Leven in Frankrijk 2020 04 by Credits Media

n i n Leve

On y va! Zó fotogeniek was de

DORDOGNE nog nooit

THUIS IN DE BOURGOGNE Nederlanders delen hun tips

De groene HAUTE-MARNE Maar een paar uurtjes rijden

Psycholoog Jaap van Ginneken “Nederland is een republiek, Frankrijk een koninkrijk”

LES BARONNIES

De verborgen Provence

AP AP € 7,99

8 719327 079072

Een boerderij vol brocante in de LOT- ET- GARONNE

00420

ZOMER 2020 NUMMER 4

frankrijk

IEDERE ZONDAG OM 18:40 VANAF 5 JULI

CHACUN SON ÎLE Dit jaar is reizen minder vanzelfsprekend en daarom neemt TV5MONDE u mee naar de meest bijzondere eilanden ter wereld, zoals Sardinië.

europe.tv5monde.com 71

500

421

Leven in Frankrijk Zomer 2020

Op de eerste rij

Medewerkers Freelance journalist Amélie Dufour ging voor ons naar de noordelijke Haute-Marne (p.44). “Dit is een stukje Frankrijk dat uitblinkt in bescheidenheid. Hier geniet je van de simpele traktaties van Frankrijk: sterrenkijken zonder lichtvervuiling, historische maar niet-toeristische stadjes ontdekken en champagne drinken zonder het overdreven prijskaartje. Heerlijk was het daar!”

GROEN & HIP Martine Jongbloed schrijft de nieuwe rubriek Vivre Vert over hippe en groene initiatieven uit Frankrijk. “In mijn pr-functie voor het Frans Bureau voor Toerisme bezocht ik alle regio’s in Frankrijk en zag steeds meer ‘groen’: eco-gîtes, bijenkorven op het Grand Palais en verticale tuinen in Parijs. Nu adviseer ik met greenspin.nl de Nederlandse reiziger over duurzame(re) vakanties.”

FRANSE ZOMERS Ook nieuw is onze eindredacteur Jolanda van der Ploeg. Maar Frankrijk is niet nieuw voor haar. “Ik heb tien jaar lang toneelvakanties gevierd op een oude Franse boerderij. In één week maakten we met andere gezinnen een kindertoneelstuk, van tekst tot kostuum en decor. De burgemeester kwam steevast kijken naar de voorstelling en nam dan wel zeven, acht dorpsgenoten mee. En daarna verder rijden om van het landschap en de gastronomie te genieten.”

CHAMPAGNE

Ik dacht geen type te zijn voor een kajaktocht op de Dordogne. Ik voorzag files op het water en bijna-botsingen met joelende riviergenoten. Wachtrijen bij de verhuurder, natte voeten en het leek me te toeristisch. Maar na het lezen van de reportage in dit nummer wil ik het liefst morgen die kajak in. En dan volg ik alle tips op van journalist Paul Smit: niet in een uurtje de ervaring ‘doen’, maar een meerdaagse tocht maken. Niet in het allerhoogste seizoen gaan peddelen en vooral ook de afslagen (pardon: ‘het schitterende doolhof van zijarmen’) nemen waar je geen andere mensen maar wel ‘jungle-achtige eilanden’ aantreft. Waar ik ook niet eerder aan dacht: je zit op het water altijd op de eerste rij voor het uitzicht op rotsen, kastelen en al die wonderschone dorpen. In dit nummer nog meer tips om op de eerste rij te komen bij stille plekken. Want vooral deze zomer verlangen we daarnaar. Geen mensenmassa’s graag. Dus een reportage over de Haute-Marne, in het noordoosten. Ik was er vorige zomer en ontdekte dat de inwoners er even puur zijn als de natuur. Bossen zonder mensen, stadjes zonder poeha, zwemmen onder een zon die niet onderdoet voor die van het zuiden; op een uur of zes rijden van Nederland. In de Drôme verkenden we les Baronnies provençales: stiller (en mooier?) wordt het niet in de Provence. Lot-et-Garonne: we mochten binnenkijken bij een Frans echtpaar dat een boerderij opknapte en er nooit meer weg wil. Sorry Provence, maar voor de echte stilte ga je die kant op. Het idee alleen al om een Franse zomer te moeten missen, bleek voor veel francofielen ondraaglijk. Toen het verlossende woord kwam, leken we wel een groep juichende kinderen die horen dat ze tóch naar de Efteling mogen. De slagbomen gaan open! We vertrappen elkaar nog net niet aan de grens. Logisch, Frankrijk is niet voor niets het enige vakantieland voor velen. Of je nu de toeristische route volgt of liever je even een echte Français(e) voelt, het heerlijke je ne sais quoi van een Franse vakantie gaat toch nooit vervelen? Cathelijne van Vliet Hoofdredacteur c.vanvliet@creditsmedia.nl

LEVEN IN FRANKRIJK 3

Inhoud Zomer 2020 Leven in Frankrijk - Zomer 2020 - 24ste jaargang - nummer 4

Reizen Nouveau

Dormir

Nieuws uit Frankrijk: van handige apps tot een nostalgisch fotoboek over Parijs.

Verrassende logeeradressen in heel Frankrijk.

12 Het geheim van de Drôme

Les Baronnies provençales: puur natuur, zonder grote toeristentrekkers maar met volop couleur locale.

24 Peddelend over de Dordogne

Je zou het haast vergeten, maar de Dordogne is ook een rivier. TIjdens een kajaktocht zie je onderweg veel moois.

44 Haute-Marne: een groen hart

Wie het kleine niet eert, is deze streek in Noord-Frankrijk niet weerd. Over sterrenkijkers, bio-bubbels en zorgzame tuiniers in de Champagne.

84 Nederlanders in de Bourgogne

Herstel: de Bourgogne-Franche-Comté. Vijf emigranten begonnen een nieuw leven in het meest bourgondische stukje Frankrijk.

Het Franse leven 37 Vivre Vert

Een nieuwe rubriek van Martine Jongbloed met Franse tips over duurzaam én prettig leven.

38 La France & Moi

Denker, schrijver en observator Jaap van Ginneken over zijn Zuid-Franse paradijs en de Franse samenleving.

43 Schrijfwedstrijd ‘Quelle belle rencontre’

Doe mee en zet een onvergetelijke ontmoeting op papier. De winnaar valt uiteraard in de prijzen.

69 Boutique

Frisse kleuren en heerlijke geuren voor een zwoele zomer.

70 Thuis in de Lot-et-Garonne

Het Franse horeca-echtpaar Kate en Jean ontdekten een vervallen boerderij, knapten hem op en richtten hem nostalgisch in.

4 LEVEN IN FRANKRIJK

12 98 Je mooiste Franse foto’s

Honderden mooie foto’s kregen we binnen na een oproep in het vorige nummer. In dit nummer presenteren we de tien winnaars.

Culinair 50 Restaurant van het Jaar 2020

Helaas hebben we de wedstrijd moeten uitstellen tot 2021.

52 Dégustation

Wijnkenner Remke de Lange vertelt waarom de wijnwereld Frankrijk nog steeds als lichtend voorbeeld ziet.

54 De keuken van de zon 84

Cultuur 80 La Vie Parisienne

24 105 70

Annette Spaan ging op kookles bij topchefs en genoot van truffels in een culinair walhalla: de Provence.

Binnenblijven is een feest met deze insidertips van onze Parisienne Renée Koudstaal.

83 Livres

Nieuwe romans en een strip over een stripicoon uit Frankrijk.

Columns 23 Lidewij van Wilgen

In moeilijke tijden blijk je als wijnmaker overal vrienden te hebben.

51 Stefan de Vries

Stefan miste tijdens de lockdown vooral zijn favoriete zinc in Parijs.

Huizen & Wonen 95 Maison

Zomerse tips voor een huis à la française.

97 Jardin

Tuintips van expert Anja Winter.

104 Huis in Frankrijk

Juridisch advies van mr. Isabel Flipse en praktische tips voor huizenbezitters van Hein Verdam.

105 À vendre

Droomhuis in de Lot-et-Garonne

106 Huizen te koop & te huur

Onze selectie uit het actuele aanbod van onroerend goed in Frankrijk.

LEVEN IN FRANKRIJK 5

Mee op vakantie! Handige apps in Frankrijk ☛ Franse gastvrijheid

☛ iPhiGéNie

Al in 1993 kreeg een Franse journalist in de gaten dat er steeds meer mensen met hun camper de Franse wijnregio’s wilden ontdekken. Maar het bleek moeilijk om een goede camperplek te vinden in de landelijke gebieden. Daarom begon hij France Passion, hét netwerk van wijnboeren die het hele jaar door gratis plek aanbieden op hun land. In 1994 werd het netwerk uitgebreid met de hulp van Vignerons Indépendants de France (VIF) en in 1997 sloten ook fruit-, kaas- en honingboeren zich aan. De editie 2020 van ‘France Passion’ bevat meer dan 2000 slaapplekken door heel Frankrijk en sinds dit jaar is er voor leden ook een handige app. Voor iedereen met een zelfvoorziendende camper die een overnachtingsplek in het ‘echte Frankrijk’ zoekt. France Passion, voor Android en iOS

Met deze handige wandelapp heb je heel Frankrijk op zak. Er zijn honderden topografische kaarten beschikbaar die met behulp van gps precies laten zien waar je op dat moment bent. Je kunt de kaarten ook van tevoren downloaden, zodat je ze zonder internet kunt bekijken.

Nouveau

Nieuws, van handige apps tot sardineblikjes en nostalgische beelden van Parijs.

☛ Around me Nooit meer urenlang ronddwalen op zoek naar een bestemming! Restaurants, bars, tankstations, ziekenhuizen… Met deze app kun je makkelijk zien wat er bij jou in de buurt is.

☛ Culinair Frans a-z In deze app staan 21.000 termen over de Franse (en internationale) keuken, drankjes, hapjes, ingrediënten en producten uit de supermarkt.

☛ Pl@ntNet Deze app, ontwikkeld door Franse wetenschappers, identificeert planten door middel van een botanische fotodatabank. Upload jouw foto en krijg informatie over de plant in kwestie.

DOOR TIARA RIVANO

Vragen over het kopen van een huis in Frankrijk? Een blik waardig Toen Bram Riemersma met zijn vader op een terrasje in Frankrijk zat te lunchen bestelde hij sardines. Tot zijn verbazing kreeg hij geen verse sardines, maar een blikje met wat stokbrood en roomboter. Een wereld ging voor hem open! Terug in Nederland opende hij de SARDINE WINKEL, waar hij alleen de beste sardines uit blik verkoopt, vol vitamines, mineralen en gezonde vetten. De Fransen zijn dol op sardines uit blik, maar Nederland is nog niet helemaal om. Daarom is het Brams missie om het imago van vis uit blik in Nederland te verbeteren en daarbij de keuze voor milieuvriendelijk gevangen producten te stimuleren. En wat zijn de blikjes mooi! sardinewinkel.nl

6 LEVEN IN FRANKRIJK

STEL DIE DAN AAN ONS! Het volgende nummer verschijnt eind augustus en is traditiegetrouw een special over de aankoop van een huis in Frankrijk. Ben je zoals zovelen aan het dromen of dubben over een huis in Frankrijk? Stuur je vragen dan naar leveninfrankrijk@creditsmedia.nl. Vragen over streken, verbouwingen, bezichtigingen, aankoop en andere juridische, financiële en praktische rompslomp; onze experts zullen ze beantwoorden in het volgende nummer.

Veranderend Parijs Fotograaf Paul Almasy reisde meer dan zes decennia de wereld rond met zijn camera. Hij noemde zijn oeuvre een ‘archief van de wereld’ en zag zichzelf vooral als (foto)journalist. Op zijn zeventiende verliet hij zijn geboortestad Boedapest en verhuisde naar Parijs waar hij in 1956 Frans staatsburger werd. Het naoorlogse Parijs bevond zich op een cultureel hoogtepunt: de Nouvelle Vague veranderde de Franse cinema, het existentialisme kwam op in de literatuur en filosofie, de haute couture bloeide op en de stad luisterde naar jazz en rock-’n-roll. Het boek ‘Paris’ met Almasy’s foto’s is een levendig portret van de veranderende stad halverwege de vorige eeuw. Paul Almasy, ‘Paris’, Uitgeverij TeNeues, 22,99.

Kunstspektakel in Bordeaux De voormalige onderzeebasis in Bordeaux was een twintig meter hoge bunker waar de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog hun onderzeeërs onderdak gaven. Nu is het een gigantisch centrum voor digitale en audiovisuele kunst: Les Bassins de Lumières. Net als in de Carrières de Lumières in de Provence en in het Atelier des Lumières in Parijs, wandel je hier tussen 360°-projecties van bekende kunstwerken die de hele ruimte vullen, begeleid door muziek. Alleen in Bordeaux is alles nog groter en spectaculairder door de reflectie van het water. Althans, dat belooft men, want de langverwachte opening stond gepland voor 17 april, maar is uitgesteld naar het begin van de zomer. bassins-lumieres.com.

Kookkampioenen Le Cordon Bleu, de wereldberoemde kookschool in Parijs, biedt dit jaar een nieuwe opleiding aan: Gastronomy, Nutrition & Food Trends, speciaal ontwikkeld vanwege de groeiende interesse in nieuwe foodtrends. In drie maanden tijd behandelen studenten verschillende aspecten van voeding: een mix van biologie, voedseltechnologie en -samenstelling, duurzame ontwikkeling, hygiëne en nieuwe trends. De eerste intakes vinden plaats in oktober 2020 (prijs voor de opleiding is wel 7500!). Ook is het mogelijk korte workshops te volgen: van het maken van brood en sauzen tot l’art de la cuisine française. Er zijn zelfs kindercursussen. Ook online! ‘Diploma in Gastronomy, Nutrition & Food Trends’, Le Cordon Blue Paris. cordonblue.edu

LEVEN IN FRANKRIJK 7

Hotelmeubilair voor thuis (Lozère)

In je eigen bubbel (Provence)

In 2010 werd het familiebedrijf Attrap’Rêves opgericht door een broer uit de hotelwereld, een zus gespecialiseerd in talen en multimedia en een moeder met een aangeboren gevoel voor decoratie. Et voilà het eerste Franse netwerk voor ongewone nachten in ‘bubbels’! De bubbels liggen in een bos bij Allauch (niet ver van Marseille) en elke bubbel heeft zijn eigen privétoegang voor optimale privacy. Hier breng je de nacht door met uitzicht op de sterren in een stijlvol ingerichte eco-bubbel met viersterren-hotelservice. Attrap’Rêves, vanaf 119 per nacht. attrap-reves.com.

In het hart van Gévaudan in de Lozère, tussen meren en een sinaasappelboomgaard, staat hotel Château d’Orfeuillette: een kasteel uit de 19de eeuw dat historische charme combineert met modern design. De satijnen lakens zijn gemaakt door het beroemde Venetiaanse textielhuis Rubelli, dat ook Paus Benedictus XVI kleedde. Wil je het vakantiegevoel mee naar huis nemen? Dat kan! Je kunt de meubels in je hotelkamer kopen. Bij het hotel hoort restaurant Le Théophile waar de chef seizoensgebonden gerechten serveert met regionale en biologische producten. Kom na de lunch lekker bij aan een van de twee heerlijke zwembaden. Hotel Château d’Orfeuillette, vanaf 102 per nacht. hotels-brunel.com

Dormir Origineel overnachten door heel Frankrijk. DOOR TIARA RIVANO

Slapen als een non (Lyon)

Dromen aan het water (Bretagne)

Midden in Bretagne vind je Le Petit Moulin du Rouvre, een 17de-eeuwse watermolen die verschillende typen accommodaties biedt: naast traditionele kamers zijn er ook hutten en houten caravans, zowel in een boom als aan het water van La Molène. Het verblijf bevindt zich zo’n twintig minuten van de middeleeuwse stad Dinan met zijn 14de-eeuwse kasteel, en 25 minuten van de stranden en de haven van Saint-Malo, de eeuwenoude ‘piratenstad’. Toch liever in de natuur blijven? Dan kun je gebruikmaken van de wellness en zwembaden of gaan paardrijden of kanovaren… Le Petit Moulin du Rouvre, vanaf 98 per nacht. aumoulindurouvre.com

8 LEVEN IN FRANKRIJK

Op loopafstand van het oude centrum van Lyon en 600 meter van de basiliek Notre-Dame de Fourvière, staat hotel Fourvière. Het hotel was oorspronkelijk een nonnenklooster, in 1854 gebouwd naar een ontwerp van de Franse architect Pierre Bossan. De Argentijns-Franse artiest en designer Pablo Reinoso ontwierp de kunst die het hotel nu siert. Alle kamers hebben toegang tot de spa Fourvière les Bains, met aromatherapie, stoombaden en een ijsfontein. Vanaf het zonneterras heb je een prachtig uitzicht over de stad. Vlakbij vind je ook het imposante Romeinse theater, de kathedraal en het Musée des BeauxArts. Een ideale ligging dus voor cultuurliefhebbers! Fourvière Hôtel, vanaf 169 per nacht. fourviere-hotel.com

HÉLÈNE MAÎTRE LIQUORISTE

SÉBASTIEN MAÎTRE CUEILLEUR

YVES MAÎTRE DISTILLEUR

LUCIE MAÎTRE MACÉRATEUR

4 MEESTERS, 1 GEHEIM

AMBACHTELIJKE PASTIS

Vind onze 4 meesters op : pastishenribardouin.com

TES BED & BREA S GÎ KFA NTIE E ST D I S RES S L E T HO

Alleen, met familie of vrienden, er is voor ieder wat wils op Île de Ré.

HÔTEL

+33 5 46 30 33 20

In het hart van de vulkanen van de Auvergne

GA OP AVONTUUR ! Leven_in_Frankrijk 210x133.indd 1

+33 5 46 30 21 40

+33 5 46 37 59 31

RESERVEER OP vulcania.com

RCS Clermont-Ferrand B 423 556 356 – Photos non contractuelles – Création : All Contents – RCS 495 289 399 – Crédits photos : Shutterstock – Getty images – Turbosquid – 18100362 – 01/2019

+33 5 46 30 20 30

12/02/2019 10:51:49

Weekendje Amiens (Picardie)

Groen én stad (Occitanie)

Tumbleweed House, een verzameling stijlvolle Canadese chalets, ligt midden in een hectaregroot bos in Aigrefeuille. De meeste hebben een eigen terras met ligstoelen en ze delen het fijne zwembad met zonneterras en een buitenbar, de rustige sfeer en de geluiden van het bos. Voor meer actie ligt twaalf kilometer verder bruisend Toulouse. Tumbleweed House, vanaf 112 per nacht. tumbleweed-house.midi-pyreneeshotels.com

Villa Varentia is een compleet gerenoveerd landhuis uit 1900. De accommodatie ligt op ongeveer twintig kilometer van Amiens en op slechts een paar uurtjes rijden van Nederland en is dus een goede bestemming voor een weekendje weg. De stad Amiens wordt nog niet overlopen door toeristen, maar is erg mooi met gezellige pleinen, sfeervolle cafés en veel historie – zoals de kathedraal en het huis van schrijver Jules Verne. Voor geïnteresseerden zijn er ook oorlogsbegraafplaatsen (van de Eerste Wereldoorlog) in de buurt. Na een dagje stad is het heerlijk bijkomen bij het zwembad, in de jacuzzi of met een weldadige massage in de spa. Villa Varentia, vanaf 158 per nacht. villa-varentia.fr

Dormir Logeren op stand (Parijs)

De boom in! (Ardennen)

In het 16de arrondissement, vol art nouveau en op steenworp afstand van de Eiffeltoren, de Champs-Élysées en de Arc de Triomphe, ligt hotel Elysées Union. Het 19de-eeuwse gebouw beschikt over een sfeervolle binnentuin waar je kunt genieten van je ontbijt. Vanaf het balkon bewonder je het uitzicht op de Eiffeltoren en de cafés in de straat. Schrijver Marcel Proust heeft (na de bouw van de Eiffeltoren in 1887) van hetzelfde uitzicht kunnen genieten, maar verhuisde snel weer vanwege geluidsoverlast van de straat en de buren. De kamers en appartementen van het hotel zijn nu geïsoleerd, dus van die overlast is gelukkig geen sprake meer. Hôtel Elysées Union, vanaf 172 per nacht. elysees-paris-hotel.com

Het is een trend: slapen in boomhutten. Ook in de Franse Ardennen kan het. De hoogste boomhut bevindt zich op zestien meter hoogte en er passen wel acht mensen in één hut. Het ontbijt wordt geserveerd in een mandje aan een katrol, zodat je ook tijdens het ontbijt kunt genieten van het panoramische uitzicht over de valleien en het bos. Gasten kunnen gebruikmaken van de barbecue en het zwembad. Op 1,5 kilometer afstand ligt het centrum van Signyl’Abbaye met z’n restaurants en barretjes, dat zowel lopend als fietsend goed te bereiken is. Le Chêne Perché, vanaf 99 per nacht. lecheneperche.com

LEVEN IN FRANKRIJK 11

12 LEVEN IN FRANKRIJK

Drôme Het verborgen zuiden Les Baronnies Provençales in de Drôme vormen een vergeten stukje Zuid-Frankrijk. Bij gebrek aan topattracties is de streek vooral zichzelf gebleven. En laat dat nou juist zijn grote kracht zijn. *

TEKST & FOTO’S HANS AVONTUUR

LEVEN IN FRANKRIJK 13

Drôme

a een prachtige ochtend slingeren over kleine weggetjes, drink ik kofﬁe op de binnenplaats van Château de la Gabelle. Hoewel bezoekers er welkom zijn, is het 13de-eeuwse kasteel niet opgepoetst of aangeharkt. Er hangt wasgoed aan een lange lijn in de zon, een tractor rijdt traag voorbij en over de velden waaien wolken stof. Het is aan de huidige eigenaresse Margherite Blanc te danken dat de kasteelboerderij er voor een groot deel nog staat. Na het overlijden van haar man stortte zij zich ruim twintig jaar geleden op de renovatie van het vervallen château. De inmiddels hoogbejaarde Margherite voelde het als haar plicht: “Dit kasteel, de lavendel. Het is mijn leven, mijn passie.” Het château is een echt familiebedrijf. Margherite en haar man brachten er zeven kinderen groot en ondertussen zijn er ook zeventien kleinkinderen. Een groot deel van hen is te vinden op de landerijen, in de chambres d’hôtes en de winkel met producten van eigen land en streek. Met de nadruk uiteraard op lavendel. In de loop van de zomer kleurt het hart van Les Baronnies paars en violet. Zo ver je kunt kijken kruipen de kleuren de hellingen op. Dat gebeurt meestal wat later dan elders in het zuiden. De velden liggen hier hoger en dat is het terrein van de lavande ﬁne, de koningin onder de lavendel.

Gezond water

Openingspagina’s: terras in Buis-les-Baronnies; gezicht op Montbrun-lesBains. Deze pagina, met de klok mee: rustieke lavendel-oliekan; lavendel; Montbrun-lesBains. Rechts: kleurrijk plein met arcaden in Buis-les-Baronnies.

14 LEVEN IN FRANKRIJK

Aan het eind van de middag rijd ik rustig terug naar mijn basis in het dorpje Reilhanette. Het kleine hotelletje l’Oustau de la Font is in twee dagen tijd echt mijn thuis geworden, een plek waar je niet zo nodig meer weg hoeft. Het middeleeuwse gehucht ligt op een heuvel met uitzicht over een vlakte en mijn kamer heeft een terras dat er op uitkijkt. Het afsluiten van de dag is er een klein ritueel geworden. Plekje in de schaduw, glas wijn erbij en de tijd traag door mijn vingers laten glijden. Het late zonlicht strijkt met zijn steeds zachtere stralen door de velden beneden. De warmte van de dag broeit nog een beetje na. De avondlucht geurt nog altijd naar tijm, rozemarijn en wilde rozen. Aan de horizon pieken de hoge bergen van de HautesAlpes, met daarvoor de contouren van Montbrunles-Bains. Een kasteelruïne op de top. Zittend op het terras van mijn huisje laat ik het verblijf tot nu toe nog eens de revue passeren. Het was heerlijk, maar wat heb ik eigenlijk gedaan? Niet veel bijzonders, toch? Misschien voelt het daarom wel zo goed. Geen lijstje met bezienswaardig- >

Drôme heden afvinken, maar gewoon een dagje doen wat het moment je ingeeft. Zo dwaalde ik gisteren door de straatjes van Montbrun-les-Bains, waar nu de eerste lichtjes worden ontstoken. Het wegdek van doorleefde keien, ooit met de hand gelegd, voerde me stukje bij beetje naar het kasteel en uitzicht over Les Baronnies. In het dorp beneden was het markt. Niet eentje voor toeristen, maar vooral voor de bewoners zelf. Kazen, worsten en allerlei groentes werden met aandacht gekeurd. Ooit was Montbrun-les-Bains beroemd om zijn gezonde water. De Romeinen namen er al een bad. Hoewel het eind 19de eeuw een korte periode van bloei kende, is het nooit tot een kuuroord voor de groten der aarde uitgegroeid, zoals het aanvankelijk wel bedoeld was. Na de Eerste Wereldoorlog werd het thermaalbad gesloten om pas eind 20ste eeuw een nieuw leven te krijgen. In plaats van een bezoek aan het kuurcentrum heb ik een wandeling gemaakt langs een groot aantal fonteinen. Het dorp schijnt er in totaal veertien te hebben. Daarna dronk ik kofﬁe op een eenvoudig

“Steeds meer creatieve mensen uit de grote stad komen hier permanent wonen. Ze zijn de drukte en de stress beu” terras en schoof ik aan voor de lunch bij L’O des Sources, een restaurant, bar en wijnkelder. Het stijlvolle pand ligt in het park van het Château des Gipières, dat eind 19de eeuw het luxe badhuis van Montbrun was en nu een residentie met appartementen.

Eerlijk boerenland

Met de klok mee: een van de vele kleine weggetjes; op de markt in Montbrun-les-Bains; elk dorpsplein een fontein; ambachtelijke zeepjes.

