Leven in Frankrijk 03 2022 by Credits Media

n i n e Lev

Massif des Maures De wilde achtertuin van Saint-Tropez

Saint-Paul-de Vence Kijkje achter de schermen

Okerland in de Luberon

Overweldigende kleuren

Tour de Provence Fietsen langs de inspiratie van Van Gogh

Zuid-Frankrijk

AP €7,50 AP

8 720165 796151

VERLANGEN NAAR

00322

NUMMER 3 - 2022

frankrijk

Meer Fruit, Minder Suiker Kijk voor de lekkerste recepten, inspiratie en unieke Bonne Maman artikelen op onze vernieuwde website bonnemaman.nl @bonnemaman_nl

Leven in Frankrijk nr 3 - 2022

MEDEWERKERS

Vive la couleur!

Creatief met vis Tekstschrijver en fotograaf Annette Spaan ging op zoek naar kunst- en designplekken in Hyères, Toulon en het eiland Porquerolles (p. 68). “De zee zie je hier overal terug. Zo ontdekte ik bij het kunstcentrum Villa Carmignac op Porquerolles een glazen plafond waarop twintig centimeter water beweegt, met als doel door de reflecties het gevoel te hebben dat je onder water bent. Ook genoot ik van heerlijke visgerechten.”

Reisauteur- en fotograaf Paul Smit verdiepte zich in okerdorp Roussillon (p. 38). “Mijn doel was het ‘Rous’ uit de dorpsnaam op zoveel mogelijk manieren te fotograferen: de roestrode kleur van de huizen en de natuur. Ik leerde er dat oker uit Rousilllon een favoriet pigment was van Rembrandt, vooral in zijn warme tinten die uit het donker oplichtten.”

Pains au chocolat Redactiestagiaire Malou Lammertse is dan wel afgestudeerd in Italiaanse taal en cultuur, ze is gek op de Provence. “Vroeger ging ik er elke zomer heen. Als het grijze uitzicht plaatsmaakte voor wijngaarden en pittoreske dorpen, was de vakantie begonnen. Elke ochtend kregen mijn broer en ik de opdracht om broodjes te halen voor het ontbijt. In mijn beste – en enige – Frans bestelde ik quatre croissants et cinq pains au chocolat: eentje extra voor de weg terug.”

Roestrood

Strohoeden, oude pleinen en terrassen onder platanen: verplichte kost in een special over Zuid-Frankrijk. Maar in deze editie ook veel aandacht voor kunst en kleur. Al sinds het einde van de 19de eeuw laten schilders en schrijvers zich verleiden door het zuiden van Frankrijk. Ook de huidige inwoners, al dan niet gepensioneerd, ontdekken hier vaak hun creatieve talenten, onder invloed van de spectaculaire natuur, de zon en soms dat ene glaasje te veel. Hoewel het voor jonge kunstenaars niet altijd makkelijk is om zich er te vestigen, vertelt de 28-jarige Leila in de reportage over Vence en Saint-Paul-de-Vence. “Het leven aan de Côte d’Azur is voor de echte bohème wel erg duur geworden.” Het droge groen van de olijfbomen, velden vol zonnebloemen en lavendel, knallende klaprozen en natuurlijk de zee die overloopt in de heuvels; geen wonder dat de creatieve hersenhelft hier gestimuleerd wordt. En geen wonder dat je hier aangeschoten van geluk wordt, ook zonder dat glaasje te veel. Ook Vincent van Gogh stortte zich in het zuiden op het natuurgejuich en begon er met nieuwe kleurcombinaties te werken. We volgen een fietsroute langs de plekken die hij schilderde en die zijn somberheid even verzachtten. Iets dieper in de Provence verkennen we de omgeving van het dorp Roussillon, waar oker de aarde en gevels van de huizen kleurt én het humeur van de bezoekers, want wat is het hier ongelooflijk oranje, geel, rood en mooi. Helemaal als de mistral waait. Deze opdringerige wind verjaagt niet alleen de rust, maar ook de damp en wolken uit de lucht en tovert deze blauwer dan blauw. De inwoners van Hyères en Toulon laten zich vooral inspireren door de zee, zie de reportage vol blauw-wit design, creatieve visgerechten, een zeetentoonstelling en een hotelkamer met roeispanen aan de muur. Verder een kijkje in de achtertuin van het mondaine Saint-Tropez waar de eindeloze bossen van het Massif des Maures een mysterieus klooster verstoppen en pure dorpen met bijbehorende natuurmensen. Ach, Zuid-Frankrijk. Laten we Vincent zelf maar citeren: “Onder de blauwe hemel krijgen de oranje, gele, rode vlekken van de bloemen een wonderlijke schittering en in de heldere lucht hangt dat je ne sais quoi van meer geluk en liefde dan in het Noorden.”

Cathelijne van Vliet Hoofdredacteur c.vanvliet@creditsmedia.nl

LEVEN IN FRANKRIJK 3

Inhoud

Leven in Frankrijk - 2022 - 25ste jaargang - nummer 3

26 25 28

11313

113

38 90 68 14

Zuid-Frankrijk 6 Nouveau

Mona Lisa in Marseille, de Provence in Parijs en meer (Zuid-)Franse tips.

13 Dormir

Zuidelijke logeeradressen aan het strand en in de heuvels.

14 Massif des Maures

Het achterland van Saint-Tropez: een streek vol prachtige natuur en een authentiek Provençaalse sfeer.

38 Het land van de oker

Een informatieve en inspirerende rondreis door het Colorado van de Provence.

48 Tour de Vincent

Jessica de Korte ging op de fiets langs de plekken in Zuid-Frankrijk waar Vincent van Gogh heeft geschilderd, geleefd en geleden.

68 Kunst aan de Côte

In kustplaatsen Hyères en Toulon en op het eiland Porquerolles waait een verfrissend creatieve wind.

90 Vence & Saint-Paul-de-Vence

Het kleinste dorp heeft de naam en de mondaine sfeer, maar ook grote broer Vence was en is geliefd bij kunstenaars en levensgenieters.

Het (Zuid-)Franse leven 28 Une belle histoire

Modeontwerper Yves Saint Laurent en zakenman Pierre Bergé: zakelijk succesvol, privé stormachtig.

34 La France & moi

Hoe veeboer René Hunnekink een carrièreswitch maakte en kaas ging importeren uit l’autre pays du fromage.

100 Binnenkijken bij…

…Bram en Moniek Drexhage en hun voorbeeldig gerestaureerde en ingerichte familiehuis in de Tarn-et-Garonne.

4 LEVEN IN FRANKRIJK

“Oesters raap ik het liefst zelf, aan onze Waddenkust of als pêcheur à pied in Bretagne” Jacques Hermus - p. 67

Culinair

64 Dégustation

Hout of rvs, dat is de vraag die wijnkenner Remke de Lange zich stelt.

67 À table!

Nieuwe rubriek van culinair journalist Jacques Hermus.

Cultuur

26 Coups de cœur Paris

Creatieve koeken en vrouwelijke pioniers in de kunst uit het Parijs van Eugénie Goldschmeding.

81 Livres

De nieuwste romans met Frankrijk in de hoofdrol.

82 Stemmen van een nieuwe generatie Stromae kennen we misschien wel, maar wie zijn de andere sterren uit de hedendaagse Franstalige muziek?

99 Boutique

Fleurige geuren en kleuren voor zonnige maanden.

Columns

25 Frank Renout

Het hectische werk van een correspondent in verkiezingstijd.

89 Lidewij van Wilgen

Waarom Frans personeel zich soms stoort aan Nederlanders.

Huizen & wonen 111 Maison

Frans design om je (Franse) huis te verfraaien.

113 À vendre

Landgoed met woonboerderij en woonhuis in de Dordogne.

115 Isabel Flipse & Heiko Hulsker

Juridisch advies en de kleuren van Zuid-Frankrijk door de ogen van een architect.

116 Huizen te koop

Onze selectie uit het actuele aanbod van Frans onroerend goed.

LEVEN IN FRANKRIJK 5

Just like the Crawleys

Nouveau Naar de Mona Lisa in het Zuid-Franse Marseille of een culinaire cursus in Lille: tips voor het voorjaar en de zomer. DOOR AMÉLIE DUFOUR & ANJA WINTER (TUINEN)

Knalroze kwaliteit

‘Quand on partait de bon matin, quand on partait sur les chemins, à bicyclette’, zong Yves Montand in 1968 (en Julien Clerc in 2021). Dit vrolijke nummer luidt als geen ander de lente in: tijd voor fietstochtjes in de voorjaarszon. Het luxe Franse merk Jacquemus ging een samenwerking aan met het hippe Nederlandse fietsmerk VanMoof en komt met een knalroze editie van de iconische elektrische stadsfiets S3. Mét het logo van Jacquemus op het roze frame, en verder met dezelfde krachtige motor, het sleutelloze slot en de bekende antidiefstaltechnologie van VanMoof. Le vélo is beschikbaar in zeer beperkte oplage; je kunt op de website van Jacquemus je gegevens invullen, dan word je op de hoogte gehouden van nieuwe releases. jacquemus.com/fr/product/le-velo-pink

6 LEVEN IN FRANKRIJK

Downton Abbey en/of Zuid-Frankrijk-liefhebbers opgelet: de nieuwe Downton Abbey-film (A New Era) speelt zich gedeeltelijk af in ZuidFrankrijk! Een ‘mysterieuze man’ schenkt een villa aan de moeder van de Earl of Grantham – gespeeld door Maggie Smith – die ze uiteraard niet afwijst. Dat levert heerlijke Zuid-Franse plaatjes op, om bij weg te dromen. Al hoeft het niet per se bij dromen te blijven: de film werd opgenomen in een Franse belle-époquevilla in de Var, in het kustplaatsje Le Pradet, in de buurt van Toulon. Wie er de nodige euro’s voor over heeft, kan hier vakantievieren zoals de Crawleys: een wellness retreat inclusief yoga en meditatie, watersport, massage en een hike-excursie is er vanaf 490 euro per persoon per dag. Of blijf een nachtje slapen in de nieuw gebouwde bastide of cottage. Downton Abbey: A New Era is vanaf 28 april te zien in Nederlandse bioscopen. De film is opgenomen in Villa Rocabella, Le Pradet. rocabella.fr

Muziekarena in Nîmes

Het is misschien wel de mooiste locatie voor een concert: de Arena van Nîmes. Dit goed bewaarde amfitheater is gebouwd tussen 50 en 100 na Christus en geïnspireerd op het Colosseum in Rome. Sinds 1997 wordt deze bijzondere locatie een maand lang gebruikt voor veelzijdige en gevarieerde concerten, geen stijl wordt uitgesloten. Zo treedt tijdens deze 25ste editie niemand minder op dan Stromae, maar dat concert is helaas al uitverkocht. Gelukkig staat er nog genoeg ander moois op het programma: van gelegenheidsduo Julien Doré en Clara Luciani tot vader en zoon Jacques en Thomas Dutronc. Of ga een rondje wandelen door deze mooie historische stad op 22 juli, in de hoop wat klanken van Stromae op te vangen. Het festival van Nîmes vindt dit jaar plaats van 17 juni t/m 24 juli in de Arena van Nîmes. Kijk voor het volledige programma op de website: festivaldenimes.com

Ode aan de liefde

Nog maar even te zien in het Amsterdamse Van Gogh Museum, dus wacht niet te lang: de tentoonstelling Maurice Denis: Amour. Meer dan drie jaar werkte de Franse kunstenaar Maurice Denis (1870-1943) aan een romantische prentenserie, in opdracht van de vooruitstrevende kunsthandelaar Ambroise Vollard. De dertien prachtige kleurenlitho’s zijn geïnspireerd op de liefdesgedichten die hij in zijn dagboek schreef voor Marthe Meunier, zijn latere vrouw.

Vincents olijven

En ook in het Van Gogh Museum: voor het eerst sinds lange tijd zijn de vijftien schilderijen samen die Vincent van Gogh maakte van olijfgaarden. Wat vond hij zo bijzonder aan olijfbomen? En waarom schilderde hij er zoveel? ‘Het geruis van een olijfboomgaard heeft iets heel intiems, iets onmetelijks oud’, zo schreef hij aan broer Theo in 1889.

Cursus genieten

Bij het gerenommeerde Franse onderwijsinstituut Sciences Po Lille kun je tegenwoordig terecht voor de nieuwe master Boire, Manger, Vivre – drinken, eten en leven dus. De eerste lichting studenten is inmiddels begonnen aan de opleiding en krijgt les in zaken als ‘gastrodiplomatie’: wat is de invloed van eten op de internationale betrekkingen? De ideale studie voor francofiele levensgenieters. bmv.sciencespo-lille.eu

* Maurice Denis: Amour, t/m 15 mei. * Van Gogh en de olijfgaarden, t/m 12 juni. vangoghmuseum.nl

LEVEN IN FRANKRIJK 7

GRÉGORY GADEBOIS

BENJAMIN LAVERNHE

GUILLAUME DE TONQUÉDEC

DE LA COMÉDIE-FRANCAISE

ISABELLE CARRÉ

Aan de vooravond van de Franse Revolutie opende hij het allereerste restaurant

‘Charmant feelgoodverhaal ’ De Standaard

EEN FILM VOOR FIJNPROEVERS VAN

ÉRIC BESNARD

VANAF 9 JUNI IN DE BIOSCOOP www.cineart.nl

/cineartnederland

/cineartnl

/cineart_nl

Tripje naar Parijs op het programma binnenkort, maar ook behoefte aan wat Zuid-Franse vibes? Het Atelier des Lumières, het Parijse centrum voor digitale kunst, neemt je mee naar de Provence van Paul Cézanne (18391906). Door middel van spectaculaire digitale projecties en muziek van onder anderen Django Reinhardt en Chopin, word je ondergedompeld in de natuur rondom Aix-en-Provence, de woonplaats van de kunstschilder. Van de bossen, parken en tuinen tot uiteraard de berg Sainte-Victoire die hij talloze keren schilderde. Zijn innerlijke onrust komt aan bod, zijn relatie met licht en kleur en natuurlijk zijn bekendste werken: van Les grandes baigneuses tot Les joueurs de cartes. Cézanne, lumières de Provence is t/m 2 januari 2023 te zien in het Atelier des Lumières, 38, rue SaintMaur, Parijs. Maandag t/m donderdag open van 10 tot 18 uur, vrijdag en zaterdag tot 22 uur en zondag tot 19 uur. atelier-lumieres.com

Provence in Parijs

Lichtfabriek

En nu we het toch over digitale kunst hebben: in april opent het Nederlandse zusje van het Atelier des Lumières in Amsterdam, in de Zuiveringshal West op het Westergasterrein om precies te zijn. Het Franse concept is zó succesvol gebleken dat het naast de verschillende Franse locaties (in Parijs, Baux-deProvence en Bordeaux) inmiddels ook bestaat in Zuid-Korea, Dubai, New York – en nu dus ook in ons land. Deze Amsterdamse Fabrique des Lumières, met een oppervlakte van 2800 vierkante meter en zeventien meter hoge muren, trapt af met een tentoonstelling over de bekende Oostenrijkse kunstenaar Gustav Klimt, tot eind dit jaar. In 2023 volgt er een nieuwe tentoonstelling met werken van andere kunstenaars. fabrique-lumieres.com

LEVEN IN FRANKRIJK 9

ZINTUIGLIJKHEID NATUUR EFFICIËNTIE

*NEUTRE EN PLASTIQUE. PHOTOS : JF VERGANTI · MARIUS DZIERZAWSKI · UNSPLASH · ISTOCKS · 08/2021 SOTHYS PARIS, SIÈGE SOCIAL, 128 RUE DU FAUBOURG SAINT HONORÉ, F 75008 PARIS - SIREN 451 170 807 RCS PARIS - PHOTOS NON CONTRACTUELLES .

CERTIFICATIE

SOTHYS ORGANICS®. HOGE BIOLOGISCHE EFFECTIVITEIT In het hart van de Corrèze, heeft Sothys, dankzij haar geavanceerd Onderzoekslaboratorium de serie Sothys Organics® gecreëerd, de perfecte alchemie tussen een gecertificeerde, biologische, veganistische huidverzorging en een hoge effectiviteit met een cosmeceutisch accent. Sothys werkt samen met Plastic Bank en maakt haar serie Sothys Organics® plastic neutral*. Sothys, topklasse in professionele, optimale huidverbetering en verzorging op maat in meer dan 15.000 Instituten, spa’s en wellnesscentra in 125 landen. WWW.SOTHYS.NL

E X C L U S I E F I N I N S T I T U T E N & S P A’ S

Kasteelfeest

Van vrijdag 12 tot en met zondag 14 augustus wordt in de schitterende kasteeltuin van Kasteel Dussen het Franse festival Fête du Château georganiseerd. Je kunt er genieten van Franse gerechten en wijn, chansons, livemuziek, straatartiesten, een Franse silent disco, 2cv-tours, petanque en ‘s avonds de openluchtvertoning van de prachtige film Intouchables. Alle ingrediënten voor een fantastische dag Frankrijk in eigen land! Ook is er een ‘kinderfête’ en op zaterdag- en zondagochtend een Franse brunch met een muzikale tour langs de mooiste chansons. feteduchateau.nl

Mediterrane en woestijnplanten

In het Zuid-Franse Èze vind je een tuin voor de echte cactusliefhebber, al zijn er ook genoeg andere planten te bewonderen. De exotische tuin bevindt zich op 430 meter hoogte met een prachtig uitzicht op de Middellandse Zee en het lieflijke Èze.

Glimlachen in Marseille Ze brengt haar dagen natuurlijk hangend in Parijs door, elke dag weer bewonderd door velen, maar dit jaar is ze ook – van veel dichterbij bovendien – te zien in Marseille. In samenwerking met het Louvre wordt La Joconde (zoals Mona Lisa in het Frans heet) virtueel overgebracht naar het Palais de la Bourse. Als publiek wandel je door zes thematische ruimtes en kom je alles te weten

De tuin is in de 20ste eeuw gebouwd op een middeleeuws fort en verdeeld in twee gebieden. Aan de zuidkant vind je voornamelijk planten die in de woestijn voorkomen, zoals cactussen, agave en vetplanten, terwijl de vochtiger en schaduwrijkere noordhelling meer begroeid is met mediterrane planten. Sinds kort zijn op de noordelijke helling een vijver en waterval aangelegd, heerlijk verkoelend als je op ontdekkingstocht gaat door deze prijswinnende tuin. Jardin Exotique d’Eze, 20, rue de Château, Èze. jardinexotique-eze.fr

Van rozen- tot dierentuin

Populair onder de 520.000 inwoners van Lyon (en de toeristen) is het grote stadspark Tête d’Or. Het park, 117 hectare groot, is ontworpen rond een meer door de Zwitserse tuinarchitecten Denis en Eugène Bühle en werd geopend in 1857. De broers ontwierpen het park in de Engelse tuinstijl, natuurlijk ogend, in tegenstelling tot de strakke

over de geheimen en geschiedenis van dit mythische schilderij van Leonardo da Vinci. Snap je straks misschien eindelijk waarom ze altijd zo raadselachtig glimlacht… La Joconde, exposition immersive, t/m 21 augustus 2022 in het Palais de la Bourse, Marseille. Geopend van 10 tot 20 uur, op vrijdag tot 22 uur, op dinsdag gesloten. grandpalais-immersif.fr

symmetrische Franse tuinstijl die destijds gangbaar was. In de loop der jaren zijn veel elementen aan het park toegevoegd: een grote serre van 21 meter hoog, een botanische tuin met kassen met 20.000 soorten planten, schaduwrijke lanen en wel 9000 boomsoorten. Ook de vier rozentuinen met 16.000 rozen zijn een bezoek waard. Voor kinderen is het park ook interessant: er rijdt namelijk een treintje, je vindt er een draaimolen en er is een dierentuin. Parc de la Tête d’Or, Place du Général Leclerc, Lyon, gratis toegang. lyon-france.com (parcs et jardins)

LEVEN IN FRANKRIJK 11

Official Competition

‘Een onmiskenbaar klassieke film met een sterke cast!’

‘Aantrekkelijk en intrigerend kostuumdrama!’

- Cineuropa

- Variety

Lyna Khoudri

Sabine Azéma

een film van

www.artiﬁlm.nl

Maud Wyler

Aurélia Georges

3ad

Landhuissfeer Bouches-du-Rhône

Aan de voet van de berg Montagnette, in het dorp Boulbon, niet ver van Avignon, ligt hotel La Bastide de Boulbon in een gezellig landhuis uit de 19de eeuw. In een grote tuin rondom de bastide kun je heerlijk zitten of een duik nemen in het verwarmde zwembad. De locatie is de perfecte uitvalsbasis om de Provence te verkennen of een wandeling in de vallei te maken. La Bastide de Boulbon, vanaf €181 per nacht. labastidedeboulbon.com

Dormir

Discrete luxe Pyrénées-Orientales

Kom aan zee of aan het zwembad naar de krekels luisteren bij deze Zuid-Franse adresjes.

DOOR MALOU LAMMERTSE

Charmant pareltje Hérault

Château d’Olmet is een knusse B&B met vijf kamers in de buurt van de eeuwenoude stad Lodève. Het château is onlangs gerenoveerd en gemoderniseerd, maar het historische karakter is intact gebleven. Heerlijke, sfeervolle kamers en een verwarmd zwembad! In Lodève is een authentieke markt, een prachtige kathedraal en een mooi museum. Château d’Olmet, vanaf €111 per nacht. chateau-olmet.com

Retro eighties-stijl Côte d’Azur

Het boetiekhotel La Bastide de Biot heeft een chique jarentachtiguitstraling. De achttien kamers hebben elk een eigen balkon of privéterras. Na een work-out in de fitnessruimte kun je met een drankje uitrusten aan het zwembad. Kinderen kunnen er tafeltennissen of -voetballen en er is een jeu-deboulesbaan. Vanaf het hotel loop je zo het centrum van Biot in, met zijn kleurrijke huizen en gezellige winkeltjes. La Bastide de Biot, vanaf €134 per nacht. labastidedebiot.fr

Alle kamers van Les Roches Brunes kijken uit over de Middellandse Zee en hebben een balkon of terras. Het hotel ligt namelijk pal op een rots in een baai, tegenover het dorp Collioure. Tijdens de zonsopgang kleurt het dorp roze. Vanuit de weelderig begroeide tuin met overal romantische zithoekjes loop je via een privépad naar het strand. Binnen een uurtje ben je in de Pyreneeën en in twee uur in Barcelona. Les Roches Brunes, vanaf €150 per nacht. hotel-lesrochesbrunes.com

LEVEN IN FRANKRIJK 13

Massif des Maures

De wilde achtertuin van de Côte d’Azur Tussen La Londe en Saint-Tropez tuimelen de bergen van het Massif des Maures in de Middellandse Zee. Voor de meeste zonzoekers blijft het bij deze ontmoeting. Maar wie de moeite neemt om iets verder het binnenland in te rijden, ontdekt een streek die volkomen zichzelf is gebleven. TEKST & FOTO’S HANS AVONTUUR

14 LEVEN IN FRANKRIJK

LEVEN IN FRANKRIJK 15

MASSIF DES MAURES

Openingspagina’s: het berggebied de Maures; Collobrières. Hieronder: Alexe in La Ferme de Peigros.

oven op de Col de Babaou gaat een gravelweg de bossen in. Achtervolgd door wolken stof volg ik het pad dat licht daalt en klimt. Blijven rijden, hadden de locals me gezegd, dan kom je er vanzelf. En dat klopt precies. Nu eens voert mijn route door dikke eikenbossen, dan weer is er een vergezicht op de golvende heuvels en uiteindelijk zie ik mijn doel: La Ferme de Peigros. De boerderij is een verzameling van bouwsels. De oude kern is telkens een beetje uitgebreid. Op het

terras ontmoet ik Pierre en Alexe, het jonge stel dat de boerderij met restaurant runt. Alles is er robuust en zonder poespas. Geen pretenties. Precies zoals de moeder van Pierre het bedoeld heeft. Decennialang was zij de drijvende kracht en het gezicht van Peigros maar nu ze met haar gezondheid sukkelt, hebben Pierre en Alexe het overgenomen. Het is in alle eenvoud en eerlijkheid een paradijselijke plek. Stoelen zijn er om op te zitten, tafels om van te eten. Pierre serveert op blote voeten. “Oh, niet over nagedacht. Het voelt bij deze temperatuur gewoon comfortabel.” De exclusieve hotels van de Côte d’Azur liggen hemelsbreed misschien twintig kilometer verderop, maar dit is een andere wereld. Het hart van de Maures heeft zijn eigen ritme. Ik zoek een fijne plek in de schaduw tussen een handvol wandelaars. Als ik stilzit voel ik de verkoelende bries die door de vallei trekt. Mijn hartige taart met aubergines en geitenkaas is meer dan lekker. “Alles komt van onze eigen boerderij en als we het zelf niet hebben, van collega’s uit de buurt”, vertelt Pierre, die ook wijn maakt. “Streekproducten en korte ketens zijn hip tegenwoordig, maar voor mij is het altijd vanzelfsprekend geweest. Ik laat de dieren geboren worden, zorg dat ze fijn opgroeien, slacht én verwerk ze zelf. Hoe kort wil je de keten hebben?”

Kurk en dolmen Aan het einde van de middag wandel ik naar een van de belangrijkste bezienswaardigheden van de Maures, zoals het compacte berggebied kortweg wordt genoemd. Boven op een heuvel bevinden zich de dolmen van Gaoutabry, vermoedelijk een plek waar bewoners 3000 tot 2000 voor Christus hun goden vereerden en hun doden begroeven. Er zijn in de Provence ongeveer 160 sites als deze. De vondsten die er zijn gedaan, zoals keramiek en sieraden, worden tentoongesteld in Saint-Raphaël. Het is nog altijd warm als ik aan de klim begin.

Pierre serveert op blote voeten. “Oh, niet over nagedacht. Het voelt bij deze temperatuur gewoon comfortabel” 16 LEVEN IN FRANKRIJK

Massif des Maures

Stap voor stap omhoog met steeds wat meer uitzicht. In het late namiddaglicht bereik ik de top met het bouwwerk. Grote stenen vormen een soort huis zonder dak, 6,5 meter lang en 1,5 meter breed. De locatie op de heuveltop is geen toeval. De ligging ten opzichte van zonsopkomst en zonsondergang evenmin. De zon werd aanbeden. Het is een prachtige plek met uitzicht over de bossen van de Maures en de Middellandse Zee. Het lage licht strijkt er voorzichtig overheen. Tijd om af te dalen zodat ik niet in het donker terug hoef te lopen. Met een lengte van zo’n zestig kilometer en een breedte van dertig kilometer zijn de Maures bescheiden van formaat. Maar mijn route naar het hotel in Collobrières duurt langer dan gedacht. Er gaat nauwelijks een stuk rechtdoor. Uiteindelijk land ik in Collobrières, een sfeervol dorp dat ooit het centrum was van de kurkproductie › voor de wijnindustrie. Tegenwoordig is het een

Links: in La Chartreuse de la Verne krijg je een goed beeld van het oude kloosterleven. Onder: het kurkeikenbos.

BOSBRAND Vorige zomer werd de Maures getroffen door een hevige bosbrand. Deze heeft, grofweg tussen Le Luc en Grimaud, flinke schade toegebracht aan de bossen en wijngaarden. De dorpen bleven gespaard en ook het overgrote deel van de beschreven plaatsenin het artikel is ongeschonden. Bovendien heeft de natuur ongekende veerkracht en keert het groen op tal van plekken alweer terug.

LEVEN IN FRANKRIJK 17

Collobrières, ooit het centrum van de kurkproductie voor de wijnindustrie.

slaperig plaatsje dat bekendstaat om de kastanjeoogst, elk jaar in oktober. Met dank aan bossen vol oude kastanjebomen die zijn herontdekt. Morgen ga ik langs bij kastanjeboer Fabien Tambolini.

Kastanje-comeback Fabien wacht me op in de wilde tuin van zijn huis even buiten Collobrières. Hij werkt niet alleen met kastanjes, maar is onder meer ook natuurgids. Als hij eenmaal over zijn streek begint te vertellen houdt de woordenstroom niet op. Zijn verweerde gezicht en heldere ogen verraden dat hij veel buiten is. “We zijn teveel losgekomen van de natuur”, zegt hij op zijn stoel onder een reusachtige eikenboom. “Alles moet snel, morgen is ver weg. Maar zo werkt het in de natuur niet. Daar heeft alles zijn tijd nodig. Neem kurkeiken. Wat een geweldig product is dat. Het is honderd procent natuurlijk en als je de bast oogst, groeit de boom gewoon weer verder. Bovendien heb je er geen afval van.” Fabien legt uit dat steeds minder mensen weten hoe je met kurkeiken moet werken. Dat geldt in mindere mate voor kastanjes, die een comeback hebben gemaakt. Oude boomgaarden werd nieuw leven ingeblazen en Collobrières staat nu zelfs

18 LEVEN IN FRANKRIJK

bekend om zijn kastanjes. “Je kunt er bijvoorbeeld een heerlijke crème van maken, voor op brood of bij andere gerechten. Iedereen heeft zijn eigen recept.” Als ik later een rondje door het dorp wandel zie ik verschillende winkeltjes die producten van kastanjes verkopen. Van pasta tot ijs en bier. Ik begin me al aardig thuis te voelen in Collobrières. De sfeer is er ongedwongen en persoonlijk. Op het terras van Café Théatre kennen ze mijn vaste bestelling in de ochtend al: “Ah, bonjour, une noisette, comme d’habitude?”

