Italië Magazine 2020_4 by Credits Media

DH$ * (&(&

?8IKJKF:?K MFFI C8 ;FC:< M@K8

@K8?B;KC )& @77H

7dZ_Wce

:; >EE<:H;:79J;KH

AP -"//

8 719327 079089

)& <7LEH?;J; FB;AA;D L7D

00420

JEI97D; KC8H?Ý L;D;J?Ý 8EBE=D7

LEEHMEEH:

;L;D LEEHIJ;BB;D

30 jaar, 30 tips

@;IF;H IJEH=77H: @;DI;D

7B;II7D:HE 7L7BB?

“De lagune van Venetië is voor fietstoeristen van iedere leeftijd en voor liefhebbers van ongerepte natuur. Op een paar minuten lopen van de veerboot uit ‘la Serenissima’ en op geruime afstand van de massa’s toeristen, bevindt zich CavallinoTreporti. Wat karakteristieke huizen omgeven door water en land, tussen bruggetjes en steegjes die langzaam overgaan in fietspaden. Die leiden naar zandstranden en romantische hoekjes waar je een heerlijke Spritz kunt nuttigen terwijl de zon ondergaat achter de San Marco.”

@;HE;D @7DI;D

“Voor Italië Magazine ga ik regelmatig op bezoek bij Nederlanders die in Italië een boetiekhotel of bed & breakfast zijn begonnen. Daarbij beland ik vaak op de mooiste plekken van het land. Zo ook toen ik voor mijn reportage over Novanta neerstreek in een verlaten dorp op een Toscaanse berg. Een groepje Amsterdammers gaf de middeleeuwse pandjes een nieuwe bestemming en maakte van Borgo di Gello een off the grid hotel. Met respect voor de natuur en de lokale middenstand.”

©BETTINA TRAAS

©GERALD BRUNEAU

Jesper Storgaard Jensen ging voor dit nummer op (culinair) bezoek in Bologna. “Als je een Italiaan vraagt een stad te kiezen om te wonen die niet de zijne is, is er een goede kans dat hij of zij Bologna zegt. De hoofdstad van Emilia-Romagna heeft een geweldige reputatie en de inwoners worden, niet zonder reden, gezien als vriendelijk, relaxed en open-minded. Naast interessante bezienswaardigheden biedt Bologna een culinaire scene die zo beroemd is dat de stad als bijnaam ‘La Grassa’ draagt, ‘de vette’. Het is dan ook behoorlijk moeilijk om hier niet lekker te eten.”

Italië Magazine is 30 geworden. Reden voor een feestje, maar van bescheiden formaat in deze roerige tijden. Ter ere van het jubileum heb ik een lijst gemaakt van mijn dertig favoriete plekken in Italië, ontdekt tijdens de ontelbare trips die ik in al die jaren het voorrecht had te maken voor dit blad. Van aangename hotels tot een bijzonder restaurant, van een heel speciaal museum tot prachtige tuinen en romaanse kerken. Aan allemaal heb ik dierbare herinneringen en ik kan je van harte aanraden deze plekken te bezoeken. Daarnaast hebben we ter gelegenheid van onze verjaardag met een aantal bedrijven aantrekkelijke kortingen afgesproken, zie pagina 62. Gelukkig mag er weer naar ons geliefde Italië gereisd worden deze zomer. We geven in dit nummer zoals gebruikelijk weer veel tips en adressen van noord tot zuid. Maar alles onder voorbehoud, want hoe de nabije toekomst er uit ziet, of alles open kan gaan of blijven, is nog onzeker. Dus het is zaak alles van tevoren te checken. We brengen in dit nummer onder meer een bezoek aan CavallinoTreporti, een kleine archipel in de lagune van Venetië. Een ideale bestemming voor wie een combinatie wil van zee, strand en een actieve vakantie, want er zijn hier prachtige fietsroutes. Voor wie meer gefocust is op lekker eten, ging Jesper Storgaard Jensen voorproeven in universiteitsstad Bologna en kwam terug met een selectie van tien restaurants die zeer de moeite waard zijn. Hij nam overigens ook een kijkje in het Umbrische Castello di Postignano: een mooie borgo die vervallen was, werd opgeknapt en van een spookstad in een droomkasteel veranderde. En je kunt er ook nog overnachten. Dat is ook mogelijk in Novanta in de Toscaanse bergen. Een Nederlandse vriendengroep kocht een verlaten dorp en vestigde er een pop-uphotel, Novanta. Zes jaar later is het hotel permanent geworden en is het hier goed toeven in een van de huizen of boomhutten. Zin om lekker te koken, hier of in Italië? We hebben in dit nummer recepten uit twee kookboeken. Een met als thema ‘citroen’, wat uiteraard garant staat voor frisse zomerse gerechten, en de ander is gewijd aan de keuken van Sardinië. Buon appetito! In deze editie tref je voor het laatst een column van Rik Rensen over zijn belevenissen op het platteland van Piemonte. Tegelijkertijd introduceren we onze nieuwe columnist, Roeland Scholtalbers. Hij keerde na dertien jaar terug in Toscane en woont sinds een jaar met zijn gezin in Florence. Een prachtige zomer gewenst! Paul van Eijndhoven, hoofdredacteur p.vaneijndhoven@creditsmedia.nl

?J7B?Ý D8>8Q@E<

?D>EK: (&(& DKCC;H *

Reizen - =H7DJKH?II?CE De voorpret is al mooi: adressen, gidsen en accessoires voor een heerlijke vakantie. ', 97L7BB?DE#JH;FEHJ? Een eilandengroepje met mooie wandelen fietsroutes, een opmerkelijke geschiedenis en uitzicht op de Venetiaanse lagune. *. DEL7DJ7 Chillen in een ‘off the grid’-hotel in Toscane, opgezet door een ondernemende Nederlandse vriendengroep. ,* 97IJ;BBE :? FEIJ?=D7DE Hoe een bijna leeggelopen dorpje in Umbrië een nieuw leven kreeg als albergo diffuso.

Culinair *& AEA;D C;J 9?JHE;D;D Recepten uit ‘The Lemon Kitchen’, een fris kookboek van Jadis Schreuder. 4

?J7B?Ý D8>8Q@E<

.( 9KB?D7?H 8EBE=D7 Een top-10 van charmante eetgelegenheden in de gastronomische universiteitsstad. /+ H;IJ7KH7DJ L7D >;J @77H (&(& Helaas uitgesteld tot 2021. /, 8?JJ;HPE;J I7H:?D?Ý Om je vingers bij af te likken, deze recepten uit een kookboek van Letitia Clark. ' &( C7D=?7H; Culinaire wetenswaardigheden.

Cultuur & design *, DKELE Stijlvol design en de beste cosmetica uit Italië. +. M?; ?I HE;B7D: I9>EBJ7B8;HI5 Even voorstellen: onze nieuwe columnnist. -) 7HJ; ; 9KBJKH7 Films, een Italië-evenement en Romeinen aan de Rijn.

*, (,

(*& )& @77H

*. -* FEM;HLHEKM;D Zes Italiaanse persoonlijkheden die het verschil ma(a)k(t)en, van journalist tot Nobelprijswinnaar. ' &- B?8H? ; CKI?97 Nieuwe Italiaanse boeken en muziek.

Columns & diversen

Jubileum (, )& J?FI L7D :; >EE<:H;:79J;KH Een selectie van persoonlijke favorieten ter gelegenheid van het 30-jarig jubileum van Italië Magazine. ,( <;;IJ;B?@A; AEHJ?D=;D Ter gelegenheid van ons jubileum kun je profiteren van aantrekkelijke kortingen.

(* HEI?J7 IJ;;D8;;A In Rome kan zich onder iedere straat een archeologische vondst bevinden. )/ H?A H;DI;D Riks laatste column: ook in een dorpje in Piemonte kwam de lockdown hard aan.

' &/ B7KH7 Laura de Rooy-Dekker van ItaliaCasa over Italiaans onroerend goed.

,' D?;KM0 J;HK= ?D JEI97D; De eerste column van Roeland Scholtalbers.

''& @KH?:?I9> Advocaat Joost van der Heijden over de juridische aspecten van onroerend goed in Italië.

.' ;MEKJ A?;9A;DI Eindelijk mag hij al zijn ‘verwanten’ weer opzoeken.

''' >K?P;D J; AEEF J; >KKH Actueel aanbod van onroerend goed in Italië.

' &* B7 B?D=K7 ?J7B?7D7

''* LEB=;D: DKCC;H 9EBE<ED ?J7B?Ý D8>8Q@E<

=H7DJKH?II?CE D?;KMI H;?IJ?FI volg het laatste nieuws op de betreffende websites voor nadere informatie

Zo blauw, zo blauw

Het uitzicht vanaf Hotel Metropole, in het oude hart van kuststad Taormina op Sicilië, lijkt wel een ansichtkaart: blauw zover het oog reikt. De 23 kamers, in een stijlvol 17de-eeuws palazzo, zijn van alle comfort voorzien. Tijdens opgravingen stuitte men in het oudste deel van het hotel op twee nog overeind gebleven muren uit de Grieks-Romeinse tijd. Nu vormen die het decor van een

unieke spa waar je heerlijke massages en behandelingen kunt ondergaan. Met het spectaculaire Teatro Greco, de oude Griekse vestiging Giardini-Naxos en de Etna in de buurt is er ook aan cultuur zeker geen gebrek. HOTEL METROPOLE, CORSO UMBERTO 54, TAORMINA, +39 0942 681330, VANAF € 300 PER KAMER PER NACHT. HOTELMETROPOLETAORMINA.IT

K<BJK J8D<EJK<CC@E> P8EE8 9LP:B

?J7B?Ý D8>8Q@E<

=H7DJKH?II?CE C7=?I9>; C7H9>; Il Fienile di Cà Battista in Cagli is een fantastisch complex uit de 17de eeuw, omgeven door korenvelden. De zeven appartementen bieden uitzicht over de glooiende heuvels van Le Marche. Op minder dan een uur autorijden bereik je onder meer Urbino, Gubbio, Perugia, Città di Castello en de Adriatische kust. Het domein is omringd door bossen waar je het hele jaar door witte en zwarte truffels kunt vinden. Na een stevige wandeling neem je een verkoelende duik in het zwembad. Ook ideaal voor gezinnen. AGRITURISMO IL FIENILE DI CÀ BATTISTA, STRADA DEL VALLUBBIO 29, CAGLI, +39 0721 797392, VANAF € 125 PER KAMER PER NACHT. CABATTISTA.IT

IJH?@: EF P;; Al meer dan tachtig jaar nemen dertien steden aan de Ligurische kust het in La Spezia tegen elkaar op in een heuse Palio del Golfo. De boten die deelnemen aan deze race op zee werden met de hand gemaakt door lokale ambachtslieden. De Palio del Golfo vindt traditiegetrouw plaats op de eerste zondag van augustus, dit jaar op 2 augustus! De

voorbereidingen op het feest beginnen echter al een week eerder. Dan al kun je in La Spezia terecht voor tal van gastronomische en culturele evenementen in het teken van de zee, de Ligurische keuken en de palio. Niet te missen! PALIO DEL GOLFO, 2 AUGUSTUS 2020 (EN DE WEEK DAARVOOR), LA SPEZIA. PALIODELGOLFO.IT.

Zoete zomer De leren Furla-klassieker blijft het ook deze zomer goed doen. Hij is niet alleen handig om spullen in op te bergen, de aardbeirode kleur springt ook lekker in het oog. Volledig zomerproof! >

FURLA, TOTE FRAGOLA, € 295. FURLA.COM.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

I?9?B?77DI 8?EF7H7:?@I Om in alle comfort te relaxen en van de zon te genieten, ga je naar Momentum Wellness Bioresort. Dit karakteristieke Siciliaanse verblijf met 22 luxueuze gastenkamers wordt omgeven door olijfgaarden en ligt op slechts twee kilometer van de prachtige ruïnes van de voormalige Oud-Griekse stad Selinunte. De dag start met een ontbijt onder de bomen op de binnenplaats, met

uitsluitend lokale producten. Ook ’s avonds is het hier dankzij een ruim aanbod aan Siciliaanse gerechten culinair genieten. Naast de talrijke culturele bezienswaardigheden in de buurt, zijn ook de stranden van Marinella een aanrader. MOMENTUM WELLNESS BIORESORT, STRADA STATALE 115, MARINELLA, +39 0924 941046, VANAF € 170 PER KAMER PER NACHT. MOMENTUMRESORT.COM

Wandelen op de vulkaan

>;J EK:; HEC; LEEH A?D:;H;D Geen leukere manier om je kinderen voor te bereiden op een trip naar de Italiaanse hoofdstad dan met dit ‘Handboek voor historiehoppers’. Op humoristische wijze wordt beschreven wat je allemaal kunt zien, en vooral welke gevaren er zijn en hoe je het er levend vanaf kunt brengen! Plan een smaakvol uitje naar de onthoofding van Cicero of boek een weekendje Pompeï en logeer tussen de warme lavastromen. Avontuur gegarandeerd! JONATHAN W. STOKES, ‘HANDBOEK VOOR HISTORIEHOPPERS’, UITGEVERIJ DE FONTEIN, € 12,50.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

STAP Reizen heeft al 25 jaar ervaring met het organiseren van mooie wandelrondreizen. Met hun tiendaagse formule ‘Eilandhoppen op Sicilië’ maak je kennis met de prachtige eilandjes Lipari, Stromboli, Panarea en Salina. Je springt bijna van vulkaan

naar vulkaan: de ene in rust, de andere rookt er stevig op los. Elk eiland is anders. Op Salina bepalen kappertjes en Malvasia-wijn de sfeer, op Lipari ademen neoklassieke villa’s vergane glorie en Panarea vertroetelt de Italiaanse jetset. Je stapt boot op, boot af, proeft van alles wat en wandelt de ene vulkaan op, de andere weer af. Een perfecte cocktail van natuur, gastronomie en beweging! STAP REIZEN, 10 DAGEN EILANDHOPPEN LIPARISCHE EILANDEN, 030 2302503, VANAF € 698. STAPREIZEN.NL

=H7DJKH?II?CE

Quattro ﬆ ell e nell e Cinque Terre Wie de Cinque Terre wil bezoeken, is bij Hotel Porto Roca in Monterosso aan het juiste adres. Dit viersterrenhotel ligt op slechts vijf minuutjes wandelen van het begin van het befaamde ‘blauwe pad’, dat door een wandeling van twaalf kilometer de vijf prachtige dorpen met elkaar verbindt. Porto Roca is een elegante villa met mooie tuinen en terrassen die uitkijken over de Ligurische Zee. Het hotel biedt bovendien gratis ligstoelen op het lager gelegen strand, maar ook in het zwembad of de hottub kun je zalig ontspannen na een dag lopen. HOTEL PORTO ROCA, VIA CORONE 1, MONTEROSSO AL MARE, +39 0187 817502, VANAF € 260 PER KAMER PER NACHT. PORTOROCA.IT

=7IJLH?@; 8;B=;D Geen onpersoonlijke inventaris van de Belgische B&B’s, maar een uitgekiende selectie

8E>E 9>?9 Het Italiaanse modemerk Missoni komt ook deze zomer met een collectie om vrolijk van te worden. Met deze kleurrijke en elegante espadrilles, in verschillende motieven verkrijgbaar, ligt de wereld aan je voeten. MISSONI, ESPADRILLAS CASTAÑER X MISSONI, € 300. MISSONI.COM.

van topadressen! Voor het boek ‘Logeren bij Belgen – editie 2020-2021’ selecteerden Erwin De Decker en Peter Jacobs een honderdtal bed & breakfasts en charmehotelletjes, gerund door Belgen die het roer durfden om te gooien. Bij elk logeeradres vind je bovendien tips voor een onvergetelijke vakantie. Voor gezinnen met kinderen, levensgenieters of sportievelingen: stuk voor stuk opvallende vakantieverblijven in de zon, van betaalbaar tot exclusief. ERWIN DE DECKER & PETER JACOBS, ‘LOGEREN BIJ BELGEN’, UITGEVERIJ LANNOO, ISBN 9789401461207, € 22,99.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

L EER I OM TALIA AN JE D S NA T ROOM E LE I N I T V EN AL IË

Istituto di Lingua Italiana Italiaans Leren in het hart van Amsterdam, Tilburg en ook online Jaarcursussen Semestercursussen Kwartaalcursussen Zomercursussen Juniorencursussen One to one op maat Intensieve cursussen op maat

ItaliaItalia is de sleutel tot uw succes zakelijk en privé! info@italiaitalia.nl • 06 338 57 359

www.italiaitalia.nl IM2020_4_Italia 03-06-2020 11:36:16 Italia.indd 1

M2020_4_Cavallino Treporti.indd 1

28-05-2020 11:22:5

Dé reisgidsen voor Italië Maar liefst 30 schitterende reisgidsen over de mooiste streken, regio’s en steden van Italië. Van de Veneto tot Valle d’Aosta en van Puglia tot Piemonte. Geschreven door auteurs die er zelf wonen en waarbij hun persoonlijke voorkeur de rode draad vormt. De ideale inspiratiebron voor iedere op maat te maken individuele reis naar uw favoriete land! Met ruim 300 foto’s per gids, persoonlijke tips en regiokaartjes.

Noorden van Le Marche Evert de Rooij 160p. paperback | € 22,50

Puglia, een paradijs in Zuid-Italië Willemijn van Dijk 160p. paperback | € 22,50

Piemonte & Turijn Karin Stubbé 160p. paperback | € 22,50

Umbrië & Lago Trasimeno Renée de Haan 160p. paperback | € 22,50

Kijk voor het volledige overzicht op www.edicola.nl

V E R K R I J G BA A R I N D E ( I N T E R N E T- ) B O E K H A N D E L E N V I A E D I C O L A . N L

=H7DJKH?II?CE

BE=;H;D ?D :; MEBA;D In de winter is Alta Badia, in Südtirol, een geliefde bestemming voor skiliefhebbers. Ook in de zomer heeft de regio echter veel te bieden! Overnachten kan in het Lagacio Mountain Resort in Badia, een prachtig hotel in alpiene stijl met een heerlijke wellness en met grote panoramische ramen die uitkijken over de Dolomieten. De suites van het resort hebben elk een kraan met bronwater dat rechtstreeks

uit de bergen komt, een eigen keukentje en een balkon met prachtig uitzicht. Ook kun je biologische producten bestellen in het hotel, zodat je in je appartement zelf kunt koken. Het personeel staat je bovendien graag bij om excursies of helikoptervluchten te regelen in of boven de Dolomieten. LAGACIO MOUNTAIN RESORT, STRADA MICURÀ DE RÜ 48, BADIA, +39 0471 849503, VANAF € 300 PER KAMER PER NACHT. LAGACIO.COM

FEEHJ D77H ;KHEF7 Op de meest zuidelijke punt van het eiland Lampedusa springt de Porta d’Europa meteen in het oog. Dit vijf meter hoge monument, gemaakt van keramiek, werd ontworpen door beeldhouwer en schilder Mimmo Paladino en is een eerbetoon

aan de vluchtelingen die het leven lieten op de Middellandse Zee tijdens hun vlucht naar Europa. De Porta d’Europa kan te voet bereikt worden vanaf Cala Spugne of vanuit de oude haven. PORTA D’EUROPA, LAMPEDUSA.

Warme gloed Dat Giorgio Armani niet bang is voor kleur, is bekend. Getuige ook dit felblauwe, glinsterende montuur dat goed tot zijn recht komt op een zonovergoten Italiaans terras. >

ARMANI, CATWALK WOMAN SUNGLASSES, € 475. ARMANI.COM.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Voor fotografieliefhebbers is een cursus bij landschapsfotograaf Paolo de Faveri een leuke manier om de vakantie door te brengen. Elk jaar staan er verschillende fotografiereizen op het programma, verspreid over heel Italië. Carnaval in Venetië, natuurpracht in de Dolomieten, de karakteristieke heuvels van Toscane… de mogelijkheden zijn eindeloos. Paolo leert je de fijne kneepjes van het vak, van kadreren en uv-filters tot het gebruik van Photoshop en de verschillende soorten lenzen. Of je nu een beginner of een gevorderde fotograaf bent, aan het einde van de week ga je heel wat wijzer terug naar huis. PAOLO DE FAVERI FOTOGRAFIECURSUSSEN, +39 348 2458867. PHOTOWORKSHOPSITALY.COM.

=E;: ?D 8;;B:

Het Napels van Saskia

“De meest bijzondere bezienswaardigheid van Napels is geen kathedraal, geen monumentaal palazzo. De grootste bezienswaardigheid is de stad zelf. Ik zal in dit boek de ziel van Napoli blootleggen, zodat je net als ik van de stad gaat houden. Van de nauwe straatjes met de bontgekleurde was die tussen de huizen hangt, van de buren die elkaar via het balkon de laatste roddels toe-

M;= L7D :; :HKAJ; Abruzzo is een streek die nog niet overspoeld wordt door toeristen. Toch heeft deze regio enorm veel te bieden voor cultuur- en natuurliefhebbers. Een goede uitvalsbasis om deze onontgonnen streek te verkennen is Aqua Montis Resort & Spa in Rivisondoli, een piepklein dorp met 750 inwoners. Na urenlange wandelingen in de bossen kun je heerlijk ont-

?J7B?Ý D8>8Q@E<

spannen in de spa van het hotel terwijl je kinderen deelnemen aan een van de vele activiteiten. De kamers zijn voorzien van alle comfort en ’s avonds laat de chef je kennismaken met de lokale keuken. AQUA MONTIS RESORT & SPA, VIA DIFESA, RIVISONDOLI, +39 0864 62994, VANAF € 200 PER KAMER PER NACHT. AQUAMONTISRESORT.NET

vertrouwen en van de vele Maria-altaartjes.” Veelbelovende woorden van Saskia Balmaekers over haar nieuwe boek ‘Mijn Napels’. Napels is, met zijn ongekende energie en vele geheime plekjes, Italië in het kwadraat. Voor de rust neemt Saskia je ook even mee de stad uit, naar de adembenemend mooie Amalfikust en de kleurrijke eilanden Capri, Ischia en Procida, pareltjes voor de kust van Napels. Ten slotte ontbreekt ook de Vesuvius niet, met tevens een bezoek aan Pompeï, Herculaneum en andere schatten aan de voet van de vulkaan. Je wilt meteen vertrekken als je het leest!

SASKIA BALMAEKERS, ‘MIJN NAPELS’, XANDER UITGEVERS, ISBN 9789401612104, € 20,99. WIJ MOGEN 3

C7?B EXEMPLAREN M?D WEGGEVEN. ZIE WWW.ITALIEMAGAZINE.NL.

=H7DJKH?II?CE

Ultiem relaxen

Op een heuvel in Castiglione Chiavarese, een uurtje rijden van Genua en Portofino, ligt Casa Leopoldo. Dit prachtige huis werd onlangs gerestaureerd en ontvangt nu gasten die toe zijn aan een weldadige vakantie. Het huis is ingericht in Scandinavische stijl met een vintage touch. Vanaf het zwembad kijk je uit over de heuvels en de zee. Als ontspannen op déze plek niet lukt, lukt het vast nergens. CASA LEOPOLDO, VIA ZEFFIRINO BIGGI 9, CASTIGLIONE CHIAVARESE, +39 335 298082, PRIJS OP AANVRAAG. CASALEOPOLDO.NET

AE<<?;M7B>7BB7 Even buiten Milaan, in Binasco, ligt het walhalla voor koffieliefhebbers. Het koffiemuseum MUMAC vertelt je de geschiedenis van de espressomachine, een essentieel onderdeel van het dagelijks leven in Italië. Het begint in de jaren twintig van de vorige eeuw, met een espressomachine in art-nouveaustijl. Geleidelijk aan zie je de machines transformeren tot knappe staaltjes technologie en design. Met meer dan 200 collectiestukken is dit prachtige museum, ontworpen door architect Paolo Balzanelli, absoluut een bezoek waard. MUMAC, VIA. P. NERUDA 2, BINASCO. MUMAC.IT.

>EK: >;J >EE<: AE;B Deze elastische bandana van Patrizia Pepe is een onmisbaar item in je vakantiekoffer. Handig op het strand. Met de kleurrijke bloemen is het meteen zomer! PATRIZIA PEPE, TURBAN, € 98. PATRIZIAPEPE.COM.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Op de fiets door de lagune De groene eilanden van Cavallino-Treporti Iets ten noordoosten van VenetiĂŤ, tussen lagune en zee, bevindt zich een kleine en bijzondere eilandengroep. Hier ontdek je oude landbouw- en visserstradities, indrukwekkende vestingen en een spectaculaire flora en fauna. T EKS T A L E S S A N D RO AVA L L I F OTO â&#x20AC;&#x2122; S A L E S S A N D R O AVA L L I , MASSI M O N A RD IN , PA RC O TU RIS TIC O C AVA L L INO T RE P O RTI

e mini-archipel tussen lagune en zee, noordoostelijk van Venetië, vormt samen de gemeente Cavallino-Treporti. Die telt twaalf verschillende gehuchten, waarvan de meeste op het grootste eiland liggen, een vijftien kilometer lange landtong. Naar het westen kijk je uit op ‘La Serenissima’ (Venetië), in het oosten kom je uit bij Jesolo. Aan de zuidkant liggen de stranden van de Adriatische Zee, in het noorden een poëtisch spinnenweb

?J7B?Ý D8>8Q@E<

van rivieren en zandbanken, kanalen en visvalleien. Het wemelt hier van de kleine straatjes en bruggetjes en er zijn vier veilige fietspaden, waarlangs jong en oud de verste uithoeken van dit unieke gebied kan verkennen.