16 LEVEN IN FRANKRIJK

Na een stille nacht word ik gewekt door de eerste zonnestralen die over de bergkammen glijden. Ik ontbijt zoals dat hoort, met kaas, honing, olijven en vers brood uit de streek. Dit komt niet van een of ander hip biowinkeltje, maar rechtstreeks van de boeren. Logisch, want hier in het hart van Les Baronnies wonen vooral de streekbewoners zelf. Zoals Isabelle de Guiran, die chambres d’hôtes heeft in de Vallée d’Aulan: La Honas. Het is een stevige, iets hoger gelegen boerderij met een binnenplaats waar gasten kunnen ontbijten aan een lange tafel in de schaduw. Ze omschrijft de streek als ‘eerlijk boerenland’. De tijd dat dit als

oubollig werd gezien is voorbij: “Steeds meer creatieve mensen uit de grote stad komen hier permanent wonen. Schrijvers, vormgevers, architecten. Ze zijn de drukte en stress beu en kunnen hun werk ook van hieruit doen.” Het gewone dagelijkse leven is goed in Les Baronnies, vindt ze. Zelfs in de winter, wanneer het er nog leger en stiller is. Het kan dan ook koud en guur zijn, met wind, regen en zelfs sneeuw. Isabelle houdt daar juist van: “Dan loop ik vanuit mijn huis zo de natuur in en zie ik om me heen herten en wilde zwijnen.” Om die ongerepte pure sfeer te ontdekken moet je verder het land inrijden dan de meeste bezoekers doen. Die gaan tot aan olijvenhoofdstad Nyons en keren dan om. Nou is Nyons zelf een ontzettend leuk plaatsje met zijn gezellige straatjes, markten en winkeltjes, maar aanzienlijk meer op toeristen berekend dan het achterland. Rijdend over de Col d’Ey, de Col de Perty en de Col Saint-Jean verandert de wereld. De huisjes met hun vrolijk gekleurde luiken maken plaats voor robuuste gevels, olijf boomgaarden veranderen in lavendelvelden en nóg wat hoger in ruw knokig terrein dat alleen geschikt is als weidegrond voor geiten en schapen. De rust in het hart van Les Baronnies is logisch. Om er te komen moet je nogal je best doen via kleine weggetjes en smalle bergpassen. Bovendien rijd je ondertussen het ene na het andere >

Boven: cisterne in een lavendelveld nabij Ferrassières; uithangbord van een hotel in Buis-les-Baronnies.

LEVEN IN FRANKRIJK 17

18 LEVEN IN FRANKRIJK

Drôme plaatsje voorbij waar het goede Franse leven je toejuicht en het verleidelijk is om niet verder te reizen maar te blijven.

Dingen van alledag Wie, zoals ik, zonder vastomlijnd plan door de streek reist, ontdekt vanzelf de schoonheid van de eenvoud. Die zit ’m hier niet in een 9de-eeuws kerkje, een beroemd wijndomein of een 15deeeuws kunstwerk, maar in de dingen van alledag. Zoals het terras onder de bomen in Rémuzat, de roofvogels die boven het land cirkelen en een klein kapelletje aan de kant van de weg, dat lang geleden met geduld en liefde is gebouwd door een ambachtsman. En net als het landschap wel erg ruig en woest wordt, ligt er aan het eind van de afdaling een leuk dorp dat je warm ontvangt, zoals Buis-les-Baronnies met zijn vrolijke gevels en fontein aan het centrale pleintje. Onder de arcades kun je er slenteren langs kleine winkels met onder meer handwerk en ambachtelijke zeep. Ik rijd over de bergpassen, bezoek het gehucht Eygalayes, dat tijdens de Tweede Wereldoorlog een steunpunt was van het verzet, volg de krachtige stroom van de Ouvèze en duik de kloof in van de Méouge, een bergbeek die zich in tienduizenden jaren een weg dwars door de rotsen heeft gebaand. Het is er spectaculair met watervallen, stroomversnellingen en natuurlijke bekkens waar je in koud en kristalhelder water kunt zwemmen. Rijdend boven het water zie ik beneden plotseling een brug uit de 14de of 15de eeuw. Het is de enige die door de eeuwen heen alle overstromingen en andere rampen heeft overleefd. Eenmaal ontsnapt aan de kloof stroomt de beek verderop in de brede Durance richting de Middellandse Zee.

Vuur en vlam Over de Col d’Araud rijd ik terug naar de streek. De hoogste toppen en barre vlakten maken langzaam plaats voor een vriendelijker heuvelland. De bergpassen zijn hier niet hoger meer dan duizend meter. Aan de horizon zie ik de besneeuwde top van de Mont Ventoux af en toe glanzen in de zon. Hier beneden is het aangenamer. Terug in Reilhanette zoek ik mijn vaste plek weer op. Ik schenk een glas wijn in en pak mijn boek erbij. Ik luister naar het ruisen van de wind en het zomerlied van de cicades. Voor het hoogtepunt van de dag hoef ik niets meer te doen. Rustig zitten en wachten tot de zon de hemel boven Les Baronnies in vuur en vlam zet. En met een beetje geluk zie > ik vanavond ook nog de Melkweg.

Links: de kloof van de Ouvèze. Deze pagina, met de klok mee: lavendelveld bij Ferrassières; eerbetoon aan vrouw die kasteel renoveerde; de markt van Nyons.

LEVEN IN FRANKRIJK 19

Drôme Tips & adressen Reizen

☛ Le Safre

Vanaf de Autoroute du Soleil gezien is Nyons de toegangspoort tot Les Baronnies Provençales. Het sfeervolle stadje ligt op 1100 kilometer rijden vanaf Utrecht. Vliegen kan naar Lyon, met aansluitend een huurauto. De TGV stopt in Montélimar. In de streek rijden, hoewel niet erg frequent, bussen.

Gastronomisch verwenadres in het hart van Buis-les-Baronnies. Het charmante restaurant is gevestigd in de voormalige residentie van de baron van Mévouillon. De keuken van chef Yves Verhaeren kreeg twaalf punten van de Gault & Millau. restolesafre.com

Slapen

☛ La Fourchette

☛ La Honas Deze 17de-eeuwse boerderij in de natuur nabij La Rochette-du-Buis verhuurt vijf sfeervolle kamers. Rond het pand zijn tal van heerlijke plekken te vinden om de dag door je vingers te laten glijden. Hoogtepunt: ontbijt aan een lange tafel op de binnenplaats. Kamers vanaf 85 voor twee personen (incl. ontbijt). lahonas.com

☛ L’Oustau de la Font Gerestaureerd pand in het gehucht Reilhanette. De zes kamers zijn allemaal anders van vorm en inrichting. Onze favoriet: de maisonnette met terras. Hier heb je prachtig uitzicht op de bergen en de vallei beneden. Kamers vanaf 85 voor twee personen (excl. ontbijt). oustaudelafont.com

☛ Château de la Gabelle Met liefde gerestaureerd kasteel met drie gastenkamers en twee appartementen bij het dorpje Ferrassières in het zuidelijkste puntje van Les Baronnies. De familie Blanc ontvangt niet alleen gasten, maar houdt er ook een lavendelboerderij op na en een leuke winkel vol regionale producten. Kamers vanaf 85 (incl. ontbijt). chambre-d-hotes-provence.fr chateaudelagabelle.fr

Eten en drinken ☛ L’O des Sources Rechts, met de klok mee: de brug in de kloof van de Méouge; olijven met herbes de Provence; landweg; restaurant in het park van Montbrun-les-Bains.

20 LEVEN IN FRANKRIJK

Levenslustige combinatie van wijnhuis, bar en restaurant in het kasteelpark van Château des Gipières in Montbrun-les-Bains. Het adres staat bekend om zijn goede keuken en losse ontspannen sfeer. Voor de lunch is er vaak al een dagmenu voor 17,50. o-des-sources.com

Dit restaurantje ligt aan het prachtige pleintje van Buis-les-Baronnies, deels met het terras onder de arcades. Er wordt gewerkt met regionale producten en met de seizoenen. 9, Place du Marché

☛ Café du Nord Heerlijk ongecompliceerd koffieadres onder de bomen van Rosans. Het publiek is een fijne mix van locals en bezoekers. Te vinden aan de poort naar het oude centrum. Place Abbé Bicais

☛ L’Auberge du Moulin Een bistrot annex bar annex winkeltje met ambachtelijke vleeswaren in het kleine Vercoiran. Alles draait hier om het product. Dat moet goed en eerlijk zijn. Als officiële bistrot de pays wordt er met trots regionale kost geserveerd. aubergedumoulin-vercoiran.fr

Doen

☛ Markten Elk dorp heeft natuurlijk zijn eigen weekmarkt. Maar de leukste markt vind je op zaterdagochtend in Montbrun-les-Bains, met een goede mix van lokale producten (vooral eten) en artisans met sieraden en kleding.

☛ Natuurpark Sinds enkele jaren is een groot deel van de streek beschermd natuurgebied: het Parc Naturel Régional des Baronnies Provençales. Het is bijna 2000 vierkante kilometer groot en goed voor 2000 soorten bloemen en planten en 203 beschermde diersoorten.

Informatie

baronnies-provencales.fr france.fr

LEVEN IN FRANKRIJK 21

Vakantiereis

« Une Terre d’’Exception »... ◆

Ambacht, Ambiance en Erfgoed

◆

?®È §§ ® Ûv® Ų Üò® ³ ® ® È ® v½½ ¨¨vÈ

◆

OÈÀ §Üv® ¨ ® ÜvÀÃ ³³À Üò® vvÀ ®

◆

Rondrit in een 2CV met chauffeur

◆

` ¨¨® ÃÃ ® vÃÃv ® ® O½v

◆

I §® § ò Üò® ³ À

◆

L ³®v¨ ® ÀÃ ® À ÃÈvËÀv®ÈÃ

◆

?Û À®v È ® ® ® ® ( À ® Ë Ã ® ® :â³®Ã ƪ ò ® À¨v® Ã ®vÀ ®ƫ

...Beleef de Baronnies Provençales ! ?í S³ËÀ Ã Ã vÀ³®® Ã ® Àµ IÀ³Û ® v¨ +33 (0)4.75.26.10.35 www.baronnies-tourisme.com

Reserveer uw bezoek op citéduchocolat.com (ticketshop/billetterie)

vanaf 715€ƨ½ ÀÃƛ ƪŴ ƨų®ƫ ƨ½ ÀÃƛ ƪŴ ƨų®ƫ

9v Ã³® 9v ÈÀ ÃưO ®Ã 24 rue des Bas Bourgs – 26110 Nyons +33 (0)4.75.27.19.66 - www.dessens-nyons.com

Lidewij Lidewij van Wilgen (1966) is wijnmaker in de Languedoc op haar domein Terre des Dames. Ze heeft drie dochters en een Franse man. Meer over Lidewij en haar domein: www.terredesdames.com

Nieuwe kansen

ILLUSTRATIE MARIEKE VAN DITSHUIZEN

Ik ben heel benieuwd waar jullie deze column zullen lezen: aan de rand van een zwembad ergens in Zuid-Frankrijk, of toch gewoon in de eigen Nederlandse achtertuin? Op het moment dat ik dit stukje schrijf is er nog niets duidelijk. Ik heb veertig uitnodigingen verstuurd voor een feest deze zomer, maar vermoed dat ik de gereserveerde chambres d’hôtes toch maar ga annuleren. Want wie zal er vanuit België, Duitsland of Nederland deze kant op kunnen komen? Wie van jullie zal ik op het domein gaan zien? Gaat hier überhaupt iemand komen? Dit wordt een vreemde zomer. Halverwege maart stond ik voor een zware beslissing: moest ik het bottelen van mijn witte wijn en rosé door laten gaan? De kosten voor ﬂessen, kurken en de botteling zelf liepen tegen de dertigduizend euro, terwijl tegelijkertijd alle restaurants in Europa gesloten waren. De meeste importeurs hadden al aangegeven voorlopig eerst hun voorraden op te maken en niets te zullen bestellen. Na een paar slapeloze nachten besloot ik er toch voor te gaan: met alleen rode wijn zou ik de zomer niet doorkomen. Het was even slikken toen ik aan het einde van de dag de deuren van mijn afgeladen opslag dichtdeed: wie zou dit in vredesnaam gaan kopen? De oplossing kwam sneller dan ik had durven vermoeden: nog geen twee dagen later sprak ik met Xavier van Wijnkoperij Okhuysen. Ik ken hem al langer dan ik wijn maak. Ooit was ik simpelweg klant in zijn winkel in Haarlem, sinds jaren ben ik een van zijn ‘Franse’ producenten. “De enigen die nu je wijn kunnen kopen zijn particulieren”, zei hij. “We gaan het ze voorstellen.” Ik schreef een stukje waarin ik de situatie uitlegde, Laar maakte een paar mooie foto’s. Xavier gebruikte de informatie voor een mail die

hij aan zijn klanten stuurde. Ikzelf postte dezelfde informatie op Instagram, op Facebook en het wachten begon. Sneller dan ik verwachtte kwamen de eerste reacties: “Natuurlijk gaan we je helpen”, “Mooie actie, gaan we doen!” Mensen die ooit op het domein waren geweest, die ik kende van de proeverijen bij Okhuysen of die simpelweg van mijn wijn houden, stuurden een voor een berichten die ik met een steeds warmer gevoel las. Ik zat dertienhonderd kilometer van ze vandaan, op een afgelegen domein tussen de wijngaarden – maar ik was dus duidelijk niet alleen. Nog nooit had ik zo direct gemerkt hoe veel mensen er achter me staan, hoe veel mensen ik raak met het werk dat ik doe. Aangemoedigd door de reacties uit Nederland besloot ik ook een mailing te sturen aan mijn vrienden en kennissen in Frankrijk, die net zo positief reageerden. Zonder het virus was ik waarschijnlijk voor altijd blijven hangen in de bescheiden gewoonte mijn wijnen nooit rechtstreeks aan te bieden. Blijkbaar was er een crisis voor nodig om me te laten zien dat mensen het alleen maar leuk vinden. Terwijl ik dit schrijf zie ik de zon langzaam opkomen over de wijngaarden. JeanFrançois rijdt langs met de tractor, hij gaat maaien vandaag, het gras groeit snel tussen de rijen in deze tijd van het jaar. Nog even en de wijngaarden zullen in bloei staan en de nieuwe druiven zullen zich vormen. Wat er ook gebeurt, het leven gaat door.

Nog nooit had ik zo direct gemerkt hoe veel mensen er achter me staan LEVEN IN FRANKRIJK 23

Het mooie Carennac, waar we te water gaan, ligt aan een oude arm van de Dordogne.

Ga voor de ĂŠchte ervaring

Peddelend over de

Dordogne

De meeste Dordogne-liefhebbers hebben wel eens een kajak gehuurd voor een paar uur. Paul Smit gaat de rivier verkennen als een 19de-eeuwse ontdekkingsreiziger en volgt een meerdaagse route. Maar dan zonder de ontberingen, hij wil wel graag in een bed slapen. * TEKST

& FOTOGRAFIE PAUL SMIT & MICK PALARCZYK

Dordogne

Met de klok mee: stroom afwaarts van Belcastel heeft de erosie de kalkstenen klifwanden gebeeldhouwd in de vorm van zwaarlijvige dieren. Afhankelijk van je fantasie zie je een kudde runderen of een groep dinoâ&#x20AC;&#x2122;s. Vaak zitten ganzen, die voor de foie gras worden gehouden, opgesloten. Deze toom treft het heel wat beter, in de buitenlucht naast hun stal, en bovendien met uitzicht op kasteel Belcastel en het Dordognedal. Een jong gezin geniet van het spektakel dat kanoĂŤn op de Dordogne hier en daar is, bijvoorbeeld wanneer je het kasteel van Beynac nadert.

26 LEVEN IN FRANKRIJK

Al snel neemt de rust van het kabbelende water en de ritmische, trage peddelslag bezit van ons

e laten ons door de kajakverhuurder afzetten in Carennac, een labyrint van straatjes met schitterende oude huizen met erkertorentjes rond een romaanse kerk. Gebeeldhouwde deuren en weelderige tuinen zijn een feest voor het oog en geen satellietschotel die de 18de-eeuwse idylle verstoort. Vooral rond de oude rivierarm, waar we in de kajaks stappen, is het dorp een idylle. We peddelen er even rond om te wennen aan de kajaks, die solide in het water liggen door de bagage voor meerdere dagen, en genieten van het schouwspel dat het dorp ons biedt. Dan laten we de kajaks de kajakhelling afglijden, van de dode

rivierarm de springlevende Dordogne in. De stroming krijgt grip op onze boten en de tocht is begonnen!

Vloeibaar goud Via grote lussen zoekt de rivier zijn weg door plateaus van kalksteen. We peddelen afwisselend langs steile rotswanden en glooiende hellingen die bedekt zijn met kastanjebos en notenboomgaarden en al snel neemt de rust van het kabbelende water en de ritmische, trage peddelslag bezit van ons. De rust verdiept verder als we rond lunchtijd een oude rivierarm binnenvaren. Vanaf een hoge rotswand hangt een gordijn van lianen tot aan het wateroppervlak. Reusachtige stenen salamander-

koppen worden weerspiegeld in water dat zo glad is als een glasplaat. We lijken niet meer te drijven, maar zweven over traag wuivende wieren waarvan de tentakels naar onze kajaks grijpen. Verder beweegt er niets. Er cirkelen geen zwaluwen, want er dansen geen muggen door de geďŹ lterde stralen van de zon. De stilte heeft haast iets dreigends en het kost weinig moeite ons voor te stellen dat de waterspiegel elk moment opengespleten kan worden door de brullende muil van een prehistorisch Dordognemonster. We picknicken op een strandje van kleine kiezels en lassen een korte siĂŤsta in op het veldje erachter. De tocht blijft die middag een natuurervaring, > totdat het dorp Meyonne in beeld schuift, met

LEVEN IN FRANKRIJK 27

Dordogne

Het richting Dordogne gelegen deel van Carennac lijkt vanuit een jungle op te rijzen.

roestrode daken en volop torentjes. Enkele daarvan horen bij een mooi kasteeltje op de linkeroever: ons hotel, La Terrasse. Na een duik in het zwembad met rivierzicht schuiven we door naar het restaurantterras aan de andere kant van het gebouw. Na de geslaagde vismaaltijd genieten we na met een glas Monbazillac dessertwijn – van verderop langs de Dordogne – terwijl de zon ondergaat aan de overkant van de rivier. Het is alsof vloeibaar goud onder ons langsstroomt.

Spookachtige grot Als ik in bed lig, voel ik onmiddellijk weer het wiebelen van de kajak en ik droom van oude rivierarmen en Plesiosaurussen die naast de kajak opduiken. De volgende ochtend lijk ik niet te zijn ontwaakt uit die droom. Nadat het kasteel van Belcastel hoog boven ons is voorbijgeschoven, peddelen we aan de voet van de kalksteenwand een smalle opening binnen. De grot blijkt zo’n dertig meter diep! De spookachtig verlichte ruimte moet gevormd zijn door een onderaardse rivier, maar lijkt nog het meest op het gefossiliseerde interieur van een voorwereldlijk monster. Zijn ribbenkast wordt gevormd door golfribbels op de gewelfde grotwanden. Onze hoofdlampen omhoogrichtend zien we een langgerekte, knokige richel die perfect voor een enorme ruggengraat door kan gaan. Wanneer we

28 LEVEN IN FRANKRIJK

door zijn bek weer naar buiten varen, de ogen knipperend in het felle zonlicht, voelen we ons als Jonas die is uitgespuugd door de walvis. Stroomafwaarts verkennen we nog een aantal van deze fascinerende grotten. Daarvoor heeft de waterstand in de Dordogne nu – midden juni – precies de juiste hoogte. Bij een lager peil zouden we niet over de ingangsdrempel komen en bij hoger water zouden we ons hoofd stoten. Het enige stadje van formaat dat we op onze tocht passeren is Souillac, en daar willen we natuurlijk van proﬁteren. Gelukkig is er een aanlegsteiger en bij de kajakverhuurder op de camping erachter mogen we de boten veilig neerleggen. Dé bezienswaardigheid is de abdijkerk uit Souillacs bloeitijd, de 12de eeuw, Byzantijns van stijl, met drie koepels. Een stukje Constantinopel in hartje Frankrijk! Het merkwaardige is dat de reliëfs, die normaal gesproken aan de buitenkant het ingangsportaal omgeven, zich in het interieur bevinden. Net als bij de Beeldenstorm in Nederland richtte de godsdienstoorlog van de 16de eeuw een ravage aan in de Dordogne, maar deze reliëfs werden op het nippertje gered door ze naar binnen te verplaatsen. De toren van het belfort is niet ongeschonden uit de godsdiensttwist gekomen maar zijn half-ruïneuze staat maakt hem des te pittoresker. In de namiddag pauzeren we in een klein, afgelegen kamp van lokale hengelaars. Het ligt vijf meter boven het water en heeft een fraai zicht over de Dordogne en de toegang tot alweer zo’n dode rivierarm. Onder een simpel afdakje staan twee banken en een tafel voor het schoonmaken van vis. Een balk met de ingekerfde tekst ‘Veni Vidi Bibi’ wekt de indruk dat de vis wordt weggespoeld met een ﬂinke slok. Naast de vuurplaats staat een gedenksteen met het opschrift: ‘Cyprinus Carpio. Voor onze vriend Jean-Claude. Van zijn vissersmaten.’ We kunnen niet nalaten te fantaseren over het lot van Jean-Claude. Is hij gesneuveld tijdens een heroïsche strijd met een Cyprinus Carpio? Of tuimelde hij na overmatig ‘Bibi’ in de Dordogne?

Luchtkasteel De rivier biedt voortdurend afwisseling tussen intieme, verstilde plekken en grootse gebaren. Intiem zijn de details die de geologie ons voortovert. Zo lijken sommige overhangende kalksteenwanden op Japanse papiervouwkunst. Subtiele welvingen en haarscherpe randen zijn overdekt met een groen ﬁligraan van varenblaadjes. Als je te snel vaart en niet opzij- of omhoogkijkt mis je zulke plekken, maar niet een groots gebaar als de Cingle de Montfort, een rotswand die als een >

Met de klok mee: Château de Montfort torent uit boven een lus in de Dordogne, een prachtige plek voor een pauze op een kiezeleiland. Op de markt op de Place de la Liberté in Sarlat (woensdag en zaterdag) wordt veel lekkers verkocht. Specialiteiten: foie gras, truffels, walnoten, honing, aardbeien en kruiden. Het mooiste én drukste stadje van de streek is Sarlat, een stukje van de rivier af. LEVEN IN FRANKRIJK 29

De rivier biedt voortdurend afwisseling tussen intieme, verstilde plekken en grootse gebaren

30 LEVEN IN FRANKRIJK

Dordogne

De Dordogne bij Limeuil. LEVEN IN FRANKRIJK 31

Dordogne

enorm amﬁtheater een lus in de rivier omarmt. Boven dit theater staat een imposante burcht en als kajakker zit je op de eerste rang om hem te bewonderen. Die avond laten we de kajaks achter bij onze verhuurder in Vitrac, niet omdat de tocht erop zit, maar omdat ons hotel Plaisance aan de overkant staat, met een brug ertussen; veiliger kunnen we de boten niet achterlaten voor de nacht. En omdat hier bovendien onze auto staat, kunnen we de volgende ochtend van de markt in Sarlat proﬁteren, waarschijnlijk het mooiste stadje in – maar niet aan – de Dordogne. En daardoor ook het drukste stadje, zeker tijdens de woensdagmarkt, maar niet als je vroeg bent, zoals wij. Met de verse ingrediënten voor onze picknick stappen we weer in de kajak, om te vertrekken naar het volgende grootse gebaar: la Roque-Gageac. Dit dorp lijkt bijna te verdwijnen onder de overhangende rotswand. In 1957 gebeurde dat daadwerkelijk toen een deel van de muur af brak en een aantal huizen verpletterde. Tegenwoordig wordt het verpletterd door toeristen. Vandaag toont het zich echter van zijn magische kant: er hangt V.l.n.r.: namelijk mist. In het mengsel van nevel en zonneniet ver van ons start- stralen lijkt het Château de la Malartrie even punt staat het machtige Château de Castelnau- verderop als een luchtkasteel boven de kwikzilveren Bretenoux. rivier te zweven.

Dé bezienswaardigheid van Souillac is de 12de-eeuwse abdijkerk in Byzantijns-romaanse stijl; een stukje Constantinopel in hartje Frankrijk! Rechterpagina: een kajakker glijdt over het heldere water van de Dordogne bij Le Garrit, te midden van een veld van diep wortelende, bloeiende waterranonkels.

32 LEVEN IN FRANKRIJK

Drijvend circus Nu begint het traject van de Dordogne dat iedereen gezien wil hebben, waar schilderachtige dorpen en beroemde kastelen zich aaneenrijgen: Castelnaud, Fayrac, Beynac-et-Cazenac... Wanneer de zon de ochtendmist verdrongen heeft, verandert de rivier langzaam in een drijvend circus. Replica’s van historische platbodems varen af en aan. In plaats van huiden en hout zijn ze volgepakt

met toeristen. In plaats van bevelen van rivierschippers klinkt er elektronisch versterkte uitleg over de kastelen die boven ons uittorenen. Tussen de platbodems krioelen kajaks en kano’s in alle kleuren van de regenboog. Bevolkt door gezinnen met jonge kinderen, zingende schoolklassen en stoeiende tieners, die zich vaker in het water bevinden dan in hun kano. De rivier zelf lijkt ook een duit in het zakje te doen door zich hier en daar in een oogverblindend wit te hullen: het zijn de miljoenen bloemetjes van de waterranonkel, die uitgestrekte drijvende tapijten vormen. We moeten even wennen aan deze uitgelaten, feestelijke sfeer na enkele dagen vrijwel alleen op de rivier te zijn geweest. Maar bekijk deze bijna-kermis eens van de positieve kant. Tijdens de Honderdjarige Oorlog heeft exact op deze plek het conﬂict tussen de Engelsen en Fransen zich eindeloos voortgesleept. Het kasteel van Castelnaud vormde de Engelse uitvalsbasis, terwijl de Fransen de streek vanuit Beynacs kasteel terroriseerden. Een guerrillaoorlog dompelde de plaatselijke bevolking in diepe misère. Daarmee vergeleken is het carnaval van onze eigen tijd een vrolijke storm in een glas water.