Wereldreis Vandaag rijd ik een grote ronde door de Maures, inclusief de kustlijn waar de bergen regelrecht in de Middellandse Zee glijden. Een van de hoogtepunten is het Domaine du Rayol, dat zijn ontstaan dankt aan Alfred en Thérèse Courmes die in 1908 veertig hectare wildernis kochten om er een betoverend landgoed van te maken met onder meer een villa, boerderij en een rijkdom aan bloemen, planten en bomen uit de hele wereld. Later werd het eigendom van de beroemde luchtvaartpionier Henry Potez, die de tuin verrijkte met honderden nieuwe soorten. Tot het in 1974 in de

Massif des Maures

Het gonst er van de bijen en de hommels. En de prachtigste vlinders fladderen op de wind voorbij verkoop ging en projectontwikkelaars er een enorm vakantiecomplex van dreigden te maken. “Het was voor hen een unieke kans”, vertelt André Delmonte, voorzitter van het domaine. “Maar de gemeenschap kwam in verzet en dus bleven de vergunningen uit. Uiteindelijk is het gekocht door de Conservatoire du Littoral, een natuurbeschermingsorganisatie.” Hierdoor heeft de plek zijn schoonheid behouden. Het is er nu hemels. Wandelen, zitten, luisteren of lezen, zoals Thérèse dat graag deed bij een stroompje tussen de enorme varens en palmbomen. Een bezoek begint in de villa Hôtel de la Mer (19121919), dat geen pronkgebouw is maar het leven ademt met zijn doorleefde gevels. Het terras kijkt uit over zee en vormt het vertrek- en eindpunt van een zwerftocht door de tuinen. Slenterend over de paadjes maak je als het ware een wereldreis. De verschillende landschappen komen onder meer uit Chili, Nieuw-Zeeland, Zuid-Afrika, Californië en Australië. De gemene deler: een mediterraan klimaat. Mijn favoriete plek is ‘gewoon’ Zuid-Frans: terrassen vol wilde bloemen en planten die er vrij spel hebben. Het gonst er van de bijen en hommels. En de prachtigste vlinders fladderen op de wind voorbij. “Heel wat mooier dan het zoveelste vakantiecomplex”, had de flamboyante André me eerder in zijn restaurant Maurin des Maures al verteld.

Natuurgids Fabien Tambolini; varens in Domaine du Rayol.

Weelde van groen Een lunch tussen de wijngaarden bij L’Assiette Figuière. Ik krijg er de Méditerranée op het bord, met een vleugje wildernis van de Maures. Chef-kok Sébastien: “We wonen hier in het paradijs. Neem groente en fruit. Geef het genoeg water en je krijgt er de lekkerste producten voor terug. Ik probeer mijn gerechten daarom zo eenvoudig mogelijk te maken, zodat de smaken van het land de ruimte krijgen. Een kwestie van goed combineren, net dat › juiste beetje kruiden eraan toevoegen.”

LEVEN IN FRANKRIJK 19

Het kleine Les Mayons is misschien wel het meest verrassend. Nauwelijks aangeraakt door het toerisme, klein en ongepolijst Voldaan vervolg ik mijn weg door de Maures. Over slingerende wegen. Omhoog. Omlaag. Omhoog. Omlaag. Het gaat van vallei naar vallei, waar op de bodem vaak een stroompje kabbelt. De dorpen zijn stuk voor stuk mooi en vol karakter. Ramatuelle is van oorsprong een bergdorp maar ademt door de nabijheid van Saint-Tropez de kosmopolitische sfeer van de kust. Maar Le Plan-de-la-Tour, La Garde-Freinet en Collobrières zijn robuuster. Het kleine Les Mayons is misschien wel het meest verrassend. Nauwelijks aangeraakt door toerisme, klein en ongepolijst. Ik rijd er tot een pleintje met een oude waterpomp. Er passeren een oude dame en een straathond.

Boven: oude toegangspoort van La Chartreuse de la Verne. Rechts: Ramatuelle, het bergdorp bij Saint-Tropez.

20 LEVEN IN FRANKRIJK

Massif des Maures

Op de terugweg naar het hart van de streek maak ik nog één laatste stop: het Monastère Notre-Dame de Clémence de La Verne, dat ook wel Chartreuse de la Verne wordt genoemd. De weg erheen voert dwars door een weelde van groene steen- en kurkeiken. Het kloostercomplex ligt goed verborgen tussen de heuvels, precies zoals bij de bouw in de 12de eeuw uit het oogpunt van eenzaamheid, stilte en veiligheid de bedoeling was. Hoewel een groot deel van het complex gesloten blijft voor bezoekers, geven de publieke ruimtes een goed beeld van het oude kloosterleven. Je loopt er door monumentale ruimtes die ooit dienstdeden als opslag, bakkerij, olieslagerij of provisiekamer. Ook zijn er nog een kapel en een cel uit de tijd van de kartuizers toegankelijk. De laatste monniken vluchtten ten tijde van de Franse Revolutie in 1790 met een vissersbootje naar Nice. De gebouwen veranderden langzaam in ruïnes. Tot ze in 1921 als

monument werden aangewezen. Er volgde een renovatie en met de komst van de zusters van Bethlehem is zelfs het monastieke leven weer teruggekeerd.

Vijfde generatie Voor de laatste keer rijd ik terug naar mijn standplaats in Collobrières: restaurant-hôtel Des Maures, al vijf generaties in handen van de familie Borelo. Ik schuif er aan voor een lang diner op het terras boven een bijna drooggevallen riviertje. Op het menu staat vooral stevige kost met wild, kastanjes en paddenstoelen. Na afloop wandel ik een rondje door het dorp. Over de oude brug, door de steegjes rondom het voormalige kasteel en naar de kerkruïne op de top. Morgen moet ik hier weg. Maar dat doe ik pas na mijn kop koffie met krant op het terras van Café Théâtre. Une noisette, comme d’habitude. Het dorpje Les Mayons.

LEVEN IN FRANKRIJK 21

Tips & adressen DE REIS Het Massif des Maures ligt op zo’n 1300 kilometer rijden vanaf Utrecht. Directe vliegverbindingen zijn er naar Marseille, Nice en Toulon. Met de Thalys ben je vanaf Amsterdam in 7 uur in Marseille. thalys.com

DOEN

Dolmen & menhirs De Provence telt 160 dolmen en menhirs, monumenten van steen uit het neolithicum en de ijzertijd. In de Maures is een aantal via mooie wandelingen bereikbaar, zoals de menhirs de Lambert en de dolmen de Gaoutabry. Domaine du Rayol De mediterrane tuinen van Rayol (foto linksboven) vormen een oase van rust en groen aan de Côte d’Azur, precies op de plek waar de Maures in de Middellandse Zee tuimelen. Het parklandschap, gelegen in Rayol-Canadel-sur-Mer, is dagelijks open van 9.30 tot 18.30 uur (’s zomers tot 19.30). domainedurayol.org

Chartreuse de la Verne Prachtig gelegen kloostercomplex uit de 12de eeuw dat in de 20ste eeuw is gerenoveerd. Er hangt een serene sfeer. In een winkeltje zijn producten uit verschillende kloosters te koop, zoals kaarsen, siroop en olijfolie. bethleem.org Collobrières Maak een wandeling door het dorp in het hart van de Maures. Bij de VVV is een plattegrond verkrijgbaar met de belangrijkste plekken, zoals de ruïnes van de Église Saint-Pons, de Place de la République, de Pont Vieux en de Rue Jean Jaurès. Bezoek ook de confiserie Azuréenne, met een museum over de marrons glacés die er worden gemaakt, kastanjes met een jasje van bijvoorbeeld chocolade of cognac. confiserieazureenne.com

SLAPEN

Restaurant-hôtel Des Maures Sfeervol familiehotel in Collobrières met vijftien kamers die onlangs zijn gerenoveerd. Het hotel is al vijf generaties in handen van de familie Borelo. Met een goed restaurant en gezellige bar. hoteldesmaures.fr Hôtel Notre Dame Kleinschalig hotelletje aan de rand van het dorpscentrum van Collobrières met restaurant en zwembad. Fijn terras aan de kant van de rivier. hotel-collobrieres.com

ETEN & DRINKEN

Ferme de Peigros Een boerderij met bescheiden restaurant, verborgen in de heuvels tussen Collobrières en de kust. Pierre en Alexe serveren er regionale producten zonder pretenties. Goed, lekker, betaalbaar en in een ongedwongen ambiance. Doorgaans alleen open voor lunch. fermedepeigros.pagespersoorange.fr

L’Assiette Restaurant tussen de wijngaarden van Domaine Figuière nabij La Londe-les-Maures (foto rechtsboven). De naam is ontleend aan de borden van oma waarop de eigentijdse gerechten worden geserveerd. De keuken leunt op de Mediterranée, maar met een vleugje bergen. figuiere-provence.com Le Mas du Lingousto Gastronomisch adres in Cuers, aan de rand van de Maures. Er wordt op hoog niveau gewerkt met producten van het seizoen, van de streek en uit de eigen biologische tuin. lingousto.fr Maurin des Maures Hier ga je heen voor vis of de beroemde bouillabaisse van chef-kok Dede. Gevestigd in een historisch pand dat in de jaren twintig dienstdeed als bar en tabakswinkel voor de werkers aan de spoorlijn. maurin-des-maures.com Le Petit Collo Aan de Cours Mirabeau in het centrum van Collobrières. Een mix van café, tapasbar, bistro en podium. Eenvoudig en sfeervol. Er is regelmatig livemuziek. facebook.com/lepetitcollo

INFORMATIE

collobrieres-tourisme.com mpmtourisme.com

22 LEVEN IN FRANKRIJK

De intense smaak van zeezout

- Crédit photo : iStock

Duik, zonder na te denken!

marseilleexperience.com

Geen 18, geen alcohol

In Marseille, natuurlijk!

Frank

Frank Renout is correspondent in Frankrijk voor verschillende media, waaronder het NOS Journaal en het AD. Hij woont in een gehucht ten westen van Parijs.

Verkiezingsdrukte bakker is belangrijk, maar: klopt het ook wat hij zegt? De belofte van de presidentskandidaat is mooi, maar: hoe wil hij/zij het betalen? Mijn adressenboekje puilt inmiddels uit met de mobiele nummers van politicologen, economen en andere deskundigen. Met onderzoeken, rapporten, studies en officiële cijfers kan ik controleren of de boterprijs historisch gezien echt veel hoger is dan vroeger, en of de economische voorspellingen van de presidentskandidaat op drijfzand zijn gebouwd. Dat kan behoorlijk ontnuchterend zijn. Ik legde bij vorige verkiezingen een paar goede economen de verkiezingsprogramma’s van de presidentskandidaten voor. Wat bleek? De cijfers klopten niet, berekeningen waren ondeugdelijk en beloftes waren niet onderbouwd. “Dat is toch erg?” vroeg ik de economen. En allemaal gaven ze hetzelfde antwoord: Fransen houden niet van cijfers. Ze willen vergezichten en idealen. Ze willen de belofte dat het straks beter gaat. Ook als de cijfers iets anders zeggen.

“O JA, KUN JE OOK NOG EVEN SNEL EEN QUOTE INSPREKEN VOOR ONS RADIOBULLETIN?”

“Hoe ziet zo’n dag er voor jou nou eigenlijk uit, als er verkiezingen zijn?” wordt me weleens gevraagd. Nou, dat is best simpel. De eerste radio-uitzendingen beginnen om zes uur ’s morgens en meteen daarna starten de tv-journaals. Daarvoor moet ik klaar staan. En me natuurlijk voorbereiden. Dus meestal sta ik al een uurtje eerder op. Radio en tv gaan de hele dag door, dus dan vertel ik in heel veel van die uitzendingen – met microfoon of camera – de stand van zaken. De laatste uitzendingen zijn rond middernacht. En tussendoor is er de krant die stukken wil, zijn er andere radiozenders die bellen en zijn er websites die van nieuws voorzien willen worden; met verhalen die ook steeds weer geüpdatet moeten worden. Als het lukt, loop ik altijd ook nog even langs een stembureau. Om de sfeer te proeven, om wat kiezers te vragen hoe zij de verkiezingsdag zien. Maar meestal worden dat soort ‘uitstapjes’ aan de lopende band onderbroken. “O ja Frank, kun je ook even snel een quoteje inspreken voor ons korte radiobulletin straks?” En, voor ik het vergeet, of ik ook even een Facebook-live wil doen. Afijn, zo gaat het dus van grofweg vijf uur ’s morgens tot na middernacht. Ik sta dan in ons kantoor op de Champs-Élysées, met een groot balkon dat we delen met CNN en waar de camera’s uitzicht hebben op de Arc de Triomphe én de Eiffeltoren. De goede verstaander vraagt zich nu natuurlijk af: als je de hele dag staat te praten en uit te leggen, waar haal je dan je informatie vandaan? Lang leve de mobiele telefoon. Op de verkiezingsdag zelf draait alles om prognoses, uitslagen, opkomstcijfers en politieke reacties. Op m’n telefoon kan ik vier Franse tv-zenders live kijken, persbureaus en nieuwswebsites volgen, en radiozenders luisteren, dus de informatie stroomt overvloedig binnen. (Belangrijk op zo’n dag: je oplaadkabeltje niet vergeten!) Maar het leukste onderdeel van het correspondentschap in verkiezingstijd is natuurlijk de periode vóór de verkiezingsdag. Dan reis ik door het land en praat ik met zo veel mogelijk kiezers. Ik loop door gehuchtjes waar winkels zijn dichtgespijkerd en geen artsen meer zijn te vinden. Ik wandel over chique boulevards waar uitbundig wordt gegeten en feestelijk gedronken. Een jonge onderneemster legde me uit waarom haar verpakkingsbedrijf tijdens corona de vraag nauwelijks kon bijbenen. Een bakker vertelde over de gestegen boterprijs en de gevolgen voor zijn croissantverkoop. Rond verkiezingen voelt het alsof je nog intensiever dan anders de temperatuur van het land opneemt. Je toetst de politiek aan het dagelijks bestaan. Je zet de beloftes van presidentskandidaten tegenover de verwachtingen van gewone Fransen. En al die impressies die je opdoet, die controleer je. De mening van de

LEVEN IN FRANKRIJK 25

Excentrieke boulanger

Het vijftiende arrondissement is er zo eentje dat we graag links laten liggen, zo nikserig qua ambiance: grijzig, keurig en braaf. Maar soms moeten we er zijn vanwege de muziekschool in de Rue Fondary en laten we nu net de mazzel hebben dat op de hoek van de straat een grappige bakkerij is gevestigd: die van topchef en televisiester Merouan Bounekraf. Deze bakker maakt cookies op taartformaat (de zogenaamde Cook’XXL), zodat je hem gezellig kunt delen en Klein-Duimpje-gewijs een spoor van kruimels achter je kan laten. De bakkerij grossiert in creatieve ideeën en het bedenken van nieuwe taartjes en broden, waarbij de Blackguette (een donker stokbroodje met ingrediënten als gerookte malt en olie) onze favoriet is. 35, rue Violet (15de arr.), dagelijks geopend. @merouan_topchef @panade_paris

Alles wat blinkt Alhoewel ik niet in astrologie geloof (“typisch voor een Maagd”, zou komiek Joan Rivers gezegd hebben) ben ik opgegroeid in een huishouden van Stierenvrouwen, die opgewonden raken van alles wat blinkt, rinkelt en glimt. Zelf beperk ik me tot oren vol met ringen, zoals Karl Lagerfeld dat met ringen om zijn vingers deed (ook een Maagd, maar dit terzijde). Die graai ik uit een bak vol nepzilver (du toc, heet dat in mooi Frans, ‘nep’ dus), doorgaans bemachtigd voor minder dan een appel en een ei. Een ring met fonkelende robijn van mijn oma komt alleen uit het rode doosje als het leven een beetje magie nodig heeft. Dan vraag ik haar om wat extra inspiratie uit de onzichtbare wereld, zodat de dag in ieder geval grappig en positief onverwacht verloopt. SNEEUWWITJE IN JE OOR Nu heb ik zelf ook een Stiertje op de wereld gezet, op wie juwelen een hypnotisch effect hebben, en die dus uren kan turen in etalages waar sieraden liggen te glinsteren. Dit zou ik zelf nog geen minuut kunnen volhouden, maar laat haar favoriete merk nu Les Néréides zijn, een familiebedrijf dat zulke verfijnde, grappige en originele sieraden maakt, dat ze met hun bijous een heel verhaal vertellen. Planten, dieren, de Wizard of Oz, Alice in Wonderland: de inspiratie voor deze minisculptuurtjes is divers en we kunnen er allebei niet genoeg van krijgen. Ik kies de asymmetrische en excentrische paren (Sneeuwwitje in een gouden appel in het linkeroor, rechts de gemene heks), mijn dochter gaat voor de symmetrische liefelijke modelletjes, zoals edelweiss-oorringen, en gooit daarbij, zoals het een Stier betaamt, nog drie kettinkjes tegelijk om haar hals. Mocht je toch in sterrenbeelden geloven, dan is er speciaal de serie Boucles d’oreilles signe astrologique. lesnereides.com

26 LEVEN IN FRANKRIJK

Coups de Cœur Paris Kunstenaar Eugenie Goldschmeding woonde twintig jaar permanent in Parijs en pendelt nu tussen Berlijn en Parijs.

De roerige jaren twintig

Langzaam maar zeker komt eindelijk aan de oppervlakte dat de belangrijkste pioniers uit de kunstgeschiedenis vrouwen waren. Waarom? Omdat zij eeuwenlang zonder pretenties met verschillende materialen experimenteerden en opereerden in de periferie van de kunstwereld, waar nu eenmaal de spannendste vormen ontstaan. Dit alles terwijl mannen riepen “Ik ga nu Grote Kunst maken”, naar hun Werk (met hoofdletter) gingen en in hun atelier aan de slag konden, ongehinderd door snotterende kinderen. Wat zij misten was de ongedwongenheid en speelsheid van hun vrouwelijke collega’s. En laten deze spontane werkmethoden nu ideaal zijn om vernieuwingen voort te brengen. Daarom is er weer eens een tentoonstelling met alleen vrouwelijke kunstenaars, om de nadruk te leggen op de echte pioniers en degenen die onterecht vergeten zijn. Thema is années folles, de jaren twintig van de vorige eeuw, toen een nieuwe vrijheid voor vrouwen ontstond. Met de baanbrekende Sophie Taeuber-Arp, de vernieuwende Suzanne Valadon, Sonia Delaunay en vele anderen. ‘Pionnières’, t/m 10 juli. museeduluxembourg.fr

Liefdesbrieven

Een garantie voor onverwachte en originele verhalen is aan verliefde stelletjes vragen hoe en wanneer de vonk oversloeg. De illustratrice Jacqueline Duhême vertelt over het moment waarop ze de dichter Paul Éluard ontmoette en in zwijm viel en hoe ze na deze ontmoeting in de wereld van de Parijse kunstbohème rolde. Ze illustreerde naast het werk van Éluard ook gedichten van Jacques Prévert en vele kinderboeken. Over de tijd dat ze verliefd was op Éluard stelde ze een fijn boekje samen met brieven die ze aan hem schreef, uiteraard versierd met speelse tekeningen. Jacqueline Duhême, ‘Ami Paul. Lettres à Paul Eluard’, Editions Gallimard

Meesterwerken

Na de hoogtijdagen in de jaren tachtig en negentig zijn de sculpturale modeontwerpen van Thierry Mugler weer volop in de mode. Ze worden gedragen door Beyoncé en Lady Gaga en transformeren vrouwen in insectachtige gestaltes of gemotoriseerde en gevederde godinnen. Mugler, van oorsprong binnenhuisarchitect, overleed begin dit jaar onverwacht. Hij was tot het eind actief als kostuumontwerper, parfumeur en fotograaf. Zijn inspirerende meesterwerken zijn onder de titel Couturissime verzameld in het Musée des Arts Décoratifs, met modeontwerpen uit de jaren 1977 tot 2014, met een fijne catalogus als naslagwerk. ‘Couturrissime’, tot 24 april. mad.fr

LEVEN IN FRANKRIJK 27

Une belle histoire

Waar zouden we zijn zonder de liefde? Leven in Frankrijk stelt je voor aan de meest iconische Franse liefdeskoppels door de jaren heen. Deze keer: Yves Saint Laurent en Pierre Bergé

50 JAAR TURBULENTE LIEFDE

Yves Sain� Lauren� & Pierre Bergé Hoe de stormachtige liefde tussen modeontwerper Yves Saint Laurent en zakenman Pierre Bergé een modehuis van liefde creëerde. TEKST CHANTAL VAN WEES FOTO’S ANP, IMAGESELECT

28 LEVEN IN FRANKRIJK

ves Saint Laurent ontmoet zakenman Pierre Bergé, de liefde van zijn leven, op de begrafenis van modekoning Christian Dior. Vier dagen voor zijn onverwachte dood vertelt Dior aan de moeder van Yves dat hij zijn wereldberoemde modehuis aan zijn pupil, haar zoon, zal overdragen. Yves is dan pas 21 jaar. Yves groeit op in een Frans middenklasse gezin in Oran, een dorp in Algerije aan de kust van de Middellandse Zee. In zijn jeugd wordt hij omringd door vrouwen: oma, moeder, zussen en tantes. Het zijn de gelukkigste jaren van zijn leven, zal hij later zeggen. Op zijn derde komt zijn talent voor elegantie al bovendrijven als hij een tante smeekt een andere jurk aan te trekken voor ze het huis uitgaat. Ze geeft er gehoor aan, hij heeft gelijk. Terwijl leeftijdsgenootjes met tinnen soldaatjes spelen, gaat Yves helemaal op in zijn wereld van papieren kleedpopjes, als modeontwerper van een zelfverzonnen modehuis op de Parijse Place Vendôme. Als hij beweert dat hij later wereldberoemd gaat worden, moet iedereen lachen. Maar als Yves op zijn zeventiende een prestigieuze

modeontwerpwedstrijd in Parijs wint – Karl Lagerfeld wordt tweede – gaat het snel met zijn roem. Een belangrijke modejournalist die hij om carrièretips vraagt, gaat linea recta met Yves’ schetsen naar Christian Dior, die zijn talent meteen ziet en de verlegen, serieus ogende jongen aanneemt als assistent. In de jaren die volgen, worden steeds meer van Saint Laurents ontwerpen door Dior verkozen voor zijn haute-couturecollectie. En dan sterft Dior en staat de getalenteerde jongen uit Algerije opeens aan het hoofd van Frankrijks belangrijkste modehuis. Op Diors begrafenis spreken ze elkaar niet, maar achteraf beschouwen Yves en Pierre het als een speling van het lot dat zij op die voor de modewereld bijzondere dag voor het eerst in elkaars nabijheid zijn. Een echte ontmoeting volgt niet veel later, tijdens Saint Laurents eerste modeshow voor Dior na diens dood. Bergé komt te laat, een faux pas. De › zakenman ziet mode dan nog als ‘een onnodig

Voor de London Rive Gauche Store in New Bond Street, geopend op 10 september 1969.

De kleine Yves gaat helemaal op in zijn wereld van papieren kleedpopjes en een zelfverzonnen modehuis in Parijs

LEVEN IN FRANKRIJK 29

Yves is de kunstenaar, Pierre het zakelijk brein dat de weg effent en de operatie draaiende houdt iets, vermaak voor de rijken’. Wel is hij dol op kunst, muziek, cultuur, literatuur en architectuur. Pierre Bergé verlaat op zijn achttiende La Rochelle, waar hij, net als Saint Laurent, opgroeit in een middenklassegezin, om het in Parijs als schrijver te gaan maken. Maar hij blijkt veel beter te zijn in zakendoen, en als hij iets moois krijgt met schilder Bernard Buffet, wordt hij acht jaar lang zeer succesvol diens manager.

Als een bom

Rechts: Pierre Bergé zou Yves Saint Laurent nooit echt verlaten.

30 LEVEN IN FRANKRIJK

Pierre’s mening over mode verandert tijdens die eerste show van Yves voor Dior. “Ik zag een transformatie. Het was knisperend, nieuw, jong”, zegt Bergé later in een interview. De collectie is een daverend succes. Yves heeft het modehuis van de ondergang gered. Ook door de lof van de modewereld begrijpt Pierre dat Yves bezig is iets bijzonders neer te zetten. Een paar dagen later wordt Pierre gebeld door een gemeenschappelijke kennis die hem vertelt dat Yves op zoek is naar woonruimte en hem vraagt of hij tijdelijk bij Bergé en Buffet in de Provence mag logeren. Dat mag. Vanaf die logeerpartij is de liefde tussen Pierre en Yves niet meer te stoppen. In 1958 verlaat Pierre Bernard Buffet en hij ruilt de Provence in voor een leven met Yves in Parijs. Als het zesde seizoen voor Dior minder succesvol is, grijpt het modehuis de kans aan om Yves aan de dijk te zetten. Hij moet het leger in en modehuis Dior maakt zich niet sterk om dit tegen te houden. Drie weken nadat hij in militaire dienst is gegaan, krijgt Yves, altijd al een zeer gevoelig type, een zenuwinzinking. Pierre bezoekt zijn geliefde op de psychiatrische afdeling van het ziekenhuis om hem mede te delen dat hij officieel ontslagen is bij Dior. “Dan hebben wij geen andere keuze, jij en ik”, zegt een gespannen Yves. “Laten we ons eigen modehuis beginnen.” “Uiteraard”, is het eenvoudige antwoord van Pierre. Hij verkoopt hun Parijse appartement en verschillende spullen en ze betrekken een twee-kamerappartement in de Rue de la Boétie. Dit wordt hun hoofdkwartier. Met vier man personeel starten zij er hun modehuis. Yves kiest stoffen uit en huurt mannequins in terwijl ze geen rode cent hebben. Maar in de jaren dat hij voor Dior ontwierp, heeft Yves veel bewonderaars gekregen en iedereen werkt

vrijwel gratis mee. De eerste show slaat in als een bom. Het is het begin van een imperium dat Yves zijn ‘huis van liefde’ noemt. Yves en Pierre bepalen in die begindagen van hun modehuis heel bewust de rollen die zij de komende veertig jaar zullen spelen. Yves is de kunstenaar, Pierre het zakelijk brein dat de weg effent en de operatie draaiende houdt. “Saint Laurent kon niet omgaan met dagelijkse beslommeringen”, zegt Pierre Niney, de acteur die Yves speelt in Yves Saint Laurent, de film over zijn leven uit 2014. “Hij was daar echt niet toe in staat en haast gehandicapt. Dus hij had Bergé nodig, de zakenman die met geld kon omgaan. En Bergé had het nodig om nodig te zijn.” Jalil Lespert, de regisseur van deze film, bevestigt: “Bergé was een controlfreak maar ook heel erg genereus. Hij voelde zich geroepen degene van wie hij hield te helpen. Hij zou alles voor hem doen.” Zakelijk gezien is het een geslaagde rolverdeling. Terwijl de emotioneel kwetsbare Yves zich concen-

treert op het creatieve proces, zorgt Pierre ervoor dat alles daaromheen goed wordt geregeld. Yves hoeft zich niet bezig te houden met zakelijke beslissingen en dagelijkse beslommeringen en zijn talent en vakmanschap komen zo optimaal tot bloei. In de drie decennia die volgen, groeit modehuis Yves Saint Laurent uit tot een multinational met een indrukwekkende jaaromzet. Yves voelt als geen ander het tijdsbeeld aan en weet dat uit te drukken in zijn collecties, die altijd perfect ontworpen en gemaakt zijn en met de Franse elegantie die Yves de onbetwiste modekoning van de wereld maakt. Hij is de eerste ontwerper die vrouwen in mannenkleding steekt, waardoor menig draagster verbannen wordt uit restaurants. Hij is de eerste die zwarte modellen inzet en met ‘le smoking’ – een smoking die de lijnen van het vrouwelijk lichaam volgt – biedt hij vrouwen toegang tot iets wat altijd exclusief mannelijk terrein was.

Liefde voor de vrouw Als hij na zijn dertigste seizoen – een overzicht van zijn werk door de jaren heen – zijn publiek moet toespreken, vat hij zijn motivatie mooi samen. In een zeer korte, bijna gefluisterde speech, veilig omringd door Pierre aan zijn ene zijde en vriendin en muze Catherine Deneuve aan zijn andere,

Hun relatie is allesbehalve gelijkwaardig. De fragiele ontwerper leunt zwaar op zijn minnaar prevelt hij: “Ik kan niet zo goed spreken als Pierre maar ik kan jullie vertellen hoe ik me voel en jullie bedanken. Het is een leven van liefde. Gemaakt in het huis gebouwd met liefde. En ik denk dat ik in mijn collecties de meest dierbare liefde heb kunnen uiten: de liefde voor de vrouw.” Zijn werk is misschien een uiting van zijn liefde voor de vrouw, maar de romantische liefde vindt hij in Pierre. Al is hun relatie allesbehalve gelijkwaardig. De fragiele ontwerper leunt zwaar op zijn minnaar. Een vriend omschrijft hun relatie als volgt: “Het ene moment zijn ze heel hecht, een week later praten ze niet met elkaar. Pierre slaat met deuren, Yves hangt dramatisch op de sofa, gekweld om zich heen kijkend.” Yves is kwetsbaar, prikkelbaar en heeft ernstige zenuwinzinkingen. “Hij was absoluut manischdepressief”, zal Bergé na het overlijden van Saint Laurent vertellen. Zijn depressies drijven hem › naar drugs en alcohol, die zijn gesteldheid niet

Yves met topmodel Claudia Schiffer.