Verse vis uit de lagune “In 1686 kocht de Duitse arts Giovanni Matteo Alberti het eiland Cavallino om roscano (monniksbaard) te produceren”, vertelt journalist Antonio Padovan. “De as van dit kruid werd gebruikt om glas en zeep te maken. Monniksbaard is een wilde plant die werd geïmporteerd uit het buitenland en die spontaan groeide op het eiland. Alberti dacht dat de kweek van roscano hem in korte tijd een fortuin zou opleveren”, zegt Padovan, die ook redacteur is van interessante boeken als ‘Geschiedenis van het eiland Cavallino en zijn gewassen’. “Alberti’s project was niet succesvol,” vertelt hij verder, “maar uit trots en liefde voor het land betaalde hij ook allerlei vernieuwingen uit eigen zak. Zo liet hij land droogleggen voor de landbouw, richtte een veefokkerij op om de zandgrond te kunnen bemesten en bouwde huizen voor de kolonisten. In Cavallino woonden eerst maar enkele tientallen mensen, maar in die jaren groeide het uit tot een gemeente met honderden inwoners.” Zo veranderde Alberti, die eigenlijk Johann Mattheus Albrecht heette, de toekomst van Cavallino-Treporti en zijn inwoners ten goede, en voor eeuwig. Daarna zorgden de bekendste Venetiaanse families en een aantal religieuze instellingen ervoor dat er een agrarische traditie ontstond die ook nu nog volop leeft. Die kun je zien langs de Via degli orti della laguna, een fietspad van 25 kilometer dat noordelijk door Treporti loopt naar het dorp Saccagnana. Dat ligt rond de oude borgo van Prà, een ruime ommuurde hof met een paar huizen en de Santa Maria del Carmine, een kleine, mooie, net gerestaureerde 17de-eeuwse kerk die verscholen ligt in de linkerhoek. Vandaaruit fiets je door een betoverende open natuur tot aan Mesole of Lio

EF :; <?;JI :EEH :; B7=KD;

OP DE FIETS KOM JE LANGS VISKWEKERIJEN EN VELDEN MET TOMATEN EN AUBERGINES Piccolo. In Mesole kun je een tussenstop maken bij het gracieuze 14de-eeuwse kerkje. En in Lio Piccolo bij de kerk van Santa Maria della Neve (oorspronkelijk uit 1697) of bij de oude kleuterschool die is omgebouwd tot een interessante expositieruimte. Fietsers komen hier langs viskwekerijen en velden met tomaten, bloemkolen, aubergines en witte uien. “Maar we verbouwen ook asperges en de violette artisjok, en uit eeuwenoude bomen oogsten we jujubes. Dat is een deel van onze lokale culturele identiteit”,

vertelt Galdino Vianello glunderend. Deze zeventig jaar oude agrariër heeft samen met zijn vrouw Fiorella in 1994 een deel van zijn huis omgebouwd tot agriturismo Le Manciane. Daar staan lange tafels in de wei, bedekt met een rijkdom aan heerlijkheden van de houtskoolgrill. “In het mooie seizoen verdampt het water, waardoor het zout de groenten verrijkt en ze makkelijker laat rijpen”, legt hij uit. Zijn vrouw Fiorella heeft haar eigen versie van het typische lokale > recept van sarde in saòr, waarbij ze zee-

Openingspagina’s: fietser bij Punta Sabbioni. Linkerpagina: Filippo, zoon van banketbakker Bruno Zanella, laat trots de specialiteit van het huis zien, de ‘torta diplomatica’; verse oogst uit Cavallino Treporti. Deze pagina: fietspad naar Lio Piccolo.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Onder: Casa Valle, met zijn typische schoorsteen; fietsers op de vestingroute. Rechterpagina: zonsondergang boven de lagune.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

baars gebruikt in plaats van gefrituurde sardientjes, met een uitje voor de balans, rozijnen en pijnboompitten. “Gefrituurde vis uit de lagune, zoals mul, roodbaars, tong en inktvis, is het populairste gerecht in Osteria dal Pupi”, vertelt signora Lucia, eigenaresse van dit restaurant dat door locals druk wordt bezocht. Net als in bijna alle restaurants in de Veneto is het hier een goede gewoonte om de maaltijd af te sluiten met een sgroppino, een cocktail van citroenijs, wodka en prosecco. Of met een spritz, een aperitief met Aperol, droge witte wijn en bruiswater. Vanuit deze regio heeft dit drankje

furore gemaakt in bars en restaurants in heel Italië, en ver daarbuiten.

Natuurspektakel In Treporti begint ook de Via del Tramonto (‘weg van de zonsondergang’), een fietspad langs het Saccagnana-kanaal dat naar open zee leidt. Het traject vanaf Punta Sabbioni, waar de boot naar Venetië vertrekt, komt na dertien kilometer uit bij de gelijknamige vuurtoren op de uiterste westpunt van het hoofdeiland. De route dankt zijn naam aan het schitterende uitzicht: tijdens de laatste uren van de dag tekent de ondergaande zon de omtrekken van het eiland Sant’ Erasmo, de scheve klokkentoren van Burano en het unieke silhouet van de San Marco in de verte. Dit prachtige panorama heb je ook vanaf Antica Dogana, een hotel-restaurant met een terras waar je zeker de specialiteit van het huis moet proeven: de linguine met kreeft of langoest. De bovenste verdieping van Antica Dogana heeft zes kamers in een elegante, klassieke stijl, waarvan sommige uitkijken op de lagune. Vanaf de vuurtoren van Punta Sabbioni waaiert het strand breed uit naar het oosten. Je heb er een prachtig zicht op Beach on Fire, een evenement dat iedere laatste zaterdagavond van augustus plaatsvindt. Dan wordt de hemel verlicht met vuurwerk vanaf tien verschillende plekken aan de rand van de Adriatische Zee, een ‘wereldrecord’. Ook de kustduinen zijn een spektakel, maar dan van de natuur: de aflandige wind heeft in de loop van de tijd reliëfs gevormd van enkele meters hoog, die een onmisbare barrière zijn geworden tegen stormvloeden en kusterosie. Een natuurlijk openluchtmuseum. In het aangrenzende bos van dennen, platanen en berken krijg je het aangename idee dat je van de zee naar de bergen fietst, over onverharde wegen en rustige straatjes, langs de gehuchtjes Ca’Savio en Ca’Vio. Net als op veel andere plekken in Italië zijn ook hier veel kraampjes te vinden waar groenten van eigen kweek te koop zijn. Ook zijn er speciale hulppunten voor fietstoeristen, zoals Bike On,

EF :; <?;JI :EEH :; B7=KD;

WIE MOET WACHTEN OP EEN FIETSREPARATIE, KAN DE TIJD DODEN MET EEN TAARTJE IN DE BESTE PASTICCERIA VAN DE STREEK een werkplaats voor “verhuur van fietsen, ook elektrische, en directe mobiele assistentie door middel van een volledig uitgeruste bus”, aldus eigenaar Valter. Wie moet wachten op een fietsreparatie, kan de tijd doden bij de nabijgelegen Pasticceria Zanella. Waarschijnlijk de beste banketbakker van de streek, bekend om zijn smakelijke torta diplomatica: een taartje van bladerdeeg, room en in rum gedrenkte biscuit.

Dieppaarse zeebanken De Via delle Fortificazioni (‘Weg van de vestingwerken’) is een verrassing. Hij volgt op de Via del

Tramonto en komt uit bij barakken, bunkers, torens, forten en andere militaire bouwwerken. Waaronder vier grote, massieve kustbatterijen. Deze artillerie-verdedigingswerken dateren uit de tijd van de Habsburgse overheersing, van het midden van de 19de eeuw tot de eerste decennia van de 20ste eeuw. “Ze waren bedoeld als luchtafweergeschut om de kust van Venetië, de verkeersen spoorwegknooppunten van Mestre en het industriële centrum van Marghera te verdedigen”, legt Furio Lazzarini uit. Hij is historisch adviseur van Cavallino-Treporti. “Onze kuststreek laat zich lezen

als een geschiedenisboek en een handleiding van de ontwikkeling van de oorlogsarchitectuur tegelijk”, verkondigt hij trots. Tegenwoordig wordt de vier batterijen nieuw leven ingeblazen met verschillende initiatieven. Die van Amalfi is alleen vanbuiten te bewonderen. De Pisani-batterij is een indrukwekkend museum waar in de buitenruimte concerten worden gehouden, net als in de San Marco-batterij. In de Radaellibatterij, die je ook kunt bezoeken, worden diners georganiseerd met een menu uit de ‘Grote Oorlog’ > (Eerste Wereldoorlog, red.). De

?J7B?Ý D8>8Q@E<

JE KUNT OOK LOGEREN IN DE VOORMALIGE BOERDERIJEN VAN KOLONISTEN

De vuurtoren van Punta Sabbioni. Rechterpagina: sla koop je hier direct van de boer.

laatste twee zijn voor iedereen toegankelijk, ook al bevinden ze zich op het terrein van privĂŠcampings. Ruim dertig accommodaties van hoog niveau nemen de meeste van de ongeveer 6,5 miljoen toeristische bezoeken per jaar voor hun rekening, waardoor Cavallino-

Treporti in 2018 werd erkend als leidend binnen het Europese openlucht toerisme. Je kunt ook logeren in de voormalige boerderijen van kolonisten: huizen die je in deze streek veel ziet, met twee verdiepingen en de karakteristieke Vallesana-schoorstenen. Die herken je omdat ze uitsteken aan de buitenkant van het gebouw, terwijl de schoorsteen zelf zich binnen, in het midden van de woonkamer, bevindt. Je komt ze vooral tegen langs de Via Fausta, de hoofdweg. Daar loopt ook een uitstekend fietspad langs, de Via delle Tre Acque, een ring van veertien kilometer die zich goed leent om Cavallino te verkennen, aan de oostkant van het eiland en grenzend aan het vasteland van Jesolo.

Bedreigde waadvogel Langs de Via Pordelio kun je terugfietsen om de lagune te zien. â&#x20AC;&#x153;Vanaf het midden van de zomer kleuren de zeebanken dieppaars van de limoniumblaadjesâ&#x20AC;?, vertelt Fabio Berton. Deze gepassioneerde kenner van de lokale flora en fauna heeft samen met zijn vrouw Patrizia en zijn vriendin Elena AA Peluches opgericht, een asiel voor de redding en verzorging van wilde dieren. Een van zijn nieuwste projecten behelst de bescherming en het behoud van de strandplevier, een bedreigde waadvogel die hier zijn natuurlijke habitat heeft gevonden om te nestelen. Berton heeft zich sterkgemaakt voor samenwerking en financiering voor de bescherming van en het toezicht op de trekroutes van deze vogel, onder andere met behulp van nieuwe gps-technologie. â&#x20AC;&#x153;Maar tijdens de observatietours die we organiseren kun je ook knobbelzwanen zien, de grote en kleine zilverreiger en zelfs flamingoâ&#x20AC;&#x2122;s en de zeer zeldzame purperreiger.â&#x20AC;? Je zult niet snel uitgekeken raken op deze VEELZIJDIGE ARCHIPEL s

?J7B?Ă? D8>8Q@E<

EF :; <?;JI :EEH :; B7=KD;

TIPS & ADRESSEN

8VkVaa^cd"IgZedgi^ is een gemeente met ongeveer 14.000 inwoners. Sinds een referendum in 1999 is ze onafhankelijk van de provinciehoofdstad Venetië. De gemeente bestaat uit twaalf verschillende plaatsen, waaronder Cavallino en Treporti. De andere zijn Ca’ Savio, Faro Piave Vecchia, Ca’ di Valle, Ca’ Ballarin, Ca’ Vio, Ca’ Pasquali, Punta Sabbioni, Saccagnana, Mesole en Lio Piccolo.

boerenwoningen laten hun gasten het echte dagelijkse leven in Cavallino-Treporti zien. visitcavallino.com/ita/ dove-dormire 6eeVgiZbZciZc Zc XVbe^c\h Met zijn vijfsterrenresorts en campings staat Cavallino-Treporti op de derde plaats op de lijst van populairste stranden van Italië (na Rimini en Riccione). visitcavallino.com/ita/ dove-dormire

ETEN & SLAPEN

6\g^ijg^hbd AZ BVcX^VcZ Signor Galdino stelt voor het luttele bedrag van vijf euro een tasje samen met een selectie van de groentenoogst van zijn eigen velden. Via di Lio Piccolo 29, Lio Piccolo, Cavallino-Treporti. mancianeinlaguna.com

EVhi^XXZg^V OVcZaaV De paasspecialiteit van deze patisserie is de Colomba Pasquale. Net als de Griekse versie bestaat deze uit pralinepasta, walnoten en pure chocolade. Via Vettor Pisani 47, Ca’ Savio. FB @Pasticceria Zanella BRUNO di Zanella BRUNO & C. SNC

FIETSEN

DhiZg^V YVa Eje^ Aan de muren van deze echt landelijke osteria hangen kunstwerken, foto’s en schilderijen van lokale kunstenaars. Via del Prà 1, Località Saccagnana, Cavallino-Treporti. FB @Osteria dal Pupi

CULTUUR

DcYZghiVVcYZ ÄZihgdjiZh ]ZWWZc VaaZ bdZâ^_`]Z^Yh" \gVVY bZY^jb Zc o^_c \ZhX]^ì kddg Xîn" Zc bdjciV^cW^`Zh# K^V YZaaZ IgZ 6XfjZ lengte: 13,8 km terrein: gemengd K^V YZaaZ ;dgi^ÄXVo^dc^ lengte: 15,5 km terrein: asfalt K^V YZa IgVbdcid lengte: 12,9 km terrein: gemengd K^V YZ\a^ Dgi^ YZaaV AV\jcV lengte: 25,5 km terrein: asfalt

=diZa"gZhiVjgVci 6ci^XV 9d\VcV Eind 19de eeuw ontworpen als douanekantoor. Hier werden belastingen geïnd op goederen die aan de Venetiaanse kust werden binnengebracht. Via della Ricevitoria 1, Cavallino-Treporti. anticadogana.info Ad\ZgZc ^c WdZgYZg^_Zc Accommodaties in voormalige

8jaijgZaZ kZgZc^\^c\Zc 7dg\d Y^ A^d E^XXdad Naast tentoonstellingen in de gerestaureerde oude kleuterschool organiseert deze vereniging openluchtvoorstellingen en interessante festivals, zoals het jujubes-festival. Borgo di Lio Piccolo, Cavallino-Treporti. KZhi^c\lZg`Zc Het nieuwe leven van de vestingwerken van CavallinoTreporti is geconcentreerd rond de Pisani-batterij, waar rondleidingen in het Engels, Duits en Frans worden gegeven. Via Fausta 406a, Cavallino-Treporti. viadeiforti.it

7^`Z Dc Valter Pastrello verhuurt fietsen voor een dag of langer, met accessoires voor het vervoer van kinderen of kleine dieren. Via Thaon di Revel 56/a, Cavallino-Treporti. bikeonservice.it

MEER LEZEN

uit Leutkirch, afgestudeerd in de geneeskunde aan de Universiteit van Padua. In zijn ‘Storia dell’isola del Cavallino e sue coltivazioni’ (‘Geschiedenis van het eiland Cavallino en zijn gewassen’) (1697) getuigt hij van zijn ervaringen op het door hem in 1686 gekochte eiland. 8I A^kZ: een interessante, gratis verkrijgbare maandelijkse uitgave van Cavallino-Treporti. Met informatie over cultuur, historie en landschappen, evenementen en curiosa. Je vindt het op campings en de belangrijkste verkooppunten. De Italiaanse teksten gaan vergezeld van foto’s en vertalingen in het Engels en Duits. MEER INFORMATIE

Website & VVV-kantoren HZYZ Y^ 8VkVaa^cd! K^V ;VjhiV 406/a, Cavallino-Treporti. HZYZ Y^ EjciV HVWW^dc^! Piazzale P. Sabbioni, Cavallino-Treporti. visitcavallino.com

Giovanni Matteo Alberti is de Italiaanse naam van Johann Matthaus Albrecht, een Duitser

?J7B?Ý D8>8Q@E<

HEI?J7 IJ;;D8;;A schrijfster rosita steenbeek verhaalt over haar dagelijkse leven in italië.

De bars mogen weer open en dat ga ik vieren bij het Pantheon. Het is nog stil in de straat, net als op de Piazza della Rotonda, waar behalve het ruisen van de fontein alleen het tikken klinkt van een hamer op de selci, dikke vierkante straatstenen iets groter dan de beroemde sampietrini. Het gat dat drie weken geleden plotseling was ontstaan op de plek waar ik de dag voor de lockdown nog wijn dronk met vrienden, wordt weer dichtgemaakt. Naast de kleine bouwplaats ligt het enige terras dat open is. Ik ga zitten aan een van de ver uit elkaar staande tafeltjes en bestel een cappuccino met cornetto bij de gemaskerde ober. Aan een ander tafeltje zit een man achter koffie en krant net als ik na tweeënhalve maand huisarrest van deze luxe te genieten, ook hij beschenen door de ochtendzon. De twee stratenmakers zijn toegewijd bezig, het Pantheon op de achtergrond. Eduardo leunt tegen de deurpost van zijn antica salumeria waar het nog steeds stil is als in een dorpswinkel. Hij had gezien dat er stenen loszaten, er voorzichtig op getrapt en toen waren de selci naar beneden gerold, waarna zich een kloof had geopend van meer dan twee meter diep. Archeologen waren meteen ter plekke en ook ik stond er al snel met mijn neus bovenop. Een jonge vrouw met een gele helm op blonde krullen, met geel mondkapje en gele handschoenen, vertelde me vanuit de diepte dat die travertijnen platen het oorspronkelijke plaveisel vormden uit de tijd van keizer Hadrianus, de bouwer van het huidige Pantheon. Eind jaren negentig was er bij het leggen van kabels ook al een stuk van het antieke plaveisel ontdekt en bovendien resten van het eerste Pantheon. Ook toen kwam ik bijna dagelijks in de diepte gluren. De archeologe met de gele helm vertelde dat ze graag nog een laag dieper was afgedaald in de hoop sporen van de brand te vinden die in het jaar 80 het eerste Pantheon verwoestte. Nu was er helaas haast omdat de bars weer open moesten. “De instorting

?J7B?Ý D8>8Q@E<

is veroorzaakt door een lek in het riool,” vertelt de ober. “Stel je voor als we niet in lockdown waren geweest.” Er zijn nog steeds weinig mensen op straat. Een kleine vrouw komt aangewandeld met een grote tas en overhandigt de post. Een man met rood mondkapje komt voorbij op een step. Hij rolt vanzelf naar beneden, want de Piazza della Rotonda loopt naar het Pantheon toe af. In de negende eeuw raakte het plein geleidelijk overdekt met puin van ingestorte gebouwen en slib dat de Tiber achterliet na overstromingen. Toen het te erg werd gaf een paus opdracht de versperde ingang van het tot kerk getransformeerde Pantheon vrij te maken, waardoor het plein op die plek nog steeds lager is. “Ciao grande Ettore!” De man aan het tafeltje naast me wordt herkend door een vriend. Ze spreiden hun armen, stralen van achter hun mondkapje. “Dan moeten we verhuizen naar een grotere tafel, want we zijn geen familie.” Nadat ik heb afgerekend, een derde van wat ik hier placht te betalen, ga ik nog even kijken bij de stratenmakers. Een van de mannen in oranje pak maakt het zand glad met zijn handen en stampt het aan. Vervolgens wordt de dikke vierkante steen erin gedrukt. “Het zijn dezelfde die hier zijn weggehaald.” Nadat een paar stenen in het zand zijn gedrukt en een paar tikken met de hamer hebben gekregen worden de spleten ertussen opgevuld met zand en met water overgoten. “Het is een rustgevende bezigheid,” zegt de een. “En we werken altijd samen.” “Wel warm als de zon hoger staat”, zeg ik. “We zouden graag vroeger beginnen.” Dat kan niet want hier slapen mensen. “Hoe lang zijn jullie nog bezig?” vraagt een grote kerel met nauwelijks verholen ergernis. Hij wil zijn tafeltjes neerzetten. “Ik heb al genoeg schade opgelopen.” “Morgen.” Als ik hier straks weer een glas wijn drink zal ik altijd denken aan wat er onder b^_c kdZiZc a^\i#

I LLU STR ATI E E DIT H BUE N E N

Een gat bij het Pantheon

©ANP-HOLLANDSE HOOGTE

De beste wandelpaden van Italië Van de majestueuze bergtoppen van de Dolomieten tot de paden langs de kliffen van de Amalﬁkust en van smeulende vulkanen tot vissersdorpjes verscholen aan de kust, de Italiaanse laars is een droombestemming voor wandelaars en natuurliefhebbers. Check hier enkele van de beste hikes van het land. Als je van start wilt gaan in een echt hiking-paradijs, trek dan naar de Alpen en waag jezelf in het Nationaal park Gran Paradiso in de Aostavallei met zicht op de hoogste bergen van Italië, en dompel je onder in een natuur van gletsjers, bergmeren en steenbokken. Of sta versteld door de verbluffende Tre Cime di Lavaredo in het Nationaal Park Tre Cime in de Dolomieten. Als wandelen met zicht op zee je meer aantrekt, begin dan

met een van de bekendste paden, het Sentiero degli Dei ‘Pad van de goden’) aan de Amalﬁkust, een acht kilometer lange wandelroute tussen Bomerano en Nocelle, vlakbij het schitterende Positano. Als je iets bijzonders zoekt, kun je de Selvaggio Blu (‘Wild blauw’) proberen op Sardinië. Bereid je voor op een 45 kilometer lange, veeleisende wandelroute langs grotten, watervallen en verbluffende zeegezichten (alleen aanbevolen voor experts). Als je het liever iets rustiger aan doet, kies dan voor de Liguria Riviera, een gebied vol opwindende wandelmogelijkheden, zoals het 10 kilometer lange pad van Camogli naar Portoﬁno. Of ontdek de verbazingwekkende Cinque Terre te voet via de Sentiero Azzurro (‘Blauwe pad’), die alle vijf adembenemende dorpen verbindt, van Riomaggiore naar Monterosso.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

H 7 7 @ & )

FAVORIETEN VAN DE HOOFDREDACTEUR

“Uit het vele moois in Italië is het niet makkelijk om een keuze van slechts dertig te maken. Maar ik heb het toch geprobeerd, waarbij ik de voor de hand liggende hoogtepunten heb proberen te omzeilen.” Dertig bijzondere plekken getipt door hoofdredacteur Paul van Eijndhoven. T E K ST PAUL VA N E IJ ND H O V E N I LLU S T RAT I ES E D ITH BU E NE N

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Cappella degli Scrovegni Padua - Veneto Werkelijk adembenemend, de fresco’s van Giotto in de Cappella degli Scrovegni in Padua. Tussen 1303 en 1305 beschilderde Giotto de wanden van de kapel met scènes uit het leven van Christus en Maria en op de muur tegenover het altaar prijkt een Laatste Oordeel. De fresco’s zijn kwetsbaar en daarom ga je eerst naar een airconditioned wachtkamer voordat je de kapel in mag. cappelladegliscrovegni.it

Eataly - Turijn Intussen heeft Eataly vestigingen in veel Italiaanse steden, maar het begon allemaal in 2004 in Turijn. Het concept: een winkel met ambachtelijke kwaliteitsproducten gecombineerd met restaurants en een wijnbar. Zo is er een restaurant voor pizza, voor pasta, voor vis, voor vlees, een vegetarisch restaurant en meer. En voor Piemontese specialiteiten van topkwaliteit kun je terecht in sterrenrestaurant Casa Vicina. Eataly (en niet alleen die in Turijn) is een walhalla voor de liefhebber van lekker eten. eataly.net

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Salone del Mobile - Milaan Natuurlijk heeft Milaan veel te bieden op het gebied van winkelen en musea. De Duomo en ‘Het laatste avondmaal’ van Leonardo da Vinci zijn one of a kind, maar de stad toont zich van zijn allerbeste kant tijdens de Salone del Mobile. Fuori Salone zijn de interessantste ontwerpen te zien, prachtige palazzi die normaal gesloten zijn voor het publiek zijn open en de stad stroomt vol met designliefhebbers uit de hele wereld. 13 t/m 18 april 2021, salonemilano.it

Rifugio Bella Vista – Zuid-Tirol Op 2700 meter hoogte in het skigebied van Val Senales ligt de Rifugio Bella Vista (Schöne Aussicht). Een bijzondere ervaring om hier de nacht door te brengen. Behalve een slaapzaal zijn er ook kamers voor 2 tot 6 personen, er is uiteraard een restaurant, maar ook een sauna en warm bad in de buitenlucht. Zeer aangename sfeer met leuk publiek, maar het hoogtepunt is om buiten te zijn bij zonsopkomst. Aan alle kanten omgeven door sneeuw, niemand te zien, totale rust. Spectaculair! En dan na het ontbijt op een lege piste rustig naar beneden skiën. schoeneaussicht.it

The Mall - Sanremo - Ligurië Zomer 2019 werd deze fraaie outlet even buiten Sanremo geopend. Veel grote merken hebben hier mooi ingerichte winkels en uiteraard kun je er ook wat eten en drinken. Van Versace tot Santoni, van Dolce & Gabbana tot Loro Piana. Overigens nog steeds voor de goedgevulde portemonnee, maar altijd leuk om even rond te lopen en te kijken. Vanuit het centrum van Sanremo vertrekken er ieder uur bussen naar de outlet. Via Armea 43, Sanremo. sanremo.themall.it

Torcello - Venetië Voor een liefhebber van romaanse kerken als ik is de kathedraal Santa Maria Assunta op het eiland Torcello een must als je Venetië bezoekt. Het is het oudste gebouw in de lagune, gesticht in 639 en in 1008 ingrijpend verbouwd. Prachtige fresco’s en mozaïeken sieren dit juweel. En als je toch op Torcello bent ga dan lunchen bij Locanda Cipriani. Onder andere prinses Beatrix, Hemingway, Queen Elisabeth II, Mick Jagger, Audrey Hepburn en Tom Cruise gingen je voor. locandacipriani.com

)& @77H

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Boccadasse - Genua Was de stad Genua al een favoriet met zijn bijzondere web van steegjes, het havenfront en de fraaie Palazzi dei Rolli, tijdens een bezoek werd ik een keer meegenomen voor een diner in Boccadasse. Vroeger een vissersdorp, nu onderdeel van Genua. Kleurige huizen, smalle straatjes en veel sfeer. Doet een beetje denken aan de Cinque Terre, maar dan minder toeristisch. Een mooie wandeling van een uurtje vanaf het centrum van Genua langs de zee.

