11 minute read
Dégustation
Het eigenwijze achternichtje van champagne Côteaux champenois
Champagne, dat is bubbels. Toch? Tuurlijk. Toch wordt in de Champagnestreek ook stille wijn zonder belletjes gemaakt, met een eigen naam: côteaux champenois. Ze zijn opvallend levendig en fris, met sappig vrolijk fruit, verfijnde zuren, specerijen en spannende bitters.
Advertisement
TEKST REMKE DE LANGE
Wild Wild Yeast, een rode stille wijn gemaakt van pinot noir. Lang voordat Frankrijks noordelijkste wijnstreek beroemd werd om z’n bubbels, was Champagne al een veelgeprezen wijngebied. Pinot noir voelt zich er al eeuwen thuis en bezorgde rode wijnen uit bijvoorbeeld de gemeente Bouzy een uitstekende naam. Toen men begin 19de eeuw onder de knie kreeg hoe je de belletjes in de fl es houdt en die, met druk en al, veilig transporteert, groeide de internationale reputatie van champagne. Logisch dat wijnmakers zich meer en meer toelegden op mousserende wijn.
Meer aandacht
Toch is stille wijn nooit verdwenen. In 1974 werd er een beschermde oorsprongsbenaming voor geïntroduceerd: AOC côteaux champenois. In 1978 werden er jaarlijks nog vier miljoen fl essen van geproduceerd, vandaag de dag zo’n 100.000 fl essen. Een fractie van de 300 miljoen fl essen schuimwijn die de wijnstreek jaarlijks maakt. Evengoed een gekoesterd deel dat recent meer aandacht krijgt, van makers én proevers. Hoe dat komt? Klimaatverandering speelt een rol. Champagne is een zeer koele wijnstreek waar het historisch een opgave kon zijn om druiven voldoende rijp te krijgen voor een serieus glas. De wijn een tweede keer laten vergisten om er bubbels in te krijgen, bleek een geweldige uitkomst om van potentieel magere wijn iets bijzonders te maken. Maar het wordt warmer. Champagnemaker Jerôme Dehours, gevestigd in de Marne-vallei, maakte in 2002 zijn eerste côteaux champenois en ziet het sindsdien makkelijker worden om stille wijn van goede kwaliteit te maken. “De stokken lopen eerder uit, we oogsten eerder: de druiven worden rijper.”
Kleine wijndomeinen
Culturele veranderingen zijn er ook. Naast klassieke huizen als Veuve Clicquot, Ruinart en Billecart-Salmon die de wereld veroverden met een constante, eigen huisstijl gemaakt van deels ingekochte druiven, zie je in de Champagne de opkomst van een ander type producent: vignerons.
Dégustation
Remke de Lange is journaliste, vinologe, wijndocente en sommelier. In Australië en Zuid-Afrika maakte ze zelf wijn: Rem’s Row
Deze wijnmakers met kleine domeinen en eigen wijngaarden beschouwen hun champagne meer als wíjn. Ze maken heel droge champagnes die per oogstjaar van smaak kunnen verschillen en die hun afkomst, of terroir, uitdrukken. En ze houden van experimenteren. In de Côte des Bar, het zuidelijkste deel van deze wijnregio, nam de jonge Thibaud Brocard in 2009 het familiebedrijf over. Met werkervaring in de Bourgogne wilde hij dolgraag ook rode wijn maken. Zijn vader had dat een paar jaar daarvoor voor het laatst gedaan: te lastig om te verkopen. Thibaud koos een eigen richting. Niet alleen schakelde hij meteen over op biologisch werken met zo weinig mogelijk sulfiet, maar ook stond stille wijn op zijn verlanglijstje. Van pinot noir maakt hij Wild Wild Yeast, een rode stille wijn die van fruitigheid je glas uitspringt. “Mijn doel was een gamay-achtige wijn maken”, verklaart hij, doelend op de lichtvoetige rode wijnen uit de Beaujolais. Jerôme Dehours maakt stille wijnen van chardonnay en meunier, alleen in goede jaren en van specifieke wijngaarden waar de druiven het best rijpen. Hooguit zo’n 2000 flessen. Dat verklaart waarom je hetzelfde betaalt als voor de wijnen mét bubbels: côteaux champenois begint bij zo’n €45. Dehours: “Je maakt kleine hoeveelheden, van druiven die heel rijp moeten zijn, en je hebt aparte flessen, kurken en een andere bottelingmachine nodig: een paar duizend flessen côteaux kosten evenveel tijd en werk als 20.000 flessen champagne.”