LEVEN IN FRANKRIJK 31

verbeteren. Er zijn tijden waarin hij veel uitgaat maar hij wordt ook regelmatig opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis. En hoe groter en omvangrijker hun imperium wordt, des te meer druk Yves ervaart en des te instabieler zijn mentale toestand wordt. Pierre probeert zijn geliefde zo veel mogelijk te beschermen en Yves’ imago van excentrieke maar talentvolle creatieveling overeind te houden. Maar Yves is een continue zorg voor hem. Pierre heeft het weliswaar nodig om nodig te zijn, maar hij merkt steeds meer dat het hem allemaal ontzettend veel energie kost.

Opgebrand

Rechtsboven: de jonge ontwerper in 1974; onder: Pierre probeert zijn excentrieke geliefde zoveel mogelijk te beschermen.

Op een dag is het genoeg. Na een avondje uitgaan komt Yves ’s nachts hun appartement aan de Rue de Babylone binnen wankelen. Dan vertrekt hij weer, onder invloed van drugs en alcohol, als hij gebeld wordt door degene met wie hij op pad was. Pierre heeft er opeens helemaal genoeg van. Hij pakt zijn koffers en gaat naar een hotel. Uiteindelijk

zal hij een eigen appartement aan de Rue Bonaparte betrekken. Yves reageert wanhopig op zijn vertrek. Een leven zonder de voortdurende aanwezigheid van Pierre vindt hij doodeng. Ook praktisch gezien kan Yves niets zonder hem. Hij kan geen cheques uitschrijven, hij weet niet hoe hij moet inchecken, hij kan nog geen tafel in een restaurant reserveren. Maar Pierre Bergé zou zichzelf niet zijn als hij niet een sleutelrol in het leven van Yves zou blijven spelen. Na zoveel jaar zorgen voor Yves kan hij niet zomaar de knop omzetten. Yves echt verlaten doet hij dan ook niet. Ze blijven hun vakantiehuizen in Marrakech en Deauville delen en zelfs nadat Yves in 2002 afscheid heeft genomen van de modewereld blijft Pierre in zijn buurt. Yves trekt zich dan meer en meer terug in Marrakech. In 2008 overlijdt Yves, op 71-jarige leeftijd, opgebrand door drank, drugs, hard werken, depressies en manies. Kort voor zijn dood heeft het koppel een samenlevingscontract gesloten, waarmee de mannen elkaars wettige erfgenaam zijn geworden. In 2004 richt Bergé Stichting Pierre Bergé – Yves Saint Laurent op, met als doelstellingen het oeuvre van Yves Saint Laurent te bewaren, het organiseren van exposities en het steunen van culturele en educatieve activiteiten. Tot zijn eigen dood in 2017 zal Pierre zo goed als hij kan zorgdragen voor de nalatenschap van het Huis der Liefde, vrucht van de liefde tussen hem en zijn briljante, gekwelde, vermoeiende maar ongeëvenaarde partner

Na zoveel jaar zorgen voor Yves kan Pierre niet zomaar de knop omzetten 32 LEVEN IN FRANKRIJK

La France & moi

Ze werken al jaren in Frankrijk en spreken soms Nederlands met een Frans accent. In deze rubriek vertellen Nederlanders over de charme en valkuilen van het werkende leven in Frankrijk. Deze editie: een veeboer die kaasverkoper werd

Boerenzoon René Hunnekink (1974) vertrok in 1999 met zijn Petra naar de Vendée om een eigen melkveebedrijf te runnen. Een beroerte deed hem beseffen hoe kwetsbaar het boerenbestaan is. René staat nu met een kaaskraam op de markt in de Aude. En dat bevalt prima. TEKST RENATE VAN DER BAS FOTO’S RENATE VAN DER BAS EN EIGEN ARCHIEF

‘Fransen zijn dol op Nederlandse kaas, maar niet die van de Lidl’

“I

k ben geboren in het Noord-Hollandse Limmen, op een boerderij bij Castricum. We waren met drie broers en ik zag het niet zitten om gedrieën de boerderij voort te zetten. Liever werd ik echt zelfstandig ondernemer. Op mijn 23ste ontmoette ik mijn vrouw Petra en via haar leerde ik Frankrijk kennen; zij ging daar altijd op vakantie en mijn schoonouders woonden inmiddels in de Var. Hoewel ik zelf eigenlijk dacht aan emigreren naar Australië, kwam zo Frankrijk in beeld. Petra is van beroep verpleegkundige, maar leidde heel enthousiast de zoektocht naar een boerderij in Frankrijk. Mijn broers konden me gelukkig uitkopen en m’n vader vond het allang best dat ik niet naar de andere kant van de wereld verhuisde.”

Beroerte “In 1999 kochten we ons bedrijf in de Vendée, waar we begonnen met veertig melkkoeien en wat akkerbouw, graan en maïs. Het ging allemaal prima, tot ik in 2003 opeens onderuitging. In het ziekenhuis ontdekten ze dat er een bloedstolsel in mijn hoofd zat. Ik ben nog altijd snel moe, en mijn gezichtsveld kan beter. Bijna nog schadelijker is dat je met zo’n medisch dossier bij de banken meteen geen financiering meer krijgt voor nieuwe plannen. Ik weet niet of het typisch is voor Frankrijk, maar ik

hoorde het ook van ex-kankerpatiënten: ook al zijn ze jong en volledig genezen, de bank zegt voortaan non. Gelukkig hielp m’n vader me, die kreeg wel krediet als het nodig was.”

Drie kinderen “Zo’n anderhalf jaar na mijn beroerte besefte ik dat ik minder zwaar werk moest doen. We stapten over op vleesschapen. Uiteindelijk liepen er bijna duizend rond, maar mijn hart lag niet in de schapenhouderij. Toen ik in 2014 mijn veertigste verjaardag vierde – toch een leeftijd waarop je meer gaat nadenken over het leven – en niet lang daarna werd geveld door een zomergriep, realiseerde ik me hoe zwaar de verantwoordelijkheid is voor zoveel dieren. Inmiddels waren we ook ouders geworden van drie kinderen uit Haïti. Zo’n gezin runnen is op zich al een heel bedrijf. De kinderen kwamen bij ons als peuters en kleuters en hadden allemaal wel hun rugzakje, zoals dat tegenwoordig heet. Wat betreft het Franse onderwijs voor de kinderen: het is zo strikt en zo streng hier, zo autoritair. Laat het denken maar aan ons over, kindertjes, lijkt de gedachte. Ik wil er niet veel woorden aan wijden, maar er gaat weinig stimulerends van uit. Dat proberen we dan thuis maar goed te maken. Enfin, op mijn veertigste besloten we de boerderij te verkopen, want ik wilde een eenvoudiger leven.” ›

LEVEN IN FRANKRIJK 35

in het hol van de Franse leeuw. Waarop ik met enige trots kan zeggen dat vijftig procent van mijn klanten inmiddels Frans is, en de rest een mix van Britten, Nederlanders en van alles en nog wat. Franse klanten komen eerst heel serieus proeven. Vaak kennen ze alleen de inferieure kaas die als Goudse wordt verkocht in de Lidl en bepaald geen reclame is voor Nederland als kaasland. Maar mijn Klaverkaas is echt goedgemaakte, smakelijke kwaliteitskaas, die hun kaasplank verrijkt. En daar komen ze voor terug. Engelstalige klanten noemen me trouwens the Gouda guy. Ach, ik vind alles best.”

Marktlui

René met zijn elfjarige zoon Sven; Petra aan het zwembad. Samen zijn ze ouders van drie kinderen uit Haïti.

Iets met wijn “Daarna voelde ik me bevrijd. Maar ik wilde natuurlijk wel weer iets gaan doen. ‘Iets met wijn’ was het briljante idee. Hoeveel Nederlanders slepen niet wijn mee naar huis, als ze terugkeren van vakantie? Het departement Aude – waar veel wijn geproduceerd wordt – leek me een prima omgeving om te beginnen met mijn eigen webshop. Al snel kwam ik erachter hoe zwaar de online wijnhandel is, met z’n kritische consumenten en alle ingewikkelde exportregels rond accijnzen en btw. Ik wist niet hoe snel ik die webwinkel weer moest afwikkelen, maar zat daarna wel met een flinke voorraad. Van wijnen uit de buurt van Limoux en de beroemde wijn uit Pinet, de Picpoul. Ik waagde een kans op de lokale markten. Wat bleek: het viel me bar mee hoe gezellig het was om daar met een kraam te staan! Omgaan met de collega’s, met de mensen: ik kan dat prima, tot mijn eigen verrassing en ook tot die van mijn omgeving. Althans, mijn broer vertelde me dat hij verbaasd was hoe rustig ik blijf, ook als klanten eindeloos staan na te denken.”

Lidl-kaas “Tegenwoordig gaat het in mijn kraam vooral om kaas, wijn is een bijproduct geworden. Ik importeer kaas uit Noord-Holland, van de familie Klaver: uitstekende producten en Marcel Klaver is een persoonlijke vriend sinds onze gezamenlijke tijd op de landbouwschool. Natuurlijk krijg ik vaak de vraag hoe het is om Nederlandse kaas te verkopen

36 LEVEN IN FRANKRIJK

“Ik ga nu vier keer per week naar verschillende markten in de omgeving. Dat betekent dat ik om vijf of zes uur op moet. Meestal ben ik heel tevreden met de plek die ik krijg van de marktmeester. Deze belangrijke figuur heeft veel vrijheid om te bepalen wie welke plek krijgt. Of je überhaupt een standplaats krijgt en of je past in het totaalplaatje. Tussen de marktlui onderling is de band meestal uitstekend. Als je je verlengsnoer vergeet, is er altijd wel iemand die je uit de brand helpt. Veel kraamhouders ontbijten op de markt en halen dan bij mij wat kaas. En wijn! Je wilt niet weten hoeveel er op de markt wordt gedronken. Ik ken een olijvenverkoper die er gemakkelijk twee flessen doordraait op een ochtend achter de kraam. Oh la la, ik zou daar doodmoe van worden.”

Heimwee? “Ik zie me dit werk over vijf of tien jaar nog steeds doen. Mijn schoonouders wonen inmiddels ook bij ons en aan Petra’s vrijwilligerswerk bij het asiel in Carcassonne hebben we vier honden overgehouden. Een lekker druk bestaan, ja! Teruggaan naar Nederland zie ik ons niet, meer heimwee hebben we misschien wel naar de Vendée. Zo gaat dat hè, als je begint met verkassen. Dan heb je op een gegeven moment overal heimwee.”

“Mijn Klaverkaas verrijkt de Franse kaasplank. Daar komen ze voor terug. Engelstalige klanten noemen me trouwens the Gouda guy. Ach, ik vind alles best”

+ TAFELSET RAMATUELLE T.W.V. € 30,45 NU SAMEN VOOR MAAR

€ 45

Dek de tafel in Provençaalse sferen met deze sfeervolle tafelset Ramatuelle! De set bestaat uit twee placemats en een broodmandje, is gemaakt van 100% katoen en heeft een afneembare coating. De set is verkrijgbaar in lavendelblauw of groen. De afmeting van de placemat is 30 × 45 cm, het broodmandje is 30 × 30 cm. Bellebien importeert dit prachtige tafellinnen rechtstreeks uit Zuid-Frankrijk. De set is eventueel ook uit te breiden is met o.a. servetten en tafellakens. Kijk daarvoor op www.bellebien.nl. Het hierboven genoemde abonnementsbedrag is exclusief eenmalige verzendkosten van € 5,75 van de tafelset. Deze aanbieding geldt zolang de voorraad strekt. De abonneeservice is op werkdagen bereikbaar van 9.00 tot 17.00 uur. Neem contact op met de abonneeservice voor verzendtarieven naar het buitenland. U kunt het abonnement ook cadeau doen aan iemand anders, u ontvangt dan zelf de tafelset.

Ga naar leveninfrankrijk.nl of bel 088 2266634 70 LEVEN IN FRANKRIJK

Feest van kleuren in Provençaals okerland

Het dorp Roussillon en omgeving kleuren geel en rood en worden ook wel het Colorado van de Provence genoemd. Een ontdekkingstocht langs oude okermijnen en werkplaatsen, vol zonnegloed en schitterend stof. TEKST PAUL SMIT FOTOGRAFIE MICK PALARCZYK & PAUL SMIT

38 LEVEN IN FRANKRIJK

LEVEN IN FRANKRIJK 39

40 LEVEN IN FRANKRIJK

Provençaals okerland

ls een gouden kroon rust het dorp Roussillon op zijn heuvel. Goud in het licht van de opkomende zon en goud van de okertinten, die alle gevels bedekken. En inderdaad, waarom zou je géén kleur in je pleisterwerk mengen als overal in de omgeving oker werd gewonnen die in een oven zelfs tot kastanjerood gebakken kon worden? Er is nog steeds één ambachtelijk bedrijf dat dit natuurlijke pigment wint en verwerkt.

Perfect decor Het is nog vroeg en we hebben Roussillon, dat in de loop van de ochtend gezellig druk wordt, voor ons alleen. Behalve op het marktplein voor de poort van het dorp, waar marktkooplui hun kramen optuigen. Een grote hoedenstand verrijst. Precies wat ik nodig heb: een Provençaalse strohoed! Want niet alleen oogt het hier als Arizona, de zon brandt er net zo scherp. Zo klein als het is, heeft Roussillon wel een stadspoort waardoorheen we naar de oude kern wandelen. Naast charmante winkeltjes biedt het dorp vooral sfeer. Eenmaal weer buiten de kern wacht ons de leukste winkel van allemaal: Le Comptoir des Ocres. Het is de winkel van La Compagnie des Ocres, een okerfabrikant. Hij biedt niet alleen eigen pigmenten te koop aan, maar ook die uit andere streken. Het gaat vooral om natuurlijke pigmenten en je moet ze zelf binden tot verf, of het nu olie-, aquarel- of acrylverf is. Er zijn ook kant-en-klare producten te koop en handleidingen en boeken. Fijn aan de winkel is het persoonlijke advies. Rachael Pignatel heeft grafische kunst gestudeerd en ook cursussen gevolgd in restauratie. Ze kent

alle kneepjes, ook van de groten uit de schilderkunst, als het gaat om mengen en kiezen van pigmenten. Engelse van geboorte maakte ze de keuze voor Zuid-Frankrijk na een periode in Parijs. Ze heeft er nooit spijt van gehad. De winkel ligt aan het begin van het Sentier des Ocres, het Okerpad, dat de voormalige okergroeve van Roussillon induikt. Na erosie en herovering door het bos is dit gebied veranderd in een sprookjeslandschap. Tijdens ons bezoek vormt het een perfect decor voor vier jonge vrouwen die repeteren voor een moderne-dansuitvoering. De Afrikaanse ritmes waarop hun choreografie gebaseerd is, sluiten goed aan bij de tropisch ogende, roestkleurige aardbodem.

Feeënschoorsteen Het Okerpad vraagt om meer! En meer, veel meer, krijgen we de volgende dag in het beroemde Colorado de la Provence bij Rustrel, twintig kilometer ten oosten van Roussillon. Hier lagen › ooit hele series okergroeves naast elkaar, die

ROUSSILLON

Openingspagina’s: links: ‘feeënschoorstenen’ bij Rustrel; rechts: zomer in de Provence. Linkerpagina, boven: Roussillon balanceert op een plateau naast okergroeven; onder: op de markt van Roussillon. Hieronder: winkelstraatje in Roussillon.

Na erosie en herovering door het bos is de voormalige okergroeve veranderd in een sprookjeslandschap LEVEN IN FRANKRIJK 41

Er zijn delen van het natuurgebied, nog iets verder van de Sahara, waar helemaal niemand zich waagt

Deze pagina, boven: kunstenares naast haar winkel in Roussillon; onder: de oker muren van Roussillon. Rechts: Place du Septier in Apt, de centrale stad in het Okerland.

42 LEVEN IN FRANKRIJK

ondertussen niet alleen om het bijzondere landschap maar ook vanwege de flora en fauna zijn beschermd. Het is druk rond de zandvlakte, Sahara genaamd, die als het centrale plein van het natuurreservaat functioneert. Erbuiten is het niet minder mooi, maar je komt er veel minder mensen tegen, zelfs in het hoogseizoen. Op het Belvédèrepad bijvoorbeeld, met zijn uitzichtpunten, waarvan de belangrijkste op de oranje Chéminées de Fées uitkijken, de ‘feeënschoorstenen’ die uit het bos oprijzen. Elders balanceert dat pad boven zuiver witte kliffen, waar het mineraal oker uit het zand geloogd is. Daardoor blijft er alleen kaolien in achter, de witte klei die als basis dient voor porselein.

Provençaals okerland

Er zijn delen van het natuurgebied, nog iets verder van de Sahara, waar helemaal niemand zich waagt. Daar doen we onze spannendste ontdekking.

Magische plek Terwijl we een pad van spierwit zand door het bos volgen, ontdekken we tien meter later een kleiner pad dat afdaalt in een mysterieuze duisternis tussen de bomen. Het komt uit bij een verlaten mijnschacht in het misschien wel roodste oker van de streek, een magische plek in het bos. De ruw met de hand uitgehakte tunnel boort zich dwars door een heuvel heen, om aan de andere kant boven een afgrond te eindigen.

De door ons ‘ontdekte’ mijnschacht, die op geen enkele kaart staat, intrigeert ons. Daar willen we meer van weten. Bij Gargas is een veel groter ondergronds mijngebied voor publiek opengesteld. Daarom rijden we naar deze Mines de Bruoux, waar het complete verhaal van de okerwinning uitgelegd wordt. Schachten van in totaal veertig kilometer lengte (!) doorkruisen een plateau van tien vierkante kilometer. Hier werd tussen 1884 en 1950 oker gewonnen, grotendeels door boeren die in de winter en de vroege ochtend iets wilden bijverdienen. De methode van hakken was heel specifiek en vereiste evenveel links- als rechtshandige mijnwerkers. Aangezien de linkshandigen zeldzamer ›

LEVEN IN FRANKRIJK 43

44 LEVEN IN FRANKRIJK

Provençaals okerland

waren, werden die beter betaald om zo rechts handigen over te halen linkshandig te worden. Tegenwoordig overwinteren vleermuizen in de schachten en buiten de winter rusten ze er elke nacht een paar uur uit.

Kleurexplosie Wat gebeurde er nu precies met al dat oker? Om daarachter te komen keren we terug naar Roussillon. Net buiten het dorp staat de in verval geraakte okerfabriek Usine Mathieu die van 1921 tot 1963 in gebruik was. Nu is het een museum en een creatieve broedplaats waar Fransen én toeristen in workshops alles kunnen leren over pigmenten, pleister en verf. De boekwinkel is een goudmijn voor wie van kleur houdt. Een sfeervolle plek vormen de molens, de ruimtes waar de arbeiders het in de zon gedroogde pure oker verpulverden. Daarna stampten ze het in houten vaten en stuurden het wereldwijd naar de afnemers. Elke molen is een explosie van kleur, want alles zit onder het okerstof: de machines, de riemen die de tandwielen aandreven, de muren en plafonds… en de arbeiders. Omdat elke molen zijn

Aangezien de linkshandigen zeldzamer waren, werden die beter betaald om zo rechtshandigen over te halen linkshandig te worden eigen okertint verwerkte en die absoluut niet gemengd mochten raken, werkten de arbeiders bij één molen tegelijk. Dat levert de misschien wel leukste ruimte in het museum op: de zaal waar zij hun werkjasjes ophingen. Elke arbeider had zijn eigen kleur jasje, overeenkomend met de kleur van het oker dat hij verwerkte. Een andere kleur zou ook geen zin gehad hebben, want door het okerstof zou het sowieso die kleur hebben gekregen. Denk hieraan als je het Provençaalse Okerland bezoekt: oker is een kleurecht en bestendig pigment. Fantastisch om mee te schilderen of pleisteren. Maar minder leuk voor je kleren, want je krijgt het oker er nooit meer uitgewassen. Ik kan het weten, want niet alleen mijn witte sokken, waarmee ik het Okerpad bewandelde, het Proven çaalse Colorado bezocht, door de mijnschachten doolde en me liet rondleiden door Usine Mathieu, maar ook mijn nieuwe Provençaalse strohoed heeft nu een okergele gloed.

Links: Sentier des Ocres, het Okerpad, bij Roussillon. Deze pagina, links: medewerkster Rachael Pignatel van pigmentenwinkel Le Comptoir des Ocres in Roussillon; rechts: iedere arbeider in de okerfabriek had zijn eigen kleur jasje. Volgende pagina, links: verlaten mijnschacht in het Colorado van de Provence; rechts: vader en zoon rusten uit van het shoppen in Roussillon.

LEVEN IN FRANKRIJK 45

Tips & adressen Afstand

Utrecht - Roussillon: 1154 kilometer

Fietsroute Er is een leuke, bewegwijzerde fietsroute uitgezet door het Okerland: Les Ocres à vélo. Hij is 51 kilometer lang, maar je kunt hem ook in drie verschillende rondjes knippen, rond Roussillon, rond Apt en rond Rustrel, om zo per fiets alle bezienswaardigheden te bezoeken. Meer informatie, ook over eventuele fietshuur, op: veloloisirprovence.com/page/lesocres-a-velo. Je kunt er ook een brochure downloaden en de route voor je telefoon.

Logeren

Hôtel Le Clos de la Glycine Voor zijn drie sterren opvallend comfortabel hotel met negen kamers, elk met een eigen sfeer, waarvan de luxere een eigen terras bieden. Goed restaurant binnen de eigen muren (restaurant David, zie onder). 1, place de la Poste, Roussillon. leclosdelaglycine.fr

46 LEVEN IN FRANKRIJK

Hôtel La Clé des Champs Vlak bij Roussillon, ingebed in een Provençaalse tuin met uitzicht op het dorp en de okerrotsen in de verte, ligt dit moderne hotel met mediterrane ambiance. Een royaal ontbijt aan het zwembad is mogelijk. Dineren is, alleen voor gasten, mogelijk na reservering. 222, chemin du Garrigon, Roussillon. hotelcledeschamps.com B&B La Médiévale du Luberon Een zwembad om niet te vergeten, drie kamers met een unieke sfeer, een aangename tuin en dat net buiten Roussillon. Christelle, de eigenaresse, doet er alles aan om het naar je zin te maken. 11, chemin de la Mutte, Roussillon. chambre-hote-roussillon.fr Hôtel La Ferme de la Huppe Tien kamers grenzen aan een besloten tuin met zwembad en veel sfeer, ten westen van Roussillon nabij Gordes. De eigenaars zijn jong en zeer attent en het bijbehorende restaurant is uitstekend. 570, route de Goult, Hameau des Pourquires, Gordes. lafermedelahuppe.com

Eten & drinken

Restaurant Le Piquebaure Wordt al jaren gezien als het beste restaurant van Roussillon, met gerechten die het oog en de smaakpapillen ruimschoots behagen. Wil je ’s zomers een plekje op het terras met uitzicht op de Mont Ventoux bemachtigen, dan moet je reserveren. 266, avenue Dame Sirmonde, Roussillon. facebook.com/ restaurant-le-piquebaure Restaurant David Zicht op de steile okerpilaren van Roussillon heb je vanuit restaurant David. Buiten zitten kan ook: één terras geeft uitzicht over de brede vallei, een tweede blijft koel onder een pergola van blauwe regen, wat de naam verklaart van het hotel waartoe het behoort: Le Clos de la Glycine. 1, place de la Poste, Roussillon. leclosdelaglycine.fr/restaurant

Restaurant La Treille Midden in het dorp, met een knus terras boven een even leuk pleintje. Tussen bistro en restaurant in, verse Provençaalse keuken, vriendelijk personeel. 8, rue du Four, Roussillon. facebook.com/ajentil Restaurant Le Saint Hubert Saint-Saturnin-lès-Apt ligt aan de rand van het Okerland en al is er geen mijn, het dorp is een bezoek waard. Zo ook restaurant Le Saint Hubert, waar je op het terras, uitkijkend over het Pays des Ocres en de Luberon, van de lokale keuken en verse ingrediënten kunt genieten. 1, place de la Fraternité, Saint-Saturnin-lès-Apt. le-saint-hubert-luberon.com

Meer info

• luberon-apt.fr/ocres-en-luberon officiële website van het Okerland • lacompagniedesocres.fr website van het Okerpad in Roussillon en de pigmentenwinkel Le Comptoir des Ocres • minesdebruoux.fr de ondergrondse okermijnen • okhra.com - vereniging Ôkhra en het Écomusée des Ocres • ocres-de-france.com de laatste okerfabrikant

Verwen je mama met kersenbloesem in een flesje.

NL.LOCCITANE.COM

Tour de Vincent Fietsen door de Provence van Van Gogh Vincent van Gogh bracht twee jaar door in Arles en omgeving. Geraakt door de kleuren en het licht maakte hij hier een aantal van zijn bekendste werken. Op de fiets rijd je dwars door zijn landschappen met zonnebloemen, cipressen en olijfbomen. TEKST & FOTO’S JESSICA DE KORTE

LEVEN IN FRANKRIJK 49

ARLES

50 LEVEN IN FRANKRIJK

en meisje met stretchjeans en paardenstaart veegt het terras schoon van Café La Nuit in Arles. In vaasjes staan zonnebloemen. De muur is van dezelfde tint geel als die Vincent van Gogh gebruikte voor zijn wereldberoemde schilderij Caféterras bij nacht. Hij maakte het werk hier, op Place du Forum. Voor de sterren gebruikte hij geel en oranje, als de vlammetjes van een kaars. “Het is leuk om dit café even te zien, maar je kunt er beter niet eten”, fluistert Nina Seffusati, een Vincent van Gogh-kenner die in de stad de plekken toont waar de wereldberoemde kunstenaar schilderde. Van Gogh woonde ruim een jaar in Arles, van februari 1888 tot mei 1889. Hier ontwikkelde hij een eigen schilderstijl met krachtige kleuren en penseelstreken, maar hij kreeg hier ook een psychische inzinking. We wandelen door de smalle straten, met gladde

gevels en luiken in pasteltinten. Frans geroezemoes hangt boven de volle terrassen waar luifels en parasols bescherming bieden tegen de zon. Juist het heldere licht maakte de stad zo aantrekkelijk voor Van Gogh. Na twee jaar Parijs had hij genoeg van de drukte en verlangde hij naar de levendige kleuren van het zuiden.

Cipressen als obelisken Ingeklemd tussen huizen, boetiekjes en restaurants staat het Romeinse amfitheater. Van Gogh maakte er meerdere stierengevechten mee en schilderde de menigte. Het ‘gele huis’, waar hij kunstenaars wilde uitnodigen, werd helaas gebombardeerd in de Tweede Wereldoorlog. Ook het decor van de Sterrennacht boven de Rhône veranderde: er liggen nu aangemeerde cruiseschepen. De binnentuin van het ziekenhuis waar de kunstenaar terechtkwam toen hij in een vlaag van waanzin zijn oor afsneed, lijkt wel opvallend veel op die van de schilderijen en tekeningen. “Hier ongeveer stond

Arles en omgeving

zijn schildersezel”, zegt Seffusati, terwijl we vanaf het balkon naar de bloemen kijken. “Al klopt het niet helemaal. Het zicht is van iets hoger. Maar hij nam een zekere vrijheid.” Van Gogh ging er graag wandelend op uit, met zijn doek en penselen onder de arm, op zoek naar typisch Provençaalse onderwerpen. Ik trek op de fiets het gebied in. Dat gaat net wat sneller, maar is ‘slow’ genoeg voor het zien van de details. Van Arles fiets ik richting Tarascon over La Petite Route d’Arles, een oude landweg door zonnebloemvelden en akkers, waar cipressen als donkergroene pilaren staan. Eind juni 1889 schreef Van Gogh in een brief aan zijn broer Theo over de mooie lijnen en verhoudingen van de cipres, die hij vergeleek met een Egyptische obelisk. ‘Het groen is zo uitzonderlijk. Het is de donkere vlek in een zonnig landschap.’ Het landschap is lieflijk. Van Gogh hield van eenvoud. De stille weg kronkelt langs boerderijen met rode dakpannen en lichtblauwe luiken, hier en

Ik herken de kleurvlakken uit de schilderijen: de lucht helderblauw, tinten groen, het geel van koren daar een wijngaard of rijstveld. Ik herken de kleurvlakken uit de schilderijen: tinten groen, de lucht helderblauw, het geel van korenvelden en zonnebloemen. Na een voie verte – een fietspad over een oude spoorbaan – kom ik uiteindelijk uit bij Saint-Rémy-de-Provence, een snoezig plaatsje met kalkstenen gevels. Een paar kilometer naar het zuiden ligt, in een oud klooster, de psychiatrische kliniek Saint-Paul-de-Mausole, waar Van Gogh zich vrijwillig liet opnemen.

Openingspagina’s: beeld van Van Gogh bij Saint-Paul-de-Mausole, de psychiatrische inrichting in een oud klooster waar hij verbleef. Links: in de buurt van Saint-Rémy-de-Provence. Boven: Vincents kamer in de kliniek Saint-Paul-deMausole.

Troost In de binnentuin van het ziekenhuis in Arles stond ik nog tussen groepen toeristen die zich ongedul- ›

LEVEN IN FRANKRIJK 51

Met de klok mee: archeologische vindplaats Galnum; de auteur bij een olijfgaard bij Saint-Paul-de-Mausole; raam in Arles.

