik heb dat in eigen beheer opgebouwd in de vorm van de zogenaamde fiscale Oudedagsvoorziening en heb op grond daarvan recht op een jaarlijkse uitkering van mijn vennootschap, maar die heeft dat geld niet omdat ze het aan mij heeft uitgeleend. Ik heb dus alleen AOW! Maar dan bent u vast druk bezig met de verkoop? Zeker, maar omdat het huis vanwege achterstallig onderhoud in minder goede staat verkeert en de markt tegen zit, is dat nog niet gelukt. Ik ben al een paar keer fors in prijs gezakt, maar heb nog geen bod ontvangen. En als ik niet snel een koper vind, wordt mijn probleem alleen maar groter omdat in Nederland wetgeving in de maak is waardoor een deel van de lening als een verkapte vorm van salaris zal worden aangemerkt waarover belasting betaald moet worden. Dat wil ik uiteraard voorkomen en daarom dien ik de schuld zo snel mogelijk omlaag te brengen. In mijn volgende column zal ik toelichten hoe u het huis in >iVa^ `jci \ZWgj^`Zc db YVi iZ YdZc#

D E ZE C O LU M N VA LT B U I T EN D E V ER A N T W O O R D EL IJK H EID VA N D E R EDA C T I E.

Risico van kopen met geld geleend van eigen BV

J; AEEF r J; >KKH voor adverteren in dit katern, neem contact op met chiara dragone: tel. +31 (0)20 5302 570, e-mail c.dragone@creditsmedia.nl.

ItaliaCasa

Een huis in Italië, wie droomt daar niet van? ItaliaCasa maakt het bereikbaar door jarenlange ervaring met Italiaans onroerend goed. Zonder zorgen. Deskundige begeleiding en eigen vestigingen maken dat waar. U treft ons in Nederland, Ligurië, Toscane, Umbrië, De Marken, Lazio en aan het Gardameer, Comomeer en Lago Maggiore. Neem contact op en maak een afspraak om de mogelijkheden te bespreken.

Kijk voor ons gevarieerde aanbod op

www.italiacasa.nl Of bel: +31 71 3649732

La dolce vita bestaat echt!

Bent u op zoek naar een heerlijke plek in een wonderschone omgeving direct aan het water? De zeer exclusieve vakantievilla ‘Casa Pallanza’ biedt alle luxe die u kunt wensen. De ruimte, privacy en faciliteiten voor jong en oud staan garant voor een geweldige tijd.

UÊ À ÌiÊÌÕ Ê` ÀiVÌÊ>> Ê iÌÊ iiÀÊ iÌÊ heerlijk helder zwemwater UÊ *À ÛjÊ >Ûi Ê iÌÊ >ÌÕÕÀâÜi L>`]Ê zonnedek, kano’s, (zeil)boten, sup UÊ iÊ`i L>ÀiÊÃ« ÀÌ iÛiÊv>V Ìi Ìi Ê aanwezig: fietsen, biljart, pingpong, tafelvoetbal, volleybal, trampoline

UÊ `iÀ iÊÃviiÀÛ iÊ À V Ì }]ÊÛ> Ê> iÊ comfort voorzien UÊ " Ê}iÃV ÌÊ> ÃÊÛiÀ}>`iÀ V>Ì iÊÛ ÀÊ 14 personen

Reserveer deze prachtige villa: www.casapallanza.com

IM2020_2_Esther Menken.indd 1

11-02-2020 15:17:23

?J7B?Ý D8>8Q@E<

109

Luxe en rust in Le Marche

Omgeven door natuurparken en liggend in het glooiende heuvellandschap van Le Marche ligt Agriturismo Castrum. Het bestaat uit twee prachtige herenhuizen met in totaal twaalf appartementen die van alle gemakken voorzien zijn. Huis en omgeving bieden veel mogelijkheden om te ontspannen; in de rustieke tuin ligt een luxe zwembad en ook de zee is dichtbij. Voor wie van klassieke Italiaanse dorpjes houdt kan zijn of haar hart ophalen in Castorano en de omliggende dorpen. Het grotere Ascoli Piceno ligt eveneens niet ver weg, ideaal voor een dagje uit.

CD903 Perugia: Agriturismo met 4 appartementen en 3 kamers (ruimte voor 28 gasten), zwembad, 18 ha land en bijgebouwen. Prijs â&#x201A;Ź550.000

Het Piazza del Popolo, de pittoreske kerken, en de meesterwerken van Titiaan maken Ascoli Picerno een bezoekje waard. Agriturismo Castrum biedt luxe en rust in de groene velden, de omgeving is even mooi als ontspannend en het historische gebied brengt culturele verrijking. Een ideale vakantie! Tweepersoonskamer vanaf 60 per nacht.

