Italië Magazine 2020_5

Page 1

DH$ + (&(&

?8IKJKF:?K MFFI C8 ;FC:< M@K8

:HEECF7B7PPE ?D ?D JEI97D; Be][h[d _d ij_`b X_` [[d D[Z[hbWdZi[ Z[Yehedjm[hf[h :; <?@DIJ; ;;J7:H;II;D HED: HEC;

AP ,"//

8 719327 079003

C7H9>;I? 7DJ?DEH? I?D:I ').+ M_`da[bZ[h lWd Z[ je[aecij

00520

?:OBB?I9> B?CED; IKB =7H:7 MWWh Z[ Y_jhe[d[d Xbe[_[d

TUSSEN KUNST EN MODE Het rebelse leven van Elsa Schiaparelli

YOUR PERFECT CHINO

GEMAAKT IN PORTUGAL

17 KLEUREN

ELASTISCHE BROEKBAND

BROEKZAK MET RITS

BESTEL JOUW MR MARVIS CHINOS NU OP MRMARVIS.COM

GRATIS VERZENDING

LEEHMEEH:

Dromen bouwen

;L;D LEEHIJ;BB;D Jolanda is eindredactrice. “Italië betekent voor mij vooral lekker eten én Pinokkio! Ik ben niet zo’n kookprinses, maar iedereen smult van mijn lasagne. Ook mijn man, die kok is en heel kritisch. (Het geheim? Kippenlevers door de bolognese-saus). Pinokkio is een van mijn lievelingsboeken, zeker in de recente rake vertaling van Pietha de Voogd. Het origineel is hier en daar lekker gruwelijk. De film zoals gemaakt door maffiafilmregisseur Matteo Garrone is nu in de bioscoop en er komen volgend jaar nog twee versies aan. Daar kijk ik naar uit!’’

F7EB7 L7D :7C

Voor deze IM bezocht journaliste Paola van Dam de Nederlander Roel Schneemann in zijn schitterende B&B Palazzo Giusti op de heuvels boven Lucca en schoof ze aan bij Albiera Antinori, de president van het beroemde wijnhuis Marchesi Antinori. “Twee totaal verschillende mensen met één belangrijke overeenkomst: de liefde en passie waarmee ze hun business runnen.”

@;:?:@7> 7H;DJI;D

loopt stage op de redactie van Italië Magazine. “Sinds mijn achtste kom ik bijna jaarlijks in Italië en zo heeft er zich een echte liefde voor het land ontwikkeld. Uiteindelijk ben ik ook Italiaans gaan studeren en heb ik voor deze studie een half jaar in Rome mogen wonen. Eindeloos door de gekronkelde straatjes van de eeuwige stad slenteren onder het genot van een pizza al taglio, wat een ervaring! Ik heb een passie voor koken en met name voor de Italiaanse keuken. De dagelijkse toegang tot het heerlijke Italiaanse eten was dan ook mijn favoriete deel van mijn verblijf in Rome.”

©BETTINA TRAAS

@EB7D:7 L7D :;H FBE;=

Noblesse oblige… Dat heeft wijnhuis Marchesi Antinori – sinds 1385 in de vino – heel letterlijk genomen toen het een nieuwe cantina liet bouwen in de Chianti. CEO Albiera Antinori (26ste generatie) wilde een moderne en ecologische wijnkelder waarbij zowel het milieu als het landschap centraal zouden staan. Het spectaculaire resultaat is een complex verdeeld over 26.000 m2 dat grotendeels ondergronds ligt en met natuurlijke materialen is gebouwd. Wij gingen er kijken en spraken mat Albiera over de cantina, wijnmaken en natuurlijk over haar familie (pag. 52). Fotograaf Matteo Rossi maakte ook nog een zeer fraai dronefilmpje van het gebouw dat te zien is op onze Facebook-pagina en Instagram. De coverfoto van deze editie is genomen in Palazzo Giusti. Decorontwerper en binnenhuisarchitect Roel Schneemann (hier met hond Moritz) kocht in 2009 een geheel vervallen herenhuis in een dorp in de heuvels bij Lucca. Van de allure die het palazzo ooit moet hebben gehad was niets over. Binnen moest alles worden gestript, opnieuw ingedeeld en opgebouwd. “Het was een gigantische klus, maar dat is voor mij nog nooit een reden geweest om af te haken’, aldus Roel. Het resultaat is werkelijk een droompalazzo dat met veel gevoel voor stijl is ingericht. En het mooie is dat het ook nog een B&B is waar je dus kunt overnachten. Toen wij er waren, hadden we het geluk dat enkele goede vrienden van Roel op bezoek waren: Liz Snoyink en Porgy Franssen, die hier elk jaar een paar dagen doorbrengen. Verder in dit nummer: op bezoek in Rome maar behoefte om even de hoofdstad te verlaten? ‘Onze man in Rome’ zocht acht mooie plekken rond de Eeuwige Stad waar je heerlijk kunt eten en die alleen al vanwege de locatie een bezoek waard zijn. Recepten komen deze keer uit ‘De Zilveren Lepel - Classic’, een vernieuwde uitgave van de inmiddels bekende kookbijbel. Daarnaast gingen we naar Limone sul Garda, waar een prachtig zwevend wandel- en fietspad boven het Gardameer is aangelegd. En het vissersdorpje van weleer ‘waar de citroenen bloeien’ heeft zich ontwikkeld tot een elegante vakantiebestemming. En tot slot: Elsa Schiaparelli was in de periode tussen de twee wereldoorlogen de onbetwiste topontwerpster van de modewereld. Ze werkte samen met kunstenaars als Salvador Dalí en Alberto Giacometti, wat onder andere leidde tot haar iconische capello-scarpa, een hoed in de vorm van een pump. Wij brengen een ode aan de vrouw die ooit zei: “Overal ter wereld kleden vrouwen zich om dezelfde reden: ze kleden zich om andere vrouwen te ergeren.” Paul van Eijndhoven, hoofdredacteur p.vaneijndhoven@creditsmedia.nl

?J7B?Ý D8>8Q@E<

3

)&

*&

'.

?D>EK: (&(& DKCC;H +

Reizen - =H7DJKH?II?CE Luxe en eenvoudige logeeradressen, gidsen en andere benodigdheden voor een vakantie in Italië. '. M77H :; 9?JHE;D;D 8BE;?;D Actieve sightseeing in Limone sul Garda en omgeving, in het rustige en mooie noordwesten van het Gardameer. )& F7B7PPE =?KIJ? In zijn Toscaanse droomvilla en B&B laat Roel Schneemann zijn gasten genieten van het echte Italiaanse leven.

Culinair *( :; P?BL;H;D B;F;B Vijf oer-Italiaanse recepten uit ‘de Bijbel van de Italiaanse keuken’.

4

?J7B?Ý D8>8Q@E<

+( M?@D LEB=;DI 7DJ?DEH? Interview met Albiera Antinori, ‘president’ van het beroemdste Toscaanse wijnhuis. En een bezoek aan hun hypermoderne cantina. -* ;J;D 8K?J;D HEC; Wie gezellig en goed wil eten buiten de drukte van de grote stad, hoeft niet ver te reizen vanaf het centrum van Rome. .+ C7D=?7H; Culinair nieuws uit Italië en een Super Tuscan-wijntip.

Cultuur & design *& DKELE Bedwelmende geuren en begerenswaardige mode in warme herfstkleuren. ,) 7HJ; ; 9KBJKH7 Nieuwe tentoonstellingen, twee film en een beurs met gratis toegang in Italië en in Nederland.

.+

*(

-*

+(

,,- ;MEKJ A?;9A;DI Alles wat je altijd al had willen weten over Italiaanse koffie.

,. ;BI7 I9>?7F7H;BB? Klein van stuk, maar de grootste modeontwerpster van het interbellum: de excentrieke en zeer uitgesproken ‘Schiap’.

/) B7KH7 Laura de Rooy-Dekker van ItaliaCasa over Italiaans onroerend goed.

/& B?8H? ; CKI?97 Spannende, romantische en leerzame boeken plus een muziekalbum.

/* @KH?:?I9> Advocaat Joost van der Heijden over de juridische aspecten van onroerend goed in Italië.

Columns (. HEI?J7 IJ;;D8;;A Met een mondkapje naar de grote Rafaëltentoonstelling. +' HE;B7D: I9>EBJ7B8;HI De Italiaanse strandrituelen zijn een diepgravende studie waard.

En verder... .. B7 B?D=K7 ?J7B?7D7 Nu is de ideale tijd om je Italiaans bij te spijkeren. /+ >K?P;D J; AEEF J; >KKH Actueel aanbod van onroerend goed in Italië. /. LEB=;D: DKCC;H 9EBE<ED

?J7B?Ý D8>8Q@E<

5

specialist in premium espresso koffie

WWW.KOFFIECENTRALE.NL @koffiecentrale

=H7DJKH?II?CE D?;KMI H;?IJ?FI kijk op de betreffende websites voor up-to-date informatie

Toscane ten top Net buiten Chiusdino, een gezellig dorp op het Toscaanse platteland, vind je het chique Relais Borgo Santo Pietro. Het gebouw dateert uit de 13de eeuw en is omringd door 5 hectare tuinen. De kamers, die allemaal uitzicht bieden over het landschap, zijn ingericht in barokstijl, met antieke meubels en handgeschilderde kunst aan de wand. Wie in alle rust wil ontspannen is

hier aan het juiste adres. Met een verfrissend zwembad, een heerlijk ontbijtbuffet, een spa met hottub en tal van sportmogelijkheden zijn alvast alle ingrediënten aanwezig voor een verkwikkende vakantie. RELAIS BORGO SANTO PIETRO, LOCALITÀ PALAZZETTO 110, PALAZZETTO, +39 0577 751222, VANAF ± € 550 PER KAMER PER NACHT. BORGOSANTOPIETRO.COM.

>

K<BJK J8D<EJK<CC@E> P8EE8 9LP:B

?J7B?Ý D8>8Q@E<

7

=H7DJKH?II?CE LEEH M?@D# ;D <?@DFHE;L;HI De groene Val d’Orcia vormt het prachtige decor voor het vijfsterrenhotel Rosewood Castiglion del Bosco. Wakker worden met zicht op de heuvels, aanschuiven aan een rijk ontbijtbuffet, heerlijke wijnen van het huis proeven, je laten verrassen door de Toscaanse keuken… hier is alles aanwezig om een zorgeloze vakantie te beleven. Montalcino, het dorp dat bekendstaat om zijn wijnen, vooral de Brunello en de Rosso di Montalcino, ligt op slechts een kwartiertje rijden. Ook trekpleisters als Siena en het Lago Trasimeno zijn perfect bereikbaar voor een dagje uit. ROSEWOOD CASTIGLION DEL BOSCO, LOCALITÀ CASTIGLIONE DEL BOSCO, +39 0577 191 3001, VANAF € 730 PER KAMER PER NACHT. ROSEWOODHOTELS.COM/EN/CASTIGLION-DEL-BOSCO

:;I?=D ?D :; 8;H=;D

Voor wandelaars is Zuid-Tirol een geliefde vakantiebestemming. Art & Designhotel Napura, gelegen aan de rand van Bolzano en niet ver van Merano en de Seiser Alm, is dan ook een prima uitvalsbasis om de bergen in te trekken en tegelijk wat cultuur op te snuiven. Rond het hotel liggen ook mooie fietspaden. Alle suites van dit viersterrenhotel beschikken over een keukentje met koelkast en een balkon of terras. Voor wie na een

lange dag in de bergen de benen even rust wil geven, zijn er in het nabijgelegen centrum van Bolzano tal van eet- en drinkgelegenheden. Vanaf het dakterras van het hotel, uitgerust met drie hottubs, heb je een panoramisch uitzicht over de bergen. ART & DESIGN HOTEL NAPURA, VIA STEURER 7, SETTEQUERCE, +39 0471 200232, VANAF € 160 PER KAMER PER NACHT. NAPURAHOTEL.IT.

Liefde voor de vespa Vespa is sinds zijn ontstaan in 1946 een waar stijlicoon. Rond deze legendarische scooter hangt een hele ‘cult’. Jean Vanhoof speurde naar echte Vespa-verhalen en de oorsprong van de jongerencultuur waarin Vespa een rol heeft gespeeld. Hij schetst een overzicht van alle modellen, geeft tips hoe je de meest geschikte vintage of nieuwe Vespa kunt kopen en vertelt waar je rekening mee moet houden bij het rijden. Met deze gids ben je helemaal klaar voor een zalige meerdaagse Vespa-tocht door België en Nederland, of waarom niet door Italië? JEAN VANHOOF, ‘VESPA LOVE! HET VERHAAL VAN DE MEESTBEGEERDE SCOOTER’, UITGEVERIJ LANNOO, ISBN 9789401468114, € 25,99.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

>

9

7:H;D7B?D;8EEIJ De Alpin Coaster Bob is een bijzondere attractie in het Zuid-Tiroler Eggental. Niet

Pittoreske vallei

In de gemeente Gualdo, gelegen in een uithoekje van Le Marche, bevindt zich Agriturismo Elisei, een gerenoveerde 16de-eeuwse vakantiewoning met drie appartementen voor vier personen en een appartement voor twee personen.

F7: :;H F7HA;D Groot nieuws voor alle wandel- en natuurliefhebbers: binnenkort worden alle 25 Italiaanse nationale parken met elkaar verbonden door het ‘Sentiero dei parchi’: het ‘Pad der parken’. Via deze wandelroute kom je langs alle nationale parken, ook die op Sicilië en Sardinië. Wie erin slaagt het pad helemaal uit te lopen, wordt hiervoor beloond in de vorm van een paspoort, een symbolische erkenning voor deze sportieve prestatie.

10

?J7B?Ý D8>8Q@E<

alleen in de zomer, maar ook in de winter staan deze bobsleeën op ijzeren rails garant voor heerlijke rodelpret. Met 36 kilometer per uur suis je in slechts een paar minuten naar het dal. Daarbij overbrug je honderden hoogtemeters. Een fantastische belevenis voor het hele gezin! ALPIN BOB EGGENTAL, VIA VAL DI NOVA 37, MERANO. SUEDTIROL.INFO.

Dit sfeervolle verblijf ligt in een pittoreske vallei tussen de heuvels, de bossen en de weides. Rust is er dus gegarandeerd. Bezoek de naburige dorpjes en kuier door de straten met winkeltjes die handwerk en ambachtelijke kunst verkopen, of geniet gewoon van de zon en het zwembad, ontspan even in de sauna of het bubbelbad en droom weg bij het betoverende uitzicht op de vallei. AGRITURISMO ELISEI, CONTRADA BARTOLOTTI, GUALDO, +39 338 369 4016, VANAF € 375 PER WEEK. AGRITURISMOELISEI.IT.

=H7DJKH?II?CE

Verscholen in het bos

Een regio die voor veel toeristen nog onontdekt is gebleven, is het zuidelijke Basilicata. Er zijn redenen genoeg om deze streek als vakantiebestemming te kiezen. Het Parco nazionale del Pollino, het grootste nationale park van Italië, is een paradijs voor natuurliefhebbers. Ergens tussen de dorpjes San Severino Lucano en Episcopia, in het Bosco Magnano, duikt een prachtige waterval op. De zuidelijke natuur op haar mooist. BOSCO MAGNANO, TORRENTE PESCHIERA, SP4 CHIAROMONTE.

J?@:H;?I De geschiedenis van Rome ontdekken op een manier

>7D:?=; >7D:=;B Handgel zal ongetwijfeld nog even een vast ingrediënt blijven in de reisbagage. Dankzij de praktische klikhaak hang je deze tube van Legami zonder problemen aan je rugzak of handtas. Schone handen zijn zo snel gefixt. GEL DETERGENTE MANI, LEGAMI, € 2,95. LEGAMI.COM

die het hele gezin versteld zal doen staan? De ‘Time Elevator’, in een zijstraat van de Via del Corso, slaagt daar als geen ander in. Via een 5D-ervaring reis je terug in de tijd, van de renaissance naar het Romeinse Keizerrijk. Gedurende 45 minuten vang je er een glimp op van het culturele en religieuze leven in het oude Rome. Een wandeling door het stadscentrum zal nadien zonder twijfel nog meer tot de verbeelding spreken. TIME ELEVATOR, VIA DEI SANTI APOSTOLI 20, ROME, +39 06 6992 1823. TIME-ELEVATOR.IT.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

11

>

=H7DJKH?II?CE

BÊ7HJ; :;B =;B7JE karren, vintage ijsmachines en reclameposters, maar je kan ook zelf een schort aantrekken en je eigen ijscreatie maken onder begeleiding van de chefs van de Università del Gelato. Een heerlijk uitstapje! GELATO MUSEUM CARPIGIANI, VIA EMILIA 45, ANZOLA DELL’EMILIA, +39 051 650 5306. GELATOMUSEUM.COM.

© A R C H I V I O G E L AT O M U S E U M

Carpigiani is al meer dan zeventig jaar een begrip in de ijswereld. Het Gelato Museum in Anzola dell’Emilia, vlakbij Bologna, is gevestigd in de fabriek waar de broers Bruto en Poerio Carpigiani sinds de jaren 1940 hun ijsmachines ontwikkelden en steeds verder verfijnden tot ze tot de wereldtop gingen behoren. Je vindt er tal van antieke ijs-

:H?; C?9>;B?DIJ;HH;D Op de top van de Monte Mario, één van de zeven heuvels waarop Rome gebouwd is, vind je Hotel Cavalieri, dat een adembenemend uitzicht biedt op het Vaticaan en het historische centrum van Rome. In de suites en de openbare ruimtes van het hotel wordt een indrukwekkende collectie van meer dan duizend schilderijen, tapijten en beelden tentoongesteld. Ook op culinair

vlak is dit hotel een topper, want op het dak vind je er het gastronomisch restaurant La Pergola, het enige restaurant in de hoofdstad dat drie Michelinsterren heeft. Na een drukke dag in het stadscentrum kun je genieten in de uitgestrekte tuinen of aan de zwembaden. HOTEL CAVALIERI, VIA ALBERTO CADLOLO 101, ROME, +39 06 35091, VANAF € 300 PER KAMER PER NACHT. ROMECAVALIERI.COM.

O sole mio Dankzij dit niet-alledaagse ontwerp van Marni, met een zeshoekig frame in staalblauw en lichtblauw, zijn alle ogen dit najaar ongetwijfeld op jou gericht. >

CROSS SUNGLASSES, MARNI, € 355. MARNI.COM

?J7B?Ý D8>8Q@E<

13

L EER I OM TALIA AN JE D S NA T ROOM E LE I N I T V EN AL IË

Istituto di Lingua Italiana

Your Experience Factory

De Destination Management Company – een zakelijk reisbureau met vestigingen in Rome en Milaan – is gespecialiseerd in incentives, meetings, teambuilding en evenementen.

Italiaans Leren in het hart van Amsterdam, Tilburg en ook online. Nu met 5% korting voor de lezers van Italië Magazine!

info@jti-events.com www.jti-events.com

Jaarcursussen Semestercursussen Kwartaalcursussen Zomercursussen Juniorencursussen One to one op maat Intensieve cursussen op maat

ItaliaItalia is de sleutel tot uw succes zakelijk en privé! info@italiaitalia.nl • 06 338 57 359

www.italiaitalia.nl

M2020_5_Italia Italia.indd 1

03-08-2020 10:31:05 Events.indd 1 IM2020_5_Jti

30-07-2020 10:29:

Heb je dit jaar Italië moeten missen, of wil je ook na je vakantie van Italiaanse lekkernijen genieten? Haal een beetje Italië in huis! Bestel de lekkerste producten gemakkelijk online bij Pasta e Più op www.italiaansedelicatessenwinkel.nl en kom in Italiaanse sferen! IM2020_5_Pasti e Piu.indd 1

26-08-2020 12:01:54

=H7DJKH?II?CE

87BB;J@; JH7FF;D Wie met kinderen op reis gaat, weet dat de verveling soms kan toeslaan. De ontwerpers van Foooty bedachten hier een oplossing voor: een multifunctionele bal die in je broekzak past. Je kunt hem openvouwen tot voetbal, rugbybal, drie jongleerballen of een frisbee. Hij is compact en heel eenvoudig in elkaar te zetten. Een must-have voor het hele gezin en bovendien ook een erg leuk cadeau voor actieve reizigers! FOOOTY REISVOETBAL, € 12,95. IKWILMEERREIZEN.NL

Dwars door de Apennijnen De Godenweg, een 117 kilometer lang pad van Bologna naar Florence, is een verrassende, meerdaagse wandeltocht door een prachtig, afwisselend landschap met mooie bergdorpen.

JKII;D L;DA;B ;D B7L;D:;B Masseria Le Terrazze di Serranova, op het ruige platteland van Puglia, ligt op enkele kilometers van het natuurreservaat Torre Guaceto en het strand. Omgeven door olijfbomen en lavendelvelden kun je er dagelijks aanschuiven voor een heerlijk ontbijtbuffet met lokale producten. In de omgeving van de masseria kun je duiken of de

leenfietsen gebruiken om de velden van wilde venkel en lavendel te doorkruisen. Brindisi, Ostuni en Carovigno liggen vlakbij, dus laat ook een bezoek aan deze steden niet aan je voorbijgaan. MASSERIA LE TERRAZZE DI SERRANOVA, CONTRADA MONTESTAZZO 1, CAROVIGNO, +39 347 060 5217, VANAF € 70 PER KAMER PER NACHT. LETERRAZZEDISERRANOVA.COM.

Wandelend over karrensporen, bospaden en rotsen geniet je van het heuvelachtige landschap, kloosters en kastelen en tijdens de stops van diverse pastagerechten en goede wijnen. De inwoners van de dorpen waar de Godenweg doorheen loopt, zijn terecht trots op hun regio. Voor elke dag van deze tocht geeft deze Odyssee-reisgids je tal van tips, van een gedetailleerde routebeschrijving tot de beste adressen om te eten en te overnachten. Trek die wandelschoenen maar aan! MEREL DIEMONT, ‘WANDELEN OVER DE GODENWEG’, ODYSSEE REISGIDS, ISBN 9789461231024, € 17.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

15

>

“Casa Verinaâ€? Uw persoonlijke bemiddelaar in de mooiste en voordeligste vakantiehuizen in ItaliĂŤ. Alle huizen heb ik zelf bezocht en ik heb een goede relatie met elke huiseigenaar. Ook tijdens uw vakantie ben ik voor u bereikbaar.

FOODIETOUR IL TARTUFO TRUFFELVERWENWEEKEND IN LE MARCHE

Betaal bij aankomst! www.casaverina.nl

IM2020_5_Casa Verina.indd 1

IM2020_5_Pronto Campi.indd 6

Liefhebbers van La Dolce Vita en truffel opgelet! Elk weekend in oktober en november van vrijdag tot en met maandag vindt op landgoed La Fenella de Foodietour il Tartufo plaats: een volledig verzorgd verwenweekend. Met een heuse truffeljacht met hunter Davide en zijn hond Luna. Chef-kok Giuseppe bereidt met de gevonden truffels een culinair vier gangen diner. Bij aanmelding met code ItalMag ontvang je een fles Biologische olijfolie. La Fenella is gemakkelijk met het vliegtuig te bereiken via Ancona, Perugia en Bologna. Meer informatie of reserveren: IUUQT MBGFOFMMB DPN BSSBOHFNFOUFO t JOGP!MBGFOFMMB DPN

25-08-2020 14:43:01 Foodietour La Fenella 2.indd 1

30-07-2020 10:55:

24-08-2020 11:52:01

=H7DJKH?II?CE

Relaxen in luxe

Luxe troef in Hotel Le Sirenuse. Vanaf alle balkons van dit unieke resort kijk je uit over de azuurblauwe Middellandse Zee. De stranden van Positano liggen binnen loopbereik, maar een verfrissende duik kan ook in het hotel zelf genomen worden. Met een zwembad en hamam is relaxen hier geen probleem. ’s Avonds kun je in de oesterbar of in het restaurant (met Michelinster) gastronomisch genieten met zicht op de ondergaande zon. HOTEL LE SIRENUSE, VIA CRISTOFORO COLOMBO 30, POSITANO, +39 089 875066, VANAF € 770 PER KAMER PER NACHT. SIRENUSE.IT

IFEHJ?;< =;DEJ Op 40 kilometer van Bergamo, in een groene oase van rust, ligt Agriturismo Pratoalto. Hier kun je zowel terecht om bergwandelingen te maken als om de kleine dorpjes rond het nabijgelegen Lago d’Iseo te verkennen. Ook op de agriturismo zelf valt heel wat te beleven. Naast duiken in het zwembad kunnen sportievelingen zich uitleven met boogschieten, paardrijden, basketballen, muurklimmen en nog veel meer. Na de inspanning volgt de ontspanning, dus schuif ’s avonds gezellig aan in het restaurant, waar je de typische keuken van Bergamo leert kennen. AGRITURISMO PRATOALTO, VIA VALLE DI TEDE, ONORE, +39 0346 61122, VANAF € 30 PER PERSOON PER NACHT. PRATOALTO.IT

LB?;= EF :; <B?F#<BEF Het bekende logo van Patrizia Pepe, de glamrock-vlieg, ontbreekt ook op deze flip-flop niet. Perfect voor op het strand en ook leuk voor in de stad, verkrijgbaar in roze, neongroen, zwart en wit. RUBBER FLIP-FLOPS, PATRIZIA PEPE, € 88. PATRIZIAPEPE.COM.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

17

18

?J7B?Ý D8>8Q@E<

WAAR DE CITROENEN BLOEIEN Limone sul Garda & omgeving

?J7B?Ý D8>8Q@E<

19

Goethe was al lyrisch over het ‘schitterende aanzicht’ van de beroemde citroenterrassen van Limone sul Garda. Ook nu komen veel toeristen genieten van de sfeer en het goede eten aan de noordwestelijke oevers van het Gardameer. De muur van hoge bergen daarachter trekt rustige en ‘extreme’ natuurliefhebbers. T EK S T A L E S S A N D RO AVA L L I F OTO’ S A L E S S A N D R O AVA L LI, M A RTINA VA L M AS S O I, GE M E E NTE L IM O NE E N S H U TTE RS TO CK

A

Openingspagina's: het oude haventje is het hart van Limone sul Garda. Rechterpagina: een veerboot verlaat de haven van Limone.

lsof je over water loopt. Dat gevoel krijg je als je over het zwevende fietspad van Limone sul Garda wandelt. Ongeveer twee kilometer lang, op gemiddeld 45 meter hoogte boven het Gardameer. De loopbrug is de meest recente en de meest verbluffende noviteit van dit gebied. Silvano Flessati, constructiemanager die ook verantwoordelijk is voor de veiligheid, vertelt dat de brug is gebouwd met betonblokken en staal. Die materialen moesten per helikopter worden aangevoerd en met

gecementeerde kabels aan de berg worden vastgezet. Daar heb je natuurlijk hooggekwalificeerd personeel voor nodig dat ook een passie moet hebben voor bergbeklimmen. “Dit is een prachtig balkon voor wandelaars en fietstoeristen”, constateert Silvano tevreden. “Sinds juli 2018 is het fietspad bezocht door meer dan zeshonderdduizend toeristen. Ze komen overdags maar ook ’s avonds, vanwege de ledlampen die de hele route verlichten.” Het spectaculaire pad besluit een aangename wandeling door Limone sul Garda, een klein vissersdorpje dat zich heeft ontwikkeld tot een elegante vakantiebestemming.Vooral Noord-Europanen houden van de verfrissende bries die de heerlijke zomerdagen verkoelt en van de milde winters. Maar ook de aandacht voor het milieu stellen zij op prijs. Bussen en auto’s parkeren aan de zuidkant van het stadscentrum, en vandaar kun je lopend of fietsend verder. Er is ook een elektrische shuttle, voor als je bagage moet meezeulen.

Verfijnde wijnen Limone is vooral geliefd omdat het een ‘mediterraan’ dorp is dat zijn charme heeft weten te behouden. Tot 1932 was het nog praktisch afgesloten van de buitenwereld, tot er een provinciale weg kwam, de ‘Gardesana occidentale’. In Limone vind je nog smalle straatjes, kleurrijk versierd >

20

?J7B?Ý D8>8Q@E<

?J7B?Ý D8>8Q@E<

21

In de winkel Al Vapur di Margherita vind je pasta's, zeepjes en andere producten, allemaal op basis van citroen; het zwevende fietspad van Limone.

22

?J7B?Ý D8>8Q@E<

met eeuwenoude wijnstokken en bougainville. Maar ook mediterrane steegjes en gebouwen als het kerkje van San Rocco, met een tuin die volstaat met cactusvijgen, cactussen, agave en kappertjesplanten. Het haventje is er ook nog, opgevrolijkt door winkeltjes met ambachtelijke producten. In de loop der jaren zijn de meest karakteristieke plekjes en hoekjes veranderd in comfortabele gelegenheden, zoals restaurant Monte Baldo. Hier serveren ze overheerlijke tortelloni, gevuld met gemarineerde forel of snoek in Limonese oliesaus, typische traditionele lokale gerechten met een hedendaagse ‘touch’. Restaurant Gemma op het nabijgelegen Piazza Garibaldi daarentegen, heeft zeevruchten op het menu, waaronder de klassieker linguine met kreeft. Beide restaurants raden overigens aan hun gerechten te combineren met een glas Lugana, een heerlijke wijn van een lager gelegen, kleine wijngaard in de buurt van Sirmione, tussen de provincies Brescia en Verona. Aan goede wijnen geen gebrek in deze streek: uit Brescia komt de verrukkelijke Franciacorta, terwijl de beroemde Bardolino zijn oorsprong kent in de zuidoosthoek van het Gardameer. En aan de noordkant van het meer ligt

Trentino met zijn even verfijnde wijnen. De meest geliefde tafels van Monte Baldo staan op het iets hoger gelegen terras, vanwaar je uitkijkt op het haventje. Dan herken je ook makkelijker de bissa, een typische boot uit deze streek, zegt de 80-jarige Franco Usardi, een kenner van dit gebied. “Beide uiteinden van de boot lopen spits toe, zoals bij gondels. Dat herinnert aan de overheersing door de Republiek van Venetië in de 15de eeuw.” Ook restaurant Gemma heeft tafels buiten waar je een mooi panorama hebt van het meer. Perfect voor een aperitief of het lokale drankje Cedrata Tassoni, dat is bedacht in het nabijgelegen Salò. Het wordt gemaakt van de schil van de cedro, een citroen die behoorlijk groot kan worden, maar voor Cedrata wordt juist de schil gebruikt als de vrucht nog groen en klein is. De gele schil van de rijpe vrucht wordt gekonfijt voor de panettone.

Het pad van de zon De krasse Usardi is al zijn hele leven alpinist, waardoor hij de berg die op enkele tientallen meters van het meer verrijst als geen ander kent. “Ik zat bij het vijfde regiment in Merano, in 1962. De heuvels en bergen in de omstreken beklim ik nog

B?CED; IKB =7H:7 EC=;L?D=

VOOR HET LOKALE DRANKJE CEDRATA TASSONI WORDT DE SCHIL GEBRUIKT ALS DE CITROENVRUCHT NOG GROEN EN KLEIN IS steeds. Ze zijn allemaal gemarkeerd en opgemeten.” Sommige reiken tot wel duizend meter, tot plekken met namen als Punta Larici, Passo Rocchetta, en Cima Mughera, zoals de top van de berg boven Limone heet. Maar er zijn ook toppen van een paar honderd meter die iedere enigszins sportieve toerist kan beklimmen. Ze bieden een mooi uitzicht op het oude stadje en ruïnes uit het verle-

den. Als je vanuit het dorp naar het begin van het fietspad loopt, kom je op de Sentiero del Sole (‘het pad van de zon’), een wandeling van acht kilometer door dennen- en lariksbossen. “Die eindigt bij de meest noordelijke vestingwerken langs het meer, Reamòl”, zegt Usardi. “Die deden al in de Eerste Wereldoorlog dienst, maar aan het eind van de Tweede Wereldoorlog was het ook de laatste

Duitse verdedigingslinie in Italië. De bunkers en tunnels getuigen van de extreem harde en dramatische omstandigheden van de oorlog.” Usardi wijst ze aan, en leidt ons ook naar een kalkoven. “Kalkovens waren in de 19de eeuw een belangrijke bron van inkomsten in deze streek”, legt hij uit. In de stenen ovens werd kalksteen omgesmolten tot ongebluste kalk, dat aangelengd met water als

>

?J7B?Ý D8>8Q@E<

23

Het kerkje van San Rocco; wandelroute langs de bergwand. Rechterpagina: glimp van het oude deel van Limone, met wat nog rest van de antieke citroenhuizen.

mortel werd gebruikt om muren te bouwen in het stadje. Aan de vier resterende kalkovens is een gelijknamige route gewijd van zo’n vijf kilometer. De grootste heeft een diameter van ongeveer drie meter. Het Natura-pad is even lang en loopt door olijf-, essen- en oleanderbossen langs het riviertje San Giovanni, met banken en fonteintjes.Vanaf het historisch centrum leidt een iets kortere wandeling naar de ‘Cascate’, een rots met een vijftien meter hoge waterval. De paden zijn goed aangegeven met blauwe tekens, wandelkaarten kun je krijgen bij de plaatselijke VVV en in hotels.

Stad van de citroenen Limone is vooral beroemd vanwege de citroengaarden. Citroenen kwamen in de 13de eeuw naar het hogere deel van Garda. Ze zouden door de Franciscanen van het nabijgelegen Gargano zijn meegenomen uit de rivièra van Ligurië, waar het klimaat ideaal was voor deze citrusvrucht. In de winter werden de citroenboomgaarden beschermd door betonnen pilaren en houten balken, waarop planken en ramen werden gemonteerd. Zo werd

24

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Limone sul Garda al in de 18de eeuw de stad van de citroenen. “We voeren langs Limone met zijn in terrassen tegen de hellingen aangelegde en met citroenboompjes beplante tuinen, die er rijk en netjes uitzien”, schrijft Johann Wolfgang von Goethe, die in september 1786 over het meer vaart. Destijds exporteerde Limone al citrusvruchten naar Duitsland en Rusland. Dit glorieuze verleden zie je terug in de ‘Limonaia del Castel’ in het hart van het dorp. Een citroengaard én een museum. Naast de originele Madernino-citroen en voornoemde cedri worden hier rode en gele sinaasappels, roze grapefruit en kumquat, de Chinese mandarijn, geteeld. “De grond voor de citroenbomen komt uit de lager gelegen delen van het Gardameer, die van ons is niet geschikt’’, vertelt Usardi. “Maar het oude irrigatiesysteem is simpel, en juist daarom ingenieus. Een irrigatiekanaal werd op de terrassen uitgehouwen uit het gesteente naast de gewassen. Op het juiste moment plaatste de teler een steen in het kanaal in de buurt van een bepaalde plant, zodat het water daarnaartoe kon stromen. En als die dan genoeg

B?CED; IKB =7H:7 EC=;L?D=

BEWONDER DE SCHOONHEID VAN HET DORP OOK EENS VANAF HET WATER. EN LAAT JE INSPIREREN, ZOALS GOETHE DEED water had gekregen verplaatste de teler de steen weer.” Iets boven de Limonaia staat het landschap vol olijfgaarden. Al sinds de middeleeuwen komen olijven voor de vermaarde ‘extra vergine’-olijfolie van de Garda Bresciano DOP hiervandaan. In Limone en omgeving staan 45 duizend olijfbomen, tot ongeveer 650 meter hoogte. Dit vertelt Tiziano Lombardi, vicevoorzitter van de coöperatie van eigenaren van

de olijfgaarden.Van de 450 producenten in die corporatie komen er 250 uit Limone. De olijven worden koud geperst door molenstenen, die worden aangedreven door water uit de San Giovanni. De lichte, fruitige olie smaakt heerlijk bij vis en salade, vandaar dat de restaurants aan het meer hem graag gebruiken. Maar je kunt hem ook bij de corporatie kopen. Daar is ook een kleine expo-

sitie te zien van de productie, met oude ladders en zwart-witfoto’s van honderd jaar geleden.

Alpinisten en skyrunners De Cammino degli Alpini is een intensieve wandelroute met grote hoogteverschillen die tijdens de Eerste Wereldoorlog uit de rotsen is gehouwen. Ook het pad dat boven de wandelroute Sentiero del sole de Larici-piek bereikt, is uitputtend.

>

?J7B?Ý D8>8Q@E<

25

In de maand oktober worden de bergpaden rond Limone gebruikt als parcours van de hardloopwedstrijd Limone Extreme. Rechterpagina: fietsen, ook elektrische, kunnen worden gehuurd bij een fietsspeciaalzaak of bij het hotel.

“Ze zijn op maat gemaakt als parcours voor de Limone Extreme, de mondiale hardloopwedstrijd in de bergen die hier ieder jaar in oktober wordt georganiseerd�, zegt Martina Valmassoi, een dertigjarige skyrunner. “Deze wedstrijd legt de extreme eigenschappen van de bergen bloot.� Martina komt uit de Veneto, maar al op jonge leeftijd werd ze verliefd op deze kant van het meer. Als atlete nam ze deel aan deze veeleisende wedstrijd. Feitelijk zijn er vier wedstrijden voor de skyrunners, waarvan de Skyrace de bekendste is. Een 23 kilometer lang parcours met

een hoogteverschil van 2.055 meter. “In 2014 was deze wedstrijd onderdeel van de wereldbekerwedstrijden en eindigde ik als negende. Daarnaast is er nog de extreem zware Vertical. Die is maar drie kilometer, maar hij heeft wel een hoogteverschil van meer dan duizend meter. En dan is er nog een minder intensieve van tien kilometer, maar die heeft toch stijgingspercentages van 24 procent.� Vanaf de top van de berg hebben de renners een ongelooflijk uitzicht op de indrukwekkende hoogteverschillen rond het meer. Maar ook het achterland is de moeite waard.Vanaf deze toppen breidt een plateau van vier hectare zich uit met beuken-, dennen- en lariksbossen. Je kunt het ontdekken via een wirwar van eenvoudige en middelzware paden. Op rustplaatsen als de Bivacco Segala kun je een verfrissende versnapering nuttigen in ruil voor een vrijwillige donatie.Veel bezoekers komen hier met de auto, tot aan de Nota-pas. Sommigen blijven op dit plateau, anderen vervolgen hun weg naar het noorden tot aan Riva del Garda, in de punt van het meer in de regio Trentino. Vanuit Riva is het mogelijk per boot terug te keren naar Limone, om zo ook eens de schoonheid van het dorp vanaf het water te bewonderen. En je te laten inspireren, ZOALS * 7 VON 'OETHE DEED s

TIPS & ADRESSEN LIMONE SUL GARDA ™ Ristorante Monte Baldo Het interieur van het restaurant en de kamers op de bovenste etages zijn uitgehouwen in de rots, die zo als ‘decor’ zichtbaar blijft. Via Porto 29. www.montebaldolimone.it ™ Ristorante Gemma Het idee om een menu op basis van zeevis te serveren, komt van Chef Donato Cariddi, afkomstig uit de zuidelijke regio Puglia. Gerechten voor gasten met

26

?J7B?Ă? D8>8Q@E<

een voedselintolerantie staan ook op het menu. Piazza Garibaldi 11. www.ristorantegemma.it ™ Casa Bistrot l’Andrunèl Een gastronomisch restaurant met de elegantie en authenticiteit van het oorspronkelijke gebouw uit de 16de eeuw. Erachter bevindt zich een bistro, waar ook een gastronomische pizza kan worden besteld. Via della Concordia 8. www.casalandrunel.com

™ Hotel GarnÏ Gian Martin Een van de oudste gebouwen van het dorpje Limone is omgebouwd tot dit kleine en zeer comfortabele hotel, met kamers die allemaal uitzicht bieden op het karakteristieke dorpsplein Piazza Garibaldi en op het meer. Piazza Garibaldi 4. www.garnigianmartin.com ™ Hotel Ideal Het hotel is voorzien van alle gemakken: een strandje, tennisbanen, een zwembad,

een spa en een gym. De vele kamers zijn verdeeld over los van elkaar staande villa’s. Via IV novembre 32. www.hotelideal.net ™ El Botegher Een verzameling winkeltjes met typische, lokale producten van Limone. A VapÚr bijvoorbeeld, verkoopt onder meer pasta, koekjes en geurtjes op basis van citroen. Piazza Garibaldi 1. www.elbotegher.com

B?CED; IKB =7H:7 EC=;L?D=

Cooperativa agricola possidenti oliveti Hier kun je olijfolie kopen, maar ook grappa, typisch Italiaanse vleeswaren, diverse kaassoorten en honing. Vraag gerust aan een van de medewerkers om een bezoekje aan de bovenste etages, die zijn ingericht voor de productie van olijfolie. Via Campaldo 10. www.cooperativaagricolalimonesulgarda.it

Limonaia del Castèl De kassa van wat nu het museum is, was vroeger een stal. In de andere zalen worden beelden getoond die de geschiedenis en het historische belang van de citroenboomgaarden voor het dorp uitleggen. Via IV novembre 25. www.visitlimonesulgarda.com Limone Rent Boat Wil je het dorpje vanaf het meer bekijken, dan kan bij Sabrina en Andrea een kleine

motorboot worden gehuurd. Ook zonder vaarbewijs. Via Lungolago Marconi. www.limonerentboat.com Limone extreme Dit is inmiddels een mondiaal evenement geworden, verdeeld over vier verschillende wedstrijden. Op de site staan indrukwekkende foto’s en video’s, ranglijsten en andere technische informatie. Via Capitelli 11. www.limonextreme.com

Ufficio informazioni turistiche Limone sul Garda De plaatselijke VVV bevindt zich bij de parkeerplaats aan de zuidkant van het stadje. Naast algemene nuttige informatie, hebben ze ook een kaart van Limone met wandelpaden en informatie over de fietspaden. Lungolago e Via IV novembre 29/L. www.visitlimonesulgarda.com www.limonehotels.com

?J7B?Ý D8>8Q@E<

27

HEI?J7 IJ;;D8;;A schrijfster rosita steenbeek verhaalt over haar dagelijkse leven in italië.