Isola Bella - Lago Maggiore - Piemonte Het palazzo van de familie Borromeo en de bijbehorende tuinen op het Isola Bella in het Lago Maggiore zijn een absolute bezienswaardigheid. Maar het eiland is ook erg toeristisch en het kan behoorlijk druk zijn op de kade met terrassen en winkeltjes. Bijzonder is om in het enige hotel op het eiland te overnachten. Als de toeristen weg zijn en de winkeltjes gesloten kun je in alle rust over het eiland wandelen, langs het palazzo, door de smalle straatjes, zonder iemand tegen te komen. Of â&#x20AC;&#x2122;s ochtends genieten van de stilte en het eiland langzaam weer tot leven zien komen als de eerste traghetto arriveert. En dan is het ook nog eens een aangenaam boetiekhotel met een prima restaurant. Neem wel een kamer met vista lago. elvezia.it

)& @77H

Giardini Hanbury - Ventimiglia - Ligurië Vlakbij de Frans-Italiaanse grens liggen op een landtong de Giardini Botanici Hanbury. In 1867 begon Engelsman Sir Thomas Hanbury hier na de aankoop van een villa met de aanleg van zijn botanische tuinen. Stukje bij beetje werden die uitgebreid tot de huidige zeven hectare met zo’n 6000 plantensoorten, die sinds 1993 beheerd worden door de universiteit van Genua. Naast de vele bloemen en planten zijn er ook nog fonteinen en beelden te bewonderen. Het is met het geruis van de zee op de achtergrond heerlijk om hier te slenteren en te genieten van al het moois. giardinihanbury.com

Ottmangut Suite & Breakfast - Merano - Zuid-Tirol Net buiten het centrum van Merano ligt Ottmanngut Suite & Breakfast, gevestigd in een oud landhuis, omgeven door palmen en cipressen. Al meer dan anderhalve eeuw ontvangt de familie Kirchlechner hier gasten. Tussen 2010 en 2012 werd het huis ingrijpend verbouwd en gemoderniseerd en sinds de heropening is Martin, van de jongste generatie Kirchlechners, de gastheer. De elf kamers zijn comfortabel, deels ingericht met antieke familiemeubels en ademen een zeer aangename sfeer. Maar ook de tuin, de orangerie, de ontbijtruimte… het straalt allemaal klasse uit. Een heerlijke plek om te overnachten en Martin is werkelijk de perfecte gastheer! ottmanngut.it

Pavia - Lombardije Even buiten de stad Pavia ligt het kartuizer klooster Certosa di Pavia. De eerste steen werd in 1396 gelegd door de hertog van Milaan, Gian Galeazzo Visconti, die in de kloosterkerk begraven ligt. Zowel de kerk als het kloostercomplex zijn zeer indrukwekkend. De ‘cellen’ van de kartuizer monniken zijn, in tegenstelling tot de meeste kloostercellen, heel ruim, met ieder een eigen tuintje. Sinds 1968 wonen enkele cisterciënzers in de schitterende Certosa. Via del Monumento 4, Certosa di Pavia. certosadipavia.it

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Santa Maria dell’Anima - Rome Ooit kreeg ik een korte rondleiding van Antoine Bodar door deze kerk voor Duitstaligen, waar hij naast woonde. In een stad vol prachtige kerken is de Santa Maria dell’Anima bijzonder omdat hier de enige Nederlandse paus, Adrianus VI (14591523), in een praalgraf begraven ligt. Hij stond overigens slechts twintig maanden aan het hoofd van de katholieke kerk.

Frascati - Lazio Frascati bezocht ik voor het eerst op een zomerse zondag in 1985, samen met een vriendin uit Rome. Toen het ’s avonds tijd was voor het eten kochten we bij een stalletje op straat wat worst en kaas en gingen vervolgens naar een cantina. Daar bestelde je wijn en brood en schoof aan een van de lange tafels aan waar gezinnen, stelletjes en vriendengroepjes zaten te eten. Een mooi concept vond ik. Dertig jaar later was ik er weer op een zondag, maar dit gebruik was passé. Frascati vond ik wederom prachtig met zijn weelderige Ville Tuscolane uit de Renaissance en de Barok. Niet voor niets is de stad al sinds Romeinse tijden populair. Hoogtepunt was een bezoek aan de Accademia Vivarium Novum in de Villa Falconieri. Hier kunnen mannelijke studenten zich bekwamen in Latijn en Oudgrieks en de voertaal is hier Latijn, ook buiten schooltijd. vivariumnovum.net

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Cascata delle Marmore - Umbrië Met een hoogte van 165 meter is de Cascata delle Marmore, in de buurt van de Umbrische stad Terni, de hoogste kunstmatige waterval ter wereld. Hij ligt aan het einde van de rivier de Velino die zich via de cascata bij de rivier de Nera voegt. Zeer indrukwekkend, en het is aangenaam wandelen langs de waterval omhoog. Geen vondst van de moderne tijd, met de aanleg werd begonnen in 271 v. Chr., in opdracht van een Romeinse consul. cascatadellemarmore.info

Enoteca Pinchiorri - Florence Eten in de overtreffende trap. Een vriendin nodigde me ooit uit om in dit restaurant in het centrum van Florence te dineren. Een heel bijzondere ervaring, die al begon met het uitkiezen van het zout (uit als ik me goed herinner zo’n tien soorten) en vervolgens kregen we de waterkaart te zien. Het duurste water kwam uit Kentucky en kostte rond de € 150. Wij hielden het gewoon bij Italiaans bronwater overigens. Werkelijk fantastische gerechten werden ons voorgeschoteld en het was een heerlijke avond. Al jarenlang heeft de enoteca drie Michelinsterren. enotecapinchiorri.it

)& @77H

Riviera del Conero - Le Marche Het centrale punt van deze rivièra is de fraaie Monte Conero, de enige ‘berg’ (572 m) in de kustlijn van Venetië tot aan de Gargano in Puglia. Ten noorden en ten zuiden ervan liggen mooie zandstranden en tot het gebied behoren charmante dorpen en stadjes gelegen in een vriendelijk heuvellandschap. En alles is op een bescheiden schaal, wat het zo aantrekkelijk maakt. En natuurlijk kan de liefhebber van visgerechten hier zijn hart ophalen, zoals bij restaurant La Torre in Numana dat op een rots een mooi terras heeft dat uitkijkt over zee. rivieradelconero.info, latorrenumana.it

Torre del Lago - Toscane Iedere zomer wordt in Torre del Lago het Puccini Festival georganiseerd. In het openluchttheater aan het Lago di Masaciùccoli worden jaarlijks opera’s van componist Giacomo Puccini opgevoerd. De maestro woonde hier in een mooie villa aan het meer, waar hij een aantal opera’s schreef, en die ook te bezoeken is. puccinifestival.it >

Parma - Emilia-Romagna Zo’n provinciestad die iedereen van naam kent door de kaas en de ham maar die je ook makkelijk overslaat op weg naar de beroemdere steden als Bologna en Florence. Zonde! Alleen al de duomo (in romaanse stijl) en vooral ook het achthoekige baptisterium (dat de overgang tussen romaans en gothisch markeert en beschouwd wordt als een zeer belangrijk middeleeuws monument) zijn een forse omweg waard. En dan is er nog het Teatro Regio, dat onder operaliefhebbers geldt als een van de belangrijkste huizen van de Italiaanse operatraditie. Het zal niet verbazen dat je in Parma ook nog uitstekend kunt eten. Een zeer, zeer charmante stad.

Aquaflor - Florence De bekendste parfumzaak van Florence is ongetwijfeld Officina Santa Maria Novella, maar die heeft de nodige authenticiteit verruild voor commercie. Daarom kun je veel beter naar het klassiek met veel hout ingerichte AquaFlor in een renaissancepalazzo aan de Borgo Santa Croce gaan. De geuren en producten worden hier ook ontworpen en gemaakt en in diverse zalen staan ze zeer aanlokkelijk uitgestald. Parfums, zepen, lotions, kaarsen en home fragrances… het is allemaal zo smaakvol dat het heel moeilijk is om met lege handen naar buiten te gaan. Dat moet je dus ook vooral niet doen. Borgo Santa Croce 6. aquaflor.it

Matera - Basilicata Inmiddels behoorlijk bekend, mede doordat Matera Europese Culturele Hoofdstad 2019 was. Misschien wel de bijzonderste plek die ik ooit in Italië heb bezocht, zeker als je je van tevoren een beetje verdiept in de onthutsende geschiedenis. Een aanrader is om Carlo Levi’s boek ‘Cristo si è fermato a Eboli’ (‘Christus kwam niet verder dan Eboli’) te lezen, dat zich afspeelt in de jaren dertig in de omgeving van Matera. Naar het schijnt lijken de Sassi (het oude gedeelte van de stad) op het Bijbelse Jeruzalem.

Rinascente - Rome Een plek in Rome kiezen is geen sinecure, maar de keuze is gevallen op een plek waar oud en nieuw samenkomen. Een paar jaar geleden opende het exclusieve warenhuis Rinascente aan de Via del Tritone een flagshipstore. Op zich al zeer fraai ontworpen met een atrium over acht verdiepingen en een collectie om van te smullen, maar het meest bijzondere is toch het souterrain, waar het 2000 jaar geleden gebouwde Aqua Virgo-aquaduct te zien is, dat nog steeds veel fonteinen in de stad van water voorziet. Via del Tritone 61. rinascente.it 34

?J7B?Ý D8>8Q@E<

)& @77H

Museo di Capodimonte - Napels Een paar kilometer buiten het centrum van Napels ligt op een heuvel in een park het Museo di Capodimonte, gevestigd in een fraai paleis, de voormalige zomerresidentie van de koningen der Beide Siciliën. De collectie van het grote museum is van topkwaliteit, met werken van onder andere Titiaan, Caravaggio, Parmigianino, Botticelli en Pieter Bruegel de Oude. Maar ook de collectie hedendaagse kunst (met onder andere ‘Vesuvius’ van Andy Warhol), het koninklijke appartement en de diverse andere collecties zoals de ‘Armeria’ zijn zeer de moeite waard. Opvallend is dat het museum relatief slechts weinig bezoekers krijgt. Dus je kunt hier in alle rust van de kunst genieten. Doen! museocapodimonte.beniculturali.it

Syracuse - Sicilië De oude stad van Syracuse is te vinden op het eiland Ortigia, dat nu door drie bruggen met het vasteland verbonden is. Ortigia is prachtig: van de barokke Piazza Duomo tot de duomo die om een aantal zuilen van de Griekse Athena-tempel heen is gebouwd. Naast enkele aangename terrassen is aan het plein ook nog de kerk Santa Lucia alla Badia te vinden, met een schilderij van Caravaggio: ‘De begrafenis van de heilige Lucia’. Bijzonder aan de Fonte Aretusa, een zoetwaterbron, is dat deze direct naast de zee ligt en al door Vergilius en Ovidius genoemd werd. Rond de bron ligt een vijver waar in het midden al duizenden jaren wilde papyrus groeit. Hier begint ook het mooiste stukje lungomare dat in de avondzon goud kleurt en waar de Ortigianen zich rond die tijd graag verzamelen voor een praatje.

Eolische eilanden - Sicilië Een droom die twee jaar geleden eindelijk uitkwam: een bezoek aan de Eolische eilanden. Het werden Lipari en Stromboli, allebei totaal verschillend. Lipari is weliswaar best toeristisch maar tegelijkertijd toch ook authentiek en er hangt een aangenaam ontspannen sfeer. Hier kun je genieten van rust, maar ook van de gezellige drukte op de terrassen aan de hoofdstraat van Lipari Stad. Stromboli is echt een bezienswaardigheid met zijn zwarte stranden en de altijd actieve gelijknamige vulkaan. Zonder gids kun je wandelen tot aan de Sciara del Fuoco, de zwarte gladde wand waarlangs de lava naar zee stroomt. Met gids kun je (ook ’s nachts!) naar de krater van de vulkaan.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Procida - Campanië Een recente ontdekking, het eiland Procida voor de kust van Napels. In tegenstelling tot Capri en Ischia is Procida ‘gewoon’ gebleven. Hier geen jetset, grote villa’s of indrukwekkende monumenten, maar een rustig eiland met prachtig gekleurde huisjes en aangename kleinschalige stranden. Wil je uitstekend eten voor een schappelijke prijs op een van de romantische terrassen aan het water, ga dan naar de haven van Corricella. Paradijselijk!

Parco dei Principi - Sorrento Campanië Voor de liefhebbers van de architectuur en ontwerpen van Gio Ponti is Hotel Parco dei Principi in Sorrento een must. Het was het eerste hotel dat Ponti ontwierp en is geheel uitgevoerd in wit en blauw. Van de tegeltjes in de kamers en de bar tot het meubilair en de lampen. En dan ook nog mooi gelegen aan de Golf van Napels met uitzicht op de Vesuvius. royalgroup.it/parcodeiprincipi

Salento - Puglia Ik kan niet kiezen: de hele Salento is eigenlijk een favoriet, met onder andere het barokke Lecce, de oude stad van Gallipoli, het wonderschone Otranto en helemaal op de uiterste punt Santa Maria di Leuca. Prachtige stranden, heerlijke stadjes en de cucina povera, de ‘arme keuken‘ van Puglia, is absoluut genieten. Ook actrice Helen Mirren is een fan van Puglia (en ik van haar). Ze heeft hier een masseria en is een van de eigenaren van (wijn)bar Farmacia Balboa dat aan een mooi pleintje in Tricase ligt. Ze schijnt er soms zelf ook te zijn. Ik spotte haar een keer op een terras in een naburig stadje.

)& @77H

La Maddalena - Sardinië Bij het kiezen van een hoogtepunt op Sardinië kom je al snel bij uit een van de vele schitterende stranden met op de achtergrond de zee in vele schakeringen blauw. De keuze is niet makkelijk, maar tijdens een tochtje per boot door de paradijselijke wateren rond de archipel van La Maddalena was ik nóg dieper onder de indruk dan elders op het eiland. De vergelijking met de Malediven (die ik alleen van foto’s ken) diende zich direct aan.

Bari Vecchia - Puglia Lange tijd had Bari de naam een stad te zijn die je maar beter kon mijden vanwege de armoede en criminaliteit. Maar de havenstad is flink opgeknapt en het is heerlijk om rond te wandelen door de wirwar van steegjes in het oude centrum, Bari Vecchia. Een bezoek aan de Basilica di San Nicola mag natuurlijk niet ontbreken, want hier worden de beenderen van Sint-Nicolaas bewaard en aan deze beschermheilige van de stad is de eerste tien dagen van mei een groot feest gewijd. Neem ook zeker een kijkje op de vismarkt in de Porto Vecchio. Een voordeel van Bari is dat het nog niet is ontdekt door het massatoerisme.

Bosa - Sardinië Het stadje Bosa aan de westkust van Sardinië is niet groot, maar erg charmant. Het is vooral bekend om zijn kleurrijke huisjes. Hoewel het behoorlijk toeristisch is, is de sfeer prettig. Boven het stadje ligt een kasteel waar niet zoveel van over is, maar binnen de kasteelmuren ligt wel een mooi kerkje. En aan de overkant van de rivier de Temo ligt de oudste romaanse kerk van Sardinië, de San Pietro. Aanrader is om ’s avonds op een van de terrassen bij de rivier te dineren terwijl de zon ondergaat.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

9<JK<C EL ;D 8;J77B JEJ ' EAJE8;H =;;D L;HP;D:AEIJ;D

, 0 # , ( b g\i jkl

@ =;D ? H A I D= D D ;; 78E +& AEHJ? " )

?J7B?Ă? C7=7P?D; 7=;D:7 E< I9>;KHA7B;D:;H (&(' Geniet het hele jaar van ItaliĂŤ met deze handige bureauagenda boordevol vermakelijke weetjes, seizoensrecepten en een handige woordenlijst Nederlands-Italiaans. Of kies de scheurkalender voor je dagelijkse dosis dolce vita!

=7 D77H MMM$?J7B?;C7=7P?D;$DB ;D AB?A EF I>EF E< 8;B &.. ((,,,),

F?;CEDJ?D? rik rensen schrijft over het leven op het platteland in piemonte.

Ciao Rik! “Ciao Rik, onze toekomst ziet er echt somber uit. We zien helemaal niemand meer. We mogen alleen naar buiten om naar de apotheek te gaan of om boodschappen in het dorp te doen. Eerst konden restaurants overdag nog openblijven, toen hadden we tenminste nog een beetje omzet. Maar nu zijn we helemaal dicht. Ja, we mogen sinds kort afhaalmaaltijden verkopen, maar dat heeft hier op het platteland geen zin. Dit moet echt snel voorbij zijn, want anders… ik moet er niet aan denken.” Ik zie haar in gedachten voor me, terwijl ze me haar mail schrijft, op een afstand van 1200 kilometer. De eigenaresse van ristorante della Posta in het gehucht Olmo Gentile. Ik ken haar als een vrouw die voor elk probleem een oplossing weet te vinden. Maar nu? Worden drie maanden eenzame opsluiting het restaurant in de heuvels van zuidelijk Piemonte fataal? Of krabbelt dit familiebedrijf op miraculeuze wijze toch weer uit het dal omhoog? “Nooit de bijzondere kracht van de Italiaanse familie onderschatten”, denk ik bij mezelf. Ik denk terug aan die zonovergoten dag in januari, eerder dit jaar. We staan buiten met een glas spumante in de hand om te toasten op het nieuwe jaar. De lucht is staalblauw. In de verte steekt de besneeuwde Monteviso met kop en schouders uit boven de naastgelegen bergtoppen van de Cottische Alpen. ’s Avonds zijn zelfs de verlichte pistes van Prato Nevoso op zeker 150 kilometer goed te zien. Na jaren van crisis is de economische motor ook hier langzaam op toeren gekomen. Ze zitten boordevol plannen. Iedereen is gezond, heeft zin in een mooi nieuw jaar. Zoon Guido praat honderduit over zijn delicatessenwinkeltje in het nabijgelegen Bistagno, met zelfgemaakte pasta en producten van het land. Zijn moeder, eigenaresse Maria Grazia, ziet gretig uit naar het komende seizoen met nieuwe gasten voor haar restaurant. Die komen uit Milaan, Turijn, Genua of nabijgelegen stadjes. En er komen natuurlijk ook steeds vaker gasten uit het buitenland die

geleidelijk steeds beter hun weg weten te vinden in de zuidelijke heuvels van Piemonte. Maar aan al die plannen komt abrupt een einde. Een paar weken later worden in Rome de eerste besmettingen met Covid-19 vastgesteld en weer een paar weken later in Noord-Italië. De eerste gemeenten in het Noord-Italiaanse Lombardije worden van de buitenwereld afgesloten. Terwijl ik in Nederland in een intelligente lockdown beland, valt de deur in Italië steeds verder in het slot en vervolgens helemaal dicht. Italië komt daarna volledig tot stilstand. Alle hoop wordt de bodem ingeslagen. “Hier op het platteland valt het nog wel mee”, schrijft wijnmaker Andrea mij via WhatsApp. “Maar in de steden... het is verschrikkelijk en ik hoop maar dat we het virus daar snel onder controle krijgen, want anders kunnen de verplegers op de intensive care het niet langer bolwerken.” Ik bel Paolo, mijn timmerman uit het dorp. Hij is wekenlang zijn huis nauwelijks uit geweest en moet wennen aan dat kleine beetje herwonnen vrijheid dat het centrale gezag hem nu gunt. Hij mag weer naar de supermarkt een paar dorpen verderop en hij mag voorzichtig weer aan de slag met de timmerklussen die maanden zijn blijven liggen. Hij is heel erg blij met mijn belangstellende vragen. “Ik weet niet hoe het nu verder zal gaan”, zegt hij. “Iedereen is heel erg angstig. Vooral voor elkaar. En helemaal voor de mensen uit de grote stad. In ons dorp is er niemand ziek geworden. Ook in de buurdorpjes niet of nauwelijks. Dat willen we graag zo houden. Maar in de grote steden… un disastro.” Ik herken dat gespleten gevoel. Als het erom spant is de plattelander het liefst op zichzelf en houdt de stedeling op gepaste afstand. Maar net als somberte de overhand dreigt te krijgen, word ik gebeld door Francesca van ristorante Il Giardinetto uit Sesame. Zij verzekert me dat zij ook déze beproeving te boven zullen komen: “Wij Piemontesers zijn in staat ons elke keer opnieuw uit te k^cYZc º

“Dit moet echt snel voorbij zijn, want anders... ik moet er niet aan denken!”

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Limoncello Limoncello is verrukkelijk, vooral in de zomer. De smaak is fris, romig zelfs. Dit komt doordat je citroenschillen vier weken in 96% alcohol laat trekken. De etherische oliën laten dan pas écht goed los en trekken heerlijk in de alcohol. Wat ik vooral mooi vind aan het maken van limoncello, is dat je de lichtgele, troebele kleur niet verwacht. Die zie je pas als je de alcohol (zonder schillen) mengt met het suikerwater. De etherische oliën kunnen zich niet mengen met water, waardoor je een chemische reactie krijgt – met deze prachtige pastelgele kleur als gevolg. Proost!

Maroeska Metz wilde violist worden, maar het liep anders. Ze verruilde het conservatorium voor de Rietveld Academie en werd designer van meubels en lampen met de kenmerkende ‘vioolkrul’ die in al haar ontwerpen terugkomt. Maar ook koken werd een passie en onlangs verscheen haar voor een Gouden Kookboek genomineerde ‘Hoe Dan?!’.

Citroen in de hoofdrol Recepten uit ‘The Lemon Kitchen Kookboek’

Limoncello ( ÅZhhZc 7ZgZ^Y^c\hi^_Y '% b^cjiZc Zc ) lZ`Zc lVX]ii^_Y INGREDIËNTEN Ê 15 middelgrote of 13 grote biologische citroenen (ca. 300 g citroenschil) Ê 1 l alcohol (96%) Ê 1½ l bronwater Ê 600 g biologische kristalsuiker BENODIGDHEDEN Ê weckpot (2-3 l) Ê 3 literflessen of 6 halve literflessen Ê dunschiller Ê zeef

Spoel de citroenen af en schil ze met een dunschiller. Zorg ervoor dat je het geel schilt (de zeste) en zo min mogelijk wit meeneemt, want van het wit wordt de limoncello bitter. Van de overgebleven geschilde citroenen kun je citroenjam maken. Doe alle citroenschillen in een weckpot en voeg hier 1 l alcohol aan toe. Sluit deze goed af en zet de pot 4 weken weg op een koele en donkere plek, bijvoorbeeld in een berging of kast. Schud minimaal drie keer per week de weckpot waardoor de etherische oliën van de citroenschillen beter in de alcohol kunnen trekken. Na 4 weken zeef je de citroenschillen eruit, die dan helemaal hard zijn geworden en

hun smaak en etherische oliën hebben afgestaan aan de alcohol. Vang het overgebleven alcoholsap op. Meng op een laag vuurtje het water met de suiker en laat deze oplossen. Laat afkoelen en giet dit voorzichtig bij het alcoholsap. Roer door en verdeel dan de limoncello over glazen flessen die je goed kunt afsluiten en bewaar de limoncello in de vriezer. Door de circa 33% alcohol bevriest de limoncellolikeur niet. Serveer in een shot- of borrelglaasje. TIP Limoncello kun je maken met 0% afval. Van alles wat je overhoudt kun je namelijk citroenjam maken.

Gekleurde tomatensalade met buffelmozzarella en kappertjeskruim 7^_\ZgZX]i >c\gZY^ ciZc kddg ) eZghdcZc 7ZgZ^Y^c\hi^_Y XV# '% b^cjiZc ^cXa# dkZci^_Y INGREDIËNTEN Ê 100 g panko of fijngemalen geroosterd brood Ê 4 el extra vergine olijfolie Ê 1 biologische citroen (sap en zeste) Ê 2 tls Herbamare kruidenzout Ê 10 verse basilicumblaadjes Ê 2 el kappertjes Ê gekleurde tomaten (geel en groen) Ê coeur de boeuf (rode vleestomaat met veel smaak) Ê 1 bol buffelmozzarella Ê zwarte peper Ê verse cress of tuinkers BENODIGDHEDEN Ê oven Êzesteur Êcitroenpers Verwarm de oven voor op 200 °C grillstand.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Salades met geroosterd brood of crostini: ik ben er dol op. Net als op gekleurde tomaten met verschillende smaken. In Sicilië at ik geregeld groene tot gele vleestomaten, en dan liefst met een lekkere buffelmozzarella (als je eenmaal buffelmozzarella hebt gegeten, wil je geen gewone mozzarella meer). Omdat ik altijd op zoek ben naar verschillende structuren in een gerecht heb ik er lekkere kappertjeskruim aan toegevoegd.

plakken. Pak een mooie saladeschaal en verdeel de gekleurde tomaten zoals op de foto. Leg in het midden de (uitgelekte) buffelmozzarella. Meng nu 2 el olijfolie met 1 el citroensap, een snuf kruidenzout en wat zwarte peper. Druppel dit over de salade heen. Haal nu het broodkruim uit de oven en meng nogmaals. Verdeel pas bij het uitserveren het broodkruim (hoeveelheid naar smaak) over de salade, dan blijft het krokant.

Doe de panko (of fijngemalen geroosterd brood) in een ovenschaal. Schenk er 2 el olijfolie overheen, voeg zeste, kruidenzout, basilicum en kappertjes toe. Hussel dit goed door elkaar en zet het mengsel 10 minuten in de oven. Snijd de tomaten in dunne horizontale

SERVEERTIP Lekker met een glas rosé of witte wijn, wat geroosterd oud brood of crostini.

Vongole met groene peper en citroen =dd[Y\ZgZX]i >c\gZY^ ciZc kddg ) eZghdcZc 7ZgZ^Y^c\hi^_Y XV# '% b^cjiZc INGREDIËNTEN Ê 1 kg vongole Ê 1 tl zout 300-400 g spaghetti 2 el extra vergine olijfolie snuf zout 1 grote knoflookteen, fijngehakt 1 groene peper, in dunne ringetjes gesneden 100 ml droge witte wijn 1 biologische citroen (sap en zeste) verse basilicum

Voor mij echt een zomers gerecht; als ik dit eet waan ik mij helemaal in Italië. Als ik het daar op de kaart zie staan, kan ik mij dan ook bijna nooit inhouden. Het is erg gemakkelijk zelf te maken. De smaken zijn zó rijk en vervelen nooit. Als iemand vraagt wat mijn favoriete hoofdgerecht is, kies ik toch echt voor spaghetti vongole.

BENODIGDHEDEN kookpan stoofpan citroenrasp spaghettitang (optioneel) citroenpers

Spoel de vongole af met koud water af. Zitten er kapotte of open schelpen bij? Gooi deze dan weg. Zet een grote pan met water op middelhoog vuur op, voeg hier zout aan toe en kook de spaghetti beetgaar. Let op: giet de pasta niet af, je hebt het kookvocht nodig. Zet een grote stoofpan op middelhoog vuur, doe hier de olijfolie, zout, knoflook, groene

Jadis Schreuder, ‘The Lemon Kitchen Kookboek’, Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, ISBN 978 90 245 8830 5, € 20.