Jungle-eilandjes We zijn Beynac nog niet gepasseerd of hebben de rivier weer voor ons alleen. En het lijkt wel of zij zich, bevrijd van het cultuurhistorische spektakel op haar oevers, in al haar natuurlijke schoonheid aan ons wil tonen. Want ze weeft zich hier door een schitterend doolhof van zijarmen, half ondergelopen bosjes en jungle-achtige eilanden waar we als kajakker geen genoeg van kunnen krijgen. Hoewel we het klassieke traject van de rivier inmiddels achter ons hebben, hebben we morgen gelukkig nog een complete dag te gaan. We > zijn erachter: de Dordogne is verslavend.

De miljoenen bloemetjes van de waterranonkel vormen drijvende tapijten

LEVEN IN FRANKRIJK 33

De klassieke Dordogne: een kasteel op de voorgrond (Castelnaud), de rivier in de diepte en een kasteel in de verte (Beynac).

De ganzen op het drukste traject van de Dordogne, tussen La Roque-Gageac en Beynac, zijn niet bang voor kanoĂŤrs.

34 LEVEN IN FRANKRIJK

Dordogne Tips & adressen Beste tijd

Wat het weer betreft: van mei tot oktober. In juli en augustus is het zeer druk op het traject tussen La Roque-Gageac en Beynac. Wat de waterstand betreft: mei en juni. Dan heeft de Dordogne hogere waterstanden, waardoor de dode zijarmen beter bevaarbaar zijn en het water tot in de grotten staat. Enige voordeel van de lagere waterstand van augustus en september: de stranden zijn breder.

Kano- en kajakverhuur

één boot willen peddelen kiezen vaak voor een kano. De kanoverhuurder geeft een kaart mee.

Slapen

☛ Hôtel Le Fénelon Op de linkeroever in het centrum van Carennac. hotel-fenelon.com

FranceVilla: luxe en/of authentieke vakantiehuizen in de Lot en Dordogne. tel. +31 85 019 6518. franse-villa.com

Huis kopen

VieVaFrance, Sarlat La Canéda, tel. +33 (0)5 53 59 07 20. vievafrance.com

☛ Base de Plein Air de Mézels Op de linkeroever 600 meter voor Mézels. Kamers en gîtes. basemezels.com

☛ Canoes Loisirs (canoes-loisirs. com), op de linkeroever bij Vitrac, is een grote verhuurder voor zowel dagtochtjes als meerdaagse tochten. Ondanks de omvang is de service goed en het brengen en ophalen geen probleem. Wij maakten gebruik van hen. ☛ Explorando (canoedordogne. com), op de linkeroever na de spoorbrug bij Groléjac, is kleiner en werkt meer met kajakkers die een meerdaagse tocht willen maken. Maar buiten het seizoen is er niet altijd iemand aanwezig, dus goed afspreken op welk tijdstip je langskomt.

☛ Kasteelhotel La Terrasse

Uitrusting

☛ Camping La Plage

De Dordogne is tussen Carennac en Limeuil een makkelijke rivier zonder stroomversnellingen of stuwen. Zij stelt geen eisen aan de peddelaar, maar je moet natuurlijk kunnen zwemmen en in- en uitstappen. Neem een touw mee, want in onze startplaats Carennac moet de kajak tussen de oude rivierarm naar de rivier een kanohelling afglijden, en dat gaat makkelijker aan een touw. Wij geven de voorkeur aan kajaks, met aan beide kanten van de peddel een blad, zodat je makkelijk koers kunt houden als je alleen in de boot zit. Mensen die met twee of meer in

Vakantiehuis huren

Bouriane Maisons, Marminiac, tel. +33 (0)9 60 0745 56. bourianemaisons.nl

Linkeroever bij de brug in Meyronne. chateauxhotels.com/La-Terrasse330

Beaulieu-sur-Dordogne 1

☛ Hôtel Plaisance Op de rechteroever ter hoogte van Vitrac. Kajaks kunnen ‘s nachts bij Canoes Loisirs aan de overkant van de rivier wordeng gestald. hotelplaisance.com

☛ Auberge des Platanes In La Roque-Gageac. Voor je boekt eerst vragen of en waar je de kajaks voor de nacht kunt achterlaten. aubergedesplatanes.com

Tentbungalowtjes (voor 1 nacht) op rechteroever na La Roque-Gageac. camping-laplage.fr

☛ Hôtel du Château Aan de kade in het centrum van Beynac. Er is langs de waterkant dichtbij plaats om de kajaks ‘s nachts te leggen. hotel-beynac-dordogne.com

☛ Camping du Pont de Vicq Mobilhomes (ook voor 1 nacht) op de linkeroever bij Le Buisson-deCadouin. campinglepontdevicq.com

Bergerac

2 4

Dode rivierarmen

De beschutte locatie van veel dode rivierarmen maakt ze tot kraamkamers van het rivierleven. Veel soorten amfibieën, vissen, insecten en weekdieren slagen erin zich in het stilstaande water van de armen voort te planten, terwijl de stroomsnelheid van de rivier zelf daar te groot voor is. Het zijn prachtige plekken om per kajak te verkennen. Ons viel op dat de meeste kajakkers er voorbij peddelden zonder ze op te merken. Veel mensen plannen grote dagetappes en zijn vervolgens bezig met het wegpeddelen van kilometers, daarbij strak naar voren kijkend. Dode armen betekenen oponthoud als je veel kilometers moet maken, terwijl je ze ervaart als puur genieten wanneer de planning ruimer is. Door ons verkende dode armen (zie kaartje): ☛ Bij Floirac 1 toegang linkeroever: mooie overhangende kalksteenwanden. ☛ 2 km stroomafwaarts van Belcastel 2 toegang rechteroever bij hoog water: fraaie kalksteenerosie-sculpturen en een bevaarbare grot. ☛ Tegenover Veyrignac 3 toegang rechteroever: schitterend bij hoog water ondergelopen bos. ☛ Stroomafwaarts van Veyrignac 4 toegang linkeroever: overhangende kalksteenwanden, die overdekt zijn met mos en varens.

LEVEN IN FRANKRIJK 35

Beleef de dag van een prins op Domaine de Chantilly

12, rue du Général Leclerc, 14113 Villerville tél.: + 33 (0)2 31 87 20 22 biendormir@bellevue-hotel.fr www.bellevue-hotel.fr

Het hotel*** restaurant Le Bellevue ligt in het Normandische Villerville, tussen Honfleur en Trouville-Deauville. Het charmehotel heeft 22 kamers en 4 suites met uitzicht op zee. In het restaurant kunt u genieten van een traditionele kwaliteitskeuken met vis, zeevruchten en kreeft.

Vivre Vert Groen, duurzaam én stijlvol: zo zien we het graag. In deze rubriek beschrijft Martine Jongbloed de nieuwste trends in Frankrijk op dit gebied.

Ecochalet In de bergen van de Haute-Savoie ligt het ‘chalet d’hôtes’ Du changement dans l’air. Het heeft een heerlijke spa, restaurant en een tuin met medicinale planten en kruiden die eigenaresse

Het horloge van Macron

Agathe Le Roux allemaal kent en gebruikt. Je kunt er wandel-, yoga- en detox-weken volgen. Open van juni – november 2020.

Vanaf Parijs met de trein circa 3,5 uur. duchangementdanslair.com

Het Franse merk AWAKE ontwikkelde een horloge om de plasticvervuiling in oceanen extra onder de aandacht te brengen. De armband van het horloge is gemaakt van gerecyclede plastic flessen en visnetten en het horloge laadt op met zonne-energie. President Macron is fan en droeg het tijdens de G7-top.

awakeconcept.com

Groene sterren Chef-koks die met respect voor de natuur koken, kunnen voortaan een groene ster van de ‘Guide Michelin’ verdienen. Gekeken wordt of de koks lokale- en seizoensproducten verwerken in hun gerechten, op

Kant & koraal

groene energie koken en natuurlijke

Ontwerper Jérémy Gobé is gefascineerd door de

materialen gebruiken. Glenn Viel is

grote overeenkomsten in vorm van koraal en kant.

chef van l’Oustau de Baumanière en

Samen met een kantfabriek in Le Puy-en-Velay in

haalde dit jaar zijn derde Michelinster.

de Auvergne creëerde hij een ontwerp waardoor

Plus een groene ster! Zijn groenten en

babykoraal zich makkelijker hecht en daardoor

fruit haalt hij uit de boomgaard van het

sneller groeit. Koraalriffen zijn belangrijke eco-

domein, de biologische moestuinen en olijf-

systemen en dienen als schuilplaats voor vissen.

boomgaard. Hij houdt bijen en geeft de compost

Zonder ingrijpen zal er volgens voorspellingen in

aan zijn varkentjes die in de tuin rondscharrelen.

Vanaf Parijs met de trein circa 3,5 uur. baumaniere.com

2050 geen koraal meer in de wereld zijn. Initiatieven zoals die van Jérémy zijn dus hard nodig.

corailartefact.com

LEVEN IN FRANKRIJK 37

La France & moi Ze werken al jaren in Frankrijk en spreken Nederlands met een Frans accent(je). In deze rubriek vertellen Nederlanders over de charme en de valkuilen van het échte leven in Frankrijk. Deze editie:

een psycholoog/auteur/docent.

Jaap van Ginneken (76) heeft een imposante lijst boeken op zijn naam over media, massapsychologie en leiderschap. De bekende communicatiewetenschapper en psycholoog woont al 27 jaar in Zuid-Frankrijk, maar verhuist binnenkort terug naar Nederland. Een mooi moment voor een terugblik. “Ik zeg altijd: Frankrijk is een koninkrijk en Nederland een republiek.”

‘Ik woon in het aardse V

an Ginneken woont aan de Côte d’Azur. ‘ ‘Het aardse paradijs’, zo omschrijft hij zijn Franse habitat. “We wonen in een prachtig domaine, Les Hauts Vaugrenier in VilleneuveLoubet Plage, dicht bij de kustplaats Cagnes-surMer. Een afgesloten groen park met een zwembad, meertjes en de nodige exotische bomen en planten. We zijn er als ‘armelui’ ingeglipt en hebben ons piepkleine vakantiehuisje van vijftig vierkante meter met twee serres uitgebouwd tot negentig vierkante meter. Een heerlijke schrijfplek. Sindsdien heb ik alsmaar nieuwe boeken gemaakt.”

Intellectueel Parijs “In mijn jeugd was ik al francoﬁel. Ik weet nog hoe ik in mijn puberteit erg van de ondeugende liedjes van George Brassens hield. ‘Brave Margot’ en zo. Ik had een heel slecht cijfer voor Frans, maar daarna heb ik het toch vloeiend leren spreken. Vanaf 1972

38 LEVEN IN FRANKRIJK

heb ik zeven jaar in Parijs gewoond, de eerste Franse fase in mijn leven. Parijs was voor mij de grote, wijde wereld, het centrum waar alles gebeurde. Ik ben toen vijf jaar auditeur (toehoorder, red.) geweest aan de École des Hautes Études en Sciences Sociales; dat is een promotie-opleiding. Mijn onderzoek ging over het ontstaan van de massapsychologie in Frankrijk en Italië, ik heb er zeventien jaar over gedaan. Ik probeerde natuurlijk ook aan te haken bij het intellectuele klimaat. Zo bezocht ik de colleges van de bekende ﬁlosoof Michel Foucault. Ik moet toegeven dat het wel een paar jaar heeft geduurd voordat ik hem volledig begreep, maar ik werd dan ook erg afgeleid door andere dingen. Zo was ik veel bezig met ontwikkelingslanden en reisde de hele wereld rond. Maar het was een erg interessante tijd in Parijs. Ik kwam in allerlei milieus terecht. Halverwege de Rue de Seine was een café waar destijds veel Nederlanders

paradijs’ kwamen, artiesten en correspondenten, daar kwam ik ook graag.”

Lezingen “Ik heb lang aan de Universiteit van Amsterdam lesgegeven en boeken geschreven. We gingen zo vaak mogelijk naar ons vakantiehuis in de buurt van Nice, maar vanaf de jaren negentig besloten mijn vrouw Anne (ook psycholoog) en ik er echt te te gaan wonen. Eén trimester per jaar doceerde ik nog aan de UvA. Daar kon ik later met vervroegd pensioen en daarnaast ging ik freelancen. Een tijd lang heb ik hier in de buurt ook lesgegeven in media en communicatie op een Engelstalige hbo-achtige opleiding en op een andere businessschool gaf ik culturele psychologie. Maar dat was maar een paar uur per week, dus ik dacht: dan kan ik beter boeken gaan schrijven en in Nederland lezingen gaan geven voor de overheid en bedrijven. >

Met de klok mee: Jaap van Ginneken; het strand van Cros-de-Cagnes; de familie Van Ginneken met hond Jolly; het ‘domaine’ waar het echtpaar Van Ginneken woont.

LEVEN IN FRANKRIJK 39

La France & moi Als ik dan een dagje op en neer ging met een budgetvlucht, was dat best de moeite waard. Ach, twaalf ambachten, dertien ongelukken.”

Eigenzinnige Fransen “Ik zie veel verschillen tussen Frankrijk en Nederland in de reactie op het coronavirus. In Frankrijk was de eerste reﬂex het teruggrijpen op de hiërarchie. De president neemt de leiding en kondigt allerlei maatregelen af, dat sijpelt dan door naar de lagere overheden en vervolgens deelt de politie bekeuringen uit aan iedereen die zich er niet aan houdt. Nederland is nog steeds een calvinistisch land, daar ligt een veel grotere nadruk op de eigen verantwoordelijkheid en de eigen vrijheid, vandaar ook de keuze voor de ‘intelligente’ lockdown. Toen ik hier mijn huis uit wilde om de noodzakelijke boodschappen te doen, moest ik elke dag opnieuw voor mezelf een vergunning uitschrijven op een A4-tje, met een heleboel persoonlijke gegevens, het tijdstip dat ik de deur uitging en de reden waarom. Had je dat niet bij je, dan kreeg je een boete. En het werd echt streng gecontroleerd. Die starre bureaucratie is typisch Frans. Toch is de revolutie in Frankrijk ontstaan en dat is een grote en interessante paradox. Fransen zijn namelijk ook heel anarchistisch, ze houden zich als het even kan liever niet aan de regels en zijn heel eigenzinnig. Aan de andere kant is de politie hier – juist daarom misschien? – heel pietluttig in het afdwingen van de regels. Het succes van de ﬁlms van Louis de Funès als gendarme in Saint-Tropez is daar denk ik deels ook door te verklaren. Men vindt het hilarisch als een politieagent als onnozele hals wordt afgeschilderd.”

De geur van schandaal “Ik zeg altijd: Frankrijk is een koninkrijk en Nederland een republiek. Hier wordt de president als een vorst op het schild gehesen, met heel veel hoempapa, hij woont in een paleis met goud geschilderde hekken en is echt het hoofd van de Vijfde Republiek. Hij neemt de pose aan van generaal De Gaulle: verheven, statig, met wat ze gravitas noemen. In Nederland geldt nog steeds het cliché ‘doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’. Een premier past in Nederland vooral op de winkel. Macron is nooit erg populair geweest, maar zijn populariteit nam tijdens de crisis toe. Met Macron wordt Frankrijk voor het eerst vanuit het centrum geregeerd, want La République en Marche, zijn partij, is niet rechts en ook niet links, eerder liberaal. Maar er blijft hier altijd een soort burgeroorlog, ik noem dat het Bastille-complex.

40 LEVEN IN FRANKRIJK

Er zijn altijd rellen en protesten die uit de hand lopen en soms moet een wetsvoorstel zelfs worden ingetrokken omdat mensen zo tekeergaan op straat. Neem de ‘gele hesjes’, die mede in opstand kwamen toen hun pensioenen dreigden te worden ‘hervormd’ en gekort. De confrontatie is typisch Frans. Kinderen leren hier in de geschiedenisles op school al dat sinds 1789 het toppunt van patriottisme is: in opstand komen tegen de staat. Er is in Frankrijk ook altijd gedoe met Franse presidenten. In Nederland rijdt er misschien een keer een politicus dronken in een greppel, maar dan heb je het wel gehad. Na De Gaulle en Pompidou is er met iedere Franse president iets ernstigs aan de hand geweest, er hangt altijd wel de geur van schandaal om hen heen: corruptie, machtsmisbruik, seks… Bij Macron nog niet, maar het zou me niet verbazen als er later nog dingen uitkomen.”

“In Nederland is het hoogst haalbare voor een schrijver dat hij mag aanzitten in ‘De Wereld Draait Door’, hier heb je nog echte cultuurpausen”

Cultuurpausen “In Frankrijk heerst nog ontzag voor de intellectueel met een visie. Maar in de intellectuele wereld heerst ook een burgeroorlog, er worden nog steeds felle polemieken gevoerd tussen anticommunisten en anti-nationalisten. Intellectuelen krijgen hier behalve meer respect ook veel meer een platform in de media. In Nederland is het hoogst haalbare voor een schrijver dat hij mag aanzitten in ‘De Wereld Draait Door’, in Frankrijk heb je nog echte cultuurpausen. Dat is er ingeslopen sinds Émile Zola het aan het einde van de 19de eeuw opnam voor Dreyfus, tegen de hele politieke en militaire top in. Sindsdien geldt de intellectueel als het geweten der natie, de eenling die zich uitspreekt tegen de zwijgende meerderheid. Ik denk dat ik het intellectuele klimaat in Frankrijk wel ga missen als ik weer in Nederland woon.”

De regio, het dorp, de familie “Ik hou erg van het gevoel voor stijl van de Fransen op veel gebieden, de bekende savoir-vivre. Maar ze zijn niet zo open als je misschien zou denken. Er zijn er relatief weinig die hun talen echt goed spreken en ze beperken zich het liefst tot hun familie en eigen kring. Op zondag gaan de meeste Fransen nog altijd eten bij oma of hun schoonmoeder. Vrienden thuis te eten vragen, dat doen ze minder snel. Dat zijn dingen waar Nederlanders zich wel eens op verkijken als ze hier komen wonen, die denken: als ik maar een beetje Frans spreek, maak ik meteen goede vrienden. Fransen zijn individualisten, maar ook ‘communalisten’; dus het dorp, de regio en de familie zijn erg belangrijk. Individualist zijn ze vooral tegenover de staat.” >

Linkerpagina: Jaap van Ginneken als spreker; diverse identiteitsbewijzen uit de Parijse jaren; de familie toen zoon Anand nog jong was. Deze pagina: relaxed in de hangmat met hondje; uitzicht vanaf het ‘domaine’.

LEVEN IN FRANKRIJK 41

La France & moi Nepcroissant

“Het culinaire geluk begint hier al bij de allersimpelste dingen, zoals die superlichte, krokante baguettes van de bakker, de échte stokbroden”

“Het culinaire geluk begint hier al bij de allersimpelste dingen. Ik geniet heel erg van de échte stokbroden, die superlichte, superkrokante baguettes van de bakker, maar helaas worden die overal steeds meer vervangen door halve fabrieksbroden. De échte botercroissant is ook al bijna uitgestorven. Als je in de supermarché voor dertig cent een nepcroissant kunt krijgen, ga je niet 1 euro 80 uitgeven aan een ambachtelijke croissant. Ik drink elke dag wel een glaasje wijn, maar een wijnkenner zoals te veel Nederlanders dat pretenderen te zijn, nee. Fransen zijn wel snobistisch op wijngebied, maar hier krijgt ieder kind dan ook al vroeg de wijncultuur mee. Dat hoort bij je opvoeding.”

Retraite

Boven: met Jolly op schoot; onder: echtgenote Anne en zoon Anand.

“Nu in retraite leef ik als God in Frankrijk. Mijn vrouw gaat elke week met de International Women’s Club of the Riviera een dag klimmen of wandelen in de bergen bij Nice, veertig kilometer het binnenland in. Ik speel dan tennis met een groepje Nederlandse leeftijdgenoten. Maar ik ben benieuwd of ik nog voldoende conditie heb na die lange lockdown. We gaan terug naar Nederland vanwege de gebruikelijke redenen van ouder wordende mensen, zoals dichter bij onze familie wonen. Onze zoon Anand is 22 en woont in Nederland. Fijne momenten beleefde ik als ik met mijn sneeuwwitte golden retriever – zij zit nu helaas in Nederland –ging wandelen in Cros-deCagnes, aan de boulevard bij Cagnes-sur-Mer. Daar heb je een promenade, de boulevard langs zee, met erg mooie terrassen waar ik bijna dagelijks kofﬁe of een glaasje wijn ga drinken, net na zonsopgang of voor zonsondergang. Heerlijk! En je hebt hier twee keer zoveel zon als in Nederland. Het gebrek aan zon buiten de zomer, dat zullen we wel gaan missen. Maar ik verheug me wel op Nederland en de Nederlanders want zij zijn voor mij ondanks alles toch ‘het normaal’ gebleven. Waar je redelijk kunt vertrouwen op de redelijkheid van regels en instellingen, waar mensen met beide voeten op de grond staan, waar je met praten veel conﬂicten kunt vermijden. Waar water altijd vlakbij is en de horizon altijd recht. Dat geeft allemaal zekerheid en houvast.” jaap-van-ginneken.com

42 LEVEN IN FRANKRIJK

TEKST FABIAN TAKX FOTO’S PRIVÉBEZIT JAAP VAN GINNEKEN

Schrijfwedstrijd Schrijfwedstrijd 2020 Leven in Frankrijk & Alliance Française Amsterdam

e l l e b e l l e Qucontre! ren

a het succes van vorig jaar organiseren we ook dit jaar een schrijfwedstrijd in samenwerking met de Alliance Française Amsterdam. Onderwerp: een mooie ontmoeting. Beschrijf die boeiende, verrassende, fascinerende, grappige of levensveranderende ontmoeting met een Français of Française die je je altijd zult blijven herinneren. Cathelijne van Vliet (hoofdredacteur van Leven in Frankrijk) en Marjolijn Voogel (bestuurslid van de Alliance Française Amsterdam en voormalig uitgever) beoordelen de inzendingen op originaliteit en stijl. De winnaar krijgt als prijs • Publicatie van het verhaal in het winternummer dat in december 2020 uitkomt. • Cursus Conversatie Frans bij de Alliance Française Amsterdam of een online cursus van de Alliance Française (verschillende niveaus). • De scheurkalender en de agenda 2021 van Leven in Frankrijk. • Twee dvd’s van Franse ﬁlms en twee codes om online Franse ﬁlms te kijken via Cinéart.

Voorwaarden

• De maximale lengte van de inzending is 750 woorden. • Inzendingen moeten uiterlijk op dinsdag 5 oktober 2020, 9.00 uur, ontvangen zijn, digitaal (in Word) en per e-mail aangeleverd.

• Inzendingen moeten worden gemaild naar leveninfrankrijk@creditsmedia.nl met als onderwerp: schrijfwedstrijd 2020.

• Bijdragen moeten voorzien zijn van personalia (naam, adres, leeftijd, m/v). • Leven in Frankrijk houdt zich het recht voor het winnende verhaal te redigeren op spellingsfouten en het te publiceren op leveninfrankrijk.nl.

©SHUTTERSTOCK

• Over de keuze wordt niet gecorrespondeerd. • De winnaar krijgt voor 16 november per e-mail bericht.

LEVEN IN FRANKRIJK 43

44 LEVEN IN FRANKRIJK

Haute-Marne De andere Champagne

Eindeloze bossen, meren en natuurlijk champagne. En vergeet al die tuinen niet: klassieke, hangende en sommige vol verrassingen. De Haute-Marne is een relatief onbekend stukje van de Champagnestreek. Op maar een paar uur rijden vanuit Nederland.

t * TEKST

& FOTO’S AMÉLIE DUFOUR

e Haute-Marne ligt precies op de route naar Zuid-Frankrijk, als je bij Luxemburg de grens overgaat tenminste. Thionvile, Metz, Nancy… En voordat je dan bij Dijon komt, schittert de Haute-Marne daar in al haar bescheidenheid. Een (uitgebreide) tussenstop meer dan waard, maar ook wie de Haute-Marne een volledige vakantie gunt zal niet teleurgesteld raken. Ongeveer één hectare bos per inwoner én meer wilde zwijnen dan inwoners. Geef je over aan de rust van dit departement dat qua lichtvervuiling (en nee, we bedoelen niet luchtvervuiling) een van de minst aangetaste stukjes van Frankrijk is.

Sterrenkijken

De gastheer van onze chambres d’hôtes, Eric Gruot, kreeg vroeger strafwerk omdat hij linkshandig was en dus niet mooi genoeg zou schrijven. Als hij eindelijk naar huis mocht, was het vaak al donker – en schitterde de sterrenhemel boven hem. “Hoe ﬁjn zou het zijn,” dacht hij, “om daarboven tussen de sterren te zijn, in plaats van hier?” Et voilà, Erics passie – sterrenkijken – was geboren. We rijden over een hobbelige grindweg achter de chambres d’hôtes, weg van het beetje lichtvervuiling dat hier nog te vinden is. Midden in een weiland bouwde Eric eigenhandig een observatorium in een soort tuinhuisje. Hier neemt hij zijn gasten graag mee naartoe om zijn passie met hen te delen. >

Met de klok mee: Robert Sauvegrain voor zijn huis in de Jardin de Silière; bloemen voor de jam van Les Conﬁtures des Carmottes; trotse inwoner van de Jardins suspendus de Cohons; velden vol zonnebloemen onderweg; de abdij van Auberive.

LEVEN IN FRANKRIJK 45

Haute-Marne Na een korte uitleg verdwijnt hij achter het tuinhuisje en na wat gerommel schuift het dak boven ons hoofd open, als een soort cabrio-tuinhuis. Op een gemiddelde avond zijn hier ruim 1500 sterren en planeten te zien, van de poolster die altijd op dezelfde plek staat, de roodgloeiende Mars die tussen de bomen door schijnt tot de indrukwekkend grote Jupiter. Er staan verschillende telescopen, maar Erics uitvinding die eigenlijk vooral voor kinderen bedoeld is, trekt speciaal mijn aandacht. Op een ronddraaiend platform heeft hij een witplastic ligstoel gemonteerd, erboven een sterk vergrotende verrekijker. Kinderen laten de stoel graag hard rondjes draaien zodat ze – letterlijk én ﬁguurlijk – sterretjes zien.