52 LEVEN IN FRANKRIJK

Arles en omgeving

Je voelt de hitte van Zuid-Frankrijk in zijn werken. Dagenlang zat hij in de brandende zon dig om hun gids heen drongen. Maar bij Saint-Paulde-Mausole is het opmerkelijk stil. Vlak voor de ingang vallen de olijfgaarden op, met daarachter de Alpilles, een bergketen van kalkheuvels. In de natuur rondom het toevluchtsoord vond Van Gogh troost. Op de dagen dat hij zich niet goed genoeg voelde voor een wandeling, zat hij in de tuin. Dan staarde hij naar de grillige vormen van de olijfbomen, met takken die kronkelend de hoogte inschieten. Elk blaadje een ander groen. Wandelend door het klooster voel ik de ontspannende werking van het gebouw. Het zachte licht komt vanuit de binnentuin de gewelfde gang binnen en zorgt voor schaduwpartijen op de vloer. In de achtertuin groeit lavendel. Twee andere bezoekers lopen rustig rond, met de handen op de rug. Ineens klinkt een harde schreeuw. “Aan de andere kant van het terrein wonen nog altijd psychiatrische patiënten”, zegt Katharina de la Comble, een kunstliefhebber die bijna twintig jaar in Saint-Rémyde-Provence woont en zich al net zo lang verdiept in Van Gogh. Ze leidt me rond door het gebouw. Samen lopen we naar de kamer die is ingericht als die van Van Gogh in 1889. De muren zijn legergroen, er staat een metalen bed en natuurlijk een schildersezel. Als ik naar het raam loop om het uitzicht te bekijken dat vast ooit in een schilderij belandde, onderbreekt De la Comble mijn gedachten: “Van Gogh had eigenlijk aan de andere kant van het gebouw een kamer. Maar dat deel wordt gebruikt door de psychiatrische kliniek.” Schilderen vormt inmiddels een vast onderdeel van de behandelingen. Van Gogh maakte in het klooster een van zijn beroemdste werken: De Sterrennacht. Een nachttafereel met gele sterren boven een kleine stad met heuvels. De la Comble: “Saint-Rémy-de-Provence was vast zijn inspiratiebron, maar het kerkje is eigenlijk heel Nederlands. Van Gogh plukte vaker onderwerpen bij elkaar.”

waarachter olijfbomen staan verscholen. Later wordt het landschap meer open en zie ik witte huisjes, die doen denken aan Van Goghs werk. Cicaden laten zich horen. Even na het dorp Saint-Étienne-du-Grès schiet de route een steentjespad in, door een dor landschap. Het gras is geel. Zonder ook maar een beetje schaduw merk ik dat ik steeds vaker naar mijn bidon met water grijp. Zo moet het een beetje zijn geweest toen Van Gogh hier schilderde. Je voelt de hitte van Zuid-Frankrijk in zijn werken. Dagenlang zat hij in de brandende zon. Het laatste stukje moet ik helaas over een drukkere weg om bij de abdij te komen. Het verkeer raast voorbij. Ineens zie ik boven bomen het silhouet van het klooster, in 948 gesticht door benedictijner monniken. Op mijn telefoon zoek ik het schilderij Zonsondergang bij Montmajour op, waarvan onderzoek pas een paar jaar geleden uitwees dat het om een echte Van Gogh gaat. ‘Gisteren, tijdens zonsondergang, was ik op een steenachtige heide met kleine eiken’, schreef de kunstenaar aan zijn broer Theo. ‘Op de achtergrond een ruïne op de heuvel en tarwevelden in de vallei. Het was romantisch, à la Monticelli. De gele zonnestralen die over de struiken en de grond › schijnen, als een douche van goud.’

Het voormalige ‘gele’ Café La Nuit in Arles (nu Café Van Gogh), dat vaak is geschilderd door Vincent .

Witte huisjes en cicaden De volgende dag fiets ik richting de Abdij van Montmajour. Een smalle asfaltweg zonder verkeer wringt zich tussen dennenbomen en struiken door,

LEVEN IN FRANKRIJK 53

54 LEVEN IN FRANKRIJK

Arles en omgeving

Ik probeer de plek te ontdekken waar hij met zijn schildersezel zat. De omgeving is net als op het schilderij wild begroeid. Maar elke keer als ik een zijweggetje in wil slaan, staat er een groot hek of een bord met ‘Entrée interdite’ (verboden toegang). Gek eigenlijk, in Saint-Rémy-de-Provence zag ik op veel plekken borden staan met de schilderijen die Van Gogh juist daar maakte. Maar voor de rest moet ik zelf op onderzoek uit. Ik merk dat ik, zoekend naar herkenningspunten, beter naar de composities in de schilderijen ga kijken.

Kleur van makrelen De Abdij van Montmajour ligt op een rots. Ik stal mijn fiets bij het terras aan de overkant en begin met klimmen. De fietsbenen hebben niet zoveel zin, maar het enorme bouwwerk is te indrukwekkend om over te slaan. Een uur lang loop ik door een doolhof van gangen, kapellen en torens. De volgende dag fiets ik vanuit Arles naar het zuiden, richting Saintes-Maries-de-la-Mer. Van Gogh maakte één keer een uitstapje naar de

In het oranje licht van de ondergaande zon rennen witte wilde paarden voorbij badplaats. Vroeg in de ochtend vertrok hij uit Arles en reed met een postkoets vijftig kilometer door het moerasgebied van de Camargue. Het duurt niet lang voordat de wegen leeg zijn. De lucht is blauw, zonder een strookje wolk. Boven het water hangen roze stipjes. Flamingo’s. Zilverreigers rusten op de rug van een stier, twee bevers schieten weg, in het oranje licht van de ondergaande zon rennen witte wilde paarden voorbij. Saintes-Maries-de-la-Mer is flink veranderd sinds Van Gogh hier schilderde. Het is geen klein vissersdorp meer, maar een gezellige badplaats. Als ik op zoek ga naar de levensechte versie van het Gezicht op Saintes-Maries-de-la-Mer, stuit ik telkens op appartementen. Wel zie ik een wit huisje met rieten dak, dat ik herken van een schilderij. Eén ding zal hier sowieso hetzelfde blijven: de Middellandse Zee. De kunstenaar beschreef de kleur ‘als van makrelen’. Altijd wisselend. Dan groen, dan blauw of paars, of met een roze tint. Na deze bijzondere fietsreis zal ik zelf ook nóg meer naar kleuren kijken dan ik al deed.

Links: de Camargue; rechts: de binnentuin van Saint-Paul-de Mausole, de psychiatrische instelling en Alyscamps in Arles, waar Vincent vaak schilderde. Volgende pagina: terras met verkoelende waternevel in Arles; gerecht in bistro Chapeau de Paille in Saint-Rémy-de-Provence.

LEVEN IN FRANKRIJK 55

Tips & adressen DE REIS

DOEN

Arles ligt op 1200 kilometer rijden van Utrecht. De trein doet er vanaf Rotterdam CS zo’n 10 uur over. De Thalys gaat naar Paris Nord; dan stap je met metro of taxi over naar Paris Gare de Lyon, voor een TGV naar Arles. Helaas kan de fiets vooralsnog alleen gedemonteerd in een hoes mee, een hels karwei. Andere opties: de fiets apart laten vervoeren (Camino Fietstransport), een fietsbus nemen (Cycletours) of een fiets huren in Arles.

Fondation Van Gogh Omdat Arles geen werk van Vincent van Gogh bezit, bedacht curator Yolande Clergue een creatieve oplossing. Tijdens wisseltentoonstellingen worden enkele schilderijen in bruikleen getoond (onder meer uit het Van Gogh Museum in Amsterdam), samen met het werk van hedendaagse kunstenaars die zich laten inspireren door Van Gogh. Het resultaat is een mooi samenspel. fondation-vincentvangogh-arles.org

FIETSROUTES

ETEN & DRINKEN

Jessica plakte meerdere routes aan elkaar vast (zie komoot.nl/ tour/696070309). Tussen Arles en Tarascon liggen de wegen Petite Route de Tarascon en Petit Chemin d’Arles. Van Tarascon naar Saint-Rémy-deProvence kun je de route EuroVelo 8 (Middellandse Zee) volgen (francevelotourisme.com). Les Boucles du 13 Alpilles (departement13.fr) loopt tussen Saint-Rémy-de-Provence en Fontvieille. D’Arles à l’étang du Vaccarès is een mooie route door de Camargue, waarna je langs het zoutwatermeer SaintesMaries-de-la-Mer bereikt.

56 LEVEN IN FRANKRIJK

Le Plaza-La Paillotte Om de hoek van de Fondation Van Gogh in Arles ligt Le PlazaLa Paillotte, een gemoedelijk restaurant met een prima chef. Hij scoort niet voor niets hoog op Tripadvisor, maar daardoor is reserveren een must. le-plaza-la-paillotte.business.site

L’Oriel Chef-kok Quentin en zijn vrouw Océane Lepilliet openden vorig jaar in Arles restaurant L’Oriel: vers en er wordt met de seizoenen gekookt. restaurantoriel.com Chapeau de Paille Aan de buitenrand van het centrum in Saint-Rémy-deProvence zit Chapeau de Paille, een bistro met lokale gerechten. Fijne sfeer! bistrot-chapeaudepaille.com

SLAPEN

Hôtel La Muette Alain en Brigitte Deplancke runnen een sfeervol hotel in de binnenstad van Arles, waar alles tot in de puntjes verzorgd is. Het ontbijt komt uit de streek. De fietsen kun je kwijt in een garage om de hoek. hotel-muette.com

Camping La Brise de Camargue Op een paar meter van het strand in Saintes-Maries-de-laMer ligt een grote camping, met zwembad. Vanaf de achterkant loop je zo naar de zee. Er zijn moderne bungalows; simpel maar praktisch. camping-labrise.fr Casa Marina Direct aan de kust ligt in badplaats Saintes-Maries-de-la-Mer een intiem hotel, met een fris decor en veel natuurelementen, zoals drijfhout en riet. Bijna alle kamers hebben een balkon of terras, met een schitterend uitzicht op zee. casa-marina.fr

MEER INFO

provence-alpes-cotedazur.com provence-toerisme.com

T/M

03 JUL

58 LEVEN IN FRANKRIJK

(Advertorial)

Vins de Provence Genietend door de bakermat van de rosé Denk aan de Provence en je ziet lavendelvelden en platanen voor je, olijfen pijnbomen, de azuurblauwe zee en visgerechten. En wijn natuurlijk. Niet alleen mensen zijn dol op de Provence, druivenstokken ook. De Route des Vins de Provence voert langs de fijnste wijndomeinen, waar naast het proeven van – vaak biologisch gemaakte – wijnen nog veel meer te doen is.

e Zuid-Franse streek is niet voor niks de oudste wijnregio van het land. Zeevarende Grieken zetten er zo’n zes eeuwen voor Christus al stokken in de grond. De wijnminnende Romeinen zetten later met groot enthousiasme de wijnbouw voort. De omstandigheden voor druiven zijn in de Provence perfect. Met lange warme zomers en weinig regen worden druiven zonder veel problemen lekker rijp. Een stevige

droge wind, de mistral, zorgt er bovendien voor dat de kans op schimmelziektes in de wijngaarden klein is. Het mooie is: dat maakt biologisch werken goed haalbaar. Het bergachtige gebied tussen Nice, de Alpen en de Middellandse Zee heeft vrijwel overal een arme bodem, gunstig voor het verbouwen van wijn, dus ook alweer goed nieuws voor druiventelers. Met zo veel zonnige, warme dagen ligt het voor de hand dat vooral zwarte druiven het hier goed

LEVEN IN FRANKRIJK 59

Roerei met asperge Gerechtje voor 2 personen Bereiding: 15 minuten

INGREDIËNTEN • 4 eieren • 1 sjalotje • 1 bosje groene asperges • 1 el fijngehakte peterselie • Eventueel: gerookte zalm of gedroogde ham

Ceviche van zalm met kokosmelk Voorgerecht voor 4 personen Bereiding: 10 minuten

INGREDIËNTEN • 600 g zalm • 15 cl kokosmelk • 2 limoenen • 3 cm verse gember • 1 rode ui • 1 tomaat • enkele takjes koriander • zout en peper • piment d’Espelette (rode peper) BEREIDING Snijd de zalm in kleine blokjes. Schil en rasp de gember. Rasp de schil van de limoen, pers het sap uit. Doe de stukjes vis in een schaal, strooi er de limoenrasp en het sap over. Meng er de gember en kokosmelk, zout en peper door. Laat het geheel op een koele plek 20 minuten marineren. Was ondertussen de tomaat en snijd die in kleine stukjes. Snijd de ui fijn. Was en droog de koriander en hak die fijn. Voeg na 20 minuten marineren de ui en tomaat toe aan de vis. Meng goed. Strooi de koriander en rode peper erover. Meteen opdienen en genieten! TIP! Deze ceviche kun je ook maken met een ander soort vis, zoals zeebaars of verse tonijn. Voeg een vleugje exotisme toe met het vruchtvlees van een passievrucht.

60 LEVEN IN FRANKRIJK

BEREIDING Was de asperges, snijd het harde uiteinde weg en schil het onderste deel. Stoom ze gedurende 10 minuten, of bak ze in een koekenpan in een beetje verhitte olijfolie. Laat de topjes intact, snijd het overige deel in stukjes Bak het fijngesneden sjalotje mooi bruin in een koekenpan met een klontje boter. Houd dit apart. Verhit de koekenpan met een klontje boter en giet er de eieren (niet geklutst) in. Roer ze, op zacht vuur, steeds om totdat het mengsel wat dikker wordt (dit duurt ongeveer 5 minuten). Haal de pan van het vuur en voeg het gebakken sjalotje, de aspergestukjes, de peterselie en zout en peper toe. Roer door elkaar. Schep het roerei op de borden en maak het gerechtje af met de aspergetopjes. Voeg eventueel ham of zalm toe.

(Advertorial)

doen. Grenache, cinsault, syrah, carignan en mourvèdre zijn de lokaal gekoesterde druiven die kruidige rode wijnen opleveren. En ja, witte druiven als rolle, clairette, marsanne en ugni blanc houden ook van het mediterrane klimaat.

PARADEPAARDJE Toch worden de genoemde zwarte druiven, vaak samen in de fles, vooral gebruikt voor rosé. Bijna negentig procent van de wijn die de Provence produceert is roze gekleurd. Zo’n veertig procent van de Franse roséproductie komt uit dit deel van het land. Voor het paradepaardje van de Provence is in 1999 zelfs het Centre du Rosé opgericht, een onderzoekscentrum dat technische en wetenschappelijke informatie over het maken van rosé verzamelt en deelt. Vooral de appellations Côtes de Provence, Coteaux d’Aix-en-Provence en Coteaux Varois en Provence zijn beroemd om hun roze wijn. Zeg maar lichtroze: Provençaalse rosé staat bekend om zijn fonkelende, heldere tint. Die heeft alles te maken met het productie- en vinificatieproces: na de pluk worden de druiven doorgaans zo snel geperst dat er maar heel weinig kleurstof van de schilletjes in het sap kan komen. Evengoed hebben de roze wijnen, droog van smaak, vaak een heerlijk subtiele geur van rood zomerfruit als framboos en besjes. En, belangrijker, iets kruidigs: tijm, rozemarijn, je kunt het

Provençaalse rosé staat bekend om zijn lichtroze, heldere tint. Die heeft alles te maken met het productieproces zomaar in geur en smaak tegenkomen. Een bepalend detail van Provençaalse rosé dat wordt toegeschreven aan de voor de streek kenmerkende garrigue, de lage bosjes wilde kruidenplanten die nooit ver van de wijngaard groeien. Juist die groene hint maakt van de rosé’s, lekker gekoeld, op tafel zulke dikke maatjes met hartige gerechten. Naast peperigheid, knoflook en vettigheid houdt rosé zich prima staande. Wie naar de Provence komt verheugt zich op lekker eten en drinken. Proeven. Het landschap ruiken. Voor wijnliefhebbers zijn er weinig dingen leuker dan zelf de landschappen zien waar druivenstokken in keurige rijtjes over de heuvels

LEVEN IN FRANKRIJK 61

Hier kun je ontspannen genieten van de wijnen van de Provence:

Viscurry met groene asperges Hoofdgerecht voor 4 personen Bereiding: 60 minuten INGREDIËNTEN VOOR DE CURRYSAUS: • 4 teentjes knoflook • 1 el kurkumapoeder • 1 el kerriepoeder • 1 el gemberpoeder • 1 tl korianderpoeder • 2 ruime snufjes zout • 1 rode peper • 2 el olijfolie • 1 ui • 250 ml kokoscrème • 500 ml kokosmelk VOOR HET GERECHT: • 800 g kabeljauwfilet • 200 g groene asperges • 200 g worteltjes • 4 el zwart sesamzaad • bosje koriander WIJNTIP! Bij deze curry past een expressieve AOP Côtes de Provence rosé, met tonen van citrus en exotisch fruit, rond met een pittige afdronk.

62 LEVEN IN FRANKRIJK

BEREIDING BEREID DE CURRYPASTA VOOR Snijd de knoflookteentjes fijn. Snijd de rode peper fijn (zonder de zaadjes). Doe ze bij elkaar in een kom met de olijfolie, kurkuma-, kerrie-, gember- en korianderpoeder. Vermeng alles tot een gladde pasta en houd deze apart. Schil de ui en snijd deze in tweeën. Snijd de stukken in heel dunne plakjes.

COTEAUX D’AIX-EN-PROVENCE • Château Bonisson heeft wijngaarden die al in 1791 in de boeken stonden. Nu is het domein in handen van een familie die de wijngaarden biologisch bewerkt en rekening houdt met de biodynamische maankalender. Proef de wijnen en neem een kijkje in de expositieruimte met wisselende collecties moderne kunst. bonisson.com • Wijn heeft Château La Coste uiteraard te bieden, maar er is meer. Het wijndomein heeft een serieuze kunstcollectie: veelal sculpturen, die je wandelend kunt bekijken. Breng er gerust een paar dagen door, want eten op niveau, slapen in moderne luxe en ontspannen in de spa kan ook. chateau-la-coste.com

BEREID DE GROENTEN VOOR Maak de wortels schoon en snijd ze in de lengte door, en dan in stukjes van ongeveer 3 centimeter. Snijd het harde uiteinde van de asperges af. Schil met een mesje het paarse deel van de asperges. Stoom de groenten in 10 minuten gaar. Houd ze apart.

CÕTES DE PROVENCE • Domaine Figuière maakt zo’n vijftien verschillende biologische wijnen, dus voor proeven zit je hier goed. Daarnaast organiseert de familie wandeltochten met picknick door de wijngaarden, langs de nieuwe aanplant van eikenboompjes en het insectenhotel. Blijven eten kan ook, in restaurant L’Assiette. figuiere-provence.com • Tussen platanen en oude eiken ligt historisch Château Mentone, een mooie plek voor romantische overnachtingen in klassiek ingerichte kamers. Wijn proeven kan natuurlijk ook. Op het domein wordt niet alleen rosé, maar ook rood en wit gemaakt. chateaumentone.com

BEREID DE CURRY VOOR Doe de currypasta in een pan met stevige bodem op gematigd vuur, voeg de ui toe. Laat het geheel, al omscheppend, in 5 minuten garen, voeg dan de kokosmelk toe. Vermeng de kruidenpasta en de melk door rustig en op matig vuur te roeren. Dep ondertussen de vis droog en verwijder eventueel stukjes huid en schubben. Snijd de kabeljauw in blokjes van ongeveer 3 cm. Houd apart. Voeg kokoscrème aan het melkmengsel toe en laat alles goed warm worden. Voeg dan de stukjes vis toe, en vervolgens de asperges en wortels. Roer het mengsel goed door en laat in ongeveer 4 minuten gaar worden. Leg kabeljauw en groenten op de borden en schep de curry eroverheen. Strooi er verse, fijngesneden koriander en sesamzaad over.

COTEAUX VAROIS EN PROVENCE • Sinds 1917 is Bastide de Blacailloux een wijndomein. Het maakt wijn in drie kleuren van biologisch geteelde druiven. In de moderne cave kun je ze proeven. Het begin- óf eindpunt van een dagje in de natuur: het ligt namelijk in het Parc Naturel Régional de la Sainte Baume. bastide-de-blacailloux.com • Wijngoed Château l’Escarelle produceert biologisch gecertificeerde wijnen en olijfolie. De eigenaar van het landgoed neemt biodiversiteit serieus: het landgoed bestaat uit beschermd natuurgebied met een enorme rijkdom aan bloemen. De kleurige, geurige planten vormen de habitat voor 96 verschillende vlinders die in de vlindertuin een veilige plek vinden. escarelle.fr

(Advertorial)

De leukste manier om de wijnen te ontdekken? In de eerste versnelling: wandelend of fietsend krullen, of uitkijken over zee. Op bezoek gaan bij wijnmakers die hun kelders laten zien, vertellen en inschenken.

TUSSEN DE DRUIVEN Wie zich wil onderdompelen in de wijnbouw en de gastronomische, culturele en historische wijncultuur van de Provence moet maar eens kijken op de website routedesvinsdeprovence.com, vol routes door schitterende wijnlandschappen. De wijndomeinen langs de route, veelal biologisch werkend of duurzaam gecertificeerd, kun je bezoeken. Stoppen voor middeleeuwse abdijen, boerenmarkten en fijne restaurants met een Provençaalse wijnkaart mag natuurlijk ook; die locaties komen ook uitgebreid aan bod in de beschrijvingen.

Ook handig: de app Destinations Vins de Provence (gratis te downloaden voor Android en Apple), die je van alles vertelt over de Provençaalse wijnwereld. Wijnmakers die je graag laten proeven, mooie slaapplekken tussen de druiven, wijnfestivals en feestelijke proeverijen: je vindt ze in deze overzichtelijke app. De leukste manier om de wijnen van de Provence te ontdekken? In de eerste versnelling: wandelend of fietsend. Is het niet om aan te sluiten bij het streven van de Provençaalse wijnmakers om binnen tien jaar nog duurzamer te werken, dan is het wel omdat je zo zelf de garrigue kunt ruiken.

w w w .v i n s d e p r o v e n c e . c o m

LEVEN IN FRANKRIJK 63

Laten we samen een betere wereld koken

online shop

www.cristel.com

NIEUWE RUBRIEK

OVER CULINAIRE ONTDEKKINGEN IN FRANKRIJK

À table met Jacques Jacques Hermus is culinair journalist van beroep, historicus van opleiding en verzamelaar van verhalen over eten en wijn. Hij heeft een tweede huis in Frankrijk, het land waar hij graag zwiert langs restaurants en markten. Die zwiertochten zijn nu te lezen in Leven in Frankrijk.

Zachtzilt thuis van oesters en wijn Weet u hoe een Nederlander een oester openmaakt? Nou gewoon, meestal niet. Wij hebben weinig met alles wat kruipt of leeft op en net boven de zeebodem. Kokkels, oesters of mosselen, ze zijn er in overvloed langs onze kusten, maar ze worden vooral geëxporteerd. Voor een man die geboren is op de boerenklei die mijn vader aan de voormalige Zuiderzee heeft ontworsteld, ben ik eigenlijk een rare. Ik ben namelijk dol op dat zeewater. Of beter: wat daarin rondzwemt, rondkruipt of zich aan rots en obstakels vastklemt. Vis, krabbetjes, mossels, kokkels of oesters, serveer maar in grote hoeveelheden. Maar liefst in Frankrijk, waar ze dat zeespul op waarde schatten. Waar noordzeegarnalen gewoon met schil en al worden gekookt én gegeten, zodat ze niet eerst naar garnalenpellers in Marokko hoeven worden gereden. En waar je bij brasserie Les Vapeurs in Trouville bij het plateau fruits de mer vijf verschillende messen, tangen, vorkjes en haakjes krijgt om al die beestjes te kraken, te openen of leeg te pulken. Sinds ik als student mijn eerste oesters at in een zijstraatje van de Rue Bonaparte in Parijs, waar een vriendinnetje ze mij voerde en me daarna – of daarmee? – verleidde, ben ik eraan verslingerd geraakt. Een treinreis naar of van Parijs betekent altijd een glas champagne met oesters bij Hotel Terminus bij het Gare du Nord. Vanavond zit ik op het terras van Les Jardins d’Oc in Bouzigues, niet ver van Montpellier, waar het water van de Étang de Thau zachtjes aan mijn voeten knabbelt. In deze étang dopen wijngaarden hun tenen in het water en vinden oesters, mosselen en zeeslakken een zachtzilt thuis. Langs de randen van de lagune gaan wijn en het zeefruit een liefdevolle relatie aan in talloze restaurantjes, visketen en strandkraampjes. Vis, schaal- en schelpdieren komen rechtstreeks uit het étang. Vanaf het terras kijken we op rijen palen die uit het water steken. Daar worden de beroemde oesters van Bouzigues gekweekt in ‘hangcultuur’. Oesterzaad – eigenlijk minioestertjes uit de Charente aan de Atlantische kust – wordt

met cement aan een touw geplakt. De oesterkwekers hangen de touwen aan rijen palen in het bassin, waar ze tijd krijgen om te groeien. Af en toe worden ze uit het water gehaald om de getijden van hun herkomstgebied te imiteren. Vroeger zwaar werk, tegenwoordig gebeurt het met computergestuurde katrollen. De parelmooie glans en uitzonderlijke smaak is wat deze kleine, maar goedgevulde oesters uniek maakt. Het zoetige tintje met licht hazelnootaccent vraagt om een frisse wijn. En laat die nou net van de boorden van het étang komen. In de naam Picpoul de Pinet verenigen zich het plaatsje Pinet en het oude druivenras piquepoul. De perfecte partner voor de oester, met niet te veel alcohol. Hoewel dat voordeel wordt opgeheven als je zo lang op het terras blijft zitten als wij.

PARIJS MET DE TREIN BETEKENT ALTIJD CHAMPAGNE MET OESTERS BIJ HOTEL TERMINUS

LEVEN IN FRANKRIJK 65

Wa� in he� va� �i�... maar wat voor vat? Wijn en eikenhout voor de vaten: die lijken in onze romantische kijk op wijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Is hout echt zo belangrijk voor wijn? Oui. Maar onmisbaar is het niet. Eikenhout heeft niet langer het rijk alleen. TEKST REMKE DE LANGE

outen vaten zijn hartstikke handig. Om goederen veilig en waterdicht te bewaren, of om ze mee te vervoeren. Al in de eerste eeuw na Christus beschreven Romeinen het gebruik van houten vaten in het gebied dat je nu Frankrijk zou noemen. Ga maar eens kijken in het Musée Gallo-Romain in Vienne, waar schitterende maquettes van de rivierstad in Romeinse tijden, voorzien van tientallen kleine poppetjes, tonen hoe destijds vaten tussen de voorraadkamers en schepen op de Rhône werden gerold. Wijn zat in die tijd overigens doorgaans in amforen, maar zou niet veel later ook in vaten door Europa worden getransporteerd.

Oud hout, fris staal en beton Weer later zouden glazen flessen voor consumenten een stuk praktischer blijken, maar voor opslag blijven vaten handig. Zo worden ze nog steeds gebruikt. In veel wijnkelders tref je houten fusten aan in verschillende maten. In de kleinere kun je 225 liter rustende wijn kwijt, andere zijn wel vier keer zo groot. Die zijn vaak tientallen jaren oud: verplaatsen zit er niet in.

Met roestvrij staal, dat zuurstof onverbiddelijk buiten houdt, maak je fruitige, frisse wijnen die liefst jong gedronken worden 66 LEVEN IN FRANKRIJK

Hout van de botanische quercus-familie heeft een aantal geweldige eigenschappen. Het is waterdicht, heel sterk en toch goed te bewerken. Tegelijkertijd is het juist niet luchtdicht. Minuscule hoeveelheden zuurstof komen naar binnen en gaan naar buiten. Rijpende wijn in hout verdampt ook: makers moeten hun vaten regelmatig bijvullen. Die bescheiden ‘ademing’ maakt de wijn wat zachter. Bovendien wordt de wijn stabieler, en daarmee beter te bewaren. Dat is anders bij roestvrij staal, een van de belangrijkste technologische innovaties voor de wijnwereld in de vorige eeuw. Het glimmende alternatief voor de opslag van wijn heeft grandioze pluspunten. Een rvs-tank kun je perfect schoonhouden en goed koelen: niet onbelangrijk in warme wijnstreken in

Dégustation

Remke de Lange is journalist, vinoloog, wijndocent en sommelier. In Australië en Zuid-Afrika maakte ze zelf wijn: Rem’s Row.

Californië, Chili en Australië, waar dikwijls bovengronds of zelfs buiten wordt gewerkt. Met roestvrij staal, dat zuurstof onverbiddelijk buiten houdt, maak je fruitige, frisse wijnen die liefst jong gedronken worden. De wijnmaker van nu heeft nog veel meer opties voor de vergisting en rijping van wijn. Zo is de aardewerken amfora uit vroegere tijden herontdekt, vooral als inspiratiebron voor het ‘betonnen ei’ dat veel moderne wijnmakers enthousiast omarmen. De ovale vorm zou ervoor zorgen dat tijdens de vergisting het sap voortdurend in beweging blijft. De afgestorven gistcellen, die energiek ronddwarrelen, blijven zo in contact met de hele wijn en verzachten de smaak.

