MONITOR
2018 YEAREND REPORT ISSUE
OPISYAL NA PAHAYAGAN NG CENTER FOR TRADE UNION AND HUMAN RIGHTS
A NG DD S NG GO B Y E R N O N G D U T E RTE: DEB T, D E C E P TI O N, S H A M E L E S S N ESS UTANG Litaw na katangian ng pamamahala sa bayan ng rehimeng Duterte ang UTANG sa tunay at talinhagang kahulugan nito. Pamamahalang nakaangkla sa ekonomiyang nakasandig sa utang at pagpiga sa mamamayan sa anyo ng buwis at bayarin para daw pinansyahan ang mga magarbong imprastraktura. Pulitika ng rehimen na nakabatay sa bayad-utang sa militaristang pamamahala at tiraniya. Malaki rin ang pagkakautang ng rehimen sa mamamayan sa tiwalang ipinagkaloob kapalit ng pangakong pagbabago. Pero higit sa lahat, ang utang na buhay ng rehimen sa mga biktima ng gera kontra droga, ang mga nagtatanggol sa karapatan sa lupa, likas na yaman, trabaho at kabuhayan, at karapatang pantao. PANLILINLANG AT PANLILIHIS Mahusay ang rehimen kung paano nililinlang at inililihis ang kritismo at atensyon ng publiko palayo sa mahahalagang usapin tulad ng pag-aalay niya ng West Phil Sea sa China, masamang epekto ng ipinagmamalaking TRAIN at pagsirit ng presyo ng langis at bilihin; kritisismo sa War on Drugs, kontra-kababaihang gawi at pahayag, at madugong kontra-insurhensya sa anyo ng pag-aalok ng kapayapaan habang dinidigma ang mga komunidad. Humahaba ang listahan ng mga maruming taktika para lokohin at paniwalain pa ang mga mamamayan. Naririyan ang i) paggawa ng mga maliit at `safe’ na reporma bilang tropeo at pantakip sa kontra mamamayang hakbangin ii) tusong paggamit ng `batas at kaayusan’ (law and order vs rule of law ) para gawing legal ang pakana ng kanyang pamahalaan iii) pang-aaway at pag-alipusta sa simbahan at taong-simbahan, paghamon sa Diyos at pahayag na pagsamba sa kanya mismo iv) pagpapahayag na ang pagpatay sa mga adik, rebelde, kriminal ay pagmamahal niya sa bayan, at pagpapanatili ng kaayusan. KAWALAN NG KAHIHIYAN AT TUNAY NA PAGMAMAHAL SA BAYAN Likas sa rehimen, lalo na sa Pangulo nito ang pagmalalaki sa kawalang paggalang sa kababaihan at kababaihang manggagawa sa loob at labas ng bansa. Pinapatindi pa nito ang pandarahas, pangungutya at pag-alipusta sa mga katunggali sa harapan ng pinamumunua niya mismo at na parang ordinaryong gawi. Sa kalakhan, ang ganitong katangian ng rehimen ay nagdulot ng takot sa mga komunidad pero nagmulat din ito sa maraming mamamayan, liban sa mga bulag na tagasuporta nito, sa katangian ng administrasyon. Sa pagkadismaya, tinulak nito ang ibat-iba, hiwa-hiwalay at organisadong protesta at welga sa buong bansa, habang binabatikos naman ng `international community’ ang gobyerno ni Duterte laban sa madugong giyera nito kontra-droga at iba pang paglabag sa karapatang pantao lalo pa nga at pinahaba pa nito ang Batas Militar sa Mindanao.
2
CTUHR M O N I TO R
8 1 0 2 g n o a T g n o o n a w a g a g g n a M a g m g n n a b a L a 8 Tampok n Maraming kinaharap na mga pakikibaka at gayundin, nakamit na tagumpay, ang mga manggagawa noong taong 2018. Napilitan si Duterte na pumirma ng isang Executive Order hinggil dito. Pero hindi na rin ikinagulat ng lahat nang ang pinirmahang EO 51 ay gaya rin naman ng mga nauna nang batas at polisiya na hindi paborable sa manggagawa at hindi tunay na nagwawakas sa kontraktwalisasyon. Mahigit 30 samahan, asosasyon at unyon ng mga manggagawa ang naglunsad ng iba’t ibang porma ng pagkilos laban sa kontraktwalisasyon at para sa panawagang P750 national minimum wage. Makasaysayan din ang pagkilos ng Mayo Uno 2018 kung saan, nagkaisa at nagsama-sama ang iba’t ibang mga unyon, pederasyon at samahan ng mga manggagawa sa ilalim ng Nagkaisa Labor Coalition at Kilusang Mayo Uno. Nasundan ito ng iba pang mga pagkilos at aktibidad. Sunud-sunod ang naging mga welga at pagkilos ng mga manggagawa ng Coