Italië Magazine 03 2022 by Credits Media

NR.3 2022

HARTSTOCHT VOOR LA DOLCE VITA

LA VITA È DOLCE Toetjes & taart(jes)

ROADTRIP DOOR ABRUZZO Ruige bergen en witte stranden KUNST, KOEIEN, KASTELEN Wat Trentino mooi maakt PUNTO ARTE IN TOSCANE Muziektheater en lekker eten in een sprookjesachtige sfeer

Culinaire geheimtips

AP € 7,50

8 720165 796168

VENETIË

00322

ROME Het eclectische park van Villa Torlonia

MEET THE PERFECT SHORTS

KZA

K MET

UG RT

HE BROE

AAKT IN PO

ELA

HAN EM

handgemaakt in Portugal van hoogwaardige stoffen, waaronder stretch katoen, luchtig piqué en lichtgewicht linnen. Verkrijgbaar in meer dan 60 kleuren. Welke kies jij?

Met acht verschillende stijlen - van stijlvol tot sportief - heeft MR MARVIS de perfecte shorts met de ultieme fit voor elke gelegenheid. Onze shorts zijn

VERZEN

BESTEL NU OP MRMARVIS.COM

A TAVOLA gaat zodoende regelmatig naar het Nationaal Park Gran Sasso in Abruzzo. Hij maakte een prachtige fotorepor tage in deze wat minder bekende regio: van de bergen, de witte stranden, de trabocchi (de vroegere vissers platforms in zee), de middeleeuwse stadjes en de ruige natuur. Een regio om te gaan ontdekken. Voor liefhebbers van klassieke muziek en lekker eten is een bezoekje aan het Punto Arte festival in een dorpje bij Volterra een aanrader. Dirigent Jan Willem de Vriend en zijn Zwitserse vrouw Eva Buchmann, regisseur, kwamen al vaak in Italië voordat ze een huis kochten in de borgo Mazzolla. Ze wilden graag iets terugdoen voor de aardige mensen uit het dorp en dat werd een zomerfestival met muziek in juli. Musici en zangers vanuit de hele wereld doen mee en na de optredens kan er aan een lange tafel op het dorpsplein genoten worden van de gerechten van Trattoria Albana. Voor wie van een sprookjesachtige sfeer houdt. Buon divertimento, Paul van Eijndhoven, hoofdredacteur p.vaneijndhoven@creditsmedia.nl

Tussen alle schoonheid die Italië te bieden heeft blijft het voor mij toch de mooiste stad van het land: Venetië. Natuurlijk, het kan er erg druk zijn, maar vroeg in de ochtend en ’s avonds zijn de meeste dagjesmen sen weer verdwenen en als je overdag een paar toeristische highlights ont wijkt (San Marcoplein, Rialtobrug) is het prima te doen. De laatste keer dat ik er was, een kleine twee jaar gele den, ging ik op pad met een aantal tips voor aperitivo, lunch en diner van vrienden die Venetië goed kennen. Ik was er blij mee, want het waren zonder uitzondering leuke plekken. Maar nu moet ik eigenlijk snel weer want in dit nummer deelt Susan van Deth haar culinaire tips voor Venetië, van de ontbijtkoffie tot een romantisch diner tussen locals. En dat ziet er allemaal bijzonder uit dus ik kreeg direct zin om weer af te reizen naar de lagune. Dit is het eerste in een reeks van vier artikelen, in de volgende edities volgen Susans culinaire tips voor Milaan, Florence en Rome. Fotograaf Matteo Rossi is een fanatiek bergbeklimmer en

ITALIË MAGAZINE

Park Hotel Brasilia JESOLO VENETIË EMOTIONS BY THE SEA Ons superior 4-sterrenhotel combineert een elegante inrichting met een ambiance vol welzijn, een adembenemend uitzicht op de Adriatische Zee en warme Italiaanse gastvrijheid op het gouden zandstrand van Lido di Jesolo. Neem een duik in ons buitenzwembad aan zee met directe toegang tot het privéstrand en herontdek de rust terwijl u in de zon ontspant op een comfortabele ligstoel middenin het weelderige groen van onze privétuin. Wij zorgen voor een gelukzalig gevoel met exclusieve diensten, zoals een privéparkeerplaats, voorzieningen en speciaal voor u ontworpen activiteiten. En in ons restaurant met panoramisch uitzicht verwennen wij u met de smaken van de mediterrane keuken - met de Adriatische Zee als achtergrond. Dompel u onder in de schoonheid van de Costa Adriatica, de Adriatische kust, ontdek de schatten van Jesolo en Venetië en verzamel onvergetelijke momenten. Wij zien uit naar uw komst in het Park Hotel Brasilia.

Park Hotel Brasilia - Via Levantina, 2° acc. al mare, 3, Lido di Jesolo, VE 30016, Italië W: www.parkhotelbrasilia.com | T: +39 0421 380851 | E: info@parkhotelbrasilia.com

i n hou d

34 20

Nummer 3, 2022

Reizen 9

van populaire Italiaanse steden, te beginnen met de stad aan de lagune.

GRANTURISSIMO

Tips voor reis en verblijf in Italië.

20 ROADTRIP ABRUZZO

Een woest landschap met groene weiden, besneeuwde bergtoppen, blauwe meertjes, witte stranden en middeleeuwse dorpen.

46 MEREN & MEER IN TRENTINO

Op ontdekkingstocht in Valsugana, met twee mooie meren, een stoer kasteel, een bijzondere taal en een bos vol kunst.

92 VILLA TORLONIA

Vanuit cultureel en historisch oogpunt is Villa Torlonia een van de interessantste parken van Rome, met vele bezienswaardigheden.

Culinair 34 CULINAIRE TIPS VENETIË

Susan van Deth deelt haar culinaire Little Black Book

64 LA VITA È DOLCE

In haar nieuwe kookboek La vita è dolce richt chef-kok en illustrator Letitia Clark zich helemaal op zoetigheid en desserts. Een voorproefje.

DE GENOMINEERDEN

Op 4 juli worden de jury- en publieksprijs Italië Magazine Restaurant van het Jaar 2022 uitgereikt. Dit zijn de kanshebbers.

98 KOKEN MET SUSAN Pasta alla Norma.

100 MANGIARE

Culinaire nieuwtjes plus Mike’s wijntip.

Cultuur & design 44 NUOVO

Nieuwe mode en design uit Italië.

ITALIË MAGAZINE

i n hou d

82 9

64 92

56 FEDERICO DA MONTEFELTRO

Zes eeuwen geleden werd deze succesvolle krijgsheer geboren. Tevens een liefhebber van de kunsten, waar Urbino nog steeds de vruchten van plukt.

PUNTO ARTE FESTIVAL

87 EWOUT KIECKENS

Schitterende muziek, muziektheater en lekker eten in een sprookjesachtig Toscaans decor. Met een Nederlands tintje.

82 LUXE KUSSENS, LEVENDE ICONEN

De succesvolle Italiaanse ontwerper Antonio Aricò maakte voor het Nederlandse Moooi een prachtige collectie tapijten en kussens.

89 ARTE E CULTURA Culturele agenda.

105 LIBRI E MUSICA

Romans, non-fictie en muziek van Italiaanse origine.

Columns 33

ROSITA STEENBEEK

Het paradijs van de keizers.

ITALIË MAGAZINE

ROELAND SCHOLTALBERS

Leve de apericena!

De gelukkige ambtenaar.

107 LAURA

Laura de Rooy-Dekker van ItaliaCasa over Italiaans onroerend goed.

108 JURIDISCH

Joost van der Heijden over de juridische aspecten van onroerend goed in Italië.

En verder… 102 LA LINGUA ITALIANA

De Italiaanse keuken in het buitenland.

109 HUIZEN TE KOOP & TE HUUR

Actueel aanbod van onroerend goed in Italië.

114 VOLGEND NUMMER & COLOFON

Ontdek Arezzo en beleef een tijdloze ervaring

www.discoverarezzo.com

Procida: Italiaanse culturele hoofdstad van 2022

In de golf van Napels ligt het pittoreske eilandje Procida dat is uitgeroepen tot Italiaanse Culturele Hoofdstad 2022. Procida is minder bekend dan buureilanden Capri en Ischia, ondanks dat dit pareltje veel te bieden heeft. Misschien herken je nog wel de iconisch gekleurde gevels aan de kade van Marina Grande. De haven die het decor heeft gevormd voor films als The Talented Mr. Ripley en Il Postino. De huisjes zijn met elkaar verbonden door een systeem van steegjes en trappen, kenmerkend voor de architectuur van de Procidanen. Het eiland is rijk aan historische gebouwen, maar staat vooral bekend om zijn zee en strandjes. De bewoners leven grotendeels van de zeevaart, visserij en toerisme. Er is

een buitengewone biodiversiteit onder water te vinden. Veel duikers komen om de kolonies van koraal te bewonderen of één van de zeven walvissoorten te spotten. De wateren rondom Procida (en Ischia) zijn beschermd en worden daarom Regno di Nettuno (Neptunus’ koninkrijk) genoemd. Procida telt heel diverse strandjes: de een heeft zand en de ander kiezelstenen, de een enkel te bereiken via de zee en de ander via vele traptreden. Je zult hier veel gerechten met citroen tegenkomen, het symbool van Procida. Een typisch gebakje is lingua di bue, gemaakt van bladerdeeg en gevuld met citroenroom. Naast dit alles heeft het kleine eiland nog veel meer moois te bieden en is een bezoek meer dan waard.

www.italia.it

GRANTURISSIMO

Levend schilderij Pal aan het strand op het eiland Ischia brengt hotel Miramare e Castello je in vakantiesferen. Laat je gedachten meedeinen op de golven terwijl de zee als een levend schilderij verandert. De kleur, de bootjes, de schittering. Geen moment zal het uitzicht op de Golf van Napels hetzelfde zijn. Niet alleen het hotel ligt op een prachtige locatie, de omgeving is ook zeker de moeite waard. Op korte afstand van het hotel ligt het historische centrum en de luxe straat Corso Vittoria Colonna, met de meest exclusieve winkels. Ook verken je vanuit de nabijgelegen haven gemakkelijk de zee rond Ischia. Vanaf € 180 per kamer per nacht. Hotel Miramare e Castello, Via Pontano 5, Ischia, +39 081 991333. miramareecastello.it

TEKST & SAMENSTELLING LOLA RIBBINK

ITALIË MAGAZINE

GRANTURISSIMO TERUG NAAR HET SPOOR

Zee privé De zee klotst tegen de steile kliffen en de uitzichten zijn prachtig. De kust van Sorrento staat bekend om strandplezier, ontspanning en cultuur. Hier vinden we het Towers Hotel Stabiae Sorrento Coast. Na de fascinerende omgeving verkend te hebben, kun je tot rust komen op het privéstrand, afkoelen in de infinity pool of je laten verwennen in

het Spamarine Wellness Centre. Het viersterrenhotel beschikt over 150 kamers die allemaal een uitzicht op zee hebben. Dat dit ooit een oude cementfabriek was, zou je nu niet meer zeggen. Vanaf € 70 per kamer per nacht. Towers Hotel Stabiae Sorrento Coast, S.S. Sorrentina 145, Castellammare di Stabia, +39 081 3946700. towershotelsorrento.com

Treinreizen zijn terug van weggeweest. De ene na de andere nieuwe (internationale) spoorlijn wordt aangelegd. Steeds sneller, moderner en efficiënter is de trend. Hoe leuk is het om dan juist eens een stapje terug in de tijd te doen. Fondazione FS Italiane beheert het historische erfgoed van de Italiaanse staatsspoorwegen en komt met diverse routes met historische treinen. Beeldschone regio’s als de Abruzzo, Lazio en Toscane leer je op een heel andere manier kennen als je aan boord stapt in een van de oude treinwagons. Het enige wat jij hoeft te doen, is lekker zitten en genieten van het uitzicht terwijl het landschap aan je voorbijtrekt. Vanaf € 36 per persoon. Kijk voor de verschillende historische treinen en trajecten op fondazionefs.it

Mooie rondingen

Dat je je huid moet beschermen tegen de zon is algemeen bekend, maar ook voor je ogen moet je lief zijn. Gelukkig biedt deze ronde zonnebril honderd procent bescherming tegen UVA- en UVB-straling. Gucci, Round frame sunglasses, € 350. gucci.com

ITALIË MAGAZINE

©FOTO’S FRECCI A NEL CIELO

ADVERTORIAL

NATUUR, SPORT EN GASTRONOMIE OP DE TOFANA-CORTINA Cortina Freccia nel Cielo april 2022: Tofana di Mezzo (3343 m) is de op twee na hoogste top van de Dolomieten en een paradijs voor bergliefhebbers. Vanuit het centrum van Cortina d’Ampezzo, ’s zomers synoniem met sport, natuur, cultuur en gastronomie, is de bergtop binnen een paar minuten bereikbaar met de Tofana Freccia nel Cielo-liften. In de buurt van het aankomststation van de cabinelift is het restaurant Col Druscié (1778 m) met de Masi Wine Bar Al Druscié een tussenstop voor lekker eten en goede wijn. Hier worden traditionele gerechten gecombineerd met een eigentijdse twist en vindt u een van de beste uitzichten op de Ampezzo-vallei. Op steenworp afstand ligt het Astronomisch Observatorium Helmuth Ullrich, waar u de geheimen van de hemel zowel overdag als ’s avonds kunt ontdekken door middel van rondleidingen en tijdens de astro-avonden die samen met het restaurant georganiseerd worden. Daarnaast is er de

Astroring, het Pad van de Planeten dat een eenvoudige wandeling biedt om de zon en de planeten te ontdekken. Als u met de kabelbaan weer omhooggaat naar Ra Valles (2475 m), komt u uit op een punt met een uniek uitzicht over de Dolomieten. Het is tevens het starten aankomstpunt van talrijke excursies en vie ferrate voor sportievelingen en bergliefhebbers. Ook hier kunt u terecht voor een traditioneel gerecht, een eenvoudige snack of een van de op grootste hoogte geserveerde pizza’s in de Dolomieten. Ten slotte is Ra Valles Cima Tofana (3244 m) de laatste etappe van de kabelbaan, waar een groot panoramisch terras het landschap domineert. Duik in het verleden tijdens de permanente tentoonstelling Per Apera ad Astra die gewijd is aan de geschiedenis van het bergbeklimmen in Ampezzo. Neem een drankje bij de Cima Tofana Bar om bij te komen op een echt spectaculaire plek.

TOFANA SRL • VIA STADIO N.12 • 32043 CORTINA D’AMPEZZO (BL) • WWW.FRECCIANELCIELO.COM

GRANTURISSIMO

Koninklijk Turijn Het is misschien niet de eerste bestemming waaraan je denkt bij het plannen van een stedentrip, maar koningsstad Turijn is een echte verrassing. Turin Palace Hotel ligt in de buurt van het station Porta Nuova en dus middenin het centrum van de stad. Perfect om vandaaruit te voet op pad te gaan. De stad is elegant, met mooie paleizen, prachtige pleinen, geweldige kunst en heerlijke restaurants. Het historische gebouw uit 1870 is eigentijds ingericht met de ontbijtzaal als echte eyecatcher. En hadden we het dakterras al genoemd? Spectaculair uitzicht gegarandeerd. Vanaf € 176 per kamer per nacht. Turin Palace Hotel, Via Paolo Sacchi 8, Turijn, + 39 011 0825321. turinpalacehotel.com

ITALIË MAGAZINE

GRANTURISSIMO

Roze wolk

Wie wordt er nou niet blij van een lichtroze koffer? Als je dan toch handbagage bij je draagt, kun je maar beter voor een opgewekte kleur kiezen met een vrolijk logo. Chiara Ferragni, Logomania suitcase, € 250. chiaraferragnicollection.com

Sjees naar beneden

Een hemelbed in Toscane Een historisch landhuis met zwembad in het magische Toscaanse landschap. Dat is Tenuta La Bandita. Naast de 18de-eeuwse hoofdvilla Villa Padronale zijn er twee bijgebouwen op het landgoed waar je kunt verblijven. Alle accommodaties zijn fraai gedecoreerd met originele meubels, schilderijen, traditionele terracotta vloeren en soms zelfs een hemelbed. Voor zowel ontbijt als diner kun je terecht in de villa. In de ochtend staat er een verscheidenheid aan brood, muesli, fruit en yoghurt op je te wachten. ’s Avonds neem je plaats in het eigen restaurant Bouganvillea met een traditionele Toscaanse keuken. De groenten, het vlees en het fruit komen rechtstreeks van de boerderij. Vanaf € 110 per kamer per nacht. Tenuta La Bandita, Via Bocca di Valle 30, Sassetta, +39 056 5794224. labandita.com

ITALIË MAGAZINE

Waaghalzen opgelet: voor wie wel in is voor een avontuurlijk uitje tijdens de vakantie, klinkt de afdaling met een zipline vast als muziek in de oren. Op 300 meter boven de grond daal je met een maximale snelheid van 120 kilometer per uur af. Je kan alleen naar beneden gaan, maar ook als duo en zelfs voor kinderen is het toegankelijk. Bij de prijs inbegrepen is

een shuttle die je naar het vertrekpunt brengt en je na de vluchtervaring ook weer terugbrengt. Voor wandelfanaten is het mogelijk om terug te keren via het trekkingpad waar het mogelijk is om de Solofronewaterval te bewonderen. Een unieke ervaring! Vanaf € 35. Cilento In Volo. Piazza dei Martiri, Trentinara, +39 0828 1897769. cilentoinvolo.info

Herontdek jezelf. In een tijdloze ruimte.

Almar Jesolo Resort & Spa - Via Dante Alighieri 106 - Lido di Jesolo, Venetië - Italië T. +39 0421 388119 | reservations@almarjesolo.com | almarjesolo.com

LA VITA È C EL L O...

Wat begon met ambachtelijk, aan de keukentafel bereide limoncello groeide uit tot een serieus bedrijf met een duidelijke missie: Samen het bourgondische leven vieren met kwalitatieve, smaakvolle cello’s, die inmiddels ook meervoudig bekroond zijn! Premium cello’s van Koreman’s worden puur natuurlijk en ambachtelijk gemaakt van uitsluitend biologische ingrediënten. Je serveert ze ijskoud, puur of in de mix maar bovenal om je gasten te verrassen en speciale momenten nog specialer te maken. Precies daarom brengt Koreman’s ook regelmatig nieuwe premium smaken uit, die elke keer weer écht anders, maar toch 100% Koreman’s zijn. Want het leven is simpelweg te kort om dertien-in-een-dozijn cello’s te drinken… CELLOBRATE LIFE! Geen 18, geen alcohol - Geniet, maar drink met mate

Zelf ervaren? Bestel een proefpakket op www.cellobratelife.com/italiemagazine

CELLOBRATELIFE.COM

GRANTURISSIMO

Volop ontspannen Hotel La Palma ligt aan het schitterende Lago Maggiore. Het is de ideale plek voor een ontspannen vakantie. Je begint de dag met het royaal verzorgde ontbijt zodat je klaar bent voor een dag genieten. Daarna breng je de tijd door aan de infinity pool op één van de ligbedden met heerlijk dikke kussens, je drinkt een aperitief bij zonsondergang en een cocktail onder de sterrenhemel van de skybar. ’s Avonds ga je relaxt slapen met fijne herinneringen en een mooie nieuwe dag voor de boeg. Vanaf € 190 per kamer per nacht. Hotel La Palma, Corso Umberto I 33, Stresa, +39 0323 32401. hlapalma.it

ITALIË MAGAZINE

GRANTURISSIMO

Lichte zonwering

Heerlijk dat het zonnetje schijnt, maar niet altijd hoef je de warmte in je gezicht te voelen. Deze zonneklep werpt schaduw over je gezicht en is tegelijkertijd licht en luchtig dankzij de vervaardiging in riet. Liu Jo, Straw visor, € 39. liujo.com

Veelzijdig Sicilië Midden in de Middellandse Zee komen op Sicilië verschillende werelden samen: het rijke verleden van de Griekse en de Romeinse beschavingen en de kunst en architectuur | die beïnvloed werden door de Arabieren. Er is veel gebeurd op het eiland en er is dus veel te ontdekken. Hoewel het eiland niet gemakkelijk samen te vatten is, geeft het boek Sicilië een

ITALIË MAGAZINE

veelomvattend beeld van de geschiedenis, sfeer en gebruiken. Schrijfster van het boek Jessica Schots is kunsthistorica en schrijft regelmatig over kunst en cultuur in Italië. Als er dus iemand is die je mee kan nemen op deze boeiende reis, is zij het wel. Jessica Schots, Sicilië, PassePartout Reizen, € 22,50. Verschijnt op 16 mei.

GENIETEN langs de pelgrimsroute Open de poort en je betreedt een middeleeuws dorp. Het grindpad voert je naar Fattoria San Donato. Je komt langs een villa, boerenhuizen en een prachtige uitkijktoren, omringd door eeuwenoude aangrenzende grond aan de pelgrimsroute La Via Francigena. De heuvels van San Gimignano zijn niet alleen goed voor een adembenemend uitzicht,

er komt ook nog eens heel goede wijn vandaan. Om iedereen de kans te geven hiermee kennis te maken, zijn de wijnproeverijen gratis. De familie Fenzi, eigenaar van Fattoria San Donato sinds 1932, kijkt ernaar uit je te mogen verwelkomen. Vanaf € 110 per kamer per nacht. Fattoria San Donato, Loc. San Donato 6, San Gimignano, +39 057 7941616. sandonato.it

ADVERTORIAL

Idyllisch Limone Sul Garda

Limone is een prachtig toeristenoord aan het Gardameer. Het landschap, het milde klimaat en de mediterrane vegetatie bieden de mogelijkheid om een zeer aangename vakantie door te brengen gewijd aan natuur en ontspanning. De gevarieerde omgeving, van het meer tot de bergen, is ideaal voor buitenactiviteiten, wandelingen door de bergen en mountainbiketochten. Het beroemde fietsen wandelpad dat boven het meer hangt loopt van Limone naar de grens met Trentino. In 2018 werd het pad geopend en het biedt een unieke kans om van het uitzicht te genieten. Het karakteristieke oude centrum wordt gekenmerkt door steegjes met arcades en veranda’s die uitkomen op het meer. Limone staat bekend om zijn typische citroenboomgaarden die trapsgewijs boven het dorp uitsteken. ‘Limonaia del Castèl’, het Museum voor Toerisme, het Vissersmuseum en het Comboni Centrum zijn zeker een bezoek waard. Tijdens het zomerseizoen zorgt de rijke evenementenkalender ervoor dat het een van de favoriete bestemmingen is voor Italiaanse en buitenlandse toeristen.