Een heel receptenboek over de citroen? Volgens Jadis Schreuder kan dat heel goed, omdat deze citrusvrucht volgens haar “misschien wel het veelzijdigste ingrediënt” is dat er bestaat. “Van amuses tot hoofdgerechten en desserts: met citroen geef je je gerechten de juiste smaakbalans.” De auteur werkte in sterrenrestaurants als Oud Sluis van Sergio Herman en WY Brussels, en richtte na een studie Food Innovation haar eigen bedrijf The Lemon Kitchen op, voor receptuurontwikkeling, foodstyling en foodphotography. Citroen is een frisse smaakversterker die meer waardering verdient, vindt Jadis, die alles weet en in dit kookboek uitlegt over citroenen. Ze raadt aan altijd biologische citroenen te gebruiken, en het liefst Siciliaanse, want die

?J7B?Ý D8>8Q@E<

peperringetjes en de vongoleschelpjes in. Blus de vongole na 3 minuten af met de witte wijn en het sap van 1 citroen en zet het vuur wat zachter, doe er een deksel op en laat 5 minuten zachtjes sudderen. Dan gaan de vongoleschelpjes openstaan en krijg je een hemelse saus. Pak een handige spaghettitang en schep zo de pasta over in de pan met de vongole. Op deze manier komt er ook wat kookvocht van de pasta mee en dit is deels ook de saus. Scheur de basilicumblaadjes in stukjes en verdeel ze over de pasta. Laat nog een paar minuten sudderen. Schep gedurende 5 minuten de pasta en de vongole door elkaar; op deze manier dikt de saus iets in. Strooi de citroenzeste over de spaghetti.

hebben de meeste smaak. In Nederland kun je ze volgens haar alleen krijgen bij Ekoplaza. Het summum is de ;Zbb^cZaad H^gVXjhVcd, een citroen uit de omgeving van Syracuse, de ‘hoofdstad van de citroenteelt’. Hij smaakt niet zuur, eerder zoet en fris en hij is rijk aan aroma’s. Citroen is geschikt voor gerechten in ieder jaargetijde, en de recepten zijn dan ook opgedeeld per seizoen. Zalmceviche of citroentaart in de lente, vongole met groene peper en citroen of limoncello in de zomer, pompoentaart of bloemkool uit de oven met kruidenpesto in de herfst of geitenstoof met pils, citroen en vergeten groente of tiramisu met limoncello in de winter: in deze verfrissend originele recepten is de citroen altijd op zijn plaats.

DE ONLINE WINKEL MET DE BESTE SELECTIE VAN ITALIAANSE GASTRONOMISCHE PRODUCTEN Italy Bite is een online winkel met traditionele gourmet producten uit de Italiaanse gastronomie. Een selectie die de liefde voor ItaliĂŤ uitdrukt en voor lekker eten, die oprecht is en die je smaakpapillen laat reizen naar een uniek land in de wereld. Ga naar www.italybite.it/en en kies de beste Italiaanse heerlijkheden uit om echt speciale gastronomische producten te proeven! Ontdek een online winkel vol smaken uit heel ItaliĂŤ, van ambachtelijke producenten, met veel DOP en Slow Food presidia. Bij uw eerste bestelling geven wij u een gratis* pakket cadeau van exclusieve Italiaanse specialiteiten. Gebruik de ITALY10 coupon en eet smakelijk! *de goederen worden gekozen door Italy Bite en hebben een waarde van 10% van uw aankoop.

@italybite italybite +39 334.3874834 www.italybite.it Wereldwijde levering

Verzending binnen 48 uur

Isothermische verpakkingen

DKELE samenstelling tiara rivano

CE:?;KI 8;I9>;HC: Daniela Ravaioli, de creatieve geest van Radà, maakt van een beschermend masker een stylish accessoire. Deze chique maskers zijn handgemaakt, hebben een binnenvoering en een stoffen opbergzakje. Satin face mask covering, Radà, € 16. rada.it

Tijdloos

De York-lijn van Carpisa draait om comfortabele trendy ontwerpen. Deze schoudertas heeft een lange dubbele handgreep en genoeg ruimte als werktas of voor een dagje uit! Shoulder Bag York, Carpisa, € 32,95. carpisa.it

AB7II?;A A7I@C?;H Deze sjaal van Dolce & Gabbana is ontworpen voor vrouwen met een klassieke smaak van verfijnde elegantie. De foulard heeft een fleurige bloemenprint en is gemaakt van kasjmier en modal. Floral Rose Print Foulard, Dolce & Gabbana, € 345. dolcegabanna.com

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Bewierookt design

Nederlands industrieel ontwerper Marcel Wanders heeft voor Alessi de Vijf Seizoenen-collectie ontworpen: hierin combineert hij op een fraaie manier functionaliteit met schoonheid. Deze Lily-wierookbrander in de vorm van een bloem is een waar designobject. Incense burner Lily, Alessi, € 45. alessi.com

IJ7FF;D ?D IJ?@B Op deze suède sandalen met leren voering, dikke hak en enkelbandjes flaneer je comfortabel en in stijl de hele dag door Italiaanse straten. Ischia Sandals, Tosca Blu, € 159. toscablu.com

8;IJ; L7D 8;?:; Het Milanese label La DoubleJ brengt samen met Acqua di Parma een lijn badproducten uit die gekarakteriseerd wordt door de zomerse geuren van de Italiaanse kust. Deze bodyscrub heeft de iconische confettiprint van La DoubleJ en de kenmerkende kleuren van Acqua di Parma. Body scrub, Acqua di Parma, € 55. acquadiparma.com

Eeuwige jeugd

Het unico serum van Collistar herstelt de huid door de energiestofwisseling van de cellen te verbeteren. Dankzij de antioxidante en regenererende werking krijgt je huid een jeugdige uitstraling. Unico serum, Collistar, € 64,50. collistar.com

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Avontuur op een Toscaanse berg Hoog in de Toscaanse bergen ligt het paradijs van een Hollandse vriendengroep. Novanta heet hun off the grid-hotel in (en verspreid over) Borgo di Gello, een verlaten dorp. ItaliĂŤ Magazine ging de berg op en werd getrakteerd op indrukwekkende vergezichten, Toscaanse delicatessen en een verkwikkend natuurbad. T E K ST JE R O EN J A N S E N F OTO GRA F IE J ER O EN J A N S E N & N O VAN TA

Het dorpsplein van Borgo di Gello, nu de centrale ontmoetingsplaats van Novanta. Rechterpagina: voorgerecht van paprika; pasta maken voor de jongste gasten; wijnproeverij bij Novanta; straatbeeld van Poppi.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

e weg omhoog is niet voor iedereen weggelegd. Vooral de laatste kilometer is het nog behoorlijk klimmen. Dan wordt pas goed duidelijk hoe off the grid eruitziet, al moeten we ook niet overdrijven. In de verte zijn nog steeds de casali zichtbaar, als rode stippen in een zee van groen. Dan hebben we de Corsalonerivier al achter ons gelaten, die spectaculair van de bergen rolt en halverwege tot rust komt in een aaneenschakeling van natuurbaden. Op het hoogste punt rijden we Borgo di Gello binnen, of tenminste, zo heette het vroeger. Tegenwoordig is dit Novanta, het bijzondere hotel van een groep Nederlandse vrienden. Hier worden we beloond met een majestueus uitzicht over de vallei. Eeuwenlang was Borgo di Gello de verblijfplaats van

boerenfamilies, maar zoals op meer plaatsen in Italië sloeg ook hier de leegstand toe. De laatste bewoners pakten in de jaren vijftig van de vorige eeuw hun biezen. Het gehucht kwam in handen van Stefano, een hoogbejaarde grootgrondbezitter uit Rome, die naar manieren zocht om zijn borgo nieuw leven in te blazen. Een toevallige ontmoeting met Igor Sancisi, Amsterdammer én ondernemer, bracht schot in de zaak. Met zijn vrienden Leonard Crijns, Mart Hijmans en Jeroen Cappendijk deed Igor een voorstel dat Stefano niet kon weerstaan. Borgo di Gello zou veranderen in een pop-uphotel, voor novanta giorni, negentig dagen.

Voor jong en oud Dat was in 2014. Zes jaar later is er geen sprake meer van een pop-uphotel, maar van een permanente ‘off grid retreat’ slash ‘eco-village’ slash ‘experience hotel’. Verdeeld over vijf gerestaureerde huizen, twee boomlodges, een hooizolder, een >

centraal gebouw met keuken en pizzaoven en een massagehuisje. Buurvrouw Meri, masseuse van beroep, kneedt op afspraak. Er is ook een oud schoolgebouw en een middeleeuws kerkje, dat nog te vervallen is om in gebruik te nemen (als gastenverblijf ). Leonard, onze gastheer, neemt ons mee door ‘zijn’ dorp en doet alle toekomstige plannen uit de doeken. Want Novanta is nog lang niet klaar. Wel klaar genoeg om in het midden- en hoogseizoen al gasten te ontvangen, waarvan de meeste uit Nederland. De opgeknapte huizen bieden genoeg luxe om hier één of twee weken te verblijven. Het terrein naast het hoofdgebouw, waar vroeger de landheer woonde, doet dienst als centrale ontmoetingsplaats. Compleet met lange tafels in het gras, kippen achter gaas en een overdekte eetplaats met fraai uitzicht over de rollende heuvels. Een niveautje lager ligt het langgerekte zwembad van Novanta, als een outdoor skybox met vergelijkbaar panorama.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

“Novanta, het pop-uphotel voor negentig dagen, was zó’n succes, dat het een permanent hotel is geworden”, vertelt Leonard. “Mensen komen hier voor de rust, het avontuur, de beleving of alles tegelijk. De één ligt aan ons twintig meter lange zoutwaterbad, de ander zoekt verkoeling onder de waterval, in het natuurbad halverwege de berg. Gasten helpen mee met koken, eten samen buiten, zoeken naar truffels en brengen een bezoek aan Fabrizio, onze buurman die een heuvel verderop woont en werkt, en daar zijn hammen en salami’s maakt.” Novanta is er ook voor de jeugd, zo blijkt. Tijdens ons bezoek zijn we getuige van een workshop versepasta-maken en organiseert het personeel een cursus boogschieten voor beginners. De deelnemers zijn niet ouder dan een jaar of zestien. Ondertussen doen hun ouders mee aan een wijnproeverij, of zij laten zich door gids Paul af beulen op de e-mountainbike. Deze afgelegen plek in Toscane is een paradijs voor

natuurfietsers en -hikers. Het dichtbeboste nationale park van Casentino ligt tegen de regio Emilia-Romagna aan, die grenst aan de Adriatische Zee. De dichtstbijzijnde badplaats is Rimini, op anderhalf uur rijden. Naar Florence, in het noordwesten, doe je er net zo lang over. Daal je af naar Arezzo, dan ben je een klein uur onderweg.

Lunchen bij de boer De eigenaren van Novanta zijn duidelijk geïnspireerd door het principe van local farming. Al het eten wordt in de omgeving verbouwd en geteeld. Het hotel is in beperkte mate zelfvoorzienend en werkt nauw samen met buurman Fabrizio. Sommige gasten voltooien de excursie naar zijn ambachtelijke werkplaats lopend, anderen rijden mee met de jeep, over een weg vol hobbels en gaten. Wie last heeft van wagenziekte, doet er goed aan om zich bij de wandelaars aan te sluiten. Boer Fabrizio blijkt een innemende gastheer en vertelt enthousiast over het maken van salumi en prosciutto.

7LEDJKKH EF ;;D JEI977DI; 8;H=

“DEZE MAGISCHE PLEK IS EEN BELEVENIS VOOR ONSZELF EN ONZE KINDEREN” Hij houdt zijn eigen runderen en varkens (van een lokaal ras) en beschikt over een organische moestuin. Behalve varkensvlees maakt Fabrizio ook worsten van hert en wildzwijn. Tijdens zijn uitleg is er alle gelegenheid om te proeven en serveert zijn vrouw Meri de wijn van buurman Franco en kazen van haar familie in Noord-Italië. Het bezoek wordt afgesloten met een lunch op de buitenplaats, verzorgd door Meri en hun kinderen. We eten verse pasta, salami, gedroogde ham, vlees van de barbecue en huisgemaakte tiramisu. Ondertussen vloeit de wijn rijkelijk en zijn we blij dat we met de jeep zijn meegereden. De gasten die lopend zijn gekomen, staat nog een lange wandeling te wachten. Een troost: het pad loopt goeddeels omlaag. ’s Avonds, na een lange dag in de natuur, komt iedereen samen in de ‘tuin’ van Novanta. Er is meer wijn en er worden

antipasti en pizza’s geserveerd. De pizza’s zijn door chef Jeroen bereid in de houtoven. We zitten aan tafel met een Nederlands gezin uit Leiden. De vrouw heeft ALS en zit in een rolstoel. Het is geen beletsel om op een afgelegen plek als deze vakantie te vieren, zo blijkt. “We kiezen ons hele leven al voor avontuurlijke bestemmingen”, vertelt de man. Je moet misschien iets meer moeite doen en er zijn ook mensen die je voor gek verklaren, maar daar laten we ons niet door weerhouden. Deze magische plek is een belevenis voor onszelf en onze kinderen, daar krijg je ontzettend veel energie van.”

Mensenbotten De volgende ochtend bezoeken we met Leonard de vervallen San Martino-kerk in het hart van het dorp. Het dak is goeddeels verdwenen, maar de doopvont >

Linkerpagina: de ‘agenda’ van Novanta; de kerktoren van Poppi; boomhut op de berg. Deze pagina: Novanta als populaire feestaccommodatie voor bruiloften.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Tweede dorp: Castello De vrienden van Novanta kochten onlangs met een aantal investeerders de rest van de Gello-vallei van een failliete buurman. Hier bevindt zich nog een tweede dorpje, op de fundamenten van een oud kasteel. ‘Castello’ wordt door de vrienden getransformeerd tot twintig vakantieappartementen. Deze worden door Novanta onderhouden en verhuurd. Gasten die hier logeren, kunnen zelf koken en als ze het leuk vinden bij Novanta langsgaan voor cocktails en de Italiaanse specialiteiten van chef Jeroen.

Verse pasta bij buurman Fabrizio. Rechterpagina: de ‘lounge’ van Novanta; lange tafels in het gras, verkoeling in de Corsalone; Leonard Crijns in de slagerij van Fabrizio.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

staat nog overeind. Leonard opent een luik in de kerkvloer en wijst ons op de mensenbotten in het gat. Het blijken de resten van enkele oude inwoners van Borgo di Gello. Even verderop lopen we langs het oude dorpsplein en een monument uit 1943, ter ere van de gevallenen in de Tweede Wereldoorlog. Na de wandeling kunnen we kiezen: of we gaan met truffelzoeker Nicola en zijn hond Chicca mee, of we dompelen onszelf onder in het water van de Corsalone. Het wordt dat laatste, ook al omdat het kwik ruim boven de 25 graden is gestegen. Vanaf de toegangsweg is het maar een klein eindje lopen naar het natuurbad met de waterval. Ondanks de warmte is er geen andere ziel te bekennen. Met die warmte is het overigens snel gedaan zodra we het water inlopen, richting de natuurlijke stortdouche van een woeste bergstroom die zijn weg zoekt naar beneden. Na deze waterval verdwijnt ons katerige gevoel als sneeuw voor de zon en besluiten we naar boven te lopen,

tegen de stroom in. Een halfuur later worden we op het dorpsplein van Borgo di Gello onthaald met negroni en focaccia. Als de avond valt nemen ook de andere gasten plaats aan tafel en presenteert chef Jeroen zijn melanzane alla parmigiana, de beroemde ovenschotel van aubergine, tomaat, mozzarella en Parmezaanse kaas. De chef deelt zijn kennis van Italiaanse producten en recepten in de Novanta Food Academy. Deze terugkerende eet- en wijnworkshop staat voor komend najaar weer op het programma. Inclusief een bezoek aan de markt van Florence, truffels zoeken, wilde kruiden en paddenstoelen plukken, worst maken bij Fabrizio en een excursie naar Marco’s biodynamische wijngaard Ornina. We KUNNEN HAAST NIET WACHTENx s Ê Novanta,

Borgo di Gello, Bibbiena Geen straatnaam, op de website staan gps-coördinaten Tel. +44 7734457135 novanta90.com

©PIETER D’HOOP

Linkerpagina: de keuken van Novanta; barbecueën bij de wijngaard; buurman Fabrizio; buffet op het oude dorpsplein. Deze pagina: Novanta’s huisgemaakte pizza.

TIPS & ADRESSEN

s Wandel in de vroege ochtend door de mistflarden naar de top van de berg en ontdek daar het prachtige bos van La Verna. Onderweg geniet je niet alleen van de natuur, maar ook van het uitzicht op het Santuario della Verna, een 13de-eeuws klooster ter ere van patroonheilige Franciscus van Assisi. Het klooster ligt bovenop een rotswand, 1130 meter boven zeeniveau. Het uitzicht vanaf het plein voor de basiliek is adembenemend. Er zijn ook een kapel en een grot, waar de heilige zijn stigmata zou hebben ontvangen.

s Niet ver van Novanta liggen twee prachtige middeleeuwse borghi: Bibbiena en Poppi. Het laatste dorp ligt in de schaduw van het Castello dei Conti Guidi. Dit kasteel vertoont gelijkenissen met het Palazzo Vecchio in Florence. Dat kan kloppen, want beide zijn ontworpen door dezelfde

architect: Arnolfo di Cambio. Castello dei Conti Guidi is in zijn geheel te bezichtigen en biedt plaats aan een verzameling imposante fresco’s en honderden eeuwenoude boekwerken en geschriften.

s Binnen het uur rijd je van Novanta naar een van de meest onderschatte steden in Toscane: Arezzo. Begin je (mid)dag op het schuin aflopende Piazza Grande en vergeet de tijd in het historische centrum van de stad. Elke eerste zondag van de maand vindt er op het plein een grote antiekmarkt plaats. Heb je de film ‘La vita è bella’ gezien? Dan bestaat de kans dat Arezzo je bekend voorkomt. Een wandelroute gidst je langs vrijwel alle bekende filmplekken. Vergeet ook niet een bezoek te brengen aan de Duomo van Arezzo en aan de basiliek van San Francesco. De fresco’s in beide godshuizen behoren tot de mooiste van Italië.

s Arezzo en Novanta grenzen aan de bekende wijnstreek Chianti. De Strada del Vino Terre di Arezzo is 200 kilometer lang en verbindt zo’n 120 wijnhuizen met elkaar, plus nog eens tientallen producenten van olijfolie, kaas en salumi. Onderweg rijd je door de mooiste dorpen, langs kloosters en kastelen en over heuvels vol wijngaarden. stradadelvino.arezzo.it

s Op 30 kilometer van Novanta ligt de wijngaard Ornina, gespecialiseerd in biodynamische wijnen. Op afspraak (via Novanta) kun je in de cantina van Ornina genieten van een lunch met ambachtelijke producten uit de Casentinavallei en drie wijnen: de Vallechiusa, Ornina en Trigono. ornina.it

s Albergo Ristorante Casentino in Poppi (tegenover het kasteel) is favoriet onder de

lokale bevolking en serveert traditionele Toscaanse gerechten met een moderne twist. Het restaurant beschikt over een deels beschutte binnentuin. Specialiteit van het huis: bistecca alla Fiorentina. Piazza della Repubblica 6, Poppi. ilovecasentino.it

s Het middeleeuwse dorp Anghiari is bekend van de

grote slag die hier plaatsvond in 1440 tussen de legers van Milaan en Florence. Hij is door Leonardo da Vinci vereeuwigd in het Palazzo Vecchio in Florence. Helaas ging zijn kolossale muurschildering tijdens een verbouwing verloren, maar omdat Pieter Paul Rubens het tafereel had gekopieerd, weten we hoe het origineel eruitzag. Vanaf Novanta rijd je binnen drie kwartier door een eeuwenoud landschap (waar Michelangelo opgroeide) naar Anghiari, een zeer fotogenieke borgo.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

“Dit land heeft zo veel te bieden”

Roeland Scholtalbers (37) is geen volkomen onbekende, want op onze website publiceerde hij al een blog ‘Terug in Toscane’. Die langgekoesterde wens is vorig jaar uitgekomen, want toen verhuisde hij met zijn gezin naar Florence. Na dertien jaar Brussel kan hij het Italiaanse leven weer van nabij bestuderen.

ls we elkaar spreken zit Roeland al een maand in volledige quarantaine bij zijn schoonouders in de buurt van Itri, een klein stadje in Lazio. Gelukkig is er een grote tuin, zoals hij in zijn eerste column liefdevol beschrijft. “Iedereen heeft hier een lapje grond met zijn eigen olijfbomen,” vertelt hij over de telefoon, “en iedereen maakt zijn eigen olijfolie. En natuurlijk zijn eigen toma-

?J7B?Ý D8>8Q@E<

T EK S T FA BIA N TA KX

tensaus.” De gedwongen rust biedt hem gelegenheid om, geheel tegen zijn gewoonte in, volop aan mindfulness te doen. Af en toe mag hij eropuit om boodschappen te doen en soms gaat hij een eindje rennen of wandelen, maar wel met een officiële verklaring op zak. Geheel onverwacht is hij met zijn jonge gezin op deze plek in lockdown gegaan. “We waren hier net twee dagen op bezoek toen ons werd verteld dat we binnen moesten blijven. Ik had twee broeken en drie T-shirts bij me.” Achteraf een gelukkig toeval, want in hun woonplaats Florence was het misschien toch

wat benauwd geworden. Roeland maakt er het beste van met zijn schoonouders, zijn vrouw Donatella en hun jonge kinderen Libero (een jongen van vier) en Gloria (een meisje van anderhalf). “Toen ik in Siena studeerde had ik een vriend die Libero heette. Ik vond het fantastisch dat je zo kon heten (‘vrij’ in het Italiaans). En Donatella vond het ook een mooie naam.”

In Italië leren lopen De liefde voor Italië is hem met de paplepel ingegoten. In zijn jeugd ging hij er al vaak met zijn ouders op vakantie.

KENNISMAKING MET ONZE NIEUWE COLUMNIST ROELAND SCHOLTALBERS

Sterker nog: â&#x20AC;&#x153;Ik heb in ItaliĂŤ leren lopen. Bij mijn ouders lag natuurlijk altijd een ItaliĂŤ Magazine op de salontafel. Bovendien woonden twee ooms van me eind jaren tachtig in Rome, en die brachten vaak souvenirs mee en prachtige verhalen. Tegenwoordig wonen ze in een zelfgebouwd huis in de Cilento, waar we nog regelmatig langsgaan. â&#x20AC;&#x153;Toen ik veertien, vijftien was, was ik gek op Italiaanse muziekâ&#x20AC;?, vertelt hij. â&#x20AC;&#x153;Ik hield van alle genres, van Andrea Bocelli tot Jovanotti. Ik ben nog steeds gek van Renato Carosone, een zanger die ironische liedjes zong in Napolitaans dialect. Roberto Baggio was mijn grote voet-

balidool. Direct na de middelbare school wilde ik al een jaar naar ItaliĂŤ. Mijn mentor waarschuwde me: â&#x20AC;&#x2DC;Ga dan wel iets studeren, want alleen vakantie vieren is niets voor jou.â&#x20AC;&#x2122;â&#x20AC;? Roeland koos voor Internationale Betrekkingen in Siena. Tijdens dat eerste jaar leerde hij Donatella kennen in de Barone Rosso, â&#x20AC;&#x153;een toen notoire kroegâ&#x20AC;?. â&#x20AC;&#x153;Ik stond al op het punt naar huis te gaan, toen ze binnenkwam. De vriend met wie ik daar was heeft ons aan elkaar voorgesteld.â&#x20AC;? Na zijn studie had hij al in ItaliĂŤ willen blijven, maar het was de tijd van Berlusconi. â&#x20AC;&#x153;Dat zagen we toch niet zo zitten.â&#x20AC;? In 2006 vertrokken ze naar Amsterdam voor een masteropleiding, en een jaar later naar Brussel, waar ze dertien jaar woonden en werkten. Roeland onder

meer 6,5 jaar bij een internationale instelling op het gebied van tropische ziekten, dus hij weet alles van virussen. Voor hem is de coronapandemie geen verrassing. â&#x20AC;&#x153;Hopelijk is iedereen nu wakker geschud. Ik denk dat deze ramp een aansporing zal zijn om verantwoordelijker met de aarde om te gaan.â&#x20AC;?

Kantoor in historische villa Sinds september vorig jaar werkt hij als communicatiespecialist bij het European University Institute, een postdoctoraal opleidings- en onderzoeksinstituut dat door de EU-lidstaten is opgezet. Studenten uit heel Europa (en sommige van daarbuiten) verdiepen zich daar in economie, politieke wetenschappen, geschiedenis, rechten en andere disciplines die relevant zijn voor â&#x20AC;&#x2DC;het project van de Europese integratieâ&#x20AC;&#x2122;. Donatella pendelt nog tussen Florence en Brussel, waar ze bij de Europese Commissie beleidsadviseur ontwikkelingssamenwerking is. Het Europese instituut is gevestigd in veertien prachtige historische villaâ&#x20AC;&#x2122;s in de heuvels rond Fiesole, het mooie stadje boven Florence dat eens de hoofdstad van Toscane was. â&#x20AC;&#x153;In een van die villaâ&#x20AC;&#x2122;s

schijnt Garibaldi nog feesten te hebben gegeven, in een andere zou Boccaccio zijn â&#x20AC;&#x2DC;Decameroneâ&#x20AC;&#x2122; hebben geschreven.â&#x20AC;? Vanuit hun huis in een Florentijnse buitenwijk kan hij in een half uur naar zijn werk wandelen. Zou hij niet liever altijd op het platteland blijven? â&#x20AC;&#x153;Nee, mijn ideale habitat is waar ik nu woon, aan de rand van de stad, met wat groen en toch veel mensen om me heen en veel leuke dingen te doen, ook op cultureel gebied.â&#x20AC;? Al zijn er in de Italiaanse samenleving veel dingen â&#x20AC;&#x153;die niet goed werkenâ&#x20AC;?, Roeland vindt het heerlijk om in ItaliĂŤ te wonen. â&#x20AC;&#x153;Dit land heeft zo veel te bieden.â&#x20AC;? Een van de onderwerpen in zijn columns zal zeker het Italiaanse familieleven zijn. â&#x20AC;&#x153;Italianen zijn heel warm en geĂŻnteresseerd. Als ik met mijn kinderen een winkel binnenkom, is iedereen meteen vol aandacht. Ik heb meegemaakt dat een vrouw een andere klant volledig alleen liet, omdat zij met onze kinderen wilde praten.â&#x20AC;? Heel anders dan Brussel. â&#x20AC;&#x153;Dat is een fascinerende meltingpot waar we met veel plezier hebben gewoond, maar in ItaliĂŤ zijn de mensen veel warmer. Wildvreemden willen hier al snel een gesprek met je voeren, je krijgt hier makkelijk contact. Florence is ook geen grote stad als Brussel, eerder een dorp, heel gemoedelijk en gezinsvriendelijk.â&#x20AC;? Daarnaast wil Roeland over eten en koken schrijven, â&#x20AC;&#x153;want daar houd ik erg van, net als de Italianen. En uiteraard over cultuur, want in Florence is daar natuurlijk enorm veel van te vinden, zowel oude kunstschatten als nieuwe initiatieven.â&#x20AC;? Maar daarnaast wil hij ook een ItaliĂŤ laten zien dat nog veel minder bekend is. â&#x20AC;&#x153;Wat veel mensen niet weten is dat ItaliĂŤ in sommige opzichten voorloopt op ons. Ik had voor we terugkwamen ook het idee dat dit land nogal traditioneel en ouderwets was, maar dat is niet zo. In Florence kun je bijvoorbeeld met een app heel eenvoudig een deelauto bestellen, ook een elektrische. En zo zijn er nog talloze dingen waar ik over WIL GAAN SCHRIJVEN v s

?J7B?Ă? D8>8Q@E<

020_3_CuliItalia.indd 1

IM2020_3_Ciro Langerak.indd 1 07-04-2020 16:00:24

07-04-2020 10:35:4

FREE SHIPPING! www.sessanea.com

IM2020_4_Sessanea.indd 6

09-06-2020 13:40:33

J;HK= ?D JEI97D; roeland scholtalbers verhuisde na dertien jaar brussel terug naar toscane. samen met zijn italiaanse vrouw donatella, zoontje libero en dochter gloria herontdekt hij de geneugten van het italiaanse leven.