Mond vol smaak en bite Met zoveel alternatieven is hout minder een louter praktische en steeds meer een artistieke keuze geworden. Dus waarom hout? Vaten van nieuw hout bevatten tannine en smaakstoffen die veel moois kunnen toevoegen. Tannine, een stof die ook al in de schilletjes van rode druiven zit, geeft wijn kracht, lengte en structuur, oftewel een mond vol smaak en bite die lekker blijft hangen. Het is ook een conserveringsstof: wijn met tannine kun je goed bewaren. Het effect van hout op de smaak is ook niet onbelangrijk. Vooral nieuw eiken geeft smaak af. Vaten gemaakt van Amerikaans eikenhout hebben vaak een iets zoet effect: vanille, kokos. Veel wijnmakers beschouwen vaten uit Frankrijk als het summum. Gemaakt van een net ander type eikenboom geeft het hout een subtiele smaak die

Dure houten vaten verhuizen vaak naar de wereld van whiskey. Of ze worden een bloembak je eerder kruidig zou noemen. Het land neemt zijn woudrijke delen dan ook serieus: geroemde eikenbossen in de Limousin, de Vogezen en het hart van het land, bois du centre, worden met zorg beschermd en onderhouden. Veel hangt trouwens ook af van hoe de vaten zijn gemaakt. De plankjes worden onder de hitte van vuur gebogen. Is het hout zwaarder getoast dan zul je wat karamel, iets gebrands in de smaak proeven. Ze zijn wel duur, eiken vaten. Per stuk ben je als wijnmaker al snel minimaal achthonderd euro kwijt. En dan te bedenken dat het smaakeffect na een jaar of vier wel weg is. Dan blijven ze hooguit dienstdoen als opslag. Of ze verhuizen naar de wereld van whiskey. Of ze worden een bloembak. Voor ambitieuze wijnen, met geduld gemaakt, hebben ze dan al een mooie taak volbracht.

Ervaar het zelf Leuk om te proberen: setjes van twee wijnen om het effect van hout op wijn te ontdekken. - Proef een unoaked chardonnay, bijvoorbeeld uit Australië of Californië, naast een witte bourgogne. In die Franse streek is houtrijping de norm, zowel voor rode als witte wijnen. Wat zijn de verschillen? Waarschijnlijk heeft de eerste veel fris, rond fruit te bieden: appel, meloen. De Franse zal iets romiger aanvoelen, het fruit zal rijper lijken (perzik, misschien banaan) en de geur zal je vast doen denken aan boter, zuivel. De kleur is vast iets voller: ook een effect van hout. - Neem een rode wijn gemaakt van merlot die in roestvrij staal is gemaakt. Een Chileense wijn bijvoorbeeld, of een uit de Languedoc. Proef die naast een rode bordeaux. Rijping in barriques van 225 liter is daar traditie. Liefst een wijn van de ‘rechteroever’, waar merlot de belangrijkste druif is. Saint-Émilion bijvoorbeeld. De eerste zal veel vrolijk rood fruit te bieden hebben: pruimen, rijpe kersen. In de Bordeaux-wijn, zeker die van een paar jaar oud, herken je, naast dat rode fruit, vaak de geur en smaak van specerijen zoals kaneel, nootmuskaat, cederhout en soms zelfs drop.

Linkerpagina: het Musée Gallo-Romain in Vienne. Deze pagina: roestvrijstalen vaten.

LEVEN IN FRANKRIJK 67

Stad, zee en… kunst

10 tips voor Hyères & Toulon

Er rolt een golf van creativiteit over de kustplaatsen Hyères en Toulon. Tien keer kunst en design op je bord, in je hotel, op het nabijgelegen eiland Porquerolles en gewoon op straat. TEKST & FOTO’S ANNETTE SPAAN

LEVEN IN FRANKRIJK 69

HYÈRES PORQUEROLLES TOULON

Openingspagina’s: het strand Notre Dame op Porquerolles werd in 2015 verkozen tot het mooiste Europese strand door European Best Destinations. Hieronder: illustraties van Hyères en omgeving; een kamer uit Castel Pierre Lisse met 20ste-eeuwse kunst aan de muur. Hiernaast: Villa Noailles.

Hyères 1

Villa Noailles

Broedplaats van kunst

Op het gazon in de tuin van de modernistische Villa Noailles probeer ik mij voor te stellen hoe Salvador Dalí hier ooit schilderde, Jean Cocteau hier aan zijn eerste film werkte en Alberto Giacometti er beeldhouwde. Ze waren er op uitnodiging van het Parijse echtpaar Charles en Marie-Laure de Noailles. Tussen 1923 en 1933 lieten ze in Hyères Villa Noailles bouwen, om er te overwinteren en er kunstenaars te laten verblijven en werken. Het echtpaar wilde dat de villa sober en praktisch gebouwd werd zonder onnodige opsmuk, in tegenstelling tot de luxe in hun Parijse huis. Een gezonde levensstijl was ‘verplicht’, dus er waren wel een zwembad en sportcoach. Marie-Laure stierf in 1970, waarna Charles Villa Noailles voor een symbolisch bedrag verkocht aan de stad Hyères. Nu kun je er terecht voor tentoonstellingen van hedendaagse kunst, een museumshop en een café in de tuin. De ideeën van Charles en Marie-Laure leven voort: elk jaar zijn er wedstrijden om nieuw designtalent een kans te geven, zoals het internationale festival voor mode en fotografie in Villa Noailles en de Design Parade voor architectuur en interieurontwerp in Toulon. Grote namen als Jean Paul Gaultier zaten in de

jury en Viktor en Rolf wonnen er een prijs. Vanuit de tuin van Villa Noailles kijk je uit over Hyères naar de zee: van de exotische tuinen en de gebouwen van het historische centrum naar de wijken met moderne appartementen, de zoutvlakte van schiereiland Giens en de drie eilanden voor de kust, de Îles d’Hyères. Geen wonder dat Hyères de eerste stad werd aan de Côte d’Azur waar in de 18de eeuw de elite van Europa kwam overwinteren. De lijst met aristocraten, bekende schrijvers en kunstenaars is lang, onder wie Napoleons zus Pauline, koningin Victoria en schrijfster George Sand. Montée de Noailles. villanoailles.com

Castel Pierre Lisse Overnachten tussen 20ste-eeuwse kunst

Een ander stukje van het ‘oude Hyères’, gecombineerd met kunst uit de 20ste eeuw en een vleugje rock-’n-roll vind je in de chambres d’hôtes Castel Pierre Lisse. De aan de buitenkant typisch Provençaalse villa dateert uit 1850 en was ooit eigendom van de Amerikaanse schrijfster Edith Wharton. Bijna negen jaar geleden kocht de huidige eigenaar en kunstverzamelaar Nicolas Broche de villa: “Ik heb elke kamer een eigen ontwerp gegeven geïnspireerd door een bepaalde kunstenaar en ingericht met mijn eigen kunstcollectie.” In de woonkamer valt mijn oog op een foto van Mick Jagger en Keith Richards van fotograaf Mario

70 LEVEN IN FRANKRIJK

Hyères & Toulon

Boven: het terras van hôtel La Reine Jane; gegrilde octopus in restaurant Le Jardin in Hyères.

Testino en op de plank met robotachtige ‘action figures’. In de kamer waar ik slaap zijn de muren goudkleurig geschilderd en zit er lego op de kastdeur. “De action figures en lego waren ooit speelgoed van mijn zoon”, vertelt Nicolas vertederd. Tweepersoonskamer vanaf €100. castelpierrelisse.fr

Hôtel La Reine Jane

Mediterrane designkamers

Ook in hôtel La Reine Jane aan de kust van Hyères draait het om kunst. In 1965 figureerden het hotel en de ervoor gelegen kleine haven in de film Pierrot le fou van Jean-Luc Godard, met Anna Karina en Jean-Paul Belmondo. Het blauw-witte gebouw en interieur ogen fris, zomers en mediterraan. De eigenaren David en Lisa Pirone gaven het hotel in 2017 een compleet nieuwe look. Veertien ontwerpers die ooit de Design Parade hadden gewonnen of er een tentoonstelling hielden, mochten ieder een kamer ontwerpen, met als inspiratiebron de Méditerranée. Lisa: “Je overnacht hier ook voor het design van je kamer en de kunst, niet alleen voor het comfort. Mensen slapen hier daarom vaak maar één nacht. Ter herinnering aan de film is aan de buitenkant van het pand niets veranderd.” Strandrestaurant Le Marais is een ander mooi project van het echtpaar. • Tweepersoonskamer vanaf €105. lareinejane.fr • lemaraisplage.fr

Parcours des Arts

Slenteren langs galeries

Een andere manier om van kunst te genieten in Hyères is het Parcours des Arts, een wandelroute van twee kilometer in het historische centrum langs verschillende ambachtslieden, galeries en kunstenaars. Zo is er atelier en winkel Lily Blanche, waar sieraden, aquarellen en geurkaarsen eruit springen, zoals een kaars met de geuren van Hyères. In Sous les Palmiers vind je onder meer mooi brei- en crochetwerk en gebruikt reclamemateriaal op spandoeken van het toeristenbureau van Hyères, dat is gerecycled in accessoires. parcoursdesarts.hyeres.fr ›

LEVEN IN FRANKRIJK 71

Hiernaast: pure elegantie op het Parcours des Arts in Hyères, een route langs ambachtslieden, galeries en kunstenaars; hierboven: Rouge Lola verkoopt kinderkleding; daaronder: bij de winkel Un brin c'est tout! verkopen ze keramiek en accessoires gemaakt met mandenvlechten.

72 LEVEN IN FRANKRIJK

Hyères & Toulon

Porquerolles 5

Villa Carmignac

Kunstvilla en culinair genieten

Voor de kust van Hyères liggen drie eilanden: Porquerolles, Port-Cros en Île du Levant, waarvan het eerste het meest toegankelijk en bezocht is. Ook op Porquerolles is kunst belangrijk: tussen de pijnboombossen en wijngaarden opende in 2018 een museum met hedendaagse kunst: Villa Carmignac. Een van de ideeën erachter: van kijken naar kunst word je slimmer. Ik bezoek de tentoonstelling De denkbeeldige zee, wat alleen kan op blote voeten. De dame die me

rondleidt legt uit: “Dat vragen we omdat we willen dat mensen zich hier thuis voelen, dat er minder afstand is tussen de kunst en de toeschouwer en geen verschil in sociale klasse.” In restaurant Poisson Ivre eet je tussen de pijnbomen en maakt chef Hugo Mancel de lekkerste gerechten. “Ik kies een groente die het seizoen ons op dat moment biedt en maak daar verschillende recepten bij voor vlees, vis en meer.” De naam van het restaurant betekent ‘dronken vis’, wat verwijst naar de wijngaarden naast de zee. fondationcarmignac.com ›

Hiernaast: gezicht op het strand Notre Dame op Porquerolles; hierboven: bij de ingang van Villa Carmignac staat de sculptuur ‘L’Alycastre’ van Miquel Barceló, geïnspireerd door de mythische draak van Porquerolles.

LEVEN IN FRANKRIJK 73

Boven: illustraties van Monsieur Z in Galerie LISA; eerbetoon aan de beroemde Toulonse acteur Jules Auguste Muraire (Raimu).

Toulon 6

Rue des Arts Het nieuwe Toulon

Toulon ligt op een half uur rijden van Hyères tussen de bergen en de zee. De Rue des Arts is een district in het historische centrum dat louche en vervallen was, maar in 2017 is opgeknapt. Nu sieren poëzie, een fototentoonstelling en streetart de muren. Het zit vol restaurants en bars, ambachtszaakjes, conceptstores, musea, galeries en (kunst)winkels. Ondernemers en creatievelingen voelen zich aangetrokken tot het ‘nieuwe Toulon’. Zo ook Romain Pappon, eigenaar van Le Petit Biscuitier: “Ik ben teruggekomen naar Toulon omdat het zo veranderd is. De stad ondergaat een metamorfose en daar wil ik onderdeel van zijn.” Zelfs de slingers

74 LEVEN IN FRANKRIJK

met grote, kleurrijke vlinders in de straten lijken onderdeel van dit gevoel. In Galerie LISA val ik als een blok voor het werk van de Franse illustrator en grafisch ontwerper Monsieur Z uit Hyères. Voor verschillende steden, dorpen en merken aan de Côte d’Azur maakt hij illustraties met de hem kenmerkende vleug glamour en vintage. ruedesarts.fr

Hôtel L’Eautel

Omringd door water

In de Rue des Arts is de Place de l’Équerre met zijn gebouwen in warme kleuren, olijfbomen en bars ’s avonds de place to be. Aan dit plein, met aan de andere overkant de haven van Toulon, ligt het nieuwe L’Eautel. In dit hotel is alles ontworpen rond het thema water. Zo zit de receptie in een boot, hangen er roeispanen naast mijn bed en zijn er golven op de muren geschilderd. Het restaurant van het hotel, L’Équerre, heeft een uitstekende kaart én een gerestaureerd 19de-eeuws glazen dak dat is ontworpen door het bedrijf van Gustave Eiffel. Tweepersoonskamer vanaf €79. 1 leautel-toulon.com

Hyères & Toulon

Hôtel Les Voiles

Slapen met zeillegendes

Een ander hotel dat zich heeft laten inspireren door water is Hôtel Les Voiles in de wijk Mourillon, buiten het centrum. In alle kamers staat een verhaal op de muur geschreven. Eigenaar Jérôme Suere: “We willen het verhaal van het Toulon van vroeger vertellen, van de zeilwedstrijd Giraglia Cup. De verhalen in de kamers gaan over bepaalde winnaars die ik heb uitgekozen omdat ze mij raken.” Het hotel heeft het enige rooftop-restaurant in Mourillon met uitzicht op zee. Het menu is gebaseerd op de cocktails die erbij worden geserveerd. Tweepersoonskamer vanaf €99. hotel-voiles.com

Boven: op de gourmetfoodmarkt Les Halles; onder: vintage terras binnenshuis op de Design Parade in Toulon; hôtel L’Eautel. Volgende pagina, van boven naar beneden: kleurrijke vlinders in de Rue des Arts; onder: restaurant Beam!, onderdeel van Le Télégraphe; Le Chantilly, het oudste café van Toulon met traditioneel Provençaalse gerechten.

Design Parade

Modern design met oude grandeur

In Toulon bezoek ik de Design Parade, waar tien finalisten een interieur ontwierpen met als thema ‘Méditerranée’. Het ontwerp Folle Envie is een binnenzwembadbar zonder zwembad. Ik proef er de oude grandeur van de Rivièra. Het ontwerp Mirage – dat de publieksprijs won – toont een vintage › terras binnenshuis. De ruimte wordt gedomi-

LEVEN IN FRANKRIJK 75

Ee�adressen HYÈRES

Restaurant Le Jardin Menu met Provençaalse keuken (veel vis, zeevruchten en vegetarische gerechten) in een mooie binnentuin. 19, avenue Joseph Clotis. lejardin-hyeres.fr Au Fil de l’Eau Franse keuken met alleen maar verse producten. De setting op het kleine, afgelegen plein zorgt ervoor dat je hier extra geniet. 2, place des Savonniers. facebook.com/restaurantaufildeleauahyeres

TOULON

neerd door een grote, geel met olijfgroene parasol. Zelfs modehuis Chanel werkt mee aan de Design Parade, zij organiseren voor de finalisten een eigen ontwerpwedstrijd. villanoailles.com/en/festivals/design-parade-toulon

Le Télégraphe

Waar lef en creativiteit hebben postgevat

Een plek waar allerlei kunstvormen samenkomen is Le Télégraphe. Dit voormalige postkantoor uit 1850 is verbouwd tot theater, opera en concertzaal en heeft een eigen atelier voor pottenbakken. Zo maken ze er servies voor het bijbehorende restaurant Beam!, waar de gerechten van sterrenchef Arnaud Tabarec ware kunstwerken zijn: “Ik heb geen menu en ik kies wat je eet. Op mijn beurt kies ik de producten niet, want ik gebruik wat mijn leverancier heeft. Als dat tomaten zijn, improviseer ik daarmee. De gerechten serveer ik zelf omdat ik ze wil uitleggen.” Ook al zo’n adres waar de lef en creativiteit vanaf spatten. En dat is precies wat het ‘nieuwe Toulon’ zo aantrekkelijk maakt. 2, rue Hippolyte Duprat. • letelegraphe.org • facebook.com/beamkitchentoulon

76 LEVEN IN FRANKRIJK

Les Halles Nieuwe gourmet foodmarkt met dakterras. 28, place Vincent Raspail. biltoki.com/hallestoulon La Calanque Verscholen restaurant-bar aan het strand van Anse Magaud, bedoeld als een geheime plek voor geliefden. 367, chemin de la Mer. lacalanque.com Le Chantilly Het oudste café van Toulon (1907) met lekkere, traditioneel Provençaalse gerechten. 15, place Pierre Puget. facebook.com/lechantillytoulon Oesters eten bij viskwekerijen Vaar in de haven van Toulon over naar Les Sablettes Resort voor verse oesters en ander lekkers van de zes viskwekerijen van de Baie du Lazaret. Allée de la Petite Mer (ga links na aankomst boot), Seyne-sur-Mer

MET DANK AAN

• ODT Hyères - hyeres-tourisme.com • ODT Toulon - toulontourisme.com • ODT Ouest Var - tourisme-ouestvar.com • ODT Provence Méditerranée tourismeprovencemediterranee.com

Côte d’Azur Vakantie aan de Côte d’Azur, direct aan het strand? In de schaduw van een uitgestrekt pijnbomenbos aan de kust vind je vijfsterrencamping Camp du Domaine, een ideale plek voor de hele familie. Als je ’s avonds voor je camper, tent of kampeerauto onder de sterrenhemel het geruis van de zee hoort, raak je vanzelf betoverd. Dit is de camping aan zee waarvan je gedroomd hebt. Voor ieder wat wils, en huren kan ook. De bungalows, die iets hoger liggen op een beboste heuvel, bieden vanaf hun terras zicht op zee. Op deze grote camping vind je alles wat je nodig hebt, van restaurants en bars tot een supermarkt.

Bezienswaardigheden

Als je graag de omgeving wilt verkennen, kun je Monaco en Saint-Tropez bezoeken. Bormes-les-Mimosas, een typisch Provençaals dorp met kronkelige straatjes, ligt maar een paar minuten wandelen van de camping. Het oude vissersdorp Le Lavandou bereik je via een pad langs de kust. Op donderdagochtend is er een markt. De camping organiseert ook uitstapjes met de minibus of een rondleiding. Gewoon praktisch.

Op de camping

Voor kleine kinderen zijn er mooie speeltuinen, waterfonteinen en een gratis Miniclub. Je vindt er zelfs speciale babybaden! De kinderen kunnen boogschieten, windsurfen en waterskiën, voor jongeren is er de mogelijkheid tennis of beachvolleybal te spelen. En als uitdaging misschien zelfs een duik- of zeilcursus doen. ’s Avonds zorgt een animatieteam voor plezier. Camp du domaine is een geweldige vakantiebestemming, op een prettige afstand van de hectiek van St. Tropez.

CAMP DU DOMAINE 2581 La Favière F-83230 Bormes-les-Mimosas Tel. (0033) 4 94 71 03 12 GPS 43.1179, 6.35183 Geopend van begin april tot eind oktober. De camping ligt in een park van 49 hectare direct aan het strand en heeft vele plaatsen voor camping en bungalows.

Camp du Domaine verzekert zijn gasten dat alle noodzakelijke voorzorgsmaatregelen zijn genomen om de verspreiding van het corona-virus tegen te gaan.

www.campdudomaine.com

Twee nieuwe zaken voor Bruno

Het derde deel in de sfeervo lle, internationaal geprezen misdaadserie met Bruno, chef de police.

De Franse Périgord is de bak ermat van de zwarte truffel De delen 4 en 5 van de sfeervolle, internationaal geprezen , en met vijfduizend euro per kilo is deze ‘zwart e diamant’ een kostbare sch at. dat de ma misdaadserie met Bruno, chef de police , zijn vanaf eind mei Wanneer blijkt rkt voor dez e delicatesse wordt vervuild door de imp ort van de goedkopere Chinese truffel , gaat politiecommissaris Bru verkrijgbaar als paperback enzaake-book. no op onderzoek uit. De wordt grim

zwarte diamant MARTIN WALKER De

-1

Misdaad in de Dordogne

Martin

mig wanneer een goede vrie nd op brute wijze wordt vermoord, als waarschuwin g voor anderen. Zijn vriend was niet alleen een truffelexpert, hij was ook een voormalig agent van de inlichtingendienst. Bruno’s speurwerk brengt hem van zonovergoten ma rkten naar schemerige cafés, van chique recepties tot gespannen onderhand elin gen - van alle paradijselijke geneugten van de regio tot zijn schimmige ond erwereld - en herenigt hem met een verlor en liefde.

WALKEcR hte

Een onverwa vondst

Een onverwachte vondst

‘Een charmant Frans dorpje heeniet rlijk ete n, excentrieke karakters en Bruno’s dag ,is goed mysterie om een het verhaal op dreef te hou den… Smakelijk inderdaad begonnen.Th Een Frans-Spaanse .’ e Seattle Times

Een zaak voor Bruno, chef de police

Cover Bruno deel 5.ind

d 1

LITER AIRE THRILLER 23-08-2021 14:53

top in een plaatselijk château wordt bedreigd door Baskische separatisten van de ETA en De Engelse Martin Walke r (1947) is schrijver, tegelijkertijd dierenhistoricus enrichten politiek journalist. Hij we rkte jarenlang rechtenactivisten van voor The Guardian in o.a. PETA Moskou en Washington. Sinschade ds hij eind aan jaren neg grote opent foie ig megrast zijn vrouw Julia een oude boerderij in deeen Dordogne kocht, boerderijen. Dan graaft schrijft hij thrillers over Ben ‘Bruno’ Courrèges. archeologisch eenoîtgoed brunochiefofpoteam lice.com bewaard skelet op. Alleen is het ISBN 978-90-83167 5-4-1 veel recenter dan de prehistorische mens waarop ze hadden gehoopt: met een Swatch om zijn pols en een kogelgat in90zijn 9 78 83 167541 schedel. Met de toestroom van bezoekers in Saint Denis lijkt de sleutel tot de oplossing bij een van deze buitenstaanders te liggen. Bruno moet alert zijn en zijn hoofd erbij houden. Zeker omdat het antwoord misschien tóch dichter bij huis ligt.

Lekker lezen in de zomer!

MARTIN W A L K E R D e zw ar te d ia mant

Martin

WALKER

De Duivelsgrot

Het is lente in de Franse Périgord, een tijd van schoonheid en rust. Maar niet voor Bruno, chef de police in Saint Denis. Op een boot wordt het lichaam van een vrouw gevonden, gedood in wat een satanisch ritueel lijkt te zijn. En Bruno heeft al genoeg op zijn bord. Hij bemiddelt zowel in een zaak van huiselijk geweld als bij een bedenkelijk voorstel voor lokale ontwikkeling dat té mooi lijkt om waar te zijn. Maar een moordzaak heeft altijd voorrang en de wortels hiervan liggen diep in het verleden begraven. Alles leidt terug naar het kasteel boven een bocht in de rivier, naar de oude vrouw die daar teruggetrokken leeft en naar het geheim dat verborgen is in de Duivelsgrot.

Een zaak voor Bruno, chef de police

LITER AIRE THRILLER

31-03-2022 16:29

‘Lyrisch. . . . Walker schetst de geneugten van wijn, eten, liefde en vriendschap van zijn Franse gemeenschap met duidelijke genegenheid maar zonder sentimentaliteit. Zijn dorpelingen zijn niet méér immuun voor de moderne tijd dan de rest van ons – ze drinken gewoon betere wijn.’ Publishers Weekly

De Engelsman Martin Walker (1947) is schrijver, historicus en politiek journalist. Hij werkte jarenlang voor The Guardian in o.a. Moskou en Washington. Sinds hij eind jaren negentig met zijn vrouw Julia een oude boerderij in de Dordogne kocht, schrijft hij thrillers over Benoît ‘Bruno’ Courrèges. brunochiefofpolice.com ISBN 978-90-831675-2-7

WALKER

Op een zomerochtend wordt politiecommissaris Bruno Courrèges ruw gewekt door de sirene op het gemeentehuis van Saint Denis, die de vrijwillige brandweer oproept. Bruno volgt de brandweer naar een grote loods die in lichterlaaie staat en de omliggende wijngaard in vlammen zet. Korte tijd later wordt het dorp in de Périgord bezocht door een Californische wijnmaker met grootse plannen. Hij wil een enorm wijnhuis in de vallei opzetten, wat een aardige opsteker zou zijn voor de plaatselijke economie. Het plan zaait verdeeldheid onder de bewoners van Saint-Denis, waarbij de gemoederen hoog oplopen. Als er een moord wordt gepleegd, neemt de dreiging serieuze vormen aan. Bruno laveert tussen voor- en tegenstanders Misdaadop inzoek naar de dader en probeert te voorkomen dat deze nog grotere misdaden het hart van begaat…

Bruno chef de police

de Dordogne

‘Het echte plezier van het boek is de plek zelf…. Terwijl lezers worden aangetrokken door wijnproeverijen, diners met truffelomelet en de oude waardigheid van een Franse jachthond, neemt de spanning in het verhaal toe.’ Houston Chronicle De Engelse Martin Walker (1947) is schrijver, historicus en politiek journalist. Hij werkte jarenlang voor The Guardian in o.a. Moskou en Washington. Sinds hij eind jaren negentig met zijn vrouw Julia een oude boerderij in de Dordogne kocht, schrijft hij thrillers over Benoît ‘Bruno’ Courrèges. brunochiefofpolice.com

Martin

Het derde deel in de sfeervolle, internationaal geprezen misdaadserie met Bruno, chef de police.

WALKER

De Franse Périgord is de bakermat van de zwarte truffel, en met vijfduizend euro per kilo is deze ‘zwarte diamant’ een kostbare schat. Wanneer blijkt dat de markt voor deze delicatesse wordt vervuild door de import van de goedkopere Chinese truffel, gaat politiecommissaris Bruno op onderzoek uit. De zaak wordt grimmig wanneer een goede vriend op brute wijze wordt vermoord, als waarschuwing voor anderen. Zijn vriend was niet alleen een truffelexpert, hij was ook een voormalig agent van de inlichtingendienst. Bruno’s speurwerk brengt hem van zonovergoten markten naar schemerige cafés, van chique recepties tot gespannen onderhandelingen - van alle paradijselijke geneugten van de regio tot zijn schimmige onderwereld - en herenigtEen hemzaak met een verloren liefde.

De vergelding

voor Bruno, chef de police

‘Een charmant Frans dorpje, heerlijk eten, excentrieke karakters en een mysterie om het verhaal op dreef te houden… Smakelijk inderdaad.’ The Seattle Times

De Engelse Martin Walker (1947) is schrijver, historicus en politiek journalist. Hij werkte jarenlang voor The Guardian in o.a. Moskou en Washington. Sinds hij eind jaren negentig met zijn vrouw Julia een oude boerderij in de Dordogne kocht, schrijft hij thrillers over Benoît ‘Bruno’ Courrèges. brunochiefofpolice.com

ISBN 978-90-831675-3-4

ISBN 978-90-831675-4-1

9 789083 167534

9 789083 167527

Cover Bruno deel 2.indd 1

Martin

WALKER De zwarte diamant

Een zaak voor Bruno, chef de police

9 789083 167541 LITERAIRE THRILLER

LITERAIRE THRILLER

Cover Bruno deel 1.indd 1

‘Maakt dat je direct een ticket wilt kopen om je onder te dompelen in la France profonde.’ Irish Independent

MARTIN WALKER De zwarte diamant

Bruno Courrèges mag dan wel politiecommissaris zijn, eigenlijk heeft hij niet veel te doen in het kleine plaatsje Saint Denis in de Dordogne. Hij heeft een dienstwapen, maar dat draagt hij nooit. Hij heeft het recht mensen te arresteren, maar dat is in zijn loopbaan slechts één keer voorgekomen. Op Bevrijdingsdag wordt de grootvader van een Algerijnse dorpsgenoot dood aangetroffen. Men vermoedt een racistisch motief vanwege een groep extreem-rechtse jongeren die actief is in de buurt. Bruno is echter niet overtuigd en stelt een grondig onderzoek in, dat geheimen uit het verleden blootlegt en de verhoudingen binnen het dorp ernstig verstoort.

‘Walkers ontspannen stijl en humor brengen zijn boeiende held en het charmante dorp tot leven. Een van de leukste boeken die ik in lange tijd heb gelezen.’ Sunday Telegraph

‘De geneugten van het leven in de Dordogne en een intrigerend mysterie… een winnende combinatie.’ Telegraph

Martin

Het tweede deel in de sfeervolle, internationaal geprezen misdaadserie met Bruno, chef de police.

MARTIN WALKER De vergelding

Het eerste deel in de sfeervolle, internationaal geprezen misdaadserie met Bruno, chef de police.

MARTIN WALKER Bruno chef de police

BESTEL DE BOEKEN NU EN BETAAL GÉÉN VERZENDKOSTEN! Ga naar leveninfrankrijk.nl en klik op Shop of bel 088 2266634. De boeken worden naar u toegestuurd zodra ze van de drukker komen.

10-08-2021 12:31

Cover Bruno deel 3.indd 1

LITERAIRE THRILLER

09-08-2021 16:41

09-08-2021 16:46

VANAF 26 MEI IN DE BIOSCOOP www.cineart.nl

/cineartnederland

/cineartnl

/cineart_nl

Moed en daadkracht Op 14 april 1945, vlak voor het einde van de Tweede Wereldoorlog, ontsnappen negen jonge vrouwen uit een Duits werkkamp. Allen zijn verzetsstrijders: Fransen, twee Nederlanders en een Spaanse. In het werkkamp ontwikkelen de vrouwen een hechte vriendschap. In De negen vertelt Gwen Strauss het verhaal van haar aangetrouwde tante Hélène Podliasky, een van de negen vrouwen. Zij leidde de groep van Duitsland naar Parijs. De eerste roman van Strauss is een waargebeurd verhaal over moed, veerkracht en overlevingsdrang. (ML) Gwen Strauss, ‘De negen’, Boekerij, €20,99.

Wij mogen onder abonnees drie exemplaren verloten. Kans maken? Ga naar leveninfrankrijk.nl en vul je gegevens in bij Mail & Win.

