frankrijk Leven in
AVIGNON voor
KUNST IN DE ZON voor kenners & kinderen
Prikkel je zintuigen!
ONZE 12 FAVORIETE
ZUID-FRANSE MARKTEN
VERBORGEN
SCHOONHEID
De bergdorpen achter Nice
CORSICA
Bergtocht met zeezicht
AVIGNON voor
KUNST IN DE ZON voor kenners & kinderen
Prikkel je zintuigen!
ONZE 12 FAVORIETE
ZUID-FRANSE MARKTEN
VERBORGEN
SCHOONHEID
De bergdorpen achter Nice
CORSICA
Bergtocht met zeezicht
SPONTAAN WIJNTJE
Reisfotograaf en -journalist
Paul Smit bezocht zes villages perchés, bergdorpen in de Alpes-Maritimes (p.14). “Mijn leukste ervaring had ik in Sainte-Agnès, hoog boven Menton. Na een dag fotograferen maakte ik de laatste opname bij de toegangspoort tot het dorp, waar de bewoners met een wijntje bij elkaar zaten. Toen ik mijn statief inklapte, kreeg ik spontaan een glas in mijn hand gedrukt. “We hebben je de hele dag zien rondbanjeren, nu heb je een drankje verdiend.”
Het werd de gezelligste avond van mijn reportage en pas om één uur ’s nachts keerde ik terug naar mijn hotelkamer.”
Stagiaire Tiara Rivano (masterstudent Journalistiek aan de Vrije Universiteit in Amsterdam) stelde onder andere de rubrieken Maison, Dormir en Nouveau samen. “Heerlijk om in dit nummer over Corsica te lezen. Een van mijn mooiste Zuid-Franse herinneringen is een roadtrip over dit eiland, waar ik samen met mijn ouders het ruige landschap heb doorkruist op zoek naar spectaculaire plekjes en ... wilde zwijnen, waar mijn vader groot fan van is! Die vakantie kwam weer helemaal terug.”
Tekstschrijver en fotograaf
Annette Spaan reisde voor dit nummer naar Avignon (p. 28 en coverfoto). “Ik was verrast te merken dat deze niet al te grote stad barst van de creatieve ideeën, initiatieven en adresjes. Vooral op culinair gebied. De liefde waarmee de bewoners van Avignon – en eigenlijk van de hele Provence – over hun cuisine en lokale producten vertellen, inspireert me telkens weer.”
Deze Zuid-Frankrijk Special spat uit elkaar van blijheid, blauwe luchten en zon. Maar hebben we wel behoefte aan les plus beaux villages de France, het eigenwijze en bloedmooie Corsica en de vrolijke chaos van Zuid-Franse markten als we ons huis niet eens meer uitkomen? Wij denken van wel. Juist nu kan schoonheid veel troost bieden. Loop in gedachten langs die kraampjes vol kleur, ruik aan een meloen en koop een kistje sappige perziken die nergens zo goed smaken als in zomers Frankrijk. Bij de foto’s van Corsica komt misschien het geluid terug van knarsende bergschoenen over paden vol steentjes, de uitzichten en het geluksgevoel als de zee je wandelbenen weer laat ontspannen.
Zelf genoot ik het meest van de reportage van fotograaf Paul Smit over de bergdorpen in het achterland van Nice. Ze liggen niet heel ver van de stad, maar je kunt er geen Provençaalse souvenirs kopen, misschien alleen een vergeelde ansichtkaart als je geluk hebt. In en rond die dorpen heb ik memorabele momenten beleefd: wandelingen, nogal wat verdwalingen en veel simpele en ontspannen lunches buiten op wankele stoelen. In die verweerde straatjes heb ik na al die jaren nog steeds het gevoel dat er na elke hoek een verrassing wacht. Het blijft meestal bij een mooi beschilderde deur, een ingestorte muur die al een jaar of vijftig met rust gelaten wordt en waar de mooiste bloemen uit groeien, een ontmoeting met een excentrieke dorpeling of een prachtkerk met nauwelijks licht en uitleg. Maar dat is genoeg. Hier is nog ruimte voor mysterie en iedereen groet je. Daar kan geen gerestaureerd ‘pareltje’ uit de reisgids tegenop. Terug naar de werkelijkheid. We hebben ook nagedacht over hoe we eventuele heimwee naar Frankijk kunnen stillen. Met onze tips voor Franse films, series, afhaalmaaltijden, cursussen en online
tentoonstellingen gaat dat misschien wel lukken. Nog even op het droge, tot we weer mogen! Voorgenieten dus. Die plus beaux villages de France en markten wachten wel.
Cathelijne van Vliet Hoofdredacteur
c.vanvliet@creditsmedia.nl
Leven in Frankrijk, Z-F Special 2020, 24ste jaargang, nummer 3
6 Nouveau
Zuid-Franse vakantietips voor later. En voor nu: speciale aandacht voor Frankrijk online, een uitkomst in deze tijd!
11 Dormir
Een ecoboerderij in de Provence, een ecochalet in de Hautes-Alpes, een truffelparadijs in de Var en andere groene vakantietips in het zuiden.
Hooggelegen in de bergen achter Nice liggen de mooiste villages perchés. Een Nederlandse dorpsbewoner brengt ze in beeld.
Onder de brug danst men niet meer, maar in de binnenstad swingt het, ook gastronomisch. Annette Spaan gidst ons door het hart van de pausenstad.
Waar proef je het dagelijks leven meer dan slenterend over een Franse markt? Onze kleurrijke favorieten in het zuiden.
De dierbaarste foto’s van onze vaste fotografen: een zonnige en verrassende impressie.
Ambachtelijke dorpjes, pelgrimsoorden, een imposant viaduct en roquefort: deze dunbevolkte regio heeft veel te bieden.
De GR 20 is het populairste wandelpad van het verbluffend mooie eiland. Wie off the beaten track gaat, ontdekt nog meer.
Jachtmakelaar Niels Lensen over het leven aan de Côte d’Azur, zijn clientèle en de gebruiksaanwijzing voor Franse vrouwen.
Zuid-Frans design en beauté voor deze zomer.
Culinair
47 Het Fijnste Franse Restaurant 2020
Ben jij of nomineer jij de toekomstige winnaar van onze jaarlijkse restaurantprijzen?
48 Koken met Joie de Vivre
Recepten uit een origineel kookboek, waarin tien topchefs zich baseren op recepten uit overgrootmoeders tijd.
Cultuur
9 Cinéma à la maison
De mooiste Franse films, series en dvd’s voor thuis.
68 Zuid-Franse (buiten)kunst
Van een beeldentuin op een wijngoed tot gerenommeerde musea en een kunstroute voor de allerkleinsten.
76 Livres
Romans waarin het (Zuid-)Franse leven beeldend wordt beschreven, maar ook een literaire verwerking van ‘Charlie’ en de nieuwe Modiano.
Column
27 Lidewij van Wilgen
Waarom haar Franse man van haar nuchtere ‘Nederlanderschap’ houdt.
Huizen & Wonen
89 Maison
Interieurtips voor een huis in Franse stijl of in (Zuid-)Frankrijk natuurlijk.
101 Jardin
Tuintips voor een mooie Zuid-Franse tuin volgens Anja Winter.
103 Huis in Frankrijk
Juridisch advies van mr. Isabel Flipse en praktische tips voor huizenbezitters van Hein Verdam.
105 À vendre
Romantisch vakantiehuis in Lorgues (Var).
106 Huizen te koop & te huur
Onze selectie uit het actuele aanbod van onroerend goed in Frankrijk.
“Wat was het rustgevend om de kleine botanische tuin vol tropische planten te ontdekken en daarna een duik te nemen in een stille baai” (p. 65)
Bij Ypma's Zuid-Franse favorieten hoort beslist Marseille: de wijk Le Panier (links) en de oude haven (onder)
‘Verborgen parels en onvergetelijke ervaringen’, luidt de ondertitel van het boek ‘New Map Frankrijk’. Dit soort aanprijzingen op een cover wekt argwaan. Maar de schrijver – ook fotograaf en globetrotter – Herbert Ypma weet de verwachtingen waar te maken. Zijn foto’s zijn stijlvol en de plekken die hij heeft opgespoord exclusief en verrassend. In de fijn geschreven tekst wisselt hij ‘karaktervolle verblijven’ af met ‘veelzijdige ervaringen’. De zestigjarige Nederlander maakte eerder naam met zijn reeks HIP-Hotels, waarbij HIP staat voor Highly Individual Places. Hij is inmiddels uitgegroeid tot internationaal vermaard reisfotograaf en -auteur. Zijn nieuwe trademark New Map biedt hem de mogelijkheid weer alle landen van de wereld af te reizen.
In Frankrijk neemt hij ons mee naar uiteenlopende plekken: van het luxueuze Grand Hôtel Nord Pinus in Arles – het favoriete hotel van Picasso en Cocteau – naar een omgebouwde boerderij in de Alpen, ‘fabelachtige lunchadresjes’ aan de kust, een wijnkasteel, kampeerplekken in Parijs en nog veel meer. Het stevige (en schappelijk geprijsde) boek telt meer dan 350 pagina’s en dat is misschien het enige nadeel: zo’n zware reisgids stop je niet zo snel in je tas.
Herbert Ypma, ‘New Map Frankrijk, verborgen parels en onvergetelijke ervaringen’, Lannoo, 34,99.
Wij mogen 5 exemplaren verloten onder abonnees. Kans maken? Ga dan naar leveninfrankrijk.nl en vul je gegevens in bij Mail & Win.
“Ik hou vooral van het authentieke Zuid-Frankrijk. Zoals Les îles du Frioul,de eilandjes bij Marseille. Vanuit de oude haven in Marseille neem je een boot voor 10 euro en een halfuur later ben je op een rotsachtig eiland met strandjes, baaitjes en turquoise water dat je alleen hoeft te delen met een handjevol boten. In het weekend gaan de Marseillais hierheen, dus bezoek het door de week. Een andere grote favoriet is Le Panier, het oudste en charmantste deel van Marseille. Hier is het niet moeilijk om een fijne plek te vinden om lekker te eten. Ga daarheen waar je het grootste aantal Fransen ziet en bestel wat zij bestellen. Als je net zoals ik van vissoep houdt, ga dan naar restaurant Au Lamparo (aulamparo.fr)
Ik heb denk ik alle vissoepen van de stad geprobeerd – inclusief die van de duurste restaurants – en die van dit kleine restaurantje op een schilderachtig pleintje is de allerbeste!”
Zuid-Frankrijktips voor later en ideeën voor thuisblijvende francofielen.
Onbedorven natuur, een culturele omgeving en luxe accommodaties vind je via het nieuwe campingnetwerk Le French Time. Daarin hebben
Les Castels en Sites & Paysages hun krachten gebundeld. Les Castels biedt luxe campings aan bij eeuwenoude kastelen, landhuizen en op andere unieke locaties; Sites & Paysages is een vereniging van Franse campings met veel aandacht voor de natuurlijke omgeving. Kampeerenthousiastelingen kunnen kiezen uit bijna tachtig onafhankelijke campings op toplocaties, van de Provence tot Bretagne en van de Franse Alpen tot de Dordogne, aan een meer, de bergen, aan zee of op het platteland. Lefrenchtime.nl
Wil je dolfijnen spotten? Of een bruiloft vieren op zee?
Bootverhuurder Atlantide in Bandol is van alle markten thuis. In de zomer organiseert het bedrijf tripjes naar het eiland Porquerolles en je kunt met hen ook per boot een regatta volgen. Sinds kort heeft Atlantide een uniek hybride vaartuig: de Atlantide 3. Dit nieuwe, snelle schip beschikt over zonnepanelen, vaart vrijwel geruisloos en is speciaal gebouwd voor het observeren van dolfijnen en walvisachtigen. Aan boord is ruimte voor zeventig personen, die tijdens de terugvaart de mogelijkheid krijgen in de Middellandse Zee te duiken. atlantide1.com
Saint-Tropez, het rijke dorp van het zoete leven. En natuurlijk van dierenvriend Brigitte Bardot. Nu wil ‘Saint-Trop’ dé toplocatie worden voor vegetariërs en veganisten in Frankrijk. Samen met de Association Végétarienne de France en de vereniging VegOresto werken zij samen om de titel ‘la Première Destination Veg de France’ te behalen. Er is een gids in de maak met restaurants die vegetarische of veganistische menu’s aanbieden, genaamd ‘Saint-Tropez Veg’. In de baai van Saint-Tropez zijn al meer dan 200 restaurants die hieraan voldoen, zoals La Villa Belrose en La Table du Mas. vegoresto.fr
Van de Franse Rivièra tot Corsica; op de applicatie Plages.TV staan bijna 2500 (verborgen) stranden en baaien in het zuiden van Frankrijk. Via de app kun je stranden vinden die in de buurt van je locatie liggen. Het Plages.TV-team bezoekt zelf de stranden, maakt er foto’s van en beschrijft de omgeving. Via de filters in de app kun je makkelijk een type strand uitzoeken op kenmerken als zand of kiezel, geschikt voor gehandicapten of honden, watersporten en parkeergelegenheid. De app breidt dagelijks uit met nieuwe badplekken. Plages.tv: Plage et criques. Vialaudis. apps.apple.com
Om ook in deze tijd thuis toch dat Frankrijkgevoel te krijgen, vragen we lezers hun favoriete Frankrijkfoto op te sturen met een korte beschrijving. De mooiste plaatsen we op Facebook. Het kan van alles zijn: dat uitzicht waar je zo gelukkig van werd, een heerlijke gratin dauphinois op een antiek bordje, het verweerde gezicht van die schaapherder, dat terras waar je het hele jaar naar verlangt, een glaasje ijskoude pastis met wat olijven; als we er maar blij van worden! Een verzameling van de mooiste foto’s wordt in het zomernummer geplaatst (uiteraard met naamsvermelding) en de ‘winnaars’ krijgen een verrassing van Leven in Frankrijk toegestuurd. Je kunt je foto’s mailen naar: leveninfrankrijk@creditsmedia.nl
Vanuit je stoel een museum bezoeken, dat kan! Op je gemak genieten van het Louvre: louvre.fr/en/visitesen-ligne. Of zonder andere bezoekers naar Musée d’Orsay, het museum met de grootste collectie impressionisten en postimpressionisten ter wereld artsandculture.google.com/partner/musee-dorsayparis. Ook het Musée d’Art Moderne de la Ville de Paris mam.paris.fr met moderne en hedendaagse kunst uit de 20ste en 21ste eeuw is virtueel te bezichtigen, evenals het geweldige La Piscine (Musée d’Art et d’Industrie) in Roubaix: roubaixlapiscine.com. Nu we tijdelijk niet meer kunnen genieten van ‘Picasso & Matisse. Beauty is a line’ in het Rijskmuseum Twenthe, is de tentoonstelling online beschikbaar gemaakt: rijksmuseumtwenthe.nl/ content/2761/nl/digitale-tentoonstelling-picassoamp-matisse-beauty-is-a-line
En wat dacht je van de grotten van Lascaux in de Dordogne, ook op hun website is een rondwandeling te volgen: archeologie.culture.fr/lascaux/fr evenals die van Chauvet in de Ardèche: archeologie.culture. fr/chauvet/fr/visiter-grotte/salle-brunel-sud
De Franse online multimedia-bibliotheek Culturethèque is tot 30 mei gratis toegankelijk. Wel is online registratie noodzakelijk. Selecteer ‘Alliance Française Amsterdam’ in het bibliotheekgedeelte.
Dit zijn de Franse restaurants in Nederland die afhaalmaaltijden aanbieden: monsieurplusfours.nl/2020/03/27/ hier-bestel-je-de-franse-keuken-voor-thuis/ En kijk ook eens hier voor restaurants én producten: vanfransebodem.nl/2020/03/24/franse-horecatoppers-beginnen-bezorg-en-haalservice. Beide lijsten worden steeds uitgebreid.
Het is voor thuiszitters nu dé tijd om hun Frans op te krikken. Tips voor beginners en gevorderden:
1. Frantastique is een eenvoudige en afwisselende leermethode, waarbij je aan 15 minuten oefenen per dag genoeg hebt. Niet geschikt voor absolute beginners. Vanwege de coronacrisis mag iedereen deze cursus nu gratis 2 maanden proberen (en daarna kost het vanaf 21 per maand). afamsterdam.nl
2. Vanaf 14 april zijn de reguliere cursussen Frans van Alliance Française Amsterdam allemaal online beschikbaar. Uit solidariteit met iedereen die thuis moet blijven, worden de cursussen tijdelijk met een korting van 20 procent aangeboden. De nieuwe prijzen zijn nu 299 (algemene
cursus, 12 weken) en 249 (conversatiecursussen) voor iedereen in Nederland, dus niet alleen voor de Amsterdammers! afamsterdam.nl/en/learnfrench/online-courses
3. Elke werkdag een paar leuke oefeningen gratis in je mailbox: nubeterfrans.nl
Truffelliefde
Je hoeft geen truffelliefhebber te zijn om meegesleurd te worden door deze fascinerende documentaire over iedereen die bij de wereld van de ‘zwarte diamant’ is betrokken: zoekers, jagers, kwekers en chefkoks. Een geweldig inkijkje in de culinaire amour fou (picl.nl)
Dix pour cent
Op een castingbureau spelende satirische serie over de Franse filmwereld met zijn diva’s, geldbeluste producenten en alledaagse hectiek.(Netflix)
J’ai perdu mon corps
Dat animatie allang alleen niet meer voor kinderen is, bewijst Jérémy Clapin met zijn weemoedige debuutfilm. In Parijs gaat een losse hand op zoek naar de persoon bij wie hij hoort. (lumiereseries.com en op dvd)
Varda par Agnès
Kort voor haar dood vorig jaar op 90-jarige leeftijd blikte de Franse filmlegende Agnès Varda met deze melancholische en nostalgische documentaire terug op haar leven en werk. Een prachtig (zelf)portret. (picl.nl)
Baron noir
In deze in Frankrijk populaire en om zijn realisme geprezen tv-serie zoekt een jonge burgemeester wraak als zijn oudere mentor, een sluwe politicus die president wil worden, hem opoffert om zijn campagne te redden. (Netflix en op lumiereseries.com en dvd)
Wij mogen 10 dvd's verloten onder abonnees. Kans maken? Ga dan naar leveninfrankrijk.nl en vul je gegevens in bij Mail & Win.
Happy end
Ontluisterend portret van een rijke ondernemersfamilie in Calais. Met Isabelle Huppert en een prachtrol van de 89-jarige filmlegende Jean-Louis Trintignant. (cinetree.nl)
Je ne suis pas un homme facile
Dat is schrikken voor een macho als hij wakker wordt en de rollen tussen mannen en vrouwen omgedraaid blijken te zijn: vrouwen zijn op alle gebieden dominant, mannen ondergeschikt. Leerzame, komische speelfilm. (Netflix)
Celle que vous croyez
Vijftiger Claire (Juliette Binoche) doet zich na haar gestrande huwelijk digitaal voor als twintiger. De gevolgen laten zich raden. Fraai drama over zelfacceptatie. (picl.nl)
Banlieusards
Over het ingewikkelde leven in de banlieues van een gezin met drie jongens van wie één crimineel is en een ander een ijverige student. De derde wordt heen en weer getrokken tussen de levens van deze twee. (Netflix)
Le jeu
Als een vriendenclubje tijdens een etentje besluit om elkaars appjes te lezen, leidt dat tot pijnlijke onthullingen van geheimen.(Netflix)
C’est
Imponerend drama over een gescheiden man, die worstelt met de opvoeding van zijn twee tienerkinderen. Ondertussen probeert hij zijn ex terug te winnen. (cinetree.nl)
Portrait de la jeune fille en feu
Eind 18de eeuw spelend, subtiel geobserveerd liefdesdrama tussen een schilderes en de aristocratische dame die zij moet portretteren. Winnaar beste scenario op het filmfestival van Cannes. (picl.nl)
Fête de famille
Heerlijk familiedrama waarin het hoofd van een familie (Catherine Deneuve) met haar kinderen en kleinkinderen haar zeventigste verjaardag viert, die uitmondt in een drama. (picl.nl)
Hors normes
Dit ijzersterke en ontroerende drama over twee sociaal werkers die in Parijs kansloze jongeren opvangen niet in de bioscoop gezien? Het kan nu online (picl.nl) en op dvd.
Gratis films kijken bij CineMember
Het video on demand-platform CineMember heeft de grootste ‘quality film collection’ van Nederland. Kijk onbeperkt naar de mooiste prijswinnende arthousefilms óf huur films die net uit de bioscoop zijn. Ook de Franse! Denk aan ‘Grâce à Dieu’ en ‘Claire Darling’. Een abonnement kost 9,99 per maand, een enkele film huren kan voor 4,99. Maar je kunt de dienst ook eerst twee weken gratis proberen. Ga daarvoor naar cinemember.nl en registreer u via de knop ‘Klik hier voor een gratis proefperiode’.
Wij mogen 5 gratis Cinememberabonnementen voor drie maanden verloten onder abonnees. Kans maken? Ga dan naar leveninfrankrijk.nl en vul je gegevens in bij Mail & Win.
zijn we aan huis gekluisterd. Gelukkig zijn er online (en op dvd) genoeg mooie en interessante films en series te zien. Vijftien tips om in Franse sferen te blijven.
Midden in de bergen staat een rond, ‘bioklimatisch’ huis gemaakt van de natuurlijke materialen hout en kurk. Het eco-chalet van 240 vierkante meter draait mee met de zon en maakt zo optimaal gebruik van zonne-energie. Au-delà Des Nuages staat op 900 meter hoogte bij het nationaal park Les Écrins en is het eerste Domespace-huis (draaiend, houten, koepelvormig huis) van Frankrijk. Het huis heeft een tuin van 1500 vierkante meter vol bomen, bloemen, moestuinen en koeien en zelfs een buitenspa. Au-delà Des Nuages, Aubessagne, vanaf 75 per nacht. audeladesnuages.fr
Je gaat terug naar het verleden bij Mas de la Chapelle. Het hotel is een voormalige priorij van de Orde van Malta en is gebouwd door de Tempeliers. De priorij en de kapel werden gebouwd op de pelgrimsroute van Santiago de Compostella en dateren uit de 16de eeuw. Het viersterrenhotel licht vlak bij het moerasgebied Camargue en de charmante stad Arles met zijn vele monumenten zoals het Romeinse amfitheater. Voor wie op vakantie de combinatie zoekt van historie, natuur, cultuur en kunst!
Mas de la Chapelle, Arles, vanaf 89 per nacht. masdelachapelle.fr
De oude stad Narbonne staat vol bezienswaardigheden, zoals de gotische kathedraal Saint-Just-et-Saint-Pasteur en de abdij SainteMarie-de-Fontfroide uit de 11de eeuw. Aan het Canal de la Robine en vijf minuten lopen van het centrum, staat Villa Ambrosia: een hotel volledig gericht op ontspanning. Er is keuze uit verschillende interieurs: van mediterraan tot Aziatisch, van Afrikaans tot de jaren zestig. Kom helemaal tot rust met een massage, neem een duik in het zwembad of verken de tropische tuin.
Villa Ambrosia, Narbonne, vanaf 115 per nacht. villa-ambrosia.fr
Op 950 meter hoogte, net buiten het dorp Corsavy, staat La Taillede: een oude Catalaanse boerderij die zoveel mogelijk zelfvoorzienend probeert te zijn. De ecoboerderij beschikt over een biologische moestuin, een werkplaats, een zaagwerf en een bonte verzameling schapen, geiten, ezels, varkens, kippen, honden en katten. Al het hout komt uit het eigen bos van de eigenaren en wordt gebruikt voor de bouw en renovatie.
De restanten worden in de winter gebruikt voor de verwarming. De vakantieappartementen zijn perfect voor natuurliefhebbers die houden van bergen, wandelen en ruig avontuur. Er is ook een moderne, zelfgebouwde joert te huur met een prachtig uitzicht op de Pyreneeën. In de zomer van 2020 zal waarschijnlijk het zwembad klaar zijn.
La Taillede, Corsavy, vanaf 79 per nacht. lataillede.com
Onze tips voor mooie – veelal groene –overnachtingen in het zuiden.
Vakantie aan de Côte d’Azur, direct aan het strand? In de schaduw van een uitgestrekt pijnbomenbos aan de kust vind je vijfsterrencamping Camp du Domaine, een ideale plek voor de hele familie.
Als je ’s avonds voor je camper, tent of kampeerauto onder de sterrenhemel het geruis van de zee hoort, raak je vanzelf betoverd. Dit is de camping aan zee waarvan je gedroomd hebt. Voor ieder wat wils, en huren kan ook. De bungalows, die iets hoger liggen op een beboste heuvel, bieden vanaf hun terras zicht op zee. Op deze grote camping vind je alles wat je nodig hebt, van restaurants en bars tot een supermarkt.