Tel +39 335220727 (mob) - info@lecasedidorrie.com

Agriturismo Castrum, Contrada Gaico 3, Castorano, Iscr. ruolo 1157 Socio F.I.A.I.P.

Uw adviseur en makelaar voor de aankoop van huizen en/of verbouwingen in Abruzzo

tel +39 0736 87243, www.agriturismocastrum.it/nl.

IM2018_5_000Agriturisimo Castrum.indd 10

25-07-2018 12:26:2

Luxueus op vakantie in Italia, Piemonte voor 2 tot 22 personen a Aankoop van woningen in Abruzzo, Molise en Puglia a Verkoop van woningen in Abruzzo a Aankoopkeuringen en taxaties a Nieuwbouw projecten a Verbouwingen a Begeleiding bij verbouwingen Nederlandse makelaar en italiaanse ingenieur.

Uw huis in het groene hart van ItaliĂŤ. Waar bergen, heuvels en de zee bij elkaar komen.

Nathanja van Beem www.abruzzocasa-italy.com a info@abruzzocasa-italy.com +31 (0)6 518 28 213 (NL) a +39 328 785 2796 (IT)

www.villapesce.ch

info@villapesce.ch

RONALDS ITALIË

Puglia

Le Marche

Meer dan 900 top vakantiewoningen op de mooiste plekken in Italië! Sicilië

Specialist voor het andere Italië! www.ronalds-italie.nl 0852-735753 info@ronalds-italie.nl

CASA VALLE ERRO LUXUEUS OP VAKANTIE IN ITALIA, PIEMONTE

NU MET PRIVĂ&#x2030; WELLNESS WWW.EENWEEKJEITALIE.NL

INFO@EENWEEKJEITALIE.NL

2019_2_Casa Valle Erro.indd 1

01-02-2019 10:44:44

Colle Grato is te koop

680.000 is een uitstekende prijs voor dit charmante en nobele landgoed. UĂ&#x160; Â&#x201C;Â&#x153;Â&#x153;Â&#x2C6;iĂ&#x160;Â&#x2026;Â&#x2C6;Ă&#x192;Ă&#x152;Â&#x153;Ă&#x20AC;Â&#x2C6;Ă&#x192;VÂ&#x2026;iĂ&#x160;Ă&#x203A;Â&#x2C6;Â?Â?> UĂ&#x160; Ă˘Ă&#x153;iÂ&#x201C;L>` UĂ&#x160; LÂ&#x2C6;Â?}iLÂ&#x153;Ă&#x2022;Ă&#x153;iÂ&#x2DC; UĂ&#x160; >Ă&#x2022;Ă&#x152;Â&#x2026;iÂ&#x2DC;Ă&#x152;Â&#x2C6;iÂ&#x17D;iĂ&#x160;V>Ă&#x192;>Ă&#x160;VÂ&#x153;Â?Â&#x153;Â&#x2DC;Â&#x2C6;V> UĂ&#x160; Ă&#x203A;Â&#x153;Â&#x153;Ă&#x20AC;Â&#x201C;>Â?Â&#x2C6;}iĂ&#x160;Â&#x17D;>ÂŤiÂ?Ă&#x160;Â&#x201C;iĂ&#x152;Ă&#x160;}>Ă&#x192;Ă&#x152;iÂ&#x2DC;>ÂŤÂŤ>Ă&#x20AC;Ă&#x152;iÂ&#x201C;iÂ&#x2DC;Ă&#x152; UĂ&#x160; Ă&#x152;Ă&#x2022;Â&#x2C6;Â&#x2DC;Ă&#x160;iÂ&#x2DC;Ă&#x160;{Ă¤Ă¤Ă¤Ă&#x160;Â&#x201C;2 grond Er is ook de optie om niet de casa colonica