Verlichte vestingstad

Als Denis Diderot nog leefde, zou hij nog precies de weg kunnen vinden in de straatjes van Langres. Althans, dat beweren de trotse inwoners maar al te graag. De bekende ﬁlosoof van de Verlichting werd op 5 oktober 1713 geboren aan de Place Chambeau in dit mooie vestingstadje. Dat plein heet tegenwoordig Place Diderot, net als de plaatselijke bakker, het restaurant, het café en de boekenwinkel vernoemd zijn naar de beroemdste inwoner die deze stad ooit heeft gekend. Voor de liefhebber is er zelfs een Diderot-museum, het Maison des Lumières, gevestigd in een 16de-eeuws herenhuis. We maken een wandeling door het historische Langres, strategisch gelegen op zijn eigen rots. Aan de ene kant strekt de Bourgogne zich uit, aan de andere kant het plateau van Langres. De stad wordt gerekend tot een van de vijftig mooiste steden van Frankrijk. Terecht. Langres barst van de steegjes met Renaissancepanden, herenhuizen, oude kloosters én met acht kilometer de langste stadsmuur van Europa.

Tuin als striptease

Met de klok mee: kogeldistels in de Jardin de Silière; toast met Langreskaas en spek als voorgerecht; idyllisch doorkijkje onderweg.

46 LEVEN IN FRANKRIJK

De volgende dag bezoeken we twee tuinen in het dorpje Cohons, even ten zuiden van Langres. Eerst naar de Jardin de Silière, vernoemd naar de bron waar het water vandaan komt. Robert Sauvegrain leidt ons rond, de familie van zijn vrouw heeft de tuin al sinds 1812, nu dus al een dikke tweehonderd jaar. Het ontwerp zelf stamt uit 1659 en is puur en klassiek. Zo’n formele tuin kent regels: zo moet er sprake zijn van symmetrie, de lijnen van het huis spiegelen die van de tuin. Ook moet er water zijn, hier afkomstig uit de 25 meter hoger gelegen source de la Silière. Er zijn antieke beelden, die verwijzen naar de Griekse mythologie en ten slotte zijn er volop taxushagen. De tuin is eigenlijk een

Met de klok mee: bloemrijk uitzicht vanaf de Jardins suspendus de Cohons; op de biodynamische wijngaard van Florence Pelletier; tractor in ruste.

soort mini-Versailles. In de 19de eeuw veranderde de tuinmode en werd de romantische Engelse tuin het helemaal. Bochten moesten er komen, beekjes en hoge bomen. Zelf is Robert van origine wiskundige, en hij houdt stiekem dan ook meer van de strakke lijnen van de formele tuin. â&#x20AC;&#x153;Maar als er Engelsen langskomen, lieg ik wel eens een beetjeâ&#x20AC;?, vertrouwt hij ons toe. Daarna bezoeken we de â&#x20AC;&#x2DC;hangende tuinenâ&#x20AC;&#x2122; van Cohons, Les Jardins suspendus de Cohons. Een typisch voorbeeld van een â&#x20AC;&#x2DC;pittoreske tuinâ&#x20AC;&#x2122;: de natuur, maar dan geĂŻdealiseerd. â&#x20AC;&#x153;Een mooie tuin is als een stripteaseâ&#x20AC;?, legt onze rondleider Stefan uit. â&#x20AC;&#x153;Als iemand al helemaal naakt komt aanlopen, is de verrassing eraf.â&#x20AC;? Daarom zijn er in deze tuin overal verrassingen gecreĂŤerd: hoekjes, verdraaiingen, steeds een ander uitzicht. En natuurlijk de zogenaamde â&#x20AC;&#x2DC;escargotsâ&#x20AC;&#x2122;, slakkentorens, die dienen als belvedĂ¨re. Beneden bevinden zich de terrassen waaraan de tuin zijn naam dankt. Lavendel, bessen, frambozenâ&#x20AC;Ś Van deze laatste groeit er ook een witte variant, dat vond de adel leuk. De vlinders ďŹ&#x201A;adderen ons tegemoet en in het idyllische dorp onder ons klinkt het rustgevende geluid van kerkklokken. In de tuin is ook land art te vinden, gemaakt van materialen uit de natuur.

Graffiti in de kapel

Van klooster, vrouwengevangenis, kindergevangenis, colonie de vacances tot museum: de abdij van Auberive heeft uiteenlopende functies gekend. Deze cisterciĂŤnzer abdij werd in 1135 gesticht door Bernard de Clairvaux. Alleen het kapelletje waar Aria, de poes, jaloersmakend ligt te chillen in de >

â&#x20AC;&#x2DC;Bitterballenâ&#x20AC;&#x2122; gevuld met Langres-kaas De perfecte combinatie van Nederland en Frankrijk! Schotel ze bij de borrel voor aan je gasten en ze slaan achterover van verbazing (okĂŠ, misschien ook een beetje van de geur die deze complexe Franse stinkkaas voortbrengt). En nog vegetarisch ook. Recept (voor 4 personen): t FJFSFO t H QBOFFSNFFM

t H -BOHSFT LBBT t H Â?QPJTTFT LBBT t FM B[JKO 1SBL EF -BOHSFT LBBT grof met een vork. Maak met je handen kleine balletjes, zo groot als een hazelnoot. Doop ze in de geklutste eieren en daarna in de broodkruimels. )FSIBBM EJU LFFS UFSXJKM je ze tussendoor steeds NJOVUFO JO EF LPFMLBTU [FU 7FSIJU XBU GSJUVVSPMJF JO FFO QBO UPU HSBEFO

dip de balletjes er even in FO WFSXJKEFS [F EBO XFFS Plaats ze op een bakplaat FO [FU NJOVUFO JO FFO UPU HSBEFO WPPSWFSXBSNEF PWFO Haal ze uit de oven en serveer direct. Voor overmatig genot (en calorieĂŤn) serveer je er ĂłĂłk nog een dressing van Â?QPJTTFT LBBT CJK TNFMU EF Â?QPJTTFT JO FFO QBO FO voeg de azijn toe. Bon appĂŠtit!

LEVEN IN FRANKRIJK 47

Haute-Marne zon stamt nog uit de Middeleeuwen. In de 18de eeuw is hier namelijk veel herbouwd, het hele idee van erfgoedbescherming bestond nog niet. Tijdens de Franse Revolutie verloor het klooster zijn functie en begon de reeks gedaantewisselingen van Auberive. Van grafﬁti in de kapel tot moderne kunst in de oude kloostergangen: sinds 2006 huist er een centrum voor moderne kunst. Er zijn wisselende tentoonstellingen te zien van vaak bijzondere (outsider-)kunstenaars. Châteauvillain is een village de caractère, even ten westen van prefectuur Chaumont, perfect voor een middagje sightseeën. Er loopt een rondweg om het dorp heen, zodat vroeger alle zestig (!) aanwezige torens geïnspecteerd konden worden. Vele worden tegenwoordig bewoond. In ongeveer een uur loop je via deze ruelles, steegjes, het hele dorp door. Ook kun je er wandelen in het Parc aux Daims, het voormalige jachtterrein van de seigneur: 272 hectare grond met meer dan 200 loslopende damherten. Even buiten het centrum bevindt zich kunstenaarsdorp Simone, ooit dé bekendste laarzenfabriek van Frankrijk. Tegenwoordig is het een cultureel project voor de lokale bevolking. Annelore, een van de

Met de klok mee: champagne van Nicolas Bass; lavendel in de hangende tuinen van Cohons; versierd plein in Langres; Lac de la Liez.

-&7&/ */ FRANKRIJK

initiatiefnemers, vertelt over het leven hier. Over de mogelijkheden, de rustige en afgelegen plekken, het gebrek aan competitie. Maar ook over het gevoel van de rurale bevolking achtergesteld te zijn, waardoor ze vaak weinig zelfvertrouwen hebben. Precies dat proberen ze met Simone aan te pakken: door (onder andere) theaterlessen, yoga, dans en kooklessen. En het werkt.

Champagne!

We sluiten de reis door de Haute-Marne af met een bezoek aan het biologische champagnehuis van Nicolas Bass, in Rizacourt. Op negentig hectare worden hier druiven verbouwd. Drie soorten: pinot noir, pinot meunier en chardonnay. Met de hand geplukt en vermengd tot goddelijke champagne. Het hele proces, van pluk tot ﬂes, duurt minimaal twee jaar. De brut tradition, de Cécile cuvée (vernoemd naar zijn moeder), de 100% blanc de noir en de rosé (in opkomst!) smaken stuk voor stuk heerlijk. Én, bijkomend voordeel: de ﬂessen gaan hier voor een stuk schappelijker prijzen over de toonbank dan in het bekendere gedeelte van de Champagne.

Tips & adressen Reizen

)FU EFQBSUFNFOU )BVUF .BSOF MJHU in de Champagnestreek en behoort tot de regio Grand Est. Vanaf Utrecht rijd je in ongeveer 6,5 uur naar prefectuur Chaumont. Met de trein kan ook: vanaf Amsterdam met een overstap in Parijs. +F NPFU EBO WBO 1BSJT /PSE OBBS 1BSJT &TU [P O NFUFS MPQFO 7BOEBBS QBL je dan de regionale trein naar Chaumont of Langres. Reisduur is afhankelijk van het tijdstip van vertrek, maar is vergelijkbaar met de reistijd per auto.

Slapen

â&#x2DC;&#x203A; GĂŽtes Domaine Richot 5XFF TNBBLWPM HFSFOPWFFSEF EF FFVXTF IVJ[FO JO FFO HSPUF BGHFTMPUFO tuin met zithoekjes, moestuin, oude CPNFO FO FFO GBOUBTUJTDI [XFNCBE .JEEFO JO FFO LMFJO EPSQ EVT XJOLFMUKF om de hoek. Vanaf QFS XFFL Aubepierre-sur-Aube, domaine-richot.com

â&#x2DC;&#x203A; Ferme du Bas Bois Op hun biologische boerderij in het EPSQKF 7JMMJFST TVS 4VJ[F POUWBOHFO &SJD en Roselyne Gruot gasten in een van de drie ruime en huiselijke gastenkamers. Alsof je op bezoek bent bij familie. Zoals te lezen in het artikel is gastheer Eric gek op sterrenkijken en deelt hij zijn passie maar al te graag met geĂŻnteresseerde gasten (doen!). Villiers-sur-Suize, +33 325311180, fermebasbois@wanadoo.fr

Eten & drinken

â&#x2DC;&#x203A; Auberge de la Fontaine Overnacht je in de Ferme du Bas Bois? Ga dan minimaal ĂŠĂŠn keer eten bij het typische dorpsrestaurant Auberge de la Fontaine. Huiskat op de bank en de EPSQTHBO[FO SVLLFO VJU PN KF XFMLPN UF heten met hun gegak â&#x20AC;&#x201C; het blijken de CFLFOETUF JOXPOFST WBO 7JMMJFST TVS 4VJ[F UF [JKO ;F XPSEFO HFWPFSE EPPS EF "VCFSHF FJHFOBBS EJF PPL BBO [JKO NFOTFOHBTUFO QSJNB FUFO XBU EF QPU

schaft serveert. Er zijn hier overigens ook hotelkamers. 2 place de la Fontaine, Villiers-sur-Suize. aubergedelafontaine.fr

â&#x2DC;&#x203A; Les Confitures des Carmottes +FBOOF .BSJF $PMMJO NBBLU KBN WBO BMMFT XBU FS NBBS JO IBBS UVJO HSPFJU o BMMFFO de citroenen koopt ze. Jam van roos, paardenbloem, pompoen, maar ook AHFXPPO WBO CFTTFO FO GSBNCP[FO ;F WFSLPPQU BMMF TNBLFO JO IBBS XJOLFMUKF ;F IFFGU BMUJKE OJFVXF JEFFÂťO NBBS UF XFJOJH UJKE PN [F BMMFNBBM VJU UF WPFSFO )FU IFMF KBBS LBO FS OBNFMJKL KBN XPSEFO gemaakt: is het niet van vers fruit uit de UVJO EBO XFM WBO HSPFOUFO VJU EF LFMEFS 6 rue du Dr. Vauthrin, Anrosey. lescarmottes.com

â&#x2DC;&#x203A; Domaine Florence Pelletier Wijnmaken is voor Florence Pelletier een levensfilosofie. Op haar domein in $PJGGZ MF )BVU NBBLU [F CJPEZOBNJTDIF XJKOFO EJF UJKEFOT IFU SJKQFO NV[JFL WBO Bach te horen krijgen. Ze maakt ook XJKO PQ CBTJT WBO CMPFNFO +F LVOU IJFS UFSFDIU WPPS FFO XJKOQSPFWFSJK FO XJKOWFSLPPQ 3 rue des Bourgeois, Coiffy-le-Haut. coiffy-florence-pelletier.com

â&#x2DC;&#x203A; Champagne Nicolas Bass 11 rue de Pichot, Rizacourt. champagne-nicolas-bass.com

Met de klok mee: koeien bij Villiers-sur-Suize; jam van Les ConďŹ tures des Carmottes van Jeanne-Marie Colin.

Bezoeken

â&#x2DC;&#x203A; Jardins de Cohons jardins-cohons.fr

â&#x2DC;&#x203A; Abbaye dâ&#x20AC;&#x2122;Auberive 1 place de lâ&#x20AC;&#x2122;Abbaye. abbaye-auberive

â&#x2DC;&#x203A; Kunstenaarsdorp Simone 4 route de ChĂ˘tillon, ChĂ˘teauvillain. simone.camp

â&#x20AC;&#x153;Een tuin is als een striptease. Als iemand al helemaal naakt komt aanlopen, is de verrassing erafâ&#x20AC;?

Meer informatie

tourisme.hautemarne.com

LEVEN IN FRANKRIJK 49

Het Fijnste

Franse restaurant van Nederland 2020

UITGESTELD TOT 2021

De tiende editie van de verkiezing van het Fijnste Franse restaurant van Nederland is uitgesteld tot 2021 UITSTEL, GEEN AFSTEL Wegens de perikelen en strenge regelgeving rond de coronacrisis hebben wij besloten de tiende editie van de verkiezing van het Fijnste Franse restaurant van Nederland plaats te laten vinden in 2021. Uiteraard heel jammer dat de verkiezing dit jaar geen doorgang kan vinden, maar we hebben alle hoop dat we er volgend jaar een extra feestelijke editie van kunnen maken. Zoals u onderhand van ons gewend bent, zullen wij dan weer kritisch op zoek gaan naar de echte authentieke Franse keuken in Nederland.

TOT IN 2021!

Stefan

Stefan de Vries (1970) woont en werkt in Parijs sinds 1999. Hij is correspondent voor RTL Nieuws, Euronews en BBC Radio. Hij verstuurt wekelijks een nieuwsbrief over de Franse politiek. Inschrijven kan op nieuws.devries.fr.

Au revoir le zinc “Ça va, gros?”, vraagt de sympathieke eigenaar van de bar. “C’est toi le gros!”, is steevast mijn antwoord. Al meer dan tien jaar begroeten Sébastien en ik elkaar op dezelfde manier. In die tijd zijn we inderdaad allebei wat dikker geworden. De laatste keer dat we elkaar konden complimenteren met onze uiterlijkheden ligt helaas al vele maanden achter ons. Sinds het begin van de maatregelen tegen corona is de Franse horeca gesloten. Dat is natuurlijk ook in Nederland het geval, maar ik betwijfel of restaurants en cafés er zo’n cruciale rol spelen als in Parijs. Zonder horeca zou de Franse hoofdstad er anders uit hebben gezien. In de typische barretjes, bistrots en petits restos zijn talloze revoluties, romans en romances geboren. Aan wankele, veel te kleine tafeltjes zijn complotten gesmeed, overwinningen gevierd en nederlagen weggedronken. Elke ochtend beginnen Parijzenaars hun dag aan een van de duizenden zincs, de karakteristieke zinken bar. In nog geen drie minuten werken ze er staande een bittere espresso weg. Het is misschien wel mijn favoriete ritueel van het leven hier. Dagelijks ontbijt ik bij L’Entracte, een typisch Parijse buurtbrasserie met rood-zwarte luifels waarop staat ‘service continu’. Zodra Sébastien me stipt om 8.45 uur op straat ziet, maakt hij op de automatische piloot een petit crème en een tartine, een stukje stokbrood, voor me. Hij groet me en zet het summiere ontbijt vervolgens in een vloeiende beweging neer op de zinc. Elke dag op precies dezelfde plek natuurlijk, onder toeziend oog van de andere dagelijkse kostgangers. De eerste die ik bij binnenkomst zie is steevast Jean-Baptiste, de wat neurotische oorlogsverslaggever die ook op de vroege ochtend graag klaagt over de Franse politiek. Iets na mij komt de gedrongen Daniel binnen, met altijd een brede glimlach. Ook al is hij de zeventig gepasseerd, hij is nog steeds actief als fysiotherapeut. En dan is er Christine, de gerimpelde ‘pensionada’ aan het einde van de zinc. Nadat ze zwijgzaam de krant gelezen heeft, geeft ze die altijd aan mij door. Elke dag opnieuw. Deze banale scènes lijken alweer zo lang geleden. Met Sébastien houd ik nu contact via WhatsApp. Nadat hij er tien jaar zelf ober

was geweest, nam hij het etablissement twee jaar geleden over. Een groot risico natuurlijk. Hij blies de wat verstofte tent weer nieuw leven in en het publiek stroomde toe. De aanloop werd wat minder nadat iedere paar weken de gilets jaunes lawaaierig over de Avenue trokken. Eén keer vloog er zelfs een traangasgranaat door het venster van de entrée. Hij telde de vele zaterdagen waarop hij moest sluiten niet eens meer. De rustige maanden tijdens de massale stakingen eind vorig jaar onderging hij eveneens gelaten. Het glas van de voordeur is nog steeds niet vervangen. De grote plank die er op getimmerd is, is een stille getuige van de rommelige tijd die Parijs achter de rug heeft. Een groot contrast met de doodstille maanden sinds corona. Maanden waarin ik er aardig wat nieuwe kilo’s bijkreeg. Ik vrees nu al Sébastiens toorn bij het weerzien. “Ça va, gros?”, zal hij weer vragen. “Oui, oui”, zeg ik dan, terwijl ik, dik maar tevreden, de volbeboterde tartine verlekkerd aankijk.

FOTO LAURENT KING ILLUSTRATIE INGRID BOCKTING

In de typische barretjes en ‘bistrots’ zijn talloze revoluties, romans en romances geboren

LEVEN IN FRANKRIJK 51

Dégustation Remke de Lange is journaliste, vinologe, wijndocente en sommelier. In Australië en Zuid-Afrika maakte ze zelf wijn: Rem’s Row.

Divers wijnland Stap een wijnwinkel binnen, sla een wijnkaart open en je ziet wijnen uit de hele wereld. Toch heeft Frankrijk nog altijd een bijzondere positie in de wijnwereld. Hoe komt dat toch?

ijn mag nog zo geglobaliseerd zijn, kenners én liefhebbers houden altijd in de gaten wat wijnmakend Frankrijk doet. De kracht van Frankrijk? Een aantal dingen. Historie, om te beginnen. De oude Grieken zetten al druivenstokken in de Provence. De Romeinen verspreidden de wijnbouw langs rivieren als de Rhône verder noordwaarts. In de Middeleeuwen speelden monniken een grote rol bij het in kaart brengen van geschikte plekken voor druiventeelt. Later kreeg wijn een enorme impuls door de opkomst van de aristocratie en de burgerij. Voor de oudste archeologische vondsten rond wijnbouw, duizenden jaren voor Christus, moeten we weliswaar in landen als Georgië, Armenië en Libanon zijn, maar continuïteit is een ander sterk punt van de Franse wijngeschiedenis. Het resultaat: grondige lokale kennis en stevige tradities, die in de jaren dertig van de vorige eeuw werden bestendigd met het appellatiesysteem. Elke wijnstreek legt met de aanduiding ‘appellation d’origine protégée’ (voorheen: ‘contrôlée’) lokale praktijken vast, zoals gebruikte druivenrassen, snoeiwijze van de planten en maximale opbrengst per hectare. Dat heeft de kwaliteit van Franse wijn veel goed gedaan. De keerzijde van tradities, en daar soms stijfkoppig aan vasthouden, is dat je links en rechts wordt ingehaald door snelle types die met technologie grote stappen voorwaarts maken. Toen vanaf de jaren tachtig opkomende wijnlanden als Australië

52 LEVEN IN FRANKRIJK

en Chili met fruitige, betaalbare wijnen steeds meer ruimte in overzeese supermarkten opeisten, moest Frankrijk wel meebewegen en wat moderniteit toelaten.

Van fris naar zwoel Maar Frankijk heeft nog een enorme troef achter de hand: diversiteit. La douce France mag geograﬁsch één land zijn, in de praktijk is het een optelsom van verschillende regio’s die niet alleen hun eigen gebruiken hebben, maar ook een eigen klimaat, bodem en landschap. In noordelijke streken als Champagne en Chablis groeit chardonnay onder frisse omstandigheden gedurende een relatief kort seizoen. Een koel klimaat betekent minder suikers in de druifjes tegen de tijd dat ze worden geplukt, en dus minder alcohol. Wijnen uit deze regio’s omschrijf je dan ook vaak als ‘fris’ en ‘slank’, met fruitassociaties kom je snel uit op groene appel of peer. Vergelijkbaar fris wit kom je tegen langs de Loire, ook een koele streek. Sauvignon blanc uit Sancerre, chenin blanc uit Saumur, muscadet van het gebiedje tegen de Atlantische Oceaan: het zijn lichte wijnen met lekker springerige zuren en een alcoholpercentage dat vaak op 12,5 procent blijft hangen. Dat is al weer anders in de Elzas: druiven als pinot blanc, pinot gris en gewürztraminer worden er gedurende de zonnige zomers zo lekker rijp dat je in het glas sappige fruitbommetje krijgt, met subtiele zuren. Ga je naar het zuiden, dan tref je druiven aan die dol zijn op warmte en goed tegen droge zomers

en bodems kunnen. De wijnen uit de Rhône bijvoorbeeld (Hermitage, Gigondas, Châteauneufdu-Pape) staan bol van lekker rijp fruit. Bij de witte denk je vast aan zomervruchten: perzik, abrikoos en meloen. Rode wijnen ruiken vaak naar donker rood fruit zoals bramen, naar rozijnen of gedroogde vijgen. Onder warme omstandigheden, gedurende een lang groeiseizoen, bouwen druiven meer suikers op, en die geven weer meer alcohol. Een alcoholpercentage van 13 à 14 procent geeft wijn zwoelte en de indruk van zoet.

Veel typiciteit Juist die verschillen hebben ervoor gezorgd dat Frankrijk zich heeft gespecialiseerd in zeer uiteenlopende wijnen, die je kunt herleiden naar de plek waar ze vandaan komen: een combinatie van traditie en fysieke omstandigheden. Grootse bubbels uit Champagne, Loire en Bourgogne, mooie zoete wijnen uit Bordeaux (Sauternes) en het verre zuiden (Muscat de Frontignan bijvoorbeeld), elegante houtgelagerde wijnen uit de Bourgogne, verﬁjnde kruidige rosé’s uit de Provence, lekker stevige rode wijnen uit de Languedoc-Roussillon. Denk aan een deel van Frankrijk en je zult er een paar typische wijnspecialiteiten aantreffen. Noem een Frans druivenras en je weet waar dat zich thuisvoelt. Frankrijk heeft kortom, veel typiciteit. Het is dat er zoveel geweldige wijnen elders in de wereld worden gemaakt die je ook wilt proeven. Maar voor een totaalbeleving van wijn kun je eigenlijk makkelijk in Frankrijk blijven.

Thuis proeven om Frankrijk beter te leren kennen ☛ Vergelijk eens een Chablis met een houtgelagerde chardonnay afkomstig uit Zuid-Frankrijk, Limoux bijvoordeeld. De eerste zal charmeren door zijn verfijnde zuren, de tweede zal je eerder aan rijpe oranje meloen doen denken, en ‘mollig’ en ‘rond’ in je mond aanvoelen.

☛ Champagne en de mousserende wijnen uit de Loire (Saumur, Vouvray) hebben heerlijke levendige zuren. Crémant d’Alsace is afkomstig uit de zonnige Elzas en wordt grotendeels gemaakt van pinot blanc, een zachte druif met lage zuren. Dit is een mousserende wijn die juist meer ronde fruitigheid te bieden heeft.

☛ Rode wijnen uit de Loire, zoals Bourgueil of Chinon, hebben vaak iets ‘groens’, denk aan groene paprika. Zet er een rode wijn uit de Languedoc naast, bijvoorbeeld een blend van grenache-syrah-mouvèdre en je hebt juist jammig, geconcentreerd rood fruit in het glas, met zwoele geuren als laurier, tijm en drop.

LEVEN IN FRANKRIJK 53

54 LEVEN IN FRANKRIJK

Koken met de zon Culinaire reis door de Provence

Annette Spaan ging in de Provence op zoek naar culinaire tradities. Ze kreeg les van topchefs en at in een truffelrestaurant. En ontdekte zo óók de creatieve nieuwe cuisine van het zuiden.

TEKST & FOTO’S ANNETTE SPAAN

LEVEN IN FRANKRIJK 55

“De Provençaalse keuken is simpel omdat we geweldige ingrediënten hebben waar je niets aan toe hoeft toe te voegen om smaak te creëren”

56 LEVEN IN FRANKRIJK

hef Jean-Jacques Prévôt doopt een kwast in zijn meloenpittensiroop uit 1999 en schildert verder aan zijn Provençaalse landschap. Meloensap als verf, dat heb ik nog nooit gezien. We staan in zijn met een Michelinster bekroonde restaurant La Maison Prévôt in Cavaillon, bekend om zijn meloenen. Ik ben in Zuid-Frankrijk om de Provençaalse keuken te leren kennen. Jean-Jacques: “Toen ik voor het eerst in Cavaillon kwam, serveerden ze tot mijn verbazing meloen alleen met ham, of bij dranken als port en muscat. Ik besloot ‘de kok van de meloen’ te worden.” Jean-Jacques bedacht honderd meloenrecepten en serveert al 39 jaar een menu helemaal gebaseerd op meloen. Dankzij het fruit vond hij zelfs de liefde: “Op een dag ging mijn auto kapot in Cavaillon. Terwijl hij gerepareerd werd, ging ik naar de markt, en daar zag ik een mooie vrouw die meloenen verkocht. We werden verliefd en we trouwden.” Zijn meest bijzondere meloenrecept vindt de 66-jarige chef melon cocotte au homard, meloen met kreeftbouillabaisse.