Als je graag de omgeving wilt verkennen, kun je Monaco en Saint-Tropez bezoeken. Bormes-les-Mimosas, een typisch Provençaals dorp met kronkelige straatjes, ligt maar een paar minuten wandelen van de camping. Het oude vissersdorp Le Lavandou bereik je via een pad langs de kust. Op donderdagochtend is er een markt. De camping organiseert ook uitstapjes met de minibus of een rondleiding. Gewoon praktisch.
Voor kleine kinderen zijn er mooie speeltuinen, waterfonteinen en een gratis Miniclub. Je vindt er zelfs speciale babybaden! De kinderen kunnen boogschieten, windsurfen en waterskiën, voor jongeren is er de mogelijkheid tennis of beachvolleybal te spelen. En als uitdaging misschien zelfs een duik- of zeilcursus doen. ’s Avonds zorgt een animatieteam voor plezier. Camp du domaine is een geweldige vakantiebestemming, op een prettige afstand van de hectiek van St. Tropez.
CAMP DU DOMAINE
2581 La Favière
F-83230 Bormes-les-Mimosas
Tel. (0033) 4 94 71 03 12
GPS 43.1179, 6.35183
Geopend van begin april tot eind oktober. De camping ligt in een park van 49 hectare direct aan het strand en heeft vele plaatsen voor camping en bungalows.
Op tien kilometer van het Lac de Sainte-Croix ligt hotel
La Bastide du Calalou: een viersterrenhotel midden in het regionale natuurpark Verdon. De Provençaalse inrichting zorgt voor een warme sfeer en het uitzicht op de vallei van Aups is bijzonder fijn, evenals de velden vol lavendel en olijfbomen eromheen. De maaltijden worden bereid met lokale producten van hoge kwaliteit, zoals truffels van de truffelmarkt in het nabijgelegen dorp Tourtour. La Bastide du Calalou, Moissac-Bellevue, vanaf 147 per nacht. bastide-du-calalou.com
Domaine de la Blaque is een gerenoveerde 18de-eeuwse boerenhoeve en verhuurt gîtes en chambres d’hôtes in stenen huisjes. Deze zijn omringd door 300 hectare bos, olijfgaarden en open velden waar activiteiten worden georganiseerd rond astronomie en ecologie. Zo zijn er op het landgoed vier eigen observatoria waar je de sterrenhemel kunt ontdekken. De milieuvriendelijke accommodatie met zonnepanelen, laadpalen voor elektrische auto’s en regenwaterreservoir ligt op vier kilometer van het regionale natuurpark Verdon. Er is een zwembad en zeeliefhebbers zijn in een uurtje rijden bij de kust.
Domaine de la Blaque, Varages, vanaf 100 per nacht. lablaque.com
Op een uurtje rijden van Nice, in de vallei van La Colmiane, ligt Green Ecolodge. Dit rustige hotel heeft de bescherming van de natuur hoog in het vaandel. De kamers zijn ingericht met gerecyclede natuurlijke materialen zoals hout en natuursteen. Het restaurant serveert dagelijks gerechten gemaakt van verse producten van boeren uit de buurt. Dankzij de ligging aan de voet van het nationaal park Mercantour, op 1500 meter hoogte, kun je er in de buurt fantastisch wandelen. Hôtel Green Ecolodge, Colmiane, vanaf 100 per nacht. greenecolodge.com
Rood, wit, rosé... wijn is koning in Domaine Le Bouïs, een driehonderd jaar oud wijndomein in La Clape, een van de oudste wijngebieden van Frankrijk. Bij het hotel hoort een interactief wijnmuseum waar je ook lekker mag proeven. De geschiedenis van het nabijgelegen vissersdorpje Gruissan, gebouwd rond een middeleeuws kasteel, begint in de prehistorie. In 1866 werd hier de grot Crouzade ontdekt met prehistorische gereedschappen. In de 11de eeuw na Christus speelde het kasteel van Gruissan een belangrijke rol als verdediging tegen piraten en in de 13de eeuw was hetzelfde kasteel het toneel voor bloedige gevechten tijdens de kruistochten. Een ideale uitvalbasis voor een historische vakantie aan zee.
Château Le Bouïs, Gruissan, vanaf 81 euro per nacht. chateaulebouis.net
Het achterland van Nice is bezaaid met villages perchés, dorpen die balanceren op een heuveltop of tegen een helling kleven. Fotograaf Paul Smit laat ons zijn dorp Roure en andere favorieten zien.
Recht vooruit ligt Menton, links de Italiaanse grens en rechts Cap Martin. Boven de horizon zweeft een wolk. Of… nee, het is Corsica!
Met 760 meter boven zeeniveau is Sainte-Agnès het hoogste kustdorp van Europa. Het is op een bergtop gebouwd als bescherming tegen aanvallen van de Saracenen. Eigenlijk ligt het pal achter de top; vanaf de kust is er niets van te zien. Toch was het niet de ligging die de islamitische zeepiraten tegenhield, maar het dorpsmeisje Anne, zo vertelt de legende. Haroum, een machtige Saraceen, was zo onder de indruk van haar schoonheid en dappere karakter dat hij haar voorwaarden voor een huwelijk inwilligde: ophouden met piraterij en bekering tot het christendom.
Het uitzicht vanaf de kasteelruïne boven het dorp is prachtig, maar de echte beloning volgt boven, in de middeleeuwse tuin. Vanuit het groen kijk je uit over zee. Recht vooruit ligt Menton, links de Italiaanse grens – waar de hoofdketen van de Alpes Maritimes de zee induikt – en rechts Cap Martin. Boven de horizon zweeft een wolk. Of… nee, het is Corsica! Kort voor zonsopkomst steekt het eiland als een haarscherp kartelsilhouet boven de horizon uit want de lucht is dan helder. Maar zodra de zon verschijnt, verdampt het zeewater en verdwijnt het eiland in de heiigheid. Tenzij de mistral waait, dan herken je tot ver in de lente de sneeuw op de Corsicaanse bergen.
Sainte-Agnès is erg schilderachtig dankzij de met kleine natuurstenen geplaveide straatjes. Bekijk niet alleen de twee hoofdaders, waar je de meeste toeristen tegen het lijf loopt, maar ook de lager gelegen stegen, waar bijna niemand komt. Na zonsondergang is het hier aangenaam toeven onder een hoge boog, bij Ludo Coulon van Le P’tit Atelier. Deze wijnproeverij dient op zomeravonden als ontmoetingsplaats van de dorpsbewoners. Een terras is er niet; je zit gewoon op de trappen onder de voormalige stadspoort.
sainteagnes.fr
Vinotheek Le P’tit Atelier (3, rue des Sarrasins).
FB @ludocaviste
Hôtel-restaurant Le Saint Yves (76, rue des Sarrasins)
Middeleeuwse tuin (sainteagnes.fr/chateau-jardin)
Fort, onderdeel Maginot Linie (1, place du Fort)
Vanuit het groen kijk je uit over zee.
Helemaal boven: Sainte-Agnès gezien van de burchtruïne, die op de linkerpagina boven de middeleeuwse tuin zichtbaar is.
Boven: restaurant Le Saint Yves.
Met de klok mee: Saorge ligt als een amfitheater boven het dal; kleurrijke wasplaats; franciscanenklooster; bistro La Petite Épicerie.
Als er op één dorp de term hoogvlieger van toepassing is, is het wel Saorge. Ook figuurlijk, want Saorge had ambities. Op een duizelingwekkend steile helling staan wolkenkrabberachtige huizen met soms wel zeven verdiepingen. Er is zelfs een plek waar je beneden een huis binnenstapt en dertien verdiepingen kunt stijgen. Ongemerkt loop je namelijk van een lager pand naar een hoger pand via een van de overwelfde stegen. Ook het vroegere inwonertal liet de ambities van Saorge zien: in de Middeleeuwen telde het meer bewoners dan Menton en was het na Nice de tweede stad van het graafschap. Dat kwam door de ligging aan de makkelijkste Alpenovergang naar Piemonte en daarmee de belangrijkste zoutroute. Piemonte had veel inwoners maar geen zout, terwijl de Provence juist veel zout produceerde. Al die ambitie verdampte toen zout makkelijker te kijgen werd. Daardoor raakte Saorge bevroren in de staat waarin het verkeerde. Voor ons, bezoekers, is dat een zegen, want het heeft het authentiekste dorp van de Alpes-Maritimes opgeleverd. De verweerde schoonheid trok in de jaren zeventig babacools aan: Frans voor de romantische geitenharensokkengeneratie. In tegenstelling tot andere plaatsen waar dat gebeurde, is het sindsdien echter geen toeristentrekpleister geworden. In Saorge vind je geen souvenirshops of fastfood. Wel zien we overwelfde stegen, soms over tientallen meters. En alle stijgende straatjes zijn trappen, zo steil is de helling waarop Saorge gebouwd is. Het is heerlijk om door dit labyrint te dwalen en dan ineens ergens uitgespuugd te worden, bijvoorbeeld op een pad met een fraaie terugblik op Saorge, dat als een amfitheater boven het dal ligt. Het mooiste zicht biedt het pad onderlangs het franciscanenklooster. Daar wonen overigens geen monniken meer, maar schrijvers die afzondering zoeken voor hun artistieke creatie. Ook in het dorp gaan literatuur en religie samen: de bibliotheek vind je in een kapel, met boeken op het barokke altaar. En het enige koffiehuis van Saorge bevindt zich in de boekwinkel.
saorge.fr
Restaurant Osteria Lou Pountin, met Italiaanse keuken (59, rue Revelli, +33 (0)4 93 04 54 90)
Bistro La Petite Épicerie (68, rue Revelli, +33 (0)9 67 38 10 83)
Salon de Thé, in boekwinkel Librairie du Caïros (Place Ciapagne)
Het cliché adelaarsnest is zonder overdrijving op Peillon van toepassing. Het klampt zich vast aan een steile kalksteenpiek, de architectuur is sinds de Middeleeuwen niet veranderd en auto’s kunnen nergens in de steegjes doordringen. Zonder winkel of café is het meer een dorp voor bewoners dan voor toeristen en juist daarom is Peillon zo aantrekkelijk.
Trokken ‘onbedwingbare’ heuvelstadjes als Sainte-Agnès en Saorge tijdens oorlogen als magneten legers aan en werden dan ingenomen of uitgehongerd, het kleine Peillon liet men de hele geschiedenis door links liggen, misschien omdat het zo onneembaar oogde. Het was altijd het grotere – niet op een top gelegen – buurdorp Peille dat het moest ontgelden.
Peillon vraagt erom de stegen en poortjes te ontdekken, die door de bewoners zijn aangekleed met vazen en planten. Daarbij bereik je uiteindelijk het enige plein – op de top, inclusief kerk – met uitzicht op de bergen rondom en ook een stukje kust. Terug bij de parkeerplaats, dus net buiten het dorp, stuit je op de Chapelle des Pénitents Blancs, met als verrassing de laatmiddeleeuwse muurschilderingen van Giovanni Canavesio, de schilder die beroemd is om zijn ‘Sixtijnse Kapel van de Alpen’ bij La Brigue, niet ver van Saorge.
Peillon heeft dan wel geen winkels en cafés, je kunt er uitstekend eten. Naast bovengenoemde kapel ligt Auberge de la Madone, gesplitst in een gastronomisch deel (L’Authentique) en een bistro
(Table d’Augustine). Op het terras kun je genieten van het zicht op het oude Peillon en van de keuken van Thomas Millo, die twee jaar geleden het restaurant overnam van zijn vader Christian, nog altijd actief in de keuken. Gedurende de geschiedenis van drie generaties had het restaurant wisselend één of geen Michelinster. Momenteel is de aspiratie weer één.
Ook neef Romain Clavel-Millo runt met veel liefde zijn eigen restaurant, in de dorpskern: Les Plaisirs. Hij streeft naar sterren in de ogen van zijn gasten, zo beweert hij, en niet op een bordje naast de ingang. Persoonlijk vind ik zijn deels uit eigen moestuin ontsproten cuisine dé culinaire verrassing van mijn tocht langs de villages perchés
peillon.fr
Restaurant Les Plaisirs (alleen lunch)
FB @LesPlaisirsPeillon
Hôtel-restaurant Auberge de la Madone auberge-madone-peillon.com
Chapelle des Pénitents Blancs, Office du Tourisme (+33 (0)6 24 97 42 25)
Met de klok mee: dorpsplein met kerk; chef-kok Thomas Milo van L’ Authentique’; adelaarsnest Peillon; bewoners fleuren het dorp op met vazen en planten.
Peillon vraagt erom de stegen en poortjes te ontdekken, die door de bewoners zijn aangekleed met vazen en planten
Lucéram ligt op een rug, ingeklemd tussen twee rivierdalen; steeg met zicht op de kerktoren met geglazuurde dakpannen; gotisch boogje.
Eigenlijk moet je, voor je het dorp in wandelt, eerst een stukje de weg richting Col Saint-Roch inrijden en de auto bij de tweede haarspeldbocht neerzetten. Vandaar heb je vanuit de olijfgaarden een schitterende kijk op Lucéram, dat op een kam tussen twee riviertjes ligt, die na het dorp samenvloeien. Op de hoek van de stadsmuur staat een toren die vanbuiten oogt als die van een schaakspel: rond, massief en bekroond met kantelen. Maar vanuit het dorp gezien lijkt de hals van de toren in de lengte opengesneden. Vandaar ook de naam: tour ouverte à la gorge. Het kwam tijdens een beleg nogal eens voor dat de vijand zo’n toren wist te veroveren; dan zou hij meteen vrij schot hebben op het gehele dorp. Met een open-hals-toren had het dorp ook vrij schot op hem!
Lucéram dankte net als Saorge zijn welvaart aan zout. Toen een lokale graaf de route via Saorge afsloot en een exorbitante tol eiste, zochten de graven van Savoye een alternatieve route vanaf hun havenstad Nice naar Piemonte en dat werd die via Lucéram. Je kunt die bloeitijd aan de kerk aflezen: niet alleen is die opvallend groot, de kunstwerken erin zijn van kwaliteit. Zo is het altaarstuk door Ludovico Bréa geschilderd, de beroemdste vertegenwoordiger van de School van Nice, die de regels van de vroege Renaissance had afgekeken van Vlaamse schilders als Jan van Eyck. Lucéram is opnieuw een labyrint van straatjes, waarvan de meeste samenkomen op La Placette, het mooiste pleintje. Daar ontmoeten we Alain Clement, die zijn huis uitkomt om de hond uit te laten. “Sinds mijn pensioen woon ik in Lucéram, want Nice, waar ik eerst leefde, werd me veel te druk. Hier is het rustig en de lucht is schoon en minder benauwd.” Hij wijst op zijn huis boven een gotische poort. “Ooit was het onderdeel van ‘het paleis’, het onderkomen van de lokale heer. Nu voel ik me hier zelf het heertje!”
luceram.fr
Op de hoek van de stadsmuur staat een toren die vanbuiten oogt als die van een schaakspel: rond, massief en bekroond met kantelen
Hier woon ik nu al 22 jaar, in een ‘village perché’ aan het eind van een doodlopende weg. Het was mijn beste keus ooit
Roure ligt veel dieper het achterland in. De plek is magisch: 650 meter boven de samenvloeiing van de rivier Vionène met de rivier Tinée, waarbij je als vanaf een balkon recht het verdere verloop van het Tinéedal in kijkt. Ook kenmerkend is het geluid van stromend water, dat overal klinkt. Het wordt aangevoerd door een oud, acht kilometer lang kanaal dat deels in de bergwand is uitgehakt en zich boven het dorp opsplitst in talloze kleine geultjes die de moestuinen bevloeien. Het uitzicht en het watergekabbel waren doorslaggevend voor mijn besluit hier in 1998 te gaan wonen.
Weliswaar is er geen enkele winkel, maar in het weekend komt Gégène de dorpsoven aansteken met een grote stapel larixhout, om daarmee op zaterdagavond pizza’s te bakken. Zondagochtend hebben we dan verse croissants, chocoladebroodjes en natuurlijk baguettes. Hier wordt ook de dorpsroddel uitgewisseld, want Roure heeft geen café. Wel een culinair restaurant – met datzelfde uitzicht over het Tinéedal – dapper gerund door de 26 jaar jonge Déborah. Het zijn vooral kustbewoners die er komen eten. In haar Auberge Lo Robur kun je ook overnachten.
Roure zat tijdelijk in een neerwaartse spiraal, vooral omdat de oudste bewoners het loodje legden. Maar sinds kort zit er weer beweging in. Zo heeft Estia op haar vijftigste een baan vol stress als directiesecretaresse in Marseille ingeruild voor de aardbeien- en frambozenteelt in Roure. En een clubje veertigers dat hier opgegroeid is komt nu bijna elk weekend terug om de watermolen te renoveren en tarwe te verbouwen voor het meel dat er gemalen moet gaan worden. Voor Gégène, natuurlijk. En met de waterkracht van het kanaal!
Als het niet voor het restaurant is, komen bezoekers vooral om te wandelen. Een korte klim voert naar het Arboretum. Bedoeld als botanische tuin van gebergteboomsoorten is het vooral interessant vanwege het samenspel met de erin opgestelde
land art. Een flinke bergwandeling voert naar het Plateau van Longon, waar de gelijknamige berghut dit jaar opgeknapt gaat worden; dus pas in 2021 kun je weer genieten van de gezellige lunch na aankomst op dit bloemenrijke plateau in het hart van het nationale park Mercantour. Hier woon ik nu al 22 jaar, in een village perché aan het eind van een doodlopende weg. Het was mijn beste keus ooit!
roure.fr
Hôtel-restaurant Auberge Lo Robur, aubergelorobur.com
Gégène in de dorpsoven (Rue Centrale), pizza zaterdagavond 20.30 uur
Arboretum Marcel Kroenlein, arboretum-roure.org
Fresco’s in de Saint-Sébastien-kapel, googel de woorden ‘Roure’, ‘Sebastien’ en ‘Palarczyk’
Linkerpagina: tarwe zaaien, om later de oogst te vermalen in de watermolen; fresco uit de kapel boven het dorp. Deze pagina: dorpskern achter de romaanse klokkentoren; Estia kweekt aardbeien; fleurig dorpsfeest.
Het hoogste heuveldorp van onze reportage is Roubion, op 1330 meter. ‘s Winters is het ook het koudste, met als enige een klimaat dat niet mediterraan is maar alpien. Het bezit dan ook een apart wintersportplaatsje – Les Buisses – met een rustige, familiale ambiance. Het heeft het oude dorp helpen conserveren. De extra inkomsten plus het feit dat het niet aan een doodlopende weg ligt maar aan de doorgaande route naar de pistes en de Col de Coulliole, heeft tot een recente opleving van Roubion geleid. De oude kern telt nu twee restaurants met elk een gezellig terras: Chez Joëlle bij de ingang van het dorp, met schitterend uitzicht, en de bistrot de pays Auberge du Moulin achterin, waar na een tunneltje de grootste parkeerplaats te vinden is. Manu en Marie-France van Le Moulin runnen ook een kleine épicerie, niet onbelangrijk aangezien de dichtstbijzijnde supermarkt op een halfuur rijden ligt.
Het is aangenaam wandelen door de pittoreske straatjes van Roubion, onder poortjes door en omhoog over de trappen. De architectuur is hier minder ‘Italiaans’- dat wil zeggen Ligurisch - van stijl dan in Saorge, Sainte-Agnès of Lucéram; westelijker in de Alpes-Maritimes gelegen sluipen er al wat Provençaalse elementen in. Er is een aardige hangende tuin, geflankeerd door de ronde toren van een duiventil. Net als Roure heeft het een Saint-Sébastien-kapel met schitterende laatmiddeleeuwse fresco’s. Maar persoonlijk vind ik
het leukste aan Roubion de beschilderde deuren. Kunstenares Imelda Bassanello, een Italiaanse uit Savona, heeft al jaren haar eigen huisje in Roubion. Hier vindt ze rust, zuivere lucht en een aangename zomertemperatuur. In 2009 kwam ze op het idee de houten deuren en luiken van Roubion te beschilderen, iets dat ze al op kleinere schaal had uitgeprobeerd in Vallecrosia, Italië. De bewoners zagen het meteen zitten en boden hun deuren aan en soms ook de verhalen achter die deuren. Imelda vertaalde het in kleurrijke vignettes. Ondanks de nostalgische taferelen zakt het niet af naar kitsch. Er spreekt gemeende levensvreugde uit en wandelend door de straatjes voel je je dan ook warm worden, al is het hartje winter.
roubion.com
Bistrot de Pays Auberge du Moulin, googel ‘pays-Auberge-du-Moulin’ Culinair restaurant en hôtel Auberge Quintessence op de Col de la Couillole, auberge-quintessence.com
Roubion ligt schitterend boven het kloofachtige Vionènedal. Imelda Bassanello heeft het dorp opgefleurd met haar deurschilderingen vol levensvreugde.
Het is aangenaam wandelen door de pittoreske straatjes van Roubion. De architectuur is hier minder ‘Italiaans’, er zijn hier al wat Provençaalse elementen in geslopen
Lidewij van Wilgen (1966) is wijnmaker in de Languedoc op haar domein Terre des Dames. Ze heeft drie dochters en een Franse man. Meer over Lidewij en haar domein: www.terredesdames.com
Parijs ligt maar vijfhonderd kilometer van Amsterdam, Zuid-Frankrijk is veel verder weg. Toch noemt mijn man Olivier, die oorspronkelijk uit Parijs komt, zichzelf ‘zuidelijk’. Dit als tegenhanger uiteraard van alles wat koud, afstandelijk en noordelijk is. Ik vond dat altijd een irritante argumentatie: alsof iemand die op meer dan achthonderd kilometer van de Middellandse Zee is opgegroeid een soort warmbloedige zuiderling zou zijn. Maar ik moet het toegeven, toch is hij dat. Nu we zeven jaar samen zijn, begrijp ik steeds beter de verschillen die ons in het begin opbraken. Een Nederlandse vrouw vindt het prima om ‘stoer’ genoemd te worden. Het is een geuzennaam bijna. En stoerheid was jarenlang mijn specialiteit: tractordiploma, alleen op een afgelegen wijndomein wonen met drie kleine kinderen, met zware slangen sjouwen in de wijnkelder en zeker niet bang voor vieze handen.
Met terugwerkende kracht begrijp ik dat Olivier soms niet geweten moet hebben wat hij met me aan moest.
De Franse vrouwen die hij voor mij had, waren niet alleen een kop kleiner en tien kilo lichter, maar ook veel bedrevener in alles wat een Franse man zich goed doet voelen. Ik ergerde me als zijn schoondochter op het terras kleine rilgeluidjes ging maken als er een briesje voorbijkwam. Niet stoer. Aanstellerig. Maar Oliver was blij om zijn jasje uit te trekken en over haar schouders te leggen. Tevreden blik van zijn zoon. Iedereen blij.
Een spel eigenlijk.
Door jaren alleen te wonen wist ik dat ik alleen op mezelf kon rekenen. Nog even in de kelder werken, nog even een artikel afschrijven, een laatste mail.
En dan kwam de Franse Man, de arts die hard gewerkt had, in een leeg huis waarin niemand charmant lachend op hem afkwam. Nou, jammer dan. Maar natuurlijk was hij niet voor niets op een Nederlandse gevallen. Op het
allereerste feest waar ik hem uitgenodigde maakte hij de faux pas enthousiast tegen mijn vriendinnen te roepen dat hij ‘gek is op Nederlandse vrouwen’. “O mijn god, een hitsige Fransman”, zag ik ze denken. Maar een Franse man houdt ervan om met complimenten te strooien. En Nederlanderschap was voor hem opeens een prijzenswaardige kwaliteit. “Sinds ik Lidewij ken, heb ik de helft van mijn ideeën veranderd”, zegt hij sindsdien. Ik vond het nooit zo sexy dat hij als hoofdkwaliteit mijn ‘pragmatisme’ noemde, maar inmiddels begrijp ik hoe verfrissend het voor hem moet zijn dat dingen gewoon worden gedaan, zonder emotionele filters of regels en gewoontes. Hoe fijn ook om te kunnen zeggen wat je denkt, zonder alles via drie banden te moeten spelen. Hij zegt te houden van mijn intellectuele en sportieve energie, vindt me weinig prinsessig, maar wel prettig in de omgang. Intussen begrijp ik steeds beter hoe zijn zuidelijke kant in elkaar zit. Als de meisjes aankomen uit Parijs neemt hij alle koffers over, om die alleen naar de bovenetage te sjouwen. “Niet omdat ik sterker ben,” zegt hij, “ik hou gewoon van galanterie.” Voor hem drukt het respect uit en aandacht en in het geval van de meisjes ook hoe blij hij is ze te zien. Eindelijk begrijp ik het ook. In plaats van zelf op een deur af te snellen wacht ik nu tot hij hem voor me opent. Hij draagt de ski’s, ik de stokken. En die e-mails kunnen best even een dagje wachten, ook ik drink liever een glaasje wijn.