Begin maart verheugde ik me op een bezoek aan de grote Rafaël-tentoonstelling in het Museo delle Scuderie, de vroegere paardenstallen van de paus. Helaas gingen drie dagen na de opening de deuren dicht vanwege corona. Nooit eerder waren er zoveel schilderijen en tekeningen van over de hele wereld bijeengebracht ter ere van de grote meester die 500 jaar geleden stierf, op 37-jarige leeftijd. Dit hele jaar zou er elke dag een verse roos worden gelegd op zijn graf in het Pantheon. Maar helaas, ook de bloemisten hadden huisarrest. In de verlaten stad kwam ik Rafaël op bijna elke straathoek tegen. Overal hing het zelfportret van de jonge schilder met de zachtmoedige blik. Rafaël behoort tot mijn lievelingsschilders. Diep onder de indruk was ik van de loggia’s in het Vaticaan geïnspireerd door de schilderingen in de Domus Aurea en de wand- en plafondschilderingen in de Villa della Farnesina bij de Tiber, maar het meest werd ik geraakt door zijn portretten. Die geven je het gevoel dat je werkelijk oog in oog staat met de geportretteerde. Gelukkig werd de tentoonstelling geprolongeerd en nu kan ik hem toch zien. Er moet via de website op vijf minuten nauwkeurig worden gereserveerd. Een mondkapje is verplicht, we krijgen vijf minuten per zaal, worden begeleid door een medewerker en tachtig minuten later zullen we buiten staan. Ik reserveer om 13.05, een tijdstip waarop een Italiaan zich aan het middagmaal zet, waardoor het misschien extra rustig zal zijn. Een kwartier voor aanvang ben ik op de Piazza del Quirinale, waar wachten geen straf is. Ik kijk naar de beelden van Castor en Pollux met hun paarden, waarvan er een werd getekend door Rafaël. Achter hen, tegen een blauwe lucht, wappert de Italiaanse driekleur ten teken dat president Mattarella thuis is. Voor de ingang van het museum staan maar een paar mensen te wachten. Exact om één uur mogen we naar binnen. Nadat we onze handen hebben gedesinfecteerd en via een scherm onze temperatuur is gemeten worden we verzocht op een van de

28

?J7B?Ý D8>8Q@E<

stippen te gaan staan die anderhalve meter uit elkaar op de grond zijn gezet. Achter een lint zijn pijlen getekend in verschillende richtingen zodat de vloer net een modern kunstwerk lijkt. Klokslag vijf over één volgen we onze begeleider. In de eerste ruimte is het beroemde graf van Rafaël nagebouwd. Als hartstochtelijk liefhebber van de Oudheid wilde hij in het Pantheon begraven worden. De tentoonstelling volgt zijn leven maar dan omgekeerd, eindigend met zijn geboorte in Urbino. Na vijf minuten klinkt er een zachte bel en schuiven de tien bezoekers die per zaal zijn toegestaan door naar een volgende. We zien Rafaël als de grote renaissancekunstenaar in zijn verbluffende veelzijdigheid, als schepper van de privévertrekken van de paus, van altaarstukken, van lieflijke madonna’s met kind, als grandioos portrettist. Ook een liefdesgedicht van zijn hand is uitgestald en een brief aan paus Leo X, met een plan hoe beter om te gaan met oudheidkundige schatten. Daarmee kon iedereen tot 1502 doen wat hij wilde, waardoor veel beelden en zuilen in kalkovens verdwenen. Het is schemerig in de zalen. Hier en daar vlamt het rode gewaad op van een kardinaal of paus. Intens wordt er gekeken van boven de mondmaskers naar al die onbedekte, indringende portretten. Precies tachtig minuten later staan we buiten, wat maar weer eens bewijst dat Italianen uitstekende organisatoren zijn. De volgende ochtend loop ik kort nadat de deuren zijn geopend, het stille Pantheon binnen. Er ligt inderdaad een rode roos op het beroemde graf. Aan een bewaker vraag ik of er werkelijk elke dag een verse wordt neergelegd. “Jazeker”, antwoordt hij. “Een collega is net een nieuwe halen op de Campo de’ fiori.” Even later verschijnt de man met een rode roos. Hij pakt de bloem die er ligt en vervangt hem door de verse. “Hij is nog onaangetast”, zeg ik. Met een zwierig gebaar overhandigt de man me de roos van gisteren. Als ik met de bloem in mijn hand naar huis wandel, werp ik een dankbare blik op de beeltenis van de _dc\Z `jchiZcVVg#

I LLU STRATI E E D I TH BUE NE N

Een roos van Rafaël

Thuis in Toscane Na jarenlang te hebben gezocht naar een permanente woonplek besluit Roel Schneemann, een succesvol decorontwerper en binnenhuisarchitect, dat de heuvels boven Lucca de perfecte combinatie bieden van rust, cultuur, schoonheid en qualità di vita in het algemeen. “Hier blijf ik.” T E K S T PAO L A VA N DAM F OTO GRA F IE M ATTEO R O S S I

H Openingspagina’s: Roel Schneemann met foxterriër Moritz en vrienden. Boven: met journalist Paola van Dam. Rechterpagina: zitkamer met open haard; karakteristiek straatje; een van de twee zwembaden; vriendin Liz Snoijink.

32

?J7B?Ý D8>8Q@E<

et dorpje Pescaglia, een stipje op de heuvels boven Lucca, is eigenlijk niet meer dan een handjevol nauwe, hobbelige straatjes. En al die straatjes komen – direct of indirect – uit op Palazzo Giusti. Palazzo Giusti was ooit het domicilie van de Giusti’s, een voorname familie die zich generaties lang bezighield met de teelt van zijde. De Italiaanse stadstaat Lucca werd grotendeels gefi nancierd door de productie van en handel in zijde, iets waar abrupt een einde aan kwam toen de zijderupsen rond de 19de eeuw door een ziekte werden uitgeroeid. Onbekend is hoe de Giusti’s deze tegenslag verwerkten, maar feit is dat toen de Nederlander Roel

Schneemann, geslaagd decorontwerper en binnenhuisarchitect, het pand in 2009 kwam bezichtigen, er weinig over was van het oorspronkelijke herenhuis. Gezeten in een prachtige binnentuin en omringd door zijn vrienden, acteurs Liz Snoijink, Ria Marks en Porgy Franssen, vertelt Roel over zijn eerste indruk toen hij met een plaatselijke makelaar het palazzo bezocht. “Het karkas was intact, maar de laatste bewoners, nakomelingen van de Giusti’s, hadden er in de jaren zeventig lelijke lage plafonds in laten zetten en alles in kleine kamertjes opgedeeld. De antieke haardstede op de piano nobile, de etage waar de familie Giusti ooit vertoefde, was er om ondoorgrondelijke redenen uit gesloopt en vervangen door een gruwelijk exemplaar met glanzende, bruine > baksteentjes.

J>K?I ?D JEI97D;

De begane grond, de etage waar het personeel van oudsher verbleef, was weliswaar nog voorzien van een prachtige haardpartij, maar ook hier was het een aaneenrijging van benauwde kamertjes, badkamers en keukentjes. Kortom, over het geheel genomen was er weinig of niets over van de allure die het pand moet hebben uitgestraald en ik begreep dat alles gestript en opnieuw ingedeeld moest worden om er weer iets moois van te maken.” Lachend: “Het was een gigantische klus, maar dat is voor mij nog nooit een reden geweest om af te haken. Sterker nog: hoe groter de uitdaging, hoe leuker ik het vind.”

Subtropisch regenwoud Dat kunnen zijn vrienden beamen. Liz en Ria, “al 43 jaar Roels beste vriendinnen”, bezochten hem door de jaren heen in zijn diverse buitenhuizen, die hij eerder, “en op vaak bijzonder afgelegen plekken” verbouwde. Zo blijkt er ooit een Frank Lloyd Wright-achtig pand in de Belgische Ardennen geweest te

34

?J7B?Ý D8>8Q@E<

zijn en een traditionele finca op Ibiza. In Australië, het land waar hij in 1956 uit Nederlandse ouders geboren werd en dat hij op zevenjarige leeftijd verliet toen ze terugkeerden naar Europa, maakte hij het nog bonter. Daar bouwde hij op twee uur rijden van Sydney, in de hippe Kangaroo Valley, een modernistische glazen constructie om zich geheel, in alle rust, terug te kunnen trekken. De 53 hectares subtropisch regenwoud die zich rond het huis uitstrekten kwamen daar goed bij van pas. “Ik kon er urenlang in totale extase rondwandelen zonder iemand tegen te komen.” Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan en na een paar jaar had Roel het wel gezien down under. Roel: “Ik ben altijd blijven werken in Nederland, dus dat heen-en-weer reizen brak me op een gegeven moment op”, legt Roel uit. Hoewel zijn opdrachten als decorontwerper voor musea, televisie en theater alleen maar toenamen, bleek zijn honger naar bijzondere onroerendgoedprojecten moeilijk te

stillen. Na de verbouwing van een bijzonder grachtenpand in Amsterdam, dat hij samen met ‘maat en mentor’ Pim Eijlders voor een goede prijs kocht en voor een nog betere prijs verkocht, kreeg Roel tien jaar geleden weer zin in een nieuw project, ditmaal om permanent te gaan bewonen. “Een andere vriend van mij, samenwonend met een Italiaanse en woonachtig aan het Lago Maggiore, attendeerde mij op een artikel in de ‘NRC’ over de mooie omgeving van Lucca. Ik kende Lucca natuurlijk wel, maar in dit stuk las ik over al die dorpjes op de heuvels buiten Lucca, die spotgoedkoop en werkelijk beeldschoon zijn. En, niet onbelangrijk, relatief lekker dichtbij, want Transavia vliegt verschillende keren per week van Amsterdam naar Pisa. Ik besloot op onderzoek uit te gaan en heb hier drie of vier dagen rondgereden, tot ik op Palazzo Giusti in Pescaglia stuitte. Ik had al besloten iets groots te willen, en hier bleek een compleet palazzo te koop te staan. Bij navraag bleek

J>K?I ?D JEI97D;

“HET WAS EEN GIGANTISCHE KLUS, MAAR DAT IS VOOR MIJ NOG NOOIT EEN REDEN GEWEEST OM AF TE HAKEN” het bovendien het enige pand in de heuvels van Lucca te zijn waar het op dat moment toegestaan was om een zwembad aan te leggen. En ik wist zeker: met die hete Italiaanse zomers is een zwembad essentieel. Bovendien krijg je het zonder niet verhuurd, iets wat ik met een gedeelte van het pand van plan was.” Ook de huisjes rondom Palazzo Giusti bleken te koop te staan. “Allemaal eigendom van verschillende families, wat de aankoop behoorlijk gecompliceerd maakte. Maar met hulp van goede vriend Joost van der Heijden, die al vele jaren meeloopt in de tweede-huizenwereld in Italië (en een vaste column heeft in

Italië Magazine, PvD) én een handige notaris in Lucca lukte het me ze stuk voor stuk te kopen.”

Infinity pool Inmiddels woont Roel al zeven jaar permanent in Pescaglia. Nog steeds is hij overdonderd door de schoonheid van de omgeving. Als we aan een lange tafel op de binnenplaats aanschuiven, met de wijn in een koeler, klassieke muziek op de achtergrond en de foxterriërs Sissy en Moritz uitgestrekt op twee ligbedjes in de zon, vertelt hij dat hij is verslingerd geraakt aan dit prachtige gebied en recentelijk nog iets gekocht heeft. >

Boven: Roel Schneemann kijkt uit over de heuvelruggen rond zijn B&B. Linkerpagina: het dorpje Pescaglia vanuit de lucht; doorkijkje vanuit de eetkamer naar de open keuken.

?J7B?Ý D8>8Q@E<

35

PORGY EN LIZ ZATEN OP DE TONEELSCHOOL IN MAASTRICHT TOEN ROEL IN DIE STAD BINNENHUISARCHITECTUUR EN SCENOGRAFIE STUDEERDE

Rechterpagina: hondjes Sissy en Moritz; slaapkamer met oude familieportretten van de hoofdbewoner; gedekte tafeltjes in de patio op de eerste verdieping.

36

?J7B?Ý D8>8Q@E<

“Wanneer het helemaal af is, is dat misschien wel het mooiste dat je ooit gecreëerd hebt”, zegt Liz. Dat kunnen we ons voorstellen, zelfs al hebben we nog niets van het in aanbouw zijnde project gezien. Palazzo Giusti is qua setting sprookjesachtig en het interieur is een perfecte mix van sobere en ietwat mannelijke elegantie. De open keuken, woonkamer en acht slaapkamers zijn duidelijk het werk van iemand die van het ontwerpen van mooie decors zijn vak maakte. Wanneer we nieuwsgierig geworden verder vragen naar Roels meest recente onderneming, zegt Liz enthousiast: “Het is een castello, een ruïne van een middeleeuws kasteel.” “De restanten van een kasteel,” preciseert Roel, “waarvoor ik na heel lang leuren en zeuren toestemming heb gekregen

van monumentenzorg om de overgebleven stukjes te fuseren tot een modern volume.” Het pand, waarvan een deel bestaat uit de originele bouwstenen en daarmee een prachtig contrast vormt met de minimalistische, glazen serre, blijkt nog iets hoger op de heuvel te liggen, met, aldus Ria, “360 graden uitzicht over oogverblindend heuvellandschap”. Liz plaatst een schaal met door haar gemaakte verse pasta met funghi porcini naast een salade van watermeloen en jonge kaas en schept op. Porgy en Liz zaten op de toneelschool in Maastricht toen Roel in die stad binnenhuisarchitectuur en scenografie studeerde. Ze leerden elkaar kennen doordat ze er vaak hetzelfde café, Tribunal, bezochten. “En doordat ik weleens wat decortjes voor > jullie ontwierp”, aldus de gastheer

J>K?I ?D JEI97D;

J>K?I ?D JEI97D;

Linkerpagina: de riante zitkamer met origineel balkenplafond; een van de badkamers met de originele houten luiken.

terwijl hij de glazen bijschenkt. Nu er weer naar ItaliĂŤ gereisd mag worden, zijn de drie vrienden hem in zijn idyllische borgo komen opzoeken, “om weer even bij te kletsen, te lezen en naakt te zwemmenâ€?, aldus Porgy. “Dat laatste doen we al zo lang als we elkaar kennen.â€? Wanneer de prachtige binnentuin, waarvan de oude muren begroeid zijn met kappertjesplanten en rozemarijn, na een uur geheel in zonlicht baadt, stelt Roel voor zijn nieuwste stulpje te bezoeken. Na een klim van tien minuten begrijpen we waarom hij geen genoegen heeft genomen met het riante herenhuis waar een groep van zestien gasten in alle luxe, en met keus uit maar liefst twee verwarmde zwembaden, groene terrassen en een binnentuin, vertoeven kan. Roel: “Dit heb ik van A tot Z zelf ontworpen, ook het exterieur. Het is zo gemaakt dat je vanaf elk punt het meest spectaculaire perspectief hebt.â€? Kers op de taart is een twintig meter lange infinity pool die als het ware boven de vallei zweeft. “Alles wat ik gedaan heb in mijn leven is uiteindelijk verhuurd of verkocht, maar ik denk dat dit hier een blijvertje is.â€? Met een knipoog: “Dit hou ik.â€? We geven hem geen ongelijk. Turend over de eindeloze heuvelpartijen die zich kilometers ver voor ons uitstrekken is het ongelooflijk te bedenken dat een mens binnen een halfuur op het strand van Versilia kan liggen, binnen een uur in Florence kan shoppen en in een dik halfuur op het vliegveld van Pisa staat. “Ik ben naar Toscane gekomen om vrijer te zijn. Je leidt hier een gezonder leven,

KERS OP DE TAART IS EEN TWINTIG METER LANGE INFINITY POOL het klimaat is geweldig, het eten is verrukkelijk, je kunt er naar zee, je kunt skiÍn in de Abetone, ’s lands mooiste culturele steden liggen op een uurtje rijden‌ En ik heb ook altijd wat te klussen, waardoor ik me geen moment verveel.� Wanneer we iets later in de koele en prachtig gestileerde woonkamer van palazzo Giusti zitten en Roel ons koffie en een dessert van ijs voorzet, wordt zijn naam geroepen. Als we uit het raam kijken zien we een

knap stel dat enthousiast naar hem zwaait. Het blijkt een echtpaar uit Milaan te zijn dat verschillende keren te gast was in Palazzo Giusti. “Rulle! We hebben ook een huis in Pescaglia gekocht!� Roel is er blij mee. “Ik heb Pescaglia weer op de kaart gezet. Tien jaar geleden was het een spookdorp, en nu komen mensen van heinde en verre om er iets te kopen. Ik kan niet ontkennen dat me dat ONTZETTEND VEEL VOLDOENING GEEFT v s

?J7B?Ă? D8>8Q@E<

39

DKELE samenstelling jedidjah arentsen

H7<<?7 EF @; HK= Draag dit rugzakje naar de stad, als je gaat wandelen of voor een dagje strand. Het is zowel sportief als chic en past daardoor overal bij. Twinset Milano, Raffia and faux leather backpack, € 159. twinset.com

Vuur aan je voeten

Deze pittige rode suède pumps van Aquazzura zorgen voor een opvallende look. Ze maken de simpelste outfits op een stijlvolle manier af. Aquazzura, So Nude Pump 105, € 550. Aquazzura.com

40

?J7B?Ý D8>8Q@E<

BK9>J?= B?DD;D Licht en luchtig door het gebruik van 100 procent linnen is deze lange elegante rok perfect voor warme nazomerse dagen. Bijzonder: de rok heeft twee handige zakken aan de voorkant. United Colors of Benetton, Long skirt in pure linen, € 99,95. Benetton.com

Glas & water

Het glas in deze oorbellen komt van het Venetiaanse eiland Murano en is met de hand bewerkt volgens de klassieke tradities. Het marinethema van de oorbellen is geïnspireerd op Venetië en het omringende water. Antica Murrina, Marine Earrings, € 35. Anticamurrina.com

IF7=;LE;B LEEH J>K?I Deze unieke gezichtscrème werkt verjongend voor de huid door de toevoeging van zwarte wintertruffel. In een klein laboratorium in de heuvels van Umbrië wordt een hele lijn truffeltherapieproducten gemaakt. Skin & Co Roma, Truffle Therapy Cream, € 68. skinandco.com

EF M;H;B:H;?I Druk op de knop van je favoriete stad en je wordt automatisch doorgeschakeld naar de lokale radiozender van je bestemming. Zo reis je de wereld rond zonder je huis te verlaten. Wel zo veilig. Palomar, The CityRadio, € 99. Palomarweb.com

Moskou in een flesje

De warme fruitige geur van dit parfum is een ode aan de romantiek van Moskou. Het heeft zoete tonen van aardbei, karamel en perzik en een hart van leer, saffraan en roos. Xerjoff, La Capitale, € 235 (50 ml). Voor verkooppunten: aafkes.nl

?J7B?Ý D8>8Q@E<

41

Citroenkip

Gevulde courgettebloemen

Maroeska Metz wilde violist worden, maar het liep anders. Ze verruilde het conservatorium voor de Rietveld Academie en werd designer van meubels en lampen met de kenmerkende ‘vioolkrul’ die in al haar ontwerpen terugkomt. Maar ook koken werd een passie en onlangs verscheen haar voor een Gouden Kookboek genomineerde ‘Hoe Dan?!’.

Koken als een Italiaan Recepten uit ‘De Zilveren Lepel - Classic’

Venetiaanse lever

44

?J7B?Ă? D8>8Q@E<

Italiaanse trifle

Citroenkip

POLLO AL LIMONE

Gevulde courgettebloemen

Venetiaanse lever FEGATO ALLA VENEZIANA

FIORI DI ZUCCHINE RIPIENI VOOR 4 PERSONEN VOORBEREIDING: 30 MINUTEN BEREIDING: 1 1/4 UUR Wit vlees en citrusfruit vormen een klassieke combinatie. In dit recept krijgt verfijnde kip een friszuur accent van citroen. Gebruik altijd onbespoten, biologische citroenen. De precieze oventijd hangt af van de ouderdom van de kip en de bewegingsruimte op de boerderij. Kip moet altijd volledig gaar worden om mogelijke salmonellabesmetting te voorkomen. Je controleert of het vlees gaar is door een satépen in het dikste deel van een bout te prikken; het sap dat eruit stroomt moet helder zijn. De kip krijgt een lekker krokante korst door de oventemperatuur op het laatst te verhogen; let daarbij wel op dat het vlees niet uitdroogt. INGREDIËNTEN Ê 1 kip Ê 1 citroen, gehalveerd Ê 25 g boter Ê 1 teen knoflook, gepeld Ê 2 el olijfolie Ê sap van 1 citroen, gezeefd Ê 1 takje bladpeterselie, fijngesneden Ê zout en versgemalen zwarte peper Verwarm de oven voor op 180 °C. Wrijf de buikholte van de kip in met de ene halve citroen. Snijd de andere halve citroen in dunne schijfjes. Stop ze samen met de helft van de boter en de teen knoflook in de buikholte. Leg de kip in een braadslee, sprenkel er de olijfolie over, strooi er zout en peper over en voeg de rest van de boter toe. Braad de kip 35 minuten. Sprenkel het citroensap erover en braad de kip in circa 40 minuten gaar en mals. Snijd de borstfilets, bouten en vleugeltjes los en leg ze op een voorverwarmde dekschaal. Strooi de peterselie erover en serveer de kip.