©Matteo Bridarolli

Limonese toeristenconsertorium tel. +39 0365 954720 www.visitlimonesulgarda.com

Roadtrip door Abruzzo in het voetspoor van Escher In het woeste landschap van de Abruzzen kun je hiken langs groene weiden en besneeuwde bergtoppen, zwemmen in helderblauwe meren, zonnen op witte stranden en verblijven in middeleeuwse dorpjes. Sommige plekken herken je van de werken van Escher, die er honderd jaar geleden talloze tekeningen maakte. T E K S T L I Z A K A R S E M E I J E R F OTO G R A F I E M AT T EO R O S S I

TIPS SLAPEN • Rifugio della Rocca In deze albergo diffuso kun je slapen in een van de ruïnes van het oude dorp aan de voet van het kasteel. De kamers zijn in authentieke sfeer ingericht en beschikken nog over de originele, middeleeuwse vloeren en plafonds. In sommige kamers kun je zelfs de open haard aansteken. Loc. Rocca Calascio, Calascio. rifugiodellarocca.it

• La corte luxury lodging Dit luxe en met smaak ingerichte vierpersoonsappartement middenin het centrum van L’Aquila is de perfecte uitvalsbasis om de stad en haar omgeving te verkennen. Corso Vittorio Emanuele 158, L’Aquila. Te boeken via Airbnb en Booking.com

ITALIË MAGAZINE

‘D

e beste tijd van mijn leven’, zo refereerde Maurits Cornelis Escher aan de twaalf jaar die hij in Italië doorbracht. Van alle plekken die hij bezocht kon alleen het onderste gedeelte van de laars hem écht bekoren: ‘Alleen het ZuidItaliaanse landschap interesseerde mij: de Moorse invloeden, die broodjesdaken die je hebt in het zuiden, samen met de rotspartijen’, zei hij daarover. Hij trok wekenlang door de woeste gebergten van de Abruzzen om talloze lithografieën te maken – toentertijd geen makkelijke tocht die je te voet en met hulp van een muildier moest volbrengen.

Pad van het hart

In de voetsporen van Escher reizen wij door de binnenlanden en langs de kustlijn van dit ongerepte stukje Italië. We mogen dan niet op een ezeltje over smalle bergweggetjes hobbelen, zoals Escher dat deed, maar de ongereptheid van de ruige gebergten en de charme van de kleine dorpjes zijn nog onveranderd gebleven. We laden onze fietsen achterop de auto, pakken onze wandelschoenen en stappen in.

Onze roadtrip begint in het dorp Scanno, dat nabij het meer van Scanno en middenin het Nationaal Park van Abruzzo ligt. In dit natuurreservaat – een van de oudste van Italië – huizen beren, gemzen, herten en wolven. Het pittoreske Scanno heeft kleine straatjes van ongelijke stenen die nu eens omhoog, dan weer naar beneden voeren. Aan de voet van de romaanse kerk Santa Maria della Valle, met zijn opvallende, rechthoekige façade, staat een beeld van een vrouw in oude klederdracht. Sommige oudere dames uit het dorp lopen op feestdagen nog steeds trots in de traditionele jurken. In de Vico Ciorla kun je nog steeds hetzelfde doorkijkje zien als dat Escher in 1929 verbeeldde in zijn lithografie Street in Scanno. Vanaf het dorpscentrum wandel je in zo’n veertig minuten naar het meer via het Sentiero del Cuore (‘pad van het hart’). Als we het panoramische punt bereiken, zien we waarom er wordt gezegd dat het meer hartvormig is, terwijl wij met alle fantasie in de wereld geen hart konden ontdekken op de kaart: het blijkt een kwestie van perspectief. Eenmaal aangekomen bij het meer zelf strijken we neer bij La Spiaggetta, een kleine kiosk waar ligstoelen en waterfietsen te huur zijn,

IN HET VOETSPOOR VAN ESCHER

terwijl we uitkijken over het helderblauwe water en de prachtige bergpartijen op de achtergrond.

Het rijk van de dieren

Als we verder naar de kust rijden, komen we door de ruige binnenlanden van Abruzzo. Onderweg zien we herten, die ongestoord door de straatjes van het dorp Viletta Barrea dwalen. De wolven verstoppen zich beter. In het charmante dorpje Civitella Alfedena is een klein museum over de lupo Appenninico, ofwel de wolf

van de Apennijnen, waar kinderen en volwassenen meer kunnen leren over deze indrukwekkende dieren. In dit gebied is de dichtheid van het aantal wolven een van de hoogste van Europa. We stoppen in het plaatsje Pescocostanzo, waar duidelijk te zien is dat de inwoners goed geboerd hebben dankzij wintersporters die hier komen skiën en snowboarden: de oude kronkelstraatjes en middeleeuwse panden zijn prachtig onderhouden en overal bloeien vrolijk gekleurde bloemen. In de hoofdstraat, Via della

Vorige pagina’s: Santo Stefano di Sessanio en de kust van de trabocchi. Onder: Scanno. Linkerpagina: La Spiaggetta, kunstenaar Roberto di Jullo en kasteel Roccascalegna.

In de Vico Ciorla kun je nog steeds hetzelfde doorkijkje zien als dat Escher in 1929 verbeeldde in zijn lithografie Street in Scanno

ITALIË MAGAZINE

Fietsparcours bij Scanno.

Hiken in Gran Sasso.

Het kasteel van Roccascalegna ligt vervaarlijk op de punt van een heuvel: als we onderweg stoppen om het kasteel te bewonderen lijkt het er elk moment vanaf te kunnen kukelen Fontana, ontmoeten we de excentrieke kunstenaar Roberto di Jullo in zijn atelier. Hij is vooral beroemd om zijn dynamische schetsen en schilderijen van rennende paarden. Hij heeft ook een atelier in hartje Rome, maar in de zomer verhuist hij naar Pescocostanzo om zijn geliefde muzen te observeren in de omliggende weiden. Voordat we de kust bereiken, bezoeken we nog het indrukwekkende kasteel van Roccascalegna dat vervaarlijk op de punt van een heuvel ligt, zo’n uur rijden richting het noordoosten. Deze burcht lijkt wel bevroren in de tijd: als we onderweg op een panoramisch punt stoppen om

TIPS

het kasteel te bewonderen lijkt het elk moment van de heuvel af te kunnen kukelen. Het majestueuze, 12de-eeuwse bouwwerk was jarenlang verlaten, maar werd in de jaren tachtig compleet gerestaureerd, waardoor je het nu zowel vanbuiten als vanbinnen kunt bewonderen. Terwijl we via een trap de heuvel beklimmen, zien we de overblijfselen van de oude ophaalbrug liggen.

De kust van de trabocchi Terwijl we de kustlijn naderen, zien we het ruwe berglandschap langzaam veranderen in een glooiend duinland-

SLAPEN • Monastero Fortezza di Santo Spirito Dit oude klooster net buiten L’Aquila met originele fresco’s en uitzicht op de Gran Sasso biedt sfeervol ingerichte kamers en een restaurant waar je lokale gerechten kunt proeven. Via Santo Spirito, Ocre, L’Aquila. monasterosantospirito.it

ITALIË MAGAZINE

Lago di Scanno.

TIPS ETEN • Trabocco Punta Punciosa Versere vis dan bij deze trabocco bestaat niet: de vangst gaat zo uit zee op je bord. Geniet van een heerlijke lunch of diner terwijl je uitkijkt over het water. Meerdere dagen van tevoren reserveren is gewenst: zeker in het hoogseizoen. SS 16 Adriatica, Rocca San Giovanni traboccopuntapunciosa.it

• La Spiaggetta Een klein stabilimento aan het Lago di Scanno waar je ook een bedje en parasol kunt huren. Via Circumlacuale, Lungolago, Lago di Scanno.

ITALIË MAGAZINE

Museum MAXXI in L’Aquila.

Veel van de trabocchi zijn tegenwoordig ook visrestaurants, waar je de vangst van de dag kunt proeven terwijl je uitkijkt over zee schap. Hier komen de fietsen goed van pas: tussen Peticcia en Marina di Vasto bevindt zich een prachtige fietsroute van 42 kilometer: de Via verde dei trabocchi, die zijn naam dankt aan de oude vissersmachines die je er tegenkomt. Deze houten constructies in zee bestaan uit een platform dat op palen staat en is verbonden met de kust door een houten loopbrug, waaraan netten hangen. Vissers kunnen de netten in het water laten zakken en zo de visstromen die zich langs de kust verplaatsen onderscheppen: een slimme manier om vis te vangen zonder natte voeten te krijgen. De techniek wordt al sinds de 18de eeuw gebruikt in dit deel van Italië en is als monumentaal erfgoed aangemerkt. Veel van de trabocchi zijn tegenwoordig ook visrestaurants, waar je

de vangst van de dag kunt proeven terwijl je uitkijkt over zee. Vooral met zonsondergang zorgt dat voor een romantische setting – niet zo gek dat deze betaalbare restaurants enorm populair zijn. Maar een van de meest tot de verbeelding sprekende trabocchi is die middenin het natuurreservaat Punta Aderci. Je kunt er alleen komen door een kwartiertje vanaf de parkeerplaats over het strand te wandelen. Hier zijn geen restaurants, bars of ander vermaak – en als wij aankomen ook geen andere reizigers. Wel ontdekken we kleine, houten hutjes die zwemmers gebouwd hebben van aangespoeld wrakhout om te schuilen voor de zon. We vervolgen onze weg terug richting het binnenland en naderen het Nationaal park Gran Sasso, een natuurgebied met

Nationaal Park Gran Sasso.

Chiesa di Santa Maria della Pietà.

> ITALIË MAGAZINE

Museum MAXXI in L’ Aquila.

Een van de toppen in het Nationaal Park Gran Sasso.

Santo Stefano di Sessanio vervult een voorbeeldfunctie voor vele verlaten Italiaanse dorpen die langzaam in vergetelheid raken drie bergketens en de hoogste toppen van de Apennijnen. Voordat we onze volgende bestemming bereiken, stoppen we in Calascio, een piepklein dorpje met een indrukwekkend fort op zijn bergtop. De ruïne van het kasteel, dat dezelfde kleur heeft als de berg en wel uit de rotsen zelf lijkt te groeien, is gebruikt in tal van films, waaronder Ladyhawke uit 1985 met Rutger Hauer en Michelle Pfeiffer.

Authentiek overnachten

Als we het topje van de berg hebben beklommen, snappen we waarom: wat is het panorama indrukwekkend. In de verte zien we de Gran Sasso liggen, de hoogste berg van Midden-Italië.

Zo’n kwartier verderop ligt Santo Stefano di Sessanio, een dorp dat volledig uit witte kalksteen is opgetrokken en middenin het natuurreservaat ligt. Tot zo’n twintig jaar geleden was het hier bijna volledig verlaten, maar dankzij de ontwikkeling van een albergo diffuso-concept, waarbij reizigers kunnen slapen in authentiek ingerichte kamers die verspreid liggen over het dorp, kreeg het plaatsje nieuw leven ingeblazen. Deze plek vervult daarmee een voorbeeldfunctie voor vele verlaten Italiaanse dorpen die langzaam in vergetelheid raken. Als wij Santo Stefano binnenrijden is het moeilijk voor te stellen dat het bijna een spookdorp was geworden: het is er gezellig druk en er zijn genoeg wijnbars, winkels en restaurants >

TIPS ETEN • Ristorante Il Setaccio Piepklein, maar de moeite waard voor de huisgemaakte pasta. Via Colecchi Ottavio, 33, Pescocostanzo.

• Ristoro Mucciante Op een vlakte in het Gran Sasso-massief met schitterend uitzicht op het omringende gebergte. Gegrild vlees is de specialiteit. Loc. Fonte Vetica, Castel del Monte. ristoromucciante.com

ITALIË MAGAZINE

De ruïne van het fort van Calascio.

IN HET VOETSPOOR VAN ESCHER

Wolwinkel van Valeria Gallese.

Als laatste stop mag L’Aquila, de hoofdstad van de Abruzzen, natuurlijk niet in onze roadtriproute ontbreken om je een paar dagen te vermaken. We belanden in de winkel van Valeria Gallese, die een wel heel bijzonder product verkoopt: ze maakt wol van haar eigen schapen, die onder de Gran Sasso grazen, en verft deze op traditionele wijze met natuurlijke kleurstoffen, waaronder Montepulciano d’Abruzzo-wijn. Als laatste stop mag L’Aquila, de hoofdstad van de Abruzzen, natuurlijk niet ontbreken. L’Aquila werd in 2009 getroffen door een verwoestende aardbeving: de schade is hier en daar nog steeds te zien, al valt ons ook op dat er flink is geïnvesteerd in de wederopbouw van de stad. Zo werd vorige zomer in een historisch palazzo in het centrum het museum

MAXXI geopend. Dit pand is een heus symbool van wedergeboorte: de renaissancewoning werd in 1700 al verwoest door een aardbeving, om in 1731 in barokstijl gerestaureerd te worden. Na de aardbeving van 2009 werd het opnieuw gerenoveerd en de restauraties zijn indrukwekkend te noemen: aan de buitenkant is de zandkleurige barok-façade in ere hersteld terwijl vanbinnen de originele elementen gecombineerd worden met eigentijdse architectonische ingrepen en moderne kunst. Een bezoek aan de wisselende exposities is een welkome afwisseling op onze met hikes en fietstochten gevulde reis en de perfecte afsluiter van onze roadtrip. •

TIPS ETEN • Pizzeria il Giardino Del Sangro Niet alleen voor pizza, maar ook voor gegrild vlees, salami’s, kaas. ’s Zomers met een terras in het mooie tuintje. Via Benedetto Virgilio 50, Villetta Barrea.

ITALIË MAGAZINE

HET EILAND OP HET EILAND Het fantastische Sardinië binnen handbereik

Verwacht met je kinderen, je vrouw, je familie en dierbaren we nemen je mee naar ontspannende en vermakelijke dagen onder de zon en de zee.

4 Mori Family Village Loc. Is Perdigonis - ex S.s. 125 km 58 - 09043 Muravera (SU) Tel +39 070999110 www.4mori.it

Het paradijs van de keizers “Neem een duik in het paradijs van de keizers”, staat in de krant. Er is weer een stuk antiek Rome toegankelijk gemaakt, de weelderige residentie waar onder meer keizer Caligula en keizer Claudius hebben gewoond, op de grootste heuvel van Rome, de Esquilijn. Ik wandel naar de Piazza Vittorio Emanuele die na een periode van verwaarlozing nu grondig is gerenoveerd. In het midden ligt een park met hoge bomen waar zonnestralen in schuine strepen door de takken vallen. Het Museo Ninfeo zoals het wordt genoemd ligt onder een groot 19de-eeuws gebouw, waar tegenwoordig het kantoor huist van de Enpam, een stichting die steun biedt aan en verzekeringen verzorgt voor artsen en tandartsen. Voor deze beroepsgroepen is de toegang tot de wereld van de keizers dan ook gratis. Het museum is opgedragen aan alle artsen en verpleegkundigen die stierven tijdens hun werk in de strijd tegen corona. De Horti Lamiani, de tuinen van Lamia waren lange tijd alleen bekend uit teksten. Ze werden aangelegd door Lucius Aelius Lamia, die consul was ten tijde van keizer Augustus. De Horti die geïnspireerd waren op de hellenistische paleizen van het oosten, werden na de dood van Lamia keizerlijk bezit en met name door Caligula getransformeerd tot een soort Domus Aurea avant la lettre In de 16de eeuw waren hier al vondsten gedaan, en in de 19de eeuw opnieuw, zoals de Venus van de Esquilijn waarvoor Cleopatra waarschijnlijk poseerde en een beeld van keizer Commodus als Hercules, stukken mozaïekvloer, nu allemaal te bewonderen in de Capitolijnse Musea. Met medewerking van de Enpam is de laatste jaren dit hele terrein blootgelegd, onderzocht en permanent toegankelijk gemaakt in de kelders onder het kantoor. Ik daal de trap af en kom in een kolossale lichte ruimte, duizend vierkante meter om precies te zijn. Ruisen van water klinkt en het gekwinkeleer van vogels zoals tweeduizend jaar geleden. Hier en daar is het parcours verluchtigd door een frescofragment van een vogeltje.

ROSITA

SCHRIJFSTER ROSITA STEENBEEK VERHAALT OVER HAAR DAGELIJKSE LEVEN IN ITALIË.

Op een wand is een geschilderde reconstructie te bewonderen van dit uitgestrekte lustoord, mensen flaneren door sierlijk aangelegde tuinen, met bloemenhagen, vijvers, tempels, zuilengalerijen. Anderen staan te kijken bij kooien met een beer erin en een leeuw. Hedendaagse bezoekers kijken nog verbaasder. Niet alleen zijn er ontzagwekkend veel kunstvoorwerpen gevonden, schilderingen, marmer in alle kleuren uit alle hoeken van de Middellandse Zee, toneelmaskers met de pigmenten er nog op, edelstenen waarmee de keizerlijke woning was versierd, een broche van de keizerlijke garde, maar ook etensresten, schelpen van oesters, resten van struisvogels, gebeente van een beer, een leeuw, zaden, sporen van exotische planten. De verbluffende bouwwerken moeten omringd zijn geweest door exotische tuinen waarin de wilde uit Afrika en Azië meegevoerde dieren misschien wel vrij rondliepen. In het museum kun je laden opentrekken waarin de vondsten ordelijk liggen gerangschikt. Schelpen van verschillende soorten oesters met daarboven een filmpje over de oesterkweek van die tijd, een la met plantenresten en daarbij op film een driedimensionale reconstructie van een deel van de tuin vol beelden en waterpartijen. Met al deze voorwerpen en uitgegraven muren is het gebied tot in detail in kaart gebracht. Zo was de tuin aangelegd in verschillende niveaus die met elkaar verbonden werden door een witmarmeren trap waarvan een gedeelte aan het licht is gebracht. Tenslotte keer ik terug naar de bovenwereld, vast van plan hier nog eens terug te komen, en loop het park in waar mensen op bankjes zitten in de zon. Velen van hen zullen niet weten dat er een veel duizelingwekkender park onder hun voeten ligt. Ik wandel langs La Porta Magica, de magische poort die bij een inmiddels afgebroken 16de-eeuwse villa hoorde en waarop alchemistische tekens zijn te zien. Men is er nog niet uit wat die tekens en die poort precies betekenden. Maar heel Rome is vol met magische poorten die toegang geven tot reizen in de tijd. •

ILLUSTRATIE EDITH BUENEN

ITALIË MAGAZINE

SUSANS CULINAIRE LITTLE BLACK BOOK

Venetië

stad van spritz & cicchetti

Van geheime adresjes voor de beste cappuccino’s tot romantische diners tussen de locals. In de aankomende edities van Italië Magazine deelt Susan van Deth haar culinaire tips voor de populairste steden van Italië: Milaan, Rome, Florence en – ditmaal – Venetië. T E K S T S U S A N VA N D E T H F OTO G R A F I E S U S A N VA N D E T H & S T E FA N O P I A S E R I C O

ITALIË MAGAZINE

kan verleiden om toch nog een keertje een paar dagen in deze bijzondere stad te boeken. Als het helpt om je te overtuigen: mijn vader gaat inmiddels weer met veel plezier en klaagt niet meer over slecht eten, onbeschofte bediening en verschrikkelijke mensenmassa’s.

Eerst een kop koffie

Laten we deze trip beginnen met het belangrijkste culinaire fenomeen van Venetië, in lokaal Venexiàn dialect: de bacaro (oftwel de ‘bar’). Venetianen leven in deze bacari, ze beginnen er hun dag met koffie – een loeisterke espresso met een beetje suiker of een koffie ‘corretto’ (een ‘gecorrigeerde’ koffie, waarbij de suiker wordt vervangen door een scheut grappa). Gevolgd door de lunch, meestal een simpel gerecht bereid met seizoenproducten, en tegen zessen is het tijd voor een aperitivo, uiteraard vergezeld van verschillende cicchetti. Een bacaro is simpel, hier geen romantische witte tafelkleden en hoffelijke bediening. Vaak vind je slechts een spaarzaam aantal tafels en wordt er vooral staand gegeten en gedronken. De drank is goed, vloeit rijkelijk en naast een goede selectie wijnen per glas is natuurlijk de spritz de ongekroonde koning van deze stad. Geboren in Venetië in 1920 is deze drank inmiddels wereldwijd bekend. Maar hij smaakt toch altijd het beste in zijn originele omgeving.

Openingspagina’s: bacaro Bancogiro en Gran Caffè Quadri. Boven: San Marcoplein. Rechts: cicchetti in Bancogiro.

ITALIË MAGAZINE

n deze eerste editie van mijn culinaire little black book neem ik jullie mee naar de stad die bestaat uit 118 eilanden gebouwd op houten palen, waar je met gemak aan je 10.000 stappen per dag komt: Venetië. Mocht je net als mijn vader het motto hebben ‘ik ben twee keer in mijn leven in Venetië geweest, en dat is meer dan genoeg’, dan hoop ik dat ik je met deze lijst

Binnen & buiten de bacaro

Je staat binnen aan de bar bij bacaro Bancogiro, maar dan… geen menukaart te bekennen. Gelukkig gaat het bestellen in een bacaro prima zonder dat je ook maar een woord Italiaans spreekt. Alle cicchetti liggen namelijk uitgestald in een vitrine. En aangezien cicchetti nooit meer dan een paar euro kosten, wijs je gewoon alles aan dat je lekker lijkt. Een geheime tip, bij Bancogiro is er één cicchetto waar je specifiek om moet vragen: de polpette (een soort gehaktbal). Als je heel veel geluk hebt en je komt niet al te laat op de dag, dan kan het zomaar zijn dat ze nog niet zijn uitverkocht.

SUSANS CULINAIRE LITTLE BLACK BOOK

De drank in een bacaro is goed, vloeit rijkelijk en naast een goede selectie wijnen per glas is natuurlijk de spritz de ongekroonde koning van deze stad Een andere redenen waarom Bancogiro op mijn lijstje van favoriete bacari staat, is dat je aan de ene kant buiten – traditioneel staand – eet en drinkt, maar aan de andere kant een geweldig terras hebt met uitzicht op de Rialtobrug. Mocht je toch behoefte hebben aan een pauze na de ontelbare bruggetjes die je inmiddels genomen hebt. Een andere traditionele en zeer geliefde bacaro is Enoteca Schiavi. Verwacht een aardige rij buiten, en je moet snel beslissen als je eenmaal binnen bent, nonna heeft niet heel veel geduld. Hier geen tafels, maar gewoon lekker buiten met je bordje en een Aperol spritz aan ’t water. Om Enoteca Schiavi te bereiken wandel je over de Ponte dell’Accademia, de brug met misschien wel het beste uitzicht over het

Canal Grande. En stukken minder druk dan de Rialtobrug, dus perfect voor een paar mooie foto’s. Ondanks het feit dat cicchetti natuurlijk in hun traditionele vorm in bacari te vinden zijn, heb ik een hele speciale tip voor je. Namelijk cicchetti van een drieMichelinsterrenchef op het wellicht bekendste plein ter wereld: San Marco. Nadat de zon onder is gegaan en de meeste toeristen het eiland hebben verlaten is dit een van mijn favoriete plekken. Het terras van Gran Caffè Quadri serveert twee verschillende soorten tasting menu’s, zes of dertien verschillende cicchetti; van tonijn in een zeewiersandwich met oestercrème en kaviaar tot tartaar met zwarte truffel. Bestel een fles wijn, luister naar de

TIPS • Bancogiro Campo San Giacometto, Ponte di Rialto. osteriabancogiro.it

• Enoteca Schiavi Fondamenta Nani, 992. cantinaschiavi.com

• Gran Caffè Quadri San Marco Plein, 121. alajmo.it

ITALIË MAGAZINE

Cocktail in Bancogiro. Onder: verse waar op de Mercato di Rialto.

