FILOZOFIA EDUKASAUN: SIGNIFIKADU EDUKASAUN & FILOZOFIA EDUKASAUN NO NIA PAPEL

SIGNIFIKADU EDUKASAUN & FILOZOFIA EDUKASAUN NO NIA PAPEL 1.

2.

3.

4.

5.

Signifikadu edukasaun Variedade filozofia edukasaun Signifikadu filozofia edukasaun

3.1. Filozofia edukasaun iha sentidu nu’udar filozofia tradisionál 3.2. Filozofia edukasaun ne'ebé utiliza aproximasaun krítiku

Papel filozofia edukasaun

4.1. Sasulik empirizmu 4.2. Nativizmu no naturalizmu 4.3. Teoria konverjensia

Rezumu

Mre. Crisogno Soares Freitas Pereira, B.Tchg, M.Ed

1. Signifikadu edukasaun • Eziste termu rua ne'ebé utiliza iha mundu edukasaun.

1) Pedagojia = Edukasaun 2) Paedagoiek mai hosi liafuan Paeda = siénsia edukasaun pedagójika/siénsia edukasaun mak ida-ne'ebé halo peskiza, reflete kona-ba sintoma sira hahalok eduka.

Pedagogia (Gregu) = amizade ho labarik.

Paidagogos mak servidor iha tempu Grega antiga ne'ebé ninia servisu mak akompaña labarik sira hosi uma ba eskola no eskola ba uma.

Paidagogos mai hosi liafuan paedos (labarik) & agoge (ha’u gia/ha’u lidera).

Liafuan pai hosi paidagogos signifika ema ne'ebé iha knaar gia labarik iha kreximentu ba diresaun independente no responsabilidade.

Edukasaun: Signifikadu simples no jerál • Edukasaun: Esforsu ema nian atu hamoris no dezenvolve poténsia sira ne'ebé ema ida-idak iha, tantu fíziku no espirituál tuir valór sira-ne'ebé eziste iha sosiedade no kultura.

• Edukasaun: Rezultadu sivilizasaun nasaun ida-ne'ebé dezenvolve bazeia ba prinsípiu moris nasaun ne’e rasik (valór no norma sira iha sosiedade) ne'ebé ikus funsiona nu’udar filozofia edukasaun.

• Edukasaun atuál: Tempu agora edukasaun servisu maka’as prepara ema ba tipu sosiedade ne'ebé sidauk eziste (figura UNESCO sira).

• Konseitu edukasaun la haketak an hosi prátika edukasaun iha tempu uluk to’o agora.

Konseitu Edukasaun: Tuir espertu edukasaun sira Carter V. Good Edukasaun mak 1) Prosesu dezenvolvimentu matenek ema ida nian iha forma atitude no karakter ne'ebé vigor iha nia sosiedade.

2) Prosesu sosiál iha-ne'ebé ema hetan influénsia husi ambiente ne'ebé lidera (eskola) to’o nia bele hetan matenek sosiál no dezenvolve ninia personalidade.

Godfrey Thompson Edukasaun mak influénsia ambientál ba indivíduu atu rezulta mudansa sira-ne'ebé permanente iha ninia atitude, hanoin no komportamentu.

Freeman But Edukasaun mak atividade simu no fó koñesimentu iha-ne'ebé kultura bele kontinua transmite hosi jerasaun ba jerasaun. Edukasaun nu’udar prosesu; prosesu kreximentu; rekonstrusaun no reorganizasaun esperiensia.

Karakterístika ka elementu jerál iha Edukasaun • Edukasaun iha nia objetivu ne'ebé tenke to’o • Edukasaun presiza halo esforsu ne'ebé planiadu atu hili ninia konteúdu (materia), estratejia atividade no tékniku avaliasaun.

• Atividade edukasaun bele fó iha ambiente familia, eskola, no sosiedade. (informál, formál no naun formál).

2. Variedade filozofia Edukasaun • Iha EUA, Filozofia edukasaun hahu ho konkista sasulik filozofia ruma hanesan pragmatizmu, idealizmu, realizmu no ezisténsializmu ne'ebé finaliza ho implikasaun ba iha aspeitu edukasaun.

• Iha Inglatera, filozofia edukasaun hasentru ba iha prinsípiu sira-ne'ebé báziku liu iha edukasaun (objetivu edukasaun, objetivu kurrikulu, métodu ensinu, organizasaun edukasaun no seluk tan) • Iha Olanda no Alemaña, eziste mak pedagójika/siénsia eduka ne'ebé iha sentidu sinóptiku ho filozofia edukasaun.