46

?J7B?Ý D8>8Q@E<

VOOR 4 PERSONEN VOORBEREIDING: 30 MINUTEN

VOOR 4 PERSONEN VOORBEREIDING: 10 MINUTEN BEREIDING: 20 MINUTEN

In de bekendste recepten voor courgettebloemen worden de bloemen door beslag gehaald en gefrituurd. Maar je kunt ze ook rauw eten, gevuld met een kaasmengsel, zoals in dit recept. Serveer ze ’s zomers als frisse antipasto, of bij een plankje met Italiaanse kazen en boerenbrood. Het seizoen voor courgettebloemen duurt maar kort. Vroeger kwam je ze alleen op de boerenmarkt tegen, maar tegenwoordig zijn ze ook weleens in de supermarkt te vinden.

Dit is een van de klassiekers uit de Venetiaanse keuken, gemaakt met twee heel eenvoudige ingrediënten, die samen een elegante combinatie vormen. Je kunt dit gerecht ook maken met kalfsof lamslever, maar in Venetië wordt traditioneel varkenslever gebruikt. Kies witte uien, die qua smaak goed passen bij de krachtige smaak van het vlees. Voeg pas na het bakken zout toe, dan blijft de lever lekker mals en droogt hij niet uit.

INGREDIËNTEN Ê 200 g robiola, in blokjes Ê 200 g gorgonzola, verbrokkeld Ê 3 augurken, uitgelekt en fijngesneden Ê 1 eidooier Ê 12 courgettebloemen, bijgesneden Ê zout

INGREDIËNTEN Ê 4-5 el olijfolie Ê 250 g uien, in dunne ringen Ê 175 ml droge witte wijn Ê 1 el fijngesneden bladpeterselie Ê 500 g lever, in plakjes gesneden Ê zout en versgemalen zwarte peper

Doe beide soorten kaas in een kom en roer ze met een houten pollepel tot een glad mengsel. Voeg zout, peper en de augurken toe en schep ze er voorzichtig door. Vul de courgettebloemen met het kaasmengsel, leg ze op een schaal en serveer ze.

Verhit de olie in een grote koekenpan en bak hierin de uien onder af en toe omscheppen ongeveer 10 minuten tot ze licht kleuren. Schenk de wijn erbij, draai het vuur hoog en laat de wijn verdampen. Voeg de peterselie toe en leg de plakjes lever in de pan. Bak ze 4 à 5 minuten onder regelmatig keren. Bestrooi de lever met zout en peper naar smaak en schep hem op een voorverwarmde schaal.

>

Penne Arrabbiata

Italiaanse trifle ZUPPA INGLESE

VOOR 6 PERSONEN VOORBEREIDING: 45 MINUTEN, PLUS 1 UUR KOELEN EN 10 MINUTEN RUSTEN Anders dan de Italiaanse benaming suggereert is dit geen Engels, maar een Italiaans dessert. Het werd voor het eerst geserveerd in Toscane en verspreidde zich door het hele land. In Siena werd dit dessert in 1552 als zuppa del Duca geserveerd aan de hertog van Correggio, die van Cosimo de’ Medici opdracht had gekregen de twist tussen Spanje en Siena te sussen. De hertog nam het recept mee naar het hof van De’ Medici. Het dessert viel erg in de smaak bij de vele Engelsen die in Florence verbleven, vandaar de naam zuppa inglese. Hoewel dit laagjesdessert doet denken aan tiramisu, worden hiervoor heel andere ingrediënten gebruikt. De mooie laagjes komen het best tot hun recht als je de trifle in een glazen schaal of in kleine glazen schaaltjes serveert. INGREDIËNTEN Ê 1 hoeveelheid banketbakkersroom (zie recept onder) Ê beetje rode voedingskleurstof Ê 2 el rum Ê 250 g biscuitcake, in plakjes Voor de garnering: Ê 100 ml double cream of slagroom Ê gekonfijte vruchten Ê stukjes chocolade of verse bosvruchten Houd 250 ml banketbakkersroom apart. Meng in een diep bord 2 eetlepels water. Meng in een ander diep bord de rum met 1 eetlepel water. Schik een laagje cake op de bodem van een glazen schaal van 1,5 liter inhoud, sprenkel er wat van de rood gekleurde vloeistof over en schep er een laagje banketbakkersroom op. Breng weer een laagje cake aan, besprenkel dit met rum en schep er een laagje banketbakkers-

48

?J7B?Ý D8>8Q@E<

room op. Vorm meer van deze lagen en eindig met een laagje cake. Zet de schaal 1 uur in de koelkast. Neem de schaal uit de koelkast en laat hem 10 minuten op temperatuur komen. Klop intussen de room stijf. Breng de laatste 250 ml banketbakkersroom aan op de laatste cakelaag. Schep de room in een spuitzak met stervormige spuitmond en spuit toefjes room op de trifle. Garneer hem met de gekonfijte vruchten en stukjes chocolade of verse bosvruchten. BANKETBAKKERSROOM VOOR 750 ML BEREIDING: 10 MINUTEN, PLUS AFKOELEN Ê 4 eidooiers Ê 100 g fijne kristalsuiker Ê 25 g bloem Ê 500 ml melk Ê paar druppels vanille-extract of 1 tl citroenrasp Klop de eidooiers met de suiker in een pan tot een bleek en luchtig mengsel. Roer er geleidelijk de bloem door, zodat je een glad mengsel krijgt. Verwarm in een andere pan de melk tot het kookpunt, voeg de vanille of het citroenrasp toe en neem de pan van het vuur. Klop de hete melk geleidelijk door het eimengsel en verwarm het 3 tot 4 minuten onder voortdurend kloppen op laag vuur tot het bindt. Schenk de banketbakkersroom in een kom en laat hem afkoelen onder af en toe roeren, zodat zich geen vel vormt.

pittig je dit gerecht maakt, maar pittig moet het zeker zijn. De saus kan in het tomatenseizoen ook met verse tomaten worden gemaakt, en daarbuiten met een zelf ingemaakte tomatensaus of tomatenpuree. De penne kunnen worden vervangen door andere korte pasta, zoals maccheroni of rigatoni. INGREDIËNTEN Ê 6 el olijfolie Ê 2 tenen knoflook, gepeld Ê 1/2 Spaanse peper, zaadjes verwijderd en fijngesneden Ê 500 g tomatenblokjes uit blik, uitgelekt Ê 350 g gladde penne Ê 1 el fijngesneden bladpeterselie Ê zout Verhit de olie in een koekenpan en bak hierin de tenen knoflook en de Spaanse peper tot de knoflook bruin kleurt; verwijder de knoflook uit de pan. Voeg de tomaten toe, strooi er wat zout over en laat de saus zo’n 15 minuten zachtjes koken. Kook intussen de penne in een grote pan met licht gezouten kokend water beetgaar (al dente) in ongeveer 10 minuten, of volgens de aanwijzingen op de verpakking. Neem de pan van het vuur, giet de pasta af en voeg hem toe aan de koekenpan. Laat hem al omscheppend een paar minuten doorwarmen op hoog vuur. Schep het gerecht in een voorverwarmde dekschaal en strooi de peterselie erover.

Penne Arrabbiata PENNE ALL’ARRABBIATA

VOOR 4 PERSONEN VOORBEREIDING: 10 MINUTEN BEREIDING: 30 MINUTEN Arrabbiata betekent zoveel als ‘boos’ en verwijst naar de pittige Spaanse peper in dit traditionele gerecht uit de omgeving van Rome. Je kunt zelf bepalen hoe

De Zilveren Lepel - Classic, Uitgeverij Unieboek | Het Spectrum. Met 170 recepten. ISBN 9789000373314, € 49,99.

Castel Hรถrtenberg

Via Monte Tondo 4 39100 Bolzano | Bozen (BZ) Dolomites | Italy Tel.: +39 0471 979 027 Fax: +39 0471 210600 info@castel-hoertenberg.com www. castel-hoertenberg.com

'( O

AANBIEDING

" M8E;P:B ;<B9<;FM<IKI<B K%N%M% ((0#0, EL J8D<E MFFI D88I

-,

H?I; ÊD I>?D;

MEH: 78EDD;;

Gestileerde bloemen en banen in zacht oranje en beige geven de slaapkamer een warme en tegelijkertijd rustige uitstraling. Het dekbedovertrek ‘Rise’ heeft dit dessin aan beide zijden, evenals de kussens, en is gemaakt van 100% katoensatijn waardoor het heerlijk zacht en soepel aanvoelt. Neem nu een tweejaarabonnement op Italië Magazine en ontvang de dekbedovertrekset in de maat van uw keuze:

De abonneeservice is op werkdagen bereikbaar van 9.00 tot 17.00 uur. Als bijdrage in de verzendkosten van het geschenk wordt eenmalig € 7 in rekening gebracht. Deze aanbieding geldt zolang de voorraad strekt. Neem contact op met de abonneeservice voor verzendtarieven naar het buitenland. Je kunt het abonnement ook cadeau doen aan iemand anders, je ontvangt dan zelf het dekbedovertrek.

2 x eenpersoons (140 / 200-220) 1 x tweepersoons (200 / 200-220) 1 x lits-jumeaux (240 / 200-220)

=7 D77H MMM$?J7B?;C7=7P?D;$DB E< 8;B &.. ((,,,),

J;HK= ?D JEI97D; roeland scholtalbers verhuisde na dertien jaar brussel terug naar toscane. samen met zijn italiaanse vrouw donatella, zoontje libero en dochter gloria herontdekt hij de geneugten van het italiaanse leven.

Strandrituelen Als typisch Nederlands campingkind nam ik alleen een badlaken mee naar het strand. Een eigenlijk overbodig badlaken. Als vader van twee Nederlands-Italiaanse kinderen lig ik in 2020 op een strandbedje van een stabilimento balneare met zijn rituelen en ongeschreven wetten. Het ontbreken van een passende vertaling van het concept ‘stabilimento’ zegt veel over het verschil tussen de gemiddelde Italiaanse en Nederlandse strandbeleving. Een stabilimento biedt alles om een dagje strand zo comfortabel mogelijk te maken, een luxe waar de meeste Italianen graag geld voor vrijmaken. De stabilimento-ervaring begint bij de ontvangst. Salvatore, een van de bagnini, opent onze parasol en klopt de strandbedjes even op. Als we nog iets nodig hebben, dan mogen we het laten weten. De hele zomer is de meest linkse rood-witte parasol op de derde rij van ons. Dankzij corona gaan we niet op reis en dus hebben we voor het eerst een seizoensabonnement genomen bij dit etablissement in Gaeta. De eerste rij is erg gewild, vooral bij ouders met kleine kinderen. Toch hebben wij vriendelijk geweigerd. Direct het water in springen is leuk, maar je zit er midden in een gestaag uitdijende speeltuin. Daarnaast is de bagnasciuga, de scheidslijn tussen het natte en het droge zand, ook de plek voor diepgaande gesprekken over het Europese herstelfonds, Juventus of dat bijzondere visgerecht van gisteravond. Het gepensioneerde koppel naast ons arriveert met een heerlijke stapel kranten. Sinds de geboorte van Libero raak ik meestal niet verder dan de voorpagina. Gloria noemt de buren zio en zia (oom en tante), wat vooral de mevrouw doet smelten. Achter ons ligt een gezin van vier heerlijk ontspannen te zonnen. Geen wonder, met twee tieners. Libero en Gloria gaan rechtstreeks naar hun vriendjes en de zandkastelen aan de kustlijn. Ze negeren de wirwar van benen die hen rechts en links passeren. Nergens wordt er door Italianen zoveel gewandeld als op het strand. Van tieners tot opa’s en

oma’s, iedereen maakt in de loop van de ochtend een wandelingetje. Donatella en ik proberen met de kinderen het eind van de baai (en weer terug) te halen. Dat lukt meestal door onderweg bij de ambulante verkoper een mierzoete donut (hier heet die ciambella, zwemband) te halen. Het doel heiligt de middelen! Italianen hechten aan zwemrituelen, vooral als het om hun kinderen gaat. Net als gisteren wordt Luca, een van de kindjes van de eerste rij, na exact tien minuten badderen door zijn moeder naar de kant geroepen. Zij staat klaar met een badjas. Ondanks de 35 graden droogt ze het jochie grondig af. Overtollige zandkorrels worden vakkundig verwijderd, waarna Luca in een droge zwembroek wordt gehesen. Pas als elk lichaamsdeel weer in de zonnebrand is gezet, komt zijn beloning, een stuk pizza, tevoorschijn. Vanaf de derde rij kijk ik met een mengeling van bewondering en verbazing naar zoveel strandefficiëntie. Gloria sleept intussen in haar blote billen een andere bimba met een harkje mee naar een zandkasteel in aanbouw. Ze zit zelf van top tot teen onder het zand. Libero duikt voor de tigste keer samen met een blauw dolfijntje de golven in. Rond half een bewegen de eerste strandgangers zich richting de douches. We gaan lunchen met een minimum aan decorum. Even later zit iedereen in een vers setje hippe zwemkleding aan tafel. Tafelkleed, wijnglazen, alles erop en eraan. Na een glas witte wijn en een zalig bord spaghetti alle vongole (kokkels, of venusschelpen) beweegt het collectief zich weer richting de strandbedjes. De barman draait de volumeknop omhoog. De zon kruipt richting de horizon, teken dat het uur van de aperitivo bijna is aangebroken. Dan komt Libero’s favoriete zomerhitje over reggae aan het strand langs. “Ho voglia di ballare un reggae in spiaggia”, zingt hij heupwiegend mee. Gloria neemt een bij haar leeftijd passende zangpartij voor haar rekening: “Ah, ah, ah”, haakt ze op het juiste moment in. Ze gaat ritmisch door haar knieën en maakt een pseudo-pirouette. De inburgeringscursus van onze Brusselse kinYZgZc ^h kda\Zch b^_ Va kdaidd^Y#

?J7B?Ý D8>8Q@E<

51

De mooiste cantina ter wereld 26 generaties wijnmakers Marchesi Antinori Albiera Antinori, president van het eeuwenoude wijnhuis Marchesi Antinori, staat aan het hoofd van een business die wereldwijd 2600 hectare wijngaarden, tal van restaurants en een futuristische wijntempel omvat. ItaliĂŤ Magazine sprak met haar over het bedrijf, de familie en de lockdown die het land twee maanden lang platlegde. T E K S T PAO L A VA N DAM F OTO GRA F IE M ATTEO R O S S I

Z Vorige pagina’s: de wijngaarden in de heuvels van de Chianti. Onder: restaurant Rinuccio 1180. Rechts: ‘president’ Albiera Antinori poseert op de spectaculaire wenteltrap.

54

?J7B?Ý D8>8Q@E<

elfs met behulp van een goed navigatiesysteem kun je toch wel heel makkelijk verdwalen in de Toscaanse Chiantistreek. Slingerende weggetjes door eindeloze olijf- en wijngaarden, heuvel op, heuvel af, een boerenlandhuis als uit een Hollywoodfi lm (denk aan: stenen buitentrap, geraniums, een put en houten luiken) en om de zoveel tijd een identiek kruispunt. Omdat ik wat laat ben rij ik iets te hard richting het plaatsje Bargino waar ik, bij wat bekendstaat als de mooiste wijncantina ter wereld, een afspraak heb met Albiera Antinori, de president van het beroemde wijnhuis. Net als ik het gaspedaal nog iets harder wil indrukken zie ik in mijn ooghoek iets ongewoons, iets wat ik niet meteen in deze rurale omgeving plaatsen kan. Een hypermoderne oprijlaan die in

Californië niet zou misstaan, met in grote metalen letters op een naar achter hellende wand van cotto (een soort tegels) ‘Marchesi Antinori – nel Chianti Classico’. Aansluitend een enorme balie, met achter een wand van glas een eenzame portier die er ietwat verloren uitziet in dit futuristische decor dat, zoals ik later die dag zal ontdekken, slechts het topje van de architectonische ijsberg is. Dat de Antinori’s wel van een beetje innovatie houden, is bekend. Al in 1942 schokte opa Niccolò Antinori geheel Toscane door de receptuur van de Chianti-wijn te veranderen en er ook Franse druivenrassen in te verwerken, een ware gotspe voor de conservatieve en landgebonden Toscani. Zijn zoon Piero liet zich op zijn beurt niet belemmeren door de in 1963 ingestelde DOC-regels (Denominazione di Origine Controllata) en begon te experimenteren met nieuwe methoden van vinificatie en het gebruik van ‘internationale druiven’. Dat deze

>

M?@DC7A;HI C7H9>;I? 7DJ?DEH?

wijnen vervolgens geen Chianti meer genoemd mochten worden, interesseerde hem niet. Hij vond de verbetering van de smaak belangrijker. Het feit dat zijn Solaia en Tignanello een gigantisch succes werden en nu onder de naam ‘Super Tuscans’ als de beste wijnen ter wereld verkocht worden, geeft aan dat de markies wist waar hij mee bezig was.

Designpronkstuk Dat de appel niet ver van de boom valt, blijkt als ik iets later met Albiera (1966) – witte blouse, luchtige broek en een klassiek gezicht zonder make-up – in een ruime, uit glazen wanden opgetrokken kamer zit. Ze vertelt me dat zij degene in de familie was die de aanzet gaf om een moderne en ecologische wijnkelder te laten bouwen. “Eigenlijk lag er al een traditioneel project klaar, maar door

een toevallige samenloop van omstandigheden kwam ik in contact met de Florentijnse architect Marco Casamonti. Hij bleek al eerder wijnkelders ontworpen te hebben en zijn manier van werken, waarbij zowel het milieu als het landschap centraal staan, sprak me heel erg aan. Niet zomaar plompverloren iets neerzetten, maar er juist alles aan doen om het zoveel mogelijk in de omgeving te laten opgaan. Ik stelde mijn vader voor eens met Casamonti te gaan praten en dat pakte zo goed uit dat hij meteen aan een schetsontwerp mocht beginnen. Toen hij ons een paar weken later zijn voorstel presenteerde waren we unaniem verkocht.” Het resultaat is zonder meer indrukwekkend. Het complex, verdeeld over een oppervlakte van 26.000 vierkante meter, gaat vrijwel geheel onder de grond schuil en bestaat uit natuurlijke materialen als cotto,

Met de klok mee: een van de wijngaarden; enthousiaste medewerker in de winkel; sculptuur van de Argentijnse kunstenaar Tomás Saraceno. Rechts: de nieuwe wijnkelders met ‘zwevende’ wijnproefruimtes achter glas.

56

?J7B?Ý D8>8Q@E<

M?@DC7A;HI C7H9>;I? 7DJ?DEH?

“IK KAN JE VERTELLEN DAT IK TIJDENS DE VERBOUWING HEEL WAT SLAPELOZE NACHTEN HEB GEHAD” onbewerkt metaal, hout en glas. Het herbergt een state-of-the-art productiekelder met ‘zwevende’ kamers van glas waar bezoekers wijn kunnen proeven, ruim opgezette kantoren (voorheen over de verschillende landgoederen verdeeld), een wijnwinkel met alle Antinoriwijnen, een museum, een auditorium en een restaurant. Al met al een designpronkstuk dat de Antinori-dynastie nogmaals goed op de kaart heeft gezet, al was het maar om de tot de verbeelding sprekende 100 miljoen euro die voor het droomproject werd uitgetrokken. Als ik Albiera hiernaar vraag, trekt ze een grimas. “Ik kan je vertellen

dat ik tijdens de verbouwing heel wat slapeloze nachten heb gehad, zeker omdat ik de bouwwerkzaamheden van begin tot eind gevolgd heb. Maar als je op een substantiële manier in de toekomst investeren wil, moet je risico’s nemen. We voelen ons allemaal verantwoordelijk om het stokje door te geven, en echt niet alleen binnen de familie: ook voor de mensen die al generaties lang voor ons werken en waar we ons zeer verbonden mee voelen. Weet je dat we voor de eerste opening alleen de bewoners uit de omgeving en onze vaste medewerkers hebben uitgenodigd?”