Opmerkelijk levendig
Hoewel de kleine domeinen de experimentele voorhoede vormen, houden ook de klassieke maisons zich bezig met stille wijn. Bollinger maakte met La Côte aux Enfants al een geroemde rode wijn. Louis Roederer lanceert dit jaar met Camille twee stille wijnen uit 2018, opgedragen aan de vrouw die het bedrijf in de vorige eeuw door roerige tijden loodste. Weduwe Camille Olry-Roederer bepaalde dat er in de kelders naast champagne ook altijd stille wijn werd gemaakt: ze verraste er graag haar dinergasten mee. Haar achterkleinzoon zet die traditie voort, voor een breder publiek. Liefhebbers moesten tot voor kort naar restaurants in de Champagne en Parijs om zich côteaux champenois te laten inschenken. Maar de markt verandert. Ook buiten de landsgrenzen maken steeds meer avontuurlijke sommeliers hun gasten enthousiast voor het eigenwijze achternichtje uit de Champagne. De wijnen, die een beetje doen denken aan bourgogne, zijn opmerkelijk levendig en fris, met sappig vrolijk fruit, verfijnde zuren en specerijen, en spannende bitters. ‘Knisperend’ is een woord dat Thibaud Brocard graag gebruikt. Een heel eigen wijn. Bubbels mogen dan wel zijn kracht zijn, ook stille wijn ziet Brocard helemaal zitten. “Met warmere jaren in het vooruitzicht zie ik een fantastische toekomst voor côteaux champenois.” Jerôme Dehours maakt stille wijnen van chardonnay en meunier.
Camille is een stille wijn uit 2018 van Louis Roederer.
Vakantie met een rijke afdronk Wijn, gastronomie en cultuur in de Provence
De wijnen van de Provence kunnen bogen op een geschiedenis van zo’n 2600 jaar, toen de Phoeniciërs de eerste wijnranken aanplantten. De laatste decennia ontwikkelt ook het wijntoerisme zich glansrijk. Wijnproducenten bedenken steeds meer interessante combinaties van gastvrijheid, cultuur, gastronomie – en natuurlijk wijn. Ontspanning, luxe en gastronomie voor connaisseurs.
De zonovergoten Provence in Zuid-Frankrijk is de streek waar het mediterrane toerisme is uitgevonden. Een regio die alles mee heeft: het klimaat, de prachtige glooiende landschappen, de rijke geschiedenis, de stranden aan de Méditerranée, de levendige cultuursteden en de verfijnde gastronomie. De wijnproducenten die op het idee kwamen hun krachten te bundelen in het consortium Vins de Provence kunnen dan ook putten uit een bijzonder rijk aanbod, en voegden daar een groot aantal attractieve wijnreizen aan toe, die de afgelopen jaren vaak werden bekroond. Nu de grenzen meer en meer opengaan, staat de wijnregio met open armen klaar om weer bezoekers en wijnliefhebbers te ontvangen.