Keuken van fruit en groenten Jean-Jacques laat me proeven van de meloenpittensiroop, waarmee hij overigens niet kookt. Ik snap er niets van dat het 21 jaar oude sap nog steeds goed smaakt. “Het is prima geconserveerd dankzij de kwaliteit van de meloen en de suiker.” In de keuken van het restaurant geeft Jean-Jacques kookles. Hij laat me zien hoe hij zijn vinaigrette van meloenpittensap maakt: een mix van meloenpitten, olijfolie, limoenschil- en sap, zout uit de Camargue en peper. Daarna creëert hij een prachtige ‘roos’ van plakjes meloen en gerookte schelvis, overgoten met de vinaigrette. Het bord decoreert hij naast de vinaigrette met pijnboompitten en bloemen. “De meloen moet van extreem goede kwaliteit zijn om ermee te koken. Hij moet stevig, sappig en knapperig zijn. Je moet er een uitzoeken die zwaar is, te licht is niet goed.” Fruit is belangrijk in de keuken van de Provence, zo worden ook aardbeien, kersen en vijgen veel gebruikt. Jean-Jacques: “De Provence heeft een keuken van fruit en groenten, het is de keuken van de zon. Het is simpel maar genereus, en smaakvol. Op de Provençaalse markten vind je zo veel verse ingrediënten, kruiden en aroma’s.” Naast het seizoensgebonden meloenmenu serveert hij ook andere gerechten: “Ik speel met wat de seizoenen mij geven, zoals asperges in het voorjaar, tomaten in juli en augustus, champignons in de herfst en truffels in januari en februari.”

Culinaire ontdekkingsreis De zwarte truffel, de Tuber Melanosporum (ook wel Périgord-truffel genoemd) waarmee JeanJacques in de winter kookt, is een van de belangrijkste producten van het departement Vaucluse. Truffels zijn zwammen die onder de grond groeien, naast wortels van bepaalde bomen. Zeventig procent van de verkoop van deze zwarte truffel in Frankrijk vindt plaats op de markten in de Vaucluse. In het dorp Ménerbes lunch ik bij Maison de la Truffe et du Vin du Luberon, een kenniscentrum over truffels en wijnen van de Luberon. Vanaf het terras kijk ik uit over de bergen en landbouwvelden, terwijl ik een salade met aspergecrème en zomertruffel krijg geserveerd. Het volledige menu van chef Pierre Martres staat in het teken van de truffel. De moderne truffelcultuur begon in het dorp Saint-Saturnin-lès-Apt in de 19de eeuw, toen boer Joseph Talon ontdekte dat truffels vaak onder eikenbomen groeiden. Hij plantte eiken op zijn land en werd tien jaar later rijk door de truffeloogst. Toen zijn geheim uitkwam, groeide het aantal ‘truffelkwekerijen’ snel, in de Vaucluse en heel Zuid-Frankrijk. Naast de Tuber Melanosporum – met de bijnaam ‘zwarte diamant’ – oogsten ze in de Luberon de Tuber Brumale en de zomertruffel Tuber Aestivum. Het gerecht dat volgt is pasta tagliatelle met Tuber Melanosporum en foie gras. Ook het toetje gemaakt met dezelfde truffel is een smaaksensatie: gekookte appel in karamel en truffelsaus met hazelnoot. In het restaurant vertellen ze mij het geheim van koken met deze uitzonderlijke zwam: de truffelsmaak moet niet overheersen, het gaat erom dat je het gerecht proeft. Als je truffel combineert met boter proef >

Openingspagina’s: lekkers bij patisserie Jouvaud. Links, met de klok mee: chef Pierre Martres; meloenrecept van chef Jean-Jacques Prévôt; Auberge La Fenière; ingrediënten voor de kookles van Maison de la Tour. Hiernaast: JeanJacques Prévôt met een meloencreatie.

LEVEN IN FRANKRIJK 57

Culinaire ontdekkingsreis je de smaak het beste. De zomertruffel kun je beter niet koken, en de zwarte truffel verliest zijn smaak als je hem kookt boven de tachtig graden.

Bouillon de Vie In Cadenet bezoek ik restaurant, hotel en kookschool Auberge La Fenière. In 1995 ontving het restaurant onder leiding van chef Reine Sammut een Michelinster die het heeft weten te behouden. Inmiddels is haar dochter Nadia Sammut de chef. Door de gluten- en lactose-intolerantie van de 39-jarige Nadia was eten voor haar vroeger geen bron van vreugde, maar maakte het haar juist ziek. Het werd haar missie om zonder gluten en lactose te koken en iedereen met voedselallergieën en intoleranties te laten genieten van lekker eten. Auberge La Fenière heeft nu een volledig glutenvrij menu en iedereen met ‘voedselproblemen’ kan er aanschuiven. Tijdens haar kookles vertelt Nadia over haar instituut Cuisine Libre: “Het staat voor vrijheid en ruimdenkendheid in de keuken, want de manier waarop ik in de keuken werk is nogal ongebruikelijk.” Ze laat me een aantal van de meelsoorten proeven die ze gebruikt, omdat ze het belangrijk vindt dat we weten wat hun rauwe smaak is en om beter te begrijpen wat we straks eten. Zo proeven we rijst-, boekweit-, kastanje- en kikkererwtenmeel. Nadia, van oorsprong chemicus, weet zó goed gluten te omzeilen dat ze zelfs couscous maakt van Marokkaans cactusmeel. Cuisine Libre staat ook voor Slow Cooking en puur: “Het contact met de natuur en het terroir is voor mij heel belangrijk. Ik werk dan ook alleen met lokale producten van de boeren in de omgeving. Ik kook niet met vissen die uit de zee aan het verdwijnen zijn, ik maak gebruik van wat er die dag uit de zee is gevist.” In het gastronomische restaurant begint het menu met een Bouillon de Vie, een levensbouillon die bestaat uit gember, salie, kurkuma, knoﬂook en de paddenstoel shiitake. “Al deze ingrediënten bij

Deze pagina: haute cuisine bij L’ Agape in Avignon. Rechterpagina: de binnentuin van Maison de la Truffe et du Vin du Luberon; salade met aspergecrème en zomertruffel; op kookles bij chef Nadia Sammut van Auberge La Fenière.

58 LEVEN IN FRANKRIJK

elkaar geven het lichaam de meeste energie om de vertering te beginnen”, vertelt Nadia. “De Provençaalse keuken is eigenlijk simpel omdat we geweldige ingrediënten hebben waar je niets aan toe hoeft te voegen om smaak te creëren.” Ze laat haar zwarte knoﬂook zien, die we gaan gebruiken voor een van de gerechten, de mediterrane mulvis gravlax. “Zwarte knoﬂook is heel speciaal en we maken hem door langdurig fermenteren op zestig graden. Daarna is het net zoet snoep, ik maak er ook een chocoladedessert mee.” We beginnen met het bakken van de kikkererwtengalette, een soort pannenkoek. “In de Provence en de Mediterranée gebruiken we veel kikkererwten. Deze galette kun je het hele jaar door maken, want voor de decoratie gebruik je de bloemen en producten van het seizoen.” We mengen kikkererwtenmeel, water en olijfolie voor het deeg. Nadia decoreert de galette na het bakken met basilicumcrème, kappertjes, aubergineblokjes, munt, de bloem van de courgette en rode klaproos.

Koken met de seizoenen In Avignon ga ik op kookles bij Pascal Barnouin van restaurant Maison de la Tour. De 54-jarige Pascal is Maître Cuisinier de France en werkt met Michelinsterrenkoks als Jean-Jacques Prévôt en Reine Sammut. Zijn les begint in de overdekte markt Les Halles in het centrum. Hij neemt ons mee naar viswinkel Marée Provençale. “Ik vind dat ze hier de beste verse vis verkopen, mensen uit andere dorpen komen er speciaal voor.” Hij vertelt over het beroemde Provençaalse visgerecht bouillabaisse: “Om bouillabaisse te maken kook je eerst vissoep van kleine poissons de roche (rotsvissen), witte wijn, saffraan, pastis, venkel, uien, tomaten, knoﬂook en piment d’Espelette. Daarna kook je de vis voor de bouillabaisse in deze soep: zeepaling, zonnevis, pieterman, schorpioenvis, rode poon, zeeduivel en wijting.” We gaan door naar zijn restaurant waar de echte les begint. Pascal gebruikt graag kruiden in de keuken: “Niet te veel, maar zonder kruiden kook ik nooit.” We beginnen met het maken van twee verschillende gevulde courgettebloemen, één met een kip- en de ander met een vismengsel. Na de les serveert hij in de binnentuin verse oesters en het schelpdiertje telline. Wat is die Provençaalse keuken met zijn verse en gezonde ingrediënten toch een feest. Zowel om te eten als te bereiden! Of zoals Pascal zegt: “De Provence is een geweldige plek om te koken want > je vindt alles wat je nodig hebt in de buurt.”

“Het contact met de natuur en het ‘terroir’ is voor mij heel belangrijk. Ik werk dan ook alleen met lokale producten van boeren in de omgeving”

LEVEN IN FRANKRIJK 59

Wat is die Provençaalse keuken met zijn verse en gezonde ingrediënten toch een feest. Zowel om te eten als om te bereiden

60 LEVEN IN FRANKRIJK

Culinaire ontdekkingsreis Tips & adressen (STERREN)RESTAURANTS & KOOKLESSEN (ZIE TEKST) ☛ Maison Prévôt* 353, avenue de Verdun, Cavaillon +33 (0)4 90 71 32 43 maisonprevot.com

☛ Patisserie Jouvaud Topadres! 40, rue de l‘Évêché, Carpentras (ook in Avignon en L‘Isle sur la Sorgue) +33 (0)4 90 63 15 38 patisserie-jouvaud.com

☛ Auberge La Fenière* 1680, route de Lourmarin, Cadenet +33 (0)4 90 68 11 79 aubergelafeniere.com

☛ Maison de la Tour 9, rue de la Tour, Avignon +33 (0)9 86 22 29 73 maison-de-la-tour-restaurantavignon.com

MEER RESTAURANTS ☛ Maison de la Truffe et du Vin (ook wijnproeverij) Het hele menu staat in het teken van truffels. Mooie tuin. Place de l’Horloge, Ménerbes +33 (0)4 90 72 38 37 vin-truffe-luberon.com

☛ Restaurant L’Agape Creatieve, moderne gerechten, geïnspireerd op de klassiekers. 21, place des Corps Saints, Avignon +33 (0)4 90 85 04 06 restaurant-agape-avignon.com

☛ Le Petit Café 12, rue Sainte-Cécile, Oppède le Vieux +33 (0)4 90 76 74 01 lepetitcafe.fr

CULINAIRE ADRESSEN ☛ La Ferme de Gerbaud Boerderij met aromatische planten. 84160 Lourmarin +33 (0)4 90 68 11 83 plantes-aromatiques-provence. com/home.html

met zwembad. Fantastisch ontbijt. Tweepersoonskamer vanaf 100. 1680, route de Lourmarin, Cadenet + 33 (0)4 90 68 11 79 aubergelafeniere.com

☛ Maison d’hôtes La Prévôté

Proeverij culinaire lavendelproducten. 276, route de Gordes, CS50016, Coustellet +33 (0)4 90 76 91 23 museedelalavande.com

Sfeervolle kamers rond een mooie Provençaalse binnentuin. Er is ook een gastronomisch restaurant. Tweepersoonskamer vanaf 130 4, rue Jean-Jacques Rousseau, L’Isle-sur-la-Sorgue +33 (0)4 90 38 57 29 la-prevote.fr

☛ Nougats Silvain Frères

☛ B&B La Banasterie

Heerlijke noga. 4, place Neuve, Saint-Didier +33 (0)4 90 66 09 57 nougats-silvain.fr

De inrichting van dit 16de-eeuwse huis kan zo in de ‘Vogue’. Tweepersoonskamer vanaf 115. 11, rue de la Banasterie, Avignon +33 (0)4 32 76 30 78 labanasterie.com

☛ Musée de la Lavande

☛ Confiserie du Mont-Ventoux Berlingot-snoepjes en andere lekkernijen. 1184, avenue Dwight Eisenhower, Carpentras +33 (0)4 90 63 05 25 berlingot-carpentras.com

WIJNPROEVEN ☛ La Cavale 3017, route de Lourmarin, Cucuron +33 (0)4 90 77 22 96 domaine-lacavale.com

☛ Office Tourisme Carpentras – Espace Terroir Wijnproeven van kleine, lokale wijnmakers. 97, place du 25 Août, Carpentras ventouxprovence.fr

SLAPEN ☛ Auberge La Fenière Smaakvol ingerichte kamers en suites met een prachtige tuin

REIZEN Het is ongeveer 1100 kilometer rijden naar de Provence. Vliegen kan op Marseille, Nice, Toulon of Avignon. In de zomermaanden rijdt de Zon Thalys naar Avignon, Aixen-Provence en Marseille. De rest van het jaar kun je met de Thalys naar Parijs, waar je moet overstappen en dan nog een uurtje of drie verder reist.

MET DANK AAN: t Vaucluse Provence Attractivité provenceguide.com t Atout France - Frans Bureau voor Toerisme france.fr | atout-france.fr t Avignon Tourisme avignon-tourisme.com t OT Pays d’Apt Luberon luberon-apt.fr t OT Luberon Coeur de Provence luberoncoeurdeprovence.com

Linkerpagina, met de klok mee: chef Nadia Sammut met haar kikkererwten-galette; groenten in de keuken van Maison de la Tour; kookles van chef Pascal Barnouin; lunch in Maison de la Tour. Boven: Provençaals aardewerk.

LEVEN IN FRANKRIJK 61

(Advertorial)

Wijn en levenskunst in de Provence

Routekaart naar een zonnig savoir-vivre Wijn en cultuur, wijn en natuur, wijn en de Franse ‘art de vivre’. Het wijntoerisme van de Route des Vins de Provence maakt het mogelijk de favoriete liefhebberijen van de francofiel te verenigen: de verfijnde wereld van de wijn en de cultuur, gastronomie en toeristische ontdekkingen in het meest zonnige deel van Frankrijk.

De paden op, de lanen in Als je liever een sportieve prestatie van formaat levert, zou je de wijnroute langs de golf van Saint-Tropez kunnen wandelen: negen etappes van een dag en 146 kilometer in totaal. Dan kom je door het mondaine en toch charmante Saint-Tropez en langs het strand van Ramatuelle, waar je tussen de vips kunt lunchen aan het Plage des Jumeaux. Of neerstrijken in kustplaatsen als Port-Grimaud, bijgenaamd ‘La Venise Provençale’. Onderweg doe je een mooi kleurtje op en kun je bij negen stijlvolle en prachtig gelegen wijndomeinen en wijnchâteaus terecht voor een proeverij. Sommige hebben ook chambres d’hôtes, zodat je met een fruitige rosé, een elegant glas wit of een karaktervolle rode wijn in de avondzon kunt uitrusten van de wandeling.

et de fiets over glooiende heuvels, langs wijnkastelen, kapelletjes en sfeervolle middeleeuwse plaatsjes, met hier en daar een goed glas wijn en een goddelijke maaltijd: dat klinkt verleidelijk. Dus waarom niet kiezen voor ‘La ligne à vélo en Dracénie’, een wijnroute van vijftien kilometer rond Draguignan in de Var, waar je op verschillende plekken kunt ‘in- en uitstappen’. Je kunt hem natuurlijk ook wandelen of met de auto afleggen (liefst een cabrio natuurlijk). En niemand verplicht je die vijftien kilometer in één dag te doen. Wie het rustig aan wil doen kan een kilometer of vier de benen strekken en ondertussen natuur, cultuur en de delicate aroma’s van de wijnen onderweg opsnuiven.

Landelijk logeren Hou je meer van het ruige binnenland en het ware boerenleven, terwijl je ook wilt genieten van geschiedenis, kunst en cultuur? Dan kun je bijvoorbeeld een schitterende wandeltocht maken door het Pays d’Aix, aan de voet van de Mont Sainte-Victoire die Paul Cézanne zo graag schilderde. Dan bezoek je natuurlijk ook de stad Aix-en-Provence met zijn majestueuze boulevards en gezellige pleintjes, marktjes en terrasjes. Tijd voor een museum of om te shoppen en te proeven van lekkernijen van ambachtelijke delicatessenzaakjes, en natuurlijk voor een bezoek aan het atelier van Cézanne. Deze route met vier etappes voert je onder meer langs biodynamische wijndomeinen en middeleeuwse abdijen.

LEVEN IN FRANKRIJK 63

SAINT TROPEZ, DOMAINE DE LA MADRAGUE © SOWINE - CIVP

Je wandelt of fietst door een prachtig heuvellandschap, met aan de horizon ruige bergkammen. En ’s avonds logeer je in een karakteristieke ferme auberge of een landelijk gelegen chambres d’hôtes.

Verblijven in een wijnkasteel Als je liever een weekend op één plaats verblijft, dan kun je je bijvoorbeeld onderdompelen in een geraffineerde melange van wijn en cultuur bij Chåteau Roubine. Dit wijnkasteel bij Lorgues, het zeer geliefde schilderachtige dorpje in de bergen, ligt middenin de wijnstreek Côtes de Provence. Naast een dégustation privé, een speciaal voor jou georganiseerde proeverij met uitleg over de wijnen van het domein, bezoek je ook een atelier van twee beeldhouwers dat is uitgegroeid tot een centrum van beeldhouwkunst, architectuur en design.

Iedere route is anders Dit is maar een selectie uit het grote en zeer gevarieerde aanbod van de Route(s) des Vins de Provence. Een netwerk van wijnroutes dat is opgezet door maar liefst 448 producenten, van individuele wijnmakers tot caves coopératives, die zich hebben verenigd onder de vlag van Vins de Provence. Ze werken daarbij nauw samen met de toeristische

64 LEVEN IN FRANKRIJK

organisaties van deze streek. Natuurlijk met ruime aandacht voor de wijn en wijncultuur van de Provence. Wijn is hier een manier van leven, een art de vivre. Dat zonnige levensgevoel wordt uitgedragen door de vele wijnboeren die popelen om gasten te ontvangen en over hun wijn te vertellen. Op de website www.routedesvinsdeprovence.com staan verschillende routes beschreven: wijndomeinen en kastelen waar je langs komt, overnachtingsmogelijkheden en gastronomische restaurants langs de route en links naar alle toeristische bezienswaardigheden die je niet mag missen. Iedere route kun je naar believen uitbreiden, bijvoorbeeld met andere wijnkelders of wijnproducenten in de buurt of interessante festivals of bezienswaardigheden. Dus of je nu drie dagen of drie weken gaat, er is genoeg te zien en te doen. *

TEKST FERRY VAN HALL FOTO’S CIVP

Wijnsites Op deze websites vind je alle informatie over de wijn, de wijnroutes, de rijke cultuur en natuur van de Provence: ☛ www.vinsdeprovence.com ☛ www.routedesvinsdeprovence.com ☛ www.aixenprovencetourism.com ☛ www.provenceverte.co.uk ☛ www.tourisme-dracenie.com ☛ www.maison-des-vins.fr

Het gebied van de Vins de Provence strekt zich uit tussen de Middellandse Zee en de Alpen, 200 kilometer in de breedte. Het bestrijkt drie departementen: Bouches-du-Rhône, Var en Alpes-Maritimes. De Vins de Provence kennen drie appellations: AOC Côtes de Provence, AOC Coteaux Varois en AOC Provence en Coteaux d’Aix-en-Provence. De Provence is het oudste wijngebied van Frankrijk. Het heeft een mediterraan klimaat met droge, hete zomers en milde winters, wat erg gunstig is voor het maken van karaktervolle wijnen. Ook winden als de mistral hebben hun invloed op de wijn. Het is een wijngebied dat zich blijft ontwikkelen, met een grote interesse in vernieuwing. De traditie wordt in ere gehouden, maar er zijn ook domeinen die aan biodynamische wijnbouw doen en jonge wijnboeren die graag experimenteren. Van knisperend fris tot elegant droog, geurig en fruitig, eenvoudig of sophisticated, voor iedereen is er een wereld aan smaken te verkennen. De amateur de vin, de echte wijnliefhebber zal bij de Provence waarschijnlijk al snel denken aan rosé. Ongeveer negentig procent van de Vins de Provence bestaat inderdaad uit deze ‘lichtgevende’ wijn. De populariteit van deze toegankelijke wijn stijgt de laatste jaren snel, en zeker niet alleen in Frankrijk. Jaarlijks worden in dit wijngebied 150 miljoen flessen rosé geproduceerd en de Provence is de nummer 1 van Frankrijk wat AOC rosé betreft. In de gezamenlijke organisatie Vins de Provence hebben 448 wijnproducenten zich verenigd. Langs de weg zijn deelnemers met een bordje met logo van de Route des Vins de Provence aangegeven. Bij drie Maisons de Vin kun je wijn proeven en wijn en streekproducten inslaan. Daarnaast zijn er veel interessante festivals en wijnevenementen en avontuurlijke wijnroutes met culturele hoogtepunten uitgezet voor de wijntoerist. Aparte vermelding verdient het nationale ‘label’ Vignobles & Découvertes, met een rijk aanbod aan wijndomeinen met overnachtingsmogelijkheden, restaurants, kookcursussen op een wijnchâteau en andere genoeglijke zaken die voor wijntoeristen interessant zijn. In de Provence heb je drie van zulke routes: Le Pays d’Aix-Sud Lubéron, Provence Verte & Verdon Tourisme en Dracénie Provence Verdon.

Vins de Provence

RÉCOLTE DE MARCHÉ © PATRICIA BROCHU - CIVP

(Advertorial)

LEVEN IN FRANKRIJK 65

(Advertorial)

Verse ansjovisfilets met avocado Voor 4 personen

Ingrediënten UÊÊ16 verse ansjovisﬁlets UÊÊ2 avocado’s, niet te rijp UÊÊ15 cl olijfolie UÊÊ½ citroen UÊÊ100 g grof zout UÊÊ10 g suiker UÊÊ2 takjes dille UÊÊ1 mespuntje gemberpoeder UÊÊ100 g mesclun (gemengde bladsalade) UÊÊ1 el venkelzaad

Bereiding Pel de avocado’s en snijd ze van hoog naar laag in acht stukken. Laat ze in een pan 1 minuut koken in kokend en gezouten water. Laat de ansjovisfilets door uw visspecialist schoonmaken. Laat ze marineren in 100 g zout en 10 g suiker gedurende 4 à 5 minuten, en was ze daarna zorgvuldig onder de kraan. Dompel ze vervolgens 5 minuten onder in een vinaigrette van olijfolie en citroen met een beetje gemberpoeder. Leg de mesclun (een Frans salademengsel, te vervangen door gemengde salade) op een bord, leg de avocado erop en leg daarop de ansjovisfilets, strooi daarover enkele venkelzaadjes en plukjes dille, en giet de rest van de marinade van citroenolie over alle ingrediënten. Drink hierbij een zachte en luchtige rosé AOC de Provence met dominante bloemennoten.

Kalfsrug in rood en zwart Voor 4 personen

Ingrediënten • 4 ﬁlets kalfszadel van 110 g of kalfsﬁlets • 300 g rode bonen uit blik • 10 g tomatenpuree • 10 g ketchup • peper, zout • 50 g boter • 5 g kippenbouillon • 30 g slagroom • 10 g zwarte sesam • 5 cl olijfolie • 2 el tamari (bio-soja)

66 LEVEN IN FRANKRIJK

Bereiding Giet de rode bonen lichtjes af en verwarm ze, leg ze dan in een mengkom met 30 g boter, de slagroom, de tomatenpuree, ketchup, kippenbouillon, zout en peper en meng ze voorzichtig door elkaar. Verwarm dan deze puree opnieuw. Braad het vlees aan met een beetje boter en olijfolie, voeg zout en peper toe, snijd het vlees schuin af en leg het op de puree. Bereid de sesamsaus voor: verwarm op een laag vuur in een kleine pan met hulp van een garde de zwarte sesam, 15 cl olijfolie, tamari, 5 cl water en 10 g boter. Giet deze saus over het vlees. Drink hierbij een rosé AOC de Provence met aroma’s van kruiden, peper en rood fruit.

12 X

+ VANDYCK DEKBEDOVERTREK T.W.V. 119,95 NU SAMEN VOOR MAAR

76 i#l#k# * &&.!.

RISE ’N SHINE Gestileerde bloemen en banen in zacht oranje en beige geven de slaapkamer een warme en tegelijkertijd rustige uitstraling. Het dekbedovertrek ‘Rise’ heeft dit dessin aan beide zijden, evenals de kussens, en is gemaakt van 100% katoensatijn waardoor het heerlijk zacht en soepel aanvoelt. Neem nu een tweejaarabonnement op Leven in Frankrijk en ontvang de dekbedovertrekset in de maat van uw keuze:

• 2 x eenpersoons (140 x 200/220) • 1 x tweepersoons (200 x 200/220) • 1 x lits-jumeaux (240 x 200/220)

1 LEVEN IN FRANKRIJK

WORD ABONNEE Kijk op www.leveninfrankrijk.nl of bel 088 2266634 De abonneeservice is op werkdagen bereikbaar van 9.00 tot 17.00 uur. Als bijdrage in de verzendkosten van het geschenk wordt eenmalig 6 in rekening gebracht. Deze aanbieding is geldig zolang de voorraad strekt. Neem contact op met de abonneeservice voor verzendtarieven naar het buitenland. U kunt het abonnement ook cadeau doen aan iemand anders, u ontvangt dan zelf het dekbed.

- Iconography : H. Drouot, B. Sanson, F. Bassemayousse, La Cité de la Mer, Cap Skirring, Fontshop, Stockbyte. 2018

GARE MARITIME TRANSATLANTIQUE - 50100 CHERBOURG-EN-COTENTIN - Tel. +33 2 33 20 26 69

rando

vélo

EPINAL

Séjours nature INFORMATIE - RESERVEREN +33 329 82 53 32 www.tourisme-epinal.fr

kayak

Voor haar Haar blijft langer geparfumeerd dan huid. Miss Dior Hair Mist verfrist én beschermt het haar en het subtiele kruidige parfum blijft lang om je heen zweven. Miss Dior Hair Mist, Dior, 49,99. douglas.nl

Minimaliste

Boutique

‘Je ne sais quoi for all’ is het motto van het Parijse merk Sézane. Met deze jurk van viscose kom je een warme zomer wel door op een elegante manier. Nissa Dress, Sézane, 150. sezane.com

Fleurige en geurige accessoires voor een zinderende Franse zomer.