Wanneer ik later met Albiera langs de eindeloze rijen wijnranken loop en ze me wijst op het diepe paars van de druiven en uitlegt wat er zo ideaal is aan het microklimaat waarmee de Chianti-streek is gezegend, is het moeilijk voor te stellen dat deze vrouw, die met zoveel passie en liefde over de oogst praat, zakelijk eindverantwoordelijk is voor een productie van 23 miljoen flessen per jaar. “Het is een vak waar je veel geduld voor moet hebben: als je nu iets aanplant kun je er pas over tien jaar wijn van maken. Het is plannen op de lange termijn, zonder een direct resultaat. Oogsten kunnen anders uitpakken dan je >

?J7B?Ý D8>8Q@E<

57

Met de klok mee: een wijnvat; de stamboom van de familie; van bovenaf is goed te zien dat het complex grotendeels ondergronds is aangelegd; het familiewapen van de Antinori’s. Rechts: Albiera Antinori. verwachtte, beter of juist slechter. Of je krijgt te maken met iets verschrikkelijks als een pandemie waarbij de afzet, door sluiting van hotels en restaurants wereldwijd, bijna geheel stagneert. Het blijft een verrassing en deze factoren maken het tot een business waar moed, geduld en liefde voor nodig zijn.” Als ik vraag naar de maanden waarin heel Italië als gevolg van de

58

?J7B?Ý D8>8Q@E<

lockdown gedwongen thuiszat, aarzelt Albiera. “Enerzijds was het natuurlijk verschrikkelijk. We waren allemaal extreem bezorgd, zowel over ons bedrijf als over de gezondheid van alle mensen om ons heen en de situatie wereldwijd. En anderzijds heeft het ook iets moois teweeggebracht. Omdat we allemaal, mijn ouders, mijn twee zussen en ik, een buitenhuis in Bolgheri

hebben en we unaniem besloten hadden daar de lockdown door te brengen, konden we elke avond samen eten. Als hoofd van de familie koos mijn vader iedere avond bewust een onderwerp om over te praten en liet daarbij elk van zijn vijf kleinkinderen uitgebreid aan het woord. Meestal ging het over de economie, maar sommige avonden werd er gediscussieerd over de >

M?@DC7A;HI C7H9>;I? 7DJ?DEH?

wereldpolitiek, over de bestrijding van het coronavirus, of over meer oppervlakkige zaken, zoals bepaalde televisieprogramma’s. Maar waar het ook over ging: iedereen kwam aan het woord en we brachten quality time met elkaar door. Dus het was een zéér verontrustende periode die ik op een bepaalde manier ook koester.”

Traditionele plicht Het plannen op lange termijn komt terug in het besluit van haar vader, marchese Piero Antinori, om in 2013 een trust op te richten waardoor het beheer en de instandhouding van het bedrijf voor de komende negentig jaar werd veiliggesteld. Eén van de beheerders van de trust is goede familievriend Ferruccio Ferragamo, de president van het modehuis Salvatore Ferragamo dat in 2011 naar de beurs ging. Albiera: “Volstrekt begrijpe-

60

?J7B?Ý D8>8Q@E<

lijk, maar voor ons soort bedrijf zou een beursgang niet geschikt zijn. Aandeelhouders willen een direct resultaat en dat kunnen wij niet leveren. Bovendien,” zegt ze, terwijl ze uitkijkt over de glooiende heuvels die zich uitstrekken van Florence tot Lucca, “zijn wij de 26ste generatie van Antinori’s die zich met het maken van wijn bezighoudt. Ik voel het een beetje als mijn plicht om deze traditie binnen de familie voort te zetten, en gelukkig zijn mijn zussen en kinderen het daar mee eens.” Op de vraag of haar vader (de moeder van Albiera, prinses Francesca Boncompagni Ludovisi, bemoeit zich niet met de business) trots is op haar, zegt ze lachend: “Ongetwijfeld, maar hij is niet het type man om dat expliciet uit te spreken. Ik moet het een beetje tussen de regels door lezen.” Na een korte pauze: “Het kwam voor hem

M?@DC7A;HI C7H9>;I? 7DJ?DEH?

Bijschriften bijschriften Bijschriften bijschriften

“WIJ ZIJN DE 26STE GENERATIE DIE ZICH MET WIJN BEZIGHOUDTâ€? als een verrassing dat zijn dochters gegrepen werden door het familiebedrijf. Toen we nog klein waren ging hij er eigenlijk van uit dat we, eenmaal volwassen, een familie zouden willen stichten en dat we daar volledig in op zouden gaan. We hebben het over dertig, veertig jaar terug: in die tijd was men hier nog niet erg geĂŤmancipeerd, in ItaliĂŤ niet en zeker in de Toscaanse wijnwereld niet. Vrouwen die niet hĂłefden te werken, werkten niet. Het feit dat mijn zussen, ieder op individuele wijze, onze draai binnen

het bedrijf gevonden hebben, maakt hem erg gelukkig. En hij vindt het geweldig om te zien dat zelfs mijn kinderen een passie voor de business blijken te hebben.� Op de vraag of hij het jammer vond dat de naam Antinori met drie dochters te vervallen komt, schudt Albiera lachend haar hoofd. “Daar wordt aan gewerkt. Het zit er dik in dat onze kinderen binnenkort een dubbele achternaam dragen.� Even later zegt ze: “Laten we eerlijk zijn: zo’n achternaam is in onze business TOCH EEN HANDIG VISITEKAARTJE v s

Linkerpagina, met de klok mee: de buitenring van het complex; de winkel; blik op de cantina vanaf de wijngaard. Boven: een druivenplukker aan het werk.

?J7B?Ă? D8>8Q@E<

61

9<JK<C EL ;D 8;J77B JEJ ' EAJE8;H =;;D L;HP;D:AEIJ;D

, 0 # , ( b g\i jkl

@ =;D ? H A I D= D D ;; 78E +& AEHJ? " )

?J7B?Ă? C7=7P?D; 7=;D:7 E< I9>;KHA7B;D:;H (&(' Geniet het hele jaar van ItaliĂŤ met deze handige bureauagenda boordevol vermakelijke weetjes, seizoensrecepten en een handige woordenlijst Nederlands-Italiaans. Of kies de scheurkalender voor je dagelijkse dosis dolce vita!

=7 D77H MMM$?J7B?;C7=7P?D;$DB ;D AB?A EF I>EF E< 8;B &.. ((,,,),

7HJ; ; 9KBJKH7 culturele nieuwtjes en tips in italië en nederland volg het laatste nieuws op de betreffende websites

:H?; L;H:?;F?D=;D

‘Tre Piani’ is een verfilming van het goed ontvangen boek ‘Shalosh Qomot’ van de Israëlische schrijver Eshkol Nevo. Het boek speelt zich af in Tel Aviv, maar voor de verfilming verhuizen we naar Italië. De film, geregisseerd door Nanni Moretti, gaat over de bewoners op drie verschillende verdiepingen (piani) van een appartementencomplex in Rome. Op de begane grond

woont een jong stel met twee kleine kinderen, op de tweede een getrouwd stel en op de derde een gepensioneerde rechter die weduwnaar is geworden. De film met volledig Italiaanse cast biedt in drie verschillende hoofdstukken een intieme kijk in de levens van de bewoners van deze appartementen. (JA) ‘TRE PIANI’, VANAF 17 SEPTEMBER 2020 IN DE BIOSCOOP.

Eigenzinnig visionair Paolo Ventura (Milaan, 1968) wordt wereldwijd beschouwd als een zeer belangrijk fotograaf en kunstenaar. In de afgelopen vijftien jaar is zijn werk herhaaldelijk beloond met grote prijzen; hij wordt vooral geroemd om zijn verbeeldingskracht en originaliteit. De Milanees maakt namelijk diorama’s van karton en spullen die hij vindt op rommelmarkten en eBay, en tovert ze om tot fantasiewerelden die hij fotografeert. Zijn werk is een mengeling van verwijzingen naar de wereldoorlogen waarover zijn oma hem vertelde, en de kleurrijke droomwerelden die hem met de paplepel zijn ingegoten door zijn vader, een kinderboekenschrijver. Tot de verbeelding sprekend en toch gegrond in een donkere realiteit; het is niet lastig om te zien waarom deze artiest zo’n indruk op een groot internationaal publiek heeft gemaakt. Dit najaar zullen zijn werken te zien zijn in het centrum voor fotografie in Turijn. Dé kans om ook betoverd te worden door deze eigenzinnige visionair. (PC) ‘PAOLO VENTURA: CAROUSEL’, 17 SEPTEMBER - 8 DECEMBER 2020, CAMERA, CENTRO ITALIANO PER LA FOTOGRAFIA, TURIJN. CAMERA.TO

Heel Italië tekent De vijfde editie van het grote Italiaanse festival van de tekenkunst zal beginnen in het Castello Sforzesco in Milaan, en daarna heel Italië overnemen met expressieve tekenkunst. De ‘creatieve laboratoria’ bieden workshops, liveperformances en interactieve kunstobjecten. Met potlood, pastel en kwast willen ze de boodschap overbrengen dat we nu, meer dan ooit, onszelf kunnen

bevrijden door te creëren. En in het heden te leven door uiting te geven aan onze innerlijke werelden en vorm te geven aan onze angsten en vreugden. Het festival is gratis en geschikt voor iedereen, van jong tot oud. Wie weet ontdek je je innerlijke Michelangelo? (PC) FESTIVAL DI DISEGNO, 12 SEPTEMBER - 18 OKTOBER 2020, DOOR HEEL ITALIË. FABRIANO. COM/FESTIVALDIDISEGNO

FB;A ED:;H :; ?J7B?77DI; PED Iedereen droomt er zo nu en dan van: een eigen vakantiehuis op een droombestemming in Italië. Om deze droom te verwezenlijken is er de Second Home Beurs. Dit jaar is er van 2 t/m 4 oktober weer een nieuwe editie in de Jaarbeurs in Utrecht. Op de beurs ontmoet je de verschillende aanbieders van huizen in Italië en droom je weg bij het grote aanbod. Ontdek wat jouw ideale locatie is en zet de eerste stappen in het oriëntatie- en misschien wel koopproces. Er is ook een interessant seminarprogram-

ma. Lezers van Italië Magazine mogen er gratis naartoe! (JA) SECOND HOME BEURS, 2 T/M 4 OKTOBER, JAARBEURS UTRECHT. REGISTREER VOOR GRATIS TICKETS VIA SECONDHOME.NL/TICKETS MET UITNODIGINGSCODE: CRDTSMD

K<BJK A<;@;A8? 8I<EKJ<E <E G<CC< :FLN<E?FM<E ?J7B?Ý D8>8Q@E<

63

7HJ; ; 9KBJKH7

In Rome is dit jaar een grote primeur te zien: de Torlonia-collectie van marmeren sculpturen wordt aan het grote publiek getoond. Deze wordt beschouwd als een van de meest indrukwekkende privécollecties ter wereld en zou zelfs de collecties van het Vaticaan evenaren. De Torlonia’s, rijk geworden met bankieren voor het Vaticaan, hebben de beelden verzameld in de 18de en 19de eeuw. De collectie laat op een geweldige manier het verzamelen van kunst door de eeuwen heen zien,

van de Romantiek tot de Risorgimento en van religieuze devotie tot de eerste musea. De werken hebben meer dan een halve eeuw het daglicht niet meer gezien, maar nu heeft de Italiaanse regering een overeenkomst kunnen sluiten met de aristocratische eigenaars en kunnen we in de Capitolijnse Musea de adembenemende collectie bewonderen. (PC) ‘THE TORLONIA MARBLES: COLLECTING MASTERPIECES’, 25 SEPTEMBER 2020 T/M 27 JUNI 2021, CAPITOLIJNSE MUSEA, ROME. TORLONIAMARBLES.IT

Van Gogh in perspectief In samenwerking met het Kröller-Möllermuseum toont het Centro Gaetano in Padua een tentoonstelling van maar liefst 78 werken van Vincent van Gogh. Deze zullen een halfjaar lang de muren van het prachtige culturele centrum

van Padua sieren. De werken van de impressionistische meester zullen alle fasen van zijn leven in chronologische volgorde tonen, van de donkere tijd in de Belgische mijnen tot aan de kleurrijke Franse jaren. Ook kunstenaars die belangrijk waren voor Vincent worden belicht, en Italiaanse kunsthistorici zullen zijn leven en werk in perspectief plaatsen. Niet te missen voor alle fans van Van Gogh! (PC) ‘VAN GOGH: COLORI DELLA VITA’, 10 OKTOBER 2020 T/M 11 APRIL 2021, CENTRO GAETANO, PADUA. LINEADOMBRA.IT

64

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Deze hartverwarmende film vertelt het verhaal van een Engelse vader en zoon (Liam Neeson en zijn zoon Micheál Richardson) die in Toscane een vervallen geërfd familiehuis proberen op te knappen voor verkoop. Het huis heeft een speciale betekenis voor zowel vader als zoon, wat zorgt voor emotionele en mooie momenten. Bovendien is er een hoofdrol weggelegd voor het prachtige Toscaanse landschap. De film is opgenomen in Montalcino, in de buurt van Siena. Het familiehuis ligt op een mooie heuvel buiten het kleine dorpje, wat

prachtige beelden oplevert. Droom vanaf 8 oktober weg tussen de Italiaanse heuvels, vanuit het comfort van je bioscoopstoel. (JA) ‘MADE IN ITALY’, VANAF 8 OKTOBER 2020 IN DE BIOSCOOP.

H7<7ÝB :; 7D:;H;D In 2020 is het 500 jaar geleden dat de beroemde kunstenaar Rafaël overleed. Een van de belangrijkste werken in de tentoonstelling ‘Hoogtepunten van Italiaanse tekeningen in het Rijksmuseum’ is dan ook zijn tekening ‘Studie van hoofd en linkerschouder van een vrouw’. Deze tekening was een voorbereiding op Rafaël’s laatste werk ‘De Transfiguratie’. Daarnaast zijn er nog vele andere tekeningen te zien van grote Italiaanse kunstenaars als Michelangelo, Carracci en Barocci. Een deel van de tentoongestelde tekeningen is gemaakt als voorbereiding op schilderijen of beeldhouwwerken. Zo krijg je een uniek kijkje in het totstandkomingsproces van belangrijke kunstwerken. (JA) ‘HOOGTEPUNTEN VAN ITALIAANSE TEKENINGEN IN HET RIJKSMUSEUM’, T/M 23 NOVEMBER 2020, AMSTERDAM. RIJKSMUSEUM.NL

© R I J K S M U S E U M : S T U D I E V A N H O O F D E N L I N K E R S C H O U D E R V A N E E N V R O U W, R A FA Ë L , 1 5 1 9 – 1 5 2 0 , Z WA RT E N W I T K R I J T O P L I C H TG R I J S B R U I N PA P I E R

FH?C;KH LEEH HEC;

Toscane in de hoofdrol

www.alchimia-collection.it

i11ž U­ iU s¤É—

EXCLUSIEF IN DE BIOSCOOP

VANAF 16 SEPTEMBER www.anightatthelouvre.film

LOUVRE_AD_100x133mm.indd 1 M2020_5_Louvre.indd 1

8/12/2020 2:37:58 PM IM2020_5_Taalhuis.indd 1 17-08-2020 10:33:12

26-08-2020 12:28:0

18 9(5.5Ζ-*%$$5

Ȝ SDSHUEDFN

IM2020_5_Uitgeefhuis Nieuw Amsterdam_links.indd 6

'H EH VWVHOOH U DXWHX U YDQ GH 1DSROL WDDQVH URPDQ V LV WH UXJ 03-08-2020 12:13:25

;MEKJ A?;9A;DI ewout kieckens woont al vele jaren in rome en schreef onder andere het boek ‘alle wegen van rome’. hij belicht opmerkelijke zaken over het leven in italië.

IL LUSTR ATI E SYLV IA W E V E

Mannetje met de snor Koffie en een croissant. Dat is het typisch snelle, Italiaanse ontbijt. Het is een bekend gegeven. Soms is alleen koffie ook voldoende. Mijn vrouw, Romeins als Julia Agrippina (zonder gif), heeft genoeg aan een ‘caffellatte’ (caffè latte), een koffie verkeerd. Italianen ontbijten thuis of onderweg, in een bar. Het stikt dan ook van de bars in Italië. Volgens de branchevereniging zijn er bijna 150.000. Een bar is vaak de spil van een dorp, buurt of straat, voor het ontbijt maar ook voor samenzijn, roddels en een glaasje op zijn tijd. De gemiddelde Italiaan is trouwens zeer bescheiden met het innemen van alcohol. Het ontbijt in de bar speelt zich staande af aan de toog. Die toog is de weerspiegeling van de samenleving. Hier dringt er een klant voor, daar legt er iemand een fooi neer (twintig cent op zijn kassabonnetje), verderop gaat er een knipoog naar de barista en de klant ernaast lijkt aan de toog vastgeplakt. Het ontbijt mag weinig body hebben, maar wie bij de kassa van zo’n bar binnenkomt en roept: “Een koffie en een croissant!” is er nog niet. Koffie komt in vele vormen. De basis is de espresso, die vermoedelijk zo heet wegens de snelheid van bereiding. Er wordt water onder druk door de koffie geperst en dat gaat sneller dan een koffiezetapparaat. De ideale espresso, naar de normen van het Nationaal Espresso Instituut, is in 25 seconden klaar. Als je je dan toch naar de toog begeeft, moet je wel goed beslagen ten ijs komen. Er bestaan tal van varianten op de espresso. Laten we het even doornemen: naast de normale espresso is er de korte (nog minder, maar sterkere espresso), de dubbele, de espresso aangelengd met een beetje water, die met melkschuim erop (net een kleine cappuccino), de gecorrigeerde espresso (er wordt een slokje alcohol toegevoegd), de espresso met een wolkje melk erin (‘macchiato’, bevlekt). Dan wel erbij zeggen of je een warme of koude vlek wil. Natuurlijk is er de cappuccino. Maar daarvan is de basis ook espresso. Amerikanen en mensen uit andere

‘filterkoffielanden’ vinden de espresso te klein en te sterk. Voor hen gaat er een sloot gekookt water bij, et voilà, daar heb je de ‘americano’. Hij wordt geserveerd in een cappuccinokop. Een andere vreemde eend in de bijt is de Marokkaan: een espresso met slagroom en cacaopoeder die in een klein glas wordt opgediend. De naam is honderd jaar geleden bedacht omdat de kleur van het drankje zou lijken op Marokkaans leer. Laten we het daar maar op houden, anders moet de ‘marocchino’ in de huidige storm over racisme nog wijken. Italianen die thuisblijven of in lockdown zitten, halen hun espresso uit de percolator. In het Italiaans heet zo’n ding caffettiera of moka, een prachtig, mechanisch wonder in de keuken. Je kent het zeshoekige Italiaanse model van het logo met het mannetje met de snor wel. Het apparaatje bestaat uit drie delen. In het onderste deel giet je (koud) kraanwater tot aan het ventiel. Daarop gaat het trechtervormig filter. Je schept er koffie in, het liefst van een speciaal gemalen soort. Als je de kleine versie van de moka gebruikt, moet je wel een bril opzetten, want je mikt er zo naast. Heel belangrijk is, zo verzekerde mij een vader van een vriendin, dat de koffie niet wordt afgestreken. De uitschenkkan, het bovenste gedeelte, wordt op het waterreservoir geschroefd en na een paar minuten op het vuur stroomt langzaam de zwarte smurrie in de kan. Als de laatste koffiedruppels eruit komen, haal ik de moka van het vuur. Anders stomen de spetters in het rond als je de deksel oplicht. De moka heeft trouwens het tij niet mee. Al zijn Italianen zo niet de uitvinders, dan wel de verfijners van koffie, ze gaan tegenwoordig meer en meer over op de koffiecup. Mijn vrouw zweert thuis ook bij die Zwitserse cups. Terug naar de bar. Het is gelukt: we hebben onze favoriete koffiesoort op de toog staan. Nu nog een cornetto of brioche (croissant) erbij. Gevuld met chocolade, crème, Nutella, appel, vruchtenjam… Maak dan maar eens de beste keus. Soms duurt het Italiaans ontbijt WZhi lZa aVc\#

?J7B?Ý D8>8Q@E<

67

Elsa Schiaparelli.

ELSA SCHIAPARELLI Geboren om te choqueren ‘Vogue’ noemde haar “een genie, gekker en origineler dan haar rivalen”. Elsa Schiaparelli (1890-1973) was in de jaren tussen de wereldoorlogen de onbetwiste topontwerpster van de modewereld. Ze werkte samen met kunstenaars als Salvador Dalí, Jean Cocteau en Alberto Giacometti, waarmee ze de grens tussen mode en kunst liet vervagen. “Overal ter wereld kleden vrouwen zich om dezelfde reden: ze kleden zich om andere vrouwen te ergeren.” T E K ST R O N AL D KU IP E R S F OTO ’S A NP - H O L L A N D S E HO O GTE

I

n 1920 ontdekt Elsa Schiaparelli dat geen enkel hotel in New York een kamer wil verhuren aan iemand in haar positie: een alleenstaande moeder met een pasgeboren baby. Elsa is wanhopig op zoek naar onderdak, nadat haar echtgenoot er vlak na de geboorte van hun dochtertje MariaLuisa vandoor is gegaan met een danseres. Elsa is dertig jaar oud, moederziel alleen en bijna platzak. Alleen een toelage van haar moeder uit Rome voorkomt dat ze in de goot belandt. Om toch aan een hotelkamer te komen, laat ze MariaLuisa achter in de taxi. Zodra de boeking is afgerond, haalt ze haar weer op. Terwijl Elsa ’s nachts haar

huilende kind tot stilte probeert te manen, gaat ze overdag op zoek naar een baantje. Omdat ze geen oppas kan betalen, plaatst ze Maria-Luisa in een oranje kratje op de brandtrap, lekker in het zonnetje. Bij het weggaan fluistert ze altijd “Well, I must go now”, waarop Maria-Luisa “go, go” brabbelt - de geboorte van haar bijnaam Gogo. De administratieve baantjes die ze krijgt, hangen Elsa al snel de keel uit. Om meer vrijheid te hebben, neemt ze autorijles. In een scherpe bocht rijdt ze dwars door een volle koeienschuur en belandt in een greppel. De ramp is compleet als Gogo op tweejarige leeftijd aan polio blijkt te lijden en zich alleen kruipend kan voortbewegen. Zonder carrière, zonder rijbewijs en met een

ziek kind: niemand verwacht dat Elsa Schiaparelli binnen tien jaar zal uitgroeien tot de grootste modeontwerpster van de jaren dertig.