TIPS • Drogheria Mascari San Polo 381. imascari.com

• Aliani – Casa del Parmigiano Campo Cesare Battisti/Bella Viena, San Polo 214. casadelparmigiano.ve.it

ITALIË MAGAZINE

klassieke muziek die over het plein zweeft en geniet terwijl de avond in Venetië aan je voorbijtrekt.

Rond de markt

Ochtendstond heeft goud in de mond. Het zou een Venetiaans gezegde kunnen zijn, met een andere interpretatie. Want de schoonheid van Venetië in de opkomende zon is oogverblindend mooi en heeft een gouden randje. Waan je een Venetiaan, zet

je wekker net even iets eerder een ochtend (vergeet niet, na de lunch dient men volgens Italiaans gebruik een middagdutje te doen, dus je slaap haal je later wel in) en bewonder de magische stad onderweg naar de Mercato di Rialto. De fameuze Rialtomarkt is gesticht in 1097 en was decennialang een van de belangrijkste markten ter wereld. Specerijen, juwelen, voedsel en dieren werden verkocht aan kopers vanuit heel Europa.

SUSANS CULINAIRE LITTLE BLACK BOOK

Als ik een markt bezoek in het buitenland heb ik altijd verschrikkelijk veel zin om verse producten te kopen en een geweldige maaltijd te bereiden Nu vind je er vooral groente-, fruit- en viskramen. En ondanks dat de markt later in de ochtend een populaire bestemming wordt voor toeristen, is dit waar bewoners vroeg in de ochtend nog steeds hun boodschappen doen. Als ik een markt bezoek in het buitenland heb ik altijd verschrikkelijk veel zin om verse producten te kopen en een geweldige maaltijd te bereiden, wat uiteraard onmogelijk is op een hotelkamer. Als kleine troost probeer ik dan maar producten te vinden die mee terug mogen in de koffer. Rondom de Rialtomarkt vind je specialiteitenzaken voor allerlei delicatessen: een stuk Parmigiano Reggiano, verschillende soorten risottorijst en pasta, truffelsalami, gedroogde paddenstoelen en de échte dikke stroperige aceto balsamico. Mijn favoriete winkels in Venetië zijn Drogheria Mascari en Aliani – Casa del Parmigiano, beide om de hoek van de markt. Een andere tip voor fijne souvenirs is een bezoek aan Chiarastella Cattana, een begrip in Venetië voor tafellinnen, servetten en andere handgemaakte textielitems voor een beeldschone gedekte tafel. Na de drukte van de ochtendmarkt, wanneer de zon Venetië snel begint op te warmen, vind je aan de andere kant van de Rialtobrug een architectonisch hoogstandje en een van mijn favoriete koffiebars (en modehuizen). Beneden in het atrium van de prachtig gerenoveerde T Fondaco dei Tedeschi heeft Philippe Starck de bar van Amo ontworpen. Marmer, goud en design gecombineerd met de lekkerste cappuccino’s, brioche gevuld met zabaione en andere lekkernijen gemaakt door de gebroeders Alajmo. Na de koffiepauze vervolg je je weg per verdieping naar boven en bewonder je alle geweldige Italiaanse mode, om uit te

komen op het dakterras met een adembenemend uitzicht over Venetië. Onderweg naar beneden kun je de lift nemen direct naar de uitgang, of tóch nog dat ene paar Italiaanse designerschoenen meepikken. Voor een traditionele koffiepauze – lees: staand – kan ik ook zeker de ambachtelijke Pasticceria dal Mas aanraden. Op steenworp afstand van het treinstation, en dus vaak onze eerste, of laatste, stop in Venetië.

Rustige plek voor de lunch

Zoals we allemaal weten kan Venetië in het hoogseizoen ontzettend druk zijn, en rust is niet direct een woord dat je associeert met deze toeristenstad. Maar gelukkig zijn er een paar bijzondere plekjes om de massa’s even te ontvluchten. Een van mijn favoriete lunchplekken én >

TIPS • Chiarastella Cattana Salizzada San Samuele. chiarastellacattana.com

• T Fondaco dei Tedeschi/Amo Calle del Fontego dei Tedeschi. alajmo.it

• Pasticceria dal Mas Rio Terà Lista di Spagna, 150. dalmaspasticceria.it

De door Philippe Starck ontworpen bar van Amo.

ITALIË MAGAZINE

Ponte dell’Accademia; Gelateria Nico heeft de allerlekkerste ijsjes; lunchen op het eiland Burano. Rechterpagina: restaurant Gatto Nero.

ITALIË MAGAZINE

tuinen bevindt zich in Hotel Palazzo Experimental. Een kleine oase van rust in een prachtig hotel in art-decostijl. Het hotel heeft ook een klein terras aan de voorkant met uitzicht op een geprivatiseerde steiger, een gewilde plek voor de allergrootste jachten ter wereld. Ik heb hier eens al werkend een dag doorgebracht terwijl de medeoprichter van WhatsApp zijn 99 meter lange jacht had aangemeerd. Een

heerlijke afleiding om af en toe even te gluren naar alle bezigheden op zo’n schip. Mijn tweede suggestie is een van mijn absoluut favoriete lunchplekken in Italië: ristorante Gatto Nero op het eiland Burano. Nu is dit eiland met zijn felgekleurde huizen natuurlijk op zichzelf de trip met de traghetto al waard, maar laat hier nou ook nog een van de allerleukste restaurants gevestigd zijn.

Ik heb in dit hotel eens al werkend een dag doorgebracht terwijl de medeoprichter van WhatsApp zijn 99 meter lange jacht had aangemeerd Je moet soms even geduld hebben aangezien het niet altijd lukt om vooraf een reservering te maken. Maar het is geen probleem om een halfuurtje te wachten met een glas koele prosecco in je hand, totdat er een tafel beschikbaar is op de kade. Vervolgens moet je de menukaart een beetje links laten liggen en aan de kundige obers vragen wat de dagspecialiteiten zijn. Een lunch bij Gatto Nero is ontspannen, doordrenkt van wijn met de verste vis en vooral geen snelle aangelegenheid.

zitten na te praten ben ik benieuwd of hij de Michelinster die het restaurant afgelopen jaar ontving – nadat hij nog geen jaar aan het roer stond – verwacht had. Het antwoord: een volmondige ‘nee’. Deze chef heeft ambities en legt de lat hoog, heel hoog. Via Gaggan in Bangkok en een jarenlang verblijf in Nieuw-Zeeland is hij back to his roots. Hij maakt zijn moeder ongetwijfeld erg blij – voor een Italiaanse mama is er bijna niets ergers te bedenken dan je zoon die aan de andere >

TIPS • Hotel Palazzo Experimental Fondamenta Zattere Al Ponte Lungo. palazzoexperimental.com

• Gatto Nero Via Giudecca 88. gattonero.com

• Gelateria Nico Fondamenta Zattere Al Ponte Lungo. gelaterianico.com

• Zanze XVI Santa Croce, 231. zanze.it

Ice, ice baby

Gelateria Nico heeft een heerlijk terras met uitzicht op het Giudeccakanaal en je vindt er de allerlekkerste ijsjes. Geniet ervan overdag in de zon, of volg het voorbeeld van de Venetianen: sla het restaurantdessert over en maak een avondwandeling naar Nico’s. Ze zijn in de zomer tot elf uur ’s avonds geopend.

Voor speciale etentjes

Dit is een gerecht dat misschien wel het best de stijl van Zanze XVI omschrijft: een fluweelzachte risotto, waarbij in plaats van de traditionele boter een crème van bloemkool en miso is gebruikt voor de mantecatura (de Italiaanse kooktechniek die ervoor zorgt dat pasta’s en risotto’s zo heerlijk romig worden). Als contrast voor deze zachtheid zijn bovenop de risotto zorgvuldig de perfecte tegenhangers geplaatst: kalfstong, gerookte paling en kleine toefjes matcha-yoghurt. Het is een van de traditionele Italiaanse gerechten met invloeden uit verschillende buitenlandse keukens waar chef Stefano Vio de afgelopen jaren heeft gewerkt. Met af en toe een kleine verrassing zoals de tomaat die geen tomaat blijkt te zijn. Als we na de lunch nog even met de chef

ITALIË MAGAZINE

Dikke aanrader qua eten en personeel: Zanze XVI.

Hoe aanlokkelijk: met een aperitivo genieten van de zonsondergang, een diner praktisch tussen de wijnranken en met een paar passen rol je in je bed

TIPS • Venissa Fondamenta di Santa Caterina, 3. venissa.it

ITALIË MAGAZINE

kant van de wereld woont. Maar niet alleen zijn moeder, ook zijn gasten zijn erg content. Een tasting menu bij Zanze XVI is namelijk een kleine reis rond de wereld maar altijd met de voeten stevig geplant op Italiaanse bodem. En daarnaast word je ook nog bediend door de allercharmantste, Nederlandstalige, Kevin. Dit restaurant is een dikke aanrader voor een speciaal etentje. Wel ruim van tevoren reserveren, want het is vaak volgeboekt. Waar chef Stefano zijn menu aanpast aan de dagverse producten die hij krijgt aangeboden van zijn lokale leveranciers, gaat Venissa nog een stapje verder. Op het

prachtige eiland Mazzorbo – met de trachetto 45 minuten vanaf het hoofdeiland – vind je dit unieke concept. Venissa is niet alleen een restaurant én hotel met een wijngaard waar ze hun eigen wijn verbouwen, maar heeft ook een grote moestuin die voorziet in de meeste ingrediënten voor het menu. Hoe aanlokkelijk klinkt dit: met een aperitivo genieten van de zonsondergang, diner praktisch tussen de wijnranken, en vervolgens enkel nog een paar passen hoeven zetten om zo je bed in te rollen. Om vervolgens te ontwaken met het geluid van vogels, en verder niets. •

Hotel Indigo VENICE UNCONVENTIONAL VENICE Op een steenworp afstand van de Biënnale van Venetië ligt Hotel Indigo Venice - Sant'Elena, een elegant hotel dat is gevestigd in een gerenoveerd, voormalig klooster. Het hotel onderscheidt zich door een slimme combinatie van stijl en design, die duidelijk zichtbaar is in de 75 kamers en suites die alle ingericht zijn met details die de geschiedenis en cultuur van de stad doen herleven. Maak uw verblijf compleet door de smaken van de Venetiaanse traditie te ontdekken in het Savor Restaurant & Bar. Geniet tot slot in de betoverende binnentuin van een moment van pure ontspanning.

Hotel Indigo Venice - Sant'Elena - Calle Buccari 10 Sant'Elena, 30132, Venezia W: indigovenice.com | T: +39 041 2717811 | E: info@indigovenice.com

Retro klassieker

Vespa viert zijn 75ste verjaardag samen met LEGO. Net als de echte Vespa Piaggio bevat deze LEGO-versie alle kenmerken van de scooter uit de jaren zestig. Het bouwmodel komt in een unieke pastelblauwe LEGO-kleur. Leuk voor bouwfans die van de Italiaanse cultuur houden. LEGO, Vespa 125, € 99,99. lego.com

Mix & match De handgemaakte groene dennenappel van keramiek is een Siciliaans symbool voor een lang leven en vernieuwing. In combinatie met de stoffen kap met papegaaiendessin krijgt de lamp een retro-chique uitstraling. Peca Design, Viaggio in Sicilia Table Lamp (65x40 hxb), € 920. artemest.com

Stralende blik Het diervriendelijke en veganistische make-upmerk Nabla heeft een nieuw oogschaduwpalet. Laat je ogen spreken met een van de zestien kleuren waarmee je zowel zachte als glamoureuze looks kunt creëren. Nabla, Read my mind palette, € 39,90. nablacosmetics.com

ITALIË MAGAZINE

TEKST & SAMENSTELLING MALOU LAMMERTSE

Met een zuilhakje van 7,5 centimeter en een elastisch inzetstuk kun je comfortabel lopen op deze elegante sandalen. De bewerkte bandjes in verschillende kleuren geven een sierlijk effect en bieden extra ondersteuning. Pollini, Golden Rainbow sandals, € 284. pollini.com

N UOVO

Blokje om in stijl

Sensuele split

De jersey stof en het slimfit model van deze exotische bloemenjurk zorgen voor een prettige pasvorm. Met de lange zijsplit en met hoge hakken eronder een ideale jurk voor een avondje uit. Gecombineerd met slippers kan hij ook op het strand Patrizia Pepe, Print-embellished long dress, € 198. patriziapepe.com

Bellezza floreale Fleur je outfit op met deze minihandtas van Furla. Hij is gemaakt van Ares-leer met een structuur en je sluit ’m in een handomdraai met de unieke boogsluiting. Naast het grote compartiment heeft hij aan de binnen- en buitenkant ook nog twee handige vakjes. Furla, Top Handle Mini Toni Ballerina, € 395. furla.com

Zonnen op de golven Door het golvende design van ontwerper Marco Acerbis voelt dit ligbed alsof je wordt meegevoerd op een golf. Het omarmt je maar blijft stabiel in evenwicht. Oliviero Design, Reef sunbed by Talenti, € 965. oliviero.design

ITALIË MAGAZINE

Lago di Levico.

Valsugana Meren en meer in Trentino Even ten zuidoosten van de stad Trento liggen twee meren naast elkaar, Lago di Levico en het wat grotere Lago di Caldonazzo. Op ontdekkingstocht in de Valsugana zoals deze streek heet met een stoer kasteel, een bijzondere taal en een bos vol kunst. T E K S T E N F O TO G R A F I E PA U L VA N E I J N D H O V E N

Ontspannen aan het Lago di Levico

Gids Sebastiano.

ITALIË MAGAZINE

De komende dagen zal Sebastiano mijn gids zijn, maar ik ben al vroeg op dus na het ontbijt en voor zijn komst kan ik nog even rondkijken. De zon schijnt al uitbundig als ik vanuit Hotel Florida de straat oversteek en naar het meer loop. Een oudere man is aan het vissen en iets verderop krijgt een groep vrouwen op de houten vlonders yogales van een man met een Nepalese klankschaal. Verder is het nog rustig, maar een enkeling probeert alvast een plaatsje te reserveren op het grote grasveld.

Het belooft een prachtige dag te worden en straks zal het hier vol zitten met gezinnetjes, vriendengroepjes en stelletjes die van de zon, het water en het mooie uitzicht zullen genieten. Motorboten zijn op het meer verboden, waardoor het een ideale plek is om te suppen of te roeien. En er is ook een ‘strandtent’, La Rociondola, met meerdere terrassen waar heerlijk geborreld kan worden. Later in de middag is het hier een drukte van belang. •

MEREN EN MEER IN TRENTINO

Adopteer een koe Roberta, Lola, Sissi of misschien Ginetta? Het zijn slechts enkele van de koeien van Malga Palù die je kunt adopteren. Een mooi initiatief uit de Valsugana dat beoogt mensen kennis te laten maken met het leven op een malga (een zomerboerderij op de berg) en met de oude ambachtelijke productiemethode van kaas. Voor € 65 adopteer je een koe uit een van de zestien malga’s en tussen

half juni en half september kun je je koe opzoeken en voor € 50 aan kaas ophalen bij de malga. Gids Sebastiano en ik worden hartelijk ontvangen door Paolo, de eigenaar van Malga Palù, die laat zien hoe de Vezzena wordt gemaakt. Dit is een harde kaas waarvan ze ook varianten met bieslook, venkel of peperoncino produceren. Hier boven op 1400 meter hoogte is ook een

winkeltje waar de kazen, maar ook salami’s en jams worden verkocht en in het restaurantje kun je een proeverij van kazen en een drankje bestellen. Het ‘adopteer een koe’-concept is succesvol vertelt Paolo en ondersteunt de malga’s. Sebastiano vertelt dat hij ook al eens een adoptiekoe cadeau heeft gedaan aan zijn oma, een origineel geschenk uiteraard. • >

ITALIË MAGAZINE

Arte Sella: kunst tussen de bomen

Aeneas Wilder: Senza titolo 169.

Onze gids Clelia wacht ons al op bij de ticketoffice van Arte Sella. De oudere dame is afkomstig uit Zuid-Afrika maar heeft Italiaanse roots en is samen met haar man sinds een aantal jaren in Trentino neergestreken. Met veel enthousiasme geeft ze uitleg. Arte Sella bestaat uit twee delen, de wandeling door het bos bij Malga Costa en de tuin van Villa Strobele, waar het allemaal begon. Wij starten met het bos, een wandeling van zo’n 45 minuten. Ruim twintig jaar geleden werd dit deel toegevoegd met als icoon (een project uit 2001 van kunstenaar Giuliano Mauri) de Cattedrale Vegetale. Een ‘groene kathedraal’

Will Beckers: Attraversa l’anima.

Lee Jaehyo: 0121-1110=115075.

Henrique Oliveira: Radice comune.

ITALIË MAGAZINE

Chris Drury: La stanza del cielo.

bestaand uit een middenschip met twee zijbeuken waarbij de pilaren bomen zijn. Het is een work in progress, want de boomtakken groeien steeds verder naar elkaar totdat ze het dak zullen vormen. De meeste kunstwerken die we tegenkomen worden na voltooiing ‘teruggegeven’ aan de natuur, ze worden niet hersteld, de natuur mag zijn gang gaan. Een van de meest bijzondere werken vind ik Senza titolo 169 van Aeneas Wilder (zie foto). Als je precies in het midden gaat staan hoor je de galm van je eigen stem. Clelia: “Dit park is ook een leuk uitje met kinderen, ze mogen overal aan zitten of binnengaan.” Een ander grappig

kunstwerk is Radice Comune van de Braziliaanse kunstenaar Henrique Oliveira, een liggende boomstam met een knoop erin. Maar dat is toch onmogelijk? Dat klopt, maar het lijkt net echt. Deze wandeling is echt een aanrader, voor jong en oud. Als we richting de Villa Strobele lopen langs een grasveld wijst Sebastiano nog op een paar bomen in de verte. “Toen ik de eerste keer ging paragliden eindigde ik in die boom”, vertelt hij lachend. Ook de kunstwerken in de tuin bij de Villa Strobele zijn erg de moeite waard, onder andere twee prachtige werken van Japanners waarbij plankjes heel kunstig in elkaar grijpen. Helaas is ten tijde van ons bezoek een deel van de tuin afgesloten omdat dat door een storm is getroffen en tijdelijk onbegaanbaar is maar hopelijk is dat snel weer hersteld. •

MEREN EN MEER IN TRENTINO

Het hotelgedeelte van Castel Pergine.

Leven als een kasteelheer Even ten noorden van de beide meren ligt op een heuvel Castel Pergine. Al in de Romeinse tijd was hier een vestiging die gold als de poort tot de Valsugana. In de 13de eeuw werd dit uitgebouwd tot een middeleeuws fort. Het had een strategische functie want bood uitzicht op de verre omgeving. Sinds enkele jaren is het kasteel in handen van een stichting. Castel Pergine is het enige kasteelhotel in Trentino. Je kunt hier dus in een sfeer

van kasteelromantiek overnachten, in een van de kamers in een bijgebouw dat uit de tijd van het Concilie van Trento stamt (1545-1563) of in een suite in een van de drie torens. In het kasteel zelf zijn enkele zalen te bezichtigen. In de troonzaal bevindt zich een bar en in twee zalen van het Palazzo Baronale is een restaurant gevestigd. Een fraaie omgeving waar ook nog eens een uitstekend menu degustazione wordt geserveerd. Ik voel

me bijna een kasteelheer als ik hier aan een grote tafel bij het raam zit te eten, met uitzicht op de verre omgeving. Ieder jaar organiseert het kasteel een tentoonstelling van beeldhouwwerken, zowel binnen als buiten. In 2022 wordt werk van Marco Lodola getoond onder de titel Starry Night. En daarnaast zijn er nog allerlei andere culturele evenementen: concerten, theater, literaire ontmoetingen etc. Zie de website van het kasteel voor de agenda. • >

ITALIË MAGAZINE

De appel is een belangrijk symbool van de Valsugana.

MEREN EN MEER IN TRENTINO

De betoverende vallei We rijden ’s ochtends naar een wat afgelegen vallei, waar we als eerste een afspraak hebben bij een watermolen. Dit is de Valle dei Mocheni, waar in de 13de eeuw Duitse boeren zich vestigden. Ze kregen flinke stukken land die ze gingen ontginnen en waarop ze granen gingen verbouwen. Dat graan moest natuurlijk gemalen worden en dat werd onder andere in deze historische, perfect gerestaureerde watermolen gedaan, nu een museum. Al in een document uit 1292 was er sprake van een werkende molen hier in Frassilongo. Onze gids Martina laat zien hoe de molen werkt. In het bergbeekje vlakbij draait ze een luik omhoog waardoor het water omgeleid wordt naar de molen die daardoor langzaam op gang komt. Martina spreekt ook de oude taal, het

Mocheno, waar ik wel wat Duits in herken, maar uiteindelijk toch geen touw aan kan vastknopen. Volgende stop is de Filzerhof, een museumboerderij uit 1324, een eindje dieper het dal in. Tot de jaren vijftig van de vorige eeuw werd hij bewoond, de laatste twee eeuwen door een vrij rijke familie, vertelt Martina. De boerderij is ingericht met historische meubels en objecten en geeft een goede indruk hoe het er hier in vroeger tijden aan toe ging. Maar afgezien van zijn historie, folklore en bijzondere taal is de Valle dei Mocheni gewoon prachtig, en door zijn wat afgelegen ligging ongerept met lieflijke dorpjes en oude boerderijen. Ideaal om te wandelen. De Oostenrijkse schrijver Robert Musil noemde het ooit ‘de betoverende vallei’. •

ITALIË MAGAZINE

TIPS SLAPEN • Hotel Florida Prima hotel met zwembad op minder dan een steenworp van het Lago di Levico. Via Segantini 20, Levico Terme. floridahotel.it Bottega da Gigi.

Al Legno.

Mas del Saro.