Ik vond het nooit zo sexy dat hij als hoofdkwaliteit mijn ‘pragmatisme’ noemde
14de-eeuwse stadswallen. Hierbinnen maken we een culinaire rondwandeling op zoek naar lekker eten, Provençaalse kooktips en
bijzondere winkels.
Le Pique-Nique des Chefs aan de oever van de Rhône: er is een boerenmarkt en overal wordt gegeten van creatief gedecoreerde picknickkleden.
Hij is geboren in Californië en werkte sinds de jaren negentig als chef-kok voor gerenommeerde restaurants in Amerika en Europa. Maar in 2002 streek Jonathan Chiri neer in de Provence en sindsdien heeft hij zijn hart verpand aan Avignon. “Ik vind het fijn dat je hier niet het gedoe hebt van een grote stad, maar wel de voordelen”, zegt Jonathan. “Er gebeurt de laatste jaren veel nieuws op culinair gebied en voor een stad met maar 90.000 inwoners is de variatie op cultureel gebied uitzonderlijk.”
In de overdekte markt Les Halles geeft Jonathan op charmante wijze kookles in zijn minirestaurant Cuisine Centr’Halles, dat het formaat van een (ruime) marktstand heeft. In de open keuken geniet je van de dynamiek van de markt en kijk je uit op verse Provençaalse producten, zoals de olijven en tapenade die zijn buren verkopen.
Tijdens de kookles maak ik samen met een groep toeristen onze lunch, met onder andere in lavendel gemarineerde eendenborst en in de oven geroosterde ratatouille. Zelden heb ik een chef zo gepassioneerd en gedetailleerd horen praten over kook- en snijtechnieken en zijn ingrediënten, die hij vers in Les Halles koopt. “Ik wil dat mijn gasten een goed idee krijgen van de Provençaalse producten en wat je ermee kunt bereiden. Het belangrijkste vind ik dat ze iets leren koken wat ze thuis ook kunnen maken. De groenten voor ratatouille kun je bijvoorbeeld overal ter wereld krijgen.” Naast zijn restaurant runt Jonathan Gourmet Cycling Travel, een bedrijf dat culinaire fietsvakanties organiseert in Frankrijk, Spanje en Italië.
In een 17de-eeuws gebouw zit showroom Vox Populi van ontwerpster Pascale Palun. Het licht dat door het glazen dak valt, versterkt de mysterieuze sfeer. Pascale put inspiratie uit antiek en kunst uit vorige eeuwen. Met oude materialen maakt ze fantasierijke creaties, allemaal met de hand. Ik loop langs ‘borstbeelden’ van wat lijkt op wit, transparant gaas onder glazen koepels en bekijk gefascineerd de sierlijke huisjes en vogelkooien met dansende en musicerende poppetjes en de kussens met afbeeldingen van oude schilderijen. De in Avignon geboren Pascale werkte tien jaar in de modewereld voor onder anderen couturier Thierry Mugler. Twintig jaar geleden begon ze Vox Populi. Ze krijgt bestellingen van over de hele wereld en richt huizen en restaurants in. Op een muur staat een juichende uitspraak van modeontwerper Jean Paul Gaultier: “Alles is magnifiek.”
Linkerpagina: designboetiek Ardeco; de keuken van vijfsterrenhotel La Mirande. Deze pagina: chef Jonathan Chiri; visgerecht; Le Nid; het interieur van Vox Populi.
“Het belangrijkste vind ik dat mijn gasten iets leren koken wat ze thuis ook kunnen maken. De groenten voor ratatouille kun je bijvoorbeeld overal ter wereld krijgen”
Van het verleden ga ik naar het hippe heden in Le Nid. Een ruim en licht verzamelgebouw met verschillende bedrijven, zoals de CQFD Concept Store, yogastudio Inspire Yoga Avignon en (biologisch) restaurant La Cantine du Nid en Café Tulipe. Yogalerares Camille Roux prijst het all-inclusiveconcept achter Le Nid: “Je kunt hier na een yogales lekker gezond gaan eten en cadeautjes kopen in een fijne omgeving.” De conceptstore verkoopt Franse producten zoals behang, kaarten en soepkommen gedecoreerd met woorden als ‘amoureux’, boeken, chocolade en interieurspullen. Camille geeft ook graag yogales op bijzondere locaties, zoals museum Collection Lambert.
“Tijdens zo’n les ervaar je kunst op een andere manier. Je kunt niet na twee minuten doorlopen naar het volgende schilderij, dus je bent intenser in contact met het kunstwerk.” In het restaurant ziet mijn brood met avocado, rucola en blauwe en oranje bloemen er vrolijk uit. Je kunt er zelfs een kokosnoot bestellen.
Iets verderop in dezelfde straat stap ik de winkel van chocolatier Aline Géhant binnen en proef een chocoladebonbon met tijm en één met lavendel. Het zijn de persoonlijke favorieten van Aline, die ze zelf maakt. Ze raadt me aan de chocolade langzaam te laten smelten in mijn mond, “dan proef je het beter”. De verrukkelijke smaken voeren me mee naar de lavendelvelden en bergen met wilde kruiden van de Provence. De chocolatier studeerde patisserie in Nîmes, waardoor ze haar liefde voor chocolade ontdekte. “Ik werd verliefd op alles wat met chocolade te maken had: de textuur, de geur.” In Parijs leerde ze vervolgens vier jaar lang in La Maison du Chocolat hoe je chocolade maakt. “Mijn chocola is niet heel erg duur en dus toegankelijke luxe.” De manier van presenteren vindt ze erg belangrijk. “Als je goed presenteert, proeven mensen anders dan wanneer de chocola gewoon op een schaaltje ligt.”
La Mirande is een begrip in Avignon. Het vijfsterrenhotel opende in 1994 zijn kookschool Le Marmiton, waar topchefs uit de Provence lesgeven. Er is een theesalon en een gourmetrestaurant met een Michelinster onder leiding van chef Florent Pietravalle. In de 14de eeuw, toen er in Avignon diverse pausen verbleven, was La Mirande het kardinalenpaleis. Uiteindelijk kocht de Duitse familie Stein het gebouw in 1987 en restaureerde het in drie jaar tijd. We lopen door een schitterend 18de-eeuws interieur waar de kroonluchters, spiegels in goudkleurige lijsten en elegant
“Als je goed presenteert, proeven mensen anders dan wanneer de chocolade gewoon op een schaaltje ligt”Aline Géhant in haar chocolaterie; salon van maison d’hôtes de charme Le- Clos-Saluces; de etalage van La Cantine du Nid; ontbijt bij het zwembad.
porselein je mee terug voeren in de tijd. In de 19de-eeuwse keuken organiseert het hotel een table d’hôtes waarbij twee chefs het eten bereiden voor de gasten, die elkaar niet kennen en gezamenlijk aanschuiven aan de grote houten keukentafel. ‘Table haute’ noemen ze het, omdat officieel alleen een chambres d’hôtes een table d’hôtes mag aanbieden. We gaan het uitproberen. Na een wijnproeverij in de wijnkelder mogen we aan tafel bij chef Jeff Mouroux. Er hangen glanzende koperen pannen, er staan potjes met verse kruiden op tafel en wit-blauw servies pronkt in de wandkast. Jeff stelt zelf het menu samen, waarbij hij het seizoen volgt: “Ik ga naar de markt en neem de vis en groenten mee die er die dag goed uitzien.” Als eerste kookt hij een voorgerecht met champignons, cannelloni, wit schuim gemaakt van varkensborst (lard de porc noir de Bigorre) en hazelnoten, een uitmuntend smakenpalet. Ook het tweede gerecht is Provençaalse perfectie: gegrilde rode mul met tomatentartaar, zwarte-olijventapenade, een crème van borlottibonen en rodewijnsaus.
Jeff Mouroux duikt ook op tijdens de grote gastronomische Pique-Nique des Chefs, waar hij samen met andere chefs uit Avignon picknickmanden uitdeelt. Elk jaar organiseren ze dit evenement op de laatste zondag van september op het Île de la Barthelasse, het grootste
“Je kunt hier na een yogales lekker gezond gaan eten en cadeautjes kopen in een fijne omgeving”Met de klok mee:: eettafel in vijfsterrenhotel La Mirande; een heerlijk dessert; yogalerares Camille Roux.
Cindy Chastanger heeft een boetiek met spullen die ‘100 % Avignon’ zijn; het ruime en gezellige terras van Restaurant Le Violette.
riviereiland van Europa. Zittend in het gras heb ik er een prachtig uitzicht op de stad en de Pont d’Avignon, de beroemde halve brug in de Rhône. Er is een boerenmarkt en overal zijn picknickkleden creatief gedecoreerd met servies en leunen mensen tegen hooibalen. Jeff: “Elke veertig minuten geeft een andere chef uit Avignon een kookdemonstratie, samen met een student van de hotelschool van Avignon. Dan laten ze de mensen proeven.” Van tevoren kun je voor achttien euro je picknickmand bestellen met allerlei gezonde, semigastronomische hapjes. “Daar werken ook Michelinkoks aan mee, maar toch willen we de prijs laag houden.”
Wijnliefhebbers moeten beslist naar Carré du Palais naast het pauselijk paleis, waar alles draait om de wijnen uit de omringende Côtes du Rhône. Het bestaat uit een restaurant, een wijnbar, een wijnkelder en een wijnschool. De wijnkelder heeft meer dan tienduizend flessen uit de streek. Ik vraag eigenaresse Cecile Requin waarin de Côtes du Rhône verschilt van andere Franse wijnen. “In het grootste deel van het zuiden van de Rhônevallei is meer zon, waardoor de wijnen uit dat gebied fruitiger zijn en vaak een hoger alcoholgehalte hebben. Je geniet langer van hun smaak.” In het restaurant ben ik onder de indruk van de mooi gepresenteerde gerechten, zoals de mousse van geitenkaas omhuld met komkommergelei en omringd door foreleitjes. Bij elk gerecht krijg ik uitgebreid advies en uitleg over bijpassende wijnen. Op de ‘binnenplaats van de eer’ van het pausenpaleis vertonen ze van half augustus tot half oktober de Vibrations 360° Show. In het donker zie ik kleurrijke beelden over de 14de-eeuwse muren dansen, alsof er duizenden vlinders alle kanten uitvliegen, schilderijen van Vincent van Gogh tot leven komen en ik op de zeebodem sta. Zo blijft Avignon telkens weer verrassen.
Met dank aan:
Vaucluse Provence Attractivité provenceguide.com
Avignon Tourisme avignon-tourisme.com
Thalys thalys.com
Visite Avignon par Lieutaud visiteavignon.com
Zittend in het gras heb ik een prachtig uitzicht op de stad en de Pont d’Avignon, de beroemde halve brug in de Rhône
Tijdens de zomermaanden rijdt de ZonThalys naar Valence, Avignon, Aix-en-Provence en Marseille. De overige maanden van het jaar kun je met Thalys naar Parijs en daar overstappen: in 3.18 uur rijdt de Thalys tot twaalf keer per dag van Amsterdam naar Parijs, twee keer per dag in 3.40 uur naar Marne-la-Vallée (Disneyland). Vanuit beide bestemmingen reis je met de Ouigo-treinen in ongeveer 2.45 uur naar Avignon. thalys.com
☛ La Mirande***** Fantastisch restaurant met een Michelinster, table d’hôte en kookschool.
4, place de l’Amirande la-mirande.fr
☛ Carré du Palais Restaurant, wijnbar en wijnproeverij (minimaal 10 personen, 25 p.p.).
1, place du Palais carredupalais.fr
☛ Italie Là-bas
Italiaans restaurant met bijzonder creatieve gerechten, een fijne sfeer en een
Bib Gourmand van Michelin. Je kunt er ook kooklessen volgen.
23, rue de la Bancasse
FB @ITALIELABAS
☛ Cuisine Centr’Halles Markt Les Halles.
18, place Pie jonathanchiri.com
FB @Cuisine Centr’Halles
☛ La Fourchette
Familierestaurant dat de traditionele Franse keuken serveert met een creatieve twist. Vlakbij het Pausenpaleis.
17, rue Racine la-fourchette.net
☛ Le Violette
Hier zit je in de zomer heerlijk op de mooie binnenplaats van museum Collection Lambert. Zowel mediterrane gerechten als Aziatische invloeden.
5, rue Violette collectionlambert.fr/46/ le-violette.html
☛ Le Pique-Nique des Chefs Elke laatste zondag van september. Twee weken van tevoren reserveren!
Île de la Barthelasse avignontumeregales.fr
☛ N°15 - Chambres d’hôtes Geweldige locatie in een rustige buurt op vijfhonderd meter van het pausenpaleis. Stijlvol ingerichte kamers met uitzicht op de prachtige binnentuin met zwembad.
Tweepersoonskamer vanaf 150 per nacht.
15, rue Saluces 15avignon.fr
☛ Le Clos SalucesMaison d’hôtes
Dit 19de-eeuwse herenhuis met een schitterende binnentuin en fijne zithoekjes is een Provençaals paradijsje.
Tweepersoonskamer vanaf 229 per nacht.
11, rue Saluces leclossaluces.com
☛ Au Coeur d’AvignonMaison d’hôtes & wijnbar Sfeervol ingericht met mooie serre, binnentuin en wijnbar. Tweepersoonskamer vanaf 90 per nacht.
9, rue du collège d’Annecy aucoeurdavignon.com
☛ Le Jardins de Baracane –B&B
Deze mooie B&B met zwembad in een 17de-eeuws herenhuis heeft een prachtige binnentuin waar je heerlijk kunt relaxen. Tweepersoonskamer vanaf 150 per nacht.
12, rue Baracane lesjardinsdebaracane.fr
☛ Palais des Papes (Pausenpaleis)
Met Histopad waarop je in 3D ziet hoe de kamers er in de 14de eeuw uitzagen. palais-des-papes.com
☛ Vibrations 360° show Half augustus tot half oktober op de ‘Binnenplaats van de Eer’ van het Pausenpaleis. Een show met muziek en spectaculaire beelden geprojecteerd op de oude muren. avignon-vibrations.com
☛ Collection Lambert Museum van hedendaagse kunst in twee prachtige 18de-eeuwse herenhuizen.
5, rue Violette collectionlambert.fr
☛ Musée Calvet Diverse collecties waaronder schilderijen uit de 16de tot 20ste eeuw, archeologische vondsten,
decoratieve kunst en beelden. 65, rue Joseph Vernet musee-calvet.org fondation-calvet.org
☛ Le Nid
CQFD Concept Store, yogastudio Inspire Yoga Avignon en (biologisch) restaurant
La Cantine du Nid en Café Tulipe in één gebouw.
7, rue des Trois Faucons FB @lenidavignon / FB @CQFD/inspireyogaavignon.fr
☛ John Gormsen
Mooie galerie en designboetiek van de Deense kunstschilder John Gormsen.
2, place Saint Pierre johngormsen.com
☛ Vox Populi
Prachtige (interieur)showroom van ontwerpster Pascale Palun. 35 bis, rue de la Bonneterie voxpopulicatalogue.com
☛ Ardeco
Winkel met Europees design van vooral beginnende, onbekende ontwerpers. 84 bis, rue Joseph Vernet ardeco-avignon.fr
☛ Aline Géhant Chocolatier
De heerlijkste chocola van de stad koop je hier.
15, rue des Trois Faucons aline-gehant-chocolatier.com
Ze werken al jaren in Frankrijk en spreken Nederlands met een Frans accentje. In deze rubriek vertellen Nederlanders over de charme en de valkuilen van het échte leven in Frankrijk. Deze editie: een jachtmakelaar aan de Côte d’Azur
Niels Lensen is jachtmakelaar aan de Côte d’Azur. In 2002 kreeg hij de kans om voor zijn werk naar Zuid-Frankrijk te verhuizen. “In het eerste jaar verkocht ik nog geen roeispaan.”
Al is Frankrijk in ‘lockdown’ vanwege het coronavirus, toch blijkt Niels Lensen (47) nog zaken te kunnen doen; per telefoon is hij in onderhandeling met een klant uit Chili die een motorjacht wil kopen in Miami. “Normaal gesproken zou ik er zelf heengevlogen zijn, maar een collega-makelaar neemt het nu van me over. Ik reis regelmatig voor mijn werk, maar gelukkig zit ik toch tachtig procent van mijn tijd hier.”
“Na mijn militaire dienst ben ik eerst bij mijn vader gaan werken. Hij was de eerste die software ging ontwikkelen voor de bloemenveiling van Aalsmeer. Daarnaast had hij een bedrijf in kantoormachines en kantoorartikelen, waar ik aan de slag kon. Na drie maanden ben ik voor mezelf begonnen en dat ging goed. Maar na negen jaar had ik het wel gezien. Toen werd ik aangenomen door een jachtmakelaar in Loosdrecht.
Ik bleek het vak in de vingers te hebben en werd gevraagd door een grotere jachtmakelaar aan de overkant van de plas die iemand nodig had voor hun kantoor in Zuid-Frankrijk. Een gouden kans! Ik verkocht mijn woonark en huurde een appartement in Mandelieu–La Napoule, naast Cannes. Daar woon ik nu ook weer, met zeezicht en een haventje voor de deur. Sinds ik me kan herinneren ging ik met mijn ouders in Zuid-Frankrijk op vakantie. Elk jaar huurden we drie weken hetzelfde appartement in Le Lavandou. Mijn vader had daar een speedboot. Heerlijk om te gaan zwemmen en snorkelen in de baai. Nu hebben mijn ouders een appartement aan de haven in Nice, waar ze volop van hun pensioen genieten.”
“Het eerste jaar als yacht broker hier was erg wennen, ik verkocht nog geen roeispaan. Gelukkig ging het daarna veel beter
uit eten met de familie; hiernaast: jong geleerd, oud gedaan: dochter Anouk aan het roer.
en in 2015 kon ik mijn eigen bedrijf beginnen, NL Marine, in Antibes. Sinds kort ben ik een samenwerking aangegaan met een oud-collega, Christel Pocachard, een Française die zeven jaar in Nederland heeft gewoond. We werken samen onder de vlag van haar bedrijf, Naturally Yachting. Ik vertegenwoordig hoofdzakelijk Nederlandse merken en verkoop zowel nieuwe als gebruikte motorjachten en af en toe een zeiljacht.”
voelt vertrouwd en je hebt dezelfde normen en waarden. Soms word ik gevraagd om mee te gaan varen. Als de klant nog wat onwennig is, ben ik weleens een dagje kapitein, daar heb ik de papieren voor. Dan kan ik ook wat dingen uitleggen. Met sommige klanten heb ik een bijna vriendschappelijke relatie. Ik pas natuurlijk wel op dat ik matig ben met de rosé. De klant kan als hij daar zin in heeft op tafel gaan dansen of in de gordijnen gaan hangen, maar ik moet me natuurlijk wel netjes gedragen.”
Altijd maar weer champagne
Een dagje kapitein “Mijn klanten komen overal vandaan. Het zijn voornamelijk miljonairs die interesse hebben in boten van 15 tot 30 meter, met af en toe een uitschieter naar 40 meter. De prijzen variëren van 200.000 euro voor een gebruikt jacht van 15 meter tot 5 miljoen-plus voor een jacht van 30 meter. Gemiddeld ligt de verkoopprijs rond de 1 miljoen. Ik werk graag met Nederlandse klanten. Je spreekt elkaars taal, het >
“Het is hier heerlijk wonen, met dat prachtige weer, die mooie stranden en de zee voor mijn deur. Maar je blijft wel altijd een Nederlander, ik zal nooit een Fransman worden. Als in september zo’n beetje het seizoen afloopt, mis ik Nederland heel erg. Gezelligheid is toch wel een Nederlands begrip.
ONTDEK HET NIEUWE BOETIEKMUSEUM
Het hele jaar door gratis bezoek aan de fabriek met een gids. Reserveer via 04 92 70 32 08 of reservations.visites@loccitane.com.
Bij Fransen kun je meestal niet zomaar op de bonnefooi, al is dat een Frans woord, op bezoek. Mijn ouders lopen in Nederland nog steeds de deur plat bij anderen, daar hoeven ze geen afspraak voor te maken, maar Fransen gaan niet zomaar bij iemand langs. En als het al gebeurt, dan wordt meteen alles uit de kast gehaald. Bij elke gelegenheid moet er weer een fles champagne worden opgetrokken. En uitgebreid worden gegeten, want voor Fransen draait alles om de tafel. Dat is natuurlijk ook wel leuk, maar het voelt minder spontaan. Ik mis de saamhorigheid en het sociale van Nederland wel. Je hebt hier weinig leuke cafés zoals in Nederland.”
Traditionele vrouwen “Mijn ex heb ik op een feest van vrienden ontmoet. Valérie en ik zijn twaalf jaar getrouwd geweest en hebben samen een geweldige dochter van dertien, Anouk. Zij woont afwisselend bij mij en bij haar moeder, met wie ik nog steeds goed omga. Ik heb Anouk van jongs af aan Nederlands geleerd, dus ze spreekt vloeiend Frans en Nederlands. Omdat ze naar een internationale school gaat, leert ze ook Engels en Spaans. Valérie heeft een eigen bedrijf in ligplaatsen voor jachten, maar in haar zelfstandigheid is ze een uitzondering. In het algemeen zijn Françaises minder geëmancipeerd en traditioneler dan Nederlandse vrouwen. Ze verwachten vaker van een man dat hij zijn gezin kan onderhouden. Wat een man verder doet, of hij een maîtresse heeft, interesseert ze dan weer veel minder. In het algemeen dan, hè? Het is ook de bedoeling dat een man alles betaalt. Toen ik mijn laatste vriendin als grap vertelde dat Nederlanders de rekening vaak delen, viel dat niet in goede aarde.”
Cultuurverschillen “Nederland is maar een klein landje, bij ons draait veel om de export. Wij spreken onze talen, we zijn moderner en wereldwijzer dan de gemiddelde Fransman. We zijn ook een stuk sneller, accurater. En stipt. Een Fransman kan rustig een halfuur te laat komen, dan biedt hij nog geen excuses aan. Of ze zeggen: we komen tussen acht uur ’s ochtends en vijf uur ’s middags. Die bekende Franse beleefdheid is wel erg prettig. Soms zie ik Nederlanders zomaar plaatsnemen op een terrasje. Dat kan hier absoluut niet. In Nederland is de klant koning, hier is dat de baas van het restaurant. Je bent te gast, dus hij bepaalt waar je mag gaan zitten. Al kun je wel beleefd vragen of er een ander tafeltje vrij is.”
“Soms zie ik Nederlanders zomaar plaatsnemen op een terrasje. Dat kan hier absoluut niet. In Nederland is de klant koning, hier is dat de baas van het restaurant. Je bent te gast, dus hij bepaalt waar je mag gaan zitten.”TEKST FABIAN TAKX FOTO’S PRIVÉBEZIT NIELS LENSEN Boven: fijn terras aan de Côte d’Azur, het aangename werkgebied van Niels Lensen; hierboven- en naast: waterplezier voor de hele familie.
Issigeac
Waar ruik en voel je Zuid-Frankijk meer dan op een van zijn vele kleurrijke markten?
We stellen onze favorieten voor.
• Issigeac
Struinend het dorp door
Op de grens van de Dordogne en de Lot-et-Garonne ligt het middeleeuwse Issigeac, waar de straatjes als een slakkenhuis in elkaar gedraaid zijn. Bijna het hele jaar door kun je hier op zondagochtend terecht voor een markt, maar in de zomer is die op z’n allergrootst. Een geliefde markt, ook bij restauranthouders en bewoners uit de regio, waar heerlijke geuren én fijne melodieën van lokale musici je rondgang opluisteren. Al struinend langs een enorm aanbod aan biologische, zelfgemaakte en/of
streekproducten kom je zo bijna door het hele dorp. Kijk dus af en toe ook eens op van de kraampjes waar je langsloopt, bijvoorbeeld naar het Maison des Têtes met zijn grijnzende koppen en het Bisschoppelijk Paleis. En het Maison Champignon, dat van onder smaller is dan van boven, zodat de wagens erlangs konden. Wat een mooi dorp! Kom hier in de zomer wel vroeg en – persoonlijke tip van de hoofdredacteur – vergeet dan ook niet bij welke ingang je de auto hebt geparkeerd, anders loop je het risico eindeloze rondjes rond het dorp te moeten lopen in de warmte.