• Iha siénsia eduka (edukasaun) eziste ona signifikadu objetivu edukasaun iha-ne'ebé eziste iha filozofia edukasaun

Konseitu no formulasaun filozofia edukasaun Konseitu

formulasaun

Siénsia koñesimentu normativu

Formula regulamentu atu regula moris

Siénsia koñesimentu pratiku

Kuda sistema norma atitude tuir kultura

Siénsia edukasaun filozofia

Hamoris sanak siénsia ne’e rasik

Siénsia koñesimentu ne'ebé hatama iha siénsia koñesimentu normativu

Relijiaun, filozofia ho nia sanak sira (metafízika, étika, estétika & lojika).

Relijiaun, filozofia ho nia sanak sira

Determina baze no objetivu moris

Objetivu ultimate no proximate edukasaun

Determina natureza no karakteriza natureza umana no aspeitu edukasaun.

Sistema edukasaun

Formula instrumentu, infraestrutura, implementasaun tékniku, padraun sira prosesu edukasaun no ensinu, atu nune’e to’o obejetivu edukasaun (Problematika lideransa, métodu edukasaun, polítika edukasaun to’o arte edukasun).

Konteúdu morál edukasaun/objetivu intermediate

Kontein regra, valór espirituál ne'ebé sai sistema valór edukasaun/konseitu báziku valór morál edukasaun.

Ema nia filozofia moris no regra hanoin konaba moris no ninia moris

Obrigatóriu ida ba kada edukadór atu orienta prosesu edukasaun

Filozofia nu’udar kampu aprendizajen

Objetivu mak atu formula normativamente baze no objetivu edukasaun, baze no karakterístika umana, baze no aspeitu edukasaun, konteúdu morál edukasaun, sistema edukasaun ne'ebé kontein polítika edukasaun, lideransa edukasaun, no metodolojia ensinu.

3. Signifikadu filozofia edukasaun • Utiliza aproximasaun 2 atu fó signifikasaun 1)Utiliza aproximasaun tradisionál 2)Utiliza aproximasaun ho lisan krítiku

Filozofia edukasaun: Aproximasaun tradisionál • Fil.Edu utiliza filozofia tradisionál iha ninia forma orijen ne'ebé deklara katak: 1) Diálogu filozofia ho tópiku sira hakesi husi métodu aproximasaun tradisionál.

Ezemplu: filozofu ne'ebé to’o ba iha solusaun problema metafízika no teoria valór sira. Maka sei hamosu responsta sira-ne'ebé hamosu problema foun tanba iha frakeza teoria argumentasaun. Tanba ne’e bele hamosu hanoin krítiku ne'ebé mai hosi filozofu sira seluk. (Thales vs Anaximander) Thales nia observasaun metafízika: substánsia konkretu nu’udar inisiadór no ezisténsia.

Anaximander nia observasaun metafízika: substánsia dahuluk (Arche) mak infinitu (apeiron) ne’e mak “tudo é infinito” . Signifika la iha forma no limitasaun, tanba ne’e la iha buat ida, ne'ebé hanesan nia.

Apeiron iha karakter ne'ebé eternu, nunka destruidu tanba nia la'ós buat ne'ebé invizível.

Diálogu filozofu: Aproximasaun metodolojia tradisionál Tuir sasulik tradisionál: 1. Metafízika nafatin hatuur nu’udar sentru diskusaun iha filozofia edukasaun.

2. Maski metafízika ne’e difisil atu aprende maibé la signifika katak realidade metafízika ne’e la eziste.

3. Erro bele mosu iha métodu buka lia-loos metafízika nian. Idane’e akontese tanba dalan buka lia-loos metafízika mak sala no mós kapasidade hanoin ne'ebé limitadu ba ema ne'ebé buka lia-loos metafízika nian.

Ezemplu: mundu reál metafízika kona-ba realidade mundu atuál (esperiensia) depoizde mundu esperiensia ida-ne’e kona-ba problema sira-ne'ebé akontese. Loos duni problema barak ne'ebé la bele atu rezolve, tanba ne’e tenke rezolve iha mundu metafízika, ne’e mak depoizde ema mate.