Ă&#x152;iĂ&#x160;Â&#x17D;Â&#x153;ÂŤiÂ&#x2DC;]Ă&#x160;Ă&#x153;>>Ă&#x20AC;`Â&#x153;Â&#x153;Ă&#x20AC;Ă&#x160;ìĂ&#x160;ÂŤĂ&#x20AC;Â&#x2C6;Â?Ă&#x192;Ă&#x160;Ă&#x203A;iĂ&#x20AC;ìĂ&#x20AC;Ă&#x160; Ă&#x153;Â&#x153;Ă&#x20AC;`Ă&#x152;Ă&#x160;Ă&#x203A;iĂ&#x20AC;Â?>>}`Â°Ă&#x160; iÂ&#x2DC;Ă&#x160;Â&#x2DC;Â&#x2C6;iĂ&#x2022;Ă&#x153;iĂ&#x160;Â&#x17D;Â&#x153;ÂŤiĂ&#x20AC;Ă&#x160;Â&#x17D;>Â&#x2DC;Ă&#x160; Â&#x2C6;Â&#x2DC;`Â&#x2C6;iÂ&#x2DC;Ă&#x160;}iĂ&#x153;iÂ&#x2DC;Ă&#x192;Ă&#x152;Ă&#x160;Â&#x2C6;Â&#x2DC;Â&#x17D;Â&#x153;Â&#x201C;Ă&#x192;Ă&#x152;iÂ&#x2DC;Ă&#x160;}iÂ&#x2DC;iĂ&#x20AC;iĂ&#x20AC;iÂ&#x2DC;Ă&#x160;Ă&#x2022;Â&#x2C6;Ă&#x152;Ă&#x160; vakantieverhuur. Colle Grato is beschikbaar Ă&#x203A;Â&#x153;Â&#x153;Ă&#x20AC;Ă&#x160;Ă&#x153;iÂ&#x17D;iÂ?Â&#x2C6;Â?Â&#x17D;Ă&#x192;iĂ&#x160;Ă&#x203A;>Â&#x17D;>Â&#x2DC;Ă&#x152;Â&#x2C6;iĂ&#x203A;iĂ&#x20AC;Â&#x2026;Ă&#x2022;Ă&#x2022;Ă&#x20AC;Ă&#x160;Â&#x2C6;Â&#x2DC;Ă&#x160;ìĂ&#x160; Ă˘Â&#x153;Â&#x201C;iĂ&#x20AC;Â°Ă&#x160; iĂ&#x160;Â?Â&#x153;V>Ă&#x152;Â&#x2C6;iĂ&#x160;Â&#x2C6;Ă&#x192;Ă&#x160;Â&#x2026;>Â&#x2DC;`Â&#x2C6;}]Ă&#x160;Â&#x153;ÂŤĂ&#x160;Ă&#x192;Â?iVÂ&#x2026;Ă&#x152;Ă&#x192;Ă&#x160;ÂŁxĂ&#x160; minuten van de luchthaven van Ancona. Het ligt in de heuvels, dicht bij een natuurreservaat van het WNF.

Colle Grato heeft geschiedenis, omdat het altijd tot een Italiaanse aristocratische familie behoorde. 1Â&#x2C6;Ă&#x152;Ă˘Â&#x2C6;VÂ&#x2026;Ă&#x152;Ă&#x160;Â&#x153;ÂŤĂ&#x160;Ă˘ii]Ă&#x160;Ă&#x152;iĂ&#x160;Ă˘Â&#x2C6;iÂ&#x2DC;Ă&#x160;>>Â&#x2DC;Ă&#x160;ìĂ&#x160;Â&#x2026;Â&#x153;Ă&#x20AC;Â&#x2C6;Ă˘Â&#x153;Â&#x2DC; ÂŁxĂ&#x160;Â&#x201C;Â&#x2C6;Â&#x2DC;Ă&#x2022;Ă&#x152;iÂ&#x2DC;Ă&#x160;Â&#x2DC;>>Ă&#x20AC;Ă&#x160;ìĂ&#x160;ÂŤĂ&#x20AC;>VÂ&#x2026;Ă&#x152;Â&#x2C6;}iĂ&#x160;Ă&#x192;Ă&#x152;>`Ă&#x160; iĂ&#x192;Â&#x2C6; Ă&#x20AC;Ă&#x160;Ă˘Â&#x2C6;Â?Â&#x2DC;Ă&#x160;ÂŤÂ?>Ă&#x152;Ă&#x152;i}Ă&#x20AC;Â&#x153;Â&#x2DC;ìÂ&#x2DC;Ă&#x160;Ă&#x203A;>Â&#x2DC;Ă&#x160;ìĂ&#x160;Ă&#x203A;Â&#x2C6;Â?Â?>]Ă&#x160;V>Ă&#x192;>Ă&#x160; colonica en de kapel beschikbaar. -Ă&#x152;Ă&#x2022;Ă&#x2022;Ă&#x20AC;Ă&#x160;Ă&#x2022;Ă&#x153;Ă&#x160;>>Â&#x2DC;Ă&#x203A;Ă&#x20AC;>>}Ă&#x160;ÂŤiĂ&#x20AC;Ă&#x160;iÂ&#x2021;Â&#x201C;>Â&#x2C6;Â?Ă&#x160;Ă&#x203A;Â&#x153;Â&#x153;Ă&#x20AC;Ă&#x160; interieurfotoâ&#x20AC;&#x2122;s en volledige informatie.