Ben je in Nice, dan mag je de markt op de Cours Saleya niet missen – hij wordt wel een instituut genoemd of dé markt van de Côte d’Azur. Gelukkig ís hij ook niet goed te missen, want behalve op maandag vindt hij in het hoogseizoen elke dag plaats in het oude centrum. Zo vind je er onder vrolijk gestreepte luifels een kleurrijk aanbod aan fruit en groente van het seizoen, aangevuld met het lekkerste uit zee. Die ligt tenslotte maar een straat verder. Je ontkomt er niet aan om een socca te proeven, een pannenkoekje van kikkererwtenmeel, of kies je toch voor die andere Niçois specialiteit: de pissaladière? Onderdeel van de markt – of is het eigenlijk andersom? – is de bloemenmarkt. Met zijn ruim 120 jaar geschiedenis is het een van de oudste van Frankrijk. Zelfs als je ze niet in je koffer kwijt kan, maken de veelkleurige geraniums, de paarse fuchsia’s en de anemoonbloemige dahlia’s het de moeite waard om langs te lopen. Ben je in de zomer ’s ochtends naar de markt geweest, kom dan gerust ’s avonds nog even terug voor de kunst- en ambachtenmarkt met zijn kraampjes vol sieraden, aardewerk en kunstwerken. En op maandag hoef je je hier ook niet te vervelen: dan is er hier een ongelooflijk sfeervolle antiek- annex rommelmarkt.
Een van de hipste Zuid-Franse markten – al zeggen ze het zelf – is die in Saint-Tropez. Op dinsdag- en zaterdagochtend is tot 12.30 uur de Place des Lices het decor van een kleurrijke markt. In de schaduw van de platanen bieden de kraampjes een keur aan waren: van lavendelzeep tot alles wat je nodig hebt voor een heerlijke maaltijd of voor de inrichting van je huis maar ook felgekleurde rieten manden, hoeden en vrolijke jurken, kaftans en sieraden in ‘Ibiza-stijl’. Ongeduldige of verveelde reisgenoten kunnen geparkeerd worden op een van de vele terrassen rond de markt. Er is ook een hoek gereserveerd voor brocante. In het hoogseizoen is de markt moeilijk met de auto bereikbaar, tenzij je vroeg komt. Je kunt dan beter vanuit de haven van Sainte-Maxime de veerboot naar Saint-Tropez pakken (15 minuten). Je kunt ook de veerboot nemen vanuit Les Issambres.
De markt in Apt mag zich een van de honderd mooiste markten van Frankrijk (marchés d’exception) noemen door zijn sfeer en authenticiteit. Dat vonden ze in de Middeleeuwen al, toen deze markt in de Vaucluse bezoekers van heinde en ver wist te trekken. Vijf eeuwen later rijgen marktkramen zich op zaterdagochtend nog steeds aaneen door de straatjes en steegjes van het dorpje, vanaf het stadhuis tot aan Cours Lauze de Perret. Het is een markt voor alle zintuigen: het lekkerste en mooiste uit de regio vind je hier, waaronder gekonfijte vruchten, truffels en het aardewerk waar Apt beroemd om is. Meer dan driehonderd standhouders prijzen hun waar aan –soms al verschillende generaties achtereen. Dat gaat van fruit en groente van het seizoen tot de romigste (geiten)kazen, van droogbloemen en lavendel tot hoeden in de vrolijkste kleuren. In juli en augustus staat er een (gratis) bus klaar om je te vervoeren van een van de twee grootste parkeerplaatsen naar het centrum van Apt. Lukt het niet op zaterdag? De boerenmarkt op dinsdag is ook erg de moeite waard.
Neem vooral een tas mee
Wie op zoek is naar leuke oude spullen kan in de Provence ook heel goed zijn slag slaan. Brocantes, vide-greniers, marchés aux puces: het barst er van de gelegenheden om iets moois op de kop te tikken, en vaak voor een interessante prijs. Zo is er op zaterdag de brocante van Villeneuve-lès-Avignon – inderdaad, vlak bij Avignon – die bekendstaat als een van de beste van Zuid-Frankrijk. Antiquairs van heinde en ver weten hem te vinden. Maar ook als je geen winkel runt, vind je er wat van je gading. Onder het middeleeuwse fort Saint-André bieden zo’n honderd kramen van alles: van meubels tot zilverwerk, van speelgoed tot keukenbenodigdheden, van aardewerk tot kristal. Neem vooral een tas mee: de kans is klein dat je met lege handen naar huis gaat. De kans op een praatje is dan weer groot – de markt staat eveneens bekend om de gezellige sfeer. Aan een drankje en een hapje is ook gedacht. Je kunt er zelfs je aankopen vieren met wat oesters!
• Uzès
Feest voor truffel en olijf
Sinds de 13de eeuw – om precies te zijn sinds 1241 –is de Place aux Herbes in Uzès in de Gard het hart van een levendige markt. Ruim tweehonderd kramen bieden hier op zaterdagochtend maar al te graag hun waar aan. Daarbij hebben ze aan het plein alleen niet genoeg: al struinend langs alle stands kom je door diverse straatjes in het centrum van dit leuke plaatsje. Lokale lekkernijen, fruit, groente, olijven, je vult er zo je boodschappentas. Maar ook als je op zoek bent naar dat ene vrolijke sjaaltje, een spannende Franse thriller of kleurrijk aardewerk ben je aan het goede adres. De ochtend gaat zo voorbij! De woensdagmarkt is ook erg de moeite waard, al is die een stuk kleiner – maar daardoor ook minder drukbezocht. Hier sla je vooral lokale heerlijkheden in, zoals het geitenkaasje pélardon, wijn uit de streek, fougasses en andere Provençaalse broden en olijfolie. Uzès is trots op zijn producten. Die zetten ze dan ook het hele jaar door in de schijnwerpers met feestelijke evenementen. Zo is er het truffelweekend in januari, een knoflookmarkt in juni en geeft de olijf een feestje in april. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de avondmarkt op dinsdag in de zomer, inclusief proeverijen en muziek…
• Sarlat
Middeleeuws decor
Sarlat-la-Canéda in de Dordogne is met zijn prachtige middeleeuwse centrum al het decor geweest van menig Franse film. Het stadje is dan ook een prachtige achtergrond voor de woensdagen zaterdagmarkt, die erg de moeite waard zijn. Alle seizoensproducten waar de Périgord zo bekend om is, vind je er. En dat zijn er nogal wat: aardbeien, kastanjes, walnoten, de zwarte truffel, het kaasje cabécou, magret de canard, de heerlijkste wijnen uit de streek en nog veel meer. Als de boeren en andere producenten zaterdag aan het begin van de middag hun spullen weer inpakken, hoef je nog niet naar huis. Er valt dan nog genoeg te zien (en kopen) bij de kramen vol andere streekproducten zoals tassen, kleding en handgemaakte cadeautjes. Op donderdag kun je terecht
op de biologische markt op de Place de la Poste en als het regent (en anders ook), is er de overdekte markt in de 12de-eeuwse kerk Sainte-Marie.
Bijna drie miljoen Fransen brachten in 2018 hun stem uit aan het eind van het TF1-programma ‘Votre plus beau marché’. En wat was dan die mooiste markt? Die van Sanary-sur-Mer, in de Var. En als de locals het zeggen… ‘Grand, convivial et sympa’ is hij, volgens de kenners, en men kent elkaar er bij de voornaam. Of je dat als vakantiepassant ook voor elkaar gaat krijgen, is natuurlijk de vraag. Maar het aanbod is er niet minder (lekker) om: veel verse vis, citroenen, sinaasappels en de streekspecialiteit: olijven. Meer dan driehonderd kramen groot is de markt, die op woensdagochtend plaatsvindt. Hij begint onder de platanen van de Allée Estienne d’Orves en loopt langs de pittoreske haven tot aan de Quai Charles de Gaulle. Een lunch met uitzicht op de bootjes is de perfecte afsluiting van een marktbezoek. En hoewel de markt zijn eerste plek in 2019 moest afstaan aan die van Montbrison in de regio Rhône-Alpes, is hij nog net zo groot, gezellig en leuk als in 2018.
Tweedehands met een verhaal
Een ontspannen sfeer, leuke vondsten voor een goede prijs, en je hoeft er niet eens je bed vroeg voor uit! Dat is de rommelmarkt van Carpentras in een notendop. Een puces-brocante is het, meer dan een kofferbakmarkt maar niet zo chic als een antiekmarkt – vandaar de meevallende prijzen. Wat overigens niet betekent dat je er geen antiek vindt, al moet je wel goed zoeken tussen al het andere tweedehands aanbod. Maar ben je niet per se op zoek naar iets van grote waarde, dan sla je er vast je slag met iets anders leuks. De verkopers vertellen je graag het verhaal achter dat mooie lampje of dat oude blik, en staan je sowieso graag te woord. Zo’n tweehonderd kraampjes telt hij meestal, en hij opent pas tegen tienen. Kun je thuis nog even goed ontbijten voor je je overgeeft aan de gezellige drukte. Vind je dit nog niet genoeg?
Bezoek dan de grote vide-greniers die een paar weekenden per jaar plaatsvinden (in 2020 op 11 en 12 april, 27 en 28 juni, 15 en 16 augustus en 5 en 6 december). Zo’n achthonderd kramen bieden daar van alles aan, van boeken en kaarten tot textiel en meubels.
• Saint-Rémy-de-Provence
Waar Van Gogh inspiratie opdeed
Nostradamus komt ervandaan en Vincent van Gogh raakte er tijdens zijn opname in het klooster en de psychiatrische kliniek Saint-Paul de Masole gefascineerd door het licht en het omringende landschap. Ook vandaag de dag is Saint-Rémy-deProvence een bezoek waard. Op woensdagochtend vind je er een markt waar je je ogen uitkijkt. Honing, bloemen, stoffen, kruiden, olijven, en natuurlijk groente en fruit: het aanbod is enorm en strekt zich van kraam tot kraam uit door de kleine straatjes van het prachtige oude stadje. Als je nog niet wist dat je in de Provence was, dan wordt het hier wel duidelijk met al die prachtige streekproducten. In het hoogseizoen is er op dinsdag een avondmarkt waar alleen de beste kunstenaars en ambachtsmensen – de selectie is streng! – hun keramiek, hoeden, zeep, woonaccessoires en noga (onder andere) aan de man brengen. Welke markt je ook bezoekt, zorg ervoor dat je genoeg tijd overhoudt om de wandeling te maken langs de plekken waar Vincent van Gogh inspiratie opdeed voor een aantal van de honderdvijftig schilderijen die hij hier maakte. >
Geen Vanséen slaat hem over, de zaterdag(ochtend)markt in Les Vans, in de Ardèche. Naar aloude traditie komen bewoners en buitenlui er graag naartoe, net zo goed om bij te praten als om boodschappen te doen. In elk seizoen is het aanbod groot, al is het in de zomer met zo’n driehonderd tot soms wel vierhonderd kramen echt onmogelijk om niets van je gading te vinden. Trek er de hele ochtend maar voor uit! Op de Place du Marché met zijn centrale fontein vind je vooral alles om een lekkere maaltijd te maken. En natuurlijk zijn de streekproducten hier goed vertegenwoordigd: van de Zuid-Franse caillette (een soort gehaktbal met groenten) tot Lou Pisadou, een gebakje met kastanjecrème. Al wandelend van kraampje naar kraampje kom je vanzelf uit op de Place Ollier, waar je vooral kleding, sieraden, aardwerk en andere (handgemaakte) producten aantreft.
In Aix-en-Provence is altijd wat te doen in de zomer Nee, echt: welke dag je de sfeervolle stad ook bezoekt, er is een markt. Sowieso vind je onder de platanen op de sfeervolle Place Richelme elke dag groenten en fruit in alle kleuren, honing, olijfolie, kaasjes en ander regionaal lekkers. Le grand marché komt er dan nog eens extra bij op dinsdag, donderdag en zaterdag. Dan is het aanbod uitgebreid met nog meer heerlijkheden, maar ook brocante, aardewerk en andere (keuken)benodigdheden en kleding, tassen en hoeden – Place Richelme kan het dan ook niet meer aan in zijn eentje. Maar dat is nog niet alles: een leuk vakantieboeketje scoren is ook dagelijks mogelijk op de bloemenmarkt. Over kleurrijk gesproken: je hoeft er niet eens iets te kopen om er vrolijk van te worden. En dan is er nog de boekenmarkt, elke eerste zondag van de maand, voor liefhebbers van oude en tweedehands Franse boeken.
Na het succes van de afgelopen negen jaar zoekt Leven in Frankrijk ook in 2020 weer de beste bistro’s, brasseries en andere adressen in Nederland waar je fantastisch en écht Frans kunt eten. We zijn niet op zoek naar Franse topzaken met een Michelinster, maar naar bijzondere adressen voor een avondje (L)even in Frankrijk. Ook als lezer kun je restaurants opgeven en meestemmen!
In augustus maken we de lijst van tien genomineerde restaurants bekend. Een deskundige jury zal vervolgens de winnaar kiezen. Er is ook een publieksprijs voor het restaurant met de meeste lezersstemmen. De prijzen zullen op 23 november feestelijk worden uitgereikt in het Hilton in Amsterdam. Het restaurant dat de juryprijs wint, krijgt naast de award en publiciteit via verschillende media, ook een uitgebreide reportage in Leven in Frankrijk.
z Authentiek Franse gerechten en een goede selectie Franse wijnen op de kaart. z Er wordt gebruikgemaakt van Franse producten.
z Franse ambiance, informele sfeer.
z Vanzelfsprekend geldt ook: prettige, deskundige bediening, een goede prijs-kwaliteitverhouding en zoveel mogelijk gebruik van verse ingrediënten.
Heb je een Frans restaurant dat voldoet aan bovenstaande criteria en wil je kans maken op deze eretitel, meld je dan voor 1 augustus aan via het restaurantformulier op www.leveninfrankrijk.nl.
Ken je als lezer zo’n (geheim) adres dat een nominatie verdient, vul dan het lezersformulier in op onze website. Stem, zodra de genomineerden bekend zijn, mee op je favoriet en maak kans op een diner voor twee in het winnende restaurant.
Meld je aan via www.leveninfrankrijk.nl
Meld nu je (favoriete) restaurant aan! En wie weet gaat de volgende restaurantreportage wel over jouw restaurant als winnaar van 2020!
Hoofdgerecht van Margo Reuten voor 4 personen
Ingrediënten
• 400 g kalfskoteletten
• 2 el boter
• 1 takje tijm
• 1 takje rozemarijn
• 2 teentjes knoflook, gesnipperd
• 100 g wortels, in blokjes
• 100 g knolselderij, in blokjes
• 8 cherrytomaatjes
• 4 plakjes ontbijtspek
• 100 g kleine cantharellen
• 250 ml rode wijn
Verwarm de oven voor op 160 °C. Braad de kalfskoteletten in 1 eetlepel boter met de tijm, rozemarijn en knoflook aan beide kanten goudbruin. Zet het vlees vervolgens nog 15 min. in de oven. Kook de blokjes wortel en knolselderij in een pan met ruim water beetgaar. Snijd het kopje en kontje van de cherrytomaatjes af. Bak het ontbijtspek in een kleine koekenpan krokant. Bak de cantharellen in de resterende boter en blus af met de rode wijn. Haal de cantharellen uit de pan en laat het vocht tot sausdikte inkoken zodat je een wijnsaus krijgt. Neem een steker van ca. 5 cm doorsnede en leg die telkens in het midden van de voorverwarmde borden. Schep in de steker op de ene helft blokjes wortel en op de andere helft blokjes knolselderij. Druk aan. Leg hierop de kalfskotelet en daarop het ontbijtspek. Schep de tomaatjes en cantharellen er speels over en naast. Besprenkel met de wijnsaus.
Toen drie vriendinnen op een Franse zolder een kookboek uit 1873 vonden, kregen ze een smakelijk idee. Ze vroegen tien topchefs uit Nederland en Vlaanderen te variëren op deze recepten die al vele generaties meegaan. Met als resultaat een hedendaags én klassiek kookboek: ‘Joie de Vivre’. Bon appétit!
‘Joie de Vivre, ode aan de Franse keuken door tien topchefs in 60 recepten’, tekst Babs Assink, styling Janine Smits, fotografie Sacha de Boer, Uitgeverij Terra, 29,99.
Wij mogen onder abonnees 5 exemplaren verloten. Kans maken? Ga naar www.leveninfrankrijk.nl en vul je gegevens in bij Mail & Win.
Voorgerecht van Jean Beddington voor 4 personen
Ingrediënten
• 500 g wortels (250 g rode en 250 g oranje wortels)+ wat extra om te garneren
• 75 g boter
• 1 ui, gesnipperd
• 1 prei, alleen het witte gedeelte, fijngesneden
• 100 g koolraap, in blokjes
• 1 tl suiker
• 700 ml groentebouillon
• zout
• dunne sneden brood, in de pan of in de oven in olie geroosterd
• blaadjes kervel, eventueel
Maak de wortels schoon en rasp ze grof. Smelt de boter in een pan met een dikke bodem en fruit de ui en prei hierin zachtjes. Doe de wortel en koolraap erbij en roer goed door met de suiker. Doe een deksel op de pan en laat op laag vuur 15 min. smoren. Haal de deksel van de pan en giet de bouillon erbij. Breng aan de kook en laat 15 min. koken. Pureer de soep, druk hem door een zeef en doe terug in de pan. Breng op smaak met zout en houd warm. Geef er geroosterd brood bij.
Garneer de soep eventueel met blaadjes kervel en mooi gesneden wortel.
• 6 aubergines
• peper en zout
• 8 tomaten
• olijfolie
• 6 el perenstroop
• 3 el sojasaus
• grof zeezout
• 250 g paddenstoelen, in stukjes
• ½ bosje jong basilicum
• 1 tl gedroogde tijm
• 1 tl sesamzaadjes
• rasp van 1 citroen
• ½ bosje verse peterselie, fijngehakt
Hoofdgerecht van Seppe Nobels voor 4 personen
Verwarm de oven voor op 170 °C. Maak eerst auberginecrème van 2 aubergines. Doe ze in hun geheel 50-60 min. in een ovenschaal in de oven. Snijd ze, als ze gaar zijn, open en schep met een lepel de binnenkant eruit. Pureer dit vruchtvlees tot een crème en voeg peper en zout naar smaak toe. Zet weg. Zet nu de grill op de hoogste stand.
Leg de tomaten in een ovenschaal. Besprenkel ze met olijfolie. Zet ze zo hoog
mogelijk onder de grill. Zorg dat het vel openspringt. Halveer de tomaten, schep ze leeg en bewaar de lege tomatenhelften en het braadvocht.
Verwarm de oven opnieuw voor op 170 °C. Snijd per persoon 1 aubergine in de lengte doormidden.
Bestrijk de helften met de perenstroop en leg ze in een grote ovenschaal. Besprenkel met de sojasaus en bestrooi met grof zeezout. Zet de ovenschaal 25 min. in de
oven. Bak de paddenstoelen in een pan in het braadvocht van de tomaten.
Vul de gehalveerde tomaten met de paddenstoelen en verwarm nog een paar minuten in de oven, naast de auberginehelften. Verdeel de auberginecrème over de gevulde tomaten.
Garneer de tomaten met de basilicumblaadjes, tijm, sesamzaadjes en citroenrasp. Leg de auberginehelften op een tweede bord en bestrooi met de peterselie.
Voorgerecht van Wout Bru voor 4 personen
Voor de mediterrane saus
• 150 g Parmezaanse kaas, in heel kleine stukjes
• 1 bosui, fijngesneden
• 8 groene olijven, fijngesneden
• 8 zwarte olijven, fijngesneden
• 8 plakjes chorizo, fijngesneden
• 6 el olijfolie
• 2 el balsamicoazijn
• 1 prei
• 2 el olijfolie
• 600 g aardappelpuree
• 20 g tomatenpesto
• 400 g zeebaarsfilet
Meng voor de mediterrane saus alle ingrediënten in een kom tot een salsa en bak deze kort aan in een bakpan. Houd warm. Snijd de prei in lange, zeer fijne reepjes. Frituur deze heel kort in 1 eetlepel olie totdat ze goudbruin zijn. Meng de aardappelpuree met de tomatenpesto. Snijd de zeebaars in 4 porties en bak deze in de andere eetlepel olie of een beetje boter totdat de vis goudbruin is. Verdeel de aardappelpuree over de borden. Leg de zeebaars op de aardappelpuree, schenk de mediterrane saus erbij en leg de prei erbovenop.
Dessert
• 100 g suiker
• 4 eidooiers
• 250 ml volle melk
• 1 snufje zout
• 4 blaadjes gelatine, in koud water geweekt en uitgeknepen
• 1 el cognac of likeur
• 250 ml slagroom
• 1 tl vanille-extract of zaadjes van 1 vanillestokje
• 1 pak lange vingers
• vers fruit, naar keuze
• eetbare bloemetjes, naar keuze
• slagroom, opgeklopt
Doe de helft van de suiker in een kom en roer de eidooiers erdoor. Klop het mengsel licht schuimig. Doe de resterende suiker, melk en het zout in een pan, en breng aan de kook. Giet de melk al roerend over het eimengsel in de kom. Giet alles terug in de pan en laat zachtjes koken totdat het mengsel begint te binden. Haal de pan onmiddellijk van het vuur en roer de gelatine erdoor. Giet door een zeef in een kom. Roer de cognac erdoor en laat afkoelen. Klop de slagroom met de vanille half lobbig en spatel deze voorzichtig door de crème. Knip een stuk bakpapier zo
groot als de onderkant van een charlottevorm (van 1 liter) en leg dit onder in de vorm. Zet de lange vingers tegen de zijkant ervan, met de gesuikerde kant naar buiten. Giet de crème in de vorm. Zet deze 3 uur in de koelkast om op te stijven. Dompel de vorm in warm water en keer hem om op een mooi presenteerbord. Verwijder het stuk bakpapier. Garneer met het fruit, de bloemetjes en eventueel met toefjes slagroom. Tip: roer voor een andere smaak kleine stukjes vers fruit door de crème, bijvoorbeeld passievruchtzaadjes, kleine stukjes aardbei, frambozen etc.
De wijnregio van de Provence strekt zich uit over een enorm gebied, van de Middellandse Zee tot de uitlopers van de Alpen en van de wijngaarden rond Aix-en-Provence tot Nice. En wat is er heerlijker dan toeren langs de wijndomeinen en te genieten van de verbluffende natuur, cultuur en gastronomie van het zonnige zuiden? Tal van verrassende wijnroutes maken het mogelijk.
De Provence is het oudste wijngebied en een van de grootste wijnregio’s van Frankrijk, een gebied waar al sinds millennia wijn wordt gecultiveerd. Het territoire van de Vins de Provence strekt zich 200 kilometer uit in de breedte, parallel aan de kust, en landinwaarts van de Méditerranée tot de uitlopers van de Alpen en doet daarbij drie zonovergoten departementen aan: Bouches-du-Rhône, Var en Alpes-Maritimes. Een ideaal terroir voor wijn, vooral voor rosé, met zijn mediterrane klimaat met warme, soms snikhete zomers en milde winters waarin de druiven optimaal gedijen. De mistral en zijn zusterwinden zorgen voor een verkwikkende bries. Als vakantiebestemming is de Provence, met onder meer de Côte d’Azur, al sinds mensenheugenis een enorme toeristische trekpleister en een grote inspiratiebron voor kunstenaars, schrijvers en levensgenieters. De zon schijnt er vrijwel onafgebroken, de stranden en de azuurblauwe zee blijven altijd verleiden en er is een indrukwekkend cultureel erfgoed dat nog teruggaat tot de Romeinen, die hier al wijn verbouwden. Denk maar aan prachtige cultuursteden als Aix-en-Provence, Marseille, Nice en nog veel meer, met al hun musea en sfeervolle stadscentra met veel historisch erfgoed, een ongekend aantal uitstekende restaurants en natuurlijk de nodige schilderachtige cafés en markten. Hier pendel je tussen mondaine plaatsen als Saint-Tropez en Cannes, waar
filmsterren stralen, en de ongerepte campagne, waar de authentieke levensstijl in ere wordt gehouden. Liefhebbers van cultuur en natuur en sportievelingen, iedereen vindt in dit afwisselende gebied wat zijn hartje begeert. Wat is er fantastischer dan een cabrio te huren en te toeren tussen lange lanen met platanen en door de lavendelvelden, en tussendoor te genieten van de grandioze art de vivre van de Provence? En van de wijnen natuurlijk.