ETEN • Restaurant Riviera Direct aan het Lago di Caldonazzo gelegen, vrij eenvoudig, toeristisch restaurant. Mooi uitzicht over het meer. Viale Venezia N. 8, Calceranica al Lago. ristorante-riviera.com

• Restaurant Al Legno Aangenaam restaurant met fijn terras op weg naar Arte Sella waar ik de canederli di patate con fonduta di formaggio (knoedels met gesmolten kaas) kan aanraden. Stevige kost, maar smakelijk. In de tuin achter het restaurant kunnen kinderen spelen en lopen wat kippen en konijnen los rond. Terwijl wij op het terras zaten ging een konijn aan de rand van de weg zitten, maar besloot gelukkig toch weer de tuin in te gaan. Località Val di Sella, 16, Borgo Valsugana. allegno.it

• Mas del Saro Een sympathieke agriturismo met slechts enkele tafeltjes in de Valle dei Mocheni. Dit is een echte maso, een bergboerderij, waar heerlijke gerechten worden geserveerd door Renzo, terwijl zijn vrouw Vea in de keuken staat. Zij proberen zoveel mogelijk zelfvoorzienend te zijn dus verbouwen hun eigen groenten, granen, aardappels, fruit

ITALIË MAGAZINE

Het uitzicht bij Mas del Saro.

en kruiden. Ze hebben kippen voor verse eieren en bijen voor honing. Mas del Saro is echt een aanrader voor smakelijke en verfijnde gerechten met veel liefde gemaakt op een prachtige plek. Sant’Orsola. masdelsaro.it

lokale specialiteiten kunt kopen, zoals treccia mochena, een gevulde zoete koek. Via Regia, 4, Levico Terme. dagigilevicoterme.it DOEN

• Adotta una mucca • Castel Pergine Vorstelijke plek om te dineren en je kunt er ook nog blijven slapen. Via al Castello, 10, Pergine Valsugana. castelpergine.it

• Bottega da Gigi In het centrum van Levico Terme bevindt zich deze delicatessenzaak waar je allerlei lekkers en

Adopteer een koe voor € 65 en haal in de zomermaanden kaas op de desbetreffende malga ter waarde van € 50. Erg sympathiek initiatief. Via de website kun je een malga kiezen en een koe! adottaunamucca.org

• Arte Sella Kunstproject in de open ruimte

in de Val di Sella. Maak een boswandeling en geniet van bijzondere kunstwerken die in het bos en in de tuin van een villa zijn opgesteld. Leuk ook voor kinderen want die mogen overal aan zitten en ingaan. Wat achtergrondinformatie over de afzonderlijke kunstwerken maakt de wandeling nog een stuk interessanter. artesella.it

• Valle dei Mocheni Website met informatie over wat je kunt bezoeken en achtergrondinformatie over de Mocheni, hun taal en tradities. bersntol.it

Zorgeloos genieten in italië

Een onvergetelijke vakantie tegemoet! Luxe kamperen met de vrijheid van de natuur, dat is een vakantie met Lodge Holidays! Speciaal voor jou hebben we een aantal unieke locaties in Italië geselecteerd voor een wel heel comfortabele kampeervakantie. Wat dacht je van de groene Dolomieten, het heuvellandschap van Umbrië, de heerlijke Adriatische kust of een plekje aan een van de uitgestrekte meren? Boek nu jouw luxe lodge en kijk uit naar een onvergetelijke vakantie!

WWW.LODGEHOLIDAYS.NL/ITALIE scan mij

/LODGEHOLIDAYS

©I MAGES ELECT/AL AMY/ GI ORGI O M O RA R A

Dubbelportret van Federico da Montefeltro en zijn tweede vrouw Battista Sforza, gemaakt door Piero della Francesca, ca. 1473. 56

ITALIË MAGAZINE

FEDERICO DA MONTEFELTRO

Krijgsheer & kunstliefhebber Hij verdiende in de 15de eeuw een fortuin door zich te verhuren als krijgsheer: Federico da Montefeltro, de hertog van Urbino. Hij verbraste zijn geld niet, maar besteedde het aan kunst, literatuur en architectuur, zodat Urbino zich tot op vandaag mag rekenen tot de pareltjes van de Italiaanse Renaissance. In 2022 is het precies zes eeuwen geleden dat Federico, ‘het licht van Italië’, ter wereld kwam. TEKST RONALD KUIPERS

ITALIË MAGAZINE

F Madonna en kind met heiligen en engelen, door Piero della Francesca, 1472-1474, met een knielende Federico. Rechterpagina: het Palazzo Ducale in Urbino.

ederico houdt niet van riddertoernooien. Hij ziet ze, met hun verheerlijking van bravoure en lichamelijk risico, als een achterhaalde erfenis uit een duister verleden. Toernooien zijn bloedlink, voor je het weet sta je bij Petrus voor de hemelpoort. Zelf verdient Federico weliswaar zijn geld met oorlog voeren, maar dan op de moderne manier. Met berekening, slimheid en met inzet van artillerie en psychologie. Bij voorkeur intimideert hij zijn tegenstander, zodat deze zich al overgeeft voordat het tot vechten komt. Maar als een van zijn belangrijkste opdrachtgevers, de hertog van Milaan, hem in 1450 uitnodigt voor

een toernooi, kan hij niet weigeren. Federico neemt zich voor zijn volledige harnas aan te trekken en geen onverantwoorde risico’s te nemen. Als hij echter vlak voor het toernooi een beeldschone dame ontmoet, verdwijnen zijn goede voornemens als sneeuw voor de zon. Federico is een onverbeterlijke rokkenjager, een van zijn weinige zwaktes. Om indruk te maken laat hij eikentwijgjes aan zijn helm en paard bevestigen, een verwijzing naar de eik waar Federico de knappe dame (die smachtend op de tribune zit) heeft ontmoet. Het ziet er cool uit, maar de takjes hebben één groot nadeel: het vizier kan nu niet meer dicht. Als Federico en zijn tegenstander hun paarden de sporen geven en in volle wapenrusting op elkaar afstormen, houdt iedereen op de tribune de adem in. Vanuit zijn geopende helm ziet Federico honderden kilo’s staal, spieren en botten snel naderbij komen. Alle energie van dit gevaarte wordt samengebald in de punt van een op zijn borst gerichte lans. Als dat maar goed gaat...

Broodvechter

ITALIË MAGAZINE

Op het moment dat Federico vol wordt geraakt door de lans van zijn tegenstander, versplintert deze in meerdere stukken. Een van de houtfragmenten weet de opening in Federico’s helm te vinden en wipt diens rechteroog als een overrijpe druif uit de oogkas. Geluk bij een ongeluk is dat – samen met zijn rechteroog – ook Federico’s neusbrug wordt weggeslagen, waardoor hij voortaan met het resterende linkeroog vrij goed naar rechts kan kijken. Lichamelijk ongemak is een constante in Federico’s leven. Als hij elf jaar oud is, wordt hij gekweld door een pijnlijk abces op zijn kaak, dat pas na talloze behandelingen verdwijnt en een fors litteken op zijn gezicht nalaat. Op volwassen leeftijd zakt Federico door een vermolmde plank in zijn paleis, waardoor zijn linkerenkel wordt verbrijzeld en hij alleen nog met een speciale constructie kan paardrijden. Gedurende zijn hele leven heeft Federico last van jicht. Zijn ontstoken gewrichten

FEDERICO DA MONTEFELTRO

doen al pijn als ze in aanraking komen met kleding, dus het dragen van een metalen harnas moet een ware marteling zijn geweest. Bijzonder lastig voor iemand als Federico, die als krijgsheer tijdens een veldtocht vaak dagenlang te paard zit in volle wapenrusting. Maar hij heeft geen keuze: vechten is zijn broodwinning. Italië is in de 15de eeuw een bonte verzameling republiekjes, graafschappen en hertogdommen, die elkaar van tijd tot tijd in de haren vliegen. Terwijl de grotere stadstaten zich kunnen bedruipen met inkomsten uit religieuze giften (de Kerkelijke Staat rond Rome), handel (Venetië) of textielproductie (Florence), kiezen sommige kleintjes ervoor zich te verhuren als vechtmachines.

De heren van Urbino

Een van die staatjes is het hertogdom Urbino, gelegen in de bergachtige Marche. Al meerdere generaties tekenen de Montefeltro’s, de heren van Urbino, condotte (contracten) met machtige stadstaten als Napels en Milaan. Als condottieri vechten ze, voor een fors geldbedrag, conflicten uit voor hun grotere buurstaten. Een van die condottieri is Federico da Montefeltro, die zich sinds 1444 heer van Urbino mag noemen.

Een van de houtsplinters weet de opening in Federico’s helm te vinden en wipt diens rechteroog als een overrijpe druif uit de oogkas Federico komt in 1422 ter wereld als ‘back-up’. Zijn vader Guidantonio slaagt er na talloze pogingen in de echtelijke sponde niet in om mannelijk nageslacht te verwekken. Om de bloedlijn van de Montefeltro’s veilig te stellen produceert Guidantonio een buitenechtelijk kind dat hij

laat dopen met de naam Federico. Kwade tongen beweren dat Federico eigenlijk Guidantonio’s kleinzoon is, het kind van Guidantonio’s dochter Aura en haar man, een hoge militair. Hoe het ook zij, als Federico bijna vijf jaar oud is, gebeurt een ramp in zijn nog prille leventje: zijn

vader Guidantonio krijgt, geheel onverwacht, alsnog een wettige zoon: Oddantonio. Van de ene op de andere dag wordt over Federico gesproken als ‘een bastaard’ en ‘een schande voor de familie’. Hij wordt verbannen uit het paleis in Urbino en moet zijn verdere jeugd >

ITALIË MAGAZINE

Federico gelooft in psychologische oorlogvoering, volgens het motto ‘liever een vos dan een leeuw’ doorbrengen in een kleine plaats in de bergen. Het is een traumatische ervaring, die hem leert dat hij slechts op één persoon kan vertrouwen: zichzelf. Zijn rolmodellen ontmoet hij in de stad Mantua, waar hij als puber wordt onderwezen in de klassieke talen, wiskunde en retorica, maar vooral ook in de krijgskunst, een belangrijk thema voor een lid van de militaire familie der Montefeltro’s. Federico leest over legendarische krijgsheren als Alexander de Grote, Julius Caesar en keizer Augustus. Stuk voor stuk briljante strategen, maar ook toonbeelden van wijsheid en beschaving. Wat een verschil met de Malatesta’s, de heren van het vlakbij Urbino gelegen Rimini, die als botte houwdegens hun onderdanen terroriseren. Federico droomt ervan ‘de Augustus van Urbino’ te worden, een baken van wijsheid en beschaving in een woelig Italië. Zijn rijk zal dezelfde grandeur krijgen als Venetië, waar de jonge Federico zich vergaapt aan de schitterende palazzi die de adellijke families laten bouwen langs het Canal Grande.

Intimidatie

Als de oude Guidantonio zijn laatste adem uitblaast, is het aan zijn zoon Oddantonio om de hertogelijke scepter in Urbino te zwaaien. Het wordt een beschamende vertoning. Oddantonio heeft nauwelijks belangstelling voor het krijgsbedrijf en laat het uitvoeren van militaire condotte vooral over aan zijn halfbroer Federico. Oddantonio blijkt behept met een overactief libido en dwingt elke schone dame in zijn adellijke bed. Om zijn uitbundige, soms

ITALIË MAGAZINE

dagenlange feesten te bekostigen, verhoogt hij de belastingen keer op keer. Anderhalf jaar later, in 1444, komt de onvrede tot een uitbarsting. Een groepje samenzweerders slaagt erin om Oddantonio ’s nachts uit het raam van zijn paleis te smijten, waarna deze te pletter valt op de lagergelegen piazza. Federico, die meestal op veldtocht is, bevindt zich op dat moment ‘geheel toevallig’ (of juist niet?) met zijn huurleger van honderden zwaarbewapende ruiters vlak buiten de muren van Urbino. Hij stelt zich beschikbaar om als telg van de Montefeltro-clan de macht over te nemen en orde en welvaart te garanderen. De burgers gaan akkoord, nadat Federico hen plechtig heeft beloofd de belastingen te zullen verlagen. Federico heeft extra belastingen helemaal niet nodig, want als succesvol condottiere verdient hij geld als water. Italiaanse stadstaten als Milaan, Venetië en Florence huren hem en zijn legertje van professionele vechtersbazen graag in om conflicten voor hen uit te vechten. Want ze weten: als je een deal sluit met Federico, zal hij je nooit verraden – ook niet als de tegenstander hem meer geld biedt. Federico is uiterst effectief. Hij zal nooit, zoals sommige condottieri, zijn mannen als dolle stieren de aanval laten inzetten. Federico gelooft in psychologische oorlogvoering, volgens het motto ‘liever een vos dan een leeuw’. Hij intimideert zijn tegenstander met slimme manoeuvres. Als een van de eersten gebruikt hij ook kanonnen. Ze zijn weliswaar onbetrouwbaar en loodzwaar (en vanwege ontploffings-

gevaar vooral riskant voor de kanonniers), maar hun vlammen en gebulder boezemen de vijand angst in. Vaak geven geïntimideerde steden zich zonder slag of stoot over, ook omdat ze weten dat Federico hen goed zal behandelen en zal behoeden voor plundering, verkrachting en moord.

Licht van Italië

Federico beseft dat zijn reputatie als succesvol, maar vooral ook rechtvaardig en humaan krijgsheer meer waard is dan het zwaarste kanon. Maar die reputatie moet wel continu worden beschermd. Bijvoorbeeld wanneer Federico een onfrisse rol blijkt te hebben gespeeld bij een door de paus geënsceneerde moordaanslag op Lorenzo de’ Medici, de heerser van Florence. Of wanneer door Federico geleide troepen Volterra plunderen en vernielen, ondanks vrome beloftes dat dat niet zou gebeuren als de stad zich zou overgeven. In zulke gevallen vertrouwt Federico op zijn ‘public relations’. Hij nodigt dichters, schrijvers en geleerden uit aan zijn hof, waar hij ze met alle egards behandelt. Met succes. In lofdichten en kronieken wordt Federico opgehemeld als ‘de goede hertog’, een heerser die handelt op basis van christelijke waarden, moed en bescheidenheid. Zelfs vier decennia na zijn dood noemt Baldassare Castiglione, schrijver van een beroemd boek over de vorstenhoven van renaissancistisch Italië, Federico nog bewonderend ‘het licht van Italië’. Naast de continue aandacht voor zijn imago is Federico vooral bezorgd om zijn dynastieke opvolging. Zijn >

©I MAGES ELECT/AL AMY/ P ETER H OR R EE

Portret van Federico da Montefeltro, naast hem zijn enige zoon en troonopvolger Guidobaldo. Gemaakt door Joos van Wassenhove of Pedro Berruguete, ca. 1475.

Het jaarlijkse Festa del Duca roept de oude glorie van de stad op uit de tijd van Federico da Montefeltro.

TIPS Federico 600 jaar In 2022 is het 600 jaar geleden dat hertog Federico da Montefeltro het levenslicht zag. Om dit feit te herdenken zal in zijn geboorteplaats Gubbio uitgebreid aandacht worden besteed aan Federico’s erfenis op het gebied van oorlogvoering, kunst en wetenschap. Vanaf begin juni (Federico is geboren op 7 juni 1422) worden er in Gubbio drie exposities georganiseerd: in het Palazzo Ducale (Via Cattedrale), het Palazzo dei Consoli (Piazza Grande) en het Museo Diocesano (Via Federico da Montefeltro). Vergeet ook niet een bezoekje te brengen aan Urbino om daar Federico’s fraaiste paleis te bewonderen: het Palazzo Ducale (Piazza Rinascimento).

ITALIË MAGAZINE

eerste vrouw, Gentile Brancaleoni, blijkt onvruchtbaar. Bovendien zwelt ze op door extreem oedeem (vanwege een haperend lymfesysteem of hartfalen), wat niet bevorderlijk is voor Federico’s lust tot voortplanting. Federico produceert net als zijn (vermeende) vader zelf ook als ‘back-up’ een buitenechtelijke zoon, die echter overlijdt tijdens een pestepidemie. Op 38-jarige leeftijd huwt Federico zijn tweede vrouw: Battista Sforza, een nichtje van de hertog van Milaan. Ze is op dat moment pas veertien jaar oud, maar al zeer ontwikkeld. Battista leest Grieks en Latijn, heet gasten welkom met fraaie speeches en neemt van haar echtgenoot het landsbestuur over als hij op veldtocht is. Federico is dol op haar. Op haar vijftiende baart Battista haar eerste kind: een dochtertje. In de volgende jaren zal dit scenario zich vaak herhalen, totdat Battista negen dochters heeft gebaard (van wie drie al snel na de geboorte overlijden). Pas in 1472 komt eindelijk de langverwachte zoon ter wereld, de redder van de dynastie: Guidobaldo, een jongetje met een zwakke gezondheid. Een half jaar later sterft Battista op 26-jarige leeftijd. Haar fragiele, door tien zwangerschappen uitgemergelde lichaam is niet bestand tegen een longontsteking. Federico is diepbedroefd. Hij besluit niet te hertrouwen, maar al zijn energie te

steken in zijn droom: het hertogdom omvormen tot een toonbeeld van beschaving en schoonheid, zoals ooit keizer Augustus het antieke Rome transformeerde. Met zijn in vele veldtochten verdiende fortuin lokt Federico de grootste kunstenaars naar het hof in Urbino: schilders, beeldhouwers en architecten, maar ook schrijvers, dichters en musici. Hij zet tientallen bouwprojecten in gang, van paleizen en kerken tot fonteinen en forten; niet alleen in Urbino, maar ook in Gubbio en andere stadjes van het hertogdom. Federico’s vlaggenschip is zijn schitterend verbouwde Palazzo Ducale in Urbino, dat door Castiglione vanwege de uitgebalanceerde verhoudingen wordt geprezen als de blauwdruk voor ‘de ideale stad’. Door een deel van het paleis open te stellen voor burgers, laat Federico zien dat hij een ware ‘vader des vaderlands’ is, met oog voor de noden van zijn onderdanen.

Malaria

Het leven aan het hof is van een hoog muzikaal en intellectueel niveau (mede dankzij Federico’s bijzondere bibliotheek met duizenden literaire werken), maar zonder uitbundigheid. Tijdens de bescheiden maaltijden wordt vaker vruchtensap gedronken dan wijn en er is – uniek in het 15de-eeuwse Europa – veel aandacht voor hygiëne. Iedereen die bij Federico aan de eettafel zit, wordt geacht zijn handen te wassen. Bedienden moeten hun nagels reinigen, mogen zich niet in het openbaar krabben en dienen zich grondig te wassen. Het moet Federico een gruwel zijn geweest dat tijdens zijn veldtochten de hygiëne vaak ver te zoeken is. Wie dagenlang te paard zit in een bloedheet harnas, baadt in een onwelriekend mengsel van zweet en urine. Tijdens een van die veldtochten in de zomer van 1482, dwars door de sompige moerassen bij Ferrara, wordt de zestigjarige Federico geveld door hevige koorts. Hij overlijdt na enkele dagen. Het ‘licht van Italië’, dat allerlei verwondingen en veldslagen heeft weten te overleven, is voorgoed gedoofd, verslagen door een piepkleine malariamug. •

Fantastisch verblijf in Scarlino, in de authentieke Maremma

TOPVAKANTIE IN DE MAREMMA

Ontdek het authentieke genoegen van leven in harmonie met de natuur in het hart van de Toscaanse Maremma, in het Parco Archeominerario delle Colline Metallifere (UNESCO-erfgoed) en in de buurt van het natuurpark Le Bandite di Scarlino. BeVedetta, Poggio La Croce en La Cianella bieden verschillende verblijven, verenigd door de liefde voor schoonheid en de geneugten van het leven, modern comfort en hoge kwaliteit van de aangeboden diensten: appartementen, relais, B&B en glamping. Kies het verblijf dat het beste bij uw wensen past en boek een exclusieve vakantie in de Maremma.

ITALIË MAGAZINE

Wie zoet doet, zoet ontmoet In haar nieuwe kookboek La vita è dolce richt chef-kok en illustrator Letitia Clark zich helemaal op zoetigheid en desserts uit Italië. Van biscotti tot torte: om zelf te maken of cadeau te geven.

Kleine perzik-amandelkoekjes met ricottaroom Voor 12-14 (dubbele) koekjes Ingrediënten Voor de koekjes • 80 g boter • 1 ei • 80 g suiker • 80 ml (5 el) melk • snuf zeezout • fijngeraspte schil van 1 grote biologische citroen • 170 g 00- of gewone bloem • 1 tl bakpoeder • 100 g gemalen amandelen (amandelmeel) Voor de vulling • 250 g ricotta • 50 g suiker • 1/2 tl vanille-extract • 12-14 hele amandelen (optioneel) Voor de decoratie • 100 ml amaretto • rode-voedselkleurstof of een scheutje Alchermes • 4 el suiker • verse blaadjes munt of citroenverbena

Bereiding Smelt voor de koekjes de boter in een steelpan en laat iets afkoelen. Klop het ei en de suiker in een kom tot de suiker oplost. Klop de gesmolten boter en de melk erdoor en voeg het zout en de citroenschil toe, gevolgd door de bloem, het bakpoeder en de gemalen amandelen. Het deeg zal niet heel samenhangend zijn, maar dat geeft niet. Laat het zo’n 5 minuten rusten. Verwarm de oven voor tot 160ºC hetelucht /180ºC elektrisch. Bekleed een bakplaat met bakpapier. Knijp 24-28 stukjes deeg af ter grootte van een theelepel en rol er tussen je handpalmen gladde balletjes van. Leg de balletjes op de bakplaat, een paar centimeter uit elkaar, en druk ze iets platter. Bak de koekjes circa 12 minuten, of tot ze er vanboven nog wat bleekjes uitzien maar aan de onderkant goudbruin zijn. Laat ze afkoelen terwijl je de vulling maakt. Klop de ricotta in een kom met de suiker en het vanille-extract glad en romig (de suiker zal oplossen tijdens het kloppen).

Maak met een scherp mesje een kleine holte in de onderkant van elk koekje en schep er wat ricottamengsel in. Als je amandelen gebruikt, druk ze dan in de vulling voordat je de koekjes als een sandwich op elkaar drukt. Haal eventuele overtollige ricotta aan de zijkanten weg. Schenk de amaretto in een kom en voeg de voedselkleurstof toe voor een rode tint. Strooi de suiker in een diep bord. Doop de koekjes kort in de alcohol; keer ze om zodat ze er volledig mee bedekt worden. (Als je wilt kun je de alcohol ook met een kwastje aanbrengen, waardoor de koekjes langer krokant blijven.) Rol ze dan door de suiker om het donzige vel van een perzik na te bootsen en steek een blaadje munt of citroenverbena in de vulling. Serveer met gepaste trots! Tip Deze koekjes blijven een dag of twee goed in de koelkast; ze zullen geleidelijk zachter worden door de alcohol, maar de smaak wordt er niet minder om. >

ITALIË MAGAZINE

Ingrediënten • 55 g boter, gesmolten, plus extra voor het invetten • 225 g 00- of gewone bloem, plus extra voor het bestuiven • 2 tl fijngehakte verse rozemarijn • geraspte schil van 1 biologische citroen • 200 g suiker • 175 ml olijfolie • 4 grote eieren • 240 ml yoghurt • 2 tl bakpoeder • snuf zeezout • poedersuiker, voor het bestuiven

ITALIË MAGAZINE

Yossy’s yoghurttaart met olijfolie & rozemarijn Voor 8-10 personen

Bereiding Verwarm de oven voor tot 160°C hetelucht /180°C elektrisch. Vet met een kwastje een taartblik van 23 centimeter of een tulbandvorm (of een charlotte-bakvorm) in met boter en bestuif met bloem. Roer de rozemarijn, citroenschil en suiker in een kom door elkaar. Klop de olijfolie en gesmolten boter erdoor. Voeg de eieren toe en klop nog 30 seconden. Klop de yoghurt erdoor en spatel de bloem, het bakpoeder

en het zout erdoor. Schenk het beslag in de bakvorm en strijk de bovenkant glad. Bak de taart 45 minuten; controleer met een prikker of spaghettisliert of hij gaar is. Laat 10 minuten rusten voor je hem uit de vorm haalt en op een rooster verder laat afkoelen. Bestuif voor het serveren met poedersuiker.