VAKANTIE AU CHÂTEAU
Veel wijndomeinen hebben zich ontwikkeld tot luxe accommodaties en aanbieders van complete vakanties, met tal van interessante activiteiten, voor fijnproevers met ieder budget. Hier volgt een kleine selectie uit het enorme aanbod. Château Léoube in Bormes-les-Mimosas (Côtes de Provence), onder meer bioproducent van verrukkelijke rosés, heeft veel activiteiten op het programma. Van yoga tot paardrijden, concerten of filmavonden op het strand en zelfs dj-sessies, je kunt hier van alles ondernemen. Daarnaast is er Café Léoube op het mooie Plage du Pellegrin waar je met zeezicht kunt genieten van mediter-
© Chateau Léoube
Vins de Provence
Drie appellaties in deze wijnregio – die zich uitstrekt over 200 kilometer – hebben zich verenigd onder het merk Vins de Provence. Daaronder vallen, van west naar oost, AOC Coteaux d’Aix-en-Provence, AOC Coteaux Varois en Provence en AOC Côtes de Provence. Wijn proeven en kopen kun je in drie wijnhuizen: het Maison des Vins Coteaux Varois en Provence in La Celle, het Maison des Vins Côtes de Provence in Les-Arcs-sur-Argens en de Vinothèque de la Sainte-Victoire in Saint-Antonin-sur-Bayon. vinsdeprovence.com
©Château la Martinette
rane gerechten met een glas rosé du château en vervolgens de zee in kunt duiken. Ultimate Provence in La Garde-Freinet in de Côtes de Provence produceert hippe, chique en veelzijdige rosé. Behalve een wijndomein is het een elegant resort met een luxueus hotel, stijlvolle chambres d’hôtes en appartementen. Het restaurant bistronomique heeft een kleurrijke, uitstekende cuisine, en er is een rosébar en een ceviche-bar. Wie zich nog meer wil laten verwennen kan terecht in de espace bien-être, de wellnessruimte.
GASTRONOMISCHE VERRASSINGEN
Château la Coste in Le Puy-Sainte-Réparade (Coteaux d' Aix-en-Provence) heeft drie restaurants op het wijndomein. La Terrasse kan putten uit de eigen moestuin en vins bio. En dan is er nog café-restaurant Tadao Ando: een strak restaurant haut de gamme dat is ontworpen door de Japanse architect van die naam. En ten slotte is er restaurant Francis Mallman, een Argentijns grillrestaurant (met enkele vegetarische opties). Wie hier verblijft kan ook genieten van exposities van kunstenaars als Louise Bourgeois, het auditorium van de beroemde Amerikaanse architect Frank Gehry bezoeken of deelnemen aan een ‘Promenade Art & Architecture’. Bij Château de L’Escarelle in La Celle (Coteaux Varois en Provence) kun je
©TRAVEL INSIGHT
logeren in villa’s. Dit château is erg gericht op biologische productiemethoden en heeft een bijzondere vlindertuin die erg leuk is om te bezoeken met kinderen. Het Château de Berne in Lorgues (Côtes de Provence) is een al even luxueus vijfsterrenhotel met een prestigieuze wijngaard. Het heeft eveneens drie restaurants in verschillende prijsklassen, waaronder het sterrenrestaurant Le Jardin de Berne. In Lorgues bevindt zich ook Château la Martinette met een opmerkelijk moderne architectuur. In restaurant Vigna tekent chef Juan Arbelaez hier voor een zeer creatieve en geraffineerde mediterrane cuisine. Je kunt op het château je wijnkennis bijspijkeren, yogacursussen volgen in de wijngaard of toeren in een golfwagentje over het domein. Château Sainte Roseline in Les Arcs-sur-Argens (Côtes de Provence) gaat met zijn tijd mee met een tijdelijke gastronomische foodtruck. Dit domein is zeer fietsvriendelijk: het ligt op de 20 kilometer lange groene fietsroute La Vigne à Vélo en heeft het label ‘Accueil Vélo’.