Michelle Graham Riccardi U Tel.: +39 338 855 4653 U info@italianhomesearch.com U www.italianhomesearch.com

IM2020_2_Italian Home Search.indd 1

06-02-2020 11:35:00

ADVERTORIAL

Agriturismo Il Poderetto Terra & Sole Agriturismo Il Poderetto en landbouwbedrijf Terra & Sole zijn gelegen te midden van de glooiende heuvels in een omgeving van absolute privacy in Sant’Angelo in Vado in de regio Le Marche, op de grens met de regio’s Umbrië, Toscane en Emilia Romagna. De agriturismo beschikt over een zoutwater zwembad en is omgeven door twee meren, en biedt een fantastisch uitzicht op de omgeving. Een fraaie, door bomen omgeven laan leidt naar vijf verschillende gastenverblijven. Bramante, Piero della Francesca, Rossini, Raffaello en Zuccari. De appartementen bieden een optimaal comfort en zijn ingericht met hoogwaardige moderne materialen. Terra & Sole is een biologisch boerenbedrijf dat al jaren met passie en toewijding wordt geleid en speciale activiteiten biedt voor families en groepen. Zoals een geweldig parcours door de natuur waarin je allerlei dieren

kunt bewonderen en aanraken: struisvogels, ezels, paarden en alpaca’s. Ook kun je deelnemen aan allerlei agrarische activiteiten die eenmaal weer thuis een onvergetelijke herinnering aan Italië achterlaten. De trots van het bedrijf is het houden van Chianina-runderen, een van de meest gewaardeerde en oudste rassen ter wereld en typisch voor midden-Italië. Er wordt biologische honing en olijfolie geproduceerd die beschikbaar zijn voor de gasten van de agriturismo. Terra & Sole en Il Poderetto zijn een perfecte keus voor iedereen die houdt van natuur, cultuur, geschiedenis en gastronomie. Een combinatie van authenticiteit en slow travel laat je genieten van een bijzondere ervaring in het hart van Italië! Volg ons op Facebook en Instagram @terraesole_ilpoderetto en check de beschikbaarheid op onze website www.aziendaagricolaterraesole.com.

LEB=;D: DKCC;H (april 2020)

L7BB; :Ê7EIJ7

Aan de voet van de hoogste Alpentoppen ligt de kleinste, koudste, natste regio van Italië. Juist daarom kun je er heerlijk vakantie vieren.

9EBE<ED JAARGANG 31, NR. 2, 2020 COVERFOTO Straatje in Bosa, Sardinië Shutterstock HOOFDREDACTEUR Paul van Eijndhoven EINDREDACTIE Wim de Jong, Mariëtte van de Sande, Fabian Takx ARTDIRECTION Suzy Benjamin VORMGEVING Debby Linders, Sefanja Nods AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Toenke Berkelbach, Edith Buenen, Alessandro Calligaro, Pelle Couwenhoven, Daniela Ditvoorst-Falsetta, Venance Forrer, Joost van der Heijden, Hollandse Hoogte, Jeroen Jansen, Jarron Kamphorst, Ewout Kieckens, Ronald Kuipers, Joris van der Meer, Dominique de Moel, Rik Rensen, Jordy de Reus, Lola Ribbink, Tiara Rivano, Laura de Rooy-Dekker, Shutterstock, Rosita Steenbeek, Jesper Storgaard Jensen, Bettina Traas, Sylvia Weve REDACTIE 020 5302594, italiemagazine@creditsmedia.nl ITALIË MAGAZINE is een uitgave van Italië Magazine BV, Van Slingelandtstraat 63, 1051 CG Amsterdam, 020 5302570, www.italiemagazine.nl UITGEVER Eugen van de Pas MARKETING Daniëlle Wiersema, 020 5302570, communicatie@creditsmedia.nl SALES Luca Piras, Rogier Welling, 020 5302570, advertising@creditsmedia.nl DISTRIBUTIE Aldipress, Utrecht / AMP, Brussel

<;:;H?9E <;BB?D?

Dit jaar wordt de 100ste geboortedag herdacht van deze grootmeester van de Italiaanse film. “Ik ben een leugenaar, maar wel een eerlijke!”