Dolce far niente Als de eerste zonnestralen de dauwdruppels op een olijfblad raken, spatten ze uiteen in prachtige kleuren. Een miniregenboogje voor de geduldige observator. Het was mij in al die jaren nog nooit opgevallen. Het huis van mijn schoonouders staat pal tussen de olijfbomen. De boomgaard was er al toen mijn schoonouders het tijd vonden om op een rustiger plekje buiten het dorp te gaan wonen. Dat is trouwens relatief. Op een steenworp afstand ligt de Via Appia, al in de Romeinse tijd een belangrijke weg die Rome met Brindisi verbond. Twintig jaar geleden klom ik hier voor het eerst in de olijfbomen met een klein plastic harkje. Speciaal voor zijn dochter Donatella en mij liet mijn kersverse schoonvader enkele bomen ongemoeid. Na onze examens rondden we vlak voor kerst samen de oogst af. Het werd een jaarlijks ritueel. Ik zit meestal hoog in de boom met een harkje, terwijl mijn schoonouders en Donatella op de grond met netten en kratten in de weer zijn. Mijn schoonzus ontsnapt aan de zware arbeid door regelmatig koffie te serveren. Ik ken deze bomen als geen ander. Toch heb ik ze nog nooit bewust geobserveerd. Maar daar zit ik dan. Het is zaterdagochtend, midden in de coronaquarantaine. We kunnen nergens naartoe en weten precies wat ons te wachten staat. Na jaren rennen en vliegen (vooral dat laatste) is ons hyperactieve bestaan abrupt tot stilstand gekomen. We zijn na dertien jaar Brussel recent naar Florence verhuisd. Wie had gedacht dat het ritme meteen zo extreem anders zou zijn. We waren net bij mijn schoonouders in de regio Lazio op bezoek toen premier Conte het land op slot gooide om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. En dus is hun boomgaard tijdelijk onze wereld. Mijn schoonouders zijn dolgelukkig dat ze zoveel tijd met hun kleinkinderen Libero (4) en Gloria (1,5) kunnen doorbrengen. Ik voel de warmte van de zon in mijn rug en die van het espresso-

kopje in mijn hand. Ik adem diep in en ruik net gemaaid gras. Is dit niet het toppunt van dolce far niente? De kunst van het op een aangename manier niets doen is onlosmakelijk verbonden met Italië. Cicero en andere Latijnse auteurs haalden het al aan, maar de oorsprong van dit door de hele wereld geadopteerde Italiaanse gezegde is onbekend. Dolce far niente is niet mijn specialiteit. Mijn vrije tijd was altijd volledig volgeboekt en sinds Libero’s geboorte heb ik überhaupt geen vrije tijd meer. Het leven bij mijn schoonouders leent zich uitstekend voor dolce far niente. Een dag plooit zich op een natuurlijke manier rond il pranzo (de lunch) en la cena (het avondeten). Wilde asperges zoeken in het voorjaar, in zee zwemmen in de zomer, olijven plukken in het najaar en kaarten rond het haardvuur in de winter. Deze periode van gedwongen afzondering is een spoedcursus nietsdoen. Tikkertje en verstoppertje spelen met Libero en Gloria zijn de spannendste activiteiten van de dag. Mijn schoonmoeder leert me de geheimen van haar melanzane alla parmigiana. Het is een Italiaanse klassieker, gefrituurde aubergines met tomatensaus en parmigiano, maar niemand maakt het zoals zij. De maaltijden smaken nog beter dan normaal, omdat ik me er meer op concentreer. In plaats van de wijn achteloos achterover te slaan, ga ik op zoek naar verborgen noten. De blend van merlot, sangiovese en trebbiano die mijn schoonvader bij de lokale wijnboer samenstelt, hoeft maar voor weinig andere wijnen onder te doen. ’s Avonds kletsen we nog even rond het knapperende haardvuur. Het doet pijn om te zien hoeveel leed het coronavirus berokkent, maar toch is dit ook een bijzondere tijd. We zijn samen, eindelijk terug in Italië. Na deze introductie in het dolce far niente kunnen we niet wachten op wat ons hernieuwde Italiaanse avontuur verder allemaal te bieden heeft. Want dit prachtige land komt er weer bovenop. K^kV a¼>iVa^V

?J7B?Ý D8>8Q@E<

?J7B?Ă? C7=7P?D; JH7AJ;;HJ ItaliĂŤ Magazine bestaat deze zomer 30 jaar. Met alle ontberingen die ItaliĂŤ de afgelopen maanden heeft moeten doorstaan, willen we iets terug doen voor dit prachtige land en zijn altijd gastvrije bevolking. Daarom hebben wij voor onze lezers in Nederland en BelgiĂŤ een aantal aantrekkelijke kortingen op echte Italiaanse producten geregeld. Zo heb jij direct voordeel ĂŠn steun je daarmee ook nog eens ItaliĂŤ! '. AEHJ?D= EF ?J7B?77DI; M?@D;D L7D 7D<EHI ?CF;H?7B ItaliĂŤ-specialist Anfors Imperial, leverancier van toprestaurants, heeft drie pakketten samengesteld voor onze wijnliefhebbers. Het jubileumpakket met een prosecco, vijf witte wijnen, een rosĂŠ en vijf rode wijnen brengt je van Noord-ItaliĂŤ naar het zuiden via toonaangevende wijnregioâ&#x20AC;&#x2122;s, bekende en minder bekende druiven. Ook selecteerden ze zes mooie witte en zes rode wijnen, elk in een mooi pakket. De prijs is automatisch inclusief jubileumkorting en bezorging. Sowieso krijg je als abonnee altijd korting (de zesde fles gratis) bij reguliere bestellingen als je inlogt met je postcode. Een mooie manier om een heerlijke Italiaanse zomer in Nederland te beleven! Op www.anfors-imperial.com/italiemagazine vind je de jubileumpakketten.

'& AEHJ?D= '& AEHJ?D= EF ?J7B?77DI; AE<<?; 8?@ AE<<?;9;DJH7B;

'. AEHJ?D=

Koffiecentrale, dĂŠ specialist in premium espressokoffie, is officieel importeur van speciale, exclusieve Italiaanse koffiemerken die niet overal in Nederland en BelgiĂŤ te koop zijn. A-merken, die garant staan voor constante smaak en kwaliteit. Daarbij houden ze rechtstreeks contact met de roosterijen voor de persoonlijke touch en vanwege het ambacht. Uit steeds verschillende grondstoffen (groene bonen) maakt de roostermeester een koffie waar de klant al jaren mee vertrouwd is en van dezelfde hoogstaande kwaliteit. Dat vakmanschap, dat ambacht is wat Koffiecentrale koestert en waar ze van houden. Op www.koffiecentrale.nl/italy vind je een selectie van hun mooiste Italiaanse koffiemerken waarop je 10% korting krijgt.

?J7B?Ă? D8>8Q@E<

H 7 7 @ & ) '+ AEHJ?D= EF ?J7B?77DI I;HL?;I ;D J7<;BAB;:;D 8?@ F?99E8;BB7 Isabel van Piccobella kwam ooit na een zakenreis in ItaliĂŤ thuis zĂłnder die prachtige aardewerken schaal waarmee ze op de markt in haar handen had gestaan. Spijt! Geen zin om te sjouwen of bang om op de terugreis je aankoop te breken, dat hoeft nu niet meer. Isabel reist een aantal keer per jaar zelf naar ItaliĂŤ. In de buurt van VenetiĂŤ werkt ze samen met vooraanstaande kleinschalige ambachtslieden. Handgemaakt, handbeschilderd bijzonder serviesgoed. En elk stuk is uniek. Om de tafel helemaal af te maken heeft Piccobella ook tafellinnen met vrolijke traditionele dessins in de shop. Je krijgt 15% online korting op het gehele assortiment op www.piccobella.nl. Gebruik daarbij de code Bella015.

'+ AEHJ?D=

'+ AEHJ?D= EF 7BB; FHE:K9J;D L7D 9EBB?IJ7H

(& AEHJ?D= (& AEHJ?D= EF ?J7B?77DI; :;B?97J;II;D 8?@ :?=KIJ? DiGusti is een begrip in Nederland op het gebied van Italiaanse kwaliteitsproducten. Elke maand reizen ze naar ItaliĂŤ om hun producenten te bezoeken ĂŠn om nieuwe producten te vinden. Van balsamico tot truffelhoning, van tapenade tot hun bekroonde limoncello: alle producten worden met zorg geselecteerd en grotendeels onder eigen label naar Nederland geĂŻmporteerd. Kleinschalig en ambachtelijk, zodat de traditionele receptuur niet verloren gaat. DiGusti houdt van echte smaak en eerlijke ingrediĂŤnten, de producten zijn vrij van kunstmatige toevoegingen en grotendeels van biologische afkomst.

Het Italiaanse Collistar is al zestien jaar hĂŠt toonaangevende cosmeticamerk in ItaliĂŤ. Hun toewijding aan schoonheid, passie voor innovatie, creativiteit en kwaliteit zijn overduidelijk aanwezig in een breed scala beautyproducten voor hem en haar. Make-up, gezichts-, lichaams-, haar- en zonverzorging en parfum; Collistar is zonder twijfel een â&#x20AC;&#x2DC;total beauty brandâ&#x20AC;&#x2122;, die innovatieve specialiteiten biedt in een assortiment dat uniek is in de cosmeticamarkt. Helaas zijn niet alle producten in Nederland en BelgiĂŤ in de winkels te vinden, maar gelukkig voor ons wĂŠl online. En nu, speciaal voor lezers van ItaliĂŤ Magazine, mĂŠt 15% korting!

Je krijgt 15% korting op het gehele assortiment via www.collistar.nl met de code COLLISTARLOVESITALY

'+ AEHJ?D=

Je krijgt 20% korting op het gehele assortiment op www.digusti.nl. Gebruik daarbij de code helplocals.

?J7B?Ă? D8>8Q@E<

CASTELLO DI POSTIGNANO VAN SPOOKSTAD TOT DROOMKASTEEL Architectuur met passie, historisch onderzoek en vakbekwame restauratie: dat zijn de sleutelwoorden in de geschiedenis van een klein plaatsje op een heuvel in Umbrië. Castello di Postignano werd van een verlaten spookstadje getransformeerd in een glimmende parel. Het verhaal van een indrukwekkende metamorfose. T EKST & F OTO ’ S J E S P ER S TO R G AAR D J E N S E N

“I © N O R M A N F. C A R V E R J R .

Openingspagina’s: Postignano oogt van buiten groter dan het is. Onder: Postignano in 1967 en nu. Rechterpagina: foto uit de jaren 60 van Norman F. Carver jr.

n de gouden tijd van Castello di Postignano, rond de 16de eeuw, had de stad ongeveer zestig huizen en vierhonderd inwoners. Het werd als een rijke plaats beschouwd, met als belangrijkste bezigheden het verwerken van ijzer en het bewerken van het land. Maar er waren ook veel textielververs. Toen ik hoorde dat de hele plaats te koop was, werd ik enthousiast. Ik heb veel monumentale renovaties gedaan en musea gerestau-

reerd, dus een heel bergdorp opknappen leek me de ultieme uitdaging.” Gennaro Matacena, architect uit Napels, glimlacht als hij van wal steekt. Zijn verhaal kun je met recht ongewoon noemen. We genieten net van een panoramisch uitzicht over een deel van Valnerina, in het zuidwesten van Umbrië. Onder ons liggen de rivier de Nero en een lange weg die meandert door een bosrijke omgeving. Een landschap zo idyllisch dat je bij iedere bocht in de weg wil uitstappen om een foto te maken. Ik ben naar deze uithoek in Umbrië gekomen omdat Postignano beroemd is geworden om verschillende redenen: de geschiedenis, de antropologie, het toerisme en de architectuur. Als je hier voor het eerst rondkijkt verbaast het je niet dat de grootste Italiaanse krant, ‘Corriere della Sera’, de architectonische wedergeboorte van Castello di Postignano ‘een modern wonder’ heeft genoemd, en dat de voormalige president van Italië Giorgio Napolitano de breinen achter dit project, de architecten Gennaro Matacena en Matteo Scaramella, persoonlijk heeft gecomplimenteerd. Bovendien heeft Unesco het project officieel omschreven als ‘een effectieve interpretatie van de waarden van de Unesco op het gebied van landschapsbehoud en duurzaamheid’. In dit indrukwekkende renovatieproject zijn iedere steen en ieder afzonderlijk detail overdacht met een duidelijk idee in het achterhoofd. Met als resultaat een prachtig samenspel van architectuur, restauratie en materiaalkeuze.

Bloeitijd Het castello, het kasteel dus, zou tussen de 9de en 10de eeuw zijn gebouwd langs een belangrijke weg die Norcia, Spoleto, Foligno en Assisi met elkaar verbond. Er werd om geruzied door Foligno en Spoleto en het speelde ook een rol in de oorlog tussen de Welfen en de Ghibellijnen.Vooral

?J7B?Ý D8>8Q@E<

“DE ALLEREERSTE KEER DAT IK IN POSTIGNANO KWAM, HAD IK HET GEVOEL DAT IK TERUG WAS IN DE MIDDELEEUWEN” rond de 14de en 15de eeuw had het dorp een bloeiende economie die dreef op landbouw, bosbouw en metaalbewerking. Maar vanaf de 16de eeuw begon de bevolking af te nemen en in de 20ste eeuw vond er een grote emigratie plaats. “In de jaren zestig van de vorige eeuw was het bijna helemaal verlaten. Er waren nog maar zo’n zes families over. Toen was er in 1966 een kleine aardverschuiving die een huis bij de rots in de problemen bracht. Maar in

plaats van dat hij pogingen deed om het plaatsje te laten restaureren, vaardigde de burgemeester een evacuatiebevel uit en gooide iedereen eruit. Hierdoor bleef Castello di Postignano volledig verlaten achter”, vertelt Matacena, en hij voegt er aan toe: “De allereerste keer dat ik in Postignano kwam, had ik het gevoel dat ik terug was in de Middeleeuwen. Je moest water halen uit een kleine fontein onder het dorpje en er was zelfs geen wc.”

Een andere architect, de Amerikaan Norman F. Carver Jr., kreeg waarschijnlijk hetzelfde te zien toen hij voor het eerst Postignano bezocht in 1967. Hij was tevens fotograaf en op reis door Italië, op zoek naar heuvelstadjes voor een boekenproject dat hij in gedachten had. Bij zijn eerste bezoek aan het kleine stadje schoot hij een aantal zwart-witfoto’s. Carver was zelfs zo gefascineerd door Postignano dat hij besloot het op de cover te zetten van zijn boek ‘Italian >

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Deze pagina: processie in de jaren 60; Postignano ligt in Umbrië, ‘het groene hart van Italië’. Rechterpagina: La casa rosa en een dessert van het restaurant; Gennaro Matacena maakt ons wegwijs.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Hilltowns’, dat voor het eerst werd gedrukt in 1979. Hij schreef er in een korte notitie bij: “Ik was verrukt toen ik het kleine dorp Postignano ontdekte, want het leek mij het archetype van het Italiaanse heuvelstadje. Hoewel ze vanwege aardbevingsgevaar uit hun huis zijn gezet door de autoriteiten en nu in een nieuwe plaats wonen aan de voet van de heuvel, zien de vroegere dorpelingen Postignano nog steeds als hun spirituele centrum.” Ondanks het verval, de verlatenheid en de afgelegen ligging van Postignano, was er iets wat Matacena prikkelde toen hem werd verteld dat het heuvelstadje te koop stond. Maar hoe kun je een complete gemeente kopen? “Nou, ik denk dat de lokale gezaghebbers van Umbrië Postignano te veel gedoe vonden. Ze wilden gewoon een oplossing. Dus begonnen Matteo en ik na te denken over de mogelijkheden. We ontwierpen een

restauratieproject dat we presenteerden aan de autoriteiten, en ze keurden het goed. Toen begon onze droom vorm te krijgen”, vertelt Matacena.

Hoofddetective Misschien klinkt dat allemaal eenvoudig, maar dat was het niet. Alle rechtmatige eigenaren van de huizen en overige gebouwen moesten worden getraceerd om de verkoopdocumenten te kunnen opstellen. Want alle eigenaren – in totaal 300 verschillende personen, die niet alleen verspreid leefden over Umbrië en Italië, maar ook in het buitenland – moesten persoonlijk bericht krijgen en een verklaring tekenen dat ze hun huis of land wilden verkopen aan Mirto, het bedrijf dat Matacena en Scaramella samen hadden opgericht. “Een van de oorspronkelijke inwoners, Nazzareno Bruni, heeft ons enorm geholpen. Toen hij jong was

97IJ;BBE :? FEIJ?=D7DE L7D IFEEAIJ7: JEJ :HEECA7IJ;;B

poetsen. We lopen onder diverse bogen door, door smalle steegjes en verlichte doorgangen en komen bij een lagergelegen klokkentoren waarvan de klok nog steeds kan beieren. Af en toe doemt er ineens een panorama over de vallei op. De elektrische verlichting gaat bij het vallen van de avond automatisch aan door lichtsensoren, zodat het wandelen door de smalle straatjes van de borgo een hele ervaring wordt.

Aardbeving

had hij nog in het oude Postignano gewoond en met zijn ongelooflijke geheugen was hij een soort ‘hoofddetective’ die ons hielp alle inwoners op te sporen”, vertelt Matacena met een glimlach.

Als je door Postignano loopt raak je vanzelf onder de indruk. Het is zonneklaar dat er een hoop werk en restauratiekennis in is gestoken, nog afgezien van de financiën, om dit Umbrische juweel op te kunnen

“In 1992 besloten we met het project van start te gaan. De administratieve rompslomp om al die verwervingen rond te krijgen nam twee jaar in beslag. Daarna drie jaar projectontwikkeling, en in 1997 konden we eindelijk echt beginnen. Maar we waren pas drie maanden bezig toen in september 1997 Postignano een aardbeving te verwerken kreeg. Toen konden we niet verder en moesten we dus stoppen. Pas tien jaar later konden we opnieuw beginnen, in 2007. In 2014 hadden we het hele restauratieproject voltooid”, vertelt Matacena. Er waren in totaal zestig appartementen gerenoveerd en de verkoop kon beginnen. “Ik ben verbaasd, de reputatie van Postignano >

?J7B?Ý D8>8Q@E<

heeft zich vrij snel verbreid, zelfs in het buitenland. Tot nu toe hebben mensen uit Duitsland, Groot-Brittannië, Nederland, België en Italië appartementen gekocht. We hebben nog behoorlijk wat appartementen te koop”, aldus Matacena.

Deze pagina: schilderachtige straatjes in Postignano; Nazzareno Bruni woonde hier als kind; de eerste ouders van het nieuwe Postignano, Maria en Michele. Rechterpagina: een nieuw zwembad onder het oude Postignano.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Albergo diffuso Terwijl hij meer vertelt over de opmerkelijke geschiedenis van Postignano lopen we verder naar de kerk van San Lorenzo, vermoedelijk gebouwd in de 15de eeuw. Het eerste gebouw dat werd gerestaureerd, waarbij tot grote verbazing van

Matacena een kostbaar fresco van een kruisiging werd ontdekt, vermoedelijk uit het einde van de 15de eeuw. Onderdeel van het plan was ook om mensen Postignano te laten bezoeken en ze er te laten verblijven. Met dat doel werd in 2013 een klein en gezellig restaurant, La casa rosa, geopend, waar de plaatselijke chef Maria een rustieke en traditionele versie van de Umbrische keuken op tafel zet. Daarna volgde een kleine wijnbar,Vini e oli dell’Umbria. En last but not least werd in 2014 een zogenaamde albergo diffuso geopend. “In Italië is dit een nieuw concept. In

97IJ;BBE :? FEIJ?=D7DE L7D IFEEAIJ7: JEJ :HEECA7IJ;;B

dit geval is het een hotel met vijftien verschillende appartementen die over het stadje verspreid liggen. Ieder appartement heeft zijn eigen verhaal. Een ervan is bijvoorbeeld gemaakt in het gebouw waar vroeger het dorpsschooltje zat. Alle appartementen hebben een eigen keuken, tv en wifi, en alle stoffen zijn afkomstig van een prestigieus lokaal bedrijf, Mastro Raphaël. De toeristen die Postignano bezoeken doen dat zeker niet omdat ze op zoek zijn naar traditionele luxe. Ze willen rust, cultuur, goed eten, de natuurlijke schoonheid van het landschap en tijd om na te denken”, volgens Matacena.

eerdergenoemde Nazzareno Bruni. Hij woonde hier dus al in zijn jonge jaren. Ik vraag Nazzareno hoe hij ‘het nieuwe Postignano’ vindt. “Ik ben hier geboren in 1948. Mijn familie zat in de landbouw. In die tijd was er ook niks anders te doen. We zijn verhuisd toen ik zeventien of

achttien was. Maar ik weet nog precies hoe de oude borgo was. Wat ik er nu van vind? Ik word heel emotioneel als ik eraan denk hoe het vroeger was, maar hoe het nu is gerestaureerd, vind ik fantastisch. Het IS ECHT EEN DROOM v s castellodipostignano.it

Modern comfort Iets in dit bijzondere hotelconcept moet een schot in de roos zijn geweest, want begin 2018 kreeg het relais-hotel van Postignano de prestigieuze Condé Nast Award als de beste relaisaccommodatie in Europa en het Middellandse Zeegebied. Een enorme prestatie. Hoewel deze plaats een geschiedenis heeft van meer dan duizend jaar, vindt de bezoeker hier nu ook het meest moderne comfort. Het hele stadje is opnieuw opgebouwd met de nieuwste anti-aardbevingsmaatregelen in het achterhoofd en alle straten zijn zo aangelegd dat overvloedig regenwater geen schade kan aanrichten. Je komt een bibliotheek tegen met boeken over Umbrië en een sfeervolle snookerkamer. Een buitenzwembad met uitzicht op de vallei is voltooid en een nieuw hotel, de buur van de borgo, is in aanbouw. En een paar jaar geleden vond er nog een wonder plaats in Postignano: de geboorte van Tommaso, de zoon van Michele en Maria Fulvia die allebei in het restaurant van Postignano werken. Tommaso was het eerste kind dat in Postignano werd geboren in zestig jaar tijd! Als we rondwandelen komen we de klusjesman van Postignano tegen, de

?J7B?Ý D8>8Q@E<

'( O

AANBIEDING

" M8E;P:B ;<B9<;FM<IKI<B K%N%M% ((0#0, EL J8D<E MFFI D88I

CEC;DJKC @7:;

MEH: 78EDD;;

Grafische banen in verlopende gradaties mintgroen en geel geven een speelse twist op een klassiek thema. Fris en modern! Het dekbedovertrek Momentum Jade heeft dit dessin aan beide zijden, evenals de kussens, en is gemaakt van 100% katoensatijn waardoor het heerlijk zacht en soepel aanvoelt. Neem nu een tweejaarabonnement op Italië Magazine en ontvang de dekbedovertrekset in de maat van je keuze:

De abonneeservice is op werkdagen bereikbaar van 9.00 tot 17.00 uur. Als bijdrage in de verzendkosten van het geschenk wordt eenmalig € 7 in rekening gebracht. Deze aanbieding is zolang de voorraad strekt. Neem contact op met de abonneeservice voor verzendtarieven naar het buitenland. Je kunt het abonnement ook cadeau doen aan iemand anders, je ontvangt dan zelf het dekbedovertrek.

2 x eenpersoons (140 / 200-220) 1 x tweepersoons (200 / 200-220) 1 x lits-jumeaux (240 / 200-220)

=7 D77H MMM$?J7B?;C7=7P?D;$DB E< 8;B &.. ((,,,),

7HJ; ; 9KBJKH7 volg het laatste nieuws op de betreffende websites

Romeinen aan de Rijn Het Romeinse Rijk begon als een stadstaat op het Italisch schiereiland en groeide vanaf de 6de eeuw voor Christus uit tot een rijk van zo’n zes miljoen vierkante kilometer met 120 miljoen inwoners. Het omvatte ooit alle landen rond de Middellandse Zee. De Nederlandse Rijn was ongeveer tweeduizend jaar geleden onderdeel van de ‘limes’, de noordelijke grens van het Romeinse Rijk, en is in 2019 genomineerd als Unesco Werelderfgoed. Langs de rivier waren dorpjes

en forten waar de gezinnen van de soldaten woonden. Hun verhaal en de ruim 300 archeologische vondsten, zoals helmen, leren sandalen en kinderspeelgoed, worden nu voor het eerst in één tentoonstelling getoond. Zelfs het altaar van een Romeinse gouverneur is te zien. Neem een kijkje in het dagelijkse leven van de Romeinen in onze contreien! ‘ROMEINEN LANGS DE RIJN’, RIJKSMUSEUM VAN OUDHEDEN, LEIDEN, TOT 28 FEBRUARI 2021. RMO.NL

M;H;B:8KH=;HI Je bent nooit te oud om je leven te veranderen. Dat is tenminste de hoop die Attilio (antiekhandelaar en hippie), Giorgetto (een van de laatste echte Romeinen in Italië) en ‘de Professor’ (gepensioneerd docent Latijn) hebben. Ze slijten hun leven in misère. De drie Romeinse zeventigers besluiten Italië te verlaten en te verhuizen naar het buitenland. Maar waar moeten ze naartoe? De keuze van de bestemming voor hun ontsnapping uit een bitter bestaan is niet zo eenvoudig. En dat is pas het eerste probleem waar ze tegenaan lopen. Vastberaden maken zij hun droom waar, maar niet zoals ze het zich hadden voorgesteld. ‘CITTADINI DEL MONDO’, VANAF 9 JULI 2020 IN DE BIOSCOOP.

:; >7D: L7D =7HHED; Het beroemde sprookje Pinokkio van Carlo Collodi is in de loop der tijd op veel verschillende manieren verteld, uitgevoerd en verfilmd. Een van de bekendste is die van Walt Disney uit 1940.