ITALIË MAGAZINE

C�nnol�

(Zie pagina 70 voor recept)

Variaties

Traditionele cannoli worden gevuld met gezoete ricotta met pure stukjes chocolade (chocolate chips), en soms worden er ook nog stukjes gekonfijte pompoen door geroerd. Ik voeg altijd een beetje honing toe aan de vulling, omdat ik dol ben op de enigszins houtige ondertoon die je daardoor krijgt – en die zo mooi contrasteert met de bitterheid van de pure chocolade. Sommigen kiezen ervoor gehakte gekonfijte schil of wat vanille toe te voegen; anderen decoreren de cannoli met gehakte pistachenoten of gekonfijte kersen.

ITALIË MAGAZINE

Sorbet met perzik & basilicum (Zie pagina 70 voor recept)

ITALIË MAGAZINE

C�nnol�

Voor 20 stuks (10-12 cm)

Ingrediënten Voor het deeg • 250 g 00- of gewone bloem • 1/2 tl zeezout • 30 g reuzel of boter, op kamertemperatuur • 1 volle el honing • 1 tl wittewijnazijn of citroensap • 60 ml (4 el) marsala • 1 liter zonnebloem- of andere neutraal smakende olie, voor het frituren Voor de vulling • 1 kg ricotta (liefst van schapenmelk), uitgelekt • 180 g suiker • 4 tl milde honing • 120 g pure chocolade (ten minste 70% vaste cacaobestanddelen), in kleine stukjes Voor de decoratie • geplette pistachenoten • gekonfijte kersen • gekonfijte sinaasappelschil

Ingrediënten • 200 g suiker • 100 ml water • 20 verse blaadjes basilicum, gewassen, drooggedept en in snippers gescheurd • 750 g zeer rijpe perziken • geraspte schil en sap van 2 biologische citroenen

Letitia Clark, La vita è dolce, uitgeverij Becht, € 29,99.

ITALIË MAGAZINE

Bereiding Bekleed een bakplaat met bakpapier. Doe voor het deeg de bloem en het zout in een grote kom. Voeg de reuzel (of boter) toe en wrijf met je vingertoppen het vet in de bloem tot het mengsel op fijne broodkruimels lijkt. Voeg de honing, azijn en marsala toe en meng tot een net samenhangend deeg. Kneed het deeg op een werkblad in 1-2 minuten glad. Wikkel in plasticfolie en laat 20 minuten rusten. Rol het deeg (dat gaat het makkelijkst met een pastamachine, maar met een deegroller kan ook) uit tot een lap van 2 millimeter dik. Gebruik een omgekeerd drinkglas of een ronde uitsteekvorm om 20 cirkels mee uit te steken. Rol ze met een deegroller iets uit, zodat ze ovaler worden. Rol de ovalen om 20 cannoli-buisjes. Doop je vinger in water en maak de randen nat om ze dicht te kunnen drukken. Leg ze op de bakplaat. Verhit de olie tot 180°C in een grote, diepe, zware pan; vul tot maximaal twee derde. (Heb je geen keukenthermometer, test de temperatuur dan met een stukje brood. Als dat na 30 seconden in de olie bruin wordt, is de olie klaar.) Frituur de cannoli met een paar tegelijk gedurende 1 minuut en keer ze

af en toe tot ze rondom zandbruin zijn. (Haal tijdens het frituren de metalen buisjes met een voedseltang uit de cannoli, als dat lukt, zodat ze ook in het midden gelijkmatig bruin worden.) Vis de cannoli eruit zodra ze goudbruin zijn en laat ze uitlekken op een bakplaat bekleed met keukenpapier. Laat ze volledig afkoelen voor je ze vult. Klop voor de vulling de ricotta in een kom met de suiker en honing tot een glad en romig geheel (de suiker zal tijdens het kloppen oplossen). Spatel de chocolade door de ricottaroom. Breng met een tafelmes de room in de gare cannoli en strijk de uiteinden glad. Decoreer de uiteinden met geplette pistachenoten, gekonfijte kersen of gekonfijte sinaasappelschil en dien op. Tip Cannoli-vormpjes kun je online makkelijk vinden en worden ook verkocht in Italiaanse delicatessenwinkels of kookwinkels. Traditioneel werden cannoli rond stukken rietstengel gerold (vandaar de naam). Nu worden er meestal buisjes van roestvrij staal voor gebruikt.

Sorbet met perzik & basilicum

Voor 1 liter

Bereiding Maak eerst een suikersiroop: breng de suiker en het water in een steelpan aan de kook. Laat 1 minuut zachtjes borrelen (beweeg de pan heen en weer om de suiker te helpen oplossen; roer niet!). Haal van het vuur zodra je een heldere, glanzende, dikke siroop hebt. Voeg de basilicumsnippers toe en schenk de siroop in een glazen kan of kom om af te koelen. Dek af. Snijd de perziken in stukjes en laat hun smaak intrekken in het citroensap met de citroenschil. (Zelf snijd ik met een dunschiller de schil in reepjes, omdat alles uiteindelijk gepureerd en gezeefd wordt,

maar een fijner raspsel is ook prima.) Schenk de afgekoelde siroop over de perziken en laat de smaken enkele uren intrekken op kamertemperatuur (of zet het een nachtje in de koelkast). Maal alles (blaadjes, schil en perzikvruchtvlees) in een blender tot een gladde puree. Zeef het mengsel en doe de stukjes basilicum weg die in de zeef achterblijven, maar zorg ervoor dat je alle aroma’s en sappen eruit drukt. Schenk dit mengsel in een ijsmachine en laat draaien volgens de aanwijzingen van de fabrikant. Bewaar in een luchtdicht bakje.

Bij ieder 2e doosje cannoli een gratis potje crema

Bestel uw cannoli boxen op onze webshop: www.onlycannoli.nl

IM2022_3_Only Cannoli.indd 96

08-04-2022 14:57

acqua del garda italy

Een reis, Een parfum, Een herinnering...

shop online at

acquadelgardafragranze.com IM2022_3_Aqua del Garda.indd 96

07-04-2022 11:07

AANBIEDING

+ LA VITA È DOLCE

T.W.V. € 29,99 NU SAMEN VOOR MAAR

€ 40

HET ZOETE LEVEN

WORD ABONNEE

Waan jezelf op een zonnig terras in Italië waar je amaretti in je koffie doopt of van een verrukkelijke ijscoupe geniet. In La Vita è Dolce van Letitia Clark komen de heerlijkste recepten voor Italiaanse zoetigheden voorbij. Koekjes, cake, desserts en taarten voor elke gelegenheid. Wat dacht je van panna cotta met espressokaramel of gevulde perziken met amandelcrumble? Met sfeervolle foto’s van het Italiaanse dorpsleven en prachtige illustraties is dit met recht een ‘snoepje’ van een kookboek.

Een jaarabonnement (6 nummers) op Italië Magazine kost € 40. De abonneeservice is op werkdagen bereikbaar van 9.00 tot 17.00 uur. Als bijdrage in de verzendkosten van het geschenk wordt eenmalig € 5 in rekening gebracht. Deze aanbieding geldt zolang de voorraad strekt. Neem contact op met de abonneeservice voor verzendtarieven naar het buitenland. Je kunt het abonnement ook cadeau doen aan iemand anders, je ontvangt dan zelf het kookboek.

GA NAAR WWW.ITALIEMAGAZINE.NL OF BEL 088 2266636

Leve de apericena! “Wat is dat, apericena?” Een recent in Italië gearriveerde collega vraagt om opheldering als iemand oppert om wat te gaan eten. Welnu, apericena is een goddelijk compromis tussen aperitivo en cena. Het lichtvoetige en benevelende van een aperitief, gecombineerd met de substantie van een diner. Het beste van twee werelden. Je kunt verliefd worden op Italië bij het zien van de gesluierde maagd van Strazza of de portretten van Modigliani. De dom van Florence is net als de muziek van Jovanotti, Gianna Nannini of Vivaldi ook niet verkeerd. Vespa’s en Moto Guzzi’s zijn prachtig, cipressen aan zee, zonnebloemen en zoete kersen… er zijn ontelbare redenen om van dit prachtige land te houden. Maar ik nomineer de onvolprezen apericena bij deze voor een eervolle vermelding. Als op vrijdagavond de kantoren leeglopen, is hier de meest gehoorde vraag: che ci beviamo? Wat drinken we? Keuze te over wanneer de klok aperitief slaat. Vermouth (inderdaad Martini, maar er is veel meer onder de vermouth-zon, zoals Cocchi of Carpano) staat bekend om zijn eetlustopwekkende kwaliteiten. Dit drankje zag in 1786 in Turijn het licht, waarmee het aperitivotijdperk officieel werd ingeluid. Vandaag de dag staan prosecco en spritz – in de lichtoranje Aperol-variant of de donkeroranje Campari-versie – hoger aangeschreven bij het dorstige vrijdagavondvolk. Er zijn ook mensen die meteen inzetten op een gintonic of negroni, ten tijde van schrijven ’s werelds meest geconsumeerde cocktail op basis van vermouth, Campari en gin. Bij elke slok van zo’n heerlijk drankje neemt de eetlust toe. Op dat moment bots je op de limieten van de aperitivo. Je staat op een prachtig plein

ROELAND

ROELAND SCHOLTALBERS WOONT MET ZIJN ITALIAANSE VROUW DONATELLA, ZOONTJE LIBERO EN DOCHTER GLORIA IN TURIJN

onder een parasol lekker te kletsen, maar de chips en stukjes pizza volstaan niet meer. Je hebt behoefte aan inhoud, maar vindt het jammer om de vrolijke drukte in te ruilen voor een stil restaurant dat voor acht uur ’s avonds niet op gang komt. En dus bedacht een geniale Italiaan (hij of zij verdient een lintje) op een gegeven moment de apericena, een buffet met proeverij van verschillende gerechten die je ook in een restaurant zou kunnen vinden. Pastagerechten, vlees en vis, peulvruchten, groenten… een goede apericena heeft voor ieder wat wils. En dus kan je met een glas en bord in je hand van het uitzicht en de gezelligheid blijven genieten. Mijn eerste apericena staat me nog helder voor de geest. Het moet rond 2002 geweest zijn. Donatella en ik waren met de bus van Siena naar Florence gereisd om vrienden te bezoeken. Na een middag struinen tussen de dom en Ponte Vecchio bestelden we ergens een drankje op een terras. Geïntrigeerd door borden die leeg naar binnen gingen en vol weer naar buiten kwamen, besloot ik de zaak te inspecteren. Binnen trof ik een buffet waar menig bruiloft niet aan kan tippen. Grote schalen met allerlei lekkernijen pronkten op tafels met zwarte tafelkleden. Rinkelende glazen en Florentijns geroezemoes, achtergrondmuziek om het weekend mee in te luiden. Ik kende het woord apericena nog niet, maar ik was meteen verkocht. Mijn collega koos bij zijn eerste apericena trouwens een spritz. Hij keek zijn ogen uit bij het buffet, waarna hij zich onder andere tegoed deed aan ravioli met pompoen en rosbief. Later vroeg hij de serveerster schuchter of hij nog een keer mocht opscheppen. Dat mocht uiteraard, lang leve de apericena! •

ITALIË MAGAZINE

Muziektheater en lange gedekte tafels tijdens het festival in Mazzolla.

Una vera chicca Het Punto Arte Festival Schitterende muziek, muziektheater en lekker eten tegen een sprookjesachtige Toscaanse achtergrond. Een unieke selectie musici en zangers van over de hele wereld reist elke zomer naar het afgelegen Mazzolla af om er een onvergetelijke tijd met elkaar en het publiek door te brengen. Een ware traktatie voor de locals, met een Nederlands tintje. T E K S T PA O L A VA N D A M

ITALIË MAGAZINE

“Op Volterra waren we al jaren eerder verliefd geworden, toen we als jonge studenten door Toscane trokken en ons reisgeld terugverdienden als straatmuzikanten”

et begon allemaal met het kopen van een tweede huis. De in Amsterdam woonachtige dirigent Jan Willem de Vriend en zijn Zwitserse vrouw Eva Buchmann, regisseur, kwamen al jaren met regelmaat in Italië toen ze tien jaar geleden besloten dat het tijd was voor een vaste stek. Jan Willem: “We reizen veel voor ons werk en voelden steeds meer de behoefte aan een plek om gezellig samen te komen, te koken en gewoon, te genieten van dit fantastische land. Op Volterra waren we al jaren eerder verliefd geworden, toen we als jonge studenten door Toscane trokken en ons reisgeld terugverdienden als straatmuzikanten. Eva speelde cello, ikzelf viool en samen met een bevriende fluitist gaven we spontane concerten op straat en op pleinen. Het ging nooit om grote bedragen natuurlijk, maar we konden wel vaak met restaurantjes afspreken dat als we iets voor de gasten speelden, een triootje van Haydn of een concertje van Vivaldi, we daarna gratis mochten aanschuiven. Het plein van San Gimignano bleek een prachtige akoestiek te hebben en als de markt eenmaal opgedoekt was speelden we er met veel succes voor de rondslenterende toeristen. De derde dag werden we door de politie weggestuurd. Die vonden dat er zich te veel mensen op het plein ophielden: dat kon weleens gevaarlijk worden.”

Villa van de familie Viti

Villa Palagione.

ITALIË MAGAZINE

In Volterra bleek – door het gebrek aan toerisme – indertijd weinig te verdienen, maar de sfeer en het eten maakten zo’n onuitwisbare indruk dat Eva en Jan Willem vele jaren later (en drie kinderen verder, PvD) besloten er een huis te kopen. Dat wil zeggen; in Mazzolla, een petieterig dorpje op een paar minuten van Volterra waar het tot voor kort bijzonder rustig was. Jan Willem: “Een middeleeuwse

HET PUNTO ARTE FESTIVAL

Alles speelt zich buiten af in de tuin of op straat in Mazzola.

Villa van de familie Viti.

> ITALIË MAGAZINE

“Toen de Chileense tenor Alvaro Zambrano zijn bestek neerlegde en liederen begon te zingen die hij nog van zijn vader en opa geleerd had, was de extase compleet”

borgo met zo’n vijftig inwoners, een klein kerkje en de sprookjesachtige Villa Viti, die na vele eeuwen nog steeds in bezit is van dezelfde familie. En last but not least, trattoria Albana van Giuseppe, waar laatstgenoemde met lokale producten de sterren van de hemel kookt.” Eigenlijk een plek die je voor jezelf-eneen-handjevol-vrienden geheim zou willen houden. Maar juist ‘dat handjevol vrienden’ is een beetje uit de hand gelopen. Jan Willem: “We voelden ons zo bevoorrecht met ons Italiaanse huis en de mensen zijn hier allemaal zo aardig, dat het gevoel iets voor de gemeenschap terug te willen doen steeds sterker werd. Toen Eva net klaar was met een operaproductie voor een festival in Malta, dachten we opeens: waarom halen we die hele groep van musici en zangers niet naar Mazzollo om hier, in de prachtige tuin van Villa Viti, een optreden te geven?”

Een eindeloze rij tafels

Masterclass trombone met Jörgen van Rijen op straat in Volterra.

Jan Willem de Vriend met klein orkest.

ITALIË MAGAZINE

En zo geschiedde, met als gevolg dat de enthousiaste deelnemers zo bevangen raakten door de bijzondere plek en de feestelijke atmosfeer dat ze het jaar daarop wilden terugkomen. Ook andere bevriende musici, voornamelijk uit Nederlandse orkesten, bleken wel oren te hebben naar “een gezellig weekje met collega’s in Toscane”. Jan Willem: “Fantastisch natuurlijk, maar we konden alleen hun reis en het verblijf vergoeden; het concert zouden ze gratis moeten geven. Dat bleek totaal geen probleem.” Nu, een aantal jaren verder, is de performance uitgegroeid tot het Punto Arte Festival, een vierdaags festijn van verschillende voorstellingen, op verschillende locaties en met musici van over de hele wereld. Na ieder avondconcert is er een geweldig diner, onder andere bereid door Giuseppe van trattoria Albana, die een eindeloze rij tafels op het dorpsplein opstelt en waarbij de gerechten worden

HET PUNTO ARTE FESTIVAL

afgewisseld met spontane muziekvoordrachten. Zo wist Jörgen van Rijen, de solotrombonist van het Concertgebouworkest, met zijn trombone een groep van zo’n honderd kletsende en etende mensen tot stilte te manen met een schitterend stuk van Piazzolla. “Toen de Chileense tenor Alvaro Zambrano, werkzaam bij de opera van Leipzig, vervolgens zijn bestek neerlegde en liederen begon te zingen die hij nog van zijn vader en opa geleerd had, was de extase compleet.”

Ongekunsteld

Een kleine groep van sponsors – Nederlandse muziekliefhebbers van wie de meesten een tweede huis in Italië bezitten – zet zich sinds een aantal jaren in om geld in te zamelen. Jan Willem: “Tegenwoordig hebben we het festijn uitgebreid met concerten in lokale culturele centra, zoals de Villa Palagione en het theater Persio Flacco, en die moeten natuurlijk wel betaald worden.” Lachend: “Nee, rijk worden we van de hele onderneming niet. Nadat de vliegtickets, de hotelkamers en de huur van verschillende locaties betaald zijn blijkt dat we elke keer op de cent uitkomen. Maar het is zo leuk.” De permanente ingezetenen van Mazzollo, waar het in den beginne allemaal om te doen was, genieten ondertussen met volle teugen van het jaarlijkse feestje. Niet alleen staat de naam van hun ooit vergeten dorpje dankzij het Punto Arte festival nu op menig kalender; de warme zomeravonden waarop muziek door de straten klinkt zijn voor de bewoners momenten geworden waar reikhalzend naar wordt uitgekeken. En natuurlijk wordt er bij hen een oogje dichtgeknepen waar het de tickets betreft. Ook Giuseppe, de eigenaar van trattoria Albana, is verheugd over de jaarlijkse aanloop van gerenommeerde musici en muziekliefhebbers. “Het is allemaal van zeer goede kwaliteit, maar tegelijkertijd

Festival Villa Viti, Haydns opera ‘Lo speziale’ met Piotr Micinski.

ongekunsteld en zonder kapsones. Er zitten topmusici onder het gezelschap, maar iedereen is gewoon zichzelf en de sfeer is ontspannen. Dat is wat het hele gebeuren zo bijzonder maakt. Of zoals we in Italië zeggen: una vera chicca.” Oftewel: een ware traktatie, met een Nederlands tintje. • Het festival vindt dit jaar plaats van 11 t/m 16 juli 2022. Voor meer informatie zie puntoarte.eu.

TIPS ETEN & DRINKEN • Trattoria Albana Via Comunale 69, Loc. Mazzolla. trattoriaalbanamazzolla.com

• Voor een playlist van het festival scan onderstaande QR code met de Spotify-app.

ITALIË MAGAZINE

Dat wordt Bourgondisch genieten! Geniet nu van dit Luxe Kennismakingspakket. • 2x Romige topfavoriet La Pauline • 1x Sensationeel mooi en romige Susumaniello. Onze populairste wijn! • 1x Toegankelijke ‘baby Barolo’ met aards truffeltje • 2x Rijk gelaagde Gran Reserva uit topjaar • 2x Sappige Negroamaro vol aardbeien, kersen en chocola Inclusief vier luxe kristallen Schott Zwiesel wijnglazen & gratis thuisbezorgd met actiecode TM4LP.

79,99

Nu slechts

€59 5999 per pakket

Door ons

Deskundige

Proefpanel geselecteerd

Al onze wijnen worden blindgeproefd door een deskundig proefpanel van 9 wijnexperts, met samen 170 jaar proefervaring. De beste en meest koopwaardige wijnen worden door hen geselecteerd.

SCAN EN BESTEL

Actie geldig t/m 29 mei 2022. Art. E101802. Niet geldig i.c.m. andere acties. Telefonisch bestellen via 0294 788 103. Ma. t/m vrij. 8.30 - 18.00 uur en za. 8.30 - 14.00 uur.

Geen 18, geen alcohol

Blind geproefd

Bestel via WIJNBEURS.NL/ITALIE

Niet lekker? Geld terug!

Vandaag besteld, morgen in huis

100 jaar proefervaring

10 de ED

DE JURYPRIJS

Pieter Bogaers

De 10de verkiezing van het Italië Magazine Restaurant van het Jaar 2022 bestaat uit twee delen, een publieksprijs en een juryprijs. De jury bestaat dit jaar uit: • Roberto Payer, voorzitter van de Italiaanse Kamer van Koophandel • Pieter J. Bogaers, culinair journalist • Paul van Eijndhoven, hoofdredacteur van Italië Magazine

DE PUBLIEKSPRIJS: STEM OP JE FAVORIET! Lezers kunnen op italiemagazine.nl hun stem uitbrengen op hun favoriete genomineerde restaurant voor de publieksprijs.

DE UITSLAG - UITGESTELD Paul van Eijndhoven

In Italië Magazine nr. 5, 2022 wordt bekendgemaakt welk van de tien restaurants de winnaar is van de juryprijs en welk restaurant winnaar is van de publieksprijs. De prijzen worden op 4 juli tijdens een feestelijke bijeenkomst in het Hilton Amsterdam uitgereikt.

Mede mogelijk gemaakt door:

ITALIË MAGAZINE

Roberto Payer

• Palladio, Amsterdam, restaurantpalladio.nl • Pianeta Terra, Amsterdam, pianetaterra.nl • Roberto’s Amsterdam, robertosrestaurant.nl • Momenti Italian Food & Wine, Brielle, momenti-brielle.nl • La Passione, Den Haag, restaurantlapassione.nl • La Dolce Vita, Eindhoven, ladolcevita-eindhoven.nl • Raimondi’s Villa Rozenrust, Leidschendam, villa-rozenrust.nl • Pasta e fagioli, Nijmegen, pastaefagioli.nl • Nerello, Rotterdam, nerello.nl • Aroma, Vaassen, restaurant-aroma.nl

DE GENOMINEERDE RESTAURANTS ZIJN:

DE STRIJD IS BEGONNEN!

Luxe kussens als levende iconen De veelzijdige Italiaanse ontwerper Antonio Aricò maakte van de nood een deugd. Voor Bisanto, een prachtige collectie tapijten en kussens voor Moooi, putte hij uit zijn persoonlijke beeldenrijkdom en uit die van de Italiaanse geschiedenis. Zo schiep hij een virtuele wereld met verhalen die de beperkingen van de echte ver achter zich lieten. T E K S T FA B I A N TA K X F OTO ’ S A . M U S C AT E L L O

“I

talië is geen land, het is een zee van verhalen. Zijn beeldenrijkdom wordt geweven uit oneindig veel magische verhalen, van noord naar zuid en van west naar oost.” Dat is de poëtische filosofie van Antonio Aricò, een multidisciplinair ontwerper die in 1983 is geboren in Reggio Calabria en groot werd in de designstad bij uitstek, Milaan. Zijn achternaam is de laatste tien jaar uit-

gegroeid tot een prominent designmerk. Met zijn team getalenteerde medewerkers ontwerpt hij van alles, van keramiek en brilmonturen tot pizzaborden en van basketballen tot meubilair. En nu dus ook een collectie luxe textiel. Zijn Italiaanse verhalen vertaalde hij voor de vorige Milanese Design Week in 2021 in Bisanto, een nieuwe collectie luxe textielmozaïeken. Aricò ontwierp ze in opdracht van het Nederlandse Moooi, het legendarische internationale designmerk dat in 2001 werd opgericht door Marcel Wanders en Casper Vissers. Aricò was zelf niet lijfelijk aanwezig op de designbeurs, dat vond hij gezien de coronasituatie niet zo’n goed idee. Het verklaart ook zijn keuze om zijn Italiaanse verhalen te delen via internet: iedere dag plaatste hij video’s in de ‘stories’-sectie op zijn Instagram-account @antonioarico.