Rebels Als Elsa in 1890 in Rome wordt geboren, zijn haar ouders teleurgesteld. Ze hadden – na een dochter – gehoopt op een zoon. Omdat ze bij de doop zelfs nog geen naam hebben bedacht, vernoemen ze haar maar naar haar verzorgster: Elsa. De verzorgster vliegt na enige tijd de laan uit, als blijkt dat ze een drankorgel is en de kleine Elsa meeneemt naar duistere kroegen in volkswijk Trastevere. Sindsdien heeft Elsa een hekel aan haar voornaam. Zodra ze > volwassen is, gaat ze zich Schiap

?J7B?Ý D8>8Q@E<

69

noemen – en verwacht dat ook van anderen. Elsa’s vader is directeur van een prestigieus wetenschapsinstituut in barokpaleis Palazzo Corsini; haar moeder geniet aanzien vanwege haar Napolitaans-aristocratische achtergrond. De rebelse Elsa past niet in het volgzame patroon dat van meisjes in de hogere kringen wordt verwacht. Ze stopt haar oren en neusgaten vol met zaadjes in de verwachting dat daar mooie bloemen uit groeien (er moeten twee artsen aan te pas komen om alles er weer uit te peuteren), ze probeert net als Jezus over water te lopen (lukt niet) en springt ‘als parachutist’ met een open paraplu van de derde etage (ze landt veilig in een mesthoop). Een strenge kostschool in Zwitserland weet ze te saboteren door in hongerstaking te gaan. Het liefst experimenteert Elsa eindeloos met oude kleding van haar moeder in een kist op zolder. Ze ontdekt dat ze toch schoonheid kan uitstralen,

ondanks haar kleine gestalte (ze zal nooit langer worden dan anderhalve meter), haar hoge voorhoofd en grote ogen (Elsa: “Als een halfverhongerde vogelverschrikker”). Als haar ouders een huwelijk willen arrangeren met een rijke Rus, besluit Elsa – die de man een griezel vindt – Rome te ontvluchten. Ze belandt in Londen, waar ze in een weeshuis wil gaan werken. Bij een bijeenkomst over paranormale verschijnselen, een thema dat Elsa bovenmatig boeit, ontmoet ze haar prins op het witte paard: de elegante Frans-Zwitserse Wilhelm de Wendt de Kerlor – naar eigen zeggen graaf, professor en helderziende. Ze trouwen in 1914.

Charlatan Wilhelm ontpopt zich al snel tot charlatan. Nadat hij veel goedgelovige Britten geld uit de zak heeft geklopt, vlucht het echtpaar, met de politie op de hielen, naar New York, waar

Wilhelm zijn duistere praktijken voortzet. Als Elsa’s bruidsschat is opgemaakt aan dure hotels, vertrekt Wilhelm met de noorderzon, vlak na de geboorte van hun dochtertje Gogo (hij zal in 1928 bij een vuurgevecht in Mexico om het leven komen). Elsa blijft alleen achter in New York, waar ze met baantjes en een toelage van haar moeder het hoofd boven water houdt. Haar leven krijgt een beslissende wending als ze bevriend raakt met Gaby Picabia, de vrouw van de Franse surrealistische schilder Francis Picabia. Gaby zorgt ervoor dat Elsa’s dochtertje Gogo wordt behandeld voor polio, een moeizaam maar uiteindelijk succesvol traject vol pleeghuizen en operaties. Via Gaby komt Elsa in contact met de artistieke avant-garde, zowel in New York als later in Parijs. Fotograaf Man Ray, dichter en ontwerper Jean Cocteau en conceptueel kunstenaar Marcel Duchamp spelen met de grens tussen fantasie en werkelijkheid. Surrealisten als schilder Salvador Dalí en beeldhouwer Alberto Giacometti gaan nog een stap verder en stellen het hele concept van ‘de werkelijkheid’ ter discussie. In dromen, mythen en hallucinaties openbaart zich een andere realiteit, vol gesmolten klokken, uitgerekte lichamen en vervormde natuur. Elsa, met haar fascinatie voor het paranormale, besluit dat hier haar toekomst ligt. Ze wil ook surrealistisch kunstenaar worden, maar dan gecombineerd met de passie die ze sinds de kledingkist van haar moeder koestert: de mode. Dat ze nog geen knoop kan vastzetten, ziet ze niet als een probleem.

A star is born In 1922 reist Elsa samen met haar vriendin Gaby naar Parijs, destijds het mekka van de kunst en de mode. Ze huurt er een goedkoop appartement: “Ik nam een kleine foxterriër, in de hoop dat hij het ongedierte zou verjagen. Maar hij was nog banger

Strandkleding van Elsa Schiaparelli, Parijs, circa 1950.

;BI7 I9>?7F7H;BB? =;8EH;D EC J; 9>EGK;H;D

Actrice Marisa Schiaparelli Berenson poseert voor een foto van haar grootmoeder Elsa Schiaparelli in 2014 bij Christie's.

SWEATERS MET OPVALLENDE GEOMETRISCHE PATRONEN, ENORME VLINDERS, 3D-IMITATIES VAN UITSCHUIVENDE LADEN… HOE GEKKER, HOE BETER! dan ik, bij het eerste gepiep van een muis kroop hij al in mijn bed.” Terwijl de sport- en vrijetijdskleding voor vrouwen, vooral dankzij de ontwerpen van Coco Chanel, steeds comfortabeler wordt, blijft de uitgaanskleding stijf en formeel. Elsa ruikt haar kans. Als ze nou eens een sportieve sweater zou transformeren tot een artistiek ‘statement’, gewaagd en enigszins choquerend, maar nog wel acceptabel? Elsa ontwerpt verschillende sweaters: eentje met tatoeages als op de arm van een zeeman, compleet met slangen en doorboorde harten, en een andere met

lijnen die de ribben volgen, zodat het lijkt alsof je achter een röntgenapparaat staat. Omdat Elsa zelf niet kan breien, laat ze de prototypes van de sweaters maken door een geïmmigreerd Armeens boerenechtpaar.Via de adellijke connecties van haar moeder komt Elsa binnen op alle Parijse feesten en partijen, waar ze haar eigen creaties showt. Een jaloerse ontwerper laat haar weten “dat ze beter aardappelen uit de grond kan trekken”, maar vele dames uit de hogere kringen vallen als een blok voor Elsa's comfortabele maar tegelijkertijd artistieke creaties. De

bestellingen stromen binnen en in een mum van tijd heeft Elsa de hele Armeense gemeenschap in Parijs aan het breien gezet: sweaters met opvallende geometrische patronen, enorme vlinders, 3D-imitaties van uitschuivende laden… hoe gekker, hoe beter! Het succes smaakt naar meer. Elsa werpt zich op badpakken (met ingebouwde beha!), sportkleding en avondjurken, waarbij ze experimenteert met ongebruikelijke materialen (zoals stro, glasvezel, plastic en zelfs metaal) en gewaagde combinaties (zoals paarse wol met > bruin fluweel). In 1926 opent Elsa

?J7B?Ý D8>8Q@E<

71

haar eigen ‘maison de couture’, dat binnen enkele jaren zal uitgroeien tot een concern met honderden coupeuses, naaisters, borduursters, bontmaaksters en vederexperts.

Theater “Als ik ontwerp, bekijk ik zowel de kleding als het lichaam als een architect. Structuur en lijn zijn de allesbepalende factoren bij de constructie van mode. En natuurlijk comfort! Kleren moeten eruitzien alsof ze één geheel vormen met de vrouw die ze draagt – anders zijn ze niet goed.” Maar een perfecte lijn en comfort zijn voor Schiap niet voldoende. Haar kleding moet opvallen, choqueren, soms zelfs ergernis opwekken: “Overal ter wereld kleden vrouwen zich om dezelfde reden: ze kleden zich om andere vrouwen te ergeren.” Zoals haar dochter Gogo ooit zei:

“Schiaps kleding dragen is theater, performance.” Schiap gaat intensief samenwerken met surrealistische kunstenaars. Met Dalí ontwerpt ze jurken vol visuele grapjes als 3Dimitaties van laden, strikken en plooien. Ze bedenken samen een schoenhoed (in de vorm van een omgekeerde schoen met de hak omhoog) en de beroemde ‘kreeftjurk’ (een avondjurk met de afbeelding van een roze kreeft, omlijst met peterselie) voor het omstreden huwelijk van de hertogin van Windsor, de Amerikaanse vrouw van de Britse koning Edward VIII. Dalí wil nog een klodder mayonaise op de kreeft smeren, maar dat vindt Schiap net iets te ver gaan. Met Giacometti ontwerpt Schiap opvallende broches, kralen en knopen in de vorm van insecten, fantasiedieren en engelen. Schiap: “Het werken met kunstenaars als Jean

Cocteau, Salvador Dalí en Man Ray gaf een gevoel van opwinding. Je voelde je gesteund en begrepen op een niveau dat hoger lag dan de brute en vervelende realiteit van alleen een jurk maken om te verkopen.”

Brand! In 1935, als Schiap haar luxueuze modehuis opent op de Place Vendôme, is ze op het toppunt van haar roem. Op de begane grond bevindt zich de Schiap Shop, met prêt-à-porter, accessoires en Schiaps beroemde Shocking-parfum (een flesje in de vorm van actrice Mae West). De salon is op de eerste etage. Hier melden zich niet alleen koopkrachtige vrouwen van bankiers, diplomaten en zakenlui, maar ook actrices als Katharine Hepburn, Marlene Dietrich en Greta Garbo. Mae West bezorgt de naaisters

“IK BEKRITISEER ALLES EN IEDEREEN. IK BEKRITISEER ANDERE VROUWEN... EN VOORAL MIJZELF.”

Suède handschoenen met rode reptielenhuid als gelakte nagels, 1936/37.

72

?J7B?Ý D8>8Q@E<

behoorlijk veel stress. Mae stuurt van tevoren een gipsen beeld in de vorm van de Venus van Milo met haar maten, zodat de kleding alvast kan worden gemaakt. Maar als de actrice – bekend om haar voluptueuze rondingen – enkele weken later de kleding komt passen, blijkt ze behoorlijk te zijn uitgedijd en moet alles worden aangepast. Schiap groeit eind jaren 30 uit tot hét mode-icoon. Ze leeft voor haar werk. Hoe laat een feest ook wordt, om acht uur ’s ochtends gaat Schiap weer aan de slag, na een karig ontbijt van citroensap, thee en een sigaret. Schiaps medewerkers zijn vaak doodsbang voor haar kritische blik: “Ik word verteerd door een brandend verlangen om kritiek te hebben. Ik bekritiseer alles en iedereen. Ik bekritiseer andere vrouwen…

;BI7 I9>?7F7H;BB? =;8EH;D EC J; 9>EGK;H;D

en vooral mijzelf.� Degene aan wie ze een uitgesproken hekel heeft is haar rivaal Coco Chanel: “Chanel is een zeurende kleine bourgeois, die qua kleurenpalet is gespecialiseerd in begraafplaatsen.� De antipathie is wederzijds. Tijdens een feest wordt Schiap, verkleed als een surrealistische boom, door Chanel ‘per ongeluk’ tegen een kandelaar met brandende kaarsen geduwd. Schiap vat vlam, maar het brandje wordt gelukkig snel gedoofd met spuitwater.

Verdwenen elegantie Als de nazi's Frankrijk binnenvallen, besluit Schiap naar Amerika te vluchten. Daar meldt ze zich bij het Rode Kruis als verpleegster. Ze schrijft over zichzelf (zoals vaak in de derde persoon): “Het had ook iets grappigs, het beeld van Schiap, de zogenoemde Koningin van de Mode, die om zes uur ’s ochtends door de straten van New York loopt op platte, witte schoenen van canvas, met witte katoenen kousen en een blauw katoenen schort.â€?Vanuit de VS probeert Schiap haar Parijse modehuis, dat gedurende de oorlog in bedrijf blijft, aan te sturen. Het is een helse balanceeract. Aan de ene kant wil ze voorkomen dat haar medewerkers hun werk kwijtraken, aan de andere kant wil ze niet te vertrouwd raken met de vrouwen van de gehate bezetters, onder wie mevrouw GĂśring. Na de oorlog, nadat ze is vrijgesproken van de beschuldiging van collaboratie, heeft Schiap moeite om de draad weer op te pakken: “Het angstaanjagende aspect is om te beslissen hoe ik opnieuw moet beginnen.â€? Ze gokt erop dat, na een korte periode van spaarzaamheid en degelijkheid, vrouwen weer zullen kiezen voor speelsheid, elegantie en durf. Maar ze gokt verkeerd: “Ik wilde vrouwen zowel chic als elegant maken, zodat ze het nieuwe leven aankonden. Ik realiseerde me niet meteen dat de elegantie die we voor

De ‘schoenhoed’ van Elsa Schiaparelli.

de oorlog kenden er niet meer was.� Schiaps collecties slaan niet meer aan, de voorraden stapelen zich op. In 1954 wordt Schiap failliet verklaard. Ze is somber en depressief, en trekt zich steeds vaker terug in haar vakantiehuis aan de Tunesische kust: “Het is uiterst spijtig dat ontwerpers niet langer doen wat ze leuk vinden, omdat ze een druk voelen om collecties te ontwerpen die zeker

verkopen. Het lef is weg. Niemand kan nog dromen.� In 1973 belandt Schiap in een coma na een hersenbloeding. Niet lang daarna overlijdt ze in haar met kunst en rariteiten volgepropte Parijse huis, op 83-jarige leeftijd. “Toen ze stierf,� zo schrijft collega Yves Saint Laurent, “sloot chic haar ogen. Alleen chic kon dat zo doen. Ze zou het niemand anders HEBBEN TOEGESTAAN v s

?J7B?Ă? D8>8Q@E<

73

B;AA;H ;J;D HED:EC

HEC; 8 RESTAURANTS

Heb je een tripje buiten Rome gepland en wil je goed eten combineren met genieten van de natuur? Gewapend met kaarten en gps toerden we rond op zoek naar grandioze adressen. Alle onderstaande wegen leiden naar een goddelijke maaltijd. T EK S T EN F OTO’ S J E S P E R S TO RGA A RD J E N S E N

R

ome heeft duizend en een culinaire ontdekkingen in de aanbieding: restaurants, pizzeria’s, trattoria’s, de keukens van alle werelddelen, wijncafé’s waar je ook een hapje kunt eten, en zo kunnen we nog wel even doorgaan. Zaken met vele soorten interieurs en sfeer: gezellig, betoverend, boeiend, verleidelijk, opwindend of intrigerend. Maar de stad kan ook weleens vermoeiend zijn met zijn verkeersdrukte, mensenmassa’s, honderden bezienswaardigheden en lawaai. Dus wat zou je ervan denken om even de rust en ruimte op te zoeken, door de natuur in

74

?J7B?Ý D8>8Q@E<

te gaan, naar groene plekken en stranden, met vogelgezang, uitnodigende vegetatie en natuurlijk een smakelijke Italiaanse maaltijd? Dat kan, want rond de Italiaanse hoofdstad vind je volop plaatsen waar culturele en natuurervaringen samengaan met geweldig eten. Dus when in Rome, do as the Romans do: ga op een klassieke gita fuori porta, een uitstapje buiten Rome, en geniet van de goede gastronomie die de streek te bieden heeft. Aan de hand van de kaart, gps en geografische apps wijzen we je de weg naar acht landelijke eetervaringen binnen een straal van vijftig kilometer van hartje Rome.

>

Acquaranda: Sara Antonini

I

B7 CK997 87BB;H?D7 Å 97II?7

n 2012 begon de familie Zappaterreno op deze charmante plek La Mucca Ballerina, De Dansende Koe. “We hebben hier vele jaren een boerenbedrijf gehad met koeien, varkens en kippen en we maakten onze eigen kaas. Toen hebben we op een gegeven moment besloten om dit boerenrestaurant te beginnen”, vertelt Mario Zappaterreno. We bevinden ons in het noordelijke deel van Rome, in de overbevolkte wijk Cassia, zo’n twintig kilometer van het centrum van de stad. Hier ben je dus niet compleet buiten Rome. En toch heb je hier het heerlijke gevoel op het groene platteland te zijn. We hebben het over een plattelandstrattoria en -pizzeria, met op zomeravonden een hete grill om allerlei soorten vlees en Italiaanse worst te roosteren. Maar de Mucca Ballerina staat ook bekend om de enorme pizza’s die worden gemaakt in een echte steenoven. “Ik heb veel klanten horen zeggen dat ze van deze groene omgeving houden. En je bent er zo, zelfs als je in het centrum van Rome woont”, zegt Mario. Als je er gaat lunchen, vergeet dan niet dat er naast de zaak een ongerepte landweg loopt zonder enig verkeer. Een geweldige omgeving om een wandeling te maken, te genieten van de natuur en de spijsvertering een handje te helpen. Ê La

Mucca Ballerina Via Martiri della Storta 115 lamuccaballerina.it

76

?J7B?Ý D8>8Q@E<

8 RESTAURANTS

D H?IJEHE 97I7B; :;B <?I97B; Å L?7 JKI9EB7D7

it is nog een voorbeeld van hoe je binnen de stadsgrenzen van Rome toch het gevoel kunt hebben dat je buiten de stad bent. We bevinden ons op de Via Tuscolana, een van de middeleeuwse wegen van Rome, die van de Porta San Giovanni de stad uit leidt in zuidoostelijke richting. In dit gebied kom je het Aquaduct van Felice tegen dat deel uitmaakt van een groot beschermd gebied, genaamd Torre del Fiscale, Toren van de Belastingheffer. Het aquaduct van Felice werd gebouwd in 1585-87, en in de buurt vind je de gastronomische trekpleister van dit gebied: Il Ristoro, een klein, gezellig restaurant met een heel toegankelijk en betaalbaar menu. Rustiek en pretentieloos, en toch van uitstekende kwaliteit. “We willen graag benadrukken dat we een restaurant zijn dat voornamelijk lokale bioproducten gebruikt van producenten in de regio Appia Antica, vlak bij waar we nu zijn”, zegt manager Roberta Trenti. Op de kaart vind je de klassieke pastagerechten van Rome – carbonara, amatriciana, gricia en arrabiata – en een grote keus aan vleesgerechten, zoals een mixed grill met aardappelen uit de oven. Na je maaltijd kun je in het gras gaan liggen naast het restaurant of een wandeling maken over het oude aquaduct, een locatie waar meerdere scènes uit de Oscarwinnende film ‘La Grande Bellezza’ zijn opgenomen.

Ê Ristoro

Casale del Fiscale Via dell'Acquedotto Felice 120 ristorodelfiscale.it

?J7B?Ý D8>8Q@E<

>

77

J

79GK7H7D:7 Å 8?@ >;J C;;H L7D 8H799?7DE

e moet niet verbaasd staan als je hier wordt verwelkomd door loeiende koeien, grazende geiten of gakkende ganzen. Want in agriturismo Acquaranda ben je echt op het platteland terechtgekomen. We zitten 45 kilometer ten noorden van Rome, vrij dichtbij het lieflijke Lago di Bracciano. “Deze boerderij is de laatste dertig jaar al in de familie, en niet ver hiervandaan houden we koeien, varkens, geiten en kippen. Net als een echte boer. We hebben eigenlijk pas in 2008 besloten een echt restaurant te beginnen. Daar houden we het kilometro zeroprincipe in ere, dat wil zeggen dat alle ingrediënten hier uit de buurt moeten komen”, zegt Sara Antonini. Ze legt uit dat het menu van Acquaranda voortdurend verandert, omdat ze het seizoen volgen. Op het menu staan onder meer een lasagne met paddenstoelen en erwten, tonnarelli-pasta met ricotta en varkenswang, konijn op de jagersmanier, de klassieke saltimbocca alla romana en veel meer. Kiezen is hier niet makkelijk. “Er komen hier in het weekend veel mensen uit Rome om te lunchen. Na een goede lunch gaan ze meestal naar Bracciano of Trevignano om van de meren te genieten”, zegt Sara. Wij zouden precies hetzelfde adviseren. Ê Agriturismo

Acquaranda Via dello Sboccatore 8 Trevignano Romano acquaranda.it

78

?J7B?Ý D8>8Q@E<

8 RESTAURANTS

9EDJHEL;DJE Å IJH7D: L7D <H;=;D;

A

ls je in Rome bent geweest in de zomermaanden, weet je hoe muggenrijk de stad kan zijn als de temperatuur boven de 35 graden uitkomt en de vochtigheid je zweetklieren voortdurend overwerk bezorgt. Op een gegeven moment wil je er alleen maar uit, weg! Een uitstekende keus is dan Fregene, het ‘strand van de Romeinen’, maar veertig minuten rijden van het centrum van Rome. Kijk uit naar il Villaggio dei Pescatori, het Vissersdorp, waar lokale vissers na de Tweede Wereldoorlog een aantal houten hutten op het strand hebben gebouwd. Toen het dolce vita van Rome de Via Veneto in de jaren zestig teisterde, hielden veel filmmakers en schrijvers ervan naar het Vissersdorp van Fregene te gaan, zoals Federico Fellini, Alberto Moravia en Pier Paolo Pasolini. Nu is het ook de plaats waar je het chique restaurant Controvento vindt, gebouwd in een country-beachshabby-chic-stijl. Je komt er in een relaxte en knusse vintage sfeer waarbij je je Ray-Ban niet mag vergeten als je helemaal in het plaatje wilt passen. Op het menu ligt de nadruk op vis, en zeg nou zelf, is er iets beters dan een smakelijk visgerecht met witte wijn, terwijl je je blote voeten begraaft in het witte zand? En na het eten kun je je kleren uittrekken, in je zwemoutfit het strand over rennen en een frisse duik nemen. De perfecte manier om een perfect diner af te sluiten!