Filmregisseur Matteo Garrone, bekend van onder meer de grimmige maffiaserie ‘Gomorra’, neemt ons nu in een nieuwe verfilming mee naar het Toscane van eind 19de eeuw. De film vertelt het verhaal van Pinokkio die worstelt met armoede, oneerlijke straffen en meedogenloosheid. Een mix van wrede realiteit en magisch avontuur, die misschien meer overeenkomt met Collodi’s versie dan de onschuldige Pinokkio van Disney. ‘PINOCCHIO’, VANAF 22 JULI IN DE BIOSCOOP.

Una festa italiana Le Marche, de regio met zee, strand, bergen én skigebieden, zijn een goed bewaard geheim van Italië. Een soort Toscane, maar onbekender en er gaan vooral Italianen op vakantie, hoewel steeds meer Nederlanders de streek weten te vinden. Le Marche spelen een grote rol op het driedaagse Italië Evenement Smaak & Stijl, in september bij Kasteel de Haar in Haarzuilens (Utrecht).

Het Piazza delle Marche vormt een bruisend themaplein vol ondernemers, organisaties en producten waar je de regio kunt zien en proeven. En niet alleen Le Marche, maar ook andere Italiaanse streken hebben een themaplein! Dit jaar wordt er voor het eerst een concert op het water georganiseerd ‘tussen’ Venetiaanse gondels. Er zullen meer dan 250 artiesten, koks, kunstenaars en exposanten aanwezig zijn om het inmiddels traditionele Italiaanse feest te vieren in de fraaie tuinen van Kasteel de Haar! ‘ITALIË EVENEMENT | SMAAK & STIJL’, 11,12 EN 13 SEPTEMBER 2020 IN KASTEEL DE HAAR, HAARZUILENS. ITALIËEVENEMENT.NL.

K<BJK K@8I8 I@M8EF ?J7B?Ý D8>8Q@E<

Virginia Raggi

POWER VROUWEN Italië is niet alleen het land van showbizzdiva’s als Sophia Loren en Gina Lollobrigida, ook op het terrein van wetenschap, politiek, journalistiek en kunst staan vrouwen hun mannetje. Italië Magazine zet zes van deze ‘powervrouwen’ in het zonnetje: van de eerste vrouwelijke burgemeester van Rome tot een winnares van de Nobelprijs. T E K ST R O N AL D KU IP E R S F OTO ’S W W W. IM AGE S E L E C T. E U

VIRGINIA RAGGI

lecht onderhouden stadsbussen die spontaan in brand vliegen, gaten in de wegen die soms zo diep zijn dat een Vespa erin kan verdwijnen en parken vol zwerfafval: het zijn slechts enkele van de talloze kwalen waar Rome aan lijdt. De gemeentelijke diensten zijn notoir inefficiënt, terwijl bij de aanbesteding van openbare werken een corrupte kliek bestuurders en ambtenaren – door de pers aangeduid als ‘mafia capitale’ - de eigen zakken vult met lucratieve contracten. In 2016 kan Virginia Raggi (geb. 1978) de ellende niet meer aanzien; ze vreest dat haar zoontje Matteo zal opgroeien in een onleefbare stad: “Als moeder kan ik niet langer achteroverleunen en toekijken.” Opgeleid als juriste had ze kunnen kiezen voor een comfortabele baan als advocaat, maar Virginia besluit zich namens protestbeweging Vijf Sterren kandidaat te stellen voor het

burgemeesterschap van Rome. Ze maakt zich sterk voor zaken die in andere hoofdsteden doodnormaal zijn, zoals werkende roltrappen in de metro en efficiënt openbaar vervoer. “Voor Rome is de echte revolutie de terugkeer naar de normaliteit.” Met frisse ideeën over elektrische bussen, fietspaden en duurzaamheid wordt Virginia met een overweldigende meerderheid gekozen. Ze is daarmee de eerste vrouw in de bijna drieduizendjarige geschiedenis van Rome die het ambt van burgemeester mag bekleden. Een van haar eerste daden is dat ze de ambitie van Rome om in 2024 de Olympische Zomerspelen te organiseren de nek omdraait. “Een stad met dertien miljard euro schuld heeft meer behoefte aan vuilnismannen en stratenmakers dan aan kogelstoters en snelwandelaars.” Al snel blijkt dat Virginia in een slangenkuil is beland. De ene na de andere wethouder moet opstappen na schandalen en

tegenstanders beschuldigen haar van vriendjespolitiek: ze zou de broer van een politieke vertrouweling aan een lucratief overheidsbaantje hebben geholpen. Als de rechtbank haar uiteindelijk vrijspreekt, huilt Virginia van opluchting: “Dit oordeel markeert het einde van twee jaar moddergooien. We gaan voorwaarts, met opgeheven hoofd, voor Rome, mijn geliefde stad, en voor al haar burgers!” Langzaam maar zeker boekt Virginia resultaten: toeristenbussen worden geweerd uit het historische centrum, eten en drinken op straat wordt verboden, wie een peuk op de stoep gooit krijgt een boete en gedetineerden uit de Rebibbia-gevangenis worden ingezet om gaten in de wegen te dichten (“worden ze meteen gelucht”). Het blijft knokken tot haar ambtstermijn er medio 2021 op zit, elke dag opnieuw. Maar ach, Rome is ook niet op één dag > gebouwd...

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Oriana Fallaci

ORIANA FALLACI

e is klein (amper 40 kilo bij 1,56 meter), maar beschikt over de moed van een regiment mariniers. Dat bewijst Oriana Fallaci (1929-2006) al op jonge leeftijd, als ze tijdens de oorlog actief is in het verzet in haar geboorteplaats Florence. Oriana smokkelt granaten in haar fietsmandje, verstopt geheime boodschappen tussen haar vlechten en begeleidt onderduikers naar veilige adressen. Het tekent haar: “Alles wat ik ben, alles wat ik politiek heb begrepen, is ontstaan tijdens het verzet.” Na een afgebroken studie medicijnen (ze gruwt van het snijden in lijken) werkt ze zich bij verschillende kranten op tot verslaggeefster. Ze valt op door haar levendige artikelen, in een bijna literaire stijl. Hoewel ze altijd bang blijft om te vliegen (ze gaat dan borduren), reist Oriana vaak naar Hollywood, waar ze beroemdheden op haar journalistieke snijtafel legt. De sterren zijn doodsbang voor haar venijnige pen, maar de lezers smullen van de stukken van ‘La Fallaci’. Als de verwende filmsterren en couturiers haar beginnen te vervelen, richt Oriana zich op politieke brandhaar-

den. In Vietnam doet ze (met een te grote helm en kettingrokend) in schokkende reportages verslag vanaf het front, terwijl de kogels haar om de oren vliegen. Daarbij schuwt ze haar eigen mening niet: “Ik ken niet de betekenis van die stomme woorden vandaag de dag – rechts, links, allemaal shit – maar ik hecht wel erg aan vrijheid. Het fascisme is geen ideologie, het is een gedrag.” Hetzelfde engagement toont Oriana in interviews met politieke leiders, die ze confronteert met vragen als “Hoe corrupt bent u?” en “Waarom

Emma Bonino

?J7B?Ý D8>8Q@E<

laat u uw soldaten sneuvelen in buitenlandse oorlogen?” Het levert legendarische portretten op, van Gaddafi (“stapelgek”) tot de sjah van Perzië (“klootzak”). Tijdens een interview met Khomeini (“fanaticus”) doet ze uit protest haar hoofddoek af. Als Oriana krengerig divagedrag wordt verweten, antwoordt ze: “Niet ik ben onaardig, het leven is onaardig tegen mij.” In 1963 verhuist ze van Italië naar New York, waar ze naast haar reportages vele romans schrijft, over haar miskramen (‘Brief aan een nooit geboren kind’), haar ongelukkige liefdesleven (‘Een man’) en de zinloosheid van oorlog (‘Insjallah’). Op 9/11 is Oriana getuige van de aanslag op de Twin Towers, die haar tot een felle bestrijdster van de radicale islam maakt: “In plaats van een bijdrage te leveren aan de vooruitgang van de beschaving, brengen de zonen van Allah hun tijd voornamelijk biddend door met hun kont omhoog.”

EMMA BONINO

uper Emma, Calamity Jane, de Cycloon en Bonny the Fighter: Emma Bonino (geb. 1948) heeft vele bijnamen die haar strijdlust onderstrepen. Onvermoeibaar knokt ze tegen genitale verminking, drugsgeweld, de doodstraf en alle overige

FEM;HLHEKM;D

vormen van ellende en onrecht. Emma’s strijd voor een betere wereld begint op haar 27ste, als ze de vernedering ondergaat van een illegale abortus. Ze sluit zich aan bij de Italiaanse Radicalen en maakt naam met spraakmakende acties tegen kernenergie en voor legalisering van abortus en euthanasie. Als ze op haar 28ste zitting neemt in het Italiaanse parlement, blijft ze actievoeren en wordt ze meermaals gearresteerd: in communistisch Polen na een protest tegen de schending van mensenrechten, in New York bij het uitdelen van schone naalden aan junkies en in Italië vanwege hulp bij abortus (Emma verricht zelf enkele illegale abortussen met een vacuümpomp, reden voor het Vaticaan om haar tot ‘heks’ te bestempelen). In 1995 wordt Emma namens Italië lid van de Europese Commissie (het bestuur van de EU), onder andere belast met humanitaire hulp. Direct laat ze zien dat ze geen vergadertijger in mantelpak is, maar een activiste in hart en nieren. Binnen 48 uur na haar aanstelling banjert ze al door het kapotgeschoten Sarajevo, onbevreesd voor sluipschutters. Ze geeft de onverschillige wereld ervan langs in weinig diplomatieke bewoordingen, die – zoals ze zelf zegt – “ook mijn moeder moet kunnen begrijpen”. Zeer kritisch is Emma ook op de Taliban in Afghanistan, die vrouwen behandelt als oud vuil. Tijdens een bezoek in 1998 aan Kabul wordt ze gearresteerd als er foto’s worden gemaakt in een ziekenhuis waar vrouwen liggen te creperen. Emma: “Die religieuze wachters stonden te schreeuwen en te zwaaien met hun kalasjnikovs. Het was duidelijk dat niemand de touwtjes in handen had. Miljoenen mensen zijn in de middeleeuwen terechtgekomen, en dat geldt vooral voor vrouwen.” Emma is een workaholic, tijdens haar ambtstermijn als EU-commissaris, maar ook tijdens haar latere minister-

schappen in Italië. Haar werklust wordt niet afgeremd door een echtgenoot of kinderen. Een collega meldt: “Vanaf het moment dat ze opstaat is ze aan het werk en ze stopt als ze gaat slapen. Ze zuigt informatie op als een spons en leest als het moet een nacht door om een dossier te

der. Als ze op haar achttiende wegloopt, moet ze zich in leven zien te houden met bijlessen en incidentele prostitutie. “Elsa ontvlucht het liefst de werkelijkheid,” merkt haar echtgenoot later op, “net zoals haar geliefde Siamezen ver uit de buurt van water blijven.” De ellende blijkt een rijke

Elsa Morante beheersen.” Als een van haar medewerkers na een lange nachtelijke vergadering vraagt of hij even mag rusten, antwoordt Emma: “Tuurlijk, ik zie je over een kwartier...”

ELSA MORANTE

et leven heeft weinig goeds in petto voor Elsa Morante (1912-1985). Ze groeit op in een arbeiderswijk in Rome, bij een continu tierende en vloekende moe-

inspiratiebron voor Elsa’s ontluikende schrijverschap: de idylle van de jeugdige onschuld, de illusies die we tijdens het ouder worden construeren en uiteindelijk de wrede realiteit die alles verpest. “Elsa zag zichzelf als een engel die uit de hemel was gevallen in de banale hel van het dagelijks leven, maar wel een engel gewapend met een pen”, aldus Alberto Moravia, de schrijver die Elsa in 1937 ontmoet tijdens een etentje. >

?J7B?Ý D8>8Q@E<

De onromantische Moravia stelt na vier jaar voor om maar te trouwen, “zodat hij haar niet steeds in de kou naar huis hoeft te begeleiden”. Net als Elsa’s carrière als schrijfster op gang begint te komen, moet het echtpaar (beiden zijn deels joods) vluchten voor de nazi’s die Rome na de val van Mussolini bezetten. Ze overleven negen maanden in een primitieve hut op het Italiaanse platteland. Na de oorlog maakt Elsa naam met romans als ‘Leugens en tovenarij’ en ‘Arturo’s eiland’. Haar topwerk is ‘De geschiedenis’, een roman over het verwoestende effect van oorlog. Een Romeinse weduwe baart, nadat ze is verkracht door een Duitse soldaat, een ziekelijk kind, dat uiteindelijk – totaal onschuldig en vol levenslust – na een knokpartij met baldadige jongeren een fatale epileptische aanval krijgt. Ook in het persoonlijke leven van Elsa is het kommer en kwel. Haar passie en impulsiviteit (Moravia: “Ze leefde elke dag alsof het haar laatste was”) botsen met Moravia’s onder-

Rita Levi-Montalcini

?J7B?Ý D8>8Q@E<

koelde karakter. Na talloze ruzies zoekt ze haar geluk in onwaarschijnlijke relaties met homoseksuele vrienden als regisseur Luchino Visconti, schilder Bill Morrow (die onder invloed van lsd van een flat springt) en schrijver-regisseur Pier Paolo Pasolini (die wordt vermoord op een strand in Ostia). In 1983 heeft Elsa genoeg van het leven en probeert ze zelfmoord te plegen met een overdosis slaappillen. Ze wordt op tijd naar het ziekenhuis gebracht, waar de artsen ontdekken dat ze een hersenaandoening heeft. Na een mislukte operatie vegeteert ze nog twee jaar in een kliniek, hangend in een rolstoel.

RITA LEVI-MONTALCINI

aar vader ziet het liefst dat ze opgroeit tot een gehoorzame echtgenote en moeder, zoals de meeste vrouwen uit de betere standen van Turijn. Maar als Rita Levi-Montalcini (1909-2012) van nabij meemaakt hoe haar geliefde

gouvernante Giovanna wordt verzwolgen door agressieve maagkanker, staat haar besluit vast: ze wordt arts. Na haar afstuderen wil Rita zich specialiseren in de neurologie. Ze is gefascineerd door de wonderlijke ontwikkeling van zenuwcellen en hun samenklontering tot een complex zenuwstelsel. Maar Mussolini’s antisemitische wetgeving van 1938 maakt het voor een joodse vrouw als Rita onmogelijk een onderzoeksplek aan de universiteit te krijgen. Ze laat zich niet kisten. Rita richt haar slaapkamer (“mijn kloostercel”) in als privélaboratorium, waar ze met haar Zeiss-microscoop onderzoek doet naar de ontwikkeling van kippenembryo’s – opgekweekt in een door haar broer gebouwde broedmachine. Als de oorlog uitbreekt en eieren steeds moeilijker te verkrijgen zijn, fietst Rita naar boeren op het platteland rondom Turijn. Ze smeekt hen om bevruchte eieren, met de smoes dat die “extra voedzaam zouden zijn voor haar uitgehongerde kindjes”. Als in 1943 de Duitsers Italië bezetten, duikt Rita met haar familie onder in Florence, waar ze de bevrijding afwacht. Na de oorlog meldt ze zich als arts om te helpen bij een uitbraak van tyfus. Zonder al te veel effect: de patiënten sterven bij bosjes. De machteloosheid sterkt Rita in de overtuiging dat er op medisch gebied nog veel kennis nodig is. Als ze via haar vroegere hoogleraar in 1946 een uitnodiging krijgt om neurologisch onderzoek te doen aan de Washington University in Saint-Louis, grijpt ze de kans met beide handen aan. Het plan is om een half jaar te blijven, het worden er vijftien. Rita doet – mede dankzij steeds krachtiger elektronenmicroscopen – baanbrekende ontdekkingen, over de rol van neurotransmitters en de factoren die de groei van zenuwcellen (en tumoren) stimuleren. In 1961 keert ze terug naar Italië,

FEM;HLHEKM;D

Maria Montessori waar ze in Rome een eigen onderzoeksgroep opzet. Jarenlang pendelt ze heen en weer tussen Rome en de VS en zorgt ze voor uitwisseling van kennis en onderzoek. In 1986 wordt haar werk bekroond met de Nobelprijs.Vijftien jaar later besluit de Italiaanse staat Rita te benoemen tot senator voor het leven â&#x20AC;&#x2DC;wegens uitzonderlijke wetenschappelijke prestatiesâ&#x20AC;&#x2122;. Een gezin is er nooit van gekomen: â&#x20AC;&#x153;Mijn leven is verrijkt door fantastische relaties met familie en vrienden, door werk en interesses. Ik heb me nooit eenzaam gevoeld.â&#x20AC;?

MARIA MONTESSORI

ommige kinderen voelen dat ze zijn voorbestemd voor grootse daden. Als Maria

Montessori (1870-1952) op tienjarige leeftijd hoge koorts krijgt, stelt ze haar moeder gerust: â&#x20AC;&#x153;Wees niet bang, mama. Ik kan nu niet sterven, want ik heb nog zo veel te doen.â&#x20AC;? Wanneer ze in Rome, de stad waar ze opgroeit, wordt geconfronteerd met een dakloze vrouw en haar ziekelijke kind, besluit ze medicijnen te gaan studeren. Als een van de eerste vrouwelijke artsen van ItaliĂŤ gaat ze aan de slag in een psychiatrische kliniek. Daar behandelt ze â&#x20AC;&#x2DC;idiote kinderenâ&#x20AC;&#x2122;, rebelse jongeren die opgroeien voor galg en rad. Maria vermoedt dat de problemen in de opvoeding liggen. Zowel in het gezin als op school worden kinderen gedwongen â&#x20AC;&#x153;de perfectie en gerijptheid van volwassenenâ&#x20AC;? te imiteren,

wat leidt tot â&#x20AC;&#x153;blinde rebellieâ&#x20AC;?.Volgens Maria moeten kinderen hun eigen capaciteiten ontdekken, door te experimenteren en nieuwsgierig te zijn. Ze brengt haar ideeĂŤn in de praktijk in de Romeinse volkswijk San Lorenzo, waar ze een Casa dei Bambini start, een opvang voor jonge kinderen die door hun werkende ouders overdag aan hun lot worden overgelaten: â&#x20AC;&#x153;Ik zie ze nog voor me, die onbeholpen kindertjes. Ieder van hen hield zich vast aan het schortje van ruwe blauwe stof van zijn voorganger en zo stond daar een lange rij huilende kindertjes, met onrustige blik.â&#x20AC;? Met zelfontwikkeld lesmateriaal dat de zintuigen moet stimuleren, zoals letters van schuurpapier en gekleurde blokjes, leren de kinderen â&#x20AC;&#x153;zich te bevrijden van de apathie van de ondeugd en de schaduwen van de onwetendheidâ&#x20AC;?. Maria propageert haar visionaire ideeĂŤn tijdens drukbezochte lezingen, van Londen tot New York. Met haar struise gestalte (ze is dol op eten), gehuld in weelderige draperieen en wapperende sluiers, en stoere gedrag (ze is een fervent rookster) ontwikkelt ze zich tot een feministisch rolmodel. Dat ze haar zoontje Mario, product van een buitenechtelijke relatie, de eerste vijftien jaar van zijn leven heeft geparkeerd bij een familie op het platteland, houdt ze lange tijd verborgen voor haar groeiende schare volgelingen. In ItaliĂŤ kan ze het aanvankelijk goed vinden met Mussolini, die goede sier wil maken met haar vernieuwende pedagogiek. Het komt tot een breuk als Maria, met haar gehamer op wereldvrede, door de fascistische dictator wordt weggezet als â&#x20AC;&#x153;een onmogelijke dwarsligsterâ&#x20AC;?. Na de oorlog vindt Maria haar tweede vaderland in Nederland, waar de Montessorimethode veel aanhangers heeft. Na haar overlijden krijgt ze HAAR LAATSTE RUSTPLAATS IN .OORDWIJK s

?J7B?Ă? D8>8Q@E<

2020_4_Piceno wijnen.indd 68

*met uitzondering op bestaande acties/aanbiedingen en de gratis startpakket combinaties.

02-06-2020 09:44:25

;MEKJ A?;9A;DI ewout kieckens woont al vele jaren in rome en schreef onder andere het boek ‘alle wegen van rome’. hij belicht opmerkelijke zaken over het leven in italië.

IL LUSTR ATI E SYLV IA W E V E

Trias familia Niets gaat boven de Italiaanse familie. Je kent die wel. Dat is zo’n gezin waar la mamma het middelpunt is. Ze kookt, ze strijkt door het haar van de kinderen (en soms een overhemd), ze geeft advies en er staat altijd een glimlach op haar gezicht, alsof we nog in de jaren vijftig zijn. Terwijl mama kokkerelt, helpt vaderlief hun kind met het huiswerk en kijken opa en oma – zover ze de coronacrisis zijn doorgekomen – tevreden toe. Op de televisie, die in Italiaanse huishoudens altijd aanstaat, zien we een familiefeuilleton of een politiek discussieprogramma, dat gezien het drama dat zich daar afspeelt eigenlijk hetzelfde is. De Italiaanse familie is als een warm bad, ook al ben je van de koude kant. Ik dompel me er vaak in onder. Bij de deur word je hartelijk begroet, je krijgt één of twee zoenen, soms een knijpje in de wang, ze vragen hoe het gaat, je krijgt de beste stoel en de beste Crodino, wijn, water, koekjes en noem maar op. Die koekjes komen trouwens uit een koekjesblik waaruit je er eentje kan nemen. Of was dat ergens anders? Mijn vrouw las ooit in een boek over de Nederlandse cultuur dat er op familiefeestjes in Nederland een mysterieuze trommel wordt geopend en dat de gast er één koekje uit mag nemen. Toen ze dat las, wilde ze niet meer naar Nederland. Dat was twintig jaar geleden... Italiaanse happy families doen niet gierig met een koekjesblik. Taartjes, sfogliatelle, tiramisu, cannoli, noem maar op. Aan de Italiaanse tafel is het altijd ‘de zeven vette jaren’. Als ik thuis kook mik ik precies de juiste hoeveelheid risottorijst of pasta in de pan. Ik vind dat efficiënt en het gaat verspilling tegen. Mijn vrouw is het daar niet mee eens. Die kookt altijd voor een weeshuis (al weet ik niet waarom want weeshuizen bestaan in Italië al sinds 2006 niet meer). Er mag op de Italiaanse tafel nooit te weinig zijn. Het idee van overvloedigheid stelt gerust en biedt veiligheid. Natuurlijk is de Italiaanse happy family niet altijd de bakermat van een ongestoord leven. Er gaat ook nog wel eens wat mis. Zo worden jaarlijks ruim honderd vrouwen door hun man, vriend of geliefde gedood. Ook kinderen worden wel

eens slachtoffer. Zelfs mannen gaan aan het familieleven ten onder. Zo las ik dat jaarlijks zo’n tweehonderd Italiaanse mannen uit het leven stappen omdat hun ex-partner de kinderen heeft meegenomen. Maar afgezien van zulke vervelende excessen is de familie de enige pijler die de coronacrisis heeft doorstaan. De economie is weggezakt, politici zijn nog irrelevanter geworden, de kerken zijn zeventig dagen gesloten geweest en de president is monddood (hij draagt permanent een gezichtsmasker). Het enige instituut dat overblijft is dus de familie. Niet voor niets gingen de afgelopen maanden de tv-reclames van Mulino Bianco zonder onderbreking door. Mulino bianco betekent ‘witte molen’, en dat doet denken aan een 500-gramverpakking goedkope tarwe of een liter merkloze graanjenever. Maar niets van dat alles. Mulino Bianco is het bekendste koekjesmerk van Italië. Een soort Douwe Egberts onder de reclames, waarin het gelukkige familieleven (met koekjes!) centraal staat. Op het oog gelukkige families worden in Italië dan ook wel ‘witte -molenfamilies’ genoemd. Families bestaan tegenwoordig echter niet alleen uit de traditionele Italiaanse trias familia: moeder, vader, kind. Er zijn tal van andere familievormen, zoals homostellen en patchworkgezinnen. Om die niet voor het hoofd te stoten, introduceerde de regering afgelopen voorjaar de term ‘verwanten’. Bij de eerste stap in de opheffing van de quarantaine mochten verwanten bij elkaar op bezoek, zo stond in een regeringsdecreet. Het land was in opperste staat van verwarring. Wat werd in Dio’s naam bedoeld met verwanten? Een dag later kwam er een precisering: verwanten zijn familieleden tot in de zesde graad. De zesde graad! De kans dat ik het kind van mijn verre neef omarm is net zo groot als een ontmoeting met Xi Jinping. Het is toch bekend dat iedereen maximaal zes handdrukken verwijderd is van elke andere persoon in de wereld. Later werd het begrip ‘verwanten’ nog verder opgeschroefd tot de personen met wie je een stabiele affectieve verbinding hebt. Gelukkig maar. Zo kon ik tenminste eindelijk mijn maîtresse weer in de VgbZc cZbZc#

?J7B?Ý D8>8Q@E<

8EBE=D7 M77H <EE:?;I AEC;D :HEC;D 10 RESTAURANTS Bologna is een van de Italiaanse steden die het beste bekendstaan. Het heeft een perfecte, middelgrote omvang, een ontspannen levenswijze, een vriendelijke en gastvrije bevolking, een scala aan bezienswaardigheden en niet te vergeten een heerlijke culinaire traditie. Italië Magazine ging op zoek naar de kookgeheimen van de charmante eetgelegenheden van deze stad. T EK S T EN F OTO’ S J E S P E R S TO RGA A RD J E NS E N

en van Bologna’s koosnaampjes is ‘la dotta’ (de wijze), omdat je hier een van ’s werelds oudste universiteiten vindt. Een andere is ‘la rossa’ (de rode), vanwege de vele rode bakstenen in de stad – en vanwege zijn traditionele politieke kleur. En dan is er ook nog ‘la

?J7B?Ý D8>8Q@E<

grassa’ (de dikke), vanwege de bijzonder smakelijke en rijke culinaire traditie. En die fantastische keuken is reden genoeg om deze relaxte en bijzonder leuke stad te bezoeken, die in Italië dan ook geldt als eethoofdstad numero uno. We selecteerden tien eetervaringen die zonder twijfel een glimlach op je gezicht zullen toveren. >

?J7B?Ý D8>8Q@E<

JH7JJEH?7 :7 L?JE

et buiten het stadscentrum, in de wijk Cirenaica, vind je Trattoria da Vito, een van de historische trattoria’s van Bologna. In de loop der jaren kozen vele beroemde musici uit Bologna deze kleine trattoria als hun favoriet. “Zanger Lucio Dalla was bijna een stamgast, en de zanger Francesco Guccini kwam hier vaak lunchen. Een keer kwam Dario Fo op een ochtend binnen omdat hij met Guccini wilde praten. Hij ging zitten en wachtte drie uur lang. Uiteindelijk kwam Guccini opdagen en gingen ze samen lunchen”, zegt eigenaar Paolo Pagani. Sinds de trattoria openging in 1948 is de sfeer gelukkig helemaal intact gebleven, vooral in de ruimte waar je vanaf de straat binnenkomt. Je vindt hier een goede, degelijke keuken en veel muzikale herinneringen in een gezellige sfeer.