Aproximasaun metodolojia tradisionál: Filozofia metafízika nu’udar problema bázika ida iha filozofia edukasaun Ezemplu: Sasulik filozofia edukasaun perenializme kona-ba antropolojia metafízika sobre baze realidade no baze ema nian. Iha diresaun 2 filozofia kultura, ne’e mak: 1. Perenializmu teolojia (São Tomas Aquinas) 2. Perenializmu sekular (Plato no Aristoteles) Diresaun rua ne’e nia dezenvolvimentu, sasulik filozofia edukasaun rekoñesidu nu’udar sasulik Esensializmu.

Esensializmu haree ema nu’udar animál rasionál Perenializmu haree ema nu’udar personal cautiousness (konxiensia privada) ne'ebé iha kapasidade kreatividade limitada, no Maromak nu’udar Absolut Conciousness

2. Filozofia edukasaun ne'ebé utiliza aproximasaun krítiku a) Métodu analiza iha aproximasaun krítiku ne’e mak: Analiza Linguistika (AL) no Analiza Konseitu (AK). b) AL mak esforsu atu halo interpretasaun kona-ba hanoin, ka hanoin sira kona-ba sentidu ne'ebé nia iha. AL presiza tebes atu rezulta revizaun ne'ebé kle’an. (Harry S. Schofield). c) AK mak analiza ba terminologia liafuan sira ne'ebé reprezenta ideia ka konseitu. d) Analizasaun tenke hetan resposta katak iha buat ruma (analiza filozófika) e) AK, ninia resposta ho forma definisaun sira, no definisaun ne’e mós depende ba figura ka institusaun ne'ebé fó sai ka kria.

Diskusaun: Aproximasaun filozofia edukasaun ba signifikasaun filozofia edukasaun

John S. Brubacher: a)Filozofia edukasaun iha relasaun metin ho siénsia edukasaun/pedagójika. b)Filozofia la bele realiza ninia teoria sai realidade maibé hanoin teoria sira-nia lialoos. c) Arte edukasaun mak bele halo teoria sira sai realidade. d)Filozofia edukasaun hakarak atu ninia lia-loos bele justifika iha prátika.

Kilpatrick: a)Ideia filozofia edukasaun: iha hanoin filozofia no eduka mak faze rua iha esforsu ida nia laran. b)Hanoin filozofia mak hanoin no konsidera valór sira no ideia sira-ne'ebé di’ak liu. c) Eduka mak esforsu ida atu realiza valór sira no ideia sira iha moris no personalidade ema nian. d)Edukasaun mak atu realiza valór sira-ne'ebé filozofia kontribui.

John Dewey: a) Filozofia edukasaun mak formulasaun ne'ebé forte no loloos kona-ba problema sira-ne'ebé forma mentál no morál, ne'ebé iha relasaun atu hasoru obstaklu ne'ebé mosu iha moris sosiedade atuál. b) Relasaun entre teoria no prátika, eziste relasaun ne'ebé kontrola malu. Tanba ne’e, edukasaun mak prosesu mudansa sentidu sira no esperiensia liuhosi prosesu transmisaun iha edukasaun c) Hanoin filozófiku mak instrumentu atu rezolve problema ne'ebé sosiedade hasoru. d) Edukasaun mak rekonstrui no reorganiza esperiensia ne'ebé hariku sentidu esperiensia, no bele hasa’e kapasidade atu determina diresaun objetivu esperiensia tuir mai.

4. Papel filozofia edukasaun • Fó signifikadu koñesimentu, hanoin no adaptasaun ba ema ka estudante ba diresaun maturidade no dinámiku.

• Atu hamoris no dezenvolve ema nia poténsia.

• Fó sentidu ne'ebé klaru liu no firme kona-ba maturidade edukasaun (biolojia, psikolojia, pedagojia no sosiolojia).

• Edukasaun nu’udar implementadora ideia sira filozofia nian • Filozofia nu’udar ideia sira (idealizmu) • Edukasaun nu’udar esforsu intensionál no planeadu atu realiza ideia sira sai realidade iha implementasaun dezenvolvimentu personalidade.

Istória edukasaun kona-ba ideolojia filozofia iha edukasaun: Sasulik empirizmu John Lock (1632-1704) Filozofu Inglatera.

• Empirizmu mai hosi liafuan empiri = Esperiensia.

• Teoria tabula rasa: ema moris mai nu’udar surat-tahan mamuk.

• Personalidade buras bazeia ba ambiente edukasaun ne'ebé ema hetan.