Nieuwe beeldenrijkdom

Zijn verhalen vertellen het verhaal van een imaginair Italië, een plek waar hij iedere dag nieuwe ontwerpen en personages uit zijn Bisanto-collectie kon laten zien en hun verhalen kon vertellen. Voor Aricò zijn herinneringen uit zijn vroege jeugd essentieel. “We hebben allemaal ons innerlijke kind dat onze verhalen en dromen waarmaakt. De Bisantocollectie is de vrije stem van mijn innerlijke kind dat door te spelen met de Italiaanse geschiedenis een nieuwe beeldenrijkdom creëert, die ons een andere wereld brengt, vol van vreugde.” Het is wel duidelijk dat de creatie van zijn mozaïeken ook voor de ontwerper een imaginaire manier van reizen betekende en een bevrijding van een tijd vol beperkingen. Voor de ontwerpen van Bisanto put Aricò uit zijn herinneringen als kind, maar ook uit de geschiedenis van Italië, tot de antieke oudheid aan toe. Sterker nog, met name het Byzantijnse Italië inspireerde hem. Zijn luxe mozaïeken op textiel zijn geprint op fluweel en speciale materialen. En ieder van de zeven ontwerpen van zijn

ITALIË MAGAZINE

ANTONIO ARICÒ VOOR MOOOI

collectie is geïnspireerd door een werkelijk bestaand historisch meesterwerk uit Italië, dat hij als uitgangspunt heeft genomen voor een grootse vlucht van de verbeelding. Ikonas noemt hij ze zelf, oudGrieks voor iconen, een woord dat meteen het oude Byzantium oproept. In zijn luxe tapijten en kussens verbindt hij tweedimensionale tekens met driedimensionale elementen. Zo worden ingelegde mozaïeken plotseling zacht en haast stromend als fluweel en kostbare juwelen licht als textiel. Het zijn volgens de ontwerper “levende iconen die de Italiaanse traditie als nieuw maken”.

Magische personages

De verbluffende creaties in stof en kostbare materialen dragen prachtige namen die duidelijk verwijzen naar mythen en legenden uit het Byzantijnse rijk, dat toch al rijk is aan goud, glitter en symboliek.

“De Bisanto-collectie is de vrije stem van mijn innerlijke kind dat door te spelen met de Italiaanse geschiedenis een nieuwe beeldenrijkdom creëert” Zo is Theodora een reusachtig tapijt met een buitengewoon uitbundige mozaïekprint die verwijst naar de rijkste Byzantijnse keizerin, Theodora I, die leefde in de 6de eeuw na Christus. Volgens Aricò hield zij ervan zich te ‘overdressen’ met alle juwelen en accessoires uit haar tijd. Het al even copieus bedrukte Adriano laat een ‘charmante keizer’ zien die door de wispelturige draak Kaulonio in een slang wordt veranderd. Ook dit tapijt is eveneens verkrijgbaar in de vorm van een kostbaar kussen. De speelse draak, die vele vormen van magie bedrijft, is zelf overigens ook vertegenwoordigd in een kussen. Narciso verwijst uiteraard naar de mythologische Narcissus die verliefd was op zijn eigen spiegelbeeld. Door Aricò

is hij getransformeerd in een luxe opdruk op een kussen van een trotse pauw met een gevederde blauw-paarse mantel en een tiara. Zo schept de ontwerper ook zijn eigen Arcadië met Arcadio, een print met glimmende juwelen en een glazen sterrenhemel. Cielo Broadloom is een dik getuft wandtapijt in de vorm van een enorm mozaïek, met blauwtinten van glas en mozaïek, een theatrale hemel waarin je je van alles kan voorstellen. Ambra tenslotte, is eveneens op die manier geweven en verwijst naar de aarde met zijn bruine tinten. Een explosie van kleur en verfijnd textiel die een oud keizerrijk binnen ieders bereik brengt. • antonioarico.com, moooi.com

Openingspagina’s: links het tapijt Adriano; rechts de ontwerper met zijn kussen Kaulonio. Linkerpagina: Aricò wegdromend op kussen Narciso en Kaulonio en het tapijt Adriano. Boven: tapijt Theodora en kussens uit de Bisanto- collectie.

ITALIË MAGAZINE

esplanadetergesteo.it

+390498911777

Montegrotto Terme Italy

De gelukkige ambtenaar Veel samenlevingen kennen een tweedeling. In Italië geldt ook zoiets. De hoogste kaste daar zijn mensen met een vaste baan. Ambtenaren. De rest zijn onaanraakbaren. Zelfs een vaste baan in het bedrijfsleven is voor schlemielen. Het risico dat je je baan kwijtraakt is ook in een onderneming niet groot, maar zeker weet je het nooit. En baanzekerheid, daar draait het om. In de film Quo vado? vraagt de meester aan de achtjarige Checco Zalone (uitgesproken als ‘Kekko’) wat hij wil als hij groot is. “Een vaste baan!” roept het kind uit. Deze film uit 2016 is een must voor elke liefhebber van Italië. Er wordt de draak gestoken met de Italiaanse fixatie op een vaste baan. Italianen herkennen zich er vast in. De film is in eigen land de meest succesvolle rolprent aller tijden. Beambten worden in de film altijd – en in de werkelijkheid vaak – sistemato. Dat komt van het werkwoord dat zowel ‘ordenen’ als ‘aan een baan helpen’ betekent. Kekko is geholpen door een oom die parlementariër is in Rome. Die heeft hem ondergebracht bij het provinciaal bureau voor jacht en visserij in zijn woonplaats in Zuid-Italië. Een luizenbaantje: Kekko hoeft alleen maar vergunningen te stempelen, als hij tenminste op kantoor is. Normaal duikt hij nadat hij langs de prikklok is gegaan de koffiebar in. Dat doen zijn collega’s ook. De mare gaat dat ambtenaren niet op kantoor komen of de kantjes ervan aflopen (die naam hebben ze overigens in de hele wereld wel). Volgens de impiegati statali zelf is daar niets van waar en komt dat imago uit de koker van jaloerse onaanraakbaren. Er zijn legio verhalen bekend van het assenteismo van beambten. Dat is het heerlijke woord ervoor. Ofwel: onrechtmatig absent zijn. Neem die twaalf medewerkers van een ziekenhuis in Molfetta een paar jaar geleden die door de politie werden gearresteerd. Ze registreerden hun toegangsbadge bij het apparaat en namen vervolgens de auto om naar een bar te gaan. Onder de gearresteerden

EWOUT

EWOUT KIECKENS WOONT AL VELE JAREN IN ROME. HIJ BELICHT OPMERKELIJKE ZAKEN VAN HET LEVEN IN ITALIË.

waren vijf artsen, een zaalhoofd en nota bene twee personeelsleden van de afdeling verzuimregistratie. Een heerlijk cliché. En zo kunnen we nog wel even doorgaan. Kekko’s kantoor staat tegenover het huis van zijn ouders, waar de veertigjarige natuurlijk nog bij inwoont. Maar op een kwade dag moet er worden bezuinigd. Er wordt een ambtenaar opgeofferd. Dat is Kekko uiteraard. Hij blijkt namelijk net buiten alle mogelijk denkbare uitzonderingen te vallen: hij heeft nét te weinig dienstjaren en geen familieleden die een handicap hebben. “Un’invalida in famiglia serve sempre”, zegt Kekko verwijtend tegen zijn moeder omdat zij zich heeft laten helpen aan galstenen. ‘Je kunt niet zonder een invalide in de familie.’ Kekko krijgt een vorstelijke TFR (Trattamento di Fine Rapporto) aangeboden. Dat is een typisch Italiaanse regeling die het midden houdt tussen een ontslagvergoeding en aanvullend pensioen. Het is een van de voordelen van de vaste overheidsbaan. Maar omdat Kekko de TFR niet accepteert, is de overheid verplicht hem toch in dienst te houden. Echt ontslag is niet mogelijk. Dat is de crux. Wel wordt Kekko naar een ander onbetekenend overheidsbureautje in een verre regio gestuurd (dat doet Kekko als moederskindje trouwens wel pijn). Naast de voordelen van de TFR en het vrijwel onbestrafte absenteïsme heeft de statale (overheidsbeambte) ook nog recht op een dertiende maand. En het ziekenfonds niet te vergeten. Dat bestaat nog in Italië en functioneert tamelijk goed zonder dat de patiënt er veel aan kwijt is. Geen wonder dat het legioen van zo’n 3,5 miljoen Italiaanse ambtenaren er alles aan doet om zijn vaste baan niet op te geven. En de rest van de Italianen om erbij te komen. Ik heb er ook van alles aan gedaan. En het is me gelukt. Binnenkort ga ik voor de overheid werken. Voor mij nu ook een dertiende maand en een vorstelijke TFR in het vooruitzicht. Ik heb reuze zin in zo’n posto fisso. •

ILLUSTRATIE SYLVIA WEVE

ITALIË MAGAZINE

De mooiste glamping vakanties! Luxe kampeervakanties

Geniet met je gezin in een compleet ingerichte luxe stacaravan op een topcamping in Italië! Kies voor heerlijk buitenleven dat je verwachtingen overtreft! Kamperen met al het comfort dat je thuis gewend bent. Je verblijft op Italiaanse topcampings die geselecteerd zijn op goede ligging, uitgebreide faciliteiten, vermaak en activiteiten voor het hele gezin. Het zal je aan niets ontbreken! www.gustocamp.nl

Le Italië Ma zers van gazine o ntvange 10% n Reservee korting! r een vak antie op gustocam opmerkin p.nl. Voer bij het gen ITALIEM -veld de code Je ontva AGAZINE in. bevestig ngt per e-mail je ing met Deze acti 10% korting! e is tot 6 juni geldig 2022

Deluxe XL heeft Stacaravan Lounge , een regendouche den o.a. boxspring bed houten veranda met en een prachtige set. comfortabele lounge

Gustocamp – de smaak van luxe kamperen IM2022_3_Gustocamp.indd 96

070 710 14 16

info@gustocamp.nl 31-03-2022 11:06

L IT EER OM ALIA AN J N A T E D RO OS E M IN IT LE VEN ALIË !

Residence Serena Een oase van rust in het centrum van Umbrië

Italiaans Leren in het hart van Amsterdam en ook online bij ItaliaItalia.

Vra ag zeker na ar onze zomerpromotie!

Istituto di Lingua Italiana is de sleutel tot uw succes zakelijk en privé! 06 338 57 359 info@italiaitalia.nl www.italiaitalia.nl

• Jaarcursussen • Semestercursussen • Kwartaalcursussen • One to one op maat • Zomercursussen

www.residenceserena.be info@residenceserena.be Telefoon: +39 334 245 43 40

ook een zoete kant waarmee hij zijn bijnaam eer aandoet. In 1988 brak de rockster door in Italië met het album Blue’s en met het nummer Senza una donna bestormde hij ook de Nederlandse hitlijsten. Hij bereikt een breed publiek door de afwisseling van ballads en rocknummers in zijn repertoire. Zucchero weet de grote namen te vinden, blijkt uit zijn album Zu & Co waarop duetten te horen zijn met artiesten als Luciano Pavarotti, Tom Jones en Sting. (ML) Zucchero, Ziggo Dome, Amsterdam, 24 mei 2022. ziggodome.nl

Gouden tip Het Ca’ d’Oro (Huis van Goud, in Venetiaans dialect) is één van de meest verbluffende palazzo’s aan het Canal Grande, en misschien wel in heel Italië. Ooit was de façade van dit gotische paleis gehuld in bladgoud, waar het ook zijn naam aan ontleent. Het goud zit er tegenwoordig niet meer, maar sinds 1927 zijn er wel andere schatten te zien in het prachtige palazzo waar deze lente velerlei beeldhouwwerken uit de geschiedenis van Venetië

geëxposeerd worden. Van Donatello tot de barok, poogt men de geschiedenis van Venetiaanse beeldhouwkunsten hier het podium te geven dat het verdient. Zo veel pracht en praal bij elkaar verzameld onder het dak van een Gouden Huis, pal aan het water van de lagune; aanlokkelijker kan bijna niet! (PC) 150 Anni di Scultura nella Repubblica di Venezia. 22 april tot 30 oktober 2022. Galleria Giorgio Franchetti alla Ca’ d’Oro, Venetië. cadoro.org

Italië komt naar Nederland Kom proeven, ontdekken, dansen en zingen tijdens de leukste Italiaanse dagen van Nederland. In de tuinen van Kasteel de Haar kun je kennismaken met bijzondere wijnhuizen tijdens de wandeling langs de proeverijen op de wijnroute. Er zijn exposities van verschillende kunstenaars, zoals de Zandkun-

stenaar die de bekendste gebouwen van Italië uit zand boetseert. Vind inspiratie voor je volgende reis: met muziek, lekker eten en de gezellige sfeer op de pleinen, beleef je drie dagen lang la dolce vita. (ML) Italië Evenement, Kasteel de Haar, Utrecht, 20 t/m 22 mei 2022. italieevenement.nl

arte e cultura

Door de pandemie moest zijn World Wild Tour worden uitgesteld, maar dit jaar betreedt hij dan toch het podium in de Ziggo Dome. Zucchero, wat suiker betekent, heeft ondanks zijn stoere en ruige voorkomen

Zucchero in Ziggo Dome

De titaan Titiaan

De Galleria Borghese mag je zeker niet missen tijdens een bezoek aan Rome en deze zomer al helemaal niet: Venetiaanse grootmeester Titiaan (1490-1576), die zelf ook ooit Rome bezocht en er werken schilderde voor de familie Farnese, wordt er in de watten gelegd met een prachtige expositie. Een van de bekendere doeken van Titiaan, de Nimf en de herder, is geleend van het Kunsthistorisch Museum in Wenen en samen met zijn werken van de Borghese zal er een mooie overzichtstentoonstelling worden opgezet die het belang van de natuur en de liefde in Titiaans werken benadrukt. (PC) Tiziano: Dialoghi di Natura e di Amore. 15 juni t/m 18 september 2022. Galleria Borghese, Rome. galleriaborghese.beniculturali.it

TEKST & SAMENSTELLING MALOU LAMMERTSE EN PELLE COUWENHOVEN

ITALIË MAGAZINE

ARTE E CU LTU RA

Portretten van Pasolini

Stijlverandering

Tegen het einde van de Renaissance was het manierismo de meest dominante kunstvorm in Italië. Alles draaide om de virtuositeit van de kunstenaar die zichzelf weinig grenzen oplegde. Het betekende een duidelijke overgang naar de dramatische en theatrale barok. Zo ook de werken van Francesco Caroto. Zijn thuisstad Verona heeft dit jaar voor het

eerst een solo-expositie aan hem gewijd. De man stond met zijn ene been in de Renaissance en met het andere in een nieuw tijdperk. Deze rode draad van stijlverandering is prachtig opgezet in het Palazzo della Gran Guardia. (PC) Caroto e le Arti tra Mantegna e Veronese. 13 mei tot 2 oktober 2022. Palazzo della Gran Guardia, Verona. mostracarota.it

Pier Paolo Pasolini is vandaag de dag in Italië nog steeds controversieel. Hij wist met zijn op politiek en seksualiteit georiënteerde films en poëzie immer het publiek te verdelen. De artiest en kunstenaar Pasolini was activistisch ingesteld, marxistisch, gelovig en eeuwig creatief, maar ook uitdagend en pessimistisch. Over zijn dood wordt nóg gespeculeerd: hij werd in Ostia vermoord, een dader is nooit gevonden. Pasolini is een van de meest interessante en eigenzinnige kunstenaars uit de naoorlogse periode van Italië. Hij gaf uiting aan de fricties en problemen in de Italiaanse maatschappij. In Udine is dit jaar een expositie met meer dan 150 foto’s van Pasolini te zien, gemaakt door meerdere fotografen, die hem prachtig hebben vereeuwigd. (PC) Pier Paolo Pasolini: Sotto gli Occhi del Mondo. 27 mei tot 2 oktober 2022. Villa Manin, Udine. villamanin.it

The Good, the Bad and the Legend

Afdalen in het onbekende Gedurende de economische bloei in de jaren zestig, was het noorden van Italië een bruisend epicentrum. Zuiderlingen verhuisden naar Milaan en Turijn op zoek naar werk. Een groep speleologen doet

ITALIË MAGAZINE

het tegenovergestelde en trekt vanuit Piemonte naar het arme Calabrië om de diepste grot van Europa te ontdekken. Michelangelo Frammartino volgt de speleologen terwijl ze afdalen in de zevenhonderd meter diepe Abisso del Bifurto in de speelfilm Il Buco. Het resultaat is een fascinerende film die de natuur en haar mystieke schoonheid weet vast te leggen tijdens een project naar het donkere onbekende. (ML) Il Buco, vanaf 9 juni in de bioscoop.

Na een glansrijke carrière van meer dan 60 jaar, overleed Ennio Morricone op 91-jarige leeftijd op 6 juli 2020. De componist schreef onder meer muziek voor de westernklassiekers Once Upon a Time in the West en The Good, the Bad and the Ugly van regisseur Sergio Leone. Met die muziek drukte hij zijn stempel op de films en voegde hij een extra dimensie toe. Iedereen kent de klanken die gepaard gaan

met de stoere scènes uit het wilde westen. Het Ensemble Symphony Orchestra brengt een ode aan zijn werk in Het Concertgebouw onder leiding van dirigent Giacomo Loprieno. Dit orkest reist regelmatig door Europa om beroemde soundtracks op te voeren en trad onder anderen op met Andrea Bocelli en Robin Williams. (ML) The Legend of Morricone, Het Concertgebouw, Amsterdam, 17 mei 2022. concertgebouw.nl

AANBIEDING

12X € 80

+ VANDYCK DEKBEDOVERTREK

T.W.V. €149,95 NU SAMEN VOOR MAAR

BELLISSIMA!

WORD ABONNEE

Verwelkom de lente met de uitbundige bloemenpracht van dekbedovertrek Joyful. De print staat alleen op de voorkant van zowel dekbed als kussens, de achterkant is effen. Zo heb je twee dekbedovertrekken in één! Het dekbedovertrek is gemaakt van 100% katoensatijn. Neem nu een tweejaarabonnement en ontvang de dekbedovertrekset in de maat van je keuze: • 2 x eenpersoons (140 x 200/220) • 1 x tweepersoons (200 x 200/220) • 1 x lits-jumeaux (240 x 200/220)

De abonneeservice is op werkdagen bereikbaar van 9.00 tot 17.00 uur. Als bijdrage in de verzendkosten van het geschenk wordt eenmalig € 7 in rekening gebracht. Deze aanbieding geldt zolang de voorraad strekt. Neem contact op met de abonneeservice voor verzendtarieven naar het buitenland. Je kunt het abonnement ook cadeau doen aan iemand anders, je ontvangt dan zelf het dekbedovertrek.

GA NAAR WWW.ITALIEMAGAZINE.NL OF BEL 088 2266636

Villa Torlonia Eclectische architectuur in het groen

Vanuit cultureel en historisch oogpunt is Villa Torlonia een van de interessantste parken van Rome. Het biedt tal van culturele bezienswaardigheden, zoals het elegante Casino Nobile, een oorlogsbunker, het Uilenhuis en de onlangs gerestaureerde Serra Moresca, die architectonische inspiratie vond in Spanje.

T E K S T E N F OTO ’ S J E S P E R S T O R G A A R D J E N S E N

an de talloze parken en groene plekken in Rome is Villa Torlonia, gelegen aan de Via Nomentana, net buiten het historische centrum, zeker een van de meest interessante. Het wordt bezocht door verliefde stelletjes, gezinnen met jonge kinderen en… nou ja, door iedereen eigenlijk. De Romeinse stamboom van de familie Torlonia gaat terug tot de eerste helft van de 18de eeuw. De familie begon met het opbouwen van wat later een enorm fortuin werd: handel in allerlei soorten textiel. Al snel werden vele andere commerciële en financiële activiteiten, grootschalig grondbezit en activiteiten als kunstmecenas met een grote verzamelwoede, aan het werkgebied van de familie toegevoegd. De Torlonia’s bezaten ook landbouw-

grond en villa’s, zowel in als rondom Rome. Eén daarvan was Villa Torlonia. Nadat Giovanni Raimondo Torlonia het gebied in 1797 kocht, droeg hij tussen 1802 tot 1806 een ambitieus project over aan de beroemde architect Giuseppe Valadier. Hij kreeg de opdracht om een hoofdzakelijk agrarisch gebied om te bouwen tot een aantrekkelijk park. Valadier werd ook verantwoordelijk voor de reconstructie en versterking van het belangrijkste gebouw van het park: het Casino Nobile, een prachtige villa waar verschillende generaties van de familie Torlonia hebben gewoond. Tegenwoordig is deze indrukwekkende villa, die bezocht kan worden, het juweel van het Torlonia-park. In de villa voel je hoe een van de belangrijkste adellijke families van Rome leefde. In de weelderige balzaal op de begane grond kun je je goed voorstellen hoe aristocratische gasten >

ITALIË MAGAZINE

elegant over de dansvloer zwaaiden. Op de eerste verdieping zie je verschillende sculpturen uit de rijke collectie van de familie, samen met tal van schilderijen uit de zogenaamde Romeinse School (La scuola romana), gemaakt tussen de twee wereldoorlogen.

Mussolini’s schuilplaatsen

De Serra Moresca werd december 2021 na restauratie weer geopend.