Wijn & toerisme
Nederland waardeert de rosé en andere wijnen uit de Provence zeer: vorig jaar was ons land de derde exportmarkt voor de regio, met 4,1 miljoen flessen. Vooral de rosé, de zomerwijn par excellence en verreweg de meest geproduceerde wijn van de Provence, is bijzonder geliefd. In deze wijnregio zijn er tientallen wijnroutes uitgezet waaraan 420 wijnproducenten en 39 ‘caves coopératives’ deelnemen. Met naast het proeven van wijn en cultuur natuurlijk een passend aanbod van overnachtingsmogelijkheden, van chambres d’hôtes tot hôtels de charme, campings of soms zeer luxe maar ook eenvoudige gastenverblijven op een wijnchâteau. Onder het (landelijke) label ‘Vignobles et Découvertes’ hebben zich ook in de Provence wijndomeinen geschaard waar je niet alleen kunt overnachten, maar ook op hoog niveau kunt dineren en wijn kunt proeven en kopen. En dan zijn er nog vele wijnfestivals, feesten en evenementen rond wijn. Al hebben die vorig jaar natuurlijk ook te lijden gehad onder de pandemie, maar ze wachten erop om weer ‘ontkurkt’ te worden.
Dit zijn de prijswinnaars van de 3de editie van de Competitie voor Wijntoerisme
Architectuur & Landschap:
ZILVEREN TROFEE voor Château La Martinette - Lorgues (Var) Gastronomie in de Wijngaard:
GRAND PRIX D’OR voor het Château de Berne - Lorgues (Var) Vakantie Accommodaties:
ZILVEREN TROFEE voor Château Rasque - Taradeau (Var) Familie Wijngaard :
ZILVEREN TROFEE voor Château Saint-Roux - Le Cannet-des-Maures (Var) Zakelijk Wijntoerisme & Evenementen:
ZILVEREN TROFEE voor Villa Baulieu - Domaine à Rognes (Bouches-du-Rhône) Promotie van het Terroir:
GRAND PRIX D’OR voor het Maison des Vins Côtes de Provence -
Les Arcs-sur-Argens (Var) Alle prijswinnaars zijn te vinden op terredevins.com
Op routedesvinsdeprovence.com staan vele alternatieven om een toeristische trip te combineren met een bezoek aan wijnproducenten.
STERRENREGEN
En zo zijn er nog vele andere châteaus waar je goddelijk kunt eten, begeleid door wijn met de minimaalst mogelijke ecologische voetafdruk (want allemaal van het château zelf). Je eet er vaak uit de eigen moestuin en in lijn met het seizoen, en na afloop of vooraf kun je de wijn- kelder in of wijn inkopen in de boutique. Sommige restaurants zijn met sterren bekroond, zoals L’Art van Château de la Gaude (Coteaux d’Aix-en-Provence) of het eerdergenoemde Le Jardin de Berne van Château de Berne in Lorgues (beide 1 Michelinster). Er is ook een lijst beschikbaar met sterrenrestaurants in de wijnregio, met daarop driesterrenrestaurants als La Voile d’Or in Saint-Tropez of het restaurant (met hotel en spa) van chef Christophe Bacquié in Le Castellet in de Var. Over sterren gesproken: in Château Gassier, aan de voet van de Montagne Sainte-Victoire, worden sterrenkijkavonden georganiseerd. Of boek een tour met een elektrische fiets met picknickmand, waar vast een flesje wijn in zit. Zoals bij Domaine Figuière in La Londe-des-Maures (Côtes de Provence).
KUNST & MUZIEK
Daarnaast zijn er nog veel festivals en manifestaties rond wijn en cultuur. Veel châteaus organiseren soirées musicales, avonden met theater en muziek, van klassieke concerten tot jazz en zelfs dj’s. Een speciale vermelding verdient het negende festival Les Musicales in de Vignes de Provence 2021. Een muzikaal feest waaraan 36 wijnbouwers meedoen, met vijftig avonden concerten en wijnproeverijen, van 18 juni tot 11 september. Voor het uiterst schappelijke tarief van 25 tot 35 euro ben je getuige van een totaalspektakel op de meest prestigieuze domeinen. Ook het festival Art & Vin, dat plaatsvindt van 1 juni tot 30 september, belooft veel: concerten en kunstexposities op kleine, onafhankelijke domeinen in de Provence.
www.vinsdeprovence.com