Livres

Briefgeheimen Als de bewoners van het Franse dorpje Maupeyrou nog op een oor liggen, fietst de postbode naar het postkantoor om zijn lading te halen. De bakker, de kruidenier, de burgemeester en de onderwijzer zijn vaste prik op zijn route. En daar weet hij meer van dan ze denken. De postbode heeft de slechte gewoonte om de brieven van de mensen in het dorp te openen en te lezen. Zo is hij op de hoogte van alle geheimen en gebeurtenissen in het leven van de inwoners. Het oude Frankrijk volgt een dag uit het leven van de postbode. Het intieme, tragikomische verhaal is een vertaling van het origineel dat geschreven is in 1933 door Roger Martin du Gard. De auteur is bekend van zijn romanreeks De Thibaults en won in 1937 de Nobelprijs voor de Literatuur. (ML) Roger Martin du Gard, ‘Het oude Frankrijk’ (Vieille France), Meulenhoff, €20,99.

Nieuwe mooie boeken uit Frankrijk: van oorlog tot eerste liefde. DOOR MALOU LAMMERTSE & FABIAN TAKX

De eerste liefde Wat is de betekenis van de eerste liefde? Voor de een is het een onbetekenende flirt, voor de ander een onvergetelijke gebeurtenis. Liv Maria Christensen verlaat op haar zeventiende haar Bretonse eiland om te studeren in Berlijn. Daar raakt ze in de ban van een Ierse docent, de getrouwde veertiger Fergus, met wie ze de liefde van haar leven beleeft. Tot hij haar moet verlaten en nooit meer iets van zich laat horen. Ook als ze een paar liefdes verder is en inmiddels een getrouwde moeder, laat die eerste vlam Liv nooit meer los. Julia Kerninon (1987) is een van de meest gevierde Franse schrijvers van het moment. In Liv Maria beschrijft ze een passie die je zelf misschien allang bent vergeten. (FT) Julia Kerninon, ‘Liv Maria’, Nieuw Amsterdam, €20,99.

Een ongelukje Je kunt het je haast niet voorstellen in het huidige Frankrijk, maar de abortuswet werd er pas in 1975 geliberaliseerd. Schrijfster Annie Ernaux (1940) is een jonge studente als ze in 1963 na een nacht met een zomerliefde onbedoeld zwanger raakt. Ze besluit illegaal abortus te laten plegen. Net als haar veelgeroemde boek De jaren is Het voorval een rauw geschreven, maar eerlijk autobiografisch relaas. Ernaux vertelt over de moeizame zoektocht naar een dokter die haar wil helpen. Al haar handelingen en gedachten worden bepaald door de gevolgen van wat in die tijd nog badinerend ‘een ongelukje’ wordt genoemd. Het schokkende abortusdrama werd vorig jaar verfilmd en won de Gouden Leeuw op het filmfestival van Venetië. (ML) Annie Ernaux, ‘Het voorval’ (L’Événement), De Arbeiderspers, €16,50.

Wij mogen onder abonnees 3 exemplaren verloten. Kans maken? Ga naar leveninfrankrijk.nl en vul je gegevens in bij Mail & Win. LEVEN IN FRANKRIJK 81

De stemmen van een nieuwe generatie Prachtig, die oude chansons van Aznavour, Brel, Dalida en Piaf maar de jonge garde heeft natuurlijk evenveel te bieden. Veel van hen zijn ook internationaal doorgebroken. Een kort overzicht van de populairste jonge artiesten die je nu in Frankrijk hoort. TEKST EUGENIE GOLDSCHMEDING BEELD IMAGESELECT

STROMAE 82 LEVEN IN FRANKRIJK

STROMAE: tristesse en absurdisme Hij is hypercreatief, sensitief, erg origineel en nog geestig ook. Ja, als ik tussen alle hedendaagse Franstalige muzikanten één persoon moest uitzoeken die je tot in het diepst van je ziel kan raken, dan is het de Brusselaar Stromae, ofwel Paul Van Haver. Deze taalkunstenaar versmelt tristesse, alledaagsheid en absurditeit tot pure poëzie Stromae is verlan (spreektaal waarin lettergrepen worden omgekeerd) voor maestro. In bijna elk nummer van deze zoon van een Rwandese vader en een Belgische moeder, voel je een joligheid die bereid is het leven te omarmen zoals het is, zonder dat de melancholie die ermee gepaard gaat verbloemd wordt. Het maakt dat zijn muziek altijd iets troostends heeft. Zo brak de voormalige rapper door met een opzwepende danshit (‘Alors on danse’) die, onder aanvoering van een swingende elektronische saxofoon, zowel triest als hilarisch klinkt. Begin januari, midden in een interview voor het achtuurjournaal van TF1 (het meest bekeken televisiejournaal van Europa), vroeg de presentatrice naar zijn jarenlange afwezigheid in de showbizz en naar zijn gemoedstoestand. Bij wijze van antwoord keek hij recht in de camera en begon ‘L’enfer’ te zingen, een direct nummer over depressie. Je kan het kitsch noemen, zoals de linkse kwaliteitskrant Libération deed, maar je kan het ook ongelofelijk moedig vinden om op deze manier het degelijke journaal in een musical te transformeren. Stromae is grensverleggend. En niet alleen in zijn teksten maar evenzeer op muzikaal gebied. Hij mixt klavecimbels net zo makkelijk met Braziliaanse baile-funk-ritmes en zo creëert hij steeds nieuwe genres. Sentimenteel wordt het nooit bij Stromae: zijn gevoel voor humor en absurditeit kronkelen als een rode draad door al zijn werk. Onder zijn label Mosaert maakt hij mode, films en videoclips en produceert hij ook andermans werk (kijk ook eens naar het prachtige ‘Coward’ van de Israëlisch-Franse zangeres Yael Naim). Deze hypercreatieveling is terecht geliefd over de hele wereld en wat uitzonderlijk is voor een Franstalige muzikant, niet alleen in Europese televisieprogramma’s. Zo was hij in

AYA NAKAMURA

New York ook te gast bij The Tonight Show van Jimmy Fallon. Laatste album: Multitudes

AYA NAKAMURA: majestueus en grenzeloos De absolute vedette van het nieuwe Franse chanson is Aya Nakamura. Zij presenteert zich zelfverzekerd met de waardigheid van een koningin. Er is momenteel geen andere Franse artieste naar wie zoveel wordt gekeken en geluisterd als de majestueuze Aya Nakamura. Ze werd in Mali geboren als Aya Danioko. Haar artiestennaam ontleende ze aan een Japanse televisieserie. Ze groeide op in Frankrijk maar behield haar Malinese nationaliteit. Haar moeder is een griot, een traditionele vertelster die haar verhalen, gedichten en liedjes zingend overbrengt. Overzees deint Rihanna op Instagram openlijk mee op Nakamura’s megahit ‘Djadja’, want ook in landen waar geen Frans wordt gesproken is ze een ster. Ook als je keurig schoolfrans beheerst, zul je toch iets meer je best moeten doen om Aya’s speelse mix van

De muziek van Stromae heeft altijd iets troostends Frans en moderne straattaal te begrijpen. Die straattaal is dan weer een duizelingwekkende mix van internationaal internet-Engels, Camfranglais (Kameroens Frans) en Spaans, plus alles ertussenin. Een rappeuse is ze niet, verduidelijkt de zangeres vaak in interviews, hoewel Aulnay-sous-Bois, waar ze is opgegroeid (in het postcodegebied 93, oftewel le Neuf-Trois) een broedplaats is voor mannelijke rappers. Met haar rust en zelfverzekerdheid bepaalt ze zelf of haar carrière de aandacht krijgt of dat het een goede periode is om een kind te krijgen. Ze laat zich daarbij niet beïnvloeden door managers van de platenmaatschappij:

LEVEN IN FRANKRIJK 83

inmiddels slaapt ook dochtertje nummer twee onder Dior-lakentjes. Vanaf de cover van Vogue keek ze al heel zelfbewust de wereld in en ze was ook de francofone Apple-artieste van het jaar 2021. Waar haar liedjes vooral over gaan? De liefde natuurlijk! Laatste album: Aya

ORELSAN: muzikale maatschappijkritiek Een van de eigenzinnigste rappers is Aurélien Cotentin, die onder de naam Orelsan opereert. In zijn beginjaren zag het er niet naar uit dat hij ooit succes zou hebben. Niemand geloofde in hem, behalve zijn jonge broertje Clément, die altijd voelde dat ‘Orel’ groot potentieel had. Hij filmde zijn grote broer sinds diens pubertijd. Orelsan hing met drie trouwe vrienden rond in zijn appartementje – dat eruitzag als een tienerkamer – in de weinig glamoureuze stad Caen en werkte als een bezetene aan zijn teksten en beats.

ORELSAN

84 LEVEN IN FRANKRIJK

Inmiddels is Orelsan een van de meest beluisterde en origineelste rappers van Frankrijk. Hij heeft met zijn laatste album Civilisation terecht een enorme hit, waar voorgangers Le chant des sirènes en La fête est finie dat ook al waren. Met zijn nuchtere stem vat hij staccato de recente malheur van Frankrijk en de wereld samen in ‘L’odeur de l’essence’. Het is snoeiharde kritiek op de gang van zaken in de wereld, waarbij de armen noch de rijken gespaard worden (‘Personne n'aime les riches, jusq’à c'qu'ils l'deviennent’, rapt hij: niemand houdt van de rijken tot ze het zelf worden). Hij bekritiseert de celebrities én de gewone man die zich uit op het internet (‘Plus personne écoute tout l' monde s’exprime’: niemand luistert meer maar iedereen drukt zich uit). Als luisteraar word je in deze vlijmscherpe maatschappijkritiek binnen vier minuten een bezeten draaikolk ingezogen. Bovendien schreef hij een van de beste oneliners die ik recent in een liefdesliedje heb gehoord: ‘L’amour n’est pas parfait quand il est

Staccato vat Orelsan de recente malheur van Frankrijk en de wereld samen vrai’ (Liefde is niet perfect als ze echt is) uit het nummer ‘Ensemble’. De geweldige documentaireserie die zijn broer Clément, inmiddels televisiejournalist, samenstelde uit alle homevideofragmenten en nieuwe interviews, biedt een inkijk in de laatste twintig

CHRIS AND THE QUEENS

jaar van het leven van Orelsan. De moraal? Als je er goed mee om kunt gaan het grootste deel van de tijd fouten maken, dan pas kun je een echte ster worden. • Documentaireserie: Montre jamais ça à personne (Prime Video, France) • Laatste album: Civilisation

CHRIS AND THE QUEENS: kwetsbaar en krachtig Onder het pseudoniem Christine and the Queens stak de Nantaise Héloïse Letissier het Kanaal over en begon ze in Londen met het performen van zelfgeschreven nummers in travestietenclubs. Sinds een paar jaar noemt ze zich in het kort ‘Chris’, dat past bij haar androgyne uiterlijk. Als groot fan van Michael Jackson liet ze zich niet alleen door zijn muziek, maar ook door zijn dansmoves inspireren. Op haar eigen albums verbindt ze een subtiele kwetsbaarheid met krachtige emoties, mixt genres als die van het chanson met r&b en elektropop. Madonna sprak op de bühne openlijk haar bewondering uit voor de zangeres (en zette haar daarbij toch even op haar nummer door haar ‘Christina’ te noemen, je bent Madonna of niet). In de voetsporen van Charles Aznavour

vertaalt Chris net zo makkelijk een nummer van het Frans in het Engels. Zoals ze dat op haar lockdown-EP La Vita Nuova deed met het ontroerende ‘Je disparais dans tes bras/I disappear in your arms’. Daarnaast schrijft ze voor en treedt ze op met de internationale superster Charli XCX, met wie ze ook gezamenlijk singles opneemt, zoals ‘Gone’ (meer dan tien miljoen views op YouTube) en het recente nummer ‘New Shapes’. Laatste album: La Vita Nuova

ANGÈLE & CLARA LUCIANI: nouvelle vague féminine Het nieuwe album Nonante Cinq van het Belgische fenomeen Angèle bestormt de streaminghitlijsten. Het zijn nieuwe liedjes over moderne fenomenen als de nepwereld van social media, de angst in de toekomst geen succes te hebben en liefde voor het andere en hetzelfde geslacht. Soms zingt ze zo snel dat het bijna richting rap gaat (ze werkte ook samen met rapper Damso), maar meestal zijn haar chansons behoorlijk melodieus. Met haar beeldschone Brigitte Bardot-uiterlijk, vriendelijkheid en gevoel voor humor is ze een geliefde en moderne Chanel-ambassadrice. Met de Belgische

ANGÈLE

filmmaker Charlotte Abramow bewees ze dat je de #metoo-message (zoals in hun clip ‘Balance ton quoi’) ook met heel veel humor kunt brengen. Collega Clara Luciani heeft het uiterlijk van een klassieke Parisienne in de seventies: lang haar met een rechte pony, slanke benen in bell-bottom-broeken met daarop zijden chemisiers. Niet geheel toevallig speelt het ultieme Parijse model Caroline de Maigret (die sprekend op haar lijkt) mee in Luciani’s clip ‘Ma Soeur’. Luciani werd op school gepest omdat ze met elf jaar al 1.76 meter lang was, wat uitzonderlijk was in het Zuid-Franse dorp waar ze opgroeide. In haar stem klinkt soms iets van de fluwelen melancholie van de te vroeg gestorven Belgische zangeres Maurane

LEVEN IN FRANKRIJK 85

Franse rap is op dit moment de populairste stroming in de Franse muziek

CLARA LUCIANI

door. Niet alleen door haar uiterlijk maar ook inhoudelijk treedt ze in de voetsporen van haar idool Françoise Hardy (die haar carrière actief ondersteunt). Maar na de heel strikte Parijse lockdowns richt ze zich nu vooral op vrolijke nummers die aan jarentachtigdisco doen denken, zoals de melodieën die Michel Berger voor Véronique Sanson en France Gall schreef. Verder laat ze zich graag inspireren door de vrolijke muziek die Michel Legrand schreef voor de verfilmde musicals van Jacques Demy. • Angèle: Nonante Cinq • Clara Luciani: Coeur

Franse muziek van nu. Franse hedendaagse rappers, soms ondersteund door een vocoder (stemvervormer), voeren de streaminglijsten aan. Neem Naps met zijn hit ‘La kiffance’. Of Jul, Ninho, Booba en Gims. Met hun ontelbare collabs’ en featurings wisten zij een zich snel vertakkend netwerk van muziek- en songproducties te creëren. Ook de vriendelijke

EN VERDER: diverse rappers en nouvelles stars Het landschap van het Franse lied wordt voor het grootste deel bepaald door rappers en de vruchten die televisietalentenshows als Nouvelle Star en The Voice hebben voortgebracht. Van de ‘oude’ garde is zangeres Amel Bent nog actief: zij verbindt zich modern in een duo met de ondeugende rapper Hatik met het nummer ‘1,2,3’. Julien Doré is als zanger en acteur aan het werk. Zoals ook Camélia Jordana en de imposante Yseult nog altijd in the picture staan. De bekende godfather van de rap Joey Starr is nu eveneens acteur. Hij werd vooral in de jaren negentig bekend met zijn groep Nique Ta Mère en maakte, samen met de poëtische MC Solaar, de weg vrij voor de Franse rap, de belangrijkste en populairste stroming in de

86 LEVEN IN FRANKRIJK

MC SOLAAR

Grand Corps Malade, voortgekomen uit de voormalige spoken word- & slamscene, doet nog lekker mee en had, samen met comédienne Camille Lellouche, een grote hit met het emotionele ‘Mais je t’aime’. Check op YouTube de grappige persiflage op dit nummer: ‘Mais j’te tèj’ (een verlan-taalomzetting voor je te jète: ik gooi je eruit).

Le daim Zondag 15 mei om 21:00

In mei

Bekroonde films met iconische sterren met Nederlandse ondertiteling

500

421

FOURME

D’AMBERT f e ti a e r c n e t h c a z

Creux Creux

Intenersevaring fromage-aop-bleu-auvergne.com

Creux

fourme-ambert.com

Conception : www.quiplusest.com - © G. Trijasson, P. Soissons

Pour votre santé, évitez de manger trop gras, trop sucré, trop salé - www.mangerbouger.fr Conception : Agence Qui Plus Est - © Ludovic Combe - Recette : Pierre Artige

Creux

Lidewij

Lidewij van Wilgen is wijnmaker in de Languedoc op haar domein Terre des Dames. Ze heeft drie dochters en een Franse man. Meer over Lidewij en haar domein: terredesdames.com

Franse beleefdheid

Ik lach vriendelijk naar de eigenaar terwijl ik me met mijn man en drie kleine kinderen een weg baan naar het laatste vrije tafeltje aan de rand van het terras. Op het plein onder de platanen staan zo’n twintig tafeltjes met papieren kleedjes en plastic stoelen. Het stelt weinig voor, maar op deze mooie avond in augustus is vrijwel alles bezet. Als ik tevreden ga zitten, kruis ik de geïrriteerde blik van de ober. “Wat zijn die mensen onvriendelijk”, zeg ik tegen Aad. We woonden nog niet zo lang in Zuid-Frankrijk en kwamen nu al voor de vierde keer in ditzelfde restaurant. Zo bijzonder was het daar niet, ze mochten blij zijn ons weer te zien met onze schattige dochtertjes. Maar we werden amper gedag gezegd. Ik zag een ober tegen de eigenaar praten waarna ze beiden in onze richting keken. Ik voelde me slecht op mijn gemak en begon te begrijpen waarom mensen vooroordelen over Fransen

kunnen hebben. Op zijn werk in Parijs had Aad hetzelfde probleem. “Mensen zijn echt arrogant,” zei hij, “kom je ’s ochtends binnen, stel je een simpele vraag aan de receptie, krijg je een geïrriteerde blik. Wat is het probleem met die mensen?” Inmiddels woon ik bijna twintig jaar in Zuid-Frankrijk en de tijd heeft me veranderd. Deze zomer keek ik rond in een boetiek waar ik wel vaker kom. Twee aardig uitziende Nederlandse vriendinnen kwamen binnen. Ze liepen de verkoopsters voorbij, keken wat rond in de winkel en gingen weer naar buiten. Op zich geen bijzondere situatie. Maar de verkoopsters konden er niet over uit: “Nou ja zeg! Ze hebben ons niet eens gedag gezegd! En ze lopen zonder een woord weg! Incroyable.” Pas als ik weer in Nederland ben zie ik dat je daar prima een winkel in- en uit kunt lopen zonder het personeel te bedanken. Gek dat ik dat was vergeten. Voor de meisjes is het anders. Ze zijn hier opgegroeid. ’s Zomers op het strand voegen ze zich probleemloos aan de kant van de Fransen als ze zich opwinden over de toeristen: “Heb je dat gezien? Die mensen hebben helemaal niets gevraagd, ze zijn zomaar zelf aan een tafel gaan zitten!” Ik kijk naar het aardige jonge gezin dat zich van geen kwaad bewust is en denk aan mijzelf destijds. Afgelopen najaar was ik in Nederland voor een proeverij van mijn importeur Okhuysen. De eerste avond had ik met vriendinnen in een restaurant afgesproken. Het was het eenvoudige soort brasserie waar niemand je opwacht om je naar je tafel te brengen. Maar opeens was het anders: bij de ingang stond zowaar een aardig meisje. Goed, ze vroeg ons vaccinatiebewijs, maar ze was er en ze begeleidde ons ook naar onze tafel. De mensen die na ons aankwamen, bleven keurig staan wachten tot ze terugkwam. Ik vraag me af of dit tijdelijk is of dat het nu zo gaat blijven. Vinden mensen dit prettig of willen ze toch liever hun eigen tafel uitzoeken? De volgende zomer zal het ons leren.

IK WAS VERGETEN DAT JE IN NEDERLAND PRIMA EEN WINKEL IN- EN UIT KUNT LOPEN ZONDER HET PERSONEEL TE BEDANKEN LEVEN IN FRANKRIJK 89

Verder kijken dan de reisgids

Vence & Saint-Paul de-Vence Saint-Paul-de-Vence is het beroemdste dorp van de Côte d’Azur. Buurdorp Vence is iets minder bekend, maar beide worden sinds begin vorige eeuw overspoeld door kunstenaars. Fotograaf en local Rebecca Marshall praat met de inwoners van nu en geeft insidertips. TEKST & FOTO’S REBECCA MARSHALL VERTALING FABIAN TAKX

VENCE

VENCE “Bonjour Rebecca!” De postbode flitst voorbij op zijn gele brommer terwijl ik zit te tikken op het terras van mijn favoriete café, dat de obers liefdevol mijn ‘kantoor’ noemen. Het gouden schijnsel van de morgenzon wordt gefilterd door de platanen, terwijl passanten een snelle koffie drinken op weg naar hun werk. Ik woon nu twaalf jaar in Vence en het verveelt nooit. “Toen ik in 1988 begon met mijn boekwinkel kon je elke morgen nog vijftig schilders aan de koffie zien zitten in café Le Clémenceau”, vertelt Didier Bonnet van La Librairie de la Basse Fontaine. Het antiquariaat is gespecialiseerd in prenten, kunstboeken en zeldzame drukken die soms bedragen met vier nullen opleveren. Aan de muur hangen schilderijen die hij van zijn artistieke klanten kocht. Maar Didiers huidige clientèle is niet lokaal. “De Côte d’Azur is internationaal georiënteerd en Vence is bekend bij mensen die geïnteresseerd zijn in kunst.” De klanten van Didier hebben renpaarden of kastelen, maar ze zijn allemaal gecharmeerd door het kleine dorp. “Een miljonairsstel uit Duitsland kwam bij me om een zeldzame uitgave uit 1823 te kopen van Stendhals gedichtenbundel L’Amour, waarvan er in de hele wereld maar drie of vier exemplaren bestaan. Ze hadden honger, maar

“Vence is bekend bij mensen die interesse hebben voor kunst” wilden niet en public eten, dus bestelde ik de plat du jour bij restaurant N’Essence des Sens. Ik legde een tafelkleed over mijn bureau en we aten hier in de winkel. Ze vonden het geweldig!”

Films, gastronomie & nieuwe kunst De 28-jarige Leila Chaix maakt deel uit van de nieuwe generatie kunstenaars. Volgens haar zijn de dagen van het oude kunstenaarsdorp allang vervlogen. “Vence poetst zijn verleden op voor de buitenwereld.” Ze werd geboren in Vence maar ging op haar achttiende naar de kunstacademie in Parijs. Maar haar geboortedorp bleef trekken en onlangs is ze in het oude huis van haar grootouders gaan wonen. “Vence voelt klein aan na Parijs, maar ik vind hier wel de rust die ik nodig heb voor mijn werk.” Vence is duur geworden, vindt ze. “De lokale kunstenaars hebben maar een beperkt inkomen, ›

Links: gezicht op Vence. Deze pagina, met de klok mee: straatbeeld in Vence; antiquaar Didier Bonnet; kunstenares Leila Chaix.

LEVEN IN FRANKRIJK 91

Met de klok mee: straatje in Vence; Villa Le Rêve in Vence, het huis waar Matisse woonde (en dat je kunt huren, zie villalerevevence.com); maître-fromager Thomas Métin; ‘cinéphile’ Chantal Aurella.

VENCE VROEGER La Baou des Blancs, de dramatische kalksteenrots die boven Vence uittorent, was al bewoond in de ijzertijd. Je kunt de middeleeuwse ruïnes daar nog steeds bezoeken, na een heerlijke wandeling via een geel gemarkeerde route vanaf de Avenue du Maréchal Joffre. De 11de-eeuwse kathedraal binnen de middeleeuwse vestingmuren van de oude stad is de kleinste van Frankrijk en de enige met een mozaïek van Marc Chagall. Tijdens de Tweede Wereldoorlog verhuisde Matisse van Nice naar Vence. Hij liet er een kapel bouwen, de meest bezochte bezienswaardigheid van Vence. Andere kunstenaars volgden: Chagall, Dubuffet, Soutine en Dufy, de fotografen Henri Cartier-Bresson en Brassaï en de schrijvers D.H. Lawrence, Jacques Prévert en Witold Gombrowicz. In de jaren vijftig en zestig werd Vence een echt kunstenaarsdorp.

92 LEVEN IN FRANKRIJK

Vence & Saint-Paul-de-Vence

dus de echte bohème is voor het grootste deel vertrokken. De kunst zelf is ook veranderd. We maken illustraties, rap of sciencefiction, niet meer alleen schilderijen.” Ook de cinema heeft zijn sporen nagelaten. Fysiotherapeut Chantal is een zelfverklaard cinéphile. Toen ze dertig jaar geleden naar Vence verhuisde werd het kleine onafhankelijke filmhuis van het dorp haar tweede huis. Het vertoont een breed scala aan films, er is een wekelijkse filmclub en ieder jaar in november wordt er een tiendaags filmfestival gehouden, Les Rencontres. “Het is in de hele streek bekend, vanwege de exclusieve premières en de uitstekende acteurs en regisseurs die hier hun werk tonen. Het is ongelooflijk dat zo’n klein dorp zo’n festival heeft!” Chantal vertelt dat Vence ook vaak als filmlocatie is gebruikt. Zo speelt de eerste film van Renoir, Une vie sans joie (1924),

hier; Walt Disney heeft de Col de Vence verschillende keren als filmlocatie gebruikt en in 2014 werd Magic in the Moonlight van Woody Allen deels hier gefilmd. De natuurlijke vegetatie op de dorre, stenige heuvels boven Vence staat bekend als la garrigue. Geiten zijn de enige dieren die hier kunnen grazen, legt Thomas Métin uit. Hij is een vooraanstaand maître-fromager en de enige kaasverkoper in de regio met een eigen cave d’affinage, een kelder om kaas te laten rijpen. “Vence is een gastronomisch juweel. De Rue du Marché is een van de weinige voetgangersstraten in de omgeving waar meer winkels met verse etenswaren dan souvenirwinkels zijn.” Wat de beste lokale geitenkaas is om te proeven? Le banon fermier, zegt hij, een kaas gewikkeld in kastanjebladeren. “Die heeft de meest › complexe smaak.”

Tips & adressen Vence ETEN

La Régence Dit traditionele brasserie-café is sinds de Tweede Wereldoorlog een instituut. Lunchmenu €20, dessert en wijn inbegrepen. regencecafe.com N’Essence des Sens Verrassingsmenu (Menu découverte) met als basis fruit of groente van het seizoen. Facebook Nessence-Des-Sens Les Agapes De jonge gastronomische chef Jean Philippe Douroux koopt zijn verse producten in de Rue du Marché en stelt daarmee een dagelijks wisselend menu samen met Aziatische invloeden. les-agapes.net

SHOPPEN

L’Atelier Français Conceptstore annex salon de thé met interior design, kleding en kinderspeelgoed, Made in France. latelierfrancais.net

Les Délices du Roy Albert Charlie is de laatste van een familie die al generatieslang snoep maakt. Noga (niet te zoet en niet te kleverig) is zijn specialiteit, waarvoor hij nog altijd de machines en recepten van zijn grootvader gebruikt. In zijn zoetgeurende werkplaats kom je confits tegen, jasmijn uit zijn tuin en aperitiefwijn met wilde lavendel. delices-roy-albert.com

DOEN

Zwemmen In de zomer zakken de toeristen meestal af naar de drukke stranden, maar de Vençois gaan naar de schaduwrijke poelen van de nabije rivier La Cagne, om te picknicken en te baden. Rijd 3,5 kilometer langs Le Chemin du Riou, parkeer en loop het pad af tot je bij een waterzuiveringsinstallatie komt. Loop dan nog 5 à 10 minuten door en je komt bij de eerste zwemplekken en watervallen.

Kunst kijken De oudste galerie van de regio Nice is in 1947 opgericht door Pierre Chave en wordt nog steeds gerund door zijn familie. Drie verdiepingen kunst in een mooi oud gebouw. galeriechave.com Sterren kijken In een comfortabele ligstoel kun je ’s avonds op de Col de Vence, op 900 meter hoogte, alles leren over de sterren. Een kenner gidst je (in het Frans) met een laserpen en een telescoop langs sterren en planeten. Volwassenen €10, reserveren in de winkel van het Musée de Vence vence.fr/etoiles-grandeur-natureobservation-du-ciel-etoile-au-colde-vence

SLAPEN

L’Auberge des Seigneurs et du Lion d’Or Het oudste hotel-restaurant in Vence en het enige binnen de oude stadsmuren met een mid-

deleeuwse sfeer. Net als veel andere herbergen voor postkoetsen werd het Lion d’Or genoemd. Ongeletterden die een gouden leeuw op het uithangbord zagen, zeiden hardop ‘Le lit ou on dort’ (het bed waarin je slaapt). Kamers vanaf €65. auberge-seigneurs.fr L’Hôtel Miramar Dit maison bourgeoise ademt de charme van de jaren dertig en de vredige tuinen met lavendel en zwembad bieden een ongeëvenaard uitzicht over de heuvels en de zee. Kamers vanaf €78. hotel-miramar-vence.com Moulin de Boursac De ruïne van de grootste olijfoliemolen uit de 15de eeuw ligt verscholen in de vallei en is getransformeerd tot een van de slechts drie vijfsterrengîtes in de Alpes-Maritimes. Prachtige designinterieurs. Vanaf €170 per nacht. moulindeboursac.com

LEVEN IN FRANKRIJK 93

TIP! In plaats van met de auto kun je ook wandelen van SaintPaul-de-Vence naar Vence, via een rustig bospad. Vanaf Vence loop je naar het einde van de steile weg onder de Chapelle Sainte-Anne (Chemin du Baric), dan ga je de rivier de Malvan over en volg je de wegwijzers naar Saint-Paul langs de Chemin des Gardettes (4 km, 1 uur).