Ook het wijntoerisme heeft hier een lange traditie. Dat maakt van de Provence een van de meest geliefde bestemmingen voor de wijntoerist ter wereld. De combinatie van wijn, gastronomie en toeristische sightseeing wordt hier op alle mogelijke manieren verfijnd. Wijnproducenten, accommodaties en toeristische organisaties hebben al vele jaren hun krachten gebundeld om de
De Vins de Provence zijn verdeeld over drie AOC’s (Appellations d’ Origine Contrôlée): Côtes de Provence, Coteaux Varois en Provence en Coteaux d’Aix-en-Provence. Vooral de rosé uit deze wijngebieden is natuurlijk legendarisch. Alleen in de Provence worden jaarlijks 150 miljoen flessen rosé geproduceerd en de Provence is de absolute nummer 1 wat AOC rosé betreft. Bijna 90 procent van de productie is gewijd aan rosé. Maar uiteraard produceert de regio ook veel excellente witte en rode grands crus. De Provence telt ook drie Maisons des Vins, speciale wijnhuizen waar je veel verschillende wijnen kunt proeven: het Maison des Vins Coteaux Varois en Provence in La Celle, het Maison des Vins Côtes de Provence in Les-Arcs-sur-Argens en de Vinothèque de la Sainte-Victoire in Saint-Antonin-sur-Bayon.
gastvrijheid van de wijnbouwers te combineren met de rijkdom van het erfgoed en het toeristische en gastronomische aanbod. De vele wijnproducenten in deze regio hebben zich verenigd om hun gasten met niet aflatend enthousiasme te kunnen ontvangen. Ze zijn trots op hun product en willen niets liever dan je dat laten zien, laten proeven en je met deskundig en gepassioneerd commentaar deelgenoot maken van een complete wijnervaring, met desgewenst een rondleiding door hun wijnkelders of over de wijngaarden van hun domaine
Het is werkelijk verbazingwekkend hoe rijk en gevarieerd het aanbod van het wijntoerisme in deze regio is. De wijnbouwers en toeristische organisaties barsten van de culturele ideeën en boeiende initiatieven. Ieder jaar worden in het hele gebied veel festivals, feesten en evenementen georganiseerd die cultuur en wijn samenbrengen. Ze hebben veelbelovende namen als ‘Rire en vignes’ (lachen tussen de wijnranken), ‘Music en vignes’, ‘Cinéma dans les vignes’, ‘Art et Vin’, ‘Cep et ciel’ (wijnstok en hemel), et cetera. Er zijn natuurlijk ook de nodige wijnfeesten, al dan niet omlijst met jazz of klassieke muziek, maar ook wijnwandelingen en zelfs rally’s door de wijngaarden, wijncursussen, al dan niet gecombineerd met kooklessen, en nog veel meer.
Zo zijn er tientallen wijnroutes uitgezet die de meer dan 460 deelnemende wijnproducenten en caves coopératives van samenwerkende wijnbouwers aandoen. Ze zijn gewijd aan fantasierijke thema’s, zoals een parcours langs vrouwelijke wijnmakers rond Draguignan (‘La vigne au féminin en Dracénie’), of ‘Art de vivre et gastronomie en Pays d’Aix’ (een smakelijke proeve van wijn en de alom geprezen streekgebonden cuisine) of ‘Authenticité et mystique Sainte-Baume’. Verschillende meerdaagse routes kun je vinden op de website www.routedesvinsdeprovence.com, die je alles over het wijntoerisme vertelt. De routes leiden dwars door de mooie natuur, met veel aandacht voor dorpjes, cultuur en historie en aan het eind van iedere ‘etappe’ is er natuurlijk naar keuze een verblijf in een prachtig hôtel de charme, een charmante chambres d’hôtes, een camping of een wijndomein met gastenverblijven. En ’s avonds wordt natuurlijk een heerlijk diner met lokale spijs en bijpassende wijnen van het eigen domein of uit de streek geserveerd. De samenstelling van de route is geheel aan u!
Maar er is meer. Een van de interessante trouvailles is het label ‘Vignobles & Découvertes’: wijndomeinen waar je kunt overnachten, op hoog niveau kunt eten en natuurlijk volop wijn kunt proeven. Daarvan zijn er twaalf, in verschillende wijnregio’s.
Er zijn ook veel eigenaren van wijnchâteaus die hun grote liefde voor de kunst willen delen. Zo biedt het wijndomein Peyrassol avondwandelingen aan door een eigen beeldenpark, Château La Coste organiseert een ‘Promenade Art & Architecture’ en zo is er nog een heel scala aan wijnkastelen en andere bijzondere accommodaties die naast dit gecultiveerde aanbod prachtige gastenkamers hebben en je op hoog niveau laten dineren.
Op deze websites vindt u alle informatie over de wijnen, de wijnroutes, speciale wijnarrangementen en evenementen, cultuur en natuur van de Provence:
☛ www.vinsdeprovence.com
☛ www.routedesvinsdeprovence.com
☛ www.aixenprovencetourism.com
☛ www.provenceverte.co.uk
☛ www.tourisme-dracenie.com
☛ www.maison-des-vins.fr
Voor de echte sportievelingen is het natuurlijk ook een idee om de routes niet met de auto af te leggen, maar met de racefiets, de mountainbike, de VTT Électique (e-mountainbike) of de quad…of zelfs wandelend tussen de wijngaarden. Misschien neurie je wel een chanson in de ondergaande zon, geïnspireerd door een proeverij in de namiddag op een wijndomein, met een gloedvolle herinnering aan die charmante mevrouw of meneer die je begripvol je laatste glas inschonk.
Wijnmakers in de Provence experimenteren graag, ze nemen de vrijheid om te breken met rigide voorschriften. Met hun expressieve wijnen spelen ze in op de groeiende behoefte aan een lichtere, minder formele keuken. De kleur van de rosé kan uiteenlopen van perzik en exotisch fruit tot zalm en oudroze, de smaak van citrus, passievrucht en mango tot rood fruit, bloemen en mineralen. Bij lagering op eikenhout komen daar noten van kruiden, gedroogd fruit en vanille bij. Je hebt knapperige droge wijnen, volle en fruitige, toegankelijke en complexe rosé. Maar fris en zomers zijn de rosé’s uit de Provence altijd. Daarom zijn ze bij uitstek geschikt voor feestelijke, sociale momenten en kunnen ze worden gecombineerd met de zonnige keuken van de Provence, maar ook met fingerfood en de zomerse wereldkeuken. Hiernaast vindt u twee heerlijke combinaties.
Zo zijn er diverse wijndomeinen waar je kunt overnachten, op hoog niveau kunt eten en natuurlijk volop wijn kunt proevenTEKST FERRY VAN HALL FOTO’S CIVP
Voor 4 personen
Ingrediënten
4 mooie graatloze rodemulfilets van 200 g
2 venkelknollen
5 abrikozen, niet te rijp
10 g boter
zout en peper
20 cl kokosmelk
8 takjes citroengras
venkelpoeder
½ citroen
1 mespuntje kurkuma
2 basilicumblaadjes
15 cl olijfolie
Bereiding
Laat de in blokjes gesneden venkel knapperig gaar worden in een pan met gezouten kokend water.
Roerbak ze met de in zes stukken in de lengte gesneden abrikozen in een koekenpan met een puntje boter, olijfolie en venkelpoeder.
Roerbak de rode-mulfilets kort in de olijfolie, voeg zout en peper toe.
Mix in een kom kokosmelk, basilicumblaadjes, een mespuntje kurkuma en fijngehakt citroengras met zout en peper. Laat dit mengsel uitlekken in een kaasdoek en breng aan de kook in een kleine braadpan.
Voeg een beetje citroensap toe en giet het mengsel over de visfilet.
Serveer met een fris en elegant glas rosé AOC de Provence met accenten van anijs, zoethout en sinaasappelschil.
Voor 4 personen
Ingrediënten
• 300 g volle kwark
• 500 g aardbeien
• 60 g marmelade
• 25 g honing
• 1 vanillestokje
• 60 g slagroom
• 2 g maïzena
• 4 g groene thee
• 10 g suiker
• 30 g pure chocolade (70%)
Maak de chocoladedraadjes door de chocola in een pan au bain-marie te laten smelten op 35 graden Celcius en daarna in een klein hoorntje van bakpapier te doen, waarvan je het uiteinde afknipt. Maak er draden van die je op een afgekoelde en geoliede fles legt om ze uit elkaar te kunnen halen.
Groene theesaus: laat de slagroom, de suiker en de groene thee koken en voeg er de maïzena aan toe. Haal door een zeef en dien koud op.
Verhit de honing en het in tweeën gesneden vanillestokje in een kleine braadpan en laat even trekken. Haal eerst de zaadjes met een mespunt uit het vanillestokje.
Leg in het midden van een bord de kwark met de marmelade erdoor, drapeer de aardbeien erop met de groene-theesaus eromheen, decoreer met de chocoladedraadjes en besprenkel met het honingvanillemengsel.
Opdienen met een gul glas rosé AOC de Provence met een zoete afdronk en noten van kaneel, peper en rood fruit.
We vroegen een aantal van onze vaste fotografen naar hun favoriete Zuid-Franse foto. Geniet mee!
Een paar jaar terug fotografeerde ik voor Leven in Frankrijk kooklessen in de Provence. In Saint-Saturninlès-Apt leerde ik hoe lavendel gebruikt wordt in de Provençaalse keuken. De lavendelrecepten waren fantastisch. Een ervan was de lavendelsiroop op deze foto. Het domein waar we les kregen lag omringd door lavendelvelden die net in bloei stonden. De houten tafel waarop ik dit stilleven creëerde. stond dus in een perfect ‘decor’. Naast lavendel rook het in de tuin naar wilde kruiden. De zon verwarmde ons, een boer op een tractor bewerkte het land. Het was een heerlijke, lome Provençaalse zomermiddag. In de kasten van de keuken vond ik de glazen, verse lavendel plukte ik in de lavendelvelden. Na het fotograferen van lavendelsiroop en lavendelwater kregen we aan deze tafel een compleet lavendelmenu.
Annette SpaanHoewel ik er niet ver vandaan woon, had ik nog nooit gehoord van Lac des Adus, een bergmeer in het natuurpark Mercantour. Ik ontdekte het toen ik onderzoek deed voor een reportage over geheime zwemplekken in ZuidFrankrijk. Deze foto nam ik na een flinke bergwandeling van twee uur. Het is een betoverende, vredige plek en het was heerlijk om hier even te ontsnappen aan de hittegolf aan de Côte d’Azur. Het water was ijskoud en het krioelde er van de kikkervisjes en David (op de foto) was erg bang om erin te vallen. Dus heel voorzichtig ging hij op het luchtbed zitten, dat natuurlijk meteen begon te zinken. “Je moet plat gaan liggen om je gewicht te verdelen”, riep ik hem toe. Hij deed erg zijn best om er relaxed en niet rillerig uit te zien voor de foto maar wilde wel beslist zijn surfschoenen aanhouden.
Rebecca MarshallOf ik mijn favoriete Zuid-Frankrijkfoto wil opsturen? Een moeilijker opgave is nauwelijks denkbaar. Er zijn zoveel plekken die mij om verschillende redenen dierbaar zijn. Van mijn vroegste herinneringen in de Dordogne, kamperend met mijn ouders die geen woord Frans spraken, tot aan magische avonden die verdronken in goede wijn en fantastisch gezelschap. Maar er is één plek waar voor mij alles samenkomt: Claviers, een kleine, authentieke village perché in de Dracénie in de Var. Dit is het verborgen hart van de Provence. Hier is nog geen knieval voor het grote toerisme gemaakt. De dorpen zijn er in de eerste plaats voor de bewoners zelf. Bovendien ligt het halverwege de Middellandse Zee en de Alpes-deHaute-Provence en heb je er het beste van twee werelden. Maar veel belangrijker nog, we hebben er tien jaar geleden ons eigen stukje paradijs gevonden. Het is de plek waar we ons met het gezin terugtrekken om het drukke leven te laten krimpen tot de essentie: samen zijn met je geliefden.
Hans AvontuurIk woon in het achterland van Nice en heb vrienden op bezoek. Ze willen graag Èze zien, volgens hun reisgids het mooiste heuveldorp aan de Côte d’Azur. Wat doe je dan? Èze is ’s zomers slachtoffer van zijn eigen schoonheid, want het ontbreekt in geen enkel reisprogramma. Ik had er al eens gewandeld tussen de Chinezen met selfiesticks en hordes Amerikanen in felgekleurde bermuda’s. Ik hoorde toen één van hen tegen de tuinman van de Jardin Exotique, die het dorp bekroont, zeggen dat hij heel blij was met zijn reisorganisator; die slaagde er steeds weer in bestemmingen off the beaten track te vinden. Fransen zijn acrobaten met hun gelaatstrekken, maar ik wist niet dat je een wenkbrauw zó hoog
kon optrekken als deze tuinman. Massatoeristen arriveren laat, dus mijn oplossing is simpel: ga vroeg of ’s avonds. We arriveren als de tuin zijn deuren opent en zijn een half uur lang de enigen. De enigen? Dromerige vrouwenbeelden kijken uit over zee. Geïnspireerd op de vruchtbaarheidsgodin Isis die Èze zijn naam zou hebben gegeven, begeleid door zweverige gedichten, heeft beeldhouwer Jean-Philippe Richard met hen de ultieme kitsch gecreëerd. Of toch niet? Dat eindeloze uitkijken over de azuren zee van tientallen rustige, zelfverzekerde vrouwen dwingt je ook tot kijken. Tot zien. En wat we zien, is adembenemend mooi.
Paul SmitDat eindeloze turen over de azuren zee van tientallen rustige, zelfverzekerde vrouwen dwingt je zelf ook tot kijken. Tot zien. En wat we zien, is adembenemend mooi
De exotische tuin van Èze
Het is nog maar vroeg in het seizoen, april. Vandaag is het zaterdag, marktdag in het middeleeuwse stadje Sarlat. De lokale bevolking en toeristen treffen elkaar, de sfeer is gemoedelijk. Ik slenter langs de kleurrijke kraampjes die het hele Place de la Liberté innemen. Onnoemelijk veel streekproducten worden hier aan de man gebracht. Kazen, worsten en wijnen. Ik zie asperges die wel drie centimeter dik zijn. Zwarte truffels, walnoten, potjes confiture en foie gras. Maar ook vers fruit en groente. Vooral de rijpe aardbeien vind ik niet te versmaden. Ik geniet ervan om hier rond te neuzen en nieuwe smaken te proeven. En kijk ik even om me heen, dan herinneren de oude okerkleurige panden en de imposante kathedraal mij eraan dat ik werkelijk een reisje terug naar de middeleeuwen heb gemaakt. De vele terrasjes rond het marktplein zitten bijna allemaal vol; het duurt even voor ik een plekje weet te bemachtigen. Maar dan zit ik en bedenk dat het gluren naar de marktbezoekers minstens zo leuk is.
Monique van Gaal
Wandelend naar het Parc du Mugel bij La Ciotat liep ik samen met mijn reisgenoot tegen deze baai aan. Het was een zomerse dag eind mei en het strand was nog rustig. We waren er vanuit Marseille gekomen via Cassis en onze kleine huurauto bleef af en toe bijna stilstaan op de smalle steile weggetjes. Gelukkig kregen we voor deze bijna onmogelijke haarspeldbochten wel de meest waanzinnige vergezichten terug. Parc du Mugel is een kleine sfeervolle botanische tuin vol cactussen, bamboe, bougainville en vele andere tropische planten. De parkopzichter liet ons meer dan twintig verschillende soorten palmbomen zien en vertelde over de aromatische planten. Wat was het rustgevend om dit fantastische gebied te verkennen en daarna een plons te nemen in het heldere water in een stille baai. Even verderop sprongen waaghalzen vanaf de hoge rotsen in het water. De omgeving van Marseille is mijn favoriete Zuid-Frankrijk; wandelen, zwemmen, een bouillabaisse met een frisse rosé en mijn vakantie is compleet.
Gabriela HengeveldGelukkig kregen we voor deze bijna onmogelijke
Het badmodemerk Kiwi Saint-Tropez kon je voor het eerst kopen in 1985 bij de beroemde Club 55 op Pampelonne Plage. Nu zijn er verspreid over de hele Côte d’Azur winkels te vinden waar je die tijdloze Saint-Tropez-look kunt kopen. Kiwi Saint-Tropez, Sac de Plage sign rayé denim, 69. kiwi.fr
In Frankrijk is Rondini een begrip. Het traditionele sandalenmerk uit Saint-Tropez gebruikt al sinds 1927 uitsluitend van eikenschors gelooid zoolleer voor hun handgemaakte sandalen. Het familiebedrijf is nu ook buiten Frankrijk actief, hoera!
Rondini, Egyptian Box–Tropéziennes, 135. boutique.rondini.fr
Panier des Sens ademt de Provence met zijn milieuvriendelijke en natuurlijke producten die ook nog prachtig zijn vormgegeven. Deze voedende handcrème met zachte hinten van citroen en mandarijn bevat onder meer biologische Provençaalse olijfolie. Panier des Sens, Hand Cream 75 ml Soothing Provence, 11.90. panierdessens.com
Pain de Sucre, hét Zuid-Franse badmodemerk uit de jaren tachtig, gebruikt kleuren die geïnspireerd zijn op de natuur en dieren. Ook bij deze multifunctionele pareo PATTI zijn die niet te missen.
Pain de Sucre, PATTI – Wild print pareo, 145. paindesucre.com
Kunstenaar Eugénie Goldschmeding selecteerde voor ons haar favoriete plekken in het zuiden van Frankrijk, veelal in de buitenlucht, om moderne kunst te bekijken: van de wereldberoemde Fondation Maeght in Saint-Paul-de-Vence tot een kunstroute waar kinderen naar hartenlust kunnen ravotten.
Vorige pagina’s:
‘Ligne indéterminée’ van Bernar Venet op het Domaine de Peyrassol. Deze pagina, alle Fondation Maeght; een van de zalen; de beeldentuin; ‘Le cour Giacometti, met het beroemde dak van architect Josep Lluis Sert.
Net als in de kunst, maken tegenstellingen het leven spannend. Tussen Aimé Maeght, een lange, blauwogige Vlaming met een hoofd vol grootse ideeën, en Marguerite, klein, pittig, Provençaals en met haar mollige beentjes stevig op de grond, ontstond op slag een coup de foudre: liefde op het eerste gezicht. Aimé hield er zelf van om te tekenen en als hij met Marguerite een winkeltje opent in Cannes, met in de achterkamer een grafisch atelier, hangt Marguerite om de boel op te fleuren werkjes van bevriende kunstenaar in de etalage. De rest is geschiedenis: Bonnard, Braque, Giacometti en Miró behoren tot de vriendenkring en het winkeltje groeit na de Tweede Wereldoorlog uit tot een chique galerie in Parijs. Maar vanaf het begin van de vijftiger jaren rien ne va plus: een van hun zoons overlijdt, Aimé gaat daarna vreemd en krijgt uit die relatie een dochter. Maar de bron van de meest roerende initiatieven in de kunst is doorgaans een emotioneel dieptepunt, want uit zo’n zwart gat kom je alleen als je je met z’n tweeën op een creatief en constructief project richt. En zo besluiten Aimé en Marguerite voor hun meest bijzondere kunstwerken een nieuw onderdak te bouwen in het zonnige Saint-Paul-de-Vence. Niet alleen een museum maar ook een plek om te leven moet het worden, want het verzamelen en tonen van kunst
gebeurt niet alleen vanuit de liefde voor de kunst, maar ook om samen met de kunstenaars te eten, te drinken en lol te maken. Het resultaat is een van de mooiste musea en beeldentuinen van Frankrijk, speciaal ontworpen door de architect Josep Lluis Sert en herkenbaar aan het golvende dak. De collectie groeit vooral door persoonlijke schenkingen van de kunstenaars uit de vriendenkring van de familie Maeght. En niemand minder dan Georges Braque fungeert op donderdagen als oppas voor de kleinkinderen van Aimé en Marguerite. Helaas heeft dat er niet toe geleid dat hun leven wordt gestuurd door de passie voor de kunst; de laatste jaren zijn ze vooral in het nieuws door een bittere onderlinge strijd om de miljoenen die de familiecollectie waard is geworden. Naast de vaste collectie is er deze zomer een expositie te zien over de familie Giacometti. Naast de bekende magere figuren van Alberto is er ook werk te zien van vader en schilder Govanni, beeldhouwer, designer en broer Diego, architect Bruno en neef en schilder Augusto.
27 juni – 22 november; in juli en augustus extra lang geopend, tussen 10.00 en 19.00 uur (de rest van het jaar tussen 10.00 en 18.00 uur).
fondation-maeght.com
“Ik ben een leugen die de waarheid zegt”, zei Jean Cocteau over zichzelf. Als alleskunner goot hij zijn poëtische en originele ideeën in een groot aantal verschillende kunstvormen, zoals gedichten, theater, film en romans. Zijn speelse zienswijze op het leven nam hij bloedserieus. Ten onrechte werd hij gezien als een oppervlakkige en mondaine ‘touche à tout`, maar zoals zijn minnaar, de acteur Jean Marais, na zijn dood zei: “Alles wat hij deed, was poezie.” Tekenen doet hij al improviserend als een jazzmuzikant, luisterend naar Charlie Parker. Als Cocteau wordt gevraagd om de nieuwe Franse postzegel te ontwerpen waarop traditiegetrouw de revolutionaire Marianne moet worden afgebeeld, laat hij een tv- interviewster zien hoe hij te werk gaat. Zij vist een lipstick uit haar zak en met losse hand zwiert Cocteau à la minute een Marianne en profil op een spiegel, androgyn en met een sculpturaal gezicht dat doet denken aan de ferme trekken van Marais. Maar, laat Cocteau weten, sardonisch grijnzend, eigenlijk ziet deze Marianne er nogal gewoontjes uit, want ja, dat moet wel als je door zoveel mensen dagelijks moet worden gelikt. Een goede opvoeding volgens Cocteau? Weten dat je beter bent dan alle anderen, maar dit nooit laten >
Rechtsboven: het Bastion waar kunst van Jean Cocteau te zien is ‘by night’; daaronder: ‘Pegasus’ uit de muurschildering van Jean Cocteau; hieronder: gezicht op het Musée Jean Cocteau in Menton.
blijken. Als hij het aanbod krijgt een animatiefilm van zijn tekeningen te laten maken, heeft hij daar geen zin in, hij zet liever echte acteurs aan het werk. Resultaat is onder andere het fantastische sprookje ‘La Belle et la Bête’ met Jean Marais in de hoofdrol. Voor de fotografie laat Cocteau zich inspireren door tv-opnames van een begrafenis die plaatsvond in de Notre-Dame, waarin alleen details werden belicht. Verder geeft hij de cameraregisseur de opdracht de lichtinval van schilderijen van Vermeer en tekeningen van Doré te bestuderen. Het belang van het behoud van de nalatenschap van Cocteau is ingezien en inmiddels heeft hij zijn ‘eigen’ museum in Menton. Eén gesamtkunstwerk in het museum blijft bijzonder levendig: de Salle de Mariages, het pronkstuk van het gebouw Le Bastion, dat bij het gemeentehuis hoort. De muren zijn door Cocteau beschilderd met een dionysisch aandoend feestvierend gezelschap, en als bruid en/of bruidegom schrijd je op het tapijt met luipaardmotief voort tussen de gasten op roodpluchen stoelen, belicht door lampen die Cocteau heeft ontworpen. In het huwelijk treden kan hier nog steeds. museecocteaumenton.fr
Hiernaast: Wang Du, Domaine du Muy.
Onder: Jean-Gabriel en Edward Mitterrand voor de sculptuur ‘Air-Port-City’ van Thomas Saraceno; interieur Domaine du Muy. Rechterpagina: ‘Pomme de New York’ van Claude Lalanne, Domaine du Muy.
plaatsen, voor iedereen toegankelijk. En zo vonden de beelden van de verzameling van Austruy elk hun eigen plek op de landerijen. Zoals de grote open deur, een sculptuur van Gavin Turk, die midden in de wijngaard staat en die je onbewust aanzet nieuwe richtingen in te slaan. Ook toepasselijk is een soort geraamte van een omgevallen wijnglas van de kunstenaar Dennis Oppenheim, waarbij je direct denkt aan de ochtend die volgt op een gezellige en beschonken avond met vrienden. De volgende ochtend vind je de glazen her en der op het grasveld, omdat natuurlijk niemand eraan heeft gedacht die midden in de nacht nog af te wassen. Met sommige mensen is het leuk om over kunst die je net hebt gezien van gedachten te wisselen, vooral met mensen die ervan houden vrij te associëren en geen betweters zijn. Mocht je partner toch tot de laatste categorie behoren, geen nood, dan stuur je hem of haar maar naar een van de wijnproeverijen op het landgoed. Daar kan hij of zij de fijne Côtes de Provence gaan proeven (en desgewenst de AOC’s en AOP’s direct uit de wijnkelder van het domaine in de achterbak laden). Zo kun je ’s avonds allebei tevreden je nestje induiken, want het handige is dat Domaine de Peyrassol ook een aantal chambres d’hôtes beheert. Ook is er een fijne vaste donderdagavondborrel, ofwel een apéritif voor alle gasten én mensen uit de buurt tijdens de Lounges de Peyrassol (tussen 18.30 en 23.00 uur, gezien de populariteit van tevoren reserveren). Voor de liefhebbers van rood vlees en een jachtvergunning: je kunt hier ook je eigen jacht reserveren. Minder bloeddorstige types kunnen wellicht meedoen door zo nu en dan een vreugdeschotje in de lucht te lossen in plaats van daadwerkelijk op een ree te schieten (we hebben tenslotte allemaal de openingsscéne van Bambi in ons geheugen gegrift staan).