Ê Controvento

Via Silvi Marina 37c, Villaggio dei Pescatori - Fregene controventofregene.it

>

?J7B?Ý D8>8Q@E<

79

H

JH7JJEH?7 :7 J?JJæ Å =;DP7DE

et uitzicht is overweldigend zodra je het buitenterras oploopt en over het Meer van Nemi uitkijkt. Aan de andere kant van het meer vind je het kleine dorp Nemi. “Dit is absoluut het beste panorama dat je van het Lago di Nemi kunt hebben”, zegt Maura Paluzzi, die Trattorio da Tittò samen met haar broer Stefano runt. Genzano, ongeveer dertig kilometer ten zuiden van Rome, ligt in een gebied dat de Romeinen i castelli noemen, de kastelen, de benaming van een aantal kleine, gezellige steden – Albano, Ariccia, Nemo, Genzano, Castel Gandolfo en andere. Op deze plek zat ooit een kleine wijnhandel. In 1967 besloot de familie Paluzzi er een ‘serieus restaurant’ te beginnen. “Mijn ouders zijn ermee begonnen. Mijn moeder Luciana kookte altijd voor de hele familie, en op een dag zei mijn vader tegen haar: ‘Als je toch de hele dag in de keuken staat, kunnen we net zo goed een restaurant beginnen.’ Dus dat hebben ze gedaan”, zegt Maura. In Genzano wordt de traditionele keuken geserveerd, dus veel gevogelte, maar ook fazant en everzwijn, gerechten die je allemaal op het menu van Tittò vindt. De wijnen van het restaurant zijn in de eerste plaats lokaal, en in de meeste gevallen komen ze uit de nabijgelegen heuvels van Lanuvini. Na de maaltijd bevelen we je een aangename wandeling langs het meer van Nemi aan.

Ê Trattoria

da Tittò Via Perino 1, Genzano tel. +39 069 398450

80

?J7B?Ý D8>8Q@E<

8 RESTAURANTS

C;:?J;HH7D;7 Å 97FE9EJJ7" EIJ?7

V

oor mij is het strand het aantrekkelijkst buiten het toeristenseizoen. Als de mensenmassa’s weg zijn, de zon laag staat en de schaduwen lang zijn. Als het risico dat je wordt geraakt door ballen uit een of ander strandspel klein is. Als de hitte heeft plaatsgemaakt voor een doezelig, licht nostalgisch herfstgevoel. Dan is het strand perfect, en zo’n strand vind je in Capocotta, bij Ostia, ongeveer veertig kilometer van Rome. Op de Via Litoranea moet je eraf bij ‘Cancello 8’, afrit 8, die naar het strand leidt. Daar bevindt zich de absoluut charmante strandgelegenheid Mediterranea, die ongeveer honderd meter van de kust ligt. Lunchen op het terras aan het strand met uitzicht op zee, dat kun je gerust ‘de hemel op aarde’ noemen. De restaurantkeuken heeft als specialiteit gerechten met verschillende soorten zeevruchten. Na je maaltijd wachten kilometers strand. Trek je schoenen en sokken uit en laat de golven je voeten strelen. Ê Mediterranea

- Capocotta Via Litoranea km. 8, Ostia ostiamediterranea.it

>

?J7B?Ý D8>8Q@E<

81

E

B7JJ;H?7 ?B =7JJE D;HE Å 97B97J7

en droomuitzicht. Een plek uit een fantasyfilm. Dat is Calcata, een kleine middeleeuwse stad op een heuveltop 250 meter boven zeeniveau, vijftig kilometer noordelijk van Rome. Totaal geïsoleerd, midden in de Treja-vallei en omringd door groene bossen. Als je door de middeleeuwse stadspoort van Calcata wandelt, lijkt het alsof je een andere wereld binnenstapt. Hier in deze verborgen wereld kwamen in de jaren zestig veel ‘freaks’ uit Rome wonen. Dit is zogezegd een ‘alternatieve’ plek, en dat is de Latteria del Gatto Nero ook, de Melkwinkel van de Zwarte Kat. Een heel gezellig restaurant met een ongewone sfeer. Kattenlief hebbers zullen zich hier welkom voelen, want het restaurant is vergeven van de katten – op foto’s, kleden, potten, spiegels, wandklokken, textiel, tekeningen en porseleinen beeldjes. “Toen ik de zaak overnam in 2001 was het een kleine tearoom. En omdat er altijd een zwarte kat rondhing, kozen we voor deze naam”, aldus eigenaar Fabio Nunzi. Het menu doet Toscaans aan, met zijn hartige gerechten als fettuccine met wildzwijnensaus en jagerskip. “Onze keuken is niet erg verfijnd. Het belangrijkste is dat de ingrediënten vers en origineel zijn”, zegt Fabio. Na je maaltijd ligt er rond Calcata een bos voor je klaar om de benen te strekken. Ê La

Latteria del Gatto Nero Via della Pietà 13, Calcata Vecchia tel. +39 076 1588015

82

?J7B?Ý D8>8Q@E<

8 RESTAURANTS

I?8?BB7 Å J?LEB?

T

ivoli is een provinciestadje op ongeveer dertig kilometer ten oosten van Rome. Het ligt bijna koninklijk bovenop een heuveltop, zeshonderd meter boven zeeniveau, met uitzicht op de vallei van Gaudente. Met zijn smalle steegjes doet het oude deel van de stad je denken aan bepaalde Toscaanse steden. In een van die smalle straatjes kom je Ristorante Sibilla tegen, de beste en oudste eetgelegenheid van Tivoli. Het is zelfs zo beroemd dat leden van verschillende Europese koningshuizen hier een ‘gastronomische stop’ hebben ingelast. Net als vips als Anthony Quinn, Billy Idol, Yoko Ono, U2, Woody Allen, Robert Downey Jr. en vele anderen. Het restaurant ging open in 1720 als een nederige eetgelegenheid voor arme marskramers en reizigers te paard. Hier kon het paard uitrusten en het baasje een bed en een maaltijd krijgen. In de loop der jaren werd Sibilla een populaire eetplek voor Europese aristocratische families die hun jongste familieleden op de klassieke reis stuurden om culturele bagage op te doen, de Grand Tour. Je eet hier geweldig en bovendien heb je een ‘archeologisch uitzicht’ over de resten van de tempel van Sibilla uit de 2de eeuw voor Christus, waaraan het restaurant zijn naam dankt. Een tripje naar de nabijgelegen Villa d’Este na de maaltijd is een must!

Ê Sibilla

Via della Sibilla 42, Tivoli ristorantesibilla.com

?J7B?Ý D8>8Q@E<

83

Beleef, Proef en Ervaar Italië!

Heerlijke Italiaanse Producten Ronalds Italië, jouw Italië specialist! Tel: 0852 735 753

C7D=?7H;

D@B<ËJ N@AEK@G

culinaire nieuwtjes

MIKE VAN DER ZALM IS EIGENAAR VAN BILDERDIJK WIJNHUYS IN AMSTERDAM. BILDERDIJKWIJNHUYS.NL

IKF;H JKI97D Rebelse wijnmakers experimenteerden in de jaren zeventig met Franse druiven en rijping op Frans eiken. Geheel tegen alle regels en wetten in, maar met groot succes. Tenuta di Sesta maakt zo’n wijn; Toscana rosso. Sangiovese, cabernet franc en merlot. Geconcentreerde sappig-

heid, lichte kruidigheid en wat rijping op hout. Soepel en met Italiaans temperament. Zet hem naast een bistecca alla fiorentina en waan je op een zwoele Toscaanse zomeravond.

Koffie in stijl Ter ere van La Biënnale di Venezia is Illy een samenwerking aangegaan met vier kunstenaars: Cameron Jamie, Ad Minolti, Ulrike Müller en Slavs & Tatars. Zij ontwierpen

de nieuwe Illy Art Collection. Het resultaat? Vier heel verschillende artistieke espressoen cappuccinokopjes. ILLY, BIËNNALE VAN VENETIË – 4 ESPRESSOKOPJES, € 66. ILLY.COM

TENUTA DI SESTA, POGGIO D’ARNA ‘TOSCANA ROSSO’ 2016. € 14,95

Fluweelzacht Het bekende Italiaanse merk Disaronno bracht dit voorjaar een nieuwe variatie op hun originele amandellikeur uit. Velvet bevat minder alcohol en er

is melk aan toegevoegd, wat de smaak zacht en romig maakt. Heerlijk met een paar klontjes ijs.

DISARONNO, DISARONNO VELVET, € 21,99. GALL.NL

PED EF @; 8EH: Haal de Italiaanse zomer in huis met deze vrolijke serveerschaal. De schaal is van handgemaakt keramiek in typisch Siciliaanse stijl en heeft een motief van handgeschilderde citrusvruchten die verwijzen naar de vele

bloeiende sinaasappel- en citroenbomen op het eiland. Zo brengt zo’n schaal je meteen in zuidelijke zomerse culinaire sferen. CERAMICHE SICILIANE RUGGERI, SERVING PLATE WITH CITRUS DECORATION, € 46,90. COINCASA.IT

J8D<EJK<CC@E> A<;@;A8? 8I<EKJ<E ?J7B?Ý D8>8Q@E<

85

>

C7D=?7H; culinaire nieuwtjes

Koken als Big Mamma

Verse mozzarella Nunziatella is de benaming van een speciale set om je bolletjes mozzarella in te bewaren en uit te serveren. Hij is ontworpen onder technische begeleiding van het Consortium voor de Bescherming van de Buffelmozzarella van

Campania en bedoeld om de smaak en de versheid van de kaas zo goed mogelijk te bewaren. De vorm is zowel geïnspireerd op een dikke melkdruppel als op een buffelhoorn.

Restaurantketen Big Mamma probeert met vestigingen in steden als Parijs en Londen de gemoedelijke sfeer van de Italiaanse trattoria ook buiten Italië te brengen. In hun nieuwste kookboek bundelen de chef-koks hun

favoriete recepten. Dat levert 130 recepten op, van klassiek Italiaans tot gerechten met een persoonlijke twist, plus tips voor de beste tomatensaus en kooktechnieken. ‘BIG MAMMA’S CUCINA POPOLARE’, BIG MAMMA, GOOD COOK, € 35.

ALESSI, NUNZIATELLA – MOZZARELLA SET, € 49. ALESSI.COM

xxD =B77I@; M?@D Voor iedereen die gelooft in ‘less is more’ of wie gewoon geen zin heeft om een hele fles wijn in één keer op te drinken, zijn deze soloverpakkingen van kwaliteitswijnen ontwikkeld. One

86

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Glass Wine bestaat al wat langer maar is nu ook in Nederland verkrijgbaar. ONE GLASS WINE, 100 ML, VANAF € 2,95. KIJK VOOR VERKOOPPUNTEN OP PROSPECTT.NL

B7 B?D=K7 ?J7B?7D7 tekst daniela ditvoorst-falsetta

I9EFH? BÊ?J7B?7 F7HB7D:E ?J7B?7DE ONTDEK ITALIË DOOR ITALIAANS TE SPREKEN La stagione estiva sta terminando e anche l’Italia si trova a fare i conti con le conseguenze della pandemia da Covid-19. Nel frattempo molti di voi, come me, sono già stati in Italia e altri stanno ancora valutando se andarci a breve o in un futuro più lontano. Quindi in attesa di fare colazione in uno di quei tipici bar nelle meravigliose piazze italiane o di visitare mostre e città d’arte, perché non sfruttate al massimo le potenzialità di questo periodo incerto per imparare o migliorare il vostro italiano? Così quando tornerete a visitare le bellezze italiane in momenti migliori, sarete pronti a fare quattro chiacchiere in italiano con la gente del posto.

9ÊÞ I;CFH; :7 ?CF7H7H; ER IS ALTIJD IETS TE LEREN I periodi di crisi ci mettono a dura prova ma ci danno anche l’ opportunità di riorganizzare meglio il nostro tempo, per esempio per imparare o migliorare una lingua straniera. Tantissimi olandesi vanno regolarmente in Italia per lavoro, in campeggio, o magari perché là hanno una seconda casa o hanno intenzione di affittarne una. E allora che cosa c’è di più bello che parlare italiano con il vicino di casa, gli amici, il panettiere o il barista sotto casa? Vedrete sarà più piacevole, interessante e un gesto sicuramente molto apprezzato. Sì perché parlare la stessa lingua del paese che si visita offre la possibilità di capire meglio le abitudini, la cultura, le regole sociali e lo stile di vita del paese ospitante. Per studiare l’italiano i corsi online sono tanti anche dall’Olanda, come quelli di Italstudio e di tanti freelancer. Attenzione però ad affidarsi a insegnanti di italiano non improvvisati ma qualificati per ottenere ottimi risultati. E dopo aver seguito un certo numero di lezioni immaginate poi come sarà bello poter andare in Italia e poter ordinare al bar, chiedere la strada, farsi consigliare un buon ristorante e chiedere il conto in lingua italiana. Che soddisfazione! Per coloro che invece hanno già una buona base di italiano l’ideale è costruire una rete di amicizie con gli abitanti del posto per sentirsi parte della comunità.

=B? ?J7B?7D? I? I9EFHEDE 7 J7LEB7 DE ITALIANEN ONTDEK JE AAN TAFEL Il luogo ideale per avviare una conversazione e vivere un’esperienza completamente italiana, è attorno a una bella tavola apparecchiata. Ancora meglio se è nell’intimità di

88

?J7B?Ý D8>8Q@E<

?J7B?77DI

fare i conti nel frattempo in attesa sfruttare incerto fare quattro chiacchiere del posto ci mettono a dura prova panettiere ospitante attenzione peró affidarsi coloro che rete avviare apparecchiata ancora meglio imbandita nucleo socialità argomenti alimentazione ricordi

D;:;HB7D:I

de balans opmaken inmiddels in afwachting gebruik maken van onzeker een praatje maken van de plaats stellen ons stevig op de proef bakker dat ons gastvrijheid biedt maar let er op zich toevertouwen degenen die netwerk beginnen gedekte nog beter gedekte kern interpersoonlijke relaties onderwerpen voeding herinneringen

una casa di una famiglia italiana e non di un tavolo in un nristorante per turisti. Sì, perché una bella tavola imbandita rappresenta il nucleo della socialità dove si affrontano diversi argomenti, uno tra questi è il cibo. Noi italiani siamo famosi per l’importanza che diamo al cibo ma a tavola si vivono esperienze che vanno oltre la semplice alimentazione. È un’occasione per poter stare insieme e condividere del tempo con famiglia, amici e ospiti, ma è anche un momento di dialogo e di confronto in cui trasmettere tradizioni, ricordi ed emozioni. Immaginate di essere seduti attorno alla tavola davanti a un buon antipasto. Magari si comincia a parlare della famiglia e delle notizie del giorno. Poi tra una portata e l’altra le storie diventano più confidenziali e interessanti. Ed è qui che esce fuori l’italianità e la conversazione si fa sempre più autentica. E allora “dream now, travel later”. Non vi resta che imparare o migliorare il vostro italiano per sedervi a quella tavola e fare YZa kdhigd k^V\\^d jcV kZgV ZheZg^ZcoV ^iVa^VcV#

MEH: 78EDD;;

, N

)(

M8E +(#0+ MFFI D88I

DH $ + (&( & MMM$?J7B?;C 7=7P?D;$DB

PPE :HEECF7B;7 ?D JEI97 iDj_`b X_` Be][h[d _d bWdZi[ [[d D[Z[h [hf[h Z[Yehedjm

?:OBB?I9> B =7H:7 IK B?CED;Y_ d[d Xbe[_[d MWWh Z[ jhe[ DJ?DEH? C7H9>;I? 7 I?D:I ')[h. l+Wd Z[ je[aecij M_`da[bZ

:; <?@DIJ; ;D J7 ;; :H;IIC ; E H HED:

1

), BFIK@E>

TUSSEN KU NST EN MODEe Het rebels a ls leven van Eel Schiapar li

AP ,"/ /

003 8 719 327 079

)'

FC:< M@K8

00520

@7 7H=7D=

DH $ + (& (&

P?D ; ?J7 B?; C7=7

K MFFI C8 ; ?8IKJKF:?

28-08-2020

13:27:37

=7 D77H MMM$?J7B?;C7=7P?D;$DB E< 8;B &.. ((,,,),

30-07-2020

09:22:41

De abonneeservice is op werkdagen bereikbaar van 9.00 tot 17.00 uur. Neem ook contact met hen op voor verzendtarieven naar het buitenland.

JM;; LH?;D:?DD;D De Napolitaanse romans van Elena Ferrante zijn wereldberoemd. Velen hebben de verfilming gezien van het eerste deel uit de reeks, ‘Mijn geniale vriendin’, als televisieserie die zeer goed ontvangen is. Vanaf oktober is het nieuwe seizoen te zien, gebaseerd op deel twee uit de reeks: ‘De nieuwe achternaam’. Het volgt de twee vriendinnen na het huwelijk van Lila, die als getrouwde vrouw steeds meer het gevoel heeft dat ze zichzelf kwijtraakt. Gymnasiaste Elena twijfelt daarentegen aan haar eigen geluk en

ambities. Het lijkt alsof de paden van de meiden zich langzaam van elkaar scheiden. Het verhaal speelt zich af in het idyllische Zuid-Italië.(JA) 'MY BRILLIANT FRIEND', SEIZOEN 2 VANAF OKTOBER TE ZIEN OP LUMIERESERIES.COM EN OP DVD.

C7?B WIJ MOGEN 2 STREAMINGCODES EN 2 BOEKEN WEGGEVEN. KANS MAKEN? M?D GA DAN NAAR ITALIEMAGAZINE.NL.

Verzetsstrijders

IJE;H; I7H:?@DI; LHEKM;D Een jong meisje krijgt naailes van haar grootmoeder, in de hoop een plaats te verwerven in een door mannen gedomineerde modewereld. De naaimachine wordt zo haar ticket naar de vrijheid. Als naaister aan huis bij verschillende families hoort ze allerlei intrigerende verhalen van vrijgevochten vrouwen, zoals Esther die natuurkunde studeert en paardrijdt als een man. Deze historische roman speelt zich af aan het begin van de 20ste

90

eeuw op Sardinië, de geboorteplaats van Bianca Pitzorno. De schrijfster put uit verhalen die haar eigen grootmoeder haar heeft verteld, en op historische krantenberichten. Zo geeft ‘De stof in haar handen’ een realistisch beeld van de positie van vrouwen in dat tijdperk op Sardinië. Tevens is het een inspirerend boek voor vrouwen van alle tijden. (JA) BIANCA PITZORNO, ‘DE STOF IN HAAR HANDEN’, SIGNATUUR, € 21,99.

?J7B?Ý D8>8Q@E< K<BJK A<;@;A8? 8I<EKJ<E <E AFI@J M8E ;<I D<<I

Tijdens de Tweede Wereldoorlog vormden de partizanen een belangrijk onderdeel van het verzet tegen de fascisten van Mussolini. Onbekend is dat er in Italië ook een flink aantal Nederlanders meestreed met de partizanen. Een groot deel van hen was al op jonge leeftijd in Duitse krijgsdienst getreden, maar liep over naar de andere kant nadat ze geconfronteerd werden met het Duitse oorlogsgeweld. Vanwege deze ‘jeugdzonde’ kregen ze na de oorlog niet de erkenning die ze verdienden. Ook eindigden velen van hen in anonieme graven. Rende van de Kamp ging op onderzoek in Nederlandse en Italiaanse archieven en dorpjes om de aangrijpende verhalen van de Nederlandse partizanen te kunnen vertellen. Met dit boek krijgen deze verzetsstrijders toch een plekje in de geschiedenis. (JA) RENDE VAN DE KAMP, ‘BANDIETEN, TE WAPEN!’, QUO VADIS UITGEVERIJ, € 23,95.