Doorkijkje in Saint-Paulde-Vence.

94 LEVEN IN FRANKRIJK

Met de klok mee (alle Saint-Paul-de-Vence): petanque op het plein; Manu van La Colombe d’Or; Chloé, kleindochter van (wijlen) Dick van Dijk, de legendarische Nederlandse voetballer.

SAINT-PAUL-DE-VENCE Saint-Paul-de-Vence is een stuk kleiner dan Vence (3000 inwoners tegenover de 20.000 van Vence). Maar tot groot verdriet van de Vençois is SaintPaul-de-Vence veel bekender. Als ik ergens in Frankrijk ben en iemand vraagt me waar ik woon, volgt op het antwoord ‘Vence’ steevast: “Ah oui, Saint-Paul de Vence!” Manu, de hoofdbarkeeper van La Colombe d’Or, noemt een paar van de recente gasten van het etablissement op. “Elton John was hier vorige week, hij woont in de buurt van Nice… Madonna komt hier al jaren… Clint Eastwood ook… REM is hier een paar jaar geleden twee maanden gebleven.” Manu werkt al dertig jaar bij La Colombe d’Or en lijkt dan ook alles te weten wat er maar te weten valt over de auberge. Die werd geopend in 1920, en de oorspronkelijke eigenaar Paul Roux had een passie voor kunst. “Hij zei tegen de kunstenaars: ‘Kom een weekend logeren en laat een schilderij of een beeld achter in ruil voor een goede maaltijd en een bed.’” Dit leidde tot een enorme kunstcollectie, nu te bewonderen aan de muren van de eetzaal en de lounge, met originele kunstwerken van Fernand Léger, Georges Braque, Picasso, Miró, Yves Klein en César, om er maar enkele te noemen. Maar Manu verzekert me dat ondanks al die kunst La Colombe d’Or niet pretentieus is: “Het is heel eenvoudig hier, iedereen wordt op dezelfde manier behandeld.”

Jetset, Fondation Maeght & zoete herinneringen Ik ontmoet Chloé, werkzaam in de kinderverzorging, op haar vrije dag. Het is acht uur ’s ochtends en ze ontbijt in alle rust op het plein. Ze is geboren in Saint-Paul-de-Vence, maar zij keek niet van een afstandje naar de sterren, want ze groeide op in de

“Elton John was hier vorige week, Madonna komt hier al jaren, Clint Eastwood ook” wereld van de rich & famous. Haar grootvader was de legendarische Nederlandse voetballer Dick van Dijk, die – toen hij uitkwam voor OCG Nice – met zijn familie in Saint-Paul-de-Vence ging wonen. “Toen ik klein was, waren er altijd mensen op bezoek bij mijn grootouders. Zij organiseerden veel fancy feestjes en etentjes. La Rue Grande was een soort grote familie voor ze.” De meeste jeugdvrienden zijn nu vertrokken en zelf is ze voor haar werk naar Nice verhuisd, maar ze komt nog steeds vaak naar ‘haar’ dorp. “Ik vind het heerlijk om hier buiten het hoogseizoen van de rust te genieten.” Saint-Paul-de-Vence trekt veel meer toeristen dan Vence. De zomerse busladingen arriveren, vangen door het hek een glimp op van La Colombe d’Or en trippelen vervolgens de Rue Grande met al zijn galeries op en neer, voordat ze weer teruggaan naar de kust. De authenticiteit is soms ver te zoeken tussen de vestingmuren. Maar ga net als Chloé vroeg in de morgen koffiedrinken in Café de la Place en dan kun je een Saint-Paulois tegenkomen die zich de goede oude tijd herinnert, toen de kippen nog over straat scharrelden. Zo iemand is de 91-jarige Rémi Pesce, een van de oudste inwoners van Saint-Paul de Vence en een van weinigen die er ook opgegroeid zijn. Door obers wordt hij ‘het geheugen van Saint-Paul de Vence’ genoemd. Rémi weet nog hoe hij als klein kind op ›

LEVEN IN FRANKRIJK 95

school werd gepest met racistische opmerkingen omdat hij de zoon is van een arme Italiaanse immigrant. “Toen was het zo’n provinciaals plattelandsdorp! Op de plekken waar nu galeries en souvenirwinkels zijn, zaten bakkers, kruideniers, een bloemist, een slager en een markt. Er is zo veel veranderd. Niet alles ten goede.” Sonia Godet daarentegen wijst de weg naar de toekomst van Saint-Paul. Als parfumist verliet ze de Provence voor haar opleiding en werkte ze jarenlang in New York. Ze wist dat haar overgrootvader in 1901 een parfumbedrijf had opgezet in Saint-Paul-de-Vence, maar pas in 2016, toen ze even terug was en een paar dozen opruimde op haar

SAINT-PAUL VROEGER

Boven: de 91-jarige Rémi Pesce; daaronder: parfumeur Sonia Godet; hiernaast: gezicht op Saint-Paul-de-Vence. Rechterpagina: de winkel van Sonia Godet.

96 LEVEN IN FRANKRIJK

In de 14de eeuw was Saint-Paul een strategisch bolwerk op de grens tussen de Savoie en de Provence. Net als in Vence kwam er in de vroege 20ste eeuw een aantal bekende schilders in Saint-Paul-de-Vence wonen, aangetrokken door de kleuren en het licht. Raoul Dufy, Chaim Soutine, Marc Chagall en kunstverzamelaar en lithograaf Aimée Maeght, die in 1964 de Fondation Maeght opzette: het beroemde museum met moderne kunst. Daarna ontdekte acteur Yves Montand het dorp en kwam er zijn vrouw Simone Signoret tegen. Net als hun vele vrienden werden Montand en Signoret semipermanente inwoners van de nu legendarische auberge La Colombe d’Or. Sterren trokken sterren aan, kunstgaleries schoten als paddenstoelen uit de grond en Saint-Paul werd stevig op de kaart gezet.

grootvaders zolder, vond ze haar lotsbestemming. “Het was alsof ik een schat vond. Onderin een oude koffer ontdekte ik een fles Folie Bleue, een parfum dat prijzen heeft gewonnen. Mijn overgrootvader heeft dat gecreëerd voor Henri Matisse, om aan zijn muze te geven. Maar dat was niet het enige, ik kwam ook al zijn formules tegen.” Ze besloot terug te verhuizen naar Saint-Paul de Vence om Maison Godet nieuw leven in te blazen. Haar eigen parfums vullen tegenwoordig die van haar overgrootvader aan. Ze is er trots op dat ze met lokale producenten werkt die haar voorzien van viooltjes, rozen en de tuberoos, een witte bloem die al ruim honderd jaar wordt gekweekt in Saint-Paul-de-Vence.

Frédéric, eigenaar van Café Timothé.

Tips & adressen Saint-Paul-de-Vence ETEN

Café de la Place Van dezelfde eigenaren als La Colombe d’Or, maar de salade niçoise heeft hier een beduidend lagere prijs. Interieur uit de jaren dertig en petanque voor het terras. Facebook Café-De-La-Place Café Timothé Hier gaan veel locals lunchen, al zit het weggestopt in een donker steegje tegenover het huis van Yves Montand en Simone Signoret (het personeel weet welk het is). cafetimothe.com Les Ramparts Geniet hier bij zonsondergang van een originele cocktail voordat je gaat dineren, met uitzichten tot Cap d’Antibes of nog verder. lesremparts.co

SHOPPEN

La Maison Godet Artisan-parfumeur Sonia Godet presenteert haar eau de parfums tussen oude familiefoto’s en erfstukken, waaronder een schilderij van Pierre Bonnard uit 1908 van zijn vrouw die een fles Fleurs de Reine vasthoudt, een parfum dat is gecreëerd door de overgrootvader van Sonia. parfumsgodet.com Revolv’air Eventails Met een naaimachine achter in de winkel maken vriendinnen Patricia en Marlene waaiers van kersenhout en katoen in allerlei stijlen en kleuren. Vanaf €10. instagram.com/revolvair_eventails Kalliste Of je nu een tafelkleed wilt van fraai Frans linnen (o.a. Le Jacquard Français, Beauvillé) of een vrolijk Provençaals stofje om een tuintafel mee te bedekken, je vindt het hier. frenchictoyou.com

DOEN

Petanque spelen Waarom doe je in de vroege avond niet mee met een potje petanque op het plein waar Yves Montand ook ooit zijn tijd verdreef? Het office du tourisme organiseert in de zomer elke dag lessen voor beginners (in het Frans of Engels). €7 voor 1 uur, boules inbegrepen. Place de Gaulle. saint-pauldevence.com Conceptuele kunst kijken In plaats van de toeristische galeries af te lopen kun je ook de nieuwe conceptuele expositieruimte Fondation Cab bezoeken, open sinds vorige zomer in een verbluffend gebouw uit de jaren vijftig. Entree €12. fondationcab.com Gastronomisch leren koken Het sterrenrestaurant van chef Alain Llorca organiseert het hele jaar door kook- en proeverijworkshops met thema's als patisserie of truffels. Je leert gastronomische keukenvaardigheden die zelden worden gedeeld met de leek (in het Frans). Vanaf €70. alainllorca.com

SLAPEN

Le Mas du Chanoine Maison d’hôtes in een 17deeeuwse boerderij op vijf minuten van het dorp. Het heeft vier slaapkamers, een prachtige rozentuin en een verwarmd zwembad met adembenemende uitzichten over Saint-Paul. Kamers vanaf €200. masduchanoine.com Fondation CAB Behalve een galerie en een restaurant heeft deze stichting vier gastenkamers, ontworpen door architect Charles Zana, en een vrijstaand houten huis, ontworpen door Jean Prouvé (1944). Schilderijen, verlichting en meubilair dragen bij aan het gevoel in een kunstwerk te slapen. Kamers vanaf €225. fondationcab.com/guest-roomssaint-paul-de-vence La Colombe d’Or Doe eens gek en boek een nacht in het bekendste hotel van SaintPaul-de-Vence, waar zo veel sterren verbleven. Ga voor kamer 36, naar het schijnt de favoriet van Yves Montand. Kamers vanaf €380. Place de Gaulle. la-colombe-dor.com

LEVEN IN FRANKRIJK 97

WORD ABONNEE MET KORTING

k j i r k fran des Maures Massifacht ertuin

Okerland in de Luberonn

De wilde opez van Saint-Tr

e kleure

Overweldigend

ence ul-de V Saint-Pade schermen Kijkje achter

e Provence Tour ladng s de Fietsen n Gogh inspiratie van Va

k j i r k n a r F Zuid-

VERLANGEN N

AAR

151 8 720 165 796

MMER 3 2022 ANKRIJK NU LEVEN IN FR

6VOOR EDITIES € 34

00322

- 202 2 NU MM ER 3

n i n e Lev

AP AP €7,50

07-04-2022

14:04

dd 1

_Cover def.in

LiF2022_3_001

Abonneer u nu op Leven in Frankrijk en kies voor een eenmalige korting. U betaalt dan maar € 34 voor een jaarabonnement (6 edities) of € 68 voor een tweejaarabonnement (12 edities). Deze abonnementen kunt u ook aan iemand anders cadeau doen.

Ga naar leveninfrankrijk.nl of bel 088 2266634 (op werkdagen bereikbaar van 09.00 - 17.00 uur)

COMFY CHIC

Met een bescheiden hakje en suède bandjes zijn deze sandalen een chique maar comfortabele toevoeging aan je outfit. Naast zachtroze zijn ze in nog vier andere kleuren verkrijgbaar. Bobbies, Effie, €170. bobbies.com

Puur natuur

Boutique

Compagnie de Provence heeft een nieuwe skincollectie op basis van plantaardige oliën en vijg, geïnspireerd op de Zuid-Franse natuur. Zowel de Serum-in-Oil als de Light Cream bevatten antioxidanten, hebben een verzachtend effect en geven de huid een boost dankzij de Provençaalse vijg. Compagnie de Provence, Serum-in-Oil €50,40, Light Cream €46,80. babassu.nl

Vier de lente met chique Franse aanwinsten en een fijne skincollectie. DOOR MALOU LAMMERTSE

VAN FRANSE BODEM De Mahina-oorbellen van goudkleurig messing zijn made in France en versierd met glasparels en een grote gekweekte parel. Agnès B., boucles d’oreilles Mahina, €75. agnesb.eu

Van theedoek tot tas De tas Le Pliage van Longchamp, een klassieker, heeft een nieuwe lijn. Samen met het Parijse Charvet, dat al sinds 1838 het perfecte klassieke overhemd ontwerpt, is er een collectie ontwikkeld met als dessin het traditionele rode-ruitpatroon van een torchon (theedoek), een knipoog naar de Franse bistro. Longchamp, Le Pliage Torchon, €190. longchamp.com

EEN GROENE LENTE

Het subtiele kant, de gepofte driekwartmouwen en de plooitjes aan de hals maken deze katoenen blouse elegant én lekker luchtig. Vanessa Bruno, Tara blouse, €185. vanessabruno.com

LEVEN IN FRANKRIJK 99

Le Pique�

Familiehuis in het Toscane van Frankrijk Moniek en Bram Drexhage toverden een vervallen boerderij in de Tarn-et-Garonne om tot een smaakvol vakantiehuis. Tout comfort, met veel charme en de nodige authentieke ingrediënten van brocantes. Elke zomer worden hier de ‘Piquepiaanse Spelen’ gehouden. TEKST MIRJAM ENZERINK EN FABIAN TAKX PRODUCTIE COCO FEATURES FOTOGRAFIE GEA LAAR STYLING WIENEKE JANSSEN

LEVEN IN FRANKRIJK 101

102 LEVEN IN FRANKRIJK

oniek (60) en Bram (66) Drexhage verdelen hun tijd over hun woonplaats Bussum en hun 1100 kilometer verderop gelegen vakantiehuis in Zuid-Frankrijk. In de zomer van 2001 kwamen ze bij een wandeling toevallig bij Le Piquet uit, een vervallen maison en pierre (stenen huis) uit 1799. “Het was niet meer dan vier muren en een lek dak”, herinnert Moniek zich. “Eén grote bende”, luidt de omschrijving van Bram. “Het huis stond er nog wel en de muren waren recht, maar het dak was half ingestort en de zoldervloer totaal verrot. Er was geen toilet, wel een kraan met stromend water buiten. Ik denk niet dat veel mensen erdoorheen hadden kunnen kijken.” “Maar de ligging was prachtig,” herinnert Moniek zich, “in de heuvels bij Roquecor in het departement Tarn-et-Garonne. Het Toscane van Frankrijk, zeggen we weleens. Tot onze verrassing stond het huis te koop voor niet al te veel geld. We hebben toen min of meer spontaan besloten het te kopen.” Bram vertelt hoe ze via een lokale garagist op het spoor kwamen van de eigenaresse, die er al een jaar of zes niet meer woonde. Ze namen een lokale architect en een team Franse bouwvakkers in de arm en verbouwden Le Piquet stap voor stap tot een licht en ruimtelijk vakantiehuis. In de zomer van

2003 konden ze erin, want alleen al het regelen van de vergunningen duurde een jaar, en er moest eerst nog flink worden gesloopt en opgeruimd. Zo troffen ze minstens duizend oude flessen aan van de vorige eigenaren, die her en der wat druiven verbouwden en daar wijn van maakten. Zelfs gevulde potten met confit de canard van vijftig jaar oud kwamen voor de dag. “We voelden ons echte schatgravers”, zegt Moniek. “Onze kinderen Fleur, Toon en Dieuwertje waren in die tijd nog klein en voor hen was het een groot avontuur.”

Oude ziel Ze verbouwden het huis ingrijpend, maar met behoud van de ‘oude ziel’. Moniek: “We vonden het

TARN-ETGARONNE

Onder: op de vloer van de oude keuken liggen authentieke leemgebakken honingraattegels. Linkerpagina: de veranda met hangstoelen met schapenvacht is een favoriete plek.

LEVEN IN FRANKRIJK 103

Zelfs gevulde potten met confit de canard van vijftig jaar oud kwamen voor de dag. “We voelden ons echte schatgravers”

Boven: Moniek runde in Nederland haar eigen cateringbedrijf en verwent haar gasten met mooie gerechten. Links: originele zandstenen schouw met daarop de hoorns van een koedoe en vondsten van brocantes.

104 LEVEN IN FRANKRIJK

belangrijk dat de sfeer van het huis bewaard bleef. Zo hebben we bewust de oude indeling gerespecteerd. Het huis had bijvoorbeeld een lange gang in het midden, daar houd ik heel erg van. Maar we moesten ook ergens een toilet kwijt. Daarvoor was nog geen enkele voorziening aanwezig. We vonden het zonde om te gaan breken in de hal. Samen met de architect maakten we toen een plan voor sanitair in de verdiepte aanbouw naast de keuken. Dat heeft heel goed uitgepakt.” De grote keuken in het hoofdhuis is een echte ontmoetingsplek. In de winter schaart de familie zich met wijn en mooie verhalen rond het vuur onder de hoge zandstenen schouw. In de zomer speelt het leven zich vooral buiten af. Inmiddels zijn de kinderen natuurlijk volwassen, maar ze komen nog iedere zomer trouw langs, net als vele kennissen en vrienden. Dan worden volgens Bram de ‘Piquepiaanse Spelen’ gehouden, met onderdelen als touwtrekken, zaklopen en “kruiwagens voortduwen met water en ballen erin”.

“We hebben acht hectare grond. In Nederland wonen we op een postzegel van 350 vierkante meter”, vult Bram aan. “Dus we doen ook vaak verstoppertje in het bos, vooral met de kinderen. Van de acht hectare zijn er twee geclassificeerd als bruikbare grond. De rest is friche, zo noemen ze bos en houtwallen. Er lopen reetjes en wilde zwijnen rond.” Hij besluit: “Voor carnivoren is het een heel goed gebied.”

Loungen in de winter Het oude terrasse couverte, dat vol stond met bouwmaterialen, groeide uit tot een grote veranda. Hier is het heerlijk loungen in de schaduw op de banken en in de hangstoelen. Zelfs in de winter. “Dit is echt onze tweede woonkamer. Afgelopen kerst hebben we er zelfs gegeten. Het was zacht buiten en met de haard aan is het dan al snel aangenaam.” Rondom het huis maakte het echtpaar romantische bloemenborders. Vooral de rozen doen het fantastisch op de zware klei. Verschillende variëteiten

Onder: het oude terras werd een grote veranda, waar de haard aan kan. Volgende pagina’s: Moniek en Bram maakten verhoogde borders die ze vulden met rozen, kruiden en bloeiende heesters.

| www.asgard-media.fr

klimmen tot op het dak. Zoals bij de voormalige pigeonnière. In het oude duiventorentje met wanden van vakwerk is een al even romantisch slaapverblijf gemaakt. In de aansluitende voormalige schuur bevindt zich een fijne lichte woonkamer met keuken en tweede slaapkamer. Moniek: “Dit gebouw had geen deuren toen we het kochten. Het licht viel er zó mooi naar binnen; die sfeer wilde ik behouden. Met harmonicadeuren kan de pui nu helemaal open. Zo heb je hier een prachtig uitzicht op de rozen in de tuin.”

Franse trouvailles De knusse woonkamer in het hoofdhuis is een echt wintervertrek. Ook hier is een grote vuurplaats gemaakt onder de authentieke schouw. De meubels die er staan gaan al een heel leven met Moniek mee. Zoals de grote houten toonbank die ooit de winkel van haar ouders sierde. Hier is het een voetstuk voor mooie Franse trouvailles als oude wijngistingsflessen en kruiken. Ook in de andere vertrekken in huis dragen vondsten van de Franse rommelmarkt bij aan de stoere, landelijke sfeer. “In de zomer ga ik elke zondag naar vide greniers (rommelmarkten, red.). Het speuren naar mooie oude spullen is echt een hobby. Helemaal omdat ze in dit huis zo goed tot hun recht komen.” Moniek kiest haar meubels en accessoires uit op gevoel. Vrijwel altijd hebben ze zachte natuur- en natureltinten. Met een enkele uitschieter naar flessengroen. “Ik houd van die non-kleuren, die passen gewoon bij mij. En toevallig combineert het allemaal heel mooi samen.” Enkele maanden per jaar geniet de familie van de Franse joie de vivre in Le Piquet. “Vrienden die hier wonen doen de luiken voor ons open als we onderweg zijn vanuit Nederland. Het eerste wat wij

“Vooral de lente is hier prachtig, als de fruitbomen bloesem dragen” dan doen is een rondje lopen door de tuin om te ontdekken of de waterlelies al open zijn, welke bolletjes er bloeien. Vooral de lente is hier prachtig, als de fruitbomen bloesem dragen.”

De mauvekleurige luiken keek Moniek af van een huis in de buurt, oorspronkelijk waren ze donkerrood.

Pastorale streek Favoriet zijn de lange zomers. Zeker als de kinderen op bezoek komen en hun vrienden en vriendinnen meenemen. “Het fijne aan dit huis is dat het achteraf ligt. Als we hier allemaal zijn, leven we écht samen. We ontbijten samen, maken lange wandelingen, doen spelletjes en koken uitgebreid. Daarbij liggen hier zo ontzettend veel fijne herinneringen. Die maken deze plek tot een heel dierbaar en warm familiehuis.” Hoewel Moniek en Bram er inmiddels de tijd voor hebben, willen ze niet permanent in Frankrijk gaan wonen. “We vinden juist de combinatie zo fijn: de

LEVEN IN FRANKRIJK 107

reuring in Nederland – met onze kinderen in de buurt – en de rust en het buitenleven hier in Frankrijk. Het beste van twee werelden.” Bram geniet in Frankrijk vooral van de natuur en de rust. Wel zijn er veel huizenkopers bijgekomen uit de Franse steden, die door de pandemie la campagne hebben ontdekt, en steeds meer NoordEuropeanen. Maar het blijft een heerlijk pastorale streek met zonnebloemvelden, akkers en een golvend groen coulisselandschap. Een stevige boerenwijn met veel tannines kun je krijgen in Cahors, de lokale pruimenlikeur heet Pruneaux d’Agen, en op zondag is er altijd wel ergens een boerenmarkt. Steden als Toulouse en Bordeaux liggen op respectievelijk honderd en 150 kilometer, de Dordogne op tachtig. Het dichtstbijzijnde dorp, Roquecor, ligt op zo’n 800 meter. Daar gaan ze graag naar Café du Centre, waar je goed kunt eten. Iets verderop liggen plaatsjes als Moissac of Lauzerte, waar je ook een goed restaurant hebt, L’Étincelle. Voor fietsers is het een ideale streek, en voor avonturiers heeft Bram “nog een paar crossmotoren staan en twee Méhari’s”.

“Het fijne is dat het achteraf ligt. Als we hier allemaal zijn, leven we écht samen”

Logeren in een watermolen Lang hebben Bram en Moniek Le Piquet verhuurd, maar sinds een paar jaar houden ze het huis liever voor zichzelf en hun vrienden. Nu kun je terecht in een door hen verbouwde watermolen – met groot zwembad – bij Beauville in de Lot-et-Garonne. moulincalbel.com

108 LEVEN IN FRANKRIJK

(Advertorial)

AUDE De verrassende

Ontdek de Aude in Occitanië, op onverwachte plekken en met ontspannende activiteiten. Onze 5 coups de cœur.

BOOTTOCHT OP HET CANAL DE LA ROBINE BIJ NARBONNE

L’ODYSSÉE DE L’OLIVIER IN BIZE-MINERVOIS

Installeer je comfortabel en laat je mee voeren. Je hoeft tijdens deze minicruises niets anders te doen dan de landschappen bewonderen. Er zijn ook langere boot tochten met picknick of apéro aan boord. C'est génial! narbonne-tourisme.com

In deze olijfoliecoöperatie leert u alles over de olijvenpluk, de weldadige werking van de olijfboom en het proces van olijfolie maken. U eindigt met een verrassende proeverij van verschillende soorten olijfolie. Ze zijn allemaal anders! Een ontspannend bezoek, waarbij u ook nog veel leert. loulibo.com & cotedumidi.com

SCHATZOEKEN BIJ BOEKHANDELAREN IN MONTOLIEU Snuffelen tussen stapels oude boeken, een zeldzame parel opgraven tussen duizenden boeken over alle mogelijke onderwerpen en in alle talen… dat kan in Montolieu, dat ook nog eens een charmant dorp is om heerlijk doorheen te dwalen. montolieu-livre.fr grand-carcassonne-tourisme.fr

HET MIDDELEEUWSE DORP LAGRASSE Lagrasse staat natuurlijk bekend om de magnifieke benedictijnse abdij, maar er is meer! Het dorp, met zijn geplaveide straatjes, zijn lanen met platanen waar je rustig kunt zitten om wat te drinken, de winkeltjes van ambachtelijke kunstenaars… Met dit alles vult u makkelijk een hele dag zonder u een seconde te vervelen en zonder u te hoeven haasten! tourisme-corbieres-minervois.com

OESTERS & STRANDPAVILJOENS De simpele genoegens van het leven: met blote voeten in het zand de zeelucht opsnuiven en lokale oesters proeven met uitzicht op zee. Wat is lekkerder dan op het terras van een strandpaviljoen de tijd voorbij te zien gaan? tourisme-leucate.fr

ALLES WETEN OVER DE AUDE: WWW.AUDETOURISME.COM

•

France

Vendée

La Tranche sur Mer

Puur natuur, volmaakt vr gezinnen

14 kilometer strand met fijn zand Waan je in Parijs bij Mariage Frères, het paradijs voor Badplaats met Blauwe Vlag thee liefhebbers als je binnenstapt bij Exclusivithee in Eerste badplaats in de Vendée met een Leiden. Vind meer dan 200 soorten thee en de allerbeste Kwaliteitskeurmerk voorvanhet zwemwater matcha, en raak geïnspireerd door de verhalen onze thee sommeliers. Verder vind je koffie van Brûlerie Belleville, de chocolade van Le Chocolat des Francais,

w w w . l a t r a n c h e s u r m e r - tenodeusuikers r i s mvaneCanaSuc . f r uit Parijs. www.exclusivithee.nl L a T r a n c h e s u r M e r - T o u r i s m info: e

Ad 1-2 Exclusivithee.indd 1

07-04-2022 11:38

Zoet & hartig Deze ovenvaste taartschaal is met een diameter van 29,5 centimeter perfect voor het bakken van quiches, gratins en zoete desserts als flans of gewoon een Nederlandse appeltaart. Emile Henry, Taartschaal, €31,90. emilehenry.com

Maison

Bloemmotieven en stoelen in Provençaalse stijl: haal het voorjaar in huis.

Lekker Provençaals Als paar verkrijgbaar: twee tuinstoelen met een zit- en rugdeel van stevig gevlochten hars en aluminium poten met een houten look. Samen met de waterbestendige kussens in de kleur ecru krijgen ze een warme Provençaalse uitstraling. Maisons du Monde, Melio Tuinstoelen, €229. maisonsdumonde.com

DOOR MALOU LAMMERTSE

Bed in bloei Het is vrolijk wakker worden onder de pioenrozen en bloesems. De fijn getekende florale patronen op de gewatteerde sprei van zacht satijn maken je bed een toonbeeld van rust en weelde. Yves Delorme, Couvre lit Flores, vanaf €330. yvesdelorme.com

Uit het bos Prachtig handgemaakt dienblad van berkenblad van het gerenommeerde merk voor luxe keuken- en bedlinnen en keukenproducten, dat al sinds 1888 bestaat. Het dienblad is ook verkrijgbaar in grijstinten. Le Jacquard Français, Dienblad Syracuse Birch, vanaf €89. le-jacquard-francais.com

LEVEN IN FRANKRIJK 111

À vendre

In deze rubriek vertellen lezers waarom je juist hun huis moet kopen.

Prachtig landgoed in de Dordogne In de buurt van Marquay, gelegen tegen een heuvel, staat deze karakteristieke eeuwenoude boerderij vanwaaruit je een prachtig uitzicht hebt over het dal. In 2007 is het woonhuis ernaast gebouwd; een fijne toevoeging aan het perceel. Vijfenveertig jaar geleden kochten Jan Pameijer en zijn vrouw het landgoed La Marchandie van maar liefst 3000 vierkante meter. Het echtpaar heeft er al die tijd met ontzettend veel plezier met hun kinderen en kleinkinderen paas-, zomer- en herfstvakanties doorgebracht. Het was dan ook geen makkelijke beslissing om het te verkopen. “We worden een dagje ouder en het onderhouden van het landgoed wordt ons te zwaar”, vertelt Jan. De boerderij is helemaal gerenoveerd en bestaat uit twee woondelen, elk met een eigen ingang. Het eerste woondeel heeft op de begane grond een woonkamer met monumentale haard en deur naar een overdekt terras. Boven zijn twee slaapkamers en een badkamer. Het tweede woondeel bestaat ook uit een ruime woonkamer op de begane grond met een aangrenzend groot terras en een keuken. Boven zijn drie slaapkamers en een badkamer met ligbad. Het recent gebouwde woonhuis heeft een woonkamer met stenen haard, openslaande deuren

•

naar het balkon, een keuken, twee slaapkamers en een badkamer. Verder bevindt zich nog een gîte op de onderverdieping van het woonhuis, met aparte ingang, badkamer en overdekt terras. De omgeving is rustig en sfeervol en leent zich uitstekend voor activiteiten en uitstapjes. Zo kun je authentieke dorpjes met restaurants, brocantes, kastelen en interessante grotten bezoeken. Voor de grote supermarkten en leuke winkeltjes moet je volgens Jan in Sarlat zijn. “Sarlat is een van de mooiste middeleeuwse stadjes van de Dordogne. Kleine aantrekkelijke plaatsjes zijn bereikbaar als je de rivier Dordogne afzakt.” Tussen beide huizen is een infinity pool met een fraai uitzicht over het dal. “Een verblijf op La Marchandie is enorm fijn en rustgevend. Er liggen hier vele liefdevolle herinneringen”, besluit Jan.