ITALIË MAGAZINE

In 1925 kreeg de villa echter nieuwe bewoners, toen de familie Torlonia besloot het hele park te verhuren aan de toekomstige dictator van Italië, Benito Mussolini. De huur bestond uit een symbolisch bedrag, naar verluidt één lira, en een deel van de familie Mussolini woonde van juli 1925 tot juli 1943 in de villa. Mussolini nam vanaf 1928 tot het uitbreken van de oorlog zijn vaste intrek in Villa Torlonia, met vrouw en kinderen. Vanwege de oorlog begon hij in 1940 met

de bouw van een ondergronds onderkomen voor hemzelf en zijn gezin. Het project kreeg vorm in wat voorheen de wijnkelder van de familie Torlonia was. De oude kelder lag echter te ver van het hoofdhuis en Mussolini vond dat het daarom niet voldoende veilig was. In 1941 begon hij daarom met het uitvoeren van project nummer twee, een andere schuilplaats, die beschermd was tegen aanvallen met gas en die bedekt was met een dikke laag gewapend beton. Deze twee schuilplaatsen hadden echter bescheiden afmetingen, waardoor Mussolini uiteindelijk besloot tot een derde constructie: dit keer een echte bunker, die in 1942 werd voltooid. Sinds een paar jaar biedt de gemeente Rome rondleidingen aan door de twee schuilplaatsen en de bunker. Met alle historische feiten in het achterhoofd volg

ECLECTISCHE ARCHITECTUUR IN HET GROEN

Mussolini nam vanaf 1928 tot het uitbreken van de oorlog zijn vaste intrek in Villa Torlonia, met vrouw en kinderen ik trillend van opwinding, in een groepje met acht anderen, onze gids terwijl ze een rammelende sleutelbos tevoorschijn haalt en de eerste deur opent. We worden ‘opgesloten’ en lopen achter elkaar door de lange stoffige gangen. Af en toe stoppen we en vertelt de gids verhalen over Mussolini, de oorlog en Villa Torlonia. In een kamer zie je een oud bruin bureau en aan een muur hangt een ouderwetse zwarte telefoon die Mussolini zou hebben gebruikt. Het spannendste moment van het bezoek is als onze gids ons vraagt plaats te nemen op twee lange houten banken die langs de kale muren van de bunker staan. Ze legt uit dat de gemeente Rome met de hulp van Istituto Luce – opgericht in 1924 en tegenwoordig vooral bekend om zijn grote archief met filmfragmenten – een levensechte ervaring heeft gecreëerd, in de vorm van een simulatie van een luchtaanval in een oorlogssituatie. Het licht in de bunker gaat uit. Het is stil en helemaal donker. De stilte duurt enkele seconden. Dan is er een zwak geluid te horen. Het zwelt langzaam aan. Het is een nagebootst luchtalarm. Nu naderen bommenwerpers de stad. Ik sluit mijn ogen en draai mijn mentale klok terug naar 1943. Even later voel ik de bommenwerpers boven mijn hoofd. Het is best eng, ook al weet ik dat het fictie is. Kort daarna beginnen de bommen te vallen. De plek waar we zitten begint te trillen. Dit wordt veroorzaakt door een mechanisme dat is geïnstalleerd in de houten banken waarop we zitten. De effecten zijn indrukwekkend. Plots word ik me ervan bewust dat ik mijn schouderbladen tot mijn oren omhoog heb getrokken. Het duurt alles bij elkaar zo’n drie tot vier minuten. Je

krijgt er echt rillingen van, dus het is een hele opluchting om weer in het daglicht te staan.

Uilenhuis & Moorse kas

Een andere attractie in Villa Torlonia is het merkwaardige Casina delle Civette, het Uilenhuis. Het werd in 1839 door architect Giuseppe Jappelli gebouwd als een Zwitserse hut. Later, in het begin van

Vorige pagina’s: villa Casino Nobile; het park, glas-in-lood in het Uilenhuis; de ballroom. Onder: Serra Moresca; het Uilenhuis tussen het groen.

ITALIË MAGAZINE

Drankje bij Limonaia.

TIPS • museivillatorlonia.it • Voor een bezoek aan de Serra Moresca. museiincomuneroma. vivaticket.it • Voor een bezoek van 1,5 uur aan Mussolini’s bunker visiteromasotterranea.it/bunkervilla-torlonia.html

ITALIË MAGAZINE

de 20ste eeuw, werd het omgevormd tot een eclectisch ‘huisje’, dat de residentie werd van prins Giovanni Torlonia jr. De naam komt van het terugkerende gebruik van uilen in de decoratie van het interieur. Grappig om al rondlopend te tellen hoeveel uilen je kunt spotten. Het Uilenhuis is ook beroemd om zijn veelkleurige glas-in-looddecoraties, die van een zeldzame schoonheid zijn. De meeste zijn tussen 1910 en 1923 gemaakt door Cesare Picchiarini. Het gebouw werd in 1997 geopend als museumruimte en de originele glas-in-loodversieringen zijn sinds dat jaar beetje bij beetje verrijkt. In december 2021 werd de nieuwste bezienswaardigheid van Villa Torlonia, de Serra Moresca, heropend. Het is een Moors kas- en torencomplex dat werd gebouwd in 1839-1840, en ontworpen is door Giuseppe Jappelli. Het gebouw heeft de afgelopen vijftien jaar twee restauratiefasen ondergaan. De tweede werd vorig jaar afgerond en sindsdien is de Serra Moresca een ware attractie geworden voor de talloze Romeinen die dit nieuwe wonder willen zien.

In historische documenten wordt de kas vaak een stufa (een verwarmde ruimte voor het kweken van exotische en zeldzame planten) genoemd. En zo wordt die tegenwoordig ook gebruikt. Je vindt er een aantal exotische planten in een gebouw waarvan de architectonische stijl is geïnspireerd op het Alhambra in het Spaanse Granada. De kas bestaat uit een grote rechthoekige kamer met aan twee zijden gebeeldhouwde pilaren beschilderd met bloemenreliëfs en grote, kleurrijke glas-in-loodramen met geometrische ontwerpen. Misschien zie je overeenkomsten met de NoordAfrikaanse bouwstijl. Via een doorgang kom je in de toren van het complex, die (soms) via een kleine trap te bereiken is. Dit is een plek waar geschiedenis, natuur en associaties met verre culturen op een intrigerende wijze samenkomen.

Valse ruïnes

Voordat je je bezoek aan de Villa Torlonia beëindigt, verdient nog een ander, wat vreemd fenomeen de aandacht. Het heeft de naam falsi ruderi ofwel valse ruïnes, en werd gebouwd in de 16de eeuw. Deze valse ruïnes waren toen mode in de architectuur en moesten ruïnes uit het oude Rome voorstellen, met de bedoeling om zo nog meer charme aan het park toe te voegen. Hiertoe werd besloten door kardinaal Girolamo Colonna di Sciarra, die architect Ignazio Muratori de opdracht gaf om ‘de ruïnes’ te bouwen met materialen van de villa van keizer Domitianus in Castel Gandolfo, even buiten Rome. Muratori stierf echter in 1763 en de bouwwerken bleven onvoltooid. En zo zijn ze sindsdien gebleven. Is dit alles een beetje te veel om in één bezoek in je op te nemen? Geen probleem, dan las je een pauze in bij Limonaia. Hier kun je wat eten en drinken en weer op krachten komen om daarna je tour in, cultureel gezien, een van de charmantste parken van Rome te vervolgen. •

ADVERTORIAL

Bezoek ons in het hart van Piemonte en proef onze bijzondere wijnen

elkom in een prachtig heuvellandschap met antieke dorpjes, kastelen, torens en stenen landhuizen. Temidden van deze stille schoonheid vind je de magie van Sessanea®. Breng een bezoek aan de wijngaarden en wijnkelder, neem deel aan een proeverij met een professionele sommelier en geniet van lokale gerechten.

Sessanea ® •

Over Sessanea® in de pers: ‘Een zeer succesvolle mix van elegantie en gemak. Met intense aroma’s van pruimen, kruidige tonen en een zachte frisse smaak, een echte uitnodiging tot gezelligheid.’ ‘Een koninklijke Barbera met tonen van rood fruit, kreupelhout en leer. Zacht in de mond met een volle body en een elegant karakter. Het is een feest om deze wijn te drinken.’

14058 Monastero Bormida • telefoon +39 0144889007 • info@sessanea.com • www.sessanea.com

susan

SUSAN VAN DETH WOONT IN PADUA, EN DEELT HIER HAAR KEUKENGEHEIMEN MET ONS.

Italiaanse opera op je bord Het is een warme zaterdagmiddag in 1920. In een van de belangrijkste straten van Catania, de Via Etnea, zitten familie en vrienden in het huis van Musco-Pandolfini aan tafel voor een uitgebreide lunch. Angelo, zijn zus Anna en haar man Giuseppe, een paar neven met hun vrouw en de schrijver en theatermaker Nino Martoglio. Een Siciliaan in hart en nieren die bij voorkeur in Siciliaans dialect zijn werk aflevert. De ramen van de balkons staan open voor de noodzakelijke verkoeling en geluiden van de straat worden overstemd door de joviale luidruchtige conversaties rondom de eettafel. Zoals gebruikelijk vloeit de wijn rijkelijk en wordt er met smaak gegeten. Wanneer de primo wordt geserveerd neemt Martoglio een hap, draait peinzend aan het puntje van zijn imposante snor en buldert vervolgens in onvervalst Siciliaans dialect: “Signora Saridda, chista è ’na vera Norma” (Signora Saridda, dit is een echte Norma). De Siciliaanse schrijver refereert hiermee aan de romantisch-tragische opera Norma, gecomponeerd door mede-Siciliaan Vincenzo Bellini. De opera vertelt het verhaal van ontrouw, kuisheid, offers en oorlog maar is vooral bekend vanwege de aria Casta Diva, met een van de bekendste uitvoeringen door de Griekse diva Maria Callas. In contrast tot de veronderstelling dat diva’s altijd

gecompliceerd zijn, is dit gerecht wederom een parel in de simpliciteit van de Italiaanse keuken. Met slechts een handvol goede ingrediënten is dit de Siciliaanse zomer op je bord. Men neme: een goede tomatensaus, een donkerpaarse vette aubergine, een stuk harde zoute ricotta, een handvol basilicum, en binnen mum van tijd bereid je met liefde een van de lekkerste pasta’s uit Zuid-Italië. Het is niet bekend hoe de benaming van deze pasta vanuit de huiskamer in de Via Etnea vervolgens een wereldwijd begrip is geworden. Maar het feit is dat pasta alla norma sinds meer dan honderd jaar niet meer weg te denken is uit de Italiaanse keuken. Het is een koele zaterdagmiddag in 2019, in de keuken van mijn ouderlijk huis in Twente zit een grote groep familie, vrienden en mijn oudoom, tevens pastoor, die mij zojuist gedoopt heeft. Vanuit de open keuken kijken mijn toekomstige man Stefano en ik naar het typisch Italiaanse tafereel in een Twents jasje. De conversaties hier worden luidruchtig gevoerd in Twents dialect, en de consumptie van wijn en spijs doen niet onder voor hun Italiaanse tegenhanger. We proosten, nemen nog een slok wijn en gaan snel weer verder met de bereiding van een van onze favoriete primi: pasta alla norma. • Van mijn keuken naar jouw keukentafel, Suus @su.sana.superfood

Pasta alla Norma •

• • •

Ingrediënten (4 personen) 500 ml passata di pomodoro (zoals altijd bij voorkeur van een goed Italiaans merk) 1 teen knoflook halve theelepel gedroogde chilipeper handvol fijngesneden basilicum, en wat extra voor garnering

ITALIË MAGAZINE

• • • •

scheut rode wijn 800 g aubergine 1 l milde (simpele) olijfolie 100 g geraspte ricotta salata (verkrijgbaar bijv. bij Lindenhoff ) • 300g rigatone-pasta Bereiding Zet een grote pan met dikke bodem op een laag vuur en verhit een goede

TEKST & FOTOGRAFIE SUSAN VAN DETH

scheut olijfolie en de teen knoflook. Voeg vervolgens de passata toe, de chilipeper, basilicum, een scheut rode wijn en een goede snuf peper en zout. Laat het geheel rustig pruttelen voor ongeveer 40 minuten. Snij ondertussen de aubergine in plakken van 3 à 4 millimeter, en vervolgens in kwarten. Wanneer de tomatensaus bijna klaar is (altijd even

FOODCOLUMN

proeven en eventueel verder op smaak brengen met peper en zout), zet je een grote pan met water op om de pasta te koken. Niet vergeten het water goed te zouten voordat je de pasta aan het kokende water toevoegt: als het water smaakt als de zee, is hij zout genoeg. Terwijl de pasta kookt zet je een andere, brede pan, op het vuur met 1 liter olijfolie en laat je deze op temperatuur komen (175 graden) om vervolgens in twee keer alle aubergine te frituren. Deze is klaar

wanneer ze goudbruin is. De aubergine op keukenpapier laten uitlekken. Verwijder de teen knoflook uit de tomatensaus, en voeg de saus bij de afgegoten pasta – laat een beetje kookvocht in de pan zodat de saus mooi bindt met de rigatone. Verdeel de pasta over de borden, leg hier bovenop de gefrituurde aubergine en garneer met een rijke portie geraspte ricotta en een paar blaadjes basilicum. Buon appetito!

TIP! Een witte wijn met een volle body en goede ‘mineraliteit’, en het liefst uit het zuiden van Italië. Perfect bij deze pasta is een grillo van het eiland Sicilië zelf.

ITALIË MAGAZINE

Mike's wijntip

mangiare

MIKE VAN DER ZALM IS EIGENAAR VAN BILDERDIJK WIJNHUYS IN AMSTERDAM. BILDERDIJKWIJNHUYS.NL

Als de 5 in de klok zit Rosé prosecco? The best of both worlds vindt wijnmaker Vittorio Carraro. Gemaakt door de druif Glera, als enige toegestaan om prosecco te maken, te blenden met Pinot Nero. Het resultaat is een licht bleke rosé met de spannende bubbel van prosecco.

Schenk een glas in tijdens de aperitivo en waan je op een zonnig terras van de Piazza Bra in Verona. Giol Rosé Prosecco Brut, € 14,95.

Una passione maggiore Opgegroeid tussen de kleuren en geuren van Zuid-Italiaanse producten,

100

ITALIË MAGAZINE

zit de passie voor koken al vroeg in het bloed van Raffaela Amato. Tijdens de lange zomervakanties bij haar Italiaanse familie leerde Amato alles over tradities en familiegerechten. Ze heeft haar kennis gebundeld in het kookboek Aglio, olio & peperoncino. Het boek bevat vele recepten, van antipasti tot dolce, maar ook de verhalen erachter staan erin en Amato’s herinneringen aan vroeger. Raffaela Amato, Aglio, olio & peperoncino, € 27,50. amaggiore.nl

TEKST & SAMENSTELLING MALOU LAMMERTSE

Flowerpower

Haal de jaren zeventig terug in huis met de Smegkoelkast uit de 1971 Unity Collection van Coca-Cola. Vijftig jaar geleden bracht het frisdrankmerk hun iconische Harmony-commercial uit: op een Italiaanse heuveltop zingt een groep jonge

mensen over diversiteit en optimisme: I’d like to buy the world a Coke. Genoeg reden voor een kleurrijke samenwerking met de fameuze fabrikant van keukenapparatuur. Smeg, 1971 Unity FAB28koelkast, € 2812. smeg.nl

Een fris ontbijt Sicilië is rijk aan citrusbomen waaraan vruchten groeien als (bloed)sinaasappels en citroenen. Perfect om een frisse jam van te maken. Deze marmellata bevat tachtig procent bloedsinaasappel en een klein beetje bruine suiker. In de webshop van Il Mandorlo vind je nog veel meer biologische etenswaar gemaakt van lokale Siciliaanse producten als honing en amandel en biologische wijnen.

Il Mandorlo, Marmellata Bio Arance Rosse, € 7,50. ilmandorlo.shop

L’ aperitivo Italiano Ellke dag beginnen in Italië rond 18.00 uur mensen samen te komen voor een eigenaardig soort mis. Ze gaan niet naar de kerk, maar komen samen voor de Aperitivo, een ritueel dat al zeker 200 jaar oud is. De Aperitivo is een dagelijkse traditie die al snel een populair ritueel werd, niet alleen in Italië, maar ook over de hele wereld. Het is dus perfect dat we het Aperitivo-concept nu ook verwelkomen in Roberto’s, waardoor de authentieke Italiaanse eetervaring nog meer wordt versterkt. Of het nu is om een werkdag af te sluiten, of een manier om lichaam en geest voor te

bereiden op een ontspannen diner, het blijft altijd een moment om mensen samen te brengen. In een tijdperk waarin het ritme van het leven steeds sneller wordt, geloven we bij Roberto’s in het houden van een moment om pauze te nemen. Een verfrissend drankje en een paar eenvoudige maar heerlijke Italiaanse ‘stuzzichini’ moedigen aan om achterover te leunen en te ontspannen, en de schoonheid van het leven te waarderen...

Salute!

MAIL & WIN

www.robertosrestaurant.nl | Apollolaan 138, Amsterdam | tel: 020 71 06 025

la li ngua

DANIELA DITVOORSTFALSETTA IS DOCENT ITALIAANSE TAAL EN CULTUUR

La cucina italiana all’estero De Italiaanse keuken in het buitenland Il cibo di qualità è uno dei simboli più rappresentativi del Made in Italy. Sedersi a tavola e gustare un piatto preparato bene è un’esperienza sensazionale e chi visita l’Italia lo sa bene. Ma non appena usciamo fuori dai confini italiani, scopriamo molte imitazioni di prodotti e piatti tipici italiani definiti tali, ma che in realtà non lo sono. Nella cucina italiana niente è casuale e certe ricette e rituali sono così ‘sacri’ e intoccabili che non è accettabile sperimentare troppo. È chiaro che ognuno è libero di mangiare quello che vuole ma se non è preparato come si deve, meglio non dire che è un piatto italiano. E allora se volete mangiare davvero all’italiana, ecco alcuni consigli per evitare combinazioni anomale in cucina.

Gli errori più comuni De meest voorkomende fouten Tra gli errori più frequenti in cucina, alcuni sono tollerabili dagli italiani ma altri assolutamente no. Ne parla anche un sondaggio online condotto da una famosa società internazionale, YouGov. Da questo sondaggio rivolto a migliaia di italiani di 17 nazioni diverse, risulta che la cucina italiana all’estero viene spesso imitata male. Cominciamo dalla famosa Pasta alla Carbonara. Quali sono gli ingredienti per ottenere una carbonara italiana? Spaghetti, uova, guanciale, pepe e formaggio Parmigiano e Pecorino. E la panna? Niente panna, per carità ! Sarà l’aggiunta del tuorlo delle uova a fuoco spento a dare al piatto una certa cremosità. Tra le versioni più curiose della Carbonara, lo sapevate che in Inghilterra la fanno con le zucchine, in Cina con il pollo e in Spagna con il pesce ? Sarà anche buona ma non chiamatela Pasta alla Carbonara. Inoltre per preparare un’ottima pasta, dopo averla scolata non versate il sugo sulla pasta in bianco. Un italiano che farebbe? Esattamente il contrario. Versa la pasta cotta al dente nel sugo e poi la fa saltare in padella per un paio di minuti. Così facendo la pasta assorbe tutto il sapore del sugo. Passiamo alla pizza. Esistono così tante reinterpretazioni bizzarre all’estero che l’italiano medio non le mangerebbe mai. Tra queste la pizza all’ananas, con il pollo o addirittura con la carne macinata. Abbinamenti troppo esotici per il palato italiano. Per non parlare del cappuccino o il caffelatte bevuto a fine pasto. Per molti italiani è davvero incomprensibile una cosa

102

ITALIË MAGAZINE

Italiaans

n ederlan ds

tali intoccabili tollerabili sondaggio rivolto a risulta guanciale panna per caritá tuorlo a fuoco spento cremosità scolata pasta in bianco versa saltare in padella carne macinata palato caffellatte pasto si sorprendono smisurata tramandato inimitabili degni

als zodanig onaantastbaar aanvaardbaar enquête geadresseerd aan toont aan varkenswangetje kookroom alstublieft! dooier met het vuur uit romigheid afgieten pasta zonder saus doe roerbakken gehakt gehemelte latte (met een slokje koffie) maaltijd verrassen enorme doorgegeven aan onnavolgbaar waardig

del genere. Il turista questo lo capisce subito dallo sguardo interrogativo del cameriere. Ma perché molti italiani si sorprendono di questo ? Proba bilmente perché associamo il cappuccino e il caffellatte alla prima colazione e poi perché il latte è una bevanda così nutriente che sarebbe troppo pesante per la digestione dopo un pasto completo. Meglio ordinare un espresso macchiato.

L’italianità a tavola De Italiaanse geest aan tafel Per molti stranieri noi italiani investiamo nel cibo una quantità di tempo, attenzione e sentimento davvero smisurata. La verità è che preparare un ottimo pranzo italiano per amici e famiglia è una grande dimostrazione di amore e rispetto verso gli altri. Lo abbiamo imparato dalle nostre nonne, mamme e zie che ci hanno tramandato sapori puri e inimitabili. Insom ma, il Made in Italy a livello alimentare non è solo un marchio su un pacco di pasta, ma un vero e proprio stile di vita. Allora utilizziamo sempre ingredienti di qualità per preparare piatti degni della tradizione italiana. •

Ontdek de mooiste dekbedovertrekken, ﬁjnste spreien en meer Vandyck bed- en badmode in de Vandyck Experience Stores en Shops, linnenwinkels, beddenspeciaalzaken en geselecteerde warenhuizen. Verkoopadressen in de buurt en het volledige assortiment vind je op www.vandyckshop.nl TE ZIEN OP BED: SATĲNEN DEKBEDOVERTREKKEN ‘FLASHY’ EN ‘GLAM’

De nieuwe

is er! Heb je ook zo’n zin in zon, zee en prosecco? Waan je op Sicilië met de heerlijke cosy crime-serie over de eigenzinnige tante Poldi! Deel 1

Deel 2

Deel 4

verschi

022 i2

31 me jnt

Deel 3

www.uitgeverijdefontein.nl

Bij ons kunt u terecht voor echte Italiaanse producten die wij met liefde voor u verpakken. In ons assortiment vindt u onder andere: • borrelpakketten • cadeau ideeën • biologische producten • wijn en andere dranken • cadeaubonnen • vele andere Italiaanse lekkernijen

Leer Italiaans

bij Taalhuis Amsterdam

kleine groepjes | A1 tot C2 | op locatie of online taalreizen | culturele evenementen

taalhuisamsterdam.nl

Bezoek onze website www.terramia.nl en volg ons op Instagram: terramianl en Facebook: Terramia.nl U kan ook e-mailen naar info@terramia.nl

Leven in Rome lijkt alleen weggelegd voor rijken en toeristen. Voor Gaia en haar arme familie zit er niks anders op dan te verhuizen naar een plaatsje buiten de stad. Gaia wordt wel naar

een goede school in Rome gestuurd met de hoop op kansen en een beter leven. Hier wordt het roodharige meisje gepest omdat ze een buitenbeentje is. In plaats van de pestkoppen en teleurstellingen in haar leven te negeren, maakt ze wraak tot haar missie en kiest ze voor tegendraadse acties die haar niet verder helpen. In haar vierde roman vertelt de jonge schrijfster Giulia Caminito hoe het is om aan de andere kant van de rivier geboren te worden. Ze laat zien dat het moed vergt om te vechten voor wat je waard bent en een sprong in het diepe te wagen. (ML) Giulia Caminito, Antonia’s dochter, Cossee, € 24,99.

Verzoening in chaos

Zussen zijn vaak elkaars grootste steun én elkaars grootste rivalen. Dat blijkt ook uit de roman Mijn zusje en de zee van Donatella Di Pietrantonio. De zussen uit het plaatsje Pescara in Abruzzo waren ooit onafscheidelijk maar groeien uiteindelijk uit elkaar. Als volwassenen ontplooien ze zich tot twee totaal verschillende mensen; de een leidt een nomadisch, vluchtig leven en de ander is geaard en standvastig. Ze hebben elkaar meer dan een jaar niet gezien als een paniekerig en onsamenhangend telefoontje zorgt voor een chaotische verzoening in hun geboorteplaats. Net zo chaotisch als hun relatie eigenlijk altijd is geweest. Het boek stond in 2021 op de shortlist voor de literatuurprijs Premio Strega, maar met eerder werk won Di Pietrantonio, oorspronkelijk kindertandarts van beroep, al een Premio Campiello. (ML) Donatella di Pietrantionio, Mijn zusje en de zee, A.W. Bruna Uitgevers, € 21,99.