B?8H? ; CKI?97 nieuwe boeken en muziek

Liefde in Rome ‘Dansen op de Piazza Navona’ is een roman over liefde en mysterie in de Eeuwige Stad. De Engelse Letty besluit om een

zomer lang Italiaans te leren in het bruisende en romantische Rome. Daar ontmoet ze Alf, met wie ze een gepassioneerde relatie begint. De twee vinden elkaar in hun liefde voor dans en walsen samen over de Romeinse kinderkopjes. Dit meeslepende verhaal voert je mee door de kronkelende straatjes van Rome en ontwikkelt zich langzaam tot een mysterie. Letty en Alf verbergen namelijk allebei verhalen over hun verleden en naarmate hun romance verder groeit, wordt het moeilijker om deze geheim te houden. (JA)

KATE EBERLEN, ‘DANSEN OP DE PIAZZA NAVONA’, LUITINGH-SIJTHOFF. € 17,50

=;BKAA?= P?@D L;D;J?77DI COIJ;H?; Een nieuwe zaak vol geheimen en complotten van commissario Brunetti. De steenrijke oude man Gonzalo staat op het punt een kindje te adopteren als hij plotseling overlijdt. Vervolgens wordt er een vrouw dicht in zijn omgeving vermoord. De zaak roept steeds meer vragen op en gaandeweg lijken er steeds meer mensen bij het complot betrokken. Het verhaal speelt zich zoals alle boeken met Brunetti in de hoofdrol af in Venetië. ‘De troonopvolger’ is niet alleen een spannende thriller, maar ook een mooie en herkenbare beschrijving van de stad. (JA) DONNA LEON, ‘DE TROONOPVOLGER’, CARGO, € 20,99.

‘Per essere felice’, (om gelukkig te zijn), is het album waarmee de Romeinse singer-songwriter Marina Rei na zes jaar stilte weer terug is; zelfverzekerd en elegant. Het nieuwe album komt precies 25 jaar na haar grote doorbraak. Anders dan aan het begin van haar carrière is het behalen van grootschalig succes, zoals bijvoorbeeld in 1997 met ‘Primavera’ (lente), al lang niet meer haar belangrijkste drijfveer. “Je hebt geen bevestigingen nodig/ je hoeft je niet anders voor te doen/ je hebt bijna niets nodig/ om gelukkig te zijn”, zingt ze dan ook in de titelsong. Met ‘Per essere felice’ maakt Marina Rei de balans op, weg van de hectiek van hits moeten produceren, zelfs als dat betekent dat het grote publiek je niet meer weet te vinden. Maar muziek maken kan ze als de beste, en het fijnste aan dit album is misschien nog wel de ongepolijste stijl, zoals op ‘Comunque tu’ (in elk geval jij). Dat liedje, over steeds weer verliefd worden op dezelfde man, klinkt alsof ze aan het improviseren is, maar het culmineert in een prachtige harmonie. Dat is knap en van grote klasse. (JM) MARINA REI – PER ESSERE FELICE – PERENNE (UNIVERSAL MUSIC GROUP)

>

?J7B?Ý D8>8Q@E<

91

B?8H? ; CKI?97 nieuwe boeken en muziek

CEEH: EF I?9?B?Ý Liefhebbers van Italiaanse thrillers kennen Montalbano vast en zeker al. ‘De maan van papier’ uit 2006 is nu, een jaar na de dood van schrijver Andrea Camilleri (1925-2019), in een herziene druk door Serena Libri uitgebracht. De thriller gaat over de introverte politiechef Salvatore Montalbano, een bij de lezers zeer geliefd personage, en speelt zich af op Sicilië, het geboorte-eiland van de schrijver. Ondanks zijn ouderdomskwaaltjes moet Montalbano een ingewikkelde moord zien op te lossen. De omstandigheden rondom de moord zijn ronduit verdacht. Zo is de zus van het slachtoffer buiten zichzelf van verdriet, maar laat zijn vriendin geen enkele traan. Wie spreekt de waarheid? (JA) ANDREA CAMILLERI, ‘DE MAAN VAN PAPIER’, SERENA LIBRI, €18,90.

CKIIEB?D? 77D >;J MEEH:

Villa vol geheimen De jonge Milena ontdekt de geschiedenis van haar familie in een geheimzinnige villa in Positano, aan de blauwe Tyrreense zee. De gigantische hal met de twaalf spiegels die ze al haar hele jeugd kent, blijkt decennia oude geheimen te bevatten. Nadat ze een verborgen kamer met oude foto’s van haar grootmoeder ontdekt, verlaat Milena haar vertrouwde omgeving om het verleden van haar familie te

92

?J7B?Ý D8>8Q@E<

gaan ontrafelen. Daarbij treft ze zaken aan die misschien nooit ontdekt hadden mogen worden. Deze roman van Cristina Carboni is een knappe verstrengeling van twee verhaallijnen die zich ieder in een andere tijd afspelen. Dit zorgt voor een fantasierijk boek met een verrassende ontknoping. (JA) CRISTINA CABONI, ‘HET HUIS MET DE SPIEGELS’, XANDER UITGEVERS, € 15.

‘Gesprekken met Mussolini’ verscheen voor het eerst in 1932, toen Mussolini op het hoogtepunt van zijn macht stond. Hij voerde gesprekken met schrijver Emil Ludwig en keurde de eerste versie van de weergave van de

interviews goed. Toen de Italiaanse vertaling uitkwam, bleek dat hij toch wel erg uitgesproken was geweest. Het boek was inmiddels razend populair en kon niet meer worden tegengehouden. Uiteindelijk belandde Ludwigs werk in 1933 op de brandstapel en moest de auteur de oorlogsperiode voor zijn eigen veiligheid doorbrengen in de Verenigde Staten. Het boek geeft een duidelijk inzicht in Mussolini’s denkwijze en wereldbeeld voordat de Tweede Wereldoorlog begonnen was. (JA) EMIL LUDWIG, ‘GESPREKKEN MET MUSSOLINI’, DAVIDFONDS UITGEVERIJ, € 24,99.

© PA U L A R O M E I N

B7KH7 laura de rooy-dekker, mede-eigenaar van italiacasa, over haar ervaringen met onroerend goed in italië.

Bijzonder onderwijs Cristina de Stefano kreeg speciale toegang tot het familiearchief van Maria Montessori (1870-1952) dat wordt bewaard in Amsterdam, om een gedetailleerde biografie te kunnen schrijven over deze onderwijskundige. Ze vertelt over haar innovatieve ideeën over het onderwijs, haar ontdekkingen over het kinderbrein en de internationale montessoribeweging die ze als alleen-

staande vrouw wist op te zetten. Montessori had geen officiële positie in de academische wereld en haar ontdekkingen werden soms pas honderd jaar later erkend. Het boek behandelt ook haar minder mooie kanten, zoals haar obsessie om invloed te houden op de beweging en haar affiniteit met het fascisme. (JA) CRISTINA DE STEFANO, ‘MARIA MONTESSORI’, XANDER UITGEVERS B.V. € 24,99.

Als ik ervoor ga zitten om dit stukje te schrijven constateer ik dat dit al mijn derde corona-gerelateerde column is. Afgelopen voorjaar schreef ik onder de titel ‘Alles is anders’ voor het eerst over het virus dat de hele wereld in z’n greep heeft. We leefden allemaal mee met de Italianen en vroegen ons bij ItaliaCasa af wat dit voor onze business zou betekenen. Wat zou 2020 voor jaar worden? Een klein halfjaar verder weet ik veel meer dan toen en zijn de grote zorgen die ik had, waar het gaat om ons werk, gelukkig vervangen door optimisme. Tijdens de lockdown-maanden lag dat grotendeels stil, er waren immers in Italië geen bezichtigingen te organiseren. Maar sinds half juni de grenzen weer open zijn, durven velen de reis weer te maken en stromen de aanvragen voor informatie en bezichtigingen binnen. De agenda’s van mijn collega’s en mij zitten vol, in álle regio’s waar we actief zijn. Naast het organiseren van bezichtigingen zijn we ook druk met het onderhandelen, bieden, begeleiden en afronden van aankopen. We weten, samen met onze klanten, ook gewapend met mondkapjes en desinfectiegel de notaris te vinden. Ik vind dit heel bijzonder gezien alle ontwikkelingen van de afgelopen tijd. Hoe is dit te verklaren? Mensen met geld voelen momenteel weinig voor sparen en beleggen, dat was al eerder bekend. Investeren in ‘steen’ is in onzekere tijden altijd veilig en waardevast gebleken. Daar is nu door corona een motivatie bijgekomen. Een eigen vakantiehuis biedt in tijden van een pandemie namelijk de mogelijkheid om op vakantie te gaan, of je terug te trekken, op een veilige eigen plek. ‘Het Financieele Dagblad’ schreef onlangs over de enorme hausse in de verkoop van recreatiewoningen in Nederland. Ik zie deze trend ook in Italië. De huizenprijzen zijn niet gedaald, in tegenstelling tot wat sommige mensen zouden verwachten. Nee, ook in Italië zijn veel Italianen zelf tot de groep van huizenkopers toegetreden. Veel Italianen met woningen in de steden hebben ervaren wat het betekent om in de stad opgesloten te zitten tijdens de zware lockdown en willen nu een huis buiten de stad waar zij meer ruimte en vrijheid hebben. Buitenlanders die een vakantiehuis in Italië willen kopen hebben nu dus vaker concurrentie van Italiaanse huizenzoekers. Mooie huizen op een landelijke plek, met ruimte en een mooi uitzicht kunnen daardoor ineens sneller verkocht zijn dan we gewend waren.

(Laura@italiacasa.net)

PS Heeft u in deze tijden ook interesse in een veilig eigen huis in Italië? Kijk dan op www.italiacasa.net en laat ons weten wat en waar u zoekt. We helpen graag!

I TA L I Ë MAGAZINE

93

D E Z E C O L U M N VA LT B U I T E N D E V E R A N T W O O R D E L IJK HE ID VA N D E R E D A C T IE .

De huizenmarkt in coronatijd

@EEIJ L7D :;H >;?@:;D advocaat joost van der heijden over kopen, verkopen en financieren van onroerend goed.

Devaluatie

94

?J7B?Ý D8>8Q@E<

alsnog voor die prijs te kopen. De reden was niet dat hij de loterij had gewonnen of ander persoonlijk financieel geluk had gehad, maar dat de Italiaanse overheid de lire had gedevalueerd. Als gevolg daarvan was de lira ten opzichte van de Nederlandse gulden met bijna 20 procent in waarde gedaald, waardoor hij met minder guldens dan hij twee jaar eerder nodig zou hebben gehad de hogere koopprijs kon betalen. Hij kon daardoor alsnog binnen zijn budget blijven. Beide partijen gelukkig! Devaluatie van de lire deed zich in de tweede helft van de vorige eeuw regelmatig voor en leidde veelal tot forse geldstromen richting Italië.

Buitenkansen Voor Nederlandse kopers van Italiaans onroerend goed was devaluatie gunstig omdat ze meer waar voor hetzelfde geld konden krijgen. Voor verkopers van Italiaans onroerend goed was het eveneens gunstig omdat hogere vraag tot hogere prijzen kan leiden. Sinds de euro is ingevoerd is devaluatie niet meer mogelijk en zijn buitenkansen als uit het voorbeeld verleden tijd. Van stijgende prijzen is allang geen sprake meer en verkopers mogen tegenwoordig blij zijn als ze bij verkoop hetzelfde bedrag ontvangen als ze in totaal geïnvesteerd hebben. Het feit dat niet meer gedevalueerd kan worden betekent dat Italië zijn concurrentiepositie ten opzichte van de andere landen op peil moet houden door meer kwaliteit te leveren en de productiviteit te verbeteren. Een sector waarin dat moeilijk lukt, is die van bemiddeling bij aan- en verkoop van tweede huizen voor buitenlanders. Het is inmiddels eerder regel dan uitzondering dat er bij zo’n transactie geen Italiaanse makelaar meer betrokken is en de notaris de enige Italiaanse betrokkene is. Een voorbeeld is de recente verkoop door een Nederlander aan een Deen met een Noorse en Engelse bemiddelaar, waarbij ik als Nederlandse advocaat betrokken was. Ik verbaas me hoe de Italiaanse makelaars zich op dat punt de kaas van het brood hebben laten eten en zelf ]jc Z^\Zc edh^i^Z ]ZWWZc aViZc YZkVajZgZc

D E ZE CO LU M N VA LT B U I T EN D E V ER A N T W O O R D EL IJ K H EID VA N D E R EDA C T I E.

Hij huurde in de zomer al vele jaren een mooie villa met zeezicht ten zuiden van Genua, waar hij met zijn familie de zomervakanties doorbracht. De huur was fors maar gezien de mooie inkomsten uit zijn goedlopende onderneming kon hij dat gemakkelijk betalen. De ligging van het huis was prachtig, met een ruim terras en een mooie overdekte buitenkeuken. Het beviel hem zo goed dat hij de hoge huur, die elk jaar toenam, graag bleef betalen. Dat werd minder toen het huis door achterstallig onderhoud gebreken begon te vertonen en de eigenaar ondanks zijn herhaalde verzoeken daar niets aan deed. De eigenaar betrof een oudere man uit Genua, de stad waarvan de inwoners, Genovesi, wel de Schotten of Nederlanders van Italië worden genoemd omdat ze gierig (tirchio) en op de penning zouden zijn. Waar of niet, de eigenaar in kwestie bevestigde dat stereotype beeld volledig. Onderhoud werd niet gepleegd, maar de huur wel jaarlijks verhoogd. Toen dat de huurder op enig moment te gortig werd, stelde hij voor het huis van de eigenaar te kopen. Die bleek daar wel voor in te zijn maar vroeg erg veel: één miljard! Eén miljard? Inderdaad een miljard, maar uiteraard niet in euro’s maar in Italiaanse lira. Het was namelijk eind jaren negentig van de vorige eeuw dat dit speelde. Volgens de officiële nadere informatie wisselkoers van dat moment Mr. Joost van der Heijden heeft had de koper ongeveer 1,2 jarenlange ervaring bij het miljoen gulden nodig om 1 begeleiden van Italiaanse miljard lire te kunnen aankoonroerendgoedtransacties, zowel pen. Gelet op zijn budget koop, verkoop, hypotheek als het was dat 10 procent te veel. regelen van de gevolgen van Omdat de eigenaar niet wilde scheiden en overlijden. Nadere informatie over die zakken en de koper niet in onderwerpen en zijn diensten prijs wilde stijgen, ging de vindt u op zijn website. deal niet door. Twee jaar later hoorde ik dat Joost van der Heijden is gevestigd te de vraagprijs met 100 miljoen Breda en bereikbaar op 076 5319631. www.joostvanderheijden.nl lire was gestegen en de huurder had besloten het huis

J; AEEF r J; >KKH voor adverteren in dit katern, neem contact op met chiara dragone: tel. +31 (0)20 5302 570, e-mail c.dragone@creditsmedia.nl.

ItaliaCasa

Een huis in Italië, wie droomt daar niet van? ItaliaCasa maakt het bereikbaar door jarenlange ervaring met Italiaans onroerend goed. Zonder zorgen. Deskundige begeleiding en eigen vestigingen maken dat waar. U treft ons in Nederland, Ligurië, Toscane, Umbrië, De Marken, Lazio en aan het Gardameer, Comomeer en Lago Maggiore. Neem contact op en maak een afspraak om de mogelijkheden te bespreken.

Kijk voor ons gevarieerde aanbod op

www.italiacasa.nl Of bel: +31 71 3649732

Je Italiaanse droomhuis is er nog steeds!

in Puglia?

in Le Marche?

Op zoek naar een huis in Italië en onzeker hoe dit aan te pakken? Dan heb je behoefte aan een raadgever, die je met kennis van zaken stap voor stap op weg helpt. Die zich deelgenoot voelt van je wensen en deze kan vertalen naar een geschikte

in Piemonte?

locatie. Die het hele proces heel persoonlijk begeleidt en intensief met je samenwerkt op weg naar het eindresultaat. Niet alleen voor de aankoop van het huis, maar ook voor alle service erom heen. La Dolce Casa is een bemiddelaar en tegelijk specialist

in Calabria? die aan niemand gebonden is. Werkt zowel vanuit Nederland, als vanuit Italië. Nederlandssprekend naar u toe, Italiaans naar alle contacten. Dus niet steeds naar Italië reizen! Nu wel zo fijn en... je betaalt niets meer dan via een makelaar.

La Dolce Casa werkt door heel Italië. Geen regio is voor ons een probleem, met een voorbehoud voor Sardinië en Sicilië. Kijk op de website www.la-dolce-casa.nl of bel naar Frits Hemerik in NL 0653839968 of Antonella Ghiani in IT 0612502583.

SoloQui

Een Bed & Breakfast verscholen in het groen, tussen Treviso en Venetië. En een grote tuin met zwembad eromheen. Bij SoloQui zul je je thuis voelen, maar ver van iedere routine. www.soloqui.com

CD805 Lago Trasimeno, ruime villa met 6 slaapkamers, zwembad, olijfgaard en fantastisch uitzicht! Prijs €590.000

Tel +39 335220727 (mob) - info@lecasedidorrie.com Iscr. ruolo 1157 Socio F.I.A.I.P.

M2020_5_Soloqui.indd 1

25-08-2020 IM2020_5_Casa 09:02:15 dorrie.indd 1

CASA VALLE ERRO LUXUEUS OP VAKANTIE IN ITALIA, PIEMONTE

NU MET PRIVÉ WELLNESS WWW.EENWEEKJEITALIE.NL

INFO@EENWEEKJEITALIE.NL

26-08-2020 11:25:5

IM2020_5_Casa Tartufo.indd 6

28-08-2020 12:45:59

Genieten aan het Luganomeer

Luganoverhuur Luxe 5/6 persoons chalets aan het schitterende Luganomeer in ItaliÍ. Op camping international Porlezza. Onze chalets staan op mooie ruime locatie’s! Prijzen per chalet in het voorseizoen en naseizoen vanaf 350 per week. Hoogseizoen vanaf 975 per week.

www.luganoverhuur.nl of 0651788120

IM2020_5_Lugano Casa.indd 1

28-08-2020 12:48:09

LEB=;D: DKCC;H (eind oktober 2020) Ê

=;DK7

Historische winkels in het oude centrum, twee bijzondere parken en een badplaats(je) aan de rand van ‘La Superba’.

9EBE<ED JAARGANG 31, NR. 5, 2020 COVERFOTO Palazzo Giusti Matteo Rossi HOOFDREDACTEUR Paul van Eijndhoven EINDREDACTIE Jolanda van der Ploeg, Mariëtte van de Sande, Fabian Takx ARTDIRECTION Suzy Benjamin VORMGEVING Sefanja Nods AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Jedidjah Arentsen, Alessandro Avalli, Edith Buenen, Yanna Buyck, Paola van Dam, Daniela Ditvoorst-Falsetta, Joost van der Heijden, Hollandse Hoogte, Ewout Kieckens, Ronald Kuipers, Joris van der Meer, Laura de Rooy-Dekker, Matteo Rossi, Roeland Scholtalbers, Shutterstock, Rosita Steenbeek, Jesper Storgaard Jensen, Bettina Traas, Sylvia Weve REDACTIE italiemagazine@creditsmedia.nl

Ê

BK97 JH7F7D?

De Belgisch-Italiaanse Luca Trapani maakte een kookboek van haar favoriete Italiaanse recepten. Wij spraken haar.

Ê

B7 L;99>?7 I9KEB7

Jurgen en Gonnie Linssen kochten een vervallen schoolgebouw bij Montefano. Nu is La Vecchia Scuola een luxe B&B tussen mare e monti.

ITALIË MAGAZINE Van Slingelandtstraat 63, 1051 CG Amsterdam, italiemagazine.nl UITGEVER Eugen van de Pas MARKETING Daniëlle Wiersema, 020 5302570, d.wiersema@creditsmedia.nl SALES Chiara Dragone, 020 5302570, c.dragone@creditsmedia.nl DISTRIBUTIE Aldipress, Utrecht / AMP, Brussel ABONNEMENTEN & NABESTELLEN VAN OUDE NUMMERS Voor het opgeven van of vragen over abonnementen, adreswijzigingen of het nabestellen van oude nummers: MijnTijdschrift.com, Daalakkersweg 2 - 72, 5641 JA Eindhoven, 088 2266636, italiemagazine@mijntijdschrift.com ABONNEMENTSPRIJS Nederland: € 38 voor een jaarabonnement (6 nummers).* Abonnementen in andere landen hebben een speciaal tarief, op te vragen bij MijnTijdschrift.com. Het abonnement wordt automatisch verlengd tegen de dan geldende tarieven, tenzij u minimaal drie maanden voor het einde van de abonnementsperiode opzegt. De cadeauabonnementen lopen automatisch af. *Prijs bij automatische incasso. Als u per acceptgiro wilt betalen, komt er € 2,50 aan administratiekosten bij. PRIJS LOSSE VERKOOP € 6,99 ITALIË MAGAZINE DIGITAAL Abonnees kunnen gratis Italië Magazine lezen via Magzine.nu. U kunt inloggen met uw abonneenummer en postcode. Geen abonnee? Dan kunt u Italië Magazine digitaal tegen betaling lezen via o.a. Magzine.nu, Blendle en Readly. © Italië Magazine is een uitgave van Italië Magazine BV dat deel uitmaakt van een groep uitgeverijen die samenwerken onder de naam Credits Media. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of worden gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De redactie heeft zijn uiterste best gedaan om rechthebbenden van beeldmateriaal te achterhalen. Wanneer desondanks beeldmateriaal wordt getoond waarvan u rechthebbende bent en u wordt niet genoemd, of geeft geen toestemming voor het gebruik, dan kunt u contact opnemen met de redactie.

98

?J7B?Ý D8>8Q@E<

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.