DEL7DJ7

Hoog in de Toscaanse heuvels ligt het paradijs van een Hollandse vriendengroep. Novanta heet hun off the grid hotel in (en verspreid over) Borgo di Gello, een verlaten dorp.

ABONNEMENTENADMINISTRATIE & NABESTELLEN VAN OUDE NUMMERS Voor het opgeven van of vragen over abonnementen, adreswijzigingen of het nabestellen van oude nummers: MijnTijdschrift.com, Curieweg 16, 8013 RA Zwolle, 088 226 6636, italiemagazine@mijntijdschrift.com ABONNEMENTSPRIJS Nederland: € 38 voor een jaarabonnement (6 nummers).* Abonnementen in andere landen hebben een speciaal tarief, op te vragen bij MijnTijdschrift.com. Het abonnement wordt automatisch verlengd tegen de dan geldende tarieven, tenzij u minimaal drie maanden voor het einde van de abonnementsperiode opzegt. De cadeauabonnementen lopen automatisch af. *Prijs bij automatische incasso. Als u per acceptgiro wilt betalen, komt er € 2,50 aan administratiekosten bij. PRIJS LOSSE VERKOOP € 6,99 ITALIË MAGAZINE DIGITAAL Abonnees kunnen gratis Italië Magazine lezen via Magzine.nu. U kunt inloggen met uw abonneenummer en postcode. Geen abonnee? Dan kunt u Italië Magazine digitaal tegen betaling lezen via o.a. Magzine.nu, Blendle en Readly. © Italië Magazine BV, een onderdeel van Credits Media. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of worden gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De redactie heeft zijn uiterste best gedaan om rechthebbenden van beeldmateriaal te achterhalen. Wanneer desondanks beeldmateriaal wordt getoond waarvan u rechthebbende bent en u wordt niet genoemd, of geeft geen toestemming voor het gebruik, dan kunt u contact opnemen met de redactie.

114

?J7B?Ý D8>8Q@E<

ADVERTORIAL

HOTEL LE DUNE Tegenover het eiland Spargi, op loopafstand van de zee, is dit de ideale plek voor liefhebbers van de natuur en van watersport. Het hotel heeft comfortabele kamers in de lokale Gallurese-stijl en een panoramaterras waar je kunt genieten van een geraffineerde lokale keuken. Daarnaast kun je er een motorbootje huren om een trip te maken naar de archipel van La Maddalena, of een auto bij de Rent a Car in Le Dune.

IL RISTORANTINO TOEVLUCHTSOORD VOOR ROMANTISCHE DROMERS

Il Ristorantino is ideaal voor een verfijnd diner met kaarslicht onder de sterren. Maar ook een magische plek om af te spreken voor een ontspannende ‘aperitivo’ bij zonsondergang, met de spectaculaire zee en de eilanden van de archipel van La Maddalena recht voor je. Ook is het de pefecte locatie om onvergetelijke huwelijken en evenementen te organiseren, met een uitstekende keuken van zee- en landspecialiteiten en een uitgelezen selectie van bijpassende wijnen. * ÀÌ Ê* Ê Ê->À` lÊUÊ Ìi ÊqÊ ««>ÀÌi i Ìi ÊqÊ,iÃÌ>ÕÀ> ÌÊqÊ ÕÌ ÕÕÀÊqÊ Ì ÕÕÀÊUÊÜÜÜ° Ìi i`Õ i° Ì Ìi Ê iÊ`Õ i\Ê6 >Ê/À> Ì> >Ê* ÀÌ Ê* Ê Ê*> >ÕÊ"/®Ê->À` iÊUÊ/\Ê³Î ÊäÇn °Çä{ä£ÎÊUÊ \Ê v J Ìi i`Õ i° Ì -« ÀÌ }Ê ÕLÊ->À` >Ê<i ÃV ÊUÊ/\Ê³Î ÊäÇn °Çäx£n{ÊUÊÃ> }J« ÀÌ« ° ÌÊUÊ,iÃÌ>ÕÀ> ÌÊ/\Ê³Î ÊÎÎn°£ £{{{{

M R M A R V I S.COM

PLAY EVERY DAY BESTEL JOUW MR MARVIS SHORTS NU OP MRMARVIS.COM

HANDGEMAAKT IN PORTUGAL

VERKRIJGBAAR IN 40 KLEUREN

ELASTISCHE BROEKBAND

VERBORGEN ZAK MET RITS

GRATIS VERZENDEN & RETOUR