Ê Trattoria

da Vito, Via Mario Musolesi 9 Tel. +39 051 349809

?J7B?Ý D8>8Q@E<

10 RESTAURANTS

JH7JJEH?7 7DD7 C7H?7

nna Maria Monai is een kleine signora van boven de zeventig. Ze wordt beschouwd als een baken in de restaurantscene van Bologna. Sinds 1983 staat ze aan het roer van de superpopulaire trattoria die haar naam draagt in de universiteitswijk van Bologna. “Hier komt iedereen eten: studenten, toeristen en bezoekers van het theater dat vlakbij ligt”, zegt ze met nauw verholen trots. Veel van de recepten van de trattoria – allemaal lokaal – komen nog van Anna Maria’s grootmoeder. Hier worden alle klassiekers uit Bologna geserveerd: tortelloni met boter en salie, en de verrukkelijke tortelloni met ricotta, parmezaan, peterselie en eieren. En niet te vergeten de klassieke tortellini in bouillon.

Ê Trattoria

Anna Maria, Via delle Belle Arti 17/A www.trattoriannamaria.com

?J7B?Ý D8>8Q@E<

EIJ;H?7 8EJJ;=7

e naam Osteria Bottega is nogal eenvoudig, maar dit restaurant heeft de reputatie een van de beste van Bologna te zijn. Je hoeft maar met eigenaar Davide Minarelli te spreken om te begrijpen waarom. Hij spreekt over eten met een zeldzame bravoure en een bijna overdreven passie. Voor Davide betekent eten leven. “Eten gaat bijna alleen over één ding: kwaliteit”, zegt hij. “Mijn familie bestaat uit verschillende generaties restauranteigenaren. We hebben altijd hetzelfde motto gehad: de gasten moeten zich thuis voelen.” En hier zul je je ook echt thuis voelen, vooral als je een paar van de beste gerechten proeft uit de Bolognese traditie. Wel reserveren als je ’s avonds gaat. Ê Osteria

Bottega, Via Santa Caterina 51 Tel. +39 051 585111

?J7B?Ý D8>8Q@E<

10 RESTAURANTS

JH7JJEH?7 :7 C;

rattoria da Me zit in een gebouw waar al vanaf 1937 verschillende eetgelegenheden hebben gezeten. In 2016 is de getalenteerde chef Elisa Rusconi hier neergestreken met wat zij haar droomproject noemt. Het restaurant heeft een vintage-gevoel, de verlichting is gedimd en het menu wordt begeleid door knusse jazzy muziek. Sommige gerechten hebben grappige namen als ‘Een vegetariër aan tafel’. Elisa zegt dat ze erg bezig is met de kwaliteit van de ingrediënten. En de ragù, de vleessaus voor de klassiekers uit Bologna, heeft twaalf uur staan sudderen om extra smaak te krijgen. Alles wordt a casa gemaakt: pasta, brood en zelfs het ijs van het dessert. Ê Trattoria

da Me, Via S. Felice 50 www.trattoriadame.it

?J7B?Ý D8>8Q@E<

EIJ;H?7 I7DJ7 97J;H?D7

eze plek is – onder diverse namen – al 120 jaar een osteria. Lorenzo Cremonini en Stefano Lolli hebben deze charmante osteria onder enkele van de beroemde portico’s van Bologna sinds 2009 onder hun hoede. Stefano is een expert in charcuterie. Daar krijg ik al snel een proeve van, als een appetijtelijk bord met gesneden culatello, mortadella, 27 maanden oude parmaham en de zogeheten roze salami voor mijn neus wordt gezet. En al dat ‘Bolognese snoepgoed’ smaakt hemels! Je komt hier ook een aantal Bolognese klassiekers tegen zoals tortellini in bouillon, lasagne, gramigna-pasta met salsiccia en saffraan, net als verschillende boerensoepen. De wijnkaart telt zo’n honderd Italiaanse etiketten en een dertigtal Franse champagnes. Ê Osteria

Santa Caterina, Via Santa Cateria 43/A www.osteriasantacaterina.it

?J7B?Ý D8>8Q@E<

10 RESTAURANTS

H?IJEH7DJ; 7H9?C8EB:E

e Bolognese wijk Porto zit vol eetgelegenheden, vooral in de toeristenklasse. Maar een daarvan onderscheidt zich door zijn kwaliteit. De naam is Arcimboldo, en volgens TripAdvisor staat hij op de dertiende plaats van de ongeveer 1500 eetadressen in Bologna. Het gladde interieurontwerp geeft al aan dat het concept kwaliteit hier serieus wordt genomen. De jonge chef Daniele Meli is in de leer geweest bij een van de meesters van de Italiaanse keuken, Gualtiero Marchesi, en dat zie je direct terug in zijn aanpak. Het menu is modern en verfijnd. “Bologna is wereldberoemd om zijn overvloedige en royale keuken. We hebben zoveel traditie. Maar ik wil iets nieuws brengen om me te onderscheiden van de massa”, zegt hij. Als je een modernist bent die op zoek is naar esthetisch eten, dan is dit de plek voor jou. Ê Arcimboldo,

Via Galiera 34 www.ristorantelarcimboldo.it

?J7B?Ý D8>8Q@E<

H?IJEH7DJ; :7 9;I7H?

et kan geen toeval zijn dat als ik dit oude restaurant binnenga, ik het mooie lied ‘Le rondini’ van de Bolognese liedjesschrijver Lucio Dalla in mijn hoofd heb. Hij woonde hier maar vijf minuten lopen vandaan en kwam hier vaak eten, soms met wereldberoemde musici. “Daarom hebben we natuurlijk nog een foto van Dalla aan de muur”, zegt eigenaar Paolino Cesari trots. Een sleutelwoord in deze plek is ‘traditie’. Dat voel je onmiddellijk in de sfeer van het restaurant. Het heeft een zweem van het ‘oude Bologna’. Als je hier komt, vergeet dan niet te vragen naar de beste mortadella van de stad, La Favola. Paolino heeft sprankelende ogen en gebruikt een hoop gebaren als hij het erover heeft. Die traditie zie je ook terug op het menu. Alle gerechten die Bologna wereldroem hebben bezorgd staan erop, en kunnen hier dus ook worden genoten. Ê Ristorante

Da Cesari, Via De’ Carbonesi 8 www.da-cesari.it

?J7B?Ý D8>8Q@E<

10 RESTAURANTS

7DJ?97 JH7JJEH?7 <7DJED?

eze bijzonder gastvrije trattoria ligt in Pratello, een van de leukste wijken van Bologna met een coole sfeer, veel universiteitsstudenten, straten met kinderkopjes en veel eettentjes. Eigenaar Davide Sedda zegt dat deze trattoria probeert “eten te maken zoals onze moeder klaarmaakte”. Het menu varieert geregeld, af hankelijk van het seizoen en de kwaliteit van de ingrediënten. Alle pasta wordt ’s ochtends in de keuken gemaakt – tagliatelle, tortellini en tortelloni – met gebruik van organische bloem. “Dat zijn de kleine ethische maatregelen waarvan ik denk dat ze nodig zijn om tevreden te zijn met mijn eigen bedrijf ”, zegt Davide. Lokale schilders vragen soms of ze hun schilderijen mogen ophangen in de trattoria, wat het natuurlijk een artistiek tintje geeft. Ê Antica

Trattoria Fantoni, Via del Pratello 11 Tel. +39 051 236358

?J7B?Ý D8>8Q@E<

97DJ?D7 8;DJ?LE=B?E

?J7B?Ý D8>8Q@E<

et adres Via Mascarella 4b heeft iets legendarisch. Hier, in Cantina Bentivoglio, zwieren sinds 1987 levendige en frisse jazztonen door de ruimte. Vroeger was Bentivoglio een wijnhuis, maar in de loop der jaren ontwikkelde het zich tot jazzclub én eetgelegenheid. Op deze plek komen muziek, eten, wijn en sfeer op een geweldige manier samen. Door de jaren heen stonden in Bentivoglio een lange lijst eersteklas musici op het podium, zowel Italiaans als internationaal. Het gerenommeerde Amerikaanse jazzmagazine ‘Downbeat’ heeft Cantina Bentivoglio al eens op de lijst van honderd belangrijkste jazzclubs ter wereld gezet. Als je een lief hebber bent van goed eten en een jazzy sfeer, dan mag je deze plek niet missen. Ê Cantina

Bentivoglio, Via Mascarella 4b www.cantinabentivoglio.it

10 RESTAURANTS

EIJ;H?7 :;B IEB;

ls je Osteria del Sole binnengaat is het net alsof je de geschiedenis van Bologna binnenstapt. Want in Il Sole, zoals het restaurant door iedereen wordt genoemd, schenken ze hun gasten al wijn sinds 1465! Hier kun je honderden soorten wijn krijgen. De procedure is altijd dezelfde: een klein wijnglas wordt op de toog geplaatst en gevuld tot aan de rand. Daarna vindt de gast een plaats waar hij kan genieten van eten, wijn en sfeer. Hier komen alle sociale klassen samen: sproeten met rode neuzen, intellectuelen met dikke boeken en leesbrillen, jonge universiteitsstudenten, leden van de upper class die af en toe een refill van authenticiteit nodig hebben, toeristen en alle anderen als wij. Een echte must als je in Bologna bent. Ê Osteria

del Sole, Vicolo Ranocchi 1 www.osteriadelsole.it

?J7B?Ý D8>8Q@E<

&"#%" "./ 2 + (3 )&0"&0/(,#5 " ,-$")"0 *"" ,- ,+0!"((&+$/."&/ !,,. 0 )&6 *"0 !"4" 0&"+ -. %0&$" /* ("+ 2 + . + "/0., 0 )& +, !" ,+&+$ ,+!". !" ,#5 " "0 ))""+ !" ))". "/0" . & "+ ., 1/0 ,+"+ &/ ""+ - )"0 + 2".5 '+!" /* ("+ $" ."6".! 2,,. ""+ -".#" 0 (,-'" (,#5 " 2,,. &"!". *,*"+0 2 + !" ! $ &0 &/ -."*&1* (,#5 " ""+ 3 . $"+,0 2,,. )&"#%" "./ 2 + !" .&'(/0" 0 )& +/" (,#5 " 1)01."+

'( " # & $" ( ( $$& ! # ' + ## & ) %"0 4")# -.,"#0 $ - & ' * # $$& # & ) ( ! . # &* & "$$ '( $ - '" # )#( , + ( $# &'( # %&$ % ( '( !! # " ( * . )&"#/0 (,.0&+$ & ( ' # * ! ) ( ) ' ,$&

( # ,##&" ,+"+ /

((")&'( # 2"&)&$ ( ) ' ,$&

0"2."!"+%"&!/$ . +0&"

$% $ (,##&"2,,.!"") +) &0 )&" ! -,- ,+ --- *+

% '# ' %!%

!! "("+!" *".("+

# $

% % $%# $& % % ' & % %% $%" $ $ # !" ) %! # $"# $$! !#%

J;HK= ?D (&(' B: J; ' ;I ( = (& ?J J K JE

H;IJ7KH7DJ L7D >;J @77H

(&(& AwardIM2019Bordje_180x180_Winnaar.indd 1

02-06-2020 13:53:06

De tiende editie van de verkiezing van het ItaliĂŤ Magazine Restaurant van het Jaar is uitgesteld tot volgend jaar.

K?JIJ;B" =;;D 7<IJ;B Wegens de perikelen en strenge regelgeving rond de coronacrisis hebben wij besloten de tiende editie van de verkiezing van het ItaliĂŤ Magazine Restaurant van het Jaar plaats te laten vinden in 2021. Uiteraard heel jammer dat de verkiezing dit jaar geen doorgang kan vinden, maar we hebben alle hoop dat we er volgend jaar een extra feestelijke editie van kunnen maken. Zoals u onderhand van ons gewend bent, zullen wij dan weer kritisch op zoek gaan naar de echte authentieke Italiaanse keuken in Nederland.

JEJ ?D (&('

?J7B?Ă? D8>8Q@E<

Bitterzoet

Sardinië

“Sardijns eten is een afgeleide versie van Italiaans eten: het is simpeler, rustieker en wilder”, aldus Letitia Clark, Maroeska Metz violist honing’ worden, heteenliep anders. Ze verruilde het schrijfster vanwilde ‘Bitterzoete . Wijmaar geven conservatorium vooruitdehaar Rietveld Academie en werd designer van meubels en voorproefje liefdevolle kookboek. lampen met de kenmerkende ‘vioolkrul’ die in al haar ontwerpen terugkomt. Maar ook koken werd een passie en onlangs verscheen haar voor een Gouden Kookboek genomineerde ‘Hoe Dan?!’.

Tiramisu met twee soorten drank - Tiramisù

VOOR 4 SNOEPERDS OF 6 ASCETEN

Ê 3

eieren, gesplitst g fijne kristalsuiker Ê 500 g mascarpone Ê 200 ml sterke zwarte espresso Ê 80 ml marsala Ê 1½ el cognac Ê 20-24 lange vingers (savoiardi) Ê 5 el cacao, voor het bestuiven Ê 100

Hoe cliché ook, de Sardiniërs zijn net zo gek op deze Italiaanse klassieker uit de jaren vijftig als ik, en ik zou ook niet weten waarom niet, want goed klaargemaakt is dit een van de lekkerste Italiaanse gerechten die er bestaan. Laat je dus niet afschrikken door matige tiramisuervaringen. Dit recept is beslist foolproof en ik heb het al heel wat Sardiniërs voorgezet, die het uitgeroepen hebben tot de beste versie die ze ooit geproefd hebben. Letterlijk vertaald betekent tiramisù ‘trek me omhoog’; een opkikkertje dus. Het is dan ook niet alleen lekker als dessert: het is perfect als ontbijt na een zware nacht, omdat de drank en de koffie zowel tegen een kater helpen als de benodigde cafeïne leveren. Eigenlijk is er geen moment van de dag waarop dit gerecht niet welkom is.

WERKWIJZE Klop in een kom de eidooiers en suiker met een elektrische mixer (of een standmixer) tot ze dik, bleek en schuimig zijn. Spatel de mascarpone er handmatig door tot hij volledig opgenomen is. Klop in een kleine

kom de koffie, marsala en cognac door elkaar. Klop de eiwitten tot zachte, romige pieken, dus niet zo stijf dat ze droog worden. Spatel ze heel voorzichtig door het mascarponemengsel, zodat er zo min mogelijk lucht verloren gaat. Doop de helft van de lange vingers in het koffiemengsel: kort, maar wel zodanig dat ze volledig kopje-onder gaan. Ze mogen niet krokant meer zijn en evenmin doorweekt, maar iets daartussenin. Ik doop, wacht een seconde, keer ze en wacht weer een seconde en haal ze er dan uit. (Het loont om dit precies te doen, want niemand wil een drijfnatte tiramisu.) Schik de lange vingers op de bodem van een serveerschaal. Schep de helft van het mascarponemengsel over deze koekjeslaag en strijk het gelijkmatig uit. Maak weer een vochtige koekjeslaag en eindig met een tweede mascarponelaag erbovenop. Bestrooi met de cacao en laat de tiramisù ten minste 2 uur opstijven in de koelkast. Als je wilt kun je vlak voor het serveren nog wat cacao toevoegen, maar ik vind het zelf lekkerder als de cacao een beetje in de room gesmolten is.

Venkelgratin - Finocchi gratinati

VOOR 4 PERSONEN ALS HOOFDERECHT OF VOOR 6 PERSONEN ALS BIJGERECHT

Ê boter,

voor het invetten Ê zeezout Ê 3 venkelknollen, in plakken van ½ cm Ê 350 ml slagroom Ê 1 teen knoflook, gekneusd Ê snuf geraspte nootmuskaat Ê 50 g Parmezaanse kaas, geraspt Ê 30 g paneermeel Verhit de oven tot 175 °C. Vet een middelgrote ovenschaal royaal in met boter.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Er zijn maar weinig dingen die niet lekkerder worden door ze in de oven in een romige saus onder de grill te bereiden tot ze een krokant laagje hebben. Iedereen houdt van gratins en ze zijn heel makkelijk in elkaar te zetten. De twee meest gebruikte manieren om een gratin te maken, zijn met een traditionele bechamelsaus, of door room eenvoudigweg in te koken, wat ik in dit recept doe. Ik ben gek op bechamelsaus, maar deze methode past beter bij de verfijnde smaak van de venkel. Venkel wordt veel gegeten op Sardinië. Het geeft het hele jaar door een zuivere en frisse smaak. Dit gerecht is gebaseerd op iets wat ik altijd bestel in een van mijn favoriete restaurants in Devon, The Sea Horse. Het wordt geserveerd op schattige zilveren bordjes en het is prachtig bleek van kleur. Het heeft een rustige, romige puurheid waar ik erg van houd.

WERKWIJZE Breng een pan gezouten water aan de kook. Laat de venkelplakken erin vallen en kook ze 2 minuten tot ze net glazig worden, maar nog niet slap zijn. Laat ze goed uitlekken, dep ze droog met keukenpapier en leg ze in de ingevette schaal. Verhit de slagroom met de teen knoflook in een pannetje en breng het tegen de kook aan. Neem de pan van het vuur en zet opzij om 10 minuten te laten trekken. Vis daarna de knoflook eruit en voeg wat zout en nootmuskaat aan de room toe; proef of het goed op smaak is. Roer er een derde van de Parmezaanse kaas door. Schenk de room over de venkel. Strooi het paneermeel en de rest van de kaas erover en zet de schaal circa 25 minuten in de oven tot de > bovenkant goudbruin is en borrelt.

Letitia Clark, Bitterzoete honing. Fontaine Uitgevers, ISBN 978 90 5956 373 5, â&#x201A;¬ 32. WIJ MOGEN 3 EXEMPLAREN

C7?B WEGGEVEN. KANS MAKEN? M?D GA NAAR WWW.ITALIEMAGAZINE.NL

Ravioli met peren, pecorino en ricotta - Ravioli di pera, pecorino e ricotta Deze verrassend verfijnde en sierlijke ravioli, gebaseerd op een geweldig recept van Emiko Davies, zullen alle mensen die niet van zoet-zoutcombinaties houden overhalen. De ravioli zijn heel lekker met alleen olijfolie, verse basilicum en een beetje extra kaas (in de zomer), maar ’s winters zijn ze nog lekkerder met wat geroosterde walnoten en salieboter erover. De vulling kan lang van tevoren worden gemaakt en een paar dagen in de koelkast worden bewaard. OPMERKING: Overgebleven vulling kan worden ingevroren en op een later moment worden gebruikt.

VOOR 6 PERSONEN Voor het pastadeeg Ê 250 g 00-bloem, plus extra voor het bestuiven Ê 3 middelgrote eidooiers Ê 2 middelgrote hele eieren Ê 3

peren, geschild, klokhuizen verwijderd en gehalveerd Ê 1 el bruine suiker Ê schil van een ½ biologische citroen Ê 350 g ricotta Ê 100 g pecorino, geraspt, plus extra voor erover Ê zeezout Ê 1 hoeveelheid vers eierpastadeeg Ê semola, voor het bestuiven Ê salieboter Ê handvol walnoten, geroosterd Meng voor het pastadeeg de ingrediënten met de hand, een lepel of een elektrische mixer. Kneed goed (minstens 10 minuten) tot je een glad, gelijkmatig deeg hebt. Wikkel het in plasticfolie en laat ruim 30 minuten rusten. Pocheer de peren circa 10 minuten in een kleine pan in een beetje water met de suiker en citroenrasp tot ze net zacht zijn. Laat ze afkoelen en snijd ze in piepkleine stukjes ter grootte van doperwten. Meng de peren met de ricotta, pecorino en een flinke snuf zeezout in een kommetje en proef of het zout genoeg is. Er moet flink wat zout bij, want de ricotta slurpt het zout op. Snijd het deeg in vier porties en rol ze met een pastamachine of deegroller uit tot lange repen die zo dun zijn dat je je hand erdoorheen kunt zien. Bestuif een dienblad met semola om de ravioli straks op te leggen. Leg met een spuitzak of theelepel stukjes vulling ter grootte van walnoten op 5 cm van elkaar in het midden van een deeglap. Snijd de deeglappen tot repen met drie ravioli. Bestrijk de onderkant van de repen met een beetje water en vouw de bovenste helft erover om de vulling te omsluiten. Druk het deeg zachtjes met je handpalmen aan om de ravioli rondom vast te zetten. Snijd er vierkantjes of halvemaantjes uit, wat je het leukst vindt. Leg ze op het dienblad en zet ze 30 minuten in de koelkast. Breng als je zover bent om de ravioli te koken een grote pan flink gezouten water aan de kook en zet de salieboter klaar in een pan waarin de ravioli ook passen. Laat de ravioli in het water vallen en kook ze 3-4 minuten tot ze komen bovendrijven en de pasta gaar is. Schep de ravioli met een schuimspaan uit de pan bij de salieboter, roer voorzichtig en serveer ze met wat extra pecorino en strooi de walnoten erover.

100

?J7B?Ý D8>8Q@E<

C7D=?7H;

D@B<ËJ N@AEK@G

culinaire nieuwtjes

MIKE VAN DER ZALM IS EIGENAAR VAN BILDERDIJK WIJNHUYS IN AMSTERDAM. BILDERDIJKWIJNHUYS.NL

Retro caffè

=EK:;D :KE

MELKOPSCHUIMER, SMEG, € 169. SMEG.NL

roestvrij staal gegist. En het etiket vermeldt ook nog ‘Agricoltura Biologica’. Kan direct aanschuiven aan het diner. VELENOSI ROSSO PICENO 2018, LE MARCHE, € 9,95.

Mendini aan tafel

Alessandro Mendini, ontwerper van onder andere het Groninger Museum en het interieur van het Koplopertreinstel, ontwikkelde in 1994 de beroemde lachende kurkentrekker Anna G. In 2003 maakte hij als zelfportret de Alessandro M-kurkentrekker. Deze editie is gewijd aan het Groninger Museum, waar een grote expositie over Mendini is te bewonderen! CORKSCREW ALESSANDRO M. - GRONINGEN, ALESSI. € 65. ALESSI.COM

102

perfecte cappuccino! Ook handig voor een romige chocolademelk!

?J7B?Ý D8>8Q@E< J8D<EJK<CC@E> K@8I8 I@M8EF

Een blend van montepulciano en sangiovese, gemaakt door het echtpaar Ercole en Angela Velenosi. Al tien jaar steevast met een ‘tre bichieri’-onderscheiding in de ‘Gambero Rosso’. Rijpe bramen en pruimen van de brave montepulciano. Frisse kersenzuren en de bite van de sangiovese. Op

Met deze nieuwe melkopschuimer breidt Smeg zijn serie in het karakteristieke jaren-vijftigdesign uit. Schuim thuis als een echte barista melk op voor die

?J7B?7D 9>7HC;H Recept van cocktailbartender Max van Helvoirt. Ingrediënten: Santocci limoncello, verse munt, Fever-Tree light tonic en crushed ice. Kneus een handjevol muntblaadjes in je hand en leg onderin het glas. Vul het glas met crushed ice. Schenk hier

30 ml limoncello overheen. Mix met een lepel en zorg dat alle muntblaadjes goed zijn verdeeld. Schenk hier 90 ml tonic overheen. Garneer met een munttakje en een rietje. Salute! MEER COCKTAILRECEPTEN: SANTOCCI.IT

Wij kijken enorm uit om u terug te zien

Beleef de klassieke Italiaanse gastvrijheid in Roberto’s Restaurant. ǯ Ƥ Ƥ mogelijke facetten. Met respect voor de culinaire geschiedenis en de traditionele gerechten uit de Italiaanse keuken en de sfeer van een klassiek Italiaans restaurant.

Robertosrestaurant.nl Apollolaan 138, 1077 BG, Amsterdam robertos.amsterdam@hilton.com | 020- 7106025

B7 B?D=K7 ?J7B?7D7 tekst daniela ditvoorst-falsetta

B7 9HEIJ7J70 ?B :EB9; :;BB7 JH7:?P?ED; ?J7B?7D7 DE CROSTATA: ITALIAANS TRADITIONEEL GEBAK Da qualche mese l’emergenza coronavirus ci costringe a rimanere tanto tempo in casa. Per molti di noi le nostre case sono diventate uffici e le nostre cucine sembrano dei ristoranti. Che soddisfazione tirare fuori dal forno una pizza o una torta e sapere che l’abbiamo fatta noi, con le nostre mani! Abbiamo più tempo per cucinare e allora cerchiamo ricette sul web. Questo è un trend molto diffuso ultimamente, e tra i dolci, la ricetta più cliccata dagli italiani è la crostata.

9HEIJ7J7 7 9EB7P?ED; CROSTATA ALS ONTBIJT La tipica colazione italiana è dolce e la crostata è il dolce tradizionale. Le nonne e le mamme italiane la preparavano in casa per una prima colazione sana e nutriente. Negli ultimi anni, però, i ritmi accellerati ci hanno abituati a consumare a casa appena due biscotti e bere una tazzina di caffè o ad ordinare un cappuccino e un cornetto al bar. Ma adesso che i tempi sono più dilatati, ci stiamo riscoprendo un pò tutti chef casalinghi. Preparare una crostata è facilissimo e il risultato è assicurato anche a chi ha poca manualità in cucina. Una versione simile alla crostata italiana esiste anche in Olanda, la vlaai, che però è più soffice.

?D=H;:?;DJ? ; FH;F7H7P?ED; INGREDIËNTEN EN BEREIDINGSWIJZE La crostata tradizionale italiana è a base di pasta frolla ed è ricoperta di marmellata e sottili strisce intrecciate. Per preparare la pasta frolla mettete nel mixer, o impastate a mano, 300 grammi di farina, 2 uova intere, 150 grammi di zucchero, 100 grammi di burro a temperatura ambiente, una bustina di lievito per dolci, la scorza grattugiata di un limone e un pizzico di sale. Dopo che avete ottenuto un composto liscio e omogeneo, copritelo con una pellicola e mettetelo in frigorifero per circa 30 minuti. Dopo prendete il composto dal frigorifero, reimpastatelo velocemente e dividetelo in due palline, la più piccola servirà per fare le famose strisce intrecciate per il tocco finale. Stendete la pasta frolla tra due fogli di carta forno con un mattarello per evitare che si attacchi. Poi stendetela su una tortiera e aggiungete una delle due farciture più usate in Italia: la marmellata di frutta o la ricotta zuccherata con pezzetti di cioccolato. Con la pasta frolla rimasta formate tante strisce regolari per la decorazione finale. Cuocete la crostata nel forno preriscaldato a 180 gradi per 30 minuti.