Helvatus (Filozofu Gregu) • Ema moris mai iha mundu kuaze hanesan, ne’e mak moos no kastu. Ambiente mak sei halo ema sira sai diferente.

Istória Edukasaun…: Sasulik Nativizmu Arthur Shopenhauer (1788-1860) • Nativizmu = Nalivus (nascido) • Ema nia natureza no fatór moris (nascimento)la hetan influénsia hosi ambiente no edukasaun ne’e rasik, maibé mai hosi poténsia hereditariedade. idane’e mak hanaran personalidade ema nian.

• Eduka tuir sasulik ne’e katak husik labarik moris tuir ninia natureza. Signifika katak edukasaun la iha ninia forsa.

• Sasulik ne’e mós hanaran pesimista.

Istória Edukasaun…: Sasulik Naturalizmu

Jean Jacques Rousseau (1712-1778): Filozofu Fransa.

• Iha relasaun ho sasulik nativizmu.

• Buat hotu iha kondisaun di’ak bainhira mai hosi Kriadór nia liman, maibé buat hotu sai aat iha ema nia liman.

• Edukasaun la presiza dezenvolve talentu labarik sira-nian.

Dezenvolvimentu talentu sei mosu hosi nia an rasik.

• Sasulik ne’e mós hanaran negativizmu. Tanba edukadór husik labarik atu dezenvolve nia an rasik no entrega ba natureza labarik ne’e nian.

• Objetivu mak atu ema nia liman la bele estraga natureza nia di’ak.

• Labarik presiza livre atu halimar ho nia natureza no hases labarik sira hosi artifisiál.

Istória Edukasaun…: Teoria konverzénsia William Stern (1871-1938) Espertu Edukasaun Alemaña.

• Teoria konverzénsia: Natureza no ambientál nu’udar liña rua ne'ebé dirijidu ba pontu enkontru ida. (Empirizmu no Nativizmu) • Natureza ema nian no ambiente importante hotu. Buat rua ne’e servisu hotu ba ema nia dezenvolvimentu.

• Rezultadu dezenvolvimentu no edukasaun labarik depende ba ema nia natureza no situasaun ambientál.

• Dezenvolvimentu personalidade verdadeiru mak rezultadu prosesu kolaborasaun entre poténsia ereditária (internál) no ambientál, edukasaun (eksternál).

Teoria konverjensia nia Fiar • Edukasaun ne’e posível fó ba labarik sira.

• Edukasaun fó ba labarik atu dezenvolve natureza umana ne'ebé di’ak no prevene natureza umana ne'ebé aat.

• Rezultadu edukasaun depende ba natureza umana no ambientál.

Papel no funsaun filozofia edukasaun: John S. Brubacher • Funsaun espekulativu: Filozofia edukasaun esforsu atu kompriende asuntu/problema edukasaun totalmente, no fatór sira-ne'ebé influénsia edukasaun.

• Funsaun normativu: Filozofia edukasaun iha responsabilidade ba formulasaun objetivu, norma, ka estandarte atu orienta prosesu edukasaun.

• Funsaun krítiku: Filozofia edukasaun halo peskiza ho kuidadu ne'ebé bazeia ba pensamentu sira no prátika edukasaun.

(Hanoin lójiku, linguajen klaru, no presiza evidénsia variedade ne'ebé bele simu atu haforsa no nega hanoin faktu sira konaba edukasaun).

• Funsaun teoria ba prátika: a) Filozofia fó prinsípiu sira-ne'ebé jerál ba prátika. b) Hodi kompriende filozofia, ema sei bele dezenvolve siénsia koñesimentu ne'ebé aprende tiha ona ho konsistente. c) Atu rezolve problema edukasionál eziste disiplina tolu siénsia nian ne'ebé ajuda filozofia edukasaun: 1) 2) 3)

Teoria realidade no metafízika Teoria siénsia koñesimentu ka epistemolojia Teoria valór ka étika

Relasaun ho disiplina tolu siénsia nian: Filozofia edukasaun iha knaar mak: Tuir Kilpatrick 1)Kritíka supozisaun ne'ebé edukadór sira kaer.

2)Ajuda haklaru objetivu edukasaun 3)Halo avaliasaun krítiku, kona-ba métodu sira edukasaun nian ne'ebé utilizadu atu atinji objetivu sira edukasaun nian.

Tutoriál: Revizaun ba sesaun II ho dalan diagrama Venn Edukasaun

Filozofia Edukasaun

Papel filozofia Edukasaun: …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………