Vue sur mer

DOOR TIARA RIVANO

Trek een fotoprint aan van het uitzicht over zee vanuit het beroemde Eden Roc hotel in het Zuid-Franse Antibes. De kledingfoto’s zijn al jaren een handtekening van styliste Agnès B. T-shirt ceylan photo Eden Roc, Agnès B, 135. agnesb.eu

BANANENTAS Net weer even stijlvoller dan je ouwetje: naar het strand en de markt ga je met deze fijne tas van handgevlochten bananenbladeren. Verkrijgbaar met schouderriemen van leer of houten parels. Arielle Weaved Bag, Sézane, 95. sezane.com

Zomerband Deze vergulde armband met parelmoer staat schitterend op een gebruinde huid. De hele collectie Caraïbes staat in het teken van de zon op het water. Cuff Caraïbes, Agatha, 120. agathaparis.com LEVEN IN FRANKRIJK 69

Wonen in deLot-et-Garonne Ondergedompeld in natuur en brocante Van Lille tot Martinique: Kate en Jean Nedelec werkten in hotels en restaurants in heel Frankrijk. Nu zijn ze tot rust gekomen in de Lot-et-Garonne, bijgenaamd le verger (boomgaard) van Frankrijk. Hier renoveerden ze een oude boerderij.

et witte huis staat op een heuvel, met naar alle kanten uitzicht over andere heuvels en goudkleurige velden vol bloemen en balen hooi. De rivier Garonne kronkelt er sierlijk doorheen. Agrarisch Frankrijk op z’n zomers. Een plek waar de meest ingetogen persoon ongegeneerd op blote voeten door het gras gaat huppelen. Bloemen plukken, met kruiwagens lopen, naar visjes kijken in de rivier. Een plek waar het leven op een prettige manier tot stilstand komt. Zo ook voor de bewoners van dit huis, de vroegere stadsmensen Cathérine en Jean Nedelec. Dertig jaar lang

“We hebben van alles gedaan, zoals het management van luxe vakantiedorpen, en we hadden een eigen crêperie en brasserie”

Openingspagina’s, links: de eetkamer. Rechts: een originele kapstok. Deze pagina: taart met zelfgemaakte jam; een fraaie roos in de tuin; de pergola met panoramisch uitzicht; oude inlegzolen dienen als decoratie. Rechts: een van het grofvuil gered ‘botanisch kabinet’, voorzien van een nieuwe deur die het echtpaar zelf beschilderde.

72 LEVEN IN FRANKRIJK

werden ze voortgestuwd in een leven vol verantwoordelijkheid en stress, vertelt Cathérine, die door iedereen Kate genoemd wordt. “We hebben van alles gedaan, zoals het management van luxe vakantiedorpen en we hadden lange tijd een crêperie en brasserie. Meestal waren we 24 uur per dag omringd door mensen, want als je in hotels en restaurants werkt, stopt het werk nooit. En we woonden steeds ergens tijdelijk, in huizen die door anderen waren ingericht. We hadden zo’n behoefte om ons eindelijk te settelen op een plek die we helemaal naar onze eigen smaak zouden inrichten. ” C’est le jour et la nuit: geen groter contrast dan met hun huidige leven als pensionado op het platteland, op anderhalf uur van Bordeaux, niet > ver van het stadje Marmande. “Ik tuinier, heb

74 LEVEN IN FRANKRIJK

Binnenkijker Lot-et-Garonne

“Het was een oude boerderij in zeer slechte staat en alle originele kenmerken waren verstopt onder lelijke cementen platen” de hele streek te voet ontdekt, zorg voor onze ezel, poes, schapen en onze moestuin. Stadse verleidingen interesseren me totaal niet meer!” Zielsgelukkig is ze ermee. “Ik sta eindelijk met beide voeten op de aarde en ik ben de hele dag buiten. Daar heb ik al jaren naar verlangd. Alleen als mijn dochter er is, ga ik wel eens winkelen in Bordeaux. Als een echte Parisienne heeft zij daar wél behoefte aan.”

Geploeter Aan dit kalme leven ging wel wat geploeter vooraf. Hun idyllische huis op de heuvel was namelijk het tegenovergestelde toen ze het kochten. “Het was een oude boerderij in zeer slechte staat en alle originele kenmerken waren verstopt onder lelijke cementen platen. We hoopten althans dat er nog wat origineels onder zou zitten. Maar het rook er wel opvallend heerlijk. En dát zagen we als een goed teken!” Verder voldeed het plaatje aan alle eisen. “Jean wilde minstens zes hectare land en ik wilde een heel grote moestuin en me onderdompelen in de natuur. Vanuit huis wilde ik uren kunnen lopen door het groen. We zochten in het zuiden, maar het moest ook te betalen zijn, dus gingen we maar niet kijken in de Provence. Dat hoefde ook niet, want we waren meteen weg van deze streek.” Ze besloten alles zelf te renoveren. Alleen het dak lieten ze vervangen door een professional. Doel was het huis zoveel mogelijk terug te brengen in de oorspronkelijke staat. Dus die van twee eeuwen terug, schat ze. De hele operatie duurde twee jaar. Al het sanitair moesten ze vervangen en ook de > elektriciteit, verwarming, ramen, luiken en

Linkerpagina: de woonkamer; de badkamer met vintage meubilair. Deze pagina, met de klok mee: een van de wildboeketten van Kate; kat Tigou; groenten uit eigen tuin; een mooie authentieke deur.

LEVEN IN FRANKRIJK 75

“Wat waren we gelukkig toen we ze ineens tevoorschijn zagen komen! Nooit beseft hoe blij je kunt worden door een paar balken” vloeren. ”Met veel geduld en vooral veel hulp van filmpjes op YouTube”, lacht Kate. “Ik moet de meeste eer aan Jean geven, maar ik was een goede assistent. En wel zo’n fanatieke dat ik vaak met flinke rugpijn rondliep. Ook nam ik later de inrichting voor mijn rekening. Jeans grote passie is afgedankte meubels een nieuw leven geven. Vooral toen we in Cannes woonden, vonden we veel moois op straat. Hij heeft daar weer prachtige meubels van gemaakt en ook lampen.” Die staan in volkomen harmonie naast het antiek en de vondsten op brocantes die ze hun hele leven hebben verzameld, zoals een collectie oude theepotten.

Slaapplaats van het vee

Deze pagina, met de klok mee: een antieke koffer met jeu de boules; het balkenplafond bleek een goed verborgen geschenk; de houtoven is opgebouwd door de eigenaren; Madonna met kind van keramiek. Rechts, boven: vanuit de slaapkamer kijk je uit over het groene land; onder: op het terras is het heerlijk lunchen.

76 LEVEN IN FRANKRIJK

Onder het cement ontdekten ze tot hun blijdschap inderdaad oude, dikke balken die ze extra opvallend maakten door ze wit te schilderen. “Wat waren we gelukkig toen we ze ineens tevoorschijn zagen komen! Nooit beseft hoe blij je kunt worden door een paar balken.” Zelfs de stenen muren waren verstopt onder een dikke laag cement. Het vieze zeil op de grond vervingen ze door mooie tegels en de open haard bliezen ze nieuw leven in. De verticale oude balken lieten ze staan, ze dienen nu als afscheiding tussen de eetkamer en de keuken. In de aangrenzende schuur, die daarvoor decennia gediend had als slaapplaats van het vee, maakten ze hun eigen slaapkamer en badkamer. En nu is het klaar. En begint er een nieuw leven voor beiden, op de tractor, in de moestuin (en vast ook wel eens huppelend door het gras). >

TEKST CATHELIJNE VAN VLIET FOTOGRAFIE LUCREZIA VOZZA VIA COCOFEATURES.COM

LEVEN IN FRANKRIJK 77

Tien tips van Kate voor de Lot-et-Garonne 1) We hebben geen stranden of bergen in de buurt, dus het toerisme is in de Lot-et-Garonne minder ontwikkeld dan in veel andere zuidelijke streken. Maar de chambres d’hôtes zijn (hierdoor?) kleinschalig en van hoge kwaliteit. 2) ‘Onze’ stad Marmande heeft een mooi historisch centrum, een prachtige kerk, een kloostertuin en La Plaine de la Filhole, een park langs de rivier waar je kunt picknicken, wandelen en fietsen in het groen. 3) Les Jardins de Beauchamp, zo’n tien thematuinen bij Marmande. 4) In juli en augustus zijn er elke avond vanaf 18.30 uur in de hele streek markten van lokale producenten. 5) Kom proeven van het land: de pruimen, tomaten en hazelnoten, de vins de Buzet et de Marmande, meloenen, aarbeien en asperges. 6) Restaurant L’Aubergade in Puymirol heeft 2 Michelinsterren: aubergade.com. 7) Hou je van varen, haal dan je hart op met een tocht op de Garonne (200 km vaarroutes). 8) Goed onderhouden wandelpaden, zie randolotetgaronne.net. 9) Mooie kastelen: de châteaux van Duras, Gavaudun, Bonaguil, Biron en Fumel. 10) De vele versterkte stadjes, zoals Pujols, Penne-d’Agenais, Monflanquin, Nérac, Villeneuve-sur-Lot en Villeréal.

Boven, met de klok mee: ezel Cracotte; Jean op zijn vintage tractor; Kate schikt wilde bloemen; overal om het huis staan bloemen; hiernaast: kamers vóór de renovatie.

78 LEVEN IN FRANKRIJK

BESTEL NU

EN BETAAL TOT 1 OKTOBER GEEN VERZENDKOSTEN!

n i n e v Le

k j i r k fran 2021 a d n e g A

frankrijk Leven in S c h e u rk

€ 15,

alender

95 per stuk

ABONNEES KRIJGEN 3,50 KORTING

Leven in Frankrijk Agenda of Scheurkalender 2021

Geniet het hele jaar van Frankrijk met deze handige agenda boordevol vermakelijke weetjes, seizoensrecepten en een handige NederlandsFranse woordenlijst. Of kies de scheurkalender voor je dagelijkse dosis joie de vivre!

Ga naar www.leveninfrankrijk.nl en klik op Shop of bel 088 2266634 (op werkdagen van 09.00-17.00 uur)

79 LEVEN IN FRANKRIJK

2021

La Vie Parisienne Renée Koudstaal woont in Amsterdam en Parijs. Op haar blog lestyleparisien.com schrijft ze over Parijse lifestyle. Met de lezers van Leven in Frankrijk deelt ze nieuwtjes en tips.

Het Parijse leven (ook zonder Parijs)

80 LEVEN IN FRANKRIJK

Ruiken

De afgelopen maanden waren een uitdaging voor iedereen. Zeker als je de Parijse lockdown moest ondergaan. Toch vond ik het mooi om alle initiatieven te zien die vanuit overbevolkte appartementjes werden bedacht om er toch nog iets van te maken. Zoals dj-sets vanaf piepkleine Franse balkonnetjes, online buurtbingo’s, films die werden geprojecteerd op gebouwen en mijn vriend die mij ten huwelijk vroeg. Zelf ben ik expert geworden in het maken van mijn eigen gist en brood. Maar inmiddels kan ik gelukkig weer lekker naar de bakker. Ieder zijn vak. Voor alle Parijs-liefhebbers die niet naar de stad kunnen afreizen en misschien ook de Frankrijk-vakantie hebben moeten afzeggen: er zijn ontzettend veel mogelijkheden om Frans te leven, ook al ben je ‘gewoon’ in Nederland. Dit is dan ook het onderwerp van mijn boek dat in oktober zal uitkomen bij uitgeverij Kosmos: ‘Leef als een Parisienne, ook als je hartstikke Nederlands bent’. Les plaisirs gratuits in het Frans. Of, op z’n Nederlands: het zijn de kleine dingen die het doen, net als in het liedje van Saskia en Serge. Ik deel een aantal tips en ideeën.

Naast boeken zul je altijd één of meerdere geurkaarsen tegenkomen in een Parijs’ appartement. Dit is het Parijse equivalent van het Nederlandse bosje bloemen. Je geeft ze jezelf of een ander cadeau. In de woonkamer, op de wc, in de slaapkamer en ook bij het bad. Mijn fiancé (verloofde) wordt gek van deze passie van mij. Mooie merken zijn Dyptique, Trudon en Le Labo, maar zeker ook de huisparfums van het Nederlandse merk Zenology.

Lezersvraag! Begin dit jaar startte ik met ‘Questions’. Hier kom ik mijn belofte na om een vraag van lezers te delen, natuurlijk inclusief mijn antwoord. Heb jij ook een vraag over Parijs en het Parijse leven? Stuur die dan naar

reneekoudstaal@gmail.com.

Denise: Weet je een adres in Parijs waar ik een workshop of lessen kan volgen om de echte Franse baguette te leren maken? Renée: “Er zijn meerdere mogelijkheden. Allemaal erg leuk!

cordonbleu.edu, lenotre.com, atelier-des-sens.com, lacuisineparis.com en baguetteacademy.com. Veel plezier!”

Thuis een baguette maken? Er staat een superrecept op de site casseroleetchocolat.fr

Koken & bakken

Drinken

Franse chefs hebben ondanks het sluiten van de restaurants niet stilgezeten. Er zijn via sociale media actief recepten gedeeld, soms ook met video’s om stap voor stap mee te koken. Handig, want ook al ziet het er allemaal makkelijk uit, het niveau ligt vaak best hoog. Ik kook geregeld mee met de volgende koks:

En natuurlijk, wijn! Dé onmisbare accessoire van de lockdown én de komende zomer. Om goed te kiezen heb ik maar één advies: vraag het een kenner, stap een wijnwinkel in de buurt binnen. Zo stelde ik Xavier Kat (okhuysen.nl) de volgende vraag: welke witte wijn is ideaal voor een zomerse dag? Eentje die echt net zo smaakt als op dat marktpleintje ergens in een Frans dorpje? Zijn advies: “Een verfrissende Picpoul de Pinet uit het zuiden van Frankrijk. De Fransen drinken die graag bij een vers oestertje of bij op de barbecue gegrilde sardines. Santé!”

• Casserole et Chocolat

Emma woont in de Alsace, heeft drie kinderen en werkt als ‘kok aan huis’. Haar website en Facebook, waarop ze video’s deelt, zijn een groot succes. En die zijn, goed nieuws, in het Frans maar ook in het Engels!

casseroleetchocolat.fr

• Gâteau au chocolat

jeanfrancoispiege.com

• Franse mentor

De chef Philippe Etchebest is de Gordon Ramsay van Frankrijk. Beetje streng dus, maar kok en mentor in een. Ik heb met veel plezier zijn mentorprogramma doorlopen, waar je begint met de basis: ingrediënten, materiaal en snijtechnieken. Zijn lessen staat allemaal op YouTube, dus je kunt het in je eigen tempo doen. En zo krijg je meteen Franse les!

philippe-etchebest.com/mentor

Kijken Er gaat geen week voorbij zonder een bioscoopbezoek. In Parijs dan. Kijk eens, zodra het weer kan, naar de Franse films die op het programma staan bij een filmhuis in de buurt. En ook online is er veel moois te zien zoals ‘Elle’ (Paul Verhoeven) met Isabelle Huppert, ‘Les Petits Mouchoirs’ (Guillaume Canet) of ‘Mon Oncle’ (Tati) op cinetree.nl. En filmdistributeur Cinéart biedt prachtige VOD (video on demand) films aan als ‘Celle que vous croyez’ (Safy Nebbou) met Juliette Binoche, ‘Pupille’ (vanaf 9 juli) en ‘Perdrix’ (vanaf 23 juli) via cineart.nl.

Wie maakt de beste chocoladetaart? Het is intussen een serieuze wedstrijd geworden onder mijn vrienden. Bij elke gelegenheid brengt iemand zijn creatie mee en wordt er serieus geproefd en beoordeeld. Mijn favoriete recept is heel erg simpel en te vinden op de site van chef Jean-François Piège. Kijk maar in de rubriek ‘Recettes’ en vervolgens bij ‘Mon gâteau au chocolat’. Alles is in het Frans, maar zo makkelijk om te maken dat ook dit geen probleem zou moeten zijn.

LEVEN IN FRANKRIJK 81

France

Vendée

La Tranche sur Mer

Puur natuur, volmaakt voor gezinnen 13 kilometer stranden met fijn zand Badplaats met Blauwe Vlag Eerste badplaats in de Vendée met een Kwaliteitskeurmerk voor het zwemwater

www.latranchesurmer-tourisme.fr La Tranche sur Mer - Tourisme

Een Elzasser rustpauze buiten de gebaande paden

Een antieke auto besturen en zich voor het eerst op rails wagen, zich onderdompelen in de wereld van de Petit Prince en in een Elzasser dorp van het begin van de twintigste eeuw, zelf stof bedrukken met een houten plank en zich in het groen nestelen tussen bloemen en dieren van de wereld, een ìÐÐīăūāÐ ÐÐĴĨķšÐ ðĊăĮĮÐĊ ðĊ ÐÐĊ āăÐķīīūā ìðĮĴďīðĮÆì ÆÐĊĴīķĉȜ

ū ŒÐīœÐăāďĉÐĊ ķ æīæ ďĉ ķ ķĊðÐāÐ ĉďĉÐĊĴÐĊ ĴÐ ăĴÐĊ ÅÐăÐŒÐĊȝ

W W W.TO U R I S M E - M U L H O U S E . C O M

Crédits photos Mulhouse et région sa région - Emmanuelle Soller - Catherine Kohler- Meet&Com - Meet&Com Fotocredits: OTC: OTC Mulhouse et sa - Emmanuelle Soller - Catherine Kohler

0XOKRXVH HQ ]õQ UHJLR

Getekende Goscinny Een strip van 344 pagina’s over René Goscinny, een van de twee bedenkers van de beroemdste strip ter wereld, dat is een passend eerbewijs. Tekstschrijver Goscinny en tekenaar Albert Uderzo schiepen samen Asterix de Galliër, die samen met zijn goeiige vriend Obelix de Romeinen keer op keer op hun nummer zet. Goscinny heeft een veelbewogen leven achter de rug als kind van een uit Polen en de Oekraïne verdreven Joodse familie. De tekstschrijver en scenarist heeft het zelf verteld aan zijn dochter Anne, die Catel Muller wist over te halen het om te zetten in deze getekende biografie. Muller schreef en tekende eerder biografieën over

Livres

Nieuwe romans en een strip over het leven van een Franse stripheld. DOOR FABIAN TAKX

Vaders keukengeheimen Als de populaire chef-kok Henri van Le Relais Fleuri ernstig ziek wordt en in coma raakt, moet zijn zoon Julien zijn bistro van hem overnemen. Dat wil Julien maar al te graag. Het probleem is dat de beroemde recepten die zijn vader aan zijn moeder dicteerde, in een schrift staan dat in eerste instantie onvindbaar blijkt. Als het dan toch opduikt, blijkt het ook veel familiegeheimen aan het licht te brengen. De debuutroman ‘De recepten van mijn vader’ kwam in twintig landen uit en verraadt een enorme kennis van het restaurantwezen. Jacky Durand is een culinair journalist met standaardwerken op zijn naam als ‘Voyage amoureux dans la cuisine des terroirs’ en ‘Le hareng de nos mers’. Hij weet feilloos het echte Franse restaurantwezen te schilderen, inclusief alle beproevingen en uitdagingen waar een gedreven chef voor staat. Jacky Durand, ‘De recepten van mijn vader’ (‘Le cahier des recettes’), Cargo, 19,99.

Benoîte Groult en Josephine Baker. Haar stijl is heel anders dan die van Uderzo in zijn vrolijke avonturen van Asterix en Obelix, maar dat is het verrassende levensverhaal van de jonggestorven Goscinny (1926-1977) ook. Catel Muller, ‘Het verhaal van de Goscinny’s – De geboorte van een Galliër’, De Geus, 24,99. Wij mogen 3 exemplaren verloten onder abonnees. Kans maken? Ga dan naar leveninfrankrijk.nl en vul je gegevens in bij Mail & Win.

Ode aan een vergeten kunstenares Pauline Broekema, voorheen een bekende verslaggever van het NOS Journaal, is tegenwoordig een gevierd schrijver. ‘Tekenares van Montparnasse’ beschrijft het mysterieuze leven van de getalenteerde Edith Auerbach. Deze kunstenares werd geboren in 1899 in Keulen en verhuisde in 1926 naar Parijs, waar ze zich onderdompelde in de kunstenaarsbohème en veel grote talenten van haar tijd vastlegde. In 1940 kwam ze in een concentratiekamp terecht, waaruit ze wist te vluchten. Na ondergedoken te zijn geweest, kwam ze getraumatiseerd terug in Parijs. Maar wat er daarna is gebeurd is onduidelijk, zelfs haar sterfdatum is onzeker. Broekema heeft een fraaie manier gevonden om haar leven te reconstrueren. Ze volgt een Nederlandse kunsthandelaar die een schilderij van haar hand ontdekt op een Parijse marché aux puces en geïntrigeerd raakt, met een spannende speurtocht tot gevolg. Pauline Broekema, ‘Tekenares van Montparnasse. Het eigenzinnige kunstenaarsleven van Edith Auerbach’, De Arbeiderspers, 19,99. Wij mogen 3 exemplaren verloten onder abonnees. Kans maken? Ga dan naar leveninfrankrijk.nl en vul je gegevens in bij Mail & Win.

LEVEN IN FRANKRIJK 83

HÃ´tel Dieu de Beaune.

Bourgogne-Franche-Comté

Land van wijn, Bresse-kippen en historie * TEKST FABIAN TAKX FOTO’S GEÏNTERVIEWDEN EN ALAIN DOIRE/BOURGOGNE-FRANCHE-COMTÉ TOURISME KAARTJE ACTUAL / BOURGOGNE-FRANCHE-COMTÉ TOURISME

Bij Châteauneuf-en-Auxois.

De Bourgogne-Franche-Comté bestaat pas sinds 2016, toen de regio’s Bourgogne en Franche-Comté werden samengevoegd. Bien étonnées de se trouver ensemble want ze zijn heel verschillend. Dat maakt een reis door deze streek in het oosten van Frankrijk al bij voorbaat interessant.

e acht departementen van de Bourgogne-Franche-Comté hebben allemaal een eigen karakter, van de glooiende wijnstreken van de Côte-d’Or tot groene, verstilde departementen als de Nièvre en van de lieﬂijke Yonne tot de ruige Jura. In het hart van de regio bevindt zich de Côte-d’Or, een naam die suggereert dat het hier een goudkust is, al is de zee ver weg. Dit is inderdaad het meest welvarende deel van de Bourgogne, met prachtige middeleeuwse

86 LEVEN IN FRANKRIJK

steden als Dijon en Beaune. Het kleinste departement is Belfort, in het noordoostelijke puntje. Een fraaie streek met ‘1000 meren’ en een charmant vestingstadje met dezelfde naam.

Stadjes In de hoofdstad Dijon (150.000 inwoners) staat het Palais de Ducs, het indrukwekkende kasteel van de hertogen waar ooit Filips de Goede en Karel de Stoute de scepter (of een afgekloven ganzenbout) zwaaiden. Het herbergt nu een Musée des BeauxArts. Daarnaast heeft Dijon zijn gotische kathedraal

Bourgogne-Franche-Comté

Notre-Dame en middeleeuwse straatjes en pleinen met schilderachtige vakwerkhuizen, mooie winkels en hôtels particuliers (stadspaleizen). Ook de middeleeuwse stad Beaune (21.000 inwoners) is het ontdekken waard met zijn vestingmuren, wijnkelders, terrassen en 13de-eeuwse basiliek. Maar het grootste juweel is het voormalige armenziekenhuis Hôtel-Dieu. Vervlogen tijden herleven op de prachtige binnenplaats in ﬂamboyant-gotische stijl en in de antieke apotheek. Het indrukwekkendst is de enorme ziekenzaal. Die sluit direct aan op de kapel, zodat de armlastige zieken vanuit hun bed de mis konden volgen. Middeleeuwse mystiek hangt er ook in de smalle straatjes en de romaanse basiliek van Vézelay, een bekende halte op de pelgrimsroute naar Santiago de Compostela. Dit dorp op een heuvel in de Yonne heeft een buitengewone sfeer en schoonheid.

Lekker ‘Bourgondisch’ staat, zoals bekend, voor lekker eten en drinken en een aangename levensstijl. Elke streek heeft hier zijn eigen kazen, worsten, distillaten en robuuste streekgerechten. Denk maar aan de Bresse-kip, de Comté-kaas of fondue

bourguignonne. Op de wijngaarden van de Côted’Or worden de duurste, en volgens kenners enkele van de beste wijnen ter wereld verbouwd. Wie echt op chic wil gaan, neemt de Route des Grand Crus de Bourgogne tussen Dijon en Santenay en vergaapt zich aan de meest illustere wijndomeinen, zoals Romanée-Conti, Clos de Tart, Château de Pommard en Clos de Vougeot.

Rust Maar de meeste toeristen komen voor de rust en de natuur. De bij Nederlanders populaire Morvan (‘zwarte bergen’) vormt het bosrijke, groene hart van de Bourgogne. De Jura en de Vogezen, meer naar het oosten, zijn ruig en bergachtig, met oude vestingen waar soms zelfs regimenten Comtékazen liggen opgeslagen, kleine absintstokers (dat mag weer) en eindeloze mogelijkheden om te wandelen of ﬁetsen. En dan ’s avonds relaxen in een wellnesscentrum, want kuurbaden heb je in de hele regio.

Meer informatie: nl.bourgognefranchecomte.com

LEVEN IN FRANKRIJK 87

Bourgogne-Franche-Comté huisje in de Ardèche, daar wilden we eerst gaan wonen, maar toen zijn we gevraagd hier in de omgeving cursussen medisch Frans te geven. In 2018 zijn we een eigen bedrijf gestart, waarvoor we artsen recruiten en begeleiden voor heel Frankrijk. Ik begeleid nieuwe bewoners als emigratiecoach voor onder meer de Nièvre. In drie departementen organiseer ik ‘Ontdekkingsweekends’ waar Nederlanders kunnen kennismaken met de streek. Ze krijgen dan ook nuttige informatie over het starten van een eigen bedrijf. Daarnaast hebben we

ook nog een bedrijf dat cursussen Frans geeft. Je kunt bij ons Frans leren in een mooie 19de-eeuwse villa – een voormalige apothekerswoning – in Saint Honoré, en je tegelijkertijd oriënteren op de streek. De Morvan is zo ongelooﬂijk mooi en groen. Alles gaat een slag langzamer dan in Nederland, dat vinden we heel prettig. Tips: de prachtige stadjes Autun of Decize en het Canal du Nivernais met al die sluizen. En Dijon is natuurlijk fantastisch.” ☛ franslereninfrankrijk.com ☛ workyourwaytofrance.com

Paray-le-Monial, Basilique du Sacré Coeur.