104

?J7B?Ý D8>8Q@E<

?J7B?77DI

D;:;HB7D:I

crostata dilatati chef casalinghi manualità soffice pasta frolla intrecciate lievito scorza grattugiata composto pellicola reimpastatelo stendetelo mattarello tortiera farciture in bianco fagioli secchi si gonfi in cottura farcitela strato crema pasticcera spolverate zucchero a velo impastare

(koek)taart uitgebreid thuiskoks handvaardigheid zachter zandtaartdeeg met elkaar verweven bakpoeder schil geraspt mengsel folie kneed het opnieuw rol het (het deeg) deegroller taartvorm vullingen zonder vulling droge bonen opzwelt tijdens het bakken vul je deze laagje custard bestrooi poederzuiker kneden

Ma potete anche infornare solamente la pasta frolla in bianco, cioè senza farcitura. Quindi, in questo caso ricoprite la pasta frolla con un foglio di carta forno e mettete sopra dei fagioli secchi per evitare che la base si gonfi in cottura e infornate per 15 minuti. Dopo togliete la carta forno e finite la cottura per altri 15 minuti. Quando la base sarà cotta e raffreddata, farcitela con uno strato di crema pasticcera, metteteci sopra della frutta fresca di stagione e spolverate con zucchero a velo.

?CF7IJ7H;0 J;H7F?7 7DJ?IJH;II KNEDEN: ANTISTRESS-THERAPIE Forse cuciniamo molto per distrarci e non pensare. Gli esperti dicono che fare attività, semplici e ripetitive, assorbe tutta l’attenzione della persona e può avere un potere calmante e meditativo proprio come lo yoga. Allora cominciamo ad impastare, perchè oltre a sentirci più sereni, potremo goderci una dolcissima colazione tutta ^iVa^VcV#

MEH: 78EDD;;

, N

M8E +(#0+ MFFI D88I

)( ), BFIK@E>

=7 D77H MMM$?J7B?;C7=7P?D;$DB E< 8;B &.. ((,,,), De abonneeservice is op werkdagen bereikbaar van 9.00 tot 17.00 uur. Neem ook contact met hen op voor verzendtarieven naar het buitenland.

GEBASEERD OP EEN WAARGEBEURD VERHAAL, VERPLETTEREND EN ONVERGETELIJK

DE NUMMER 1-BESTSELLER UIT ITALIÃ&#x2039;

NU OVERAL VERKRIJGBAAR

B?8H? ; CKI?97 nieuwe boeken, dvd’s en muziek

Geesten uit het verleden Ida landt in Messina, haar geboorteplaats. Haar moeder heeft haar gevraagd terug te komen omdat het dak van haar ouderlijk huis op instorten staat. Ida moet nu kiezen welke voorwerpen zij wil houden en welke zij wil wegdoen. Dit is niet mak-

kelijk voor haar, 23 jaar geleden verdween namelijk haar vader. Hij stond op een ochtend op, nam een douche, kleedde zich aan en vertrok om nooit meer terug te komen. Ida was toen dertien jaar oud en haar moeder moest de familie bij elkaar houden. Haar vader is weliswaar verdwenen, maar de spullen in het huis zijn nog dezelfde. Een huis vol geesten, die Ida confronteren met haar trauma. ‘Afscheid van de geesten’ behaalde de shortlist van de Premio Strega 2019, won de Premio Alassia Centolibri en werd door de ‘Corriere della Sera’ geselecteerd als een van de tien beste Italiaanse boeken van 2018. (TR) ‘AFSCHEID VAN DE GEESTEN’, NADIA TERRANOVA, UITGEVERIJ COSSEE, € 21,99.

D?;KM B;L;D ?D HEC; De dertigjarige Milanees Leo Gazzara verhuist naar Rome op zoek naar een ander bestaan. Hij heeft hoge verwachtingen en wil spannende ervaringen opdoen. Met zijn koffertje dwaalt hij door de straten totdat hij uiteindelijk werk vindt als journalist. De stad die hem verwelkomt is onherbergzaam, afstandelijk en onverschillig, maar op een avond leert hij de onweerstaanbare Arianna kennen, met wie hij een ingewikkelde relatie opbouwt. Gebeurtenissen volgen elkaar op en Leo voelt dat het leven hem ontglipt. ‘De laatste zomer in de stad’ verscheen in 1973 voor het eerst in Italië. In 2010 werd de roman herontdekt en omarmd door de Italianen vanwege het

immer actuele verhaal van de complexe relatie tussen een individu en een stad. (TR) ‘DE LAATSTE ZOMER IN DE STAD’, GIANFRANCO CALLIGARICH, WERELDBIBLIOTHEEK, € 20.

Groots en meeslepend

Toen Cesare Cremonini (Bologna, 1980) eind vorig jaar zijn verzamelalbum ‘2C2C’ uitbracht, dacht ik: zes uur en 29 minuten luisteren op zoek naar zes nieuwe nummers? Ik heb wel wat beters te doen. Maar ik heb me vergist. Zijn onlangs uitgebrachte, meer dan leuke single ‘Giovane stupida’ (jong en dom) voerde mij alsnog naar zijn oeuvrefeestje met als resultaat een hele dag in heerlijk Italiaanse sferen. Leuk om weer eens te horen was bijvoorbeeld een nummer als ‘Maggese’ uit 2005. Met zijn soepele, vloeiende stemgeluid roept Cesare hier herinneringen op aan een jonge Boudewijn de Groot als hij zingt dat hij zelfs in het diepst van de winter over nieuwe kansen en een nieuw leven droomt. En ook het ijzersterke en zeer succesvolle ‘Dev’essere così’ (het moet zo zijn) ontbreekt niet, evenals ‘La nuova stella di Broadway’, een heimelijke ode aan de filmmusical ‘Chicago’. Dat we ook in de toekomst veel van hem mogen verwachten blijkt uit zijn meest recente creaties zoals het al genoemde ‘Giovane stupida’, maar ook het openingsnummer ‘Se un giorno ti svegli felice’ (als je op een dag gelukkig opstaat) is alles wat je van Italiaanse pop mag verwachten, het begint eenvoudig maar eindigt groots en meeslepend. (JM) CESARE CREMONINI, ‘2C2C’, UNIVERSAL.

K<BJK AFI@J M8E ;<I D<<I <E K@8I8 I@M8EF ?J7B?Ý D8>8Q@E<

107

B?8H? ; CKI?97 nieuwe boeken, dvd’s en muziek

9EA;8EEJ Roberto Saviano, de man die in 2006 met zijn boek ‘Gomorra’ zijn vrijheid opofferde in ruil voor blootlegging van het economische systeem van de Camorra, publiceerde in 2013 het boek ‘ZeroZeroZero’. Drie nullen om, net als voor 00-bloem, de zuiverheid van het product aan te geven. Saviano schrijft echter niet over bloem, maar over een ander wit poeder, een plaag die de wereld besmet en die wordt gekenmerkt door een obsessie voor consumptie en geld. Cocaïne is tegenwoordig de meest gebruikte en verkochte handelswaar

geworden. ‘ZeroZeroZero’ laat aan de hand van een enorme lading cocaïne die van Zuid-Amerika naar Europa reist, zien wat er bij de internationale drugshandel komt kijken: afpersing, geweld en intimidatie. Niet alleen in Italië, maar ook in Mexico en de Verenigde Staten. (TR) ‘ZEROZEROZERO’ VANAF 12 JUNI 2020 TE ZIEN OP LUMIERESERIES.COM.

C7?B WIJ MOGEN 3 VOUCHERCODES WEGGEVEN. KANS MAKEN? M?D GA NAAR ITALIEMAGAZINE.NL.

:EHFIHE::;BI Teresa en Angelina zijn totaal verschillende zussen: Teresa verlegen en kwetsbaar, haar jongere zus Angelina nieuwsgierig en brutaal. De zussen groeien op in Terra d’Arneo, een uitgestrekt landbouwgebied in het hart van Puglia. Ze maken deel uit van een arme arbeidersfamilie, maar

zijn gezegend met grootouders die geweldige verhalenvertellers zijn en met een beeldschone moeder, die de aandacht trekt van alle mannen, zo ook die van baron Personé. In 1940, als hun vader moet vechten aan het front, heeft hun moeder alleen haar schoonheid om haar dochters te onderhouden. Ze moet toegeven aan een vreselijk compromis. Roddels verspreiden zich in de gemeenschap, maar Angelina zal haar dromen blijven najagen, terwijl Teresa vertelt over de tijd van de Tweede Wereldoorlog tot aan de strijd van de boeren in de Salento. ‘Giftige tongen’ wordt binnenkort verfilmd door producent 11 Marzo Film, die in 2019 ook een nieuwe versie van ‘De Naam van de Roos’ van Umberto Eco verfilmde. (TR) ‘GIFTIGE TONGEN’, ROSA VENTRELLA, XANDER UITGEVERS B.V., € 21,99.

108

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Zoektocht in Florence Het is alweer veel te lang geleden dat Nienke een dag rust heeft genomen. Naast een drukke baan, de zorg voor haar zoontje Levi en een geschil met haar ex-man over de voogdij, zorgt ze voor haar moeder Carolien die aan Alzheimer lijdt. Nienke geeft haar moeder voor haar verjaardag een weekje Umbrië cadeau, waar ze samen kookcursussen zullen volgen, wijn gaan proeven en zoveel mogelijk willen genieten, nu het nog kan. Maar na hun eerste nacht in een bed & breakfast is Carolien plotseling verdwenen. Nienke gaat, met alleen een medaillon als aanwijzing, naar haar op zoek in Florence, waar Carolien als jong meisje een tijd heeft gewoond. Dit verhaal is alweer de dertigste vakantiethriller van Vermeer. (TR) ‘SOUVENIR’, SUZANNE VERMEER, A.W. BRUNA UITGEVERS, € 15,99.

Claudia heeft twee dove ouders. Ze is opgegroeid in New York, een stad die zo snel verandert dat zij zich daar niet meer thuis voelt. Ze verhuist met haar ouders naar een dorpje in het

Zuid-Italiaanse Basilicata waar ze wordt gezien als ‘de dochter van de stillen’. Haar ouders hebben allebei psychische problemen en hun handicap zorgt ervoor dat het voor Claudia moeilijk is om te communiceren. Haar liefde voor taal en woord krijgt hierdoor iets paradoxaals. Literatuur wordt haar enige houvast en eenmaal volwassen verhuist zij naar Londen. ‘De vreemdelinge’ is een autobiografisch getinte roman die haar eenzaamheid en de stilte van een immigrant beschrijft. In 2019 eindigde het boek op de derde plek voor de literatuurprijs Premio Strega. (TR) ‘DE VREEMDELINGE’, CLAUDIA DURASTANTI, DE BEZIGE BIJ, € 22,99.

=H?CC?= JKH?@D Door de opkomst van de (auto-) industrie in Turijn was er in de vorige eeuw veel vraag naar fabrieksarbeiders, waardoor veel immigranten uit het zuiden zich in de stad vestigden. De opkomst van zuidelijke immigranten was zo groot dat de toenmalige burgemeester Diego Novelli het ‘de derde zuidelijke stad van Italië na Napels en Palermo’ noemde. Maar door de crisis in de jaren tachtig moesten veel fabrieken sluiten. Hierdoor zag de lokale onderwereld zijn kans schoon om veel van de jongeren, zonder werk of diploma, te rekruteren. Expolitieagent Contrera, die door corruptie zijn baan en gezin verloor, werkt nu als privédetective vanuit de wasserette van de Marokkaanse eigenaar Mohamed. Hij voelt zich verloren, totdat Mohamed zijn hulp nodig

heeft. De zoon van een vriend heeft namelijk schulden bij de Albanese maffia. Contrera krijgt het verzoek het probleem op te lossen en hij gaat op onderzoek in de onderwereld van Turijn. (TR) ‘HET IS TE KOUD OM TE STERVEN’, CHRISTIAN FRASCELLA, UITGEVERIJ BROOKLYN, € 18,99.

laura de rooy-dekker, mede-eigenaar van italiacasa, over haar ervaringen met onroerend goed in italië.

Kopen zonder kijken In het televisieprogramma ‘Kopen zonder kijken’ gebeurt in mijn ogen iets bizars. Stellen laten het zoeken, aankopen en evt. verbouwen van een huis over aan iemand anders en tekenen ongezien een koopcontract. En dat levert kennelijk leuke televisie op. Ik kan niet geloven dat er mensen zijn die dit echt doen. Herstel, ik kon niet geloven dat er mensen zijn die dit echt doen. Totdat het ons, in deze coronatijd waarin mensen niet naar Italië konden en er niet bezichtigd mocht worden, zelf ook overkwam. We verkochten een mooie villa aan het Lago Maggiore aan een klant die al lang naar zoiets op zoek was. Ongezien want hij kon net als iedereen niet naar Italië reizen voor een bezichtiging. Deze klant kent het meer en de plaatsen van zijn interesse daaromheen zeer goed. Hij kon dan ook met vrij grote zekerheid zeggen dat dit betreffende huis een interessante kans was. Hij kende de locatie en die vond hij zeer goed. Met een drone hebben we opnamen voor hem laten maken zodat hij het huis en de plek nog eens extra kon beoordelen. Binnen hebben we met de verkopende makelaar rondgelopen en alle ruimtes via beeldbellen live aan de klant laten zien. Op zijn verzoek konden we op bepaalde plekken inzoomen of bepaalde kamers nog eens laten zien. Het klinkt onwerkelijk, maar het heeft toch tot een bod en acceptatie van dat bod door de verkoper geleid. Een grote les voor ons dat niets onmogelijk is. En een welkom doekje voor het bloeden want de afgelopen maanden stond onze business noodgedwongen op een laag pitje. Zo zien we maar weer, ook in moeilijke tijden zijn er ineens lichtpuntjes. Met dank aan de snel ontwikkelende technische mogelijkheden, zoals videobellen en gebruikmaken van drones, hebben we er in deze tijd een nieuwe kans voor ons vak bijgekregen. Vooral voor kopers van ver, zoals bij ons vrijwel altijd het geval is, biedt dit een interessante optie. Ik sluit dan ook niet uit dat we hier vaker gebruik van gaan maken. De komende maanden hoop ik echter wel op een stevig herstel van de afgelopen tijd. We hopen dat met het opengaan van de grenzen in juni er in de zomer weer veel toeristen il bel paese zullen weten te vinden. De Italianen verdienen het na de zware tijd die ze gehad hebben. En wij staan natuurlijk klaar voor iedereen die de droom van een eigen huis in Italië weer wil najagen. A presto!

(Laura@italiacasa.net) PS Ook zin om de droom weer na te jagen en te oriënteren op huizen in Italië? Kijk dan op www.italiacasa.net en laat ons weten waar u zoekt of met welke extra informatie we kunnen helpen.

I TA L I Ë MAGAZINE

109

D E Z E C O L U M N VA LT B U I T E N D E V E R A N T W O O R D E L IJK HE ID VA N D E R E D A C T IE .

Leven in stilte

B7KH7

@EEIJ L7D :;H >;?@:;D advocaat joost van der heijden over kopen, verkopen en financieren van onroerend goed.

Ik loop al vele jaren mee in de tweedehuizenwereld in Italië en heb veel Nederlanders zien komen en gaan. Menigeen heb ik daarbij geholpen. Tot eind vorige eeuw waren het vooral mensen met eigen geld en sinds het midden van het eerste decennium ook met geleend geld. Dat was mede te danken aan het feit dat Nederlandse banken toen buitenlands onroerend goed als onderpand zijn gaan accepteren. Daar hoef je nu niet meer om te komen. Het sluiten van een lening bij Italiaanse banken was goedkoper, maar werd niet veel gedaan omdat het lastig te regelen viel. In Nederland was dat makkelijker te doen, met als bijkomend voordeel de mogelijkheid om aflossingsvrij te lenen. Veel mensen hebben daarvan gebruikgemaakt. Maar aan alles komt een einde en die leningen, waarvan de meeste voor twintig jaar zijn aangegaan, zullen de komende jaren moeten worden afgelost. Maar hoe doe je dat als je daarvoor geen geld opzij hebt gezet? Verlenging is bij een twintigjarige lening geen optie omdat het hypotheekrecht dat daaraan gekoppeld is na twintig jaar van rechtswege vervalt. Voor nieuwe leningen met Italiaans onroerend goed als onderpand kan nadere informatie men alleen nog bij Italiaanse Mr. Joost van der Heijden heeft banken terecht. Die zijn bij jarenlange ervaring bij het buitenlanders terughoudend begeleiden van Italiaanse en hanteren strenge leeftijdsonroerendgoedtransacties, zowel en inkomensvoorwaarden. koop, verkoop, hypotheek als het Meestal zal dan ook maar één regelen van de gevolgen van oplossing resteren: verkopen scheiden en overlijden. Nadere informatie over die en aflossen uit de opbrengst. onderwerpen en zijn diensten “Dat is precies wat ik van vindt u op zijn website. plan ben, maar ik ga wel zo laat mogelijk verkopen”, zei Joost van der Heijden is gevestigd te de man die mij daarover raadBreda en bereikbaar op 076 5319631. www.joostvanderheijden.nl pleegde. Hij had zijn huis in 2007 gekocht voor € 400.000

110

?J7B?Ý D8>8Q@E<

en daarvoor € 275.000 geleend en dat bedrag dient begin 2027 te zijn terugbetaald. Hoewel 2007 een dure tijd was om te kopen en de prijzen nadien zijn gezakt, had hij van de aankoop geen spijt. Hij verbleef het grootste deel van het jaar in Italië en profiteerde van het feit dat het huis in de zomermaanden goed te verhuren was. Dat leverde hem jaarlijks behoorlijke inkomsten op, waaruit hij ook de rente kon betalen. Van de lening had hij evenmin spijt, in tegendeel. Het was een twintigjarige aflossingsvrije Euribor-lening, waarvan de rente in het begin redelijk hoog was geweest maar in de loop der jaren fors was gezakt, zodanig dat hij jaarlijks een deel van de huurinkomsten opzij kon zetten. Dat spaargeld was welkom omdat hij geen pensioen had maar alleen AOW. Als hij nog vijf jaar met de verhuur zou doorgaan en de rente laag zou blijven, verwachtte hij voldoende gespaard te hebben om verder een rustig leven te kunnen leiden, ook als het huis bij verkoop niet meer zou opleveren dan de schuld aan de bank. Eerder verkopen was voor hem geen optie, daarvoor was hij te veel aan zijn Italiaanse verblijf gehecht. Kort nadat hij had laten weten de verkoop tot eind 2025 uit te stellen, meldde hij regelmatig wakker te liggen van de vrees over vijf jaar niet op tijd een koper te kunnen vinden en de schuld aan de bank niet tijdig te kunnen aflossen. Dat is geen onterechte vrees omdat verkoop in Italië lang kan duren en twee jaar geen erg ruime termijn is. Ik wees hem toen op de mogelijkheid direct te verkopen met het recht om tot 2027 in het huis te blijven wonen. Dat idee hebben we uitgewerkt en nu is hij op zoek naar iemand die het huis op die voorwaarde wil kopen tegen een prijs gelijk aan de schuld aan de bank met een kleine opslag. Dat kan een investeerder zijn of iemand die het huis later wil gaan gebruiken. De verkoper levert daarmee financieel in maar krijgt er de zekerheid van het voortgezet gebruik en zijn huurinkomhiZc kddg iZgj\ Zc dd` o^_c \dZYZ cVX]igjhi

D E ZE CO LU M N VA LT B U I T EN D E V ER A N T W O O R D EL IJ K H EID VA N D E R EDA C T I E.

Help, mijn aflossingsvrije hypotheek loopt af

J; AEEF r J; >KKH voor adverteren in dit katern, neem contact op met chiara dragone: tel. +31 (0)20 5302 570, e-mail c.dragone@creditsmedia.nl.

ItaliaCasa

Een huis in Italië, wie droomt daar niet van? ItaliaCasa maakt het bereikbaar door jarenlange ervaring met Italiaans onroerend goed. Zonder zorgen. Deskundige begeleiding en eigen vestigingen maken dat waar. U treft ons in Nederland, Ligurië, Toscane, Umbrië, De Marken, Lazio en aan het Gardameer, Comomeer en Lago Maggiore. Neem contact op en maak een afspraak om de mogelijkheden te bespreken.

Kijk voor ons gevarieerde aanbod op

www.italiacasa.nl Of bel: +31 71 3649732

La vacanza più bella

Genieten van ruimte en rust, heerlijk eten, strand, wandelen, goede wijn en natuur in de mooiste streken van Italië? Tritt is dé specialist voor uw vakantie in Italië met de mooiste selectie appartementen, villa’s, residences en agriturismo locaties. Tritt, beleef Italië op zijn best!

Telefoon 085 - 8330044 | E-mail vakantie@tritt-italie.nl | www.tritt-italie.nl

IM2020_4_Tritt.indd 1

12-06-2020 14:04:15

VILL A L AVANDA Villa Lavanda een kleinschalige Nederlandstalige B&B op het platteland van Puglia. Centraal gelegen t.o.v. 2 kusten 17 km van Alberobello. Altijd een privé badkamer. Volledige begeleiding bij het vinden en kopen van een huis in Puglia.

CP894 Lugnano: recent herbouwd rustiek landhuis met ruime woonkamer, 3 slaapkamers, 2 badkamers en 3 Ha. land, rustig gelegen en weids uitzicht! Prijs €430.000

Tel +39 335220727 (mob) - info@lecasedidorrie.com Iscr. ruolo 1157 Socio F.I.A.I.P.

https://villalavanda.eu tel. 00390804949904 of 00393356947038 (WhatsApp) villalavanda@tiscali.it

IM2020_4_Villa Lavanda.indd 1

CASA VALLE ERRO LUXUEUS OP VAKANTIE IN ITALIA, PIEMONTE

NU MET PRIVÉ WELLNESS WWW.EENWEEKJEITALIE.NL

INFO@EENWEEKJEITALIE.NL

09-06-2020 16:32:4

RONALDS ITALIË

Puglia

Le Marche

Meer dan 900 top vakantiewoningen op de mooiste plekken in Italië! Sicilië

Specialist voor het andere Italië! www.ronalds-italie.nl 0852-735753 info@ronalds-italie.nl

LEB=;D: DKCC;H (eind augustus 2020) 9EBE<ED JAARGANG 31, NR. 4, 2020

F7B7PPE =?KIJ?

De bekende decorontwerper Roel Schneemann creëerde met Palazzo Giusti een waar paradijs in de heuvels rondom Lucca.

COVERFOTO Colin Dutton/Schapowalow/ANP-Hollandse Hoogte HOOFDREDACTEUR Paul van Eijndhoven EINDREDACTIE Jolanda van der Ploeg, Mariëtte van de Sande, Fabian Takx ARTDIRECTION Suzy Benjamin VORMGEVING Debby Linders, Sefanja Nods AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Alessandro Avalli, Edith Buenen, Yanna Buyck, Daniela Ditvoorst-Falsetta, Joost van der Heijden, Hollandse Hoogte, Jeroen Jansen, Ewout Kieckens, Ronald Kuipers, Joris van der Meer, Rik Rensen, Tiara Rivano, Laura de Rooy-Dekker, Roeland Scholtalbers, Rosita Steenbeek, Jesper Storgaard Jensen, Bettina Traas, Sylvia Weve REDACTIE italiemagazine@creditsmedia.nl ITALIË MAGAZINE is een uitgave van Italië Magazine BV, Van Slingelandtstraat 63, 1051 CG Amsterdam, 020 5302570, www.italiemagazine.nl UITGEVER Eugen van de Pas MARKETING Daniëlle Wiersema, 020 5302570, communicatie@creditsmedia.nl SALES Chiara Dragone, 020 5302570, advertising@creditsmedia.nl DISTRIBUTIE Aldipress, Utrecht / AMP, Brussel

;BI7 I9>?7F7H;BB?

Met haar extravagante, op het surrealisme gebaseerde kleding is de Italiaanse ontwerpster Elsa Schiaparelli (1890-1973) de onbetwiste koningin van de mode tussen de beide wereldoorlogen.

B?CED; :? I?H79KI7

Binnenkort verschijnt een vernieuwde editie van het standaardwerk ‘De Zilveren Lepel - Classic’. Wij maakten vast een keuze van de lekkerste recepten.

114

?J7B?Ý D8>8Q@E<

ABONNEMENTEN & NABESTELLEN VAN OUDE NUMMERS Voor het opgeven van of vragen over abonnementen, adreswijzigingen of het nabestellen van oude nummers: MijnTijdschrift.com, Curieweg 16, 8013 RA Zwolle, 088 2266636, italiemagazine@mijntijdschrift.com ABONNEMENTSPRIJS Nederland: € 38 voor een jaarabonnement (6 nummers).* Abonnementen in andere landen hebben een speciaal tarief, op te vragen bij MijnTijdschrift.com. Het abonnement wordt automatisch verlengd tegen de dan geldende tarieven, tenzij u minimaal drie maanden voor het einde van de abonnementsperiode opzegt. De cadeauabonnementen lopen automatisch af. *Prijs bij automatische incasso. Als u per acceptgiro wilt betalen, komt er € 2,50 aan administratiekosten bij. PRIJS LOSSE VERKOOP € 6,99 ITALIË MAGAZINE DIGITAAL Abonnees kunnen gratis Italië Magazine lezen via Magzine.nu. U kunt inloggen met uw abonneenummer en postcode. Geen abonnee? Dan kunt u Italië Magazine digitaal tegen betaling lezen via o.a. Magzine.nu, Blendle en Readly. © Italië Magazine BV, een onderdeel van Credits Media. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of worden gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De redactie heeft zijn uiterste best gedaan om rechthebbenden van beeldmateriaal te achterhalen. Wanneer desondanks beeldmateriaal wordt getoond waarvan u rechthebbende bent en u wordt niet genoemd, of geeft geen toestemming voor het gebruik, dan kunt u contact opnemen met de redactie.

MEET THE PERFECT SWIM SHORTS HANDGEMAAKT IN PORTUGAL

VERKRIJGBAAR IN 25+ KLEUREN

VERBORGEN ZAK MET RITS

GRATIS VERZENDEN & RETOUR

BESTEL JOUW MR MARVIS SHORTS NU OP MRMARVIS.COM alleen online verkrijgbaar