“Hé mam, zie je dat, weer zo’n verroeste knakworst!” riep mijn dochter verheugd toen we net waren verhuisd. Daarmee wil ik absoluut niet neerbuigend zijn over hedendaagse kunst - het is tenslotte mijn lust, leven én dagelijks brood - maar aangeven hoe vertrouwd beeldhouwkunst in de buitenlucht kan lijken. Wij voelen ons thuis en geborgen zodra wij de grote geroeste bogen van Bernar Venet zien en dat blijft op mystieke wijze het geval als we ons door deze beeldentuin verplaatsen. Venet inspireerde de eigenaar van het imposante wijnlandgoed de Commanderie de Peyrassol, Philippe Austruy. Die wilde een door hem gekocht beeld van deze kunstenaar in een kerkje tonen, tot Venet opperde de kunstcollectie van de landeigenaar direct op de paradijselijke heuvels tussen de wijnranken te >
peyrassol.com
Dankzij de opbrengsten van zijn sculpturen, die over de hele wereld in de openbare ruimte staan, was het voor de bovengenoemde kunstenaar Bernar Venet (1941) ook mogelijk landgoed Domaine du Muy te kopen. Daar legde hij met een naar hem vernoemde stichting een eigen beeldentuin aan, en ook binnenshuis toont hij internationale minimale en abstracte kunst. The Venet Foundation
ligt in de Var en kan in de zomer één dag in de week worden bezichtigd. Een ticket en een rondleiding in het Engels kun je – heel geheimzinnig – alleen boeken op deze website: venetfoundation.org/visit Juist omdat het nu eens niet zo makkelijk te organiseren is, is zo’n bezoek nog meer de moeite waard. Voor fijnproevers en connaisseurs van hedendaagse kunst
heeft de Parijse Galerie Mitterrand op hun Zuid-Franse Domaine du Muy ook een beeldentuin aangelegd die je kunt bezoeken. Ieder jaar wisselt de presentatie. Niet iets voor dagjestoeristen, wel voor serieuze kunstverzamelaars.
venetfoundation.org
domainedumuy.com
Hiernaast: exterieur van het Mo.Co; onder: impressies van het kunstparcours met kindervermaak Le Vallon du Villaret.
Ooit raakte ik met mijn beste vriend Alain op de tweede verdieping van café Le Bulldog in de Parijse Marais verzeild in een discussiegroepje dat zich als redactie van het hippe tijdschrift ‘Perpendiculaire’ boog over de toekomst van de contemporaine kunst. Alain had toevallig een plastic tasje bij zich van de supermarkt Diagonales, waarop wij de slappe lach kregen. De discussie, hierop geïnspireerd, ging verder over het thema ‘serendipiteit’.
Gespreksleider was Nicolas Bourriaud, die vervolgens directeur werd van het Palais de Tokyo en de École Nationale Supérieure des Beaux Arts. Van zijn tijd bij het Palais de Tokyo leerde hij dat een goed restaurant en dito café magneten zijn om een groter publiek te trekken. En als nieuwe directeur
Soms een moeilijke combi, kinderen en kunst, maar daar hebben ze in de Cevennen een formidabele oplossing op gevonden: een kunstparcours van twee kilometer door een natuurpark. Terwijl de ouders van steeds wisselende installaties van hedendaagse kunst in de buitenlucht genieten, kunnen de kinderen hun energie kwijt op trampolines, zeilbanen en met
andere rauwdouwactiviteiten. En wie weet bekijken de koters met een ijsje en na wat fysieke uitputting ook glazig een modern beeldhouwwerk. Deze zomer is er onder meer een nieuwe installatie van Pierre Malphettes te zien, een kunstenaar die in Marseilles woont en werkt. Tot 1 september geopend. levallon.fr
van drie kunstinstellingen in Montpellier zorgde hij daar meteen voor. Bij het Mo.Co – een ensemble dat bestaat uit het Hôtel des Collections met internationale kunstcollecties, de expositieruimte voor contemporaine kunst La Panacée en de plaatselijke kunstacademie - hoort ook een fijn restaurant (Faune) en een aangenaam café (café Mo.Co Panacée). Zoals ook de eerder genoemde Aimé en Marguerite Maeght en de eigenaar van de Commanderie Peyrassol weten, gedijt het genieten van kunst vooral als je er goed bij eet en drinkt. Daarom zijn ook voor kunstliefhebbers deze horecagelegenheden echte aanraders. moco.art
EXTRA VOORDELEN VOOR ABONNEES:
Je ontvangt elke nieuwe editie gewoon in de brievenbus.
Je bespaart meer dan 10% ten opzichte van de verkoopprijs in de winkel.
Je ontvangt daarnaast óók een gratis digitaal abonnement om het magazine via de (gratis) app van Magzine op je telefoon of tablet te lezen.
Als abonnee heb je voorrang bij de verloting van prijzen, cadeaus en aanbiedingen.
Je krijgt gratis toegang tot of korting op diverse beurzen, evenementen en proeverijen.
Alleen abonnees krijgen de mogelijkheid om aanwezig te zijn bij de uitreiking van de awards voor het Leven in Frankrijk Restaurant van het Jaar. WORD
Literair recensent Philippe Lançon dacht net na over een column over ‘Onderworpen’, de roman van Michel Houellebecq waarin de regering van Frankrijk wordt overgenomen door moslims. Verder lijkt het een dag als alle andere op de redactie van het satirische tijdschrift ‘Charlie Hebdo’. Al is er een beveiliger, want er zijn al bedreigingen geweest. Maar dan, op 7 januari 2015, stormen terroristen binnen en openen het vuur. Lançon raakt zwaargewond en ondergaat een lang en pijnlijk revalidatieproces. Pas een jaar later voelt hij zich in staat om weer te schrijven. Drie jaar na de aanslag verschijnt zijn verslag van deze traumatische gebeurtenis. Een opmerkelijk genuanceerd, gevoelig en filosofisch relaas, als een rationeel tegengif tegen de woede die deze aanslag mogelijk maakte.
Philippe Lançon, ‘De flard’ (‘Le lambeau’), De Geus, 24,99.
Catherine Poulain is nu zestig jaar jong. Drie jaar geleden werd ze vanuit het niets een bestsellerauteur met haar debuutroman ‘Open zee’ (‘Le grand marin’). Daarin zegt een twintigjarige Française haar veilige leventje vaarwel om te gaan werken op een vissersboot in Alaska. Het boek werd in twaalf talen vertaald, won acht prijzen en kreeg positieve kritieken in Nederland en Vlaanderen. Het moest zijn gebaseerd op haar eigen avontuurlijke leven, want de auteur trok zelf de hele wereld over en had allerlei, vaak ruige baantjes. In ‘De fruitplukkers’ komt ze tussen de seizoenwerkers in de Provence terecht, vaak nogal onbehouwen mannen en een enkele vrouw, maar natuurlijk in bezit van een blanke pit. Catherine Poulain beschrijft het allemaal heel beeldend, zodat het al snel voelt alsof je er zelf bij bent.
Catherine Poulain, ‘De fruitplukkers’ (Le coeur blanc’), Cossee, 21,99.
Jaren zestig van de vorige eeuw. Een jongeman gaat voor een nogal sjofele detective op zoek naar een jonge vrouw, Noëlle Lefebvre, als ze tenminste echt zo heet. Maar gezien het kleine aantal aanwijzingen is die opdracht een hopeloze zaak. Jaren later, als hij schrijver is geworden, besluit hij de speurtocht nieuw leven in te blazen. Zoals in al zijn romans en zelfs in zijn memoires spint Patrick Modiano een intrigerend web van herinneringen, vermoedens en vluchtige verschijningen, een soort whodunit waarin de hoofdpersoon ook op zoek gaat naar zijn eigen verleden. De dromerige melancholie en de thematiek van Patrick Modiano veranderen gelukkig nooit. ‘Onzichtbare inkt’ is een mooie metafoor voor het verleden dat langzaam weer opdoemt. En een roman die naadloos past in het oeuvre van de Nobelprijswinnaar.
Wij mogen 5 exemplaren verloten onder abonnees. Kans maken?
Ga dan naar www.leveninfrankrijk.nl en vul je gegevens in bij Mail & Win.
‘Zout’ is de tweede roman van Olivier Bourdeaut, die eerder al succes had met zijn debuut ‘Wachten op Bojangles’. In dat boek tekent hij een fraai psychologisch portret van een door verdriet gekwelde Parijse familie. In ‘Zout’ heeft de hoofdpersoon Jean genoeg van Parijs en vertrekt naar Zuid-Frankrijk om in de zoutpannen te gaan werken. Een hard bestaan, maar hij is er tevreden mee. Dan treft hij op een dag in zijn werkplaats een onbekende aan die op een berg zout zijn roes ligt uit te slapen. Jean jaagt hem weg, maar Michel komt terug als een vervelende bromvlieg met een voorliefde voor alcohol, en uiteindelijk raken ze bevriend, al hebben ze totaal verschillende achtergronden. Volgens de Franse kritiek weet Bourdeaut (1981) in zijn tweede roman nog scherper de psychologische ontwikkeling van de hoofdpersonen neer te zetten.
Olivier Bourdeaut, ‘Zout’ (‘Pactum salis’), Wereldbibliotheek, 20.
Leven in Frankrijk selecteert de mooiste nieuwe boeken uit en over Frankrijk.Patrick Modiano, ‘Onzichtbare inkt’, Querido, 18,99.
Helemaal in het zuiden, in de regio Occitanie en tussen de Middellandse Zee en de Pyreneeën, ligt de Aude, een departement met veel verschillende landschappen dat u graag ontvangt.
Lange zandstranden, onafzienbare wijngaarden en de toppen van de Pyreneeën: u gaat snel van het ene landschap naar het andere.
Een paradijs voor natuurliefhebbers…
Neem de tijd om de roze flamingo’s in de lagunes te zien, om de geuren van de olijfgaarden en de garrigue op te snuiven en wandelingen te maken door de bossen van de Montagne Noire of de Pyreneeën. Mooie tochten om naar uit te zien! De Aude is sowieso een ideale bestemming voor sportievelingen, zowel voor beginners als gevorderden. Voor elk wat wils: mountainbiken, fietstoerisme, kitesurfing, windsurfen en nog veel meer…
… en cultureel erfgoed!
Beleef het epos van de Catharen in Carcassonne en hun middeleeuwse
kastelen opnieuw, ze zijn grandioos! De Aude heeft ook heel veel karakteristieke
dorpen waar je heerlijk doorheen kunt slenteren op zoek naar geheime plekjes…
Het land van het goede leven en het goede eten…
Je hoeft maar de vele markten te bezoeken om het belang van de gastronomie te begrijpen. De cassoulet van Castelnaudary natuurlijk, oesters en de mosselen uit Leucate en Gruissan, zwarte tru el uit de Pays Cathare, olijven, honing en kazen…
Neem de wijnroutes om de domeinen en kelders van onze wijnbouwers te leren kennen en op te gaan in gezellige momenten!
Geef u over aan het ritme van de Aude!
Agence de Développement
Touristique de l’Aude
Allée Raymond Courrière 11855 CARCASSONNE cedex 9 documentation@audetourisme.com www.audetourisme.com
dorpen van legenden en mysteries, dorpen gewijd aan ambachtslieden en kunstenaars, vissersdorpen…
Met enige goede wil zou je Marilou Nillesen de vrouwelijke Patrick Modiano kunnen noemen. Een jonge historica mag in Parijs het leven reconstrueren van Esther Lachmann, een 19de-eeuwse Russin die een befaamde courtisane wordt in Parijs. Esther is getrouwd met een bijzonder irritante Franse kleermaker en neemt de benen. In Parijs ziet ze zich gedwongen met (rijke) mannen te ‘slapen’ om in haar levensonderhoud te voorzien. Maar deze krachtige persoonlijkheid zweert dat ze op een dag haar eigen stadspaleis zal bezitten aan de Champs-Élysées, en daar slaagt ze ook in.
De Parijzenaar uit de titel van de debuutroman van de Brits-Palestijnse Isabella Hammad is een Palestijnse jongeman, Midhat Kamal, die in Frankrijk medicijnen gaat studeren. In Montpellier wordt hij opgenomen in een gastgezin. Met de dochter des huizes ontwikkelt zich een liefdesaffaire, terwijl haar vader hem als een soort studieobject observeert, wat hem een bijzonder ongemakkelijk gevoel geeft. Terug in textielstad Nablus in Palestina is hij ‘De Parijzenaar’, want met zijn elegante kleding en manieren hoort hij er ook daar niet echt bij. Intussen lopen de spanningen tussen de Britse koloniale heersers en de lokale bevolking gestaag op, net als nu tussen de Palestijnen en Israël. Zo schetst Hammad een fraai tijdsbeeld door de ogen van een eenzame buitenstaander. Het verhaal is gebaseerd op het leven van Hammads overgrootvader.
Isabella Hammad, ‘De Parijzenaar’ (‘The Parisian’), Ambo/Anthos, 27,50.
Esther Lachmann heeft echt bestaan. Ze leefde van 1819 tot 1884 en stond bekend als La Païva, naar een van de mannen die ze aan zich wist te binden. Of deze demi-mondaine de feministe avant la lettre was die Nillesen van haar maakt, valt te betwisten, maar een persoonlijkheid was ze zeker. De Nederlandse historica verweeft de wederwaardigheden van de jonge Nederlandse met geromantiseerde flarden uit het leven van La Païva tot een overtuigend verhaal. Marilou Nillesen,‘Ontwaak zonder mij’, Elikser Uitgeverij, 17,50.
Op 15 april 2019 ging de Notre-Dame in vlammen op, een drama dat de hele wereld raakte. Nog geen jaar later richt Agnès Poirier in ‘Notre-Dame, de ziel van Parijs’ alweer een indrukwekkend monument op voor de kathedraal. En niet zomaar een gelegenheidswerkje, maar een doortimmerde geschiedenis, van de eerste steen in 1163 tot heden. Zo volgen we de kroning van Napoleon, en natuurlijk de liefdesgeschiedenis van een misvormde klokkenluider. Het boek van Victor Hugo speelde overigens een cruciale rol in het behoud van de vervallen kathedraal. De restauratie door architect Viollet-le-Duc in de jaren 1860, de staatsbegrafenis van De Gaulle, alle belangrijke gebeurtenissen krijgen ruimschoots aandacht. En natuurlijk eindigt Poirier met de plannen om de Notre-Dame ‘mooier dan ooit tevoren’ te herbouwen. Uiteindelijk is dit boeiende relaas niet alleen een biografie van een kerk, maar ook van het Frankrijk van de laatste 850 jaar. Poirier is een vooraanstaande journaliste, schrijfster en televisiecommentator die in alle bekende media van Engeland, Frankrijk en zelfs de ‘New York Times’ publiceert en haar stijl is dan ook bijzonder overtuigend en beeldend. Agnés Poirier, ‘Notre-Dame, de ziel van Parijs’ (‘Notre-Dame, the Soul of Paris’), Unieboek Het Spectrum, 22,99.
Wij mogen 3 exemplaren verloten onder abonnees. Kans maken? Ga dan naar leveninfrankrijk.nl en vul je gegevens in bij Mail & Win.
Abonneer u nu op Leven in Frankrijk en kies voor een eenmalige korting. U betaalt dan maar 32 voor een jaarabonnement (6 edities) of 64 voor een tweejaarabonnement (12 edities). Deze abonnementen kunt u ook aan iemand anders cadeau doen.
Ga naar www.leveninfrankrijk.nl of bel 088 2266634
(op werkdagen bereikbaar van 09.00 - 17.00 uur)
De Aveyron: een departement vol ruige natuur en ‘mooiste dorpen van Frankrijk’. En vreemd genoeg toch nog niet zo bekend als veel andere streken in het zuiden.
Het is een geblaat van jewelste, als de schapen en lammeren op stal gaan aan het eind van de middag. Dit dorp behoort tot ‘Les Plus Beaux Villages de France’. De Tempeliers, een orde van christelijke kruisridders die leefden als monniken maar ook militair actief waren, bevolkten deze streek al sinds de vroege 12de eeuw. Een rondwandeling leidt onder meer langs het Tempelierskasteel uit de 13de eeuw, de begraafplaats en de oude waterbron. Ook zijn er binnen de muren van het autovrije La Couvertoirade veel ambachtelijke winkeltjes te vinden met parfum, zeep en schilderijen. Een meer dan charmant dorpje dus om een dag door te brengen en je helemaal onder te dompelen in vroeger tijden.
Wie naar het zuiden van Frankrijk rijdt, heeft het vast weleens gezien of er overheen gereden: het viaduct van Millau, ontworpen in 2001 door de Engelsman Norman Foster. Een adembenemend bouwwerk – indrukwekkend is een understatement. De brug kostte 400 miljoen euro en dagelijks gaan er 13.000 voertuigen van de ene oever van de Tarn naar de andere. Vroeger moesten die allemaal dóór de stad, wat zeker in de zomer voor lange files zorgde. Het lijkt haast onvoorstelbaar dat de hele klus in maar drie jaar tijd werd geklaard. Millau is rijk aan musea en leuke restaurantjes en was vroeger de ‘hoofdstad van de handschoen’. Nog steeds is het de plek waar chique leren handschoenen worden gemaakt die gedragen werden door Marie-
Antoinette en tegenwoordig door Brigitte Macron. Zoals bij Causse Gantier en Maison Fabre, twee ateliers die al meer dan honderd jaar bestaan. De reden waarom dit ambacht juist in Millau zo sterk is vertegenwoordigd, is verrassend: vanwege de productie van roquefort! De huiden van de rammen die werden geboren en geen melk produceerden, bleken wel uitstekend geschikt om handschoenen van te maken. Jaarlijks worden er in Millau duizenden paren gemaakt. Met de hand uiteraard – er komen geen gecomputeriseerde naaimachines aan te pas.
De Aveyron heeft een paar dorpen die tot de mooiste van Frankrijk horen volgens de organisatie die dit ‘bepaalt’: Les Plus Beaux Villages de France. Het pittoreske Conques is een van de fraaiste. Ooit woonden er maar liefst drieduizend mensen in de huizen van leisteen en kastanjehout, nu telt het nog negentig permanente bewoners, vertelt een van hen, onze gids Anne Romiguiere: “De jongste is een jaar, de oudste 98. Maar stil is het hier niet. Conques ligt op de pelgrimsroute naar Santiago de Compostella, dus er komen hier jaarlijks tienduizenden wandelaars en mensen om te bidden. De pelgrims komen van Peru tot Canada, uit Nieuw-Zeeland en natúúrlijk ook uit Nederland. Maar er komen ook veel toeristen om te wandelen of te kajakken op de Lot. Daardoor is ons dorp heel open en gastvrij.” Het schip van de kerk van de abdij van Conques is een van de hoogste van Frankrijk. Met 104 ramen met glas in lood, gemaakt door de beroemde, uit deze streek afkomstige
kunstenaar Pierre Soulages (zie ook onder Rodez). De inmiddels honderdjarige bedacht een nieuw soort glas, dat afhankelijk van de kracht en stand van de zon een beige, zachtroze of blauwige gloed krijgt. Zo ziet ieder raam er anders uit en kleurt op zijn eigen manier mee. Zeker bij ondergaande zon is het effect geweldig mooi. De kerk is ’s avonds geopend voor bezichtiging; dan geeft frère Jean-Daniel een uitbundig orgelconcert en kun je buiten op het plein een lichtshow op de gevelstenen bijwonen. Interessant ook zijn de schatten die Conques eeuwenlang wist te bewaren en verdedigen tegen grijpgrage vingers. Le Trésor de Sainte Foy is een van de meest waardevolle middeleeuwse verzamelingen kunstschatten van Europa. Het omvat ook een relikwie uit de 9de eeuw: een met edelstenen ingelegd, gouden ‘Majesteit’ met een ontroerend verfijnd gezichtje. Daarnaast is Conques ook een kunstzinnig plaatsje, met een mooi leeratelier en veel galeries.
Behalve de kathedraal, is in Rodez Musée Soulages een bezoek waard. Op kerstavond 2019 heeft Pierre Soulages de honderd gehaald en in dat lange leven heeft hij waanzinnig veel abstracte kunst gemaakt. In het museum zijn 250 etsen, schilderijen, gouaches en litho’s te zien en ongeveer evenveel foto’s en andere documentatie. Soulages experimenteerde gretig met verschillende technieken en materialen; zo gebruikte hij vlak na de Tweede Wereldoorlog, toen er weinig materialen voorhanden waren, de harde schillen van walnoten als pigment. Zwart zag hij als oerkleur en veel van zijn doeken zijn dan ook
gedeeltelijk of helemaal zwart. Zoals het doek ‘Autre noir’, waarin het licht steeds op een andere manier reflecteert. Ook is er een zaal waar je kunt zien hoe hij die prachtige glas-inloodramen van de abdijkerk van Sainte Foy in Conques tot stand bracht. Op weinig plekken ter wereld vind je een museum waarbij de inhoud én het gebouw zo’n schitterend geheel vormen, denken we. Het in cortenstaal uitgevoerde museum werd dan ook ontworpen door het Catalaanse trio RCR
Arquitectes, dat in 2017 de Pritzker Prize kreeg toegekend, zeg maar de Nobelprijs voor de architectuur.
Je vraagt je weleens af hoe de mens ooit op het idee gekomen is om bepaalde levensmiddelen te maken. Roquefort, bijvoorbeeld. Daarover kunnen ze je alles vertellen in Roquefort-sur-Soulzon, een plaatsje dat zeven caves telt waar deze pittige blauwschimmel wordt geproduceerd. Hoewel de naam roquefort pas bestaat sinds de 17de eeuw, werd dit type kaas al beschreven in een tekst van 76 na Christus. Bij toeval werd ontdekt dat de schimmel penicillium roqueforti
de kaas niet bedierf, maar juist heel smakelijk maakte. Zó smakelijk dat de oudste en grootste producent, de Roquefort Société, alleen al goed is voor 3,3 miljoen van die pittige jongens. Met 800.000 schapen die de melk leveren telt de streek rond dit rotsdorp vele malen meer dieren dan mensen. Voor één zo’n ronde kaas is zo’n twaalf liter schapenmelk nodig, vertelt Virginie van de Société. Ze wijst naar de gleuven in de rotswand, de fleurines, die voor natuurlijke ventilatie
zorgen, een essentieel onderdeel om goede roquefort te krijgen. “We prikken kleine gaatjes in de kaas zodat de zuurstof erbij kan.” Alleen al in deze kelder liggen 23.000 kazen te rijpen. Met de drie soorten penicillium roqueforti worden drie soorten roquefort gemaakt, die allemaal anders smaken. Virginie drukt ons een een halve roquefort in handen. “Wist je dat je ’m ook prima kunt invriezen? Maar wel altijd bewaren in aluminiumfolie, niet in plastic hoor!”
Boven: Musée Soulages in Rodez, buiten en binnen. Hiernaast: in het schilderachtige stadje Roquefortsur-Saulzon produceert men de wereldberoemde blauwschimmelkaas.
Links: op de Vélorail du Larzac beweeg je je voort over een oude spoorlijn door tunnels en over viaducten. Onder: het middeleeuwse SainteEulalie-de-Cernon.
Je kunt het je bijna niet voorstellen, maar ooit was het schattige Sainte-Eulalie-de-Cernon een van de belangrijkste plaatsen van Zuid-Frankrijk. In de 12de eeuw was dit namelijk het hoofdkwartier van de Tempeliers, van hieruit gaven ze hun orders. We bezoeken de kerk die de kruisridders hebben gebouwd en waar ze acht keer per dag kwamen bidden. De Tempeliers waren zowel monniken als soldaten, maar hier woonden vooral monniken en landbouwers. Later ging dit alles over in de handen van de Hospitaliers die ook geneesheer waren. Zo’n tachtig tot honderd van die ridders woonden in de Commanderie, een klein fort dat in de 12de eeuw de rijkste en belangrijkste commanderij in de wijde omgeving was. Het prachtig gerestaureerde gebouw laat de bezoekers een glimp opvangen van de grandeur van die tijd. Een mooie blik óp het plaatsje krijgen we als we de heuvel op rijden, op weg naar de Vélorail du Larzac. Dat is een spoorroute vol viaducten en tunnels die tot eind 19de eeuw in gebruik was. Nu kun je een deel van het oude traject volgen, trappend in een soort fietskarretje. Terwijl we genieten van de orchideeën in de berm, spieden onze ogen naar reeën en ander wild. Het is een ontspannende en weer eens compleet andere manier om in de natuur te zijn en we komen dan ook veel sneller dan ons lief is aan op het eindpunt, bij La Bastide-Pradines, vanwaar we met een oude locomotief worden teruggebracht naar het beginpunt.