Laurens Kluyver: “We koken traditioneel met een twist” Laurens Kluyver (47) is chef en eigenaar van Restaurant de la Vieille Tour in Noyers-surSerein, een middeleeuws plaatsje in de Yonne. Zijn Franse vrouw Hélène (42) baat een chambres d’hôtes uit met dezelfde naam. Ze hebben een zoon en een dochter, Ulysse (6) en Madeleine (3). “Noyers is een middeleeuws dorp, een van Les Plus Beaux Villages de France. Mijn ouders besloten in 1980 hier te gaan wonen met het gezin. Dit huis was destijds een hotel. Dat heeft mijn moeder >

LEVEN IN FRANKRIJK 89

Bourgogne-Franche-Comté voortgezet, terwijl mijn vader bleef werken als geoloog in Saoedi-Arabië. Mijn moeder kookte ook voor de gasten, van haar heb ik het vak geleerd. In 2004 ben ik teruggekomen, na in Nederland te hebben gestudeerd en te hebben gewerkt bij een architectenbureau en de vreemdelingenpolitie. Ik ben gaan koken voor het hotel en in 2006 heb ik het restaurant overgenomen. Op een gegeven moment kwam er een kok uit de hemel vallen, om precies te zijn uit Chablis. Hij kookt, maar ik ben samen met hem ook chef, en daarnaast speel ik voor gastheer. Samen brengen we de traditionele Bourgondische keuken met een twist. Zo heb ik ook Aziatische invloeden en vegetarische gerechten

Charlotte Dam: “We vonden dat het anders moest” Charlotte Dam heeft met haar man Harry Maison Le Roux in Ormoy, een vakantieverblijf in de Haute-Saône. Charlotte (60) kookt graag en Harry (66) is kunstenaar. Zijn ﬁguratieve beelden sieren dan ook het huis met drie chambres d’hôtes, de gîte en de gerieﬂijke tuin. “Mijn meisjesnaam is Le Roux. Mijn voorouders waren hugenoten die vanuit deze streek naar Nederland zijn gevlucht. Ik had aardig carrière

geïntroduceerd, die kenden ze hier nog niet. Voor mij is het grootste compliment als oudere gasten zeggen dat ze weer helemaal zijn teruggegaan in de tijd. Sommige gasten rijden wel honderd kilometer om bij ons te komen eten. In de Yonne is het overal heel vredig, nergens wordt het dramatisch. Tips: in Dicy is een prachtig, feëriek museum voor art brut en naïeve kunst, La Fabuloserie. En het renaissancekasteel van Ancy-le-Franc heeft een heel mooi interieur en het is zeer zorgvuldig gerestaureerd.”

☛ lavieilletour.fr

gemaakt bij de NS, maar toen de kinderen het huis uit waren vonden we dat het anders moest. In 2004 zijn we hiernaartoe gekomen en begonnen we ons bedrijf. De Haute-Saône is een mooie, maar arme streek, dus dit leek ons een goede optie. We kochten een huis uit 1761, dat ooit van een kunstenaar uit Parijs is geweest. Dat hebben we helemaal zelf verbouwd. Ik kook graag, dus ik ben een huiskamerrestaurant begonnen voor de gasten. We zijn helemaal ingericht voor fietsers en e-bikers. Erg leuk is de ‘Voie Bleue-Moselle-Saône à vélo’, een fietsroute van Luxemburg tot aan de Méditerranée die hier langskomt. Je hebt hier ook allerlei kleinere fietsen wandelroutes. Daarnaast organiseren we workshops fermenteren waar ook veel Nederlandse chef-koks aan meedoen. Erg fijn vind ik dat de bergen van de Vogezen niet ver weg zijn. Op een uur rijden kun je al skiën.”

☛ maisonleroux.nl

Monica van der Stap: “Verwar wijn proeven niet met wijn drinken” Monica van der Stap (60) woont sinds 1982 in Frankrijk. Als gediplomeerd wijnkenner organiseert ze wijnproeverijen, workshops en wijnreizen. Nederlanders die een sportieve wandel- of ﬁets-wijnreis willen beleven, kunnen via haar website in de Bourgogne, de Elzas of de Beaujolais terecht. “Al op mijn zevende had ik het plan om later in Frankrijk te gaan wonen. Eind 1982 ben ik druiven > gaan plukken in de Bourgogne, daarna heb ik

90 LEVEN IN FRANKRIJK

Brocante liefde voor

4edities voor 26,95 i.p.v. 31,96

14:11

30-07-20

-3

-ned.-19

ntomslag

opmk-fro

Pagina

No. 03 2019

lag-ned.

-20-1

29-01-20

Pagina

20-10-20

14:33

Pagina

No. 04

2019

BanrsSopcroaoknjete 6X NE liefde v BININ oor K JKEN

FFLrEEUNRIG

E L LIEFD HUIS VO AU M. ING TIPS CHATE STYL HEDEN HOOFDEN EN EN WASSEN VERLED IE L EN PRAA EEN PASTOR PRACHT N IN WONE

KLEUR IG

6X NKIJKEN BINNEde Kerstsfeer

Verstil

2019

TAS 13414

â&#x201A;¬ 39, 95

NO. 01

2020

6X BINNE NKIJK SFEER UIT HE EN STOER T VERL MET EE EDEN VINTAG N KNIPOOG ROMA E JEWE NT LRY RE STYLED IEK TEN TOP STYL ING TIP S

Neem nu een abonnement op hÃ©t toonaangevende magazine over brocante en mis geen editie meer. www.liefdevoorbrocante.nl/magazine/abonnement

in clu sie

OFDROL IN DE HO G TIPS BLAUW YLIN UCH ENTIEK ST LIJKE TO AUTH VROUWEORIGINEEL EN ER FE KERSTS BROCANTE ENS IN X MET STILLEV IJKE MI LANDEL

NO. 04

Bestelnr.:

2020

BROCAN TE

2019

E VOOR

NO. 03

TAFELLAM P Bestelnr.: 1324

â&#x201A;¬ 54, 95

LIEFD

0 65 92 530

WINDLIC HT, SET Bestelnr.: VAN 3 12889

â&#x201A;¬ 29, 95

No. 01

VAAS, SET VAN 2 Bestelnr.: 14766

E SH OP VO OR WO ON AC CE SS IN SP IR ER EN DE OI RE S ME UB EN TE EL S, XT IE L Nu gra tis de nie uw op lobe ron.nl e catalogi aanv ragen of op 03

A TR EX

UW ON LIN

BRO DE CAN : TE12 0

TAPIJT 13186

â&#x201A;¬ 16, 95

EX TR A

rocante

30-0 S T/ M 4CO 2020

TE BROCAN

â&#x201A;¬ 998,

in clu sie

V ER G R

ZEN ATIS

SLEC DKO HT STEN

E VOOR

LONGUE Bestelnr.: 13662

or liefde vo

LIEFD

Frankrijk is echter ook het land van brocante. U heeft vast weleens zoâ&#x20AC;&#x2122;n gezellige markt vol oude schatten bezocht. Beleef deze sfeer nu ook thuis met Liefde voor Brocante Magazine. CHAISE

Bestelnr.:

COMMOD E Bestelnr.: 12472

â&#x201A;¬ 898,

â&#x201A;¬ 298,

-19-4

lag-ned.

Wie Frankrijk zegt, denkt aan zon, eindeloze lavendelvelden, lekker eten en misschien ooit een eigen Frans huisje... opmk-oms

21:24

clu sie f:

TE BROCAN

opmk-oms

EX TR A

rocante

E VOOR

LIEFD

or liefde vo

Bourgogne-Franche-Comté diverse wijnopleidingen gevolgd in Beaune en Dijon en ben ik er blijven wonen en werken. Ik ben nu betrokken bij de wijnexport en bij internationale wijnbeurzen. Ook treed ik op als jurylid, maar mijn voornaamste activiteit zijn de wijnwandel- en ﬁetsreizen die ik voor SNP organiseer. Ik woon in Morey-Saint-Denis, een dorpje in de Côte de Nuits. Dat ligt in de Côte-d’Or, de rijkste wijnstreek van de Bourgogne. In mijn dorp alleen al worden vijf grands crus gemaakt. Een paar kilometer verderop maken ze de duurste wijn ter wereld, RomanéeConti. In het begin was het best ingewikkeld om als Nederlandse vrouw serieus genomen te worden in de wijnwereld, maar inmiddels word ik uitgenodigd op professionele wijnproeverijen. Tegenwoordig heb je veel vrouwelijke wijnmakers, maar vroeger

Suus van der Linden: “We lachen wat af op de markt” Suus van der Linden (54) verhuisde tien jaar geleden met haar vrouw Paula (57) naar een boerderij in Saône-et-Loire . Onder de naam Van der Linden Fromage Artisanal Hollandais verkopen ze ambachtelijke Nederlandse boerenkaas op vijf Franse markten. En via hun webshop door heel Frankrijk. “De eerste vijf, zes jaar waren heel zwaar. We hadden op de markt nog geen place ﬁxe (vaste plek) en mensen moesten ons nog leren kennen. Bovendien kenden ze alleen de plastic ‘Goeda’ (Goudse kaas) van de supermarché. Ze moesten nog ontdekken dat wij ambachtelijke boerenkaas verkopen, waaronder veel biologische en dat Nederland op kaasgebied ongelooﬂijk veel te bieden heeft. En natuurlijk dat wij net zo leuk zijn als onze kaas lekker, haha. Nu gaat het goed, ook door de webshop, maar we hebben echt afgezien. Gelukkig hadden we de courage en de energie om door te gaan en dat heeft goed uitgepakt.

92 LEVEN IN FRANKRIJK

ging het wijnbedrijf alleen over van vader op zoon. Vrouwen kunnen ook uitstekend wijn maken, ze zijn vaak goede proevers en ruiken goed, en krijgen het vak van jongs af aan mee. Maar alles is een kwestie van veel trainen en blijven studeren. Ik zeg altijd: je moet wijn proeven niet verwarren met wijn drinken. De hele Bourgogne is mooi, maar hoe zuidelijker je gaat, hoe mooier het wordt vind ik. De natuur wordt daar meer sauvage, het voelt authentieker, en je hebt er ook heerlijke wijnen die veel betaalbaarder zijn. Tijdens mijn wijnreizen gaan we ook altijd naar de Hautes-Côtes de Beaune en de Hautes-Côtes de Nuits, daar is het wat rustiger dan in de bekende wijngebieden.”

☛ wijnwijs.com

Daarnaast hebben we een push gekregen van ons koningshuis, want we mochten als Nederlandse ondernemers in Frankrijk met een Nederlands product aanwezig zijn bij het staatsbezoek van het koninklijk paar in Parijs. Alle genodigden mochten handen schudden, maar we waren ook in klein comité uitverkoren tot een persoonlijk gesprek met de koning. Ook de artikelen over ons in Franse kranten en bladen hebben onze handel goedgedaan. Toen de coronacrisis uitbrak, dachten we dat we moesten stoppen met het bedrijf. Maar de webshop bleef het goed doen en we leverden al door heel Frankrijk aan particulieren, winkels en restaurants. Nadat we al onze relaties hadden aangeschreven, begon iedereen als een gek te bestellen, met opbeurende berichten erbij. We waren aangenaam verrast, zo’n warm bad was dat! Gelukkig zijn nu alle markten weer open. Dan zien we onze lieve collega’s ook weer, daar hebben we een ontzettend leuk contact mee. We lachen wat af. Op de markt in Cluny hebben ze ongelooﬂijk goede producten en het is een sfeervol stadje. Een beetje chic, er komen ook veel Parijzenaars, Lyonnais en Zwitsers. Maar we staan ook op de markt in Marcigny, een echte boerenmarkt in een heerlijk Louis de Funès-achtig dorpje. Het was een goede keuze om naar de Bourgogne te verhuizen. We hadden allebei een drukke baan. Ik als muzikant, dirigent en arrangeur, Paula als hoofd hypotheken bij een bank. We hadden hier al ons tweede huis, heerlijk vrij gelegen en met een fantastisch uitzicht over de heuvels. We wilden weg uit de stress en de ratrace. Weg naar onze droomplek!”

☛ fromagehollandais.eu

WORD ABONNEE MET KORTING

6 32

EDITIES VOOR

Abonneer u nu op Leven in Frankrijk en kies voor een eenmalige korting. U betaalt dan maar 32 voor een jaarabonnement (6 edities) of 64 voor een tweejaarabonnement (12 edities). Deze abonnementen kunt u ook aan iemand anders cadeau doen.

Ga naar www.leveninfrankrijk.nl of bel 088 2266634 (op werkdagen bereikbaar van 09.00 - 17.00 uur)

93 LEVEN IN FRANKRIJK

EVh"YZ"8VaV^h

CddgY";gVchZ X]VgbZ Y^X]iW^_

6#8=6EJI E6H"9:"86A6>H IDJG>HB:

@Zc _Z EVh"YZ"8VaV^h4 9î kZZao^_Y^\Z YZeVgiZbZci ^c CddgY";gVc`g^_` ^h ZZc egVX]i^\Z WZhiZbb^c\ Y^X]iW^_ CZYZgaVcY KaV` cV YZ 7Za\^hX]Z \gZch dciYZ` _Z ZZc gjhi^\Z higZZ` bZi ine^hX] ;gVchZ X]VgbZ Zc ^cYgj`lZ``ZcYZ aVcYhX]VeeZc# :[ EfWWbakij HeZXiVXjaV^gZ à^[[Zc! bdd^Z WVYeaVVihZc! aVc\Z oVcYhigVcYZc Zc djYZ k^hhZghYdgeZc# 9Z DeVVa`jhi ^h ZZc VVcZZchX]V`Za^c\ kVc [did\Zc^Z`Z eaZ``Zc KVcV[ YZ IlZZ @VeZc! 8Ve <g^h"CZo Zc 8Ve 7aVcX"CZo! `^_` _Z jî de YZ :c\ZahZ `jhi# 9^kZghZ WVYeaVVihZc ^c YZ higZZ` ]Zg^ccZgZc VVc YZ 7ZaaZ wedfjZ! odVah AZ IdjfjZi"EVg^h"EaV\Z Zc L^bZgZjm# >c L^hhVci! 6jYgZhhZaaZh Zc 6bWaZiZjhZ ]Vc\i cd\ YZ h[ZZg kVc djYZ k^hhZghYdgeZc# DciYZ` 7djad\cZ"hjg"BZg! ZZc WZaVc\g^_`Z k^hhZgh]VkZc bZi ZZc ]^hidg^hX] XZcigjb! Zc 8VaV^h! ZZc kZggVhhZcYZ hiVY bZi bdd^Z bjhZV! WZo^ZchlVVgY^\]ZYZc c higVcY#

LWbb[_[d fbWjj[bWdZ =Zi kZZao^_Y^\Z XjaijjghiVY_Z HV^ci"DbZg ^h db\ZkZc Yddg gdbVci^hX] edaYZgaVcYhX]Ve/ YZ BVgV^h 6jYdbVgd^h# KZgYZg cVVg ]Zi oj^YZc a^\i BdcigZj^a"hjg"BZg! ZZc h[ZZgkdaaZ kZhi^c\eaVVih# A^Z[]ZWWZgh kVc gj^biZ Zc cVijjg \Zc^ZiZc kVc YZ , KVaaZ^Zc gdcY =ZhY^c Zc YZ IZgcd^h! \ZW^ZYZc lVVg _Z bdd^Z lVcYZa^c\Zc Zc Ò ZihidX]iZc `jci bV`Zc# Kddg Ò ZihZgh ^h Zg ]Zi c^ZjlZ Ò Zih`cddeejciZccZilZg` ÈAZ^ZkVaaZ^ ;gVch"KaVVbhZ ]ZjkZahÉ#

:# 9:H6JCD>H

HedZ ^[j Beklh[#B[di CddgY";gVc`g^_` Wgj^hi kVc YZ Xjaijjg Zc YZ \ZhX]^ZYZc^h# >c 6ggVh `jc _Z bdcjbZciVaZ eaZ^cZc Zc WVgd``Z `ddebVch]jôZc WZldcYZgZc# 7 i]jcZ hX]îiZgi Yddg ]VVg Vgi" YZXdhi^_a Zc ]Zi AdjkgZ"AZch ]ZgWZg\i idelZg`Zc jî ]Zi EVg^_hZ AdjkgZ# Dd` dciYZ` _Z YZ g^_o^\Z \ZhiVaiZh kVc YZ olVgiZ b^_cWZg\Zc Zc YZ iVag^_`Z bjhZV Zc bdcjbZciZc kVc YZ :ZghiZ LZgZaYddgad\#

@6GA 7GJC>CM

MWWh `[ eea `[ ^Whj l[hb_[ij" d Z_d] _i p[a[h0 Z[p[ ijh[[a pWb `[ ef l[b[ cWd_[h[d l[hhWii[d Leeh c[[h _d\ehcWj_[ e\ leeh ^[j X[ij[bb[d lWd Z[ Je[h_ij_iY^[ ]_Zi0 Je[h_ij_iY^[ ]_Zi0 mmm$fWi#Z[#YWbW_i#je[h_ic[$Yec WYYk[_b@fWi#Z[#YWbW_i$Yec WYYk[_b J$0 && )) ) (' '& )* ,& 6H# ;A6B:CI

Kleurenpalet Deze fleurige vaasjes zijn gemaakt van gerecycled glas, zonder toevoegingen. Ze zijn elf centimeter hoog en verkrijgbaar in veel soorten en kleuren voor een (milieu)vriendelijk prijsje. Recycled glass vase, Merci, 7. merci-merci.com

GEO-DESIGN De kussens van Bensimon hebben zachte kleuren en geometrische patronen. De hoezen zijn afneembaar en kunnen mee in de (koude) was. Mooi voor binnen én buiten! Coussin brodé parcel carré, Bensimon, 55. bensimon.com

Maison

De zomer komt met warme kleuren en speels design à la française. DOOR TIARA RIVANO

Cool vintage Stijlvol in de schaduw in de tuin of mee naar het strand. Deze ruim twee meter hoge vintage parasol is inklapbaar en wordt geleverd met een tas, zodat je hem makkelijk kunt opbergen en vervoeren. Parasol de plage 70s panel cinque, Fleux, 289. fleux.com

Lekker loungen Deze tijdloze Franse stoelen zijn gemaakt van recyclebaar roestvrij staal, zodat ze het hele jaar buiten kunnen staan. Verkrijgbaar in verschillende kleuren, voor de mooiste combinaties. Patio stoel, Tolix, 240. tolix.nl

LEVEN IN FRANKRIJK 95

( $ !! ! $ $ !

# & !"

" " " !

" # "

EEN MARITIEME STAD MET KARAKTER ! $ %%% " # ! ! " '

Jardin

Anja Winter (styliste en actrice) presenteerde in het programma ‘Koﬃetijd’ wekelijks een item over tuinen. Tegenwoordig inspireert ze 80.000 volgers op Pinterest.

Mari plukt de dag Heb je wel eens een glaasje walnotenwijn gedronken? Ik niet, maar volgens dit ontzettend leuke kook-tuin-dagboek van Mari Maris plukken de Fransen in de regio Picardië op 14 juli – en alleen op die dag – jonge onrijpe walnoten om wijn van te maken. Dit en nog veel meer grappig opgeschreven plattelandsperikelen vind je in dit 848 pagina’s (!) tellende (kook)boek. Mari Maris verbouwt groenten en teelt fruit in een moestuin van een halve hectare naast haar huis, een oude bakkerij uit 1810 (Le Jardin des Étoiles) in NoordFrankrijk. Aan de gasten van haar B&B serveert Mari de heerlijkste gerechten. En in haar boek geeft ze, naast de smakelijke en inspirerende recepten, ook veel praktische tips. Alle basistechnieken worden, met de seizoenen mee, op een heldere manier uitgelegd. Maar dat geldt bijvoorbeeld ook voor de aanleg van je eigen moestuin: haar kiemplantjeskalender met duidelijke foto’s is een ideale handleiding voor elke beginner. Niets dan lof voor deze prachtig uitgegeven, vegetarische bijbel.

Mari Maris, ‘Mari plukt de dag’, Carrera Culinair, ISBN 9789048838875, €45

Online tuinwinkelen De laatste maanden was het niet mogelijk om tuinen of tuinmarkten in Frankrijk te bezoeken. Maar online winkelen biedt een handige en veilige uitkomst. Een informatieve, Franstalige website op het gebied van tuinen is bijvoorbeeld gammvert.fr. Behalve een webwinkel, waar je naar hartenlust bijzondere planten, aromatische kruiden, tuinmeubilair en tuingereedschap kunt bestellen, biedt deze site eveneens veel informatie over tuinstijlenen klussen, zoals snoeien en zaaien, vaak vergezeld van een handige video.

gammvert.fr

Jardin Jardinier (virtueel tuinbezoek) Onweerstaanbare zomerheester De gewone vlier kennen we allemaal, je komt hem vaak tegen op boerenerven, waar hij vlak bij de stal is geplant. Vliegen houden

Het YouTube-kanaal ‘Jardin Jardinier’ verzamelt de mooiste bezoektuinen door heel Frankrijk. Online kun je er tientallen ‘bezoeken’, inclusief een kennismaking met de eigenaren. Een fraaie is Le Jardin des Vieilles Vignes van Simone en Jean Claude Rivaton, in de regio Bourgogne-Franche-Comté. Geen

namelijk niet van de geur van de vlier en zo blijven de koeien vlieg-

streek met het makkelijkste klimaat om

vrij. Een bijzondere, donkerbladige vorm van de gewone vlier is de

een tuin aan te leggen, met strenge

Sambucus nigra ‘Black Lace’, die opvalt door zijn diep ingesneden

winters en weinig neerslag, maar de

zwart-paarse bladeren en kantachtige uiterlijk. De combinatie met

Rivatons zijn er wonderwel in geslaagd

de geurende, roze-witte bloemtuilen die in juni en juli verschijnen,

iets prachtigs te creëren. Vooral dank-

maakt deze sierheester onweerstaanbaar. In de herfst verschijnen

zij het gebruik van volwassen bomen

paars-zwarte bessen, waar vlierbessenwijn- of jam van gemaakt

en struiken als achtergrond, met op

kan worden. Deze bessen worden weer door vogels gegeten, die

de voorgrond een speelse beplanting,

voor verspreiding zorgen. Ook insecten, zoals de bij en de vlinder,

oogt de tuin romantisch en dromerig.

zijn gek op deze winterharde heester, die vier meter hoog kan

* parcsetjardins.fr/jardins/1311le-jardin-des-vieilles-vignes * YouTube: youtube.com/user/ jardinjardinier/featured

worden en goed bestand is tegen zeewind. Wordt hij te groot, dan kan de struik in maart flink worden teruggesnoeid.

Te bestellen bij: plantengrow.nl of pepinieres-naudet.com

LEVEN IN FRANKRIJK 97

Het zomerse strandleven in Nice. (Huib Vintges)

Lunch in Venasque in de Vaucluse. (Rob Agterdenbos)

98 LEVEN IN FRANKRIJK

Beeldschoon Fotowedstrijd

Het was moeilijk kiezen uit de honderden Frankrijkfoto’s die lezers ons mailden na de oproep in het vorige nummer. Met veel moeite maakten we deze selectie van mooiste ‘heimwee-foto’s’. Frankrijk, wat ben je toch fotogeniek! De winnaars krijgen de Leven in Frankrijk Agenda en Scheurkalender 2021 opgestuurd.

Vanaf de top van Dune du Pyla bij Arcachon. (Ronald Bant van den Driessche)

LEVEN IN FRANKRIJK 99

Provençaals droomhuis in Fontaine-de-Vaucluse. (Ad Pigmans)

Verhuizing in Montferrandla- Fare in de Drôme. (Han Keijl)

100 LEVEN IN FRANKRIJK

Fotowedstrijd

Vakantiesfeer in Martel in de Lot. (Aaldrich Enting)

LEVEN IN FRANKRIJK 101

Mont Saint-Michel met zon en wolken. (Ann-Mary De Schrijver)

Kijkend naar Spanje in de PyreneeĂŤn. (Annemieke Kamman)

102 LEVEN IN FRANKRIJK

Fotowedstrijd

Route des Crêtes in de Bouches-du-Rhône. (Annemiek Hulleman)

Onverwacht zwemplekje op Île de Groix in Bretagne. (Kiki Clevett)

LEVEN IN FRANKRIJK 103

DE PRAKTIJK Hein Verdam is auteur van het boek: ‘Een eigen huis in Frankrijk - kiezen, kopen & opknappen’. Meer info: heinverdam@planet.nl

DEZE COLUMN VALT BUITEN VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE REDACTIE.

Bevoorrecht met een Franse tuin

ls u dit stukje leest, weet u waarschijnlijk meer dan ik op het moment van schrijven. Mogen toeristen Frankrijk weer in? Gaat de Tour de France door? Hoe ver is men in Frankrijk met le déconfinement? Ik blijf nu in ieder geval thuis, Frankrijk lijkt ver weg. Gelukkig heb ik in de herfst al opdracht gegeven aan de loodgieter om een wc in mijn huis in Frankrijk te renoveren. Dat werk gaat gewoon door en is nu bijna klaar. Normaal gesproken ben ik in het voorjaar wel nieuwsgierig hoe het huis erbij staat en hoe les travaux zijn uitgevoerd. Dat moet nu even

wachten. Met mijn buurman heb ik een afspraak dat hij de tuin een beetje bijhoudt. Zodat ik mij niet met een kapmes toegang tot de voordeur hoef te verschaffen als ik uiteindelijk weer terugkom. Ik probeer via e-mail contact te houden met mijn buren en vrienden in la douce France. Hoe gaat het met ze? Hoe beleven zij deze moeilijke tijd? Verder probeer ik via internet dingen uit te zoeken waar ik normaal niet aan toekom. Een nieuwe code personnel aanvragen voor het internetbankieren bij mij mijn Franse bank. Uitzoeken of mijn assurance habitation in Frankrijk goedkoper kan. Verder zoeken naar een betere oplossing voor het (draadloos) internet in

ons vakantiehuis. Wat dat betreft: de Nederlandse telefoonabonnementen met onbeperkte data zijn buiten Nederland helaas wel beperkt, tot een maximum van 22 GB bij KPN bijvoorbeeld. Voldoende om je mail te lezen en af en toe iets op te zoeken. Ook een YouTube filmpje kan best. Maar het is niet genoeg om met een heel gezin de hele week Netflix te kijken. Ik kan me ook niet voorstellen dat ik dat zou willen als ik weer in Frankrijk ben en naar buiten mag! Ik besef nu meer dan ooit hoe bevoorrecht je bent als je überhaupt een tuin hebt. Laat staan een mooi plekje in het buitenland waar je af en toe heen mag!