“Er liggen hier vele liefdevolle herinneringen”

Interesse?

Ga naar bdfrance.nl

Prijs: €583.000 LEVEN IN FRANKRIJK 113

FRANS DESIGN VOOR BUITEN EXTRAVERT.NL

HUIS & RECHT

Mr. Isabelle Flipse is intermediair voor Franse juridische zaken. Kantoor Flipse BV, info@kantoorflipse.nl, www.kantoorflipse.nl.

Death and taxes boven de vrijstelling, bedraagt 30.000 euro. Dan ben je als kind zo’n 4.000 euro erfbelasting verschuldigd. Dat komt neer op een bescheiden 3 procent van het geheel, dus inclusief de vrijgestelde ton. o Bedraagt de belastbare verkrijging 250.000, zal ruim 48.000 euro geheven worden. Nu hebben we het al over bijna 14 procent van het geheel. o Bij 1.500.000 euro loopt de erfbelasting op tot een aanzienlijke 412.000 euro, ergo meer dan een kwart van de totale erfenis. - Let wel: andere aftrekposten, bijtellingen en bijzondere omstandigheden zijn hier buiten beschouwing gelaten. Ook gelden andere tarieven en vrijstellingen voor andere bloedverwanten. - Dat Janneke aan de Franse heffing ontkomt betekent niet dat de Nederlandse fiscus haar ook met rust laat. Voor de kinderen

geldt hetzelfde, waarbij de in Frankrijk betaalde belasting wel in mindering kan worden gebracht op de eventueel nog in Nederland verschuldigde. B) Ilse woonde met haar vriend Bas sinds twaalf jaar in Frankrijk. Ze waren niet gehuwd noch geregistreerd partners. Ilse had geen eigen kinderen en laat haar bezittingen na aan Bas en diens kinderen uit een eerdere relatie. - Zonder huwelijk of Frans Pacte Civil de Solidarité (Pacs) is Bas onmiddellijk aan de beurt. Zijn vrijstelling is nihil en hij betaalt 60 procent Franse erfbelasting. - Voor Bas’ kinderen geldt hetzelfde. - Mits ook Bas en zijn kinderen minimaal tien jaar in Frankrijk wonen, speelt de Nederlandse erfbelasting geen rol. Hoevéél je betaalt is onlosmakelijk verbonden met de vraag waaróver wordt geheven. Daarover praat ik u graag in de volgende editie bij.

ONTWERP & BOUW Heiko Hulsker, Architect in Antibes www.plansud.com

Geografie van de kleur

DEZE COLUMN VALT BUITEN VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE REDACTIE.

“I

n this world, nothing can be said to be certain except death and taxes”, wordt vaak (on)terecht toegeschreven aan Benjamin Franklin. Terecht of niet, het is een waarheid als een koe. Hier ga ik wat dieper in op de erfbelasting. Ik houd het schematisch. A) Quinten woonde in Nederland, was gehuwd met Janneke, en samen hadden zij kinderen. - Over Quintens erfenis betaalt Janneke geen Franse erfbelasting. Hun huwelijksgoederenregime maakt hierbij geen verschil. Ook partners met een (ook in Frankrijk) geregistreerd partnerschap profiteren van deze vrijstelling, ongeacht hun geslacht. - Eigen kinderen, evenals overigens (groot)ouders, genieten ieder een vrijstelling van 100.000 euro. Daarboven heft Frankrijk 5 tot 45 procent erfbelasting. Een paar voorbeelden, steeds per kind: o Stel, de belastbare nalatenschap – dus

oordat je op de luchthaven Nice Côte d’Azur landt, vlieg je meestal een moment langs de stad boven zee. Vanuit de lucht lijkt het alsof alle gebouwen van Nice dezelfde uitstraling hebben. Eén roodoranje dakpannendek met zandsteenkleurige gevels. Op papier lijkt dat saai en eentonig, in de praktijk is het juist een kwaliteit. Zeker als het licht van de zon op de geelwitte muren weerkaatst. Als je net van een regenachtig Schiphol bent vertrokken is het contrast extra interessant. Natuurlijk kent Nederland vanuit de lucht ook fascinerende beelden, met name de weerspiegeling van de vele kanalen en rivieren, ingebed tussen de groene akkers en steden. Een grafische schoonheid waar je lang naar kunt kijken maar die werkt toch niet zo hartverwarmend als de kleuren van de Côte d’Azur.

De lichtblauwe kleur van de onbewolkte lucht is wellicht nog wel de indrukwekkendste ervaring, je gaat er echt van houden. Dit wordt nog versterkt door karakteristieke geuren: je herkent een gebied aan geuren en kleuren. In Zuid-Frankrijk wordt de kleur van gebouwen door de lokale overheden bijzonder gekoesterd. Kun je in Nederland als architect met een mooi verhaaltje zo’n beetje elke soort baksteen voorschrijven voor de buitenmuren, in het Middellandse Zeegebied is dat zeker niet het geval. De mooiere steden en dorpen maken daar juist het verschil in. Als je een nieuw huis bouwt in Saint-Tropez moet je een keuze maken uit het palette chromatique: hierin zijn de kleuren voorgeschreven waarin je de gepleisterde gevels kunt uitvoeren. De gedachte is hier om het erfgoed te beschermen en traditionele uit-

voering wordt gestimuleerd, dus dat betekent niet te strak. In dit voorbeeld felle gedifferentieerde kleuren in het oude centrum, daarbuiten wordt aansluiting gezocht bij de kleuren van het landschap of de rotsen. Het gaat overigens niet alleen over de muren maar ook de kleuren van luiken, ramen en hekwerken zijn bepaald in het boekje. Probeer je hier als architect de randen van de regelgeving op te zoeken en stel je meer witte gevels voor, dan is het antwoord van de welstandscommissie: ‘We gaan er geen Ibiza van maken.’ Hoe meer je je in deze aspecten verdiept, des te meer waardering je krijgt voor de manier waarop een gemeenschap de gebouwde omgeving kleur geeft. Juist de samenhang en afgebakende differentiatie geeft een grote kwaliteit en maakt dorpen en steden onderscheidend verschillend.

LEVEN IN FRANKRIJK 115

TROGLO VILLAGE ORIGINE Uw groene en duurzame villa op zeer ruime kavel met volledig eigendom van grond en huis. 10 huizen op 8 hectares waarvan 3 collectief bos. Oplevering: zomer 2021 Absolute plussen: Rust, vrijheid en privacy en een mild klimaat In perfecte harmonie met de groene natuur Heuvelachtig gebied met grandioze panorama’s Serieuze aandacht voor ecologisch en duurzaam bouwen/ wonen Uiterst veilige en praktische ligging

Details over de villa: Netto woonoppervlakte: 108 m² exclusief ruim terras Basis-wonen volledig op begane grond Ruime living met grote pui op oosten 2½ kamer en 2 badkamers Royale keuken met eiland en volledige inrichting met topapparatuur Glasvezelkabel voor perfecte wifi-ontvangst Ruime berging + eenvoudig extra ruimte mogelijk Gemiddeld 3000 m² eigen grond met formule voor nihil werk en kosten Zelf (van veel tot weinig) afbouwen mogelijk voor de rappe beslisser Basistype (artist) en luxe uitvoering (royal) Prijsindicatie: rond de 230.000 v.o.n.

Troglo Village Origine ligt op een ronduit prachtige plek in het groene heuvellandschap van de Corrèze, grenzend aan de Dordogne.

Duurzaam / Herbruikbaar / Ecologisch Anno 2021 hebben wij steeds meer de plicht om radicaal het roer om te gooien op vele fronten om leven en daarmee bestaan op de aarde te redden. Met passie hebben wij ons op dit hoogstnodige streven gestort en alle aandacht gelegd op People & Planet in plaats van Profit & Prestige. Hout uit de streek is daarom het belangrijkste bouwmateriaal en met o.a. dubbele isolatie voldoen wij ruimschoots aan de strenge bouwvoorschriften in Frankrijk. Deze zijn vastgelegd in de zgn. R(eglementation) T(hermique) 2020 die de eisen van het zgn. Passivhaus nagenoeg benadert.

Een uiterst ecologisch groen dak, zonnepanelen en verwarming/koeling middels een zeer energiezuinige warmtepomp. Daarnaast beschikken de huizen over aluminiumkozijnen met hoogwaardig dubbel glas en beschikt het complex over een collectief vuilwatersysteem wat het summum is op het gebied van ecologisch handelen.

We vertellen je graag meer:

www.troglovillage.nl info@troglovillage.nl +31 6 48 16 58 05

BOURIANEMAISONS.NL Frankrijk lonkt; laat u verleiden

•

Lot - Lavercantiere

Lot - Gindou

Dordogne - Campagnac les Quercy

Een verrassend ensemble van twee huizen met zwembad op 3000 m2 grond en een machtig mooi uitzicht. Het ensemble ligt aan het eind van een smal boerenweggetje. Volledige privacy. Geen verkeersgeluiden. Huis 1 heeft een ruime woonkamer met schouw en prachtige nieuwe keuken, Toilet en douche. Trap naar de mezzanine die als slaapplek kan dienen. Op 15 m ligt huis 2 met drie slaapkamers en twee badkamers. Ruim van opzet. Alles in perfecte staat. Heerlijk zwembad en een ruime garage. Vraagprijs: 414000 euro BA231

Verrassend huisje met vrije tuin en schitterend vrij uitzicht. Aan het eind van een weggetje. 2300 m2 tuin. Op de begane grond een grote kelderruimte (geschikt om kamers te maken). Etage: terras, grote kamer, keuken, badkamer/toilet Zolder: natte ruimte met wastafel en toilet, zoldertje en slaapkamer. Kleine schuur met mogelijkheden om een gastenhuisje van te maken. Vraagprijs: 225000 euro CA231

Ruim halfvrijstaande dorpshuis met tuin in een ansichtkaartdorpje. Zeer rustig maar niet afgelegen. Entree in de grote woonkamer met schouw. Flinke keuken met deur naar terras. Toilet en douche. Grote overdekte veranda. Garage. Op de etage: 2 slaapkamers, elk met eigen douche, toilet. Zolder: flinke slaapkamer. Vanaf de begane grond een tweede trap naar boven met weer 2 slaapkamers en een badkamer. Alles in goede staat. Recente CVketel (olie). Vraagprijs: 190.000 euro CA233

MARTIN SMULDERS EXPERT IMMOBILIER

LAURA VAN DIJK AGENT COMMERCIAL

Lot - Bélaye

Dordogne - Prats du Perigord

Natuurstenen molen met zwembad en gastenverblijf op 4 ha grond. Omgeven door prachtige natuur met enkele stroompjes Alles recent gerestaureerd. In totaal 5 slaapkamers en 3 badkamers. In goede staat. Op korte afstand van een levendig stadje aan de rivier. Vraagprijs: 440.000 euro BA191

Zeer ruime villa met gastenhuis, tennisbaan, zwembad, sauna en 2 ha grond. Gelegen aan de rand van een prachtig stil dorpje. Mooi uitzicht. Rustig maar niet eenzaam. 6 slaapkamers. Veel authentieke details. Goede verwarming. Vraagprijs: 425.000 euro BA0102

Lot - Fajoles Commercieel ensemble bestaande uit hoofdhuis, gebouw met 3 gites, 4e gite. 6 kampeerplaatsen met elektra en water. Groot zwembad met poolhouse en bar Op het terrein nog een klein meertje. Dit is een goed lopend commercieel object dat nu slechts 3 maanden p. jaar verhuurd wordt. Alles aanwezig om langer te verhuren. Vraagprijs: 550.000 euro BA1102

Uw agence voor aan- en verkoop. Begeleiding van a tot z. Taxaties. Martin Smulders +(0)33 06 07 77 89 17 bourianemaisons@gmail.com

Lot - Lherm Verrassend ensemble van twee natuurstenen huizen op 5000 m2 grond. Huis 1: entree in de keuken, bergruimte en toilet. Kelder met cv ketel (olie). Etage: grote woonkamer, slaapkamer, badkamer/toilet. Zolder: 2 slaapkamers. Het huis heeft vloerverwarming. Huis 2: entree in woonkamer met houtkachel en open keuken. Badkamer en grote slaapkamer. Vraagprijs: 350000 euro CA1111

Uw eigen huis in de Golf van St.Tropez? Wij helpen u graag! Wij bieden professioneel advies en staan u bij tijdens het gehele aan-of verkooptraject en dat in uw eigen taal. Kijk op www.med-estates.com of bel/ mail met een van onze medewerkers. A bientôt!

GRIMAUD

Te Koop

GASSIN

€ 892.500

Authentieke villa in Provençaalse stijl van +/- 100m² met 3 slaapkamers, op perceel van 1200m² vol mediterrane planten. Mooi uitzicht & volledig zuid gericht. Mogelijkheid om huis te vergroten & een zwembad te bouwen. De villa heeft een uitstekende ligging: in een rustige, elegante wijk, vlak bij de stranden, Port Grimaud, de golfclub van Beauvallon,…ook het mythische dorp Saint Tropez is vlot bereikbaar. Opportuniteit! Ref. 694V723M

Te Koop

LA GARDE FREINET

€ 925.500

Elegante een zeer goed onderhouden villa uit 2001, met een bewoonbare oppervlakte van +/- 117 m² en 3 grote slaapkamers plus 2 badkamers, op een mooi terrein van +/- 1.200 m², met zwembad en grote garage. De villa heeft aangename, lichte ruimtes en een prachtige buitenruimte met zicht op de wijnvelden,…Zeer strategische ligging: goeie bereikbaarheid van de dorpen én stranden (St. Tropez, Gassin, Ramatuelle, Pampelonne, …). Ref. 694V594M

Te Koop

€ 899.500

Zeer ruime, charmante villa van 250 m² en 5 slaapkamers, op een perceel van 2.500 m² met groot zwembad (16 m x 5 m) en apart gastenverblijf. De villa is smaakvol gerenoveerd (zeer aangename ruimtes, houten vloeren in de slaapkamers en stenen vloeren in de woon- en eetkamer, ingerichte keuken); diverse terrassen; de villa ligt nabij het authentieke dorpje La Garde Freinet, op slechts 15 km van de kust en de stranden; hier kunt u genieten van de typische Zuid-Franse levensstijl; de rust en de natuur zijn altijd dichtbij! Ref. 694V325M

www.med-estates.com • info@med-estates.com • +33 4 94 49 09 28 1-2 MED ESTATE.indd 1

07-04-2022 10:46

B & D France Zuiderzeestraatweg Oost 71 8081 LB Elburg (NL) tel. +31 525 684488

e-mail info@bdfrance.nl website www.bdfrance.nl

Dordogne / Périgord Noir (omg. Le Bugue/Périgueux)

Lot / Quercy Blanc (omg. Gourdon)

Perigordijns 'ensemble de bâtiments' bestaande uit twee kleine woningen en diverse bijgebouwen in uitstekende staat van onderhoud en gelegen op een terrein van ca. 3.689 m², aan de rand van een klein stadje

Voormalige watermolen verbouwd en prachtig gerestaureerd tot groot woonhuis, gelegen op ruim 1 hectare grond grenzend aan een beek, met zwembad, houten schuur, garage en sauna, op enkele minuten van het stadje Gourdon

Prijs: € 321.000,- Ref. 6564

Prijs: € 572.000,- Ref. 287790

Provence / Var (omg. Seillans)

Provence / Var (omg. Draguignan/Flayosc)

Op een mooi plekje gelegen Provençaalse villa (ca. 178 m² woonoppervlak), met zwembad en gastenappartement op begroeid terrein van 1.238 m² met overdekt terras met vrij uitzicht en een goed onderhouden tuin met olijfbomen

Fraaie, recent gebouwde villa (4 sk, 4 bk) met zwembad en poolhouse, gelegen op een terrein van ca. 971 m², op loopafstand van het centrum van zo'n eeuwenoud gezellig Provençaals stadje; 35 minuten van de Middellandse zee

Prijs: € 615.000,- Ref. 3189

Prijs: € 650.000,- Ref. 1462

Dordogne / Périgord Vert (omg. Verteillac / Aubeterre )

Provence / Var (omg. Callian)

Stijlvol en karakteristiek, speels gebouwd woonhuis (ca. 232 m2 woonoppervlak) met toren en garage, gelegen midden op een omheind terrein van ruim 2.400 m² met uitzicht op een stadje en op loopafstand van voorzieningen

Mooie villa (ca. 160 m² woonoppervlak) gelegen tegen de heuvels van Pays de Fayence, met prachtig, panoramisch uitzicht over het Esterel gebergte, een zwembad, poolhouse met zomerkeuken en een terrein van ruim 1.800 m²

Prijs: € 371.000,- Ref. 6560

Prijs: € 899.000,- Ref. 3204

B&D France is een Nederlandstalig makelaarskantoor en met ruim 25 jaar ervaring een bewezen specialist in de verkoop van Frans onroerend goed. De panden zijn zorgvuldig geselecteerd, hebben een goede prijs-kwaliteitverhouding en zijn veelal persoonlijk bezocht. Maak een afspraak voor een persoonlijk gesprek op het kantoor in het midden van Nederland.

Bel nu +31 525 684488 voor meer informatie of kijk op www.bdfrance.nl B&D France, uw aankoopmakelaar voor uw droomhuis in Frankrijk!

Meander Vakantiewoningen Tel. 0320-848 444

Bij Meander Vakantiewoningen vindt u altijd een leuke vakantiewoning in Frankrijk. Op onze websites vindt u ons huuraanbod met verschillende vrijstaande vakantiewoningen • voor 4-6-8 of ook 10 personen • met of zonder (verwarmd) privé zwembad of met gebruik van een fraai royaal rustig parkzwembad op o.a. twee luxe 4 sterren Villaparken met allerlei voorzieningen zoals een tennisbaan, jeu de boulesbaan, fitness apparaten, een speeltuintje en Receptie onder NL beheer. Aanbod is er in de Provence – Ardèche – Languedoc - Drôme-Provençal Dordogne - Gers, Corrèze en de Charente.

Neem u eens een kijkje op een van deze websites? meandervakantiewoningen.nl villaindeardeche.nl villaindeprovence.com Ook voor last minutes; kijk voor een snel overzicht op de websites. We zijn 7 dagen per week bereikbaar en helpen u graag een goede keus te maken.

VieVa France

A DV I S E U R S , B E M I D D E L A A R S E N M A K E L A A R S I N F R A N S O N RO E R E N D G O E D

Nouvelle-Aquitaine - Dordogne

Auvergne-Rhône-Alpes - Drôme

In een bosrijke omgeving nabij Bergerac, verrassend ruime stenen woning met vermoedelijk 18e-eeuwse oorsprong. Er zijn een grote woonkamer met houtkachel, ruime ingerichte woonkeuken, 3 slaapkamers en 2 badkamers. Ca 4.500 m2 grond met overdekt terras, garage en te renoveren zwembad. Rustige ligging aan een doodlopende weg. Interessant! PRIJS € 208.650 k.k. ref. AA-0000AA

Voor investeerders is dit gemeubileerde appartement uit 2011 een ideaal object. Geen kosten, wel gegarandeerde inkomsten en je kunt er zelf ook van genieten tegen gereduceerd tarief. Het appartement (35 m2) ligt op de begane grond van een fraai complex met zwembad en andere voorzieningen, en heeft woonkamer, slaapkamer, slaapcabine, doucheruimte, terras en parkeerplaats. Centrale ligging ten opzichte van de vele toeristische trekpleisters in de Périgord noir. PRIJS € 85.600 k.k. ref. AQ-0283HA

In de Drôme provençale niet ver van Buis-lesBaronnies rustig gelegen résidence met twee blokken van elk vijf geschakelde vakantiehuisjes, zwembad en parkeerplaatsen. De sfeervolle woning heeft (b.g.) wc, woonkamer-keuken, salon met toegang tot een gezellige tuin met terras, (et.) doucheruimte en 2 slaapkamers met groot aanliggend dakterras op het zuiden. Interessant! PRIJS € 189.000 ref. RA-0041HA

Faux

Les Eyzies-de-Tayac

Propiac-les-Bains

VieVaFrance is specialist in Frans onroerendgoedrecht en bemiddelt door heel Frankrijk. Molenstraat 18A - 2513 BK Den Haag - tel. +31 (0)6 15 02 68 97 - info@vievafrance.com - www.vievafrance.com 2 Bis, rue de l’Election - 24200 Sarlat-La Canéda - tel. +33 (0)5 53 59 07 20 - mob. +33 (0)6 31 37 30 72

Kastelen & Landhuizen Exclusieve arrangementen Rondreizen op maat Bedrijfsevents en familie uitjes

steel a k n n ee Ook i hten? c a n r ove

Wij maken er echt iets bijzonders van

Kasteelovernachtingen.nl

TE KOOP SUBLIEM WONEN AAN DE VOET VAN DE MONT VENTOUX

Gelegen te Malaucène, Frankrijk. Ruime keuze uit • •

Alleenstaande villa’s met zwembad, naar wens in te delen Lichte 1 of 2 slaapkamer appartementen met gemeenschappelijk zwembad

Zuidelijk gerichte tuinen en terrassen met unieke zichten

Zorgeloos verhuren en beheren via onze service www.atoutventoux.com

Op 5 minuten wandelen van het gezellige dorpscentrum

Persoonlijke begeleiding door de bouwheer in het Nederlands, Frans of Engels

Vlakbij een gerenommeerde wellness, zodat je ook in de winter kan genieten

Wees er snel bij!

Contact geert.vanloock@laprovenca.com 0032 495 28 20 00 - www.laprovenca.com

Uw eigen appartement in de Franse Alpen? Appartement T4 Duplex

80 m2

Vanaf € 336.600 • • • •

Sfeervol 4-kamer appartement nabij het gezellige Chamonix Gerealiseerd resort met diverse faciliteiten zoals restaurant en wellness Skilift voor de deur met directe toegang tot skigebied La Balme Verkoop, beheer en verhuur via Dormio Group

Bezichtigen? + 3 1 2 6 3 5 3 7 7 0 0 | V E R KO O P @ D O R M I O . E U | D O R M I O . E U / M O N T B L A N C

“Zonder jou was het ons nooit gelukt” Dat hoor ik regelmatig. Ik ben aankoopbegeleider en architect en woon reeds 25 jaar in de Vaucluse ten zuiden van de Mont-Ventoux (84). Ik bied professionele hulp bij het zoeken van een bestaand pand en beschik daarvoor over een ruim en gediversifieerd aanbod. Tevens begeleid ik ontwerp en realisatie van uw nieuwbouwproject, in de streek ten zuiden van de Mont-Ventoux.

IMMOBILIËN EN BOUWBEGELEIDING OP MAAT Colette Vanden Bogaerde

E colette@ventoux-immo.com

T +33 (0)6 19 91 25 16

Village de vacances de Montmarsis - Gourdon

www.montmarsis.com

Campagne, 80 m2

Espace de Luxe, 120 m2

Vakantie en wonen Château Cazalères Te koop op vakantiepark Château Cazalères (Ariège) vrijstaande huizen tegen interessante prijzen voor vakantie, wonen en werk. Bezoek onze website: www.avendrecazaleres.nl voor het complete aanbod Château Cazalères

Espace, 100 m2

❖ Permanente bewoning mogelijk ❖ Besparing 1,2% box 3 (NL) ❖ 3 type villa’s vanaf € 89.000,❖ 2 tennisbanen ❖ 3 zwembaden 700 m2 ❖ Goede verhuur mogelijkheden ❖ 24/7 Nederlands parkbeheer ❖ 4 seizoenen regio ❖ int. vliegveld Toulouse, 60 min. ❖ Golfen op 45 min.

Contact: T +31 (0) 6 14 10 88 24 E info@avendrecazaleres.nl www.avendrecazaleres.nl

Voor de studio: Deze advertentie is opgemaakt in RGB; graag omzetten naar CYMK Dank u wel

Wonen in Zuid-Frankrijk Uw droom is dichterbij dan u denkt!

new home, makelaar en erkend taxateur, is de grootste Nederlandse makelaar actief in Zuid-Frankrijk, met vestigingen in de Var en aan de Côte d’Azur. Door een uitgebreid netwerk en jarenlange ervaring beschikt new home als geen ander over kennis van de regio en de lokale onroerendgoedmarkt. Wij spreken uw taal! Onze Nederlands sprekende vastgoedadviseurs staan onze relaties bij tijdens het gehele aan- of verkooptraject. Inclusief de juridische aspecten van de geldende weten regelgeving op het gebied van onroerendgoedtransacties. Daarmee behoeden wij u voor onvoorziene valkuilen. Of u nu een Provençaalse mas, een bastide, een appartement, een chateau of een villa met uitzicht op de Middellandse Zee zoekt, new home biedt een zeer ruime en gevarieerde keuze. Kijk op www.new-home.fr of bel met een van onze kantoren.

7 cours de la République 83510 Lorgues +33 (0)4 94 47 49 54

Place Léon Roux 83440 Fayence +33 (0)4 94 76 20 10

34 avenue du Général Leclerc 83120 Sainte-Maxime +33 (0)4 94 81 96 16

www.new-home.fr

VOLGEND NUMMER 24 juni in de winkel Extra dik, extra zomers

Nr. 3 - 2022 25ste jaargang Coverfoto Villefranche-sur-Mer, Côte d’Azur © MATO - Jennifer Cauli Leven in Frankrijk is een uitgave van Leven in Frankrijk B.V., dat deel uitmaakt van een groep uitgeverijen die samenwerken onder de naam Credits Media. Van Slingelandtstraat 63, 1051 CG Amsterdam www.leveninfrankrijk.nl Hoofdredactie Cathelijne van Vliet Eindredactie Jolanda van der Ploeg, Mariëtte van de Sande, Fabian Takx Artdirection Sander Buningh Vormgeving Suzy Benjamin, Sefanja Nods Medewerkers Hans Avontuur, Renate van der Bas, Ingrid Bockting, Jos van der Burg, Marieke van Ditshuizen, Amélie Dufour, Mirjam Enzerink, Isabelle Flipse, Eugenie Goldschmeding, Heiko Hulsker, Jacques Hermus, Wieneke Janssen, Jessica de Korte, Gea Laar, Malou Lammertse, Remke de Lange, Rebecca Marshall, Mick Palarczyk, Frank Renout, Paul Smit, Annette Spaan, Shutterstock, Fabian Takx, Chantal van Wees, Hein Verdam, Lidewij van Wilgen, Anja Winter Telefoon, e-mail redactie +31 (0)20 5302594 e-mail leveninfrankrijk@creditsmedia.nl Uitgever Eugen van de Pas Sales Julien Frouin+31 (0)20 5302570 e-mail advertising@creditsmedia.nl Marketing & traffic Daniëlle Wiersema +31 (0)20 5302570 e-mail communicatie@creditsmedia.nl

Verslag vanaf de allermooiste Franse stranden aan de Middellandse Zee De groene Aspe-Vallei in de Pyreneeën Rij mee! Het spectaculairste treintje van Zuid-Frankrijk: van Nice naar Digne

Distributie Aldipress, Utrecht / AMP, Brussel Abonnementen en klantenservice Mijntijdschrift.com / Leven in Frankrijk Daalakkersweg 2–72, 5641 JA Eindhoven +31 (0)88 2266634 e-mail leveninfrankrijk@mijntijdschrift.com Abonnementsprijs Nederland €40 per jaar (6 edities). Als u per acceptgiro wilt betalen, komt er €2,50 administratiekosten bij. Abonnementen buiten Nederland hebben een speciaal tarief, op te vragen bij Mijntijdschrift.com. Het abonnement wordt automatisch verlengd tegen de dan geldende tarieven, tenzij u minimaal drie maanden voor het einde van de lopende abonnementsperiode opzegt. Proefabonnementen lopen automatisch af. Leven in Frankrijk op iPad Abonnees lezen gratis Leven in Frankrijk via de app MagZine. U kunt inloggen met uw abonneenummer en postcode. Geen abonnee? Dan kunt u Leven in Frankrijk betaald lezen via o.a. MagZine, Blendle en Readly. Losse nummers €7,50 Rechten De redactie heeft zijn uiterste best gedaan om bronnen en rechthebbenden van beeldmateriaal dat is gebruikt te achterhalen en te vermelden. Wanneer desondanks beeldmateriaal wordt getoond waarvan u (mede)rechthebbende bent en u voor het gebruik daarvan niet als bron of rechthebbende wordt genoemd, ofwel geen toestemming geeft voor het gebruik, dan kunt u contact opnemen met de redactie.

Alle kastelen zijn hetzelfde? Niets is minder waar. Zo lezen we in het verhaal over de Bourgogne, waar er ongeveer tweehonderd te bezoeken zijn Wandeling met oud-diplomaat en schrijver Henk Pröpper door zijn Parijs

MEET THE PERFECT SHORTS

KZA

K MET

UG RT

HE BROE

AAKT IN PO

ELA

HAN EM

handgemaakt in Portugal van hoogwaardige stoffen, waaronder stretch katoen, luchtig piqué en lichtgewicht linnen. Verkrijgbaar in meer dan 60 kleuren. Welke kies jij?

Met acht verschillende stijlen - van stijlvol tot sportief - heeft MR MARVIS de perfecte shorts met de ultieme fit voor elke gelegenheid. Onze shorts zijn

VERZEN

BESTEL NU OP MRMARVIS.COM