Donker Rome

Nicola Lagioia is journalist van de krant La Repubblica. Hij heeft al een podcast en meerdere krantenartikelen gewijd aan de moord op de 23-jarige Luca Varani op 4 maart 2016 in Rome. Daarmee is zijn honger naar het onderwerp echter nog niet gestild: in zijn boek Stad van de levenden duikt Lagioia nog dieper in de zaak. Het is een literair stuk dat de donkere kant van de hoofdstad laat zien. De schrijver interviewt vrienden, familieleden, advocaten en psychiaters van de twee jonge mannen die Varani urenlang hebben gemarteld en vervolgens hebben vermoord. In diezelfde periode vervaagde de scheidslijn tussen onderwereld en bovenwereld door sterke invloeden van de

LI BRI E M USICA

In de contramine

De zee en de dichter

maffia. Het motief van de moord blijft een raadsel, maar het is duidelijk dat cocaïne, drank en onvervulde verlangens de twee mannen tot een gruwelijke misdaad hebben gedreven. (ML) Nicola Lagioia, Stad van de levenden, De Bezige Bij, € 29,99.

Midden in de coronacrisis, reist schrijver en dichter Joost Oomen naar het Eolische eiland Salina en verblijft hij in de kunstenaarsresidentie. Het doel is om de toeristensector weer op gang te helpen door te laten zien dat de vissen gevoel hebben voor poëzie. De burgemeester van het stadje Santa Marina Salina bevestigt op 17 mei 2021 dat Joost Oomen het recht heeft om met poëzie te vissen in het water rondom Salina. Daarnaast leest Oomen ook poëzie voor aan de vissen. In zijn boek Visjes beschrijft hij de dorpjes, de zee met zijn inwoners, een boottocht langs de kust en de mariniers die de eiland-

bewoners komen vaccineren. Het reisverslag wordt ondersteund door de foto’s van Mirka Farabegoli en José Witteveen. (ML) Joost Oomen, Visjes, Querido, € 20.

TEKST & SAMENSTELLING MALOU LAMMERTSE & JORIS VAN DER MEER

ITALIË MAGAZINE

105

LI BRI E M USICA

Tante detective Na haar zestigste verjaardag verhuist de eigenzinnige en glamoureuze Tante Poldi naar Sicilië. Het idee was om hier turend naar de zee met een glas brandy haar leven uit te zitten. Maar er komt telkens iets tussen. Zo ook in deel 3 Tante Poldi en de knappe Antonio uit de bekende serie van Mario Giordano. Poldi gaat op zoek naar Thomas, een vermiste jongen die met een koffer met geld vanuit Afrika naar Europa is vertrokken. Als blijkt dat hij niet meer in leven is en zijn lichaam zelfs niet meer compleet is, raakt Poldi dieper verzeild in de mysterieuze zaak. Ze komt op het spoor van de knappe Antonio en zo

vervult Tante Poldi ook deze keer weer de rol van succesvol detective. (ML) Mario Giordano, Tante Poldi en de knappe Antonio, Uitgeverij De Fontein, € 20.

MAIL Wij mogen 3 exemplaren & WIN weggeven.

Ga naar italiemagazine.nl

Ingehaald door het verleden ‘Feiten en personen in deze geschiedenis zijn echt. Verzonnen zijn de leeftijd van mijn dochter, haar woonplaats, wat dies meer zij’. De opmerking van Teresa Ciabatti valt wat rauw op je

106

ITALIË MAGAZINE

dak, want zou dit boek dan over de schrijfster zelf gaan? De verteller van Het leek schoonheid is namelijk ook een succesvolle schrijver. De hoofdpersoon worstelt nog steeds met haar innerlijke puber: zelfhaat, gevoelloosheid en het feit dat ze als tiener altijd net te dik was. Wanneer haar wegen kruisen met die van schimmen uit haar jeugd, moet ze het verleden onder ogen komen. Hoewel de duistere trekjes van de vrouw zorgen voor een genadeloos eerlijk verhaal, wekt de meeslepende schrijfstijl van Ciabatti sympathie voor haar op. (ML) Teresa Ciabatti, Het leek schoonheid, Spectrum, € 21,99.

Novelle per un anno 365 losse verhalen was het plan, één voor elke dag van het jaar. Helaas stierf Luigi Pirandello lang voordat hij alle dagen had gevuld, want hij strandde bij 237. Toch

zijn het allemaal even hoogwaardige en veelzijdige verhalen waarin ironie vaak de boventoon voert. Verschillende personages komen aan bod, zoals Siciliaanse boeren die de strijd aangaan met het stedelijk kapitalisme en een pettenmaker die stiekem het hoofd van een overledene van een hoed wil beroven. Geluksvogels bevat een greep van tachtig verhalen uit de collectie van Pirandello. Het boek is samengesteld en opnieuw vertaald door Yond Boeke en Patty Krone, een vermaard vertalersduo en voormalig redacteuren van Italië Magazine. (ML) Luigi Pirandello, Geluksvogels, Van Oorschot, € 45.

De laatste prins

De Siciliaanse schrijver Giuseppe Tomasi di Lampedusa (1896-1957) werd wereldberoemd na het uitbrengen van zijn enige roman De tijgerkat. Naast schrijver was hij ook hertog van Palma en de laatste prins van Lampedusa. Zijn roman volgt een Siciliaanse edelman met dezelfde titel als Tomasi di Lampedusa, een personage waarin hij zich kon herkennen. Simona Lo Iacono is geïnspireerd geraakt door het leven van de prins, hertog en schrijver. In haar roman De albatros schetst ze een portret van de auteur die op zijn sterfbed terugblikt op zijn jeugd en de warme zomers op Sicilië met zijn adellijke familie. Een herinnering brengt hem bij Antonno, een uniek kind dat altijd aan zijn zijde was. Totdat het plotseling verdween. Door de schitterende beschrijvingen van Lo Iacono waan je je even in de indrukwekkende palazzi van belangrijke families in het begin van de 20ste eeuw. (ML) Simona Lo Iacono, De albatros, Wereldbibliotheek, € 22,99.

MAIL Wij mogen 3 exemplaren weggeven. Ga naar & WIN italiemagazine.nl

LAURA LAURA DE ROOY-DEKKER, MEDE-EIGENAAR VAN ITALIACASA, OVER HAAR ERVARINGEN MET ONROEREND GOED IN ITALIË.

Giusy’s leve nslust Zo makkelijk als je Giusy Ferreri’s stem herkent, zo moeilijk valt die te definiëren. Hij is doorleefd, tormentata (gekweld) haast volgens sommigen en even nasaal als diep uit de borst, even schor als zuiver. Met haar bijzonder rasperige vibrato is het een klank die in Italië bijzonder wordt gewaardeerd. Geen wonder dus dat geen enkele zangeres er opgeteld langer op nummer 1 heeft gestaan dan zij. En geen wonder ook dat de eerste single Miele (Honing) van haar jongste album Cortometraggi (Kortfilms) begint met het uitlichten van precies dat geluid. Op het festival van San Remo vond Miele eerder dit jaar weinig weerklank maar het is een haast vrolijk lied

over een verloren liefde, bitterzoet als kastanjehoning moet je maar denken. Causa effetto is vervolgens een uitermate dansbare, uptempo vaststelling dat zij en de ander bij elkaar horen, onlosmakelijk verbonden als oorzaak en gevolg. De titel van het album verwijst naar de korte verhaaltjes die de meeste songs vertellen en vindt een dubbele betekenis in het aanstekelijke Federico Fellini, waarin Giusy zichzelf en haar geliefde vergelijkt met personages uit de films van de grote meester. Op dit album zien we Giusy vooral van haar levenslustige kant en daar is gelukkig niets gekwelds aan. (JM) Giusy Ferrerio – Cortometraggi – Sony Music Italy

Aangemoedigd door televisieprogramma’s als A place in the sun en Ik vertrek dromen jaarlijks vele Italië-liefhebbers over een ander leven ten zuiden van de Alpen. Een minder gejaagd leven, met meer tijd voor elkaar en geleid door het ritme van de seizoenen. Een aantal van hen zet daadwerkelijk de stap en gaat op zoek naar een plek en een huis waar deze droom gerealiseerd kan worden. Het belangrijkste vraagstuk hierbij, en wellicht het minst leuke, is de financiering. Het is heel belangrijk te weten wat je kunt besteden alvorens op zoek te gaan naar het geschikte object. Vaak gaat het om relatief jonge mensen, al dan niet met schoolgaande kinderen, die hun leven met vaste zekerheden in Nederland vaarwel zeggen. Mensen die van plan zijn om van de opbrengsten van hun nieuwe activiteit in Italië, vaak een B&B of iets anders in het toerisme, te leven. Deze groep moet zich echter realiseren dat financiering door een bank in Italië onmogelijk is als er geen gegarandeerde inkomsten zijn. Businessplannen kunnen nog zo goed en grondig onderbouwd zijn, er is en blijft geen enkele garantie dat de benodigde gasten gevonden worden om de zorgvuldig opgemaakte bedden te vullen. Ik adviseer vaak aan stellen met deze ideeën om, als dat mogelijk is, één van de twee hun baan in Nederland of België te laten behouden en op afstand te blijven werken of regelmatig heen en weer te gaan voor het werk. Ook adviseer ik om na te denken over alternatieve inkomstenbronnen. Van de verhuur van een paar kamers of appartementjes kun je niet leven dus zoek andere activiteiten zoals bijvoorbeeld export van regionale wijn of delicatessen, vertaalwerkzaamheden of property management. Een andere tip is om te proberen je seizoen te verlengen. Met de verhuur van je accommodatie zul je de maanden juli en augustus en een aantal andere schoolvakanties kunnen vullen. Maar probeer daarnaast ook andere doelgroepen aan te spreken, bijvoorbeeld met de organisatie van speciale activiteiten voor individuele bezoekers of groepen uit het bedrijfsleven. Tot slot: bedenk goed waar in Italië je je plannen wilt realiseren. Om te beoordelen welke regio bij jouw plannen past zijn o.a. van belang de bereikbaarheid, het prijsniveau, natuur, cultuur en toeristische aantrekkelijkheid. Pas als je over al dit soort zaken hebt nagedacht zal het haalbaar zijn om ook werkelijk te gaan genieten van een minder stressvol leven onder de Italiaanse zon. Veel succes en plezier! •

(Laura@italiacasa.net)

PS Ook ‘vertrek-plannen’? Lees er meer over op onze website italiacasa.net of laat me weten waar en wat je zoekt zodat we mee kunnen denken. ITALIË MAGAZINE

107

D E Z E CO LU M N VA LT B U I T E N D E V E R A N T WO O R D E L I J K H E I D VA N D E R E DAC T I E .

Ik vertrek

HEIJDEN OVER KOPEN, VERKOPEN EN FINANCIEREN VAN ONROEREND GOED.

Achter de komma

Wie in Italië bij een notaris een akte moet ondertekenen, zal te horen krijgen dat het een duidelijk leesbare handtekening moet zijn, met alle voornamen en de achternaam zoals die in het paspoort van de ondertekenaar zijn vermeld. Een onleesbare krabbel zoals die in Nederland gebruikelijk is, wordt niet geaccepteerd. En verder geldt dat alle namen aan elkaar geschreven moeten worden, niet in blokletters maar in “schoonschrift”. Enige oefening vooraf is dan niet overbodig. Ik heb in mijn leven veel akten getekend, meestal in mijn hoedanigheid van gevolmachtigde van koper of verkoper en kreeg dan steeds te horen: “Con tutti nomi, per intero e leggibile.” Omdat ik als rechtgeaarde paap uit Brabant vier doopnamen heb meegekregen en mijn achternaam uit drie woorden bestaat, heb ik daarvoor steeds de volle breedte van de te ondertekenen pagina nodig. Dat is vaak een hele klus, zeker als de akte uit meerdere pagina’s en bijlagen bestaat omdat die alle getekend moeten worden. “Maar bestaat in Nederland de virgola dan niet”, kreeg ik dan regelmatig te horen. Daarmee werd gedoeld op de regeling die lange tijd in Italië heeft gegolden op grond waarvan Italianen maar één rechtsgeldige voornaam kunnen hebben, ook al hebben de ouders bij de aangifte van de geboorte meer Mr. Joost van der Heijden heeft namen opgegeven. jarenlange ervaring in het begeleiden Krachtens die van Italiaanse onroerendgoedtransregeling dienden acties en kan ook een structuur ambtenaren van de opzetten waarmee niet ingezetenen Italiaanse burgerlijke een auto met Italiaans kenteken stand in de geboortekunnen kopen. Nadere informatie akten tussen de over die onderwerpen en zijn eerste naam en diensten vindt u op zijn website. overige namen van de betreffende Joost van der Heijden is gevestigd te persoon een komma Breda en bereikbaar op 06 10014769 (virgola) te plaatsen www.joostvanderheijden.nl en Italiaanse notarissen in hun akten alleen de

ITALIË MAGAZINE

eerste voornaam van de ondertekenaars te vermelden en de namen na de virgola niet. Die regel heeft tot 2000 gegolden en dat is de reden waarom in akten die voordien zijn getekend steeds maar één voornaam van de Italiaanse ondertekenaars is vermeld. Hun overige namen (dopo la virgola), waren immers niet rechtsgeldig en zijn daarom niet vermeld. Voor Italianen die na 2000 zijn geboren geldt die regel niet meer. Zij kunnen dus wel meerdere namen hebben, met een maximum van drie en die dienen ook allemaal in de akten vermeld te worden, met komma of tussenstreepje als die onderdeel van hun naam zijn. Voor buitenlanders die in Italië notariële akten ondertekenen, bestaan geen beperkingen bij de vermelding van hun voornamen. Als zij meer dan drie voornamen hebben, moeten die allemaal worden vermeld. Het is wel van groot belang dat dit correct gebeurd en de namen gelijk zijn aan die in hun paspoort. Dat laatste wil nog wel eens fout gaan. Dat heb ik recent meegemaakt, bij een Nederlander die naar Nieuw-Zeeland was geëmigreerd, zijn Nederlandse nationaliteit en paspoort had behouden, officieel Johannes Hendrikus heette maar als John Henry door het leven ging. Die voornaam had hij in Nieuw-Zeeland ook in zijn rijbewijs laten vermelden. Toen hij in Italië een tweede huis wilde kopen en daarvoor een codice fiscale nodig had, gebruikte hij bij het aanvragen daarvan zijn rijbewijs, met als gevolg dat in het certificaat van zijn codice fiscale de voornaam John Henry kwam te staan. Toen hij dat aan de notaris toestuurde, kreeg hij te horen dat zijn voornaam gelijk diende te zijn aan die in zijn paspoort en dat de overdracht pas zou kunnen plaatsvinden nadat de codice fiscale zou zijn gewijzigd. Daar voelde hij niets voor, want hij wilde per se ook in Italië als John Henry door het leven gaan. Goede raad is duur, maar niet in dit geval omdat een Nederlandse consulaire ambtenaar bereid bleek een aantekening in zijn paspoort te maken dat John Henry zijn pseudoniem is. Voor de notaris was dat voldoende om de overdracht te laten doorgaan, maar of hij hier ook in de toekomst mee weg komt is de vraag. •

D E Z E CO LU M N VA LT B U I T E N D E V E R A N T WO O R D E L I J K H E I D VA N D E R E DAC T I E .

joost nadere i n formati e 108

MR. JOOST VAN DER

TE KOOP / TE H U U R

Voor adverteren in dit katern, neem contact op met chiara dragone: tel. +31 (0)20 5302 570, e-mail c.dragone@creditsmedia.nl.

Onafhankelijke aankoopbegeleiding Door La Dolce Casa als professionele, onafhankelijke aankoopbegeleider in te schakelen, maakt u gebruik van jarenlange veelzijdige expertise op de Italiaanse woningmarkt. Het bespaart u tijd, geld en minstens zo belangrijk, het behoedt u voor valkuilen.

La Dolce Casa begeleidt u van begin tot eind, of alleen met een aantal spreekwoordelijke bouwstenen. Meestal kost het u zelfs niets extra’s! Aankoopplezier zonder kopzorgen maar met een glimlach.

Professionele ondersteuning bij aankoop, (ver)bouw, hypotheken, bedrijfsmatige en praktische zaken. Met kantoor in Nederland en Italië. Kijk op www.ladolcecasa.nl of bel: +31 (0)6 538 39 968

VRAAG NAAR ONZE WOONWENSENCHECKLIST!

IM2022_2_La Dolce Casa.indd 1

10-02-2022 09:53

ItaliaCasa

Een huis in Italië, wie droomt daar niet van? ItaliaCasa maakt het bereikbaar door jarenlange ervaring met Italiaans onroerend goed. Zonder zorgen. Deskundige begeleiding en eigen vestigingen maken dat waar. U treft ons in Nederland, Ligurië, Toscane, Umbrië, De Marken, Lazio en aan het Gardameer, Comomeer en Lago Maggiore. Neem contact op en maak een afspraak om de mogelijkheden te bespreken.

Kijk voor ons gevarieerde aanbod op

www.italiacasa.nl Of bel: +31 71 3649732

ITALIË MAGAZINE

109

CD951 Paciano, ruim landhuis met FANTASTISCH uitzicht over Toscane, 3 slaapkamers en olijfgaard. Prijs € 550.000

Tel +39 335220727 (mob) - lecasedidorrie@gmail.com Iscr. ruolo 1157 Socio F.I.A.I.P.

IM2022_3_Case di Dorrie.indd 1

CASA VALLE ERRO LUXUEUS OP VAKANTIE IN ITALIA, PIEMONTE

01-04-2022 10:38

Op stand in Abruzzo Te koop Op de steile heuvels van Abruzzo, een paar kilometer van de zee, staat het onlangs gerenoveerde Splendido Casale te koop. Onze woning is volledig milieuvriendelijk gemaakt en wordt momenteel gebruikt als landhuis met daarin 6 onafhankelijke appartementen, allemaal voorzien van airconditioning, een zwembad en overdekte parkeerplaatsen. Het park heeft een oppervlakte van 3000 m² dat volledig is omheind, met aangrenzend 20.000 m² landbouwgrond. Prijs: € 700.000

NU MET PRIVÉ WELLNESS WWW.EENWEEKJEITALIE.NL

INFO@EENWEEKJEITALIE.NL

Milena +39 340-6753845 www.villarenzo.it

Suzanne van Ravenstein

LUXURY HOMES

Medieval Villa of about 3500 sqm and 3 farmhouses for a total of about 1000sqm with their own gardens Private Negotiation

Dream homes in the most exclusive locations in Italy

luxuryhomes.it

ROMA | FIRENZE

carratellire.com

ROMA (+39) 06 83954569 - FIRENZE (+39) 055 212893 | info@luxuryhomes.it

VOLG EN D N U M M ER (eind juni)

COLOFON Jaargang 33, nummer 3, 2022

Coverfoto Rialtobrug, Venetië ©ANP/SIME S.R.L. RF COLLECTION/Luigi Vaccarella Hoofdredactie Paul van Eijndhoven Eindredactie Jolanda van der Ploeg, Mariëtte van de Sande, Fabian Takx Artdirection Suzy Benjamin Vormgeving Sefanja Nods, Sander Buningh Aan dit nummer werkten mee ANP Foto, Maarten Albrecht, Edith Buenen, Pelle Couwenhoven, Paola van Dam, Susan van Deth, Daniela Ditvoorst-Falsetta, Joost van der Heijden, Imageselect, Liza Karsemeijer, Ewout Kieckens, Ronald Kuipers, Malou Lammertse, Joris van der Meer, Stefano Piaserico, Lola Ribbink, Laura de Rooy-Dekker, Matteo Rossi, Roeland Scholtalbers, Shutterstock, Rosita Steenbeek, Jesper Storgaard Jensen, Sylvia Weve Redactie italiemagazine@creditsmedia.nl Italië Magazine Van Slingelandtstraat 63, 1051 CG Amsterdam, italiemagazine.nl Uitgever Eugen van de Pas Marketing Daniëlle Wiersema, 020 5302570, d.wiersema@creditsmedia.nl Sales Chiara Dragone, 020 5302570, c.dragone@creditsmedia.nl Distributie Aldipress, Utrecht / AMP, Brussel

Antiekmarkt Arezzo

Iedere eerste zondag van de maand en de zaterdag ervoor verandert het centrum van Arezzo in een grote antiekmarkt.

Abonnementen & nabestellen van oude nummers Voor het opgeven van of vragen over abonnementen, adreswijzigingen of het nabestellen van oude nummers: MijnTijdschrift.com, Daalakkersweg 2 - 72, 5641 JA Eindhoven, 088 2266636, italiemagazine@mijntijdschrift.com Abonnementsprijs Nederland: € 40 voor een jaarabonnement (6 nummers).* Abonnementen in andere landen hebben een speciaal tarief, op te vragen bij MijnTijdschrift.com. Het abonnement wordt automatisch verlengd tegen de dan geldende tarieven, tenzij u minimaal drie maanden voor het einde van de abonnementsperiode opzegt. De cadeau-abonnementen lopen automatisch af. *Prijs bij automatische incasso. Als u per acceptgiro wilt betalen, komt er € 2,50 aan administratiekosten bij. Prijs losse verkoop € 7,50

Kunst met een missie

©UNS P L AS H

Lorenzo Quinn (zoon van acteur Anthony Quinn) maakt kunst met een missie: voor een betere samenleving.

Capri & Villa San Michele

Een bezoek aan het chicste eiland van Italië en de schitterende villa, tuin en kunstcollectie van de Zweedse arts en schrijver Axel Munthe (1857-1949).

Italië Magazine digitaal Abonnees kunnen gratis Italië Magazine lezen via Magzine.nu. U kunt inloggen met uw abonneenummer en postcode. Geen abonnee? Dan kunt u Italië Magazine digitaal tegen betaling lezen via o.a. Magzine.nu, Blendle en Readly.

© Italië Magazine is een uitgave van Italië Magazine BV dat deel uitmaakt van een groep uitgeverijen die samenwerken onder de naam Credits Media. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of worden gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De redactie heeft zijn uiterstevan besthoogwaardige gedaan om rechthebbenden van beeldmahandgemaakt in Portugal teriaal te achterhalen. Wanneer desondanks beeldmateriaal stoffen, waaronderwordt stretch katoen, luchtig getoond waarvan u rechthebbende bent en u wordt niet genoemd, of geeft geen toestemming voor het gebruik, piqué en lichtgewicht linnen. Verkrijgbaar dan kunt u contact opnemen met de redactie.

MEET THE PERFECT SHORTS

KZA

K MET

UG RT

HE BROE

ITALIË MAGAZINE

114

AAKT IN PO

ELA

HAN EM

in meer dan 60 kleuren. Welke kies jij?

Met acht verschillende stijlen - van stijlvol tot sportief - heeft MR MARVIS de perfecte shorts met de ultieme fit voor elke gelegenheid. Onze shorts zijn

VERZEN

BESTEL NU OP MRMARVIS.COM

DE VERFRISSENDE KANT VAN UITZONDERLIJKE KOFFIE

illy COLD BREW

is de nieuwe dorstlessende koﬃedrank die gemaakt wordt van een 12 uur durende koude infusie van de unieke illy blend, zonder toegevoegde conserveringsmiddelen of aroma’s. Een onmiskenbare smaak om mee te nemen in een blikje, ook in de versies Cappuccino en Latte Macchiato.