HUIS & RECHT

Mr. Isabelle Flipse is intermediair voor Franse juridische zaken. Kantoor Flipse BV, info@kantoorﬂipse.nl, www.kantoorﬂipse.nl.

DEZE COLUMN VALT BUITEN VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE REDACTIE.

Maak bezwaar tegen de plus-value. Juist nu!

ie zijn of haar Franse vakantiehuis in 2018 heeft verkocht en daarbij – zoals in vrijwel alle gevallen – ook onterecht werd aangeslagen voor Franse sociale premies (‘prélèvements sociaux’), kan het overgrote deel van die premies succesvol terugvorderen. Voorwaarde is wel dat er nog in het jaar 2020 een goed gedocumenteerd bezwaarschrift bij de Franse belastingdienst op het bureau ligt.

hier al vaker aandacht aan dan me lief is. Maar juist omdat dit onderwerp sinds maart – weinig verwonderlijk –

wat aan de aandacht leek te ontsnappen en alleen dit jaar nog bezwaar kan worden gemaakt, zet ik het nog eenmaal op de kaart.

u iemand die zijn Franse vakantiewoning in 2018 heeft verkocht? Neem even vrijblijvend contact op en/of kijk op mijn website.

Veel lezers van dit magazine weten al lang dat onder niet-Fransen jarenlang op onrechtmatige wijze voor honderden miljoenen (!) aan sociale premies is geïnd. Ik besteedde

Nog steeds zien we dat mensen te laat vernemen dat ze recht hadden op restitutie van premies plus een forse heffingsrente. En als u weet dat er gemiddeld bijna 20.000 euro kan

Hoort, zegt het voort – want wie weet bewijst u er een vriend of kennis een zeer waardevolle dienst mee.

104 LEVEN IN FRANKRIJK

worden teruggevorderd, begrijpt u dat ik me daar druk om maak. Daarom nogmaals: bent of kent

Dit jaar: laatste kans om bezwaar te maken tegen plus-valuebelasting die in 2018 werd betaald

À VENDRE

In deze rubriek vertellen huiseigenaren zelf waarom je juist hun huis moet kopen of huren.

‘Droomensemble’ in de Lot-et-Garonne De Nederlandse makelaar biedt dit comfortabele landhuis van 200 vierkante meter met liefst 6,2 hectare eigen grond en bijgebouwen aan als ‘droomensemble’. En inderdaad, je kunt niet anders dan onder de indruk raken van dit smaakvol gerenoveerde geheel midden in de natuur. Vier terrassen laten je van elke zonnestraal genieten en van de hertjes die zich voorzichtig uit het bos wagen, dat een deel van het grondgebied beslaat. “We vielen voor de rust, de vrijheid en het weidse uitzicht”, zegt kunstenares Gudele Bloemers, die met haar man Ruurd zeventien jaar geleden op deze plek neerstreek. “We zochten een huis met een lange oprijlaan en mooie oude bomen, en die heb je hier. De ongeveer 120 jaar oude boerderij was eenvoudig, maar we zagen meteen de potentie.” Na een jaartje of tien verbouwen was het precies wat ze wilden: een huis met karakter. Het hoofdhuis heeft drie slaapkamers met zes bedden en twee badkamers. Daarachter ligt de grote voormalige grange met koeienstal, die is verbouwd tot een fantastisch kunstenaarsatelier en een heerlijke gîte, met twee slaapkamers en een badkamer. Een paradijs voor kinderen, kleinkinderen en vrienden, met het verlichte en verwarmde zwembad. En natuurlijk de kruidentuin en verschillende fruitbomen. Dus wordt er in de zomer veel jam gemaakt!

“We vielen voor de rust, de vrijheid en het weidse uitzicht” De Lot-et-Garonne is een echt ‘pastorale’ streek, nog ongerept en echt Frans en met weinig toeristische attracties. “De mensen zijn hier heel vriendelijk en behulpzaam”, vertelt Gudele. “Je hebt prachtige bastide-stadjes in de buurt en eindeloos veel wijngaarden. In ons eigen dorp heb je wekelijks de grootste regionale markt, met verse streekproducten. Maar op tien minuten afstand vind je ook de bekende grote supermarchés.” Wie de rivier de Lot volgt, die achter het huis langs stroomt, komt na een uurtje rijden met de auto over een prachtige weg aan in Cahors, een mooi oud stadje. En ook voor wie van ﬁetsen of wandelen houdt, is het hier, in het oostelijkste puntje van de Lot-et-Garonne, helemaal geweldig met de vele wijndomeinen, bossen en heuvels, en langs de Lot. Het ‘droomensemble’ ligt op 1100 kilometer rijden van Nederland, maar je kunt vanuit Rotterdam ook met Transavia vliegen op Bergerac, of met de TGV naar Agen. “We hebben onze hele ziel en zaligheid in dit huis gestopt, dus we moeten wel een emotionele knop omzetten om het te verkopen”, bekent de eigenaresse.

Meer informatie: Ref: BA2052 Nabij Monsempron-Libos Bouriane Maisons bourianemaisons.nl Vraagprijs: 434.500

LEVEN IN FRANKRIJK 105

106 LEVEN IN FRANKRIJK

Dop Makelaars

w " $ '

$ #$

w %) % $ $(! & # w ! $ " % w " "

! $ ""

w " #

% # * # "$$ '( %!

# # & # & # ( % &( " #(

w % #$ *

& " & " %%" " $

!% ' )( &$* # , # + '( &( " ( * & $$% * #

w "* ) & +

*& '( # +$# # # ( $" # ! ( # ( ) ( # '( !! #

# &" #( % . $& ' $&% $% " ( & $$ ( *! " # " # !$$ $& ' ) & $# +$# # # , # '$! # '" *$! $)+ # *$$&, # * # # "$ &# ) # " & ' # &) " '! % " &' +$# # # ! # $% %& ( * !' # &$#

* & -& # * # ($( "

Lore

0320 - 264 175 info@dop.nl www.dop.nl

LEVEN IN FRANKRIJK 107 advertentie-Castellane-v2.indd 1

05-06-2020 15:17

VIEVA FRANCE

A DV I S E U R S , B E M I D D E L A A R S E N M A K E L A A R S I N F R A N S O N RO E R E N D G O E D

Nouvelle-Aquitaine - Dordogne

Occitanie - Aude

Nouvelle Aquitaine - Dordogne

St. Martial de Nabirat

Capendu

Nadaillac

Leuke, goed onderhouden gelijkvloerse villa

Rustig gelegen op hoogte, oude, tot woonhuis

Op 25 min. ten noorden van Sarlat, in het dorp, rustig

(1996/2011) van ca. 210 m² met carport voor 2

omgebouwde stenen stal van ca. 210 m². Het heeft

gelegen complex bestaande uit een tot hoofdwoning

auto’s. De villa heeft een gezellige woonkamer met 2

op de begane grond grote salon-woonkamer-

omgebouwde stenen stal, een dorpshuis uit 1927 en

terrassen, ingerichte keuken, nachtgedeelte met 2

ingerichte open keuken, doucheruimte, WC en op

diverse bijgebouwen op ca. 1.600 m² grond. De luxe

slaapkamers en doucheruimte, zomerkeuken, groot

de etage 3 à 4 grote slaapkamers. Diverse terrassen.

hoofdwoning heeft een ingerichte keuken, grote salon

bureau en atelier. Het pand staat op ca 8.000 m²

Het huis staat op ca 5.400 m² met mooi zwembad.

met open haard, 4 slaapkamers en 2 badkamers. Het

grond. Fraai uitzicht. Absolute rust. Op loopafstand

Fraai uitzicht over de vallei van de Aude. Niet ver

dorpshuis heeft 3 slaapkamers en is geschikt als gîte.

van primaire voorzieningen!

In het bijgebouw kunnen 1 á 2 gîtes worden ingericht.

Prijs 330.000 k.k. ref. AQ-0269HA

Prijs 370.000 k.k. ref. LR-0182HA

Prijs 371.000 k.k. ref. AQ-0279HA

VieVaFrance is specialist in Frans onroerendgoedrecht en bemiddelt door heel Frankrijk. Molenstraat 18A - 2513 BK Den Haag - tel. +31 (0)6 15 02 68 97 - info@vievafrance.com - www.vievafrance.com 2, rue de l’Election - 24200 Sarlat-La Canéda - tel. +33 (0)5 53 59 07 20 - mob. +33 (0)6 31 37 30 72

Uw mooiste vakantie in Frankrijk beleeft u met FranceVilla FranceVilla vertegenwoordigt prachtige en vaak luxe vakantiehuizen in Zuid Frankrijk in o.a. de schitterende streken Dordogne en Lot. Dus bent u op zoek naar een luxe vakantiehuis met privézwembad dan bent u bij FranceVilla aan het juiste adres! Wij bieden een unieke en geheel persoonlijke service aan onze klanten. Vertelt u ons wat voor vakantievilla u zoekt en u zult een eerlijk en goed advies krijgen!

www.francevilla.nl info@francevilla.nl 00 (31) 113 58 20 36 108 LEVEN IN FRANKRIJK

DROOMHUISINFRANKRIJK.NL BOURIANEMAISONS.NL

Lot

Imposant natuurstenen ensemble op 7 ha. Mooie binnenplaats met grote schuren. Fraai gerestaureerd, comfortabel, ruim huis. Mooi uitzicht. Vraagprijs: A 675.000 k.k. Ref. AA2051

3 complete woonhuizen en diverse schuren. Buiten het dorp gelegen. 6 ha. grond. Zeer veel mogelijkheden. In goede staat. Vraagprijs: A 340.000 k.k. Ref. CA1091

Luxe nieuw huis. Zeer comfortabel en ruim. Eindeloos uitzicht. 2 ha. grond. Vlakbij het stadje Cahors en toch absolute rust. Vraagprijs: A 275.000 k.k. Ref. C896

Puy l’Eveque

Marminiac

Pradines

5 juli 2020: INFORMATIEVE MIDDAG IN DRIEBERGEN Op zondag 5 juli organiseert Bouriane Maisons, in samenwerking met Juridische Adviespraktijk Bosscher, wederom een informatieve middag in Driebergen. Alle ins en outs van zoeken naar, kopen van en het hebben van een huis in Frankrijk komen aan de orde. Daarnaast zaken als werken in Frankrijk, fiscale aspecten, de diverse contracten en aanverwante onderwerpen. Uiteraard zal er ruimte zijn voor uw persoonlijke vragen. De presentatie begint om 14 uur en duurt tot ongeveer 16.30 uur. In verband met de Corona-regels is slechts een beperkt aantal plaatsen beschikbaar. Dus graag even aanmelden per mail: bourianemaisons@gmail.com Voor meer informatie zie onze site.

Lot

Lot-et-Garonne

Een lekker comfortabel huis. Mooi uitzicht Loopafstand dorp. Rustig maar niet geïsoleerd. 3000 m² grond. In zeer goede staat. Vraagprijs: A 225.000 k.k. Ref. C491

Fraaie villa met gastenhuis en zwembad op 6500 m². Rustig gelegen op 3 km van een stadje. Alles in goede staat. Veel privacy. Vraagprijs: A 325.000 k.k. Ref. C1281

Droomensemble bestaande uit ruim huis met gîte, schuur en hangar. Verwarmd zwembad met terras. Ruim 6 ha. grond. Vrij uitzicht naar alle kanten. Vraagprijs: A 434.500 k.k. Ref. BA2052

Salviac

Gourdon

Montsempron-Libos

L'AGENCE QUI FAIT LA DIFFÉRENCE Contact: Lalande, 46250 Marminiac, tel.: +33 (0)9 60 07 45 56, mob.: +33 (0)6 07 77 89 17, www.droomhuisinfrankrijk.nl, info@droomhuisinfrankrijk.nl LEVEN IN FRANKRIJK 109

* &&( " ( #$ *

% -&&% ( ) $ ( %

! ( % + #+) " '(& )) &% # +#' ! * /& " % , %

% ) " (,&&( &, ( % (+ $ % , () 0 ( % & , %) , % +- % +- &+-'(&! * % )*( " * % /+ % , % &%* %*&+.

PARLAAN 2, 8241 BG LELYSTAD T +31 320 264 175 | WWW.DOP.NL | INFO@DOP.NL

&# ** , %*&+. $$& &$

Realiseer het juist nu! Uw tweede huis in Frankrijk, vrijstaand op ruime kavels. ! Permanente bewoning o"ceel toegestaan ! Goede verhuurmogelijkheden ! Management aanwezig ! In alle seizoenen aantrekkelijk ! Golfbaan op 30 autominuten ! SkiĂŤn in Ax les Thermes op 75 autominuten ! In de zomer geweldige accommodatie voor gezinnen

! Fantastisch familiehuis Villa Campagne; 6 pers.; 85 m2; v.a. ! 99.000,-

Villa Espaces; 6 pers.; 100 m2; v.a. ! 125.000,Villa Espace de Luxe; 6 pers.; 120 m2; v.a. ! 165.000,-

! 700 m2 zwembaden ! Park beveiligd door receptie en slagboom

! Twee tennisbanen ! Kindvriendelijk en veilig

A VENDRE vakantiehuizen ChĂ˘teau CazalĂ¨res 09350 Daumazan-sur-Arize T +31 (0) 6 14 10 88 24 E: AV.cazaleres@gmail.com www.fransvakantiehuistekoop.nl Bel of mail voor een bezoek aan het park

110 LEVEN IN FRANKRIJK

! Internationale luchthaven Toulouse, op 60 minuten ! Zonnig klimaat en schone lucht

In het zuiden van de Midi-PyreneeĂŤn staat uw tweede huis op Vakantiepark ChĂ˘teau CazalĂ¨res voor een interessante prijs.

Een keuze uit ons aanbod van huizen te koop in Frankrijk

www.immoboulevard.com

Cabinet de France Sas, carte prof. 5801 2016 000 004 710, tnv J.M. Kubbe, tel: +33 (0)493 770892, mob: +33 (0)609 321133, mail: kubbe@immoboulevard.com

BOURGOGNE 58 – Luzy Ruime woning met grote vrijstaande garage, groot houten chalet en zwembad op 2035 m². 4 slaapkamers, 2 badkamers, ook geschikt voor verhuur. Gelegen in rustige hameau.

VIENNE 86 – Brigueil le Chantre Prachtig huis in het buitengebied met fraai overdekt terras. Mooie tuin met waterput en barbecue. Fraai uitzicht in zeer goede staat, een bezoek waard!

BOURGOGNE 58 – Tintury Rustig gelegen vrijstaande woning met mooi uitzicht op 1142 m². Direct te bewonen. 4 slaapkamers. Alle voorzieningen op 5 km.

Ref. AdB-12537, Vraagprijs 139.500.

Anita de Bresser, tel + 33 549 845 244

Ref. LF-12379, Vraagprijs 145.000.

Ref. AK-10803, Vraagprijs 124.900.

CREUSE 23 – Gouzon Heerlijk, rustig gelegen woonhuis met een verbluffend uitzicht. Grote woonkamer, eetkeuken, veranda, badkamer en 3 slaapkamers.Tuin met garages en chaletje.

BOURGOGNE 58 – Sermages Rustig gelegen vrijstaande woning met prachtig uitzicht op 5248 m². Voorzieningen op 6 km. Dubbel glas, 2 slaapkamers, garage.

VIENNE 86 – Lathus St Remy Gerenoveerd huis met tuin 4 Slaapkamers en een garage. Mooi gehucht met internet. Centrale verwarming op olie.

Ref: JWK-12507, , VRAAGPRIJS 139.100.

Ref. KtH-12109, VRAAGPRIJS 120.000.

Ref. CB-12520, Vraagprijs 180.000.

BOURGOGNE 58 – Sermages - Zuid Morvan Maison de Maître (± 1789) in originele staat (bijna 200 m² per niveau), bewoonbaar, niet verbouwd, met bijgebouwen op bijna 10 hectare park, weide en bos. Rustig en vrij, mooi uitzicht op de heuvels van de Morvan.

HAUTE MARNE 52 – Enfonvelle Huis met tuin te koop in een rustig dorpje in de Haute-Marne op de grens met de Haute-Saone. 4 slaapkamers, tuin van 890 m². CV op olie, zeer aantrekkelijke prijs !

CREUSE 23 – Aubusson Te koop instapklare camping met woonhuis. Ideale gelegenheid om een ander leven te beginnen. Ruim 30 plaatsen, verhuur tenten en stacaravans. Zwembad, bar/restaurant en speelweide.

Ref. JMK-12215, Vraagprijs 295.000.

Ref. HH-12360n , Vraagprijs 31.000.

Ref. JWK-12532, Vraagprijs 376.500.

NIEVRE 58 – St Martin du Puy - Morvan Statig woonhuis met zwembad en veel ruimte. 198 m² woonoppervlakte en meer dan 3000 m² tuin. 5 slaapkamers, 2 badkamers, CV en open haard. Volledig vrij gelegen, schitterend uitzicht.

DEUX SEVRES 79 – Montalembert Deze 2 huizen staan te koop in een gehucht op het kruispunt van Deux-Sèvres, Charente en Vienne, in de regio Nieuw-Aquitanië op 1100 m² land. 1 Huis moet nog afgemaakt worden.

ARDECHE 07 – St. Julien d’Intres Zeer rustig gelegen dubbel huis in de gemeente Saint-Julien-d’Intres, 07 Ardèche. Aan het eind van een doodlopend weggetje ligt deze ruime dubbele woning.

Ref. JMK-11273, Vraagprijs 325.000

Ref. WvD-12523, Vraagprijs 118.700.

Annemieke Kunst, tel +33 606 443 296

Jan Kuik, tel +33 674 319 378

Joost Kubbe, tel +33 609 321 133

Leidy Franken, tel +33 684 144 632

Kim Bain-ter Heege, tel +33 662 667 129

Cathe Bower, tel +33 609 606 082

Herman van den Hoek, tel +33 973 28 675

Wilma van Dalen, tel +33 604 173 406

UW EIGEN HUIS IN FRANKRIJK Loopt u met het idee rond in Frankrijk een (tweede) huis te kopen en weet u al naar welke streek uw interesse uitgaat? Onze medewerker in het gebied van uw keuze zal u graag behulpzaam zijn om – in uw eigen taal – uw huis te vinden en u deskundig te begeleiden voor, tijdens en ook na de aankoopprocedure. Hypotheekrente (vanaf 1,5%, 20 jr vast), verzekering, aangepast erfrecht, nutsaansluitingen etcetera, verzorgen wij ook graag voor u!

Jan Kuik, tel +33 674 319 378

Ref. JMS-12359, Vraagprijs 169.000.

Jan-Maarten Stellingwerf, tel +33 781 130 680

Uitgebreidere omschrijvingen op de website

t tt t t t t t t

IMMOBOULEVARD - CABINET DE FRANCE SAS is een samenwerkingsverband van 17 onafhankelijke o.g. adviseurs door geheel Frankrijk, onder leiding van Joost Kubbe (40 jaar ervaring en France). Voor u een waarborg voor kwaliteit, deskundigheid en service. Voor de prijs ‘vrij op naam’ dient u 7 à 8% notariskosten/ overdrachtsbelasting toe te voegen.

groupe M3

112 LEVEN IN FRANKRIJK

IMMO BASTION D’AZUR

Immo Bastion d'Azur Hierbij stellen wij ons graag aan u voor. Wij zijn Sebastien Dartigeas (Frans) en Joost Schwartz (Nederlander sinds 1999 woonachtig in Frankrijk). Uw aan-/ en verkoopmakelaars voor uw (vakantie) woning in de Var of Alpes Maritimes. Daar wij een uitgebreid netwerk hebben van samenwerkende makelaars lukt het ons altijd de schikte woning voor u te vinden. 1x per maand zijn wij in Nederland en kunnen we ook daar met u afspreken. Tevens kan ons zusterbedrijf u ontzorgen en begeleiden bij onderhoud, bouw, verbouw en aanleg tuin en zwembad.

TE KOOP Villa bij Sainte-Maxime Gelegen in la Nartelle te St. Maxime ligt met zeezicht op loopafstand van zee deze villa (van ongeveer 180 m²) met 5 slaapkamers, 2 badkamers, een prive zwembad en een garage op een terrein van 2293 m² Prijs: A 1.340.000 k.k. ref. 780V18M

TE KOOP Geschakelde vakantiewoning in Sainte-Maxime In Sainte-Maxime vindt u in een gesloten domaine deze gezellige vakantiewoning aan de Golfbaan van Sainte-Maxime met een gedeeld zwembad en tennisbaan. Geheel ingericht met goed uitgeruste keuken, 2 slaapkamers, een badkamer, apart toilet en eigen garage. Prijs: A 305.000 k.k. ref. 780V12M

Contact: Joost Schwartz, tel: +31 (0)88 2278466 / + 33 (0)6 75027688, www.immobastiondazur.net, schwartz@immobastiondazur.com LEVEN IN FRANKRIJK 113

! ! ! !

! - - . ! - - . ! - - . ! - - . - - - - / . 0 12 . - 34 / . 0 12 . - 34 / . 0 12 . - 34 / . 0 12 . - 34 5-* 6 . ! !

5-* 6 . ! !

0 . 0 . 0 . 0 . 7 .8 * - . 1 9, - . ! 4 7 .8 * - . 1 9, - . ! 4 7 .8 * - . 1 9, - . ! 4 7 .8 * - . 1 9, - . ! 4 7 ! ! 7 ! ! 7 ! ! 7 ! ! : !

; # - 6 1 * : !

; # - 6 1 * 4 ! ! * - !# * - . 4 ! ! * - !# * - . 4 ! ! * - !# * - . 4 ! ! * - !# * - . VolgVolg uw Volg uw cursus uw cursus cursus via via videogesprek via videogesprek videogesprek (Skype (Skype (Skype of anders) of anders) of anders) Volg uw cursus via videogesprek (Skype of anders)

Zomer 2020 24ste jaargang, nummer 4 Coverfoto Cap Taillat (Var) ÂŠ Hans-Peter Huber/Schapowalow/ANP-Hollandse Hoogte

Leven in Frankrijk is een uitgave van Leven in Frankrijk BV onderdeel van Credits Media Van Slingelandtstraat 63, 1051 CG Amsterdam www.leveninfrankrijk.nl Hoofdredactie Cathelijne van Vliet Eindredactie Jolanda van der Ploeg, MariĂŤtte van de Sande, Fabian Takx Artdirection Sefanja Nods Vormgeving Suzy Benjamin, Debby Linders Medewerkers Hans Avontuur, VĂŠronique Beigenger, Ingrid Bockting, Marieke van Ditshuizen, AmĂŠlie Dufour, Isabelle Flipse, Remke de Lange, Mick Palarczyk, Tiara Rivano, Paul Smit, Annette Spaan, Fabian Takx, Hein Verdam, Lucrezia Vozza, Stefan de Vries, Lidewij van Wilgen, Anja Winter

' ( ) % ) ' ( ) % ) ' ( ) % ) * + * , * + * , * + * , !" # $ !" # $ !" # $ ' ( ) % ) % & % & % & ###, * , ###, * , ###, * , * + * , !" # $ ###, * , % &

Telefoon, e-mail redactie +31 (0)20 5302594 e-mail leveninfrankrijk@creditsmedia.nl Uitgever Eugen van de Pas Sales Julien Frouin+31 (0)20 5302570 e-mail advertising@creditsmedia.nl Sales onroerend goed Catherine Decamp +31 (0)20 5302592 e-mail c.decamp@creditsmedia.nl

Bezoek ook onze website:

www.leveninfrankrijk.nl

Marketing & traffic DaniĂŤlle Wiersema +31 (0)20 5302570 e-mail communicatie@creditsmedia.nl Distributie Aldipress, Utrecht / AMP, Brussel

Abonnementen en klantenservice Mijntijdschrift.com / Leven in Frankrijk Curieweg 16, 8013 RA Zwolle +31 (0)88 2266634 e-mail leveninfrankrijk@mijntijdschrift.com Abonnementsprijs Nederland # 38 per jaar (6 edities). Als u per acceptgiro wilt betalen, komt er # 2,50 administratiekosten bij. Abonnementen buiten Nederland hebben een speciaal tarief, op te vragen bij Mijntijdschrift.com. Het abonnement wordt automatisch verlengd tegen de dan geldende tarieven, tenzij u minimaal drie maanden voor het einde van de lopende abonnementsperiode opzegt. Proefabonnementen lopen automatisch af. Leven in Frankrijk op iPad Abonnees lezen gratis Leven in Frankrijk via de app MagZine. U kunt inloggen met uw abonneenummer en postcode. Geen abonnee? Dan kunt u Leven in Frankrijk betaald lezen via o.a. MagZine, Blendle en Readly. Losse nummers # 6,99 Rechten De redactie heeft zijn uiterste best gedaan om bronnen en rechthebbenden van beeldmateriaal dat is gebruikt te achterhalen en te vermelden. Wanneer desondanks beeldmateriaal wordt getoond waarvan u (mede)rechthebbende bent en u voor het gebruik daarvan niet als bron of rechthebbende wordt genoemd, ofwel geen toestemming geeft voor het gebruik, dan kunt u contact opnemen met de redactie. ÂŠ Credits Media BV Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of op enigerlei wijze worden gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. ISSN: 1389 -1162

MEET THE PERFECT SHORTS HANDGEMAAKT IN PORTUGAL

VERKRIJGBAAR IN 40 KLEUREN

ELASTISCHE BROEKBAND

VERBORGEN ZAK MET RITS

GRATIS VERZENDEN & RETOUR

BESTEL JOUW MR MARVIS SHORTS NU OP MRMARVIS.COM alleen online verkrijgbaar