De kunst van de natuur vind je in het wonderschone La Cité de Pierres in Montpellier-le-Vieux, een park in de omgeving van Millau. Speleoloog Edouard Martel ontdekte hier in 1884 tijdens een van zijn expedities iets wat zijn stoutste verwachtingen overtrof. Nadat 20 miljoen jaar geleden de zee begon te verdwijnen, werden er kalkstenen rotsformaties zichtbaar die zich hier in miljoenen jaren hadden gevormd. Doordat het uit sediment en overblijfselen van zeedieren ontstane kalksteen vatbaar is voor wind en water, ontstonden er in de loop der tijd de meest bizarre vormen die fantasierijke namen kregen als La Porte de Mycènes, La tête d’Arlequin, L’éléphant of Le crocodile. Via zes wandelroutes of in een toeristisch treintje kun je dit wonderlijke gebied verkennen en genieten van mooie uitzichten. Martel noemde La Cité de Pierres een van de meest bijzondere rotssteden ter wereld – en hij kon het weten.
In de Aveyron doen ze het graag op hun eigen manier. Dat licht anarchistische spreekt Nederlanders als de acteurs Ineke ter Heege (70) en Jan-Jaap Jansen (71) erg aan. Ineke gniffelt en vertelt dat toen in de jaren zeventig het leger delen van de Causse du Larzac wilde onteigenen, de boeren massaal in opstand kwamen. En dat begrijpt ze maar al te goed. “De Larzac is zo’n mooi natuurgebied. Niet al te lang geleden landde er nog een groep van vijftig gieren op doortocht in het weiland van de buren. Het is goed dat het gebied behouden is gebleven en niet is omgevormd tot militair oefenterrein.”
Zo’n twintig jaar geleden kochten ze voor een spotprijs een huis bij het dorp Martrin. “Het werd bewoond door uilen en het dak was op sommige plekken ingezakt,” vertelt Ineke, “dus we moesten er wel doorheen kijken.” Letterlijk en figuurlijk. Vrijwel alle toneelstukken die ze in de afgelopen decennia met hun Theatergroep De Kern hebben gespeeld, werden hier geschreven, net als het script voor de komende Passiespelen in Tegelen. “Het is zo’n heerlijk rustige plek om te schrijven”, bevestigt Jan-Jaap. “We zijn hier ongeveer vijf maanden per jaar, en ik ben nog steeds niet uitgekeken. De Aveyron is robuust en charmant tegelijk. De heuvels van de zeven valleien zijn rond en de dalen heel diep. Je kunt hier echt geweldig wandelen.”
“Wat ook zo fijn is,” vult Ineke aan, “de mensen zijn hier gastvrij. Ze hebben alle tijd en maken dus graag een praatje.” In de Aveyron vind je maar liefst negen B&B’s van Nederlandse eigenaars, die te vinden zijn via een gezamenlijke website.
https://9vakantieparels.com
Dagje Conques met rondwandeling en bezoek aan de abdij (mis de lichtshow niet!) en le Trésor de Sainte Foy. tourisme-conques.fr
Vélorail de Larzac, bij Sainte-Eulalie-de-Cernon. sainte-eulalie.info, surlesrailsdularzac.com
Een dagje in het natuurpark La Cité de Pierres doet je versteld staan over de 170 miljoen jaar oude rotsformaties die door water, weer en wind zijn ontstaan. La Cité de Pierres, Montpellier-le-Vieux, Lieu dit Le Maubert. lacitedepierres.com
Musée Soulages in Rodez: helemaal gewijd aan het eigenzinnige oeuvre van kunstenaar Pierre Soulages. Jardin le Foirail, Avenue Victor Hugo, Rodez. musee-soulages.rodezagglo.fr, rodez-tourisme.fr
Roquefort is misschien wel een van de bekendste Franse kazen. Hoe hij precies gemaakt wordt, leer je in een van de grotten van Roquefort-sur-Soulzon
Roquefort Société, 2, avenue François Galtier, Roquefort-sur-Soulzon. roquefort-societe.com
Bezichtiging van het middeleeuwse verstingstadje La Couvertoirade met een gids of audioguide (van 30 maart tot 11 november). lacouvertoirade.com
☛Hôtel Sainte Foy
Waan je terug in de tijd in het stijlvolle, historische hotel in Conques, tegenover de abdij. Ook het restaurant is uitstekend.
Vanaf 97 euro per nacht voor een tweepersoonskamer.
Rue Gonzague Florens. hotelsaintefoy.com
☛Hôtel Mercure Cathédrale
Een heerlijk en comfortabel viersterrenhotel in hartje Rodez, in een prachtig artdecogebouw versierd met Venetiaanse fresco’s.
Vanaf ongeveer 100 voor een tweepersoonskamer
1, avenue Victor Hugo. accorhotels.com
☛Hostellerie Fontanges
Vlakbij Rodez vind je het schitterende hotel-restaurant Fontanges, met zwembad en uitstekend restaurant.
Vanaf 75 voor een tweepersoonskamer. Route de Conques, Onet-le-Chateau. hostellerie-fontanges.com
☛La Chaleur Nordique
In het restaurant van Hôtel des Causses serveert Sami heerlijke, verfijnde gerechten uit de Franse en Scandinavische keuken.
2, rue Mathieu Prévot, Millau. hoteldescausses.com
☛Espace Gourmand Bras
Is het lunchtijd na een bezoekje aan het Viaduct
van Millau, ga dan naar de lunchroom in het bezoekerscentrum voor allerlei lekkernijen uit de streek én de capucin, een soort boekweitwrap met de heerlijkste soorten vulling. Aire du Viaduc de Millau, Millau. capucinbras.fr
☛Au20
Olivier Montes en zijn vrouw zwaaien met liefde de scepter over deze kleine bistrot à vins, met een kleine, biologische kaart. Quel bonheur!
Le Bourg, La Couvertoirade.
FB @au20.larzac
☛Le Bonheur est dans le Sud
In een sfeervolle ambiance, waar oud en modern prachtig zijn samengebracht, kun je genieten van heerlijke streekgerechten.
1, route de Millau, La Cavalerie. lebonheurestdanslesud.com
☛De Aveyron
Met de trein: naar Montpellier en verder per huurauto (of met de trein) naar Millau of Rodez. Vliegen: vanaf Brussel met Ryanair naar Rodez-Marcillac of met Transavia vanaf Rotterdam naar Montpellier. Met de auto vanuit Utrecht naar Millau: ongeveer 1120 km.
De theedoeken van Torchons & Bouchons geven een Zuid-Frans sfeertje aan de keuken. De duurzame katoenen doeken zijn bedrukt met vintage designs in milieuvriendelijke en watervaste inkt. Thema: Provence en Côte d’Azur.
Tea Towel La Côte d’Azur/La Provence, Torchons & Bouchons, 17,40. thefrenchfarm.com
We doen de afwas met de Franse slag en halen de tuin gewoon in huis.
Dit multifunctionele bankje met opbergruimte is gemaakt van katoen en mangohout, waardoor het een robuuste uitstraling heeft. Leuk én praktisch als opbergkist in de slaapkamer of als zitbankje in de tuin of op het balkon.
SUMAI, Maisons du Monde, 289.90. maisonsdumonde.com
Vroeger gebruikte men kruiken om vloeistoffen in te vervoeren. Nu dienen ze ter decoratie. Deze kruik is gemaakt van strogras en heeft een warme uitstraling door de aardse kleuren.
Decoratieve kruik, La Redoute, 115. laredoute.nl
BALAD is een verplaatsbare en oplaadbare buitenlamp. Dankzij de aluminiumonderdelen zijn de lampjes goed bestand tegen alle weersomstandigheden. Het licht schijnt tot wel veertien uur en je hoeft de lamp maar 3,5 uur op te laden. Balad set 3, Fermob, 156. extravert.nl
is in de zomer bijna slachtoffer van zijn
eigen populariteit. Maar als je de zijwegen van deze ‘cultweg’ neemt, ontdek je het grandioze berglandschap ook van een rustiger kant.
Vorige pagina’s: gezicht op Porto Marina, aan de westkust van Corsica. Boven: ‘Pozzi’ (vijvertjes) ten zuiden van de Monte Renoso; onder: de goedgemutste Pierrot van de gîte d’étape Chez Pierrot de Quenza; rechts: het dorp Evisa, aan de westkant van de Col de Vergio.
Een lauw windje streelt de stilte, terwijl een intense geur van kruiden onze neus binnendringt. Achter ons torenen de naaldbomen op de rotsen. Zojuist, in de Aiguilles de Bavella, was er nog wat reuring, maar nadat we die pelgrimsroute hebben verlaten en zijn afgebogen door de ‘Dolomieten van Corsica’ zijn we geen mens meer tegengekomen. Een stil weggetje wringt zich door het bos en de struiken naar Quenza. Op het dorpsplein spelen een paar ouderen jeu de boules. Verderop, in zijn gîte boven in de bergen, laat ook Pierrot zich door niets van zijn stuk brengen. Gemoedelijk sloft hij door zijn moestuin om een paar mollige vleestomaten uit te zoeken voor zijn Corsicaanse soep, die hij later zal opdienen bij een knetterend haardvuur. Het voorgerecht bestaat uit lonzu , coppa en prisuttu , kruidige charcuterie die aantoont dat de Corsicanen de verwerking van het varken tot een kunstvorm hebben verheven. Vrij en ongebonden, zoals de eilandbewoners het graag hebben, groeien ook hun varkens op. Ze zwerven rond in het wild en belagen niet zelden brutaal de wandelaars. Niet altijd even prettig, maar het zorgt wel voor spectaculaire foto’s. Pierrot gaat altijd op dezelfde plek zitten: aan het hoofd van de tafel, waar hij het
beste kan zien of zijn gasten het naar hun zin hebben. Als mooie afsluiter moet iedereen nog zijn limouchinou proeven, zijn zelfgebrouwen citroendistillaat. Dan pas is hij tevreden. “Als ik tachtig ben,” laat de krasse knar weten, “wil ik op mijn lievelingspaard dwars door Corsica rijden!” En dat is volgend jaar al.
“Corsica! Wie kent het niet? Dat door de zee omspoelde bergland, waar de blauwe hemel van Italië lacht, waar de oplichtende sneeuw vanuit de hoogten de bosbes, olijfboom en mirte groet.” Zo lyrisch begint Felix von Cube’s ‘Toeren op Corsicaanse hoogten’, een artikel dat hij in 1901 schreef voor het tijdschrift van de Duitse alpenvereniging. Tussen 1899 en 1904 zwierf de natuuronderzoeker en arts uit Stuttgart door het bergachtige binnenland van Corsica. Hij stond als eerste op talrijke bergtoppen en schetste onvermoeibaar landkaarten, schreef uitvoerige expeditieverslagen en legde daarmee het fundament voor de ontsluiting van de bergen. Geweldige rotswanden, gekartelde
groeven, “en daarbovenuit, boven rozige muren van mist de spiegel van de Middellandse Zee, een glinsterend oplichtende vlakte in het purperen schijnsel van de ondergaande zon. Een beeld van zeldzame pracht en verheven grootsheid”. Wat Von Cube toen al in vervoering bracht, is ook nu nog het levenselixer van Corsica. Wandelen en bergbeklimmen met zicht op zee is op zich al aanlokkelijk. Daarnaast heeft Corsica nog veel extra’s in de aanbieding. Zoals de geweldige lariksen, die wel vijftig meter hoog kunnen worden en daarmee tot de hoogste bomen van Europa behoren en die door het weer verbluffende ‘coiffures’ hebben gekregen. Tafoni: bizarre uitsteeksels van de rotsen die met hun fantastische vormen sprookjesachtig lijken. De maquis, het groene struikgewas met cistusroos, mirte, brem en zuurbes die samen met tijm, rozemarijn, salie en lavendel een
De Tafoni, bizarre uitsteeksels van de rotsen, geven het landschap door hun fantastische vormen iets sprookjesachtigs
‘typisch Corsicaans’ aroma verspreiden. Napoleon, de beroemdste zoon van Corsica, zou hebben gezegd dat hij zelfs met een blinddoek om aan die geur zijn eiland zou herkennen. De geheimtip van vroeger is nu een cultweg geworden. Misschien ook vanwege de vele superlatieven en het predicaat ‘moeilijkste wandelroute van Europa’. Tegenwoordig wandelen zo’n 15.000 bergliefhebbers jaarlijks de GR 20. Daar horen overvolle berghutten bij. Maar als je van de hoofdweg afwijkt kun je het grandioze berglandschap ook van een rustiger kant leren kennen. Het beste kun je tegen de stroom in wandelen om je via de technisch lichtere etappes van de GR 20 beter voor te bereiden op de veeleisende klauterpartijen in het noorden. En neem ook de zijweggetjes om kloven en bergdorpen op het spoor te komen. Kortom, alles wat niet is opgenomen in de GR 20. Geel gemarkeerde varianten en oranje uitgestippelde Mare a Mare-wegen maken dit mogelijk.
In het morgenlicht glinsteren dauwdruppels. In de weidsheid van de grootste hoogvlakte van het eiland liggen rondgeslepen vondelingen van steen,
Napoleon, de beroemdste zoon van Corsica, zou hebben gezegd dat hij zelfs met een blinddoek om zijn eiland aan de geuren zou herkennen
alsof ze door een spook hierheen zijn gerold. De enige levende wezens die we op het Plateau du Coscione boven Quenza tegenkomen zijn varkens. Pas op de Monte Incudine hebben we weer menselijk contact.
De transhumance, de trek van het vee naar en uit de bergen in het voor- en najaar, was vele eeuwen lang bepalend voor het leven en levensonderhoud van de eilandbewoners. Door stukken bos af te branden, schiepen de herders weideland waar ze in de vroege zomer met hun dieren heen trokken. Al die branden hebben het bos toegetakeld en er kwam kreupelhout voor in de plaats: garrigue wordt deze laag groeiende heide met struikgewas genoemd en als het hoger groeit spreekt men over macchia of maquis. Die ondoordringbare, prikkende struiken die zo lekker ruiken, waren ook een geliefd toevluchtsoord van rebellerende Corsicanen die zich niet door vreemde heersers wilden laten voorschrijven hoe ze hun leven moesten leiden. Het woord maquis staat sindsdien ook voor het ondergrondse verzet. Juist de vele verhalen van bandieten en de vendetta (bloedwraak) geven het eiland een mythische reputatie.
In de Bergeries de Basetta hangen de worsten aan
het plafond. Vegetariërs proberen de omelet met brocciu, een roomkaas die op ricotta lijkt. “Qui n’en a pas goûté, ne connaît pas l’île” (“Wie hem niet heeft geproefd, kent het eiland niet”), prees de Franse schrijver Émile Bergerat aan het eind van de 19de eeuw deze nationale kaas van de Corsicanen al aan. Een acrobatische toer op de bergrug van de Arrète des Statues volgt. Een paard graast in een mozaïek van pozzi. De pozzi (of pozzine) vormen een van de mooiste natuurverschijnselen van Corsica: blauwe vijvertjes en meanderende waterloopjes die een kunstwerk in het malse groen toveren. Een beeld dat je niet loslaat en een gevoel van diepe vrede geeft. Je vindt ze op een kleine hoogvlakte tussen de Col de Verde en Capannelle.
Vizzavona, de enige plaats die de GR 20 aanstipt, is weinig meer dan een spoorwegstation, een paar slaapplaatsen en cafés. En dan te bedenken dat het ooit een populaire zomerbestemming was, een ‘petite Suisse’ met luxueuze villa’s, houten chalets en prachtige herbergen. Als getuige daarvan is alleen de Trinighellu over, ‘de bevende’, zoals de Corsicanen de smalspoorlijn liefdevol noemen die sinds 1894 Bastia met Ajaccio verbindt. Hij beslaat 157,4 kilometer spoor met 29 tunnels, 8 bruggen en 34 viaducten. De aanleg van het traject door de ruige bergen duurde ruim zestien jaar. Het spectaculairste deel ligt tussen Vizzavona en
Links: een sportieve wandelaar op een touwbrug. Deze pagina, boven: de grillige, door de wind ‘geknipte’ bomen op de hoogvlakte: onder: een halfwild varken langs de wandelweg.
Corte, de historische hoofdstad van Corsica. Tijdens een korte periode van onafhankelijkheid (1755-1769) regeerde van hieruit vader des vaderlands Pasquale Paoli het eiland. Hij bevrijdde de eilandbewoners van de Genuezen, gaf ze een democratische grondwet en schonk Corte een universiteit.
De middeleeuwse dorpskern van Corte, die zich onder de fotogenieke citadel aan een paar scherpe rotsen v astklemt, is betoverend. Dat geldt ook voor het ravijn van Tavignano, waardoor het pad Mare a Mare terugkomt bij de GR 20. De sprookjesachtige watertjes nodigen uit om een verfrissend bad te nemen. Hoe verder je naar het noorden gaat, hoe meer de spanning stijgt. Legendarisch zijn de rood oplichtende rotswezens uit het gesteente die zich hoog boven de refuge Ciutulu di i Mori verheffen. Volgens de legende zou de duivel hier hebben gewoond, vermomd als akker-
bouwer. Hij zou ooit in grote woede zijn ontstoken en zijn ploeg in de lucht hebben geslingerd. Die sloeg een geweldig gat van vijftig meter breed en tien meter hoog in de berg Capu Tafunatu. Waaghalzen klimmen hier naar boven om door de gigantische rotspoort uit te kijken op zee. Nog hoger dan de doorboorde berg ligt de naburige Paglia Orba, ook wel de ‘koningin van het Corsicaanse hooggebergte’ genoemd. Afhankelijk van waar je staat, doet deze spitse tand qua vorm een beetje aan de Alpenreus de Matterhorn denken. De bijnaam ‘Matterhorn van Corsica’ ligt dan ook voor de hand. Wandelaars die niet bang zijn voor een eenvoudige overnachting, zullen direct onder de norse oostzijde heerlijk slapen in de berghut Bergerie de Ballone, waar Von Cube en zijn kameraden al onderdak vonden. Toen natuurlijk nóg soberder dan nu en ongetwijfeld zonder het gekoelde kastanjebier Pietra.
Kok en kookboekenschrijfster Mari Maris geeft in haar kookboek ‘Maison Mari’ afwisselende menu’s voor elk weekend van het jaar, van de zwoele zomer tot feestelijk december. Maris combineert harmonieuze smaken met bijpassende wijntips en geeft de chaotische thuiskok houvast met uitgebalanceerde smaken, structuren, porties en handige mise-en-place-lijstjes. Daarnaast biedt het kookboek het aangrijpende verhaal van Le Jardin des Etoiles, haar Franse restaurant-aan-huis in Noord-Frankrijk.
Maison Mari is hét kookboek voor mensen die uitgebreid dineren het lekkerste vinden wat er is!
Kijk op www.leveninfrankrijk.nl of bel 088 2266634
De abonneeservice is op werkdagen bereikbaar van 9.00 tot 17.00 uur. Deze aanbieding geldt zolang de voorraad strekt en is inclusief verzendkosten van het kookboek. Neem contact op met de abonneeservice voor verzendtarieven naar het buitenland. U kunt het abonnement ook cadeau doen aan iemand anders, u ontvangt dan zelf het kookboek.
Vele miljoenen jaren geleden was Corsica nog een deel van de Alpen, tot het eiland zich in het Tertiair losmaakte van het vasteland. Gletsjers en erosie gaven het eiland verder vorm. Midden over het eiland, van noordwest tot zuidoost, loopt de ‘Grande Barrière’, de hoofdlijn met de hoogste bergkammen van het massief van Monte Cinto tot de legendarische naaldspitsen van de Bavella. In 1972, het jaar van oprichting van het natuurreservaat Parc Naturel Régional de Corse (PNRC), werd ook de GR 20 geopend, de wandelweg die diagonaal door het park loopt en 200 km beslaat. Daarvoor heeft men herderspaden verbonden tot een doorgaande weg en voormalige bergeries (schaapskooien) omgetoverd tot berghutten.
Voor de berghutten in het natuurpark moet je reserveren en vooraf betalen. Dat kan op het hoofdkantoor in Ajaccio, bij de infopunten in
de vertrekplaatsen Conca en Calenzano of via internet. De PNRC-berghutten zijn van juni tot eind september geopend of als het weer het toelaat tot begin oktober. Je kunt er dan ook meestal een warme maaltijd nuttigen. Maar sommige hebben keukens waar je zelf kunt koken en de noodzakelijke levensmiddelen zijn vaak voorradig. Een slaapzak is onontbeerlijk. Kosten: 10 per nacht. Parc Régional de Corse (PNRC) parc-corse.org
☛ Bergeries de Basseta Simpele chalets, een slaapzaal en een stoere Corsicaanse keuken.
Op 1360 m hoogte bij het zuidelijke Cicavo. basseta-gr20.wixsite.com/bergeries
☛ Gîte d’Etape Chez Pierrot Kamers op een boerderij op 820 meter hoogte waar paardrijtochten in de bergen worden georganiseerd.
Tweepersoonskamer vanaf 62. 5 kilometer boven Quenza, tel. +33 (0)4 95 78 63 21.
Te boeken via gites.fr of booking.com
☛ Grand Hôtel Monte d’Oro Sfeervol hotel en restaurant in een 19de-eeuws huis, op een uur van Ajaccio, midden in het Vizzavona-bos. Tweepersoonskamer vanaf 83. Col de Vizzavona, tel. +33 (0)4 95 47 21 06. monte-oro.com
☛ Hôtel La Solenzara Fijn hotel (28 kamers en 7 appartementen) aan zee in Solenzara aan de oostkust, nabij de GR 20-entree Conca en Col de Bavella.
Met zwembad en spa.
Tweepersoonskamer vanaf 85. lasolenzara.com Informatie
Anja Winter (styliste en actrice in o.a. ‘Medisch Centrum West’) presenteerde in het programma ‘Koffietijd’ wekelijks een item over tuinen. Tegenwoordig inspireert ze 80.000 volgers op Pinterest.
Fransen zijn verliefd op hun rozen, het liefst die met grote geurende bloemen. Geef ze een tuin en ze zullen er als eerste een roos in planten. Joséphine de Beauharnais, de vrouw van Napoleon, was de eerste in Europa die rozen verzamelde uit de hele wereld. Zij hield zo van rozen dat ze een collectie verzamelde van 250 verschillende variëteiten op haar landgoed Malmaison nabij Parijs. De bourbonroos Souvenir de la Malmaison, gekweekt in 1843, is vernoemd naar haar domein en is vandaag de dag nog altijd razend populair. De geurende grote bloemen zijn zachtroze van kleur en worden na enige tijd wat lichter. Deze rozenstruik is herbloeiend en wordt ongeveer één meter hoog én breed.
Franse kwekerij: www.georgesdelbard.com, Nederlandse kwekerij: www.dewilde.nl
La Louve werd in 1986 gecreëerd door de beroemde textielontwerpster Nicole de Vésian. Deze Provençaalse droomtuin ligt op een steile helling, midden in het charmante dorpje Bonnieux in de Vaucluse. De tuin is bescheiden van omvang, maar door het gebruik van smalle paden en een opeenvolging van terrassen verbonden door stenen trappen oogt hij een stuk groter. De tuin is aangelegd in een eenvoudige stijl, met veel gebruik van natuurlijke materialen zoals rotsblokken uit de omgeving en inheemse planten: cipressen, salie, lavendel, Cistus, rozemarijn en tijm. Achter elke hoek, muur of trap is wel een ‘geheim’ plekje te vinden om te ontspannen op een bankje. De inheemse planten met hun vergrijsde tinten zijn in ronde vormen geknipt en vormen een groene, deinende zee. La Louve is een kunstwerk op zich, volkomen in harmonie met de prachtige omgeving.
Jardin de la Louve, Chemin Saint-Gervais, Bonnieux. Van 15 april tot 13 juli is de tuin open op donderdag en zondag, van 14.30 uur tot 17.30 uur. 11 per persoon, reserveren via www.lalouve.eu. Daar zijn vanaf april ook de openingstijden na 13 juli te vinden.
Vijgen zijn de eerste vruchten die door mensen werden gekweekt. Archeologen hebben zelfs sporen gevonden van vijgenplantages die dateren van 9000 voor Christus. Ook Louis XIV, de Zonnekoning, was verzot op het zoete fruit en liet zevenhonderd vijgenbomen in verschillende variëteiten in de tuin van Versailles planten. In Zuid-Frankrijk zal de vijg het altijd goed doen, mits geplant op een beschutte plaats in de volle zon. Je kunt natuurlijk ook een volwassen vijgenboom kopen, die is beter bestand tegen periodes van droogte. Bij vijgenkwekerij Pépinière Baud bijvoorbeeld, gelegen op 3,5 hectare in de Vaucluse (Provence-Alpes-Côte d‘Azur). Daar worden driehonderd variëteiten van de vijgenboom met veel liefde en op biologische wijze gekweekt. Pépinière Baud, Le Palis, Vaison la Romaine, www.fig-baud.com.
In Nederland bestel je via www.palmexpert.nl een volwassen exemplaar dat goed tegen vorst kan.
Nederlanders met een tuin in Frankrijk verbazen zich vaak over de hoge prijzen van planten en bomen aldaar. Omdat je auto volladen met tuingoed uit Nederland ook geen optie is, kan Marjan de Koning van Florera.nl uitkomst bieden. Haar Nederlandse bedrijf zorgt ervoor dat je de juiste planten, heesters en bomen in Frankrijk thuisbezorgd krijgt. Zij betrekt het groen van gerenommeerde kwekers in Nederland, die de planten vaak nog in de volle grond kweken. Daardoor hebben de planten (en bomen) een sterker wortelgestel en kunnen ze beter tegen het Zuid-Franse klimaat. Ook kun je bij De Koning terecht voor een doordacht tuinontwerp, tuinadvies en een beplantingsplan. Met haar 22 jaar ervaring in beplanting kan zij een grote hulp zijn bij het aanleggen van je droomtuin.
www.florera.nl
Daar zit je dan in je huis in Frankrijk. Alles is dicht. Je mag nergens heen. Zelfs hamsteren kan niet meer. Tijd heb je wel. Dan was het aanleggen van een moestuin toch niet zo’n slecht idee! Een van de redenen waarom veel Fransen à la campagne zelf groente kweken is de kwaliteit van de producten. Want goed eten vindt men belangrijk en men weet ook graag waar het vandaan komt. Andere redenen: geld besparen en zelfvoorzienend zijn. Hoe pak je dat aan, zo’n potager? Een goede manier is om eerst eens om je heen te kijken en bij een buur te rade te gaan die zelf légumes kweekt. Want die weet welke soorten het ter plekke
Hein Verdam is auteur van het boek: ‘Een eigen huis in Frankrijk - kiezen, kopen & opknappen’.
Meer info: heinverdam@planet.nl
goed doen. En welke bemesting eventueel nodig is. Op internet is ook heel veel te vinden over het starten van een moestuin. Kies vervolgens een stuk grond uit. Liefst vlak en ensoleillé (in de zon) . En dan labourer (de grond bewerken). Het is handig daarvoor een motobineuse (grondfrees) te huren of lenen. Daarmee kun je ook eventuele mest- en bodemverrijkende stoffen (engrais) door de grond werken. Ervaringsdeskundigen zullen je adviseren direct een clôture om je moestuin te zetten omdat er altijd wel dieren zijn die een bepaalde groente net zo lekker vinden als jij. Als je gekozen hebt welke groenten je wilt
oogsten zijn er twee opties: zelf zaaien en deze plantjes als ze opgekomen zijn, verspenen. Je kunt ook bij een tuincentrum of kweker jonge plantjes kopen en die planten, dat levert natuurlijk tijdwinst op. Kies gewassen die niet allemaal tegelijk geoogst hoeven te worden. Want het idee is om ze vers uit de tuin klaar te maken en je kunt per dag nu eenmaal maar een bepaalde hoeveelheid radis, pastèques en tomates eten. Spreiding is dus geboden. Heb je te veel groente om op te eten dan kun je inmaken overwegen, een andere Franse gewoonte die je je eigen kunt maken à la campagne.
Mr. Isabelle Flipse is intermediair voor Franse juridische zaken. Kantoor Flipse BV, info@kantoorflipse.nl, www.kantoorflipse.nl.
Het c-woord wil ik hier vermijden maar een feit is dat onze wereld is veranderd. Hoe abstract de nieuwe werkelijkheid nog is, blijkt onder meer uit de verscheidenheid aan vragen over het Franse vakantiehuis waarmee ik dagelijks word benaderd, ‘en hoe het daar nu (verder) mee moet’. Sommigen bezitten al jaren een Frans vakantiehuis en zien deze crisis als een wake-upcall. Ze wisten natuurlijk ‘ergens’ wel dat er tussen het Franse en Nederlandse erfrecht essentiële verschillen zitten, maar kwamen er niet toe om dat vervelende thema eens op te pakken. Het mag wat morbide klinken, maar zodra zoiets goed geregeld is (en mits er periodiek nog eens aandacht aan wordt besteed), is er in spannende tijden wel één zorg minder. Anderen koesteren aankoop- of verkoopplannen en vragen zich af of ze (juist) nu moeten handelen of beter ‘even’
wachten. Nu is die vraag eigenlijk nooit goed te beantwoorden en gelukkig zie ik dat ook nu slechts weinigen zich sec door emoties laten leiden, maar het is sowieso goed om ook na te denken over mogelijk gewijzigde marktomstandigheden. Dan zijn er nog de pechvogels die onmiddellijke assistentie behoeven, bijvoorbeeld omdat hun lopende aan- of verkoopproces in acuut gevaar komt door het Franse confinement – de lockdown die op het moment van schrijven al weken geldt. Denk aan onbereikbare notarissen of onderbezette banken en overheidsdiensten, die de notaris nodig heeft. We zien notariskantoren die zó slecht geëquipeerd blijken, dat ze nu praktisch onbereikbaar zijn (!) Thuiswerken blijkt dan kansloos doordat telefoons niet kunnen worden doorgeschakeld en internetverbindingen om de haverklap haperen – voor zover er überhaupt al
sprake was van gedigitaliseerde dossiers. Juist dan besef ik hoe waardevol de relatie is die ik met enkele moderne notarissen en advocaten heb opgebouwd. Bij de term ‘skypen’ kijken ze niet alsof ze water zien branden. Sterker, bij een enkeling kunnen cliënten zelfs stukken ondertekenen via een zwaar beveiligde app. Met anderen heb ik zo’n sterke vertrouwensrelatie opgebouwd, dat ze het mij toestaan om volmachten of andere aan- of verkoopdocumenten te ondertekenen en elektronisch te delen, zodat zaken zonder noemenswaardig oponthoud kunnen worden afgewikkeld. (Wel zo prettig, als je beseft dat zelfs de hele Franse post- en de koeriersdiensten op non-actief staan.) Hopelijk kan ik u snel weer persoonlijk ontmoeten. Tot dan helpt de techniek ons een handje en is het verder zoveel mogelijk business as usual.
www.lavoiebleue.com
800 km fietsen langs het water, van Luxemburg naar Lyon. Een fietstocht voor nieuwsgierigen, fijnproevers en liefhebbers van het goede leven en mooie ontmoetingen.
In deze rubriek vertellen huiseigenaren zelf waarom je juist hun huis moet kopen of huren.
Een comfortabel en karaktervol vakantiehuis van 127 vierkante meter met een stuk grond van 6500 vierkante meter, op maar twee kilometer van Lorgues, een van de meest geliefde dorpen in de Var. Dat moet wel de droom zijn van iedere liefhebber van de Provence. Zo ook voor Madelon van Aller en haar man, toen ze hun vakantiehuis in 2003 kochten. “We gingen altijd al in Zuid-Frankrijk op vakantie, dus we gingen op zoek naar een romantisch huis, rustig gelegen, maar niet geïsoleerd. We hadden al zo’n veertig huizen gezien en er twee vakanties aan besteed, maar toen we dit huis en deze plek zagen, werden we meteen verliefd.” Het huis is in 1970 gebouwd in een degelijke, traditioneel Franse stijl. Het heeft drie slaapkamers en een werkkamer die nu als slaapkamer dient, twee badkamers (waarvan één met ligbad), een grote woonkamer met open haard en een ruime keuken. Het huis is enigszins gedateerd, wat het in Franse makelaarstermen à rafraichir maakt. “Wij hebben het wel wat lichter gemaakt, maar we vonden het zelf enig, zo’n lila badkamer en een oranje keuken. En waarom zou je er dubbel glas in zetten, als je er toch alleen op vakantie komt?”
Aan de voorkant
profiteert van een verkwikkend briesje, en aan de achterkant bevinden zich nog enkele terrassen waar je buiten kunt eten. En een heerlijk zwembad waar de kinderen en kleinkinderen
Aan de voorkant ligt de auvent, een terras dat
altijd erg van genoten. Het huis heeft ook een wijngaard. In de kelders produceerde de vorige eigenaar zijn eigen wijn en sloeg hij hem ook op. Nu gaan de druiven naar een coopérative en is de wijngaard verpacht. Michel, de gardien, ontfermt zich over het huis en het zwembad als Madelon er niet is. “Hij is zeer betrouwbaar en een dierbare vriend geworden. Ook voor nieuwe kopers zal hij er ongetwijfeld zijn.” Lorgues is ook in de winter erg levendig, met veel gezellige cafés en restaurants en op dinsdag een bijna beroemde markt. Aix-en-Provence, Cannes en Nice, de Gorges du Verdon en het strand zijn binnen een uur te bereiken en ook via de autoroute, het TGV-station van Les Arcs en de vliegvelden van Nice en Toulon ben je er zo. Helaas overleed Madelons man tien jaar geleden, waardoor hun droom om samen oud te worden in Zuid-Frankrijk niet uitkwam. “Ik vond het fijn een plek te hebben waar we samen zo gelukkig waren geweest. Maar nu moet ik het toch wegdoen. Met pijn in het hart, dat wel.”
Meer informatie:
Ref: 780V13M
Villa met tuin in Lorgues
Immo Bastion d’Azur
(Joost Schwartz)
www.immobastiondazur.net
Vraagprijs: 399.000
ligt een terras dat profi teert van een verkwikkend briesje
Leuke, goed onderhouden vakantiewoning (2009) van 83 m² met 327 m² grond. De begane grond heeft een gezellige woonkamer met terras, ingerichte open keuken, wc en 2 slaapkamers met sanitair. De etage heeft een salon, slaapkamer en doucheruimte. De woning staat in een klein vakantieparkje in het noorden van de Lot, centraal t.o.v. alle toeristische voorzieningen.
Prijs 149.800 k.k. ref. MP-0172HA
Deze karakteristieke longère staat op 5,8 ha grond net buiten een gehucht nabij Confolens met alle voorzieningen. De op te knappen woning heeft (b.g.) een eenvoudige keuken, salon met open haard, ruime slaapkamer, doucheruimte, toilet, schuur, (et.) 3 slaapkamers en zolder. Te renoveren grote houten schuur. Opbouwzwembad. Geschikt als permanente woning of familie vakantiehuis!
Prijs 90.000 k.k. ref. LI-0036HA
Deze gezellige woning staat langs een doodlopende weg aan de rand van uitgestrekte bossen nabij St. Dié des Vosges. De woning is van alle gemakken voorzien en heeft (b.g.) garage, slaapkamer, (et.) woonkamer met haard, ingerichte keuken, 3 slaapkamers, doucheruimte en toilet. Grond: 672 m². Een perfecte woning voor natuurliefhebbers, niet ver van voorzieningen!
Prijs 135.000 k.k. ref. LV-0432HA
VieVaFrance is specialist in Frans onroerendgoedrecht en bemiddelt door heel Frankrijk.
Prachtige villa van circa 180 m² met zeezicht, in een beveiligd domein nabij de stranden van La Nartelle en het centrum van Sainte-Maxime, op een vlak perceel van circa 2.293 m². U vindt op begane grond een grote hal, een zeer grote woonkamer met open haard, een aparte, volledig ingerichte keuken, een wasruimte, drie slaapkamers met kastruimte die alle uitkijken op de tuin, een badkamer met douche en toilet, een berging en een apart toilet met fonteintje. Een stookruimte en een kelder. Boven vindt u een masterbedroom met badkamer en toilet. Deze villa heeft ook een zwembad, een bijgebouw in gebruik als slaapkamer, een overdekt terras en een garage.
Prijs: 1.340.000 k.k.
U zult gecharmeerd zijn door deze villa met hoogwaardige voorzieningen en uitzicht op de Golf van Saint-Tropez. Met een ontvangsthal met toegang tot de garage, een apart toilet, een mooie woonkamer met open haard, een aparte, volledig ingerichte keuken die uitkomt op het terras en het zwembad, en een slaapkamer met eigen badkamer en toilet.
Op de begane grond bevinden zich drie slaapkamers, waarvan twee met douche en toilet en een met ligbad. Deze villa heeft een zomerkeuken en een overloopzwembad. Het geheel op een afgesloten, verzorgd terrein met bomen van 2.000 m².
Prijs: 1.895.000 k.k.
Lekker ruim huis in zeer goede staat. 1 Ha. grond met mooi uitzicht. Net buiten het dorpje gelegen aan halfverharde weg. Privacy!! 3 Slaapk, 2 badk. Heerlijk zwembad. Vraagprijs: 220.000 k.k. Ref. CA012
Goujounac
Natuurstenen huis én tweede huis op een terrein. Prachtig zwembad, optimale privacy. In totaal 8 slaapkamers.
Vraagprijs: 325.000 k.k. Ref. CA011
Bij het maken van deze advertentie is Frankrijk in ‘lock down’. Hier op het platteland kabbelt het leven in feite gewoon door. We zitten allemaal op grote afstand van elkaar.
Milhac
Prachtige natuurstenen villa met inpandig gastengedeelte. Groot zwembad. Rustig gelegen. Mooi uitzicht. Alles in perfecte staat van onderhoud.
Vraagprijs: 535.000 k.k. Ref. BA195
Authentiek natuurstenen ensemble. Hoofdhuis, gîtes en schuren. Zwembad, 2 ha. grond en vrij uitzicht.
Vraagprijs: 298.000 k.k. Ref. CA891
Het was al stil, nu nog iets stiller. Alleen even een briefje invullen als je boodschappen gaat doen (bij de drive), of als je naar de dokter moet. De lokale markt gaat door met slechts enkele kramen, veel afstand en contactloos betalen. Iedereen houdt zich keurig aan de voorschriften. Door deze omstandigheden genieten we hier eigenlijk nog iets meer nog meer dan anders van de ontluikende lente. We prijzen ons erg gelukkig dat we zo in de vrije natuur mogen leven.
We hopen dat u deze crisis goed doorkomt. Als we naar de Nederlandse TV kijken lijkt het wel een andere planeet!
Salviac
Comfortabel huis met mooie vrije tuin en geweldig uitzicht. 3 Slaapkamers, grote living. Aan de rand van een levendig dorpje.
Vraagprijs: 237.000 k.k. Ref. C491
Goed lopend restaurant met uitstekende reputatie. Goedgekeurde keuken, alle vergunningen. 33 Binnenplaatsen en 24 op terras.
Vraagprijs: 50.000 k.k. Ref. CC897
Na deze rare tijd bent u uiteraard meer dan welkom om bij ons te komen zoeken naar uw eigen droomhuis. Aarzelt u niet ons te contacten met vragen over huizen of vragen over kopen en leven in Frankrijk.
Prachtige villa met enorme schuur op 2,1 ha. Geschikt als chambre d’hôtes. In de schuur een heus theater! Mooi zwembad.
Vraagprijs: 549.000 k.k. Ref. 691B
BOURGOGNE 58 – Biches - Longère in gehucht
Een gezellig ruim huis in de franse campagne, vlakbij het canal du nivernais. Keuken, ruime woonk, 2 badkamers, toilet, 4 slaapkamers, tuin ca. 1.000 m². Vakantie-verhuurbaar, beheerder beschikbaar.
Ref. JMK-10975, Vraagprijs 90.000.
Joost Kubbe, tel. +33 609 321 133
PUY DE DOME 63 - AUVERGNE – Menat
Te koop, gerenoveerd huis met panoramisch uitzicht, 145 m² bewoonbaar oppervlak. 3 slaapkamers. Grote schuur, tuin van 1.499 m², riolering. Ref. JWK-12460, Vraagprijs 159.000.
Jan Kuik, tel. +33 674 319 378
Zeer mooie natuurstenen huis vlak bij het thermale stadje Bourbonne les Bains. De woning is van alle gemakken voorzien, CV op olie en op hout, dubbelglas en aangesloten op riool.
Ref. HH-11659, Vraagprijs 90.950.
Herman van den Hoek, tel. +33 769 472 821
BOURGOGNE 58 – Vitry Larche
Rustig gelegen vrijstaande woning met mooi uitzicht op 4.225 m², garage, terras, centrale verwarming. Het huis is direct te bewonen.
Ref: LF-12422, VRAAGPRIJS 125.000.
Leidy Franken, tel. +33 684 144 632
BOURGOGNE 71 – Issy l’Evêque
Goed onderhouden huis met eigen meertje en paardenweide op 2,7 ha.! Woonoppervlak ruim 180 m². Rust, ruimte en geen buren vlakbij.
Ref. AK-12505, Vraagprijs 174.000.
Annemieke Kunst, tel. +33 606 443 296
ARDECHE 07 – Accons
Compleet gehucht met 6 ha. grond. Moderne woning plus twee traditionele huizen, waarin 2 gîtes en een studio. Vrij en zonnig gelegen, zonder buren.
Ref. JMS-11602, Vraagprijs 349.000.
Jan-Maarten Stellingwerf, tel. +33 781 130 680
CREUSE 23 - LIMOUSIN – Gueret
Te koop een schitterend gerenoveerd woonhuis met gîte, werkplaats en garage. Tuin van ruim 4.000 m² met verbluffend uitzicht.
Ref. JWK-12510, Vraagprijs 249.000.
Jan Kuik, tel. +33 674 319 378
HAUTE-MARNE 52 – Ninville
Zeer leuk op te knappen woning aan een riviertje. Er is al begonnen met het vervangen van de ramen/ elektra en het isoleren van de muren. Het dak is in goede staat.
Ref. HH-12386, Vraagprijs 20.000. Herman van den Hoek, tel +33 769 472 821
BOURGOGNE 58 – Fachin
Mooie woning met unieke tuin. 3 Slaapkamers, 2 badkamers. Ruime garage en kelders. Tuin (6.080 m²) met diverse meertjes met bron. Prachtig uitzicht.
Ref. KtH-12489, Vraagprijs 105.000
Kim Bain-ter Heege, tel. +33 662 667 129
COTE D’AZUR 06 – Vallauris 3 kamer appartement met garage, dichbij alle voorzieningen en mooi gelegen. Op 3 km afstand van de Méditerranée.
Ref. BB-12353, Vraagprijs 210.000. Blandine Bain, tel. +33 687 843 537
Loopt u met het idee rond in Frankrijk een (tweede) huis te kopen en weet u al naar welke streek uw interesse uitgaat? Onze medewerker in het gebied van uw keuze zal u graag behulpzaam zijn om – in uw eigen taal – uw huis te vinden en u deskundig te begeleiden voor, tijdens en ook na de aankoopprocedure. Hypotheekrente (vanaf 1,5%, 20 jr vast), verzekering, aangepast erfrecht, nutsaansluitingen etcetera, verzorgen wij ook graag voor u!
HAUTE VIENNE 87 – Gajoubert
Mooi huis met tuin in de buurt van Confolens. Geheel op één niveau, 2 slaapkamers.
Ref. CB-12266, Vraagprijs 55.000. Cathe Bower, tel. +33 609 606 082
IMMOBOULEVARD - CABINET DE FRANCE SAS is een samenwerkingsverband van 17 onafhankelijke o.g. adviseurs door geheel Frankrijk, onder leiding van Joost Kubbe (40 jaar ervaring en France). Voor u een waarborg voor kwaliteit, deskundigheid en service.
Voor de prijs ‘vrij op naam’ dient u 7 à 8% notariskosten/ overdrachtsbelasting toe te voegen.
Westerzee France S.A.R.L. is sinds 1981 werkzaam aan de Côte d’Azur met als specialisatie het verzorgen van verzekeringen voor particulieren zoals auto, opstal/inboedel, boot, ziektekosten, etc..
Voor vermogende cliënten biedt Westerzee de speciale HISCOX-verzekering aan voor zowel uw huis (de opstallen), de inboedel, de kunst + antiek en overige kostbaarheden, alsmede de aansprakelijkheid, een volledige rechtsbijstand en de HISCOX-hulpcentrale. Dit alles op de zgn. “All Risks”voorwaarden en op basis van de vervangingswaarde (niet voor kleding), in tegenstelling tot de standaard Franse verzekeringscontracten.
Andere maatschappijen waarmee al jarenlang wordt samengewerkt zijn: ALLIANZ Courtage, Generali, CEGEMA Ziektekosten, PROTEXIA Rechtsbijstand.
Een bijzondere verzekering, die is gebaseerd op wederzijds vertrouwen, gemak en een grote flexibiliteit. Risico-inspectie met expert.
Langres - Courcelles Val d'Esnoms U houdt van het Franse platteland?
Romantisch huis / fermette, met leuke ornamenten, in principe bewoonbaar, dak gerenoveerd, met schuren en stal, op een terrein van 1237 m², gelegen in het rustieke dorpje Courcelles Val d’Esnoms, met riviertje, gelegen ten zuiden van het historische Langres, regio Haute Marne / Bourgondië, 650 km van Utrecht. Vraagprijs: 45.000
Eventueel te combineren met een aangrenzend rustiek woonhuis in “pierres apparentes“, met schuur, cour en tuin, mogelijk te gebruiken als “maison d’amis” of chambre d’hôte”. Dak is gerenoveerd, oppervlakte terrein 490 m². Vraagprijs: 25.000
Voor combinatie: “Prix à discuter”
Inlichtingen: 06 21211292 / 020 6220810, +33 (0)3 25875536
Zuid-Frankrijk Special 2020
24ste jaargang, nummer 3
Coverfoto
Saint-Saturnin-lès-Apt (Vaucluse)
© Annette Spaan
Leven in Frankrijk
is een uitgave van Leven in Frankrijk BV onderdeel van Credits Media
Van Slingelandtstraat 63, 1051 CG Amsterdam www.leveninfrankrijk.nl
Hoofdredactie
Cathelijne van Vliet
Eindredactie
Wim de Jong, Mariëtte van de Sande, Fabian Takx
Artdirection
Sefanja Nods
Vormgeving
Suzy Benjamin, Debby Linders
Medewerkers
Hans Avontuur, Suzanne Bergman, Marc Brester, Jos van der Burg, Marieke van Ditshuizen, Ferry van Hall, Isabelle Flipse, Monique van Gaal, Vivian de Gier, Eugénie Goldschmeding, Gabriela Hengeveld, Iris Kürschner, Rebecca Marshall, Mick Palarczyk, Tiara Rivano, Paul Smit, Annette Spaan, Fabian Takx, Hein Verdam, Lidewij van Wilgen, Anja Winter
Telefoon, e-mail redactie
+31 (0)20 5302594
e-mail leveninfrankrijk@creditsmedia.nl
Uitgever
Eugen van de Pas
Sales
Julien Frouin, Rogier Welling, +31 (0)20 5302570
e-mail advertising@creditsmedia.nl
Sales onroerend goed
Catherine Decamp, +31 (0)20 5302592
e-mail c.decamp@creditsmedia.nl
Marketing & traffic
Daniëlle Wiersema, +31 (0)20 5302570
e-mail communicatie@creditsmedia.nl
Distributie
Aldipress, Utrecht / AMP, Brussel
Abonnementen en klantenservice
Mijntijdschrift.com / Leven in Frankrijk
Curieweg 16, 8013 RA Zwolle
+31 (0)88 2266634
e-mail leveninfrankrijk@mijntijdschrift.com
Abonnementsprijs
Nederland 38 per jaar (6 edities). Als u per acceptgiro wilt betalen, komt er 2,50 administratiekosten bij. Abonnementen buiten Nederland hebben een speciaal tarief, op te vragen bij Mijntijdschrift.com.
Het abonnement wordt automatisch verlengd tegen de dan geldende tarieven, tenzij u minimaal drie maanden voor het einde van de lopende abonnementsperiode opzegt. Proefabonnementen lopen automatisch af.
Leven in Frankrijk op iPad
Abonnees lezen gratis Leven in Frankrijk via de app MagZine. U kunt inloggen met uw abonneenummer en postcode. Geen abonnee? Dan kunt u Leven in Frankrijk betaald lezen via o.a. MagZine, Blendle en Readly.
Losse nummers 6,99
Rechten
De redactie heeft zijn uiterste best gedaan om bronnen en rechthebbenden van beeldmateriaal dat is gebruikt te achterhalen en te vermelden. Wanneer desondanks beeldmateriaal wordt getoond waarvan u (mede)rechthebbende bent en u voor het gebruik daarvan niet als bron of rechthebbende wordt genoemd, ofwel geen toestemming geeft voor het gebruik, dan kunt u contact opnemen met de redactie.
© Credits Media BV
Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of op enigerlei wijze worden gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.
ISSN: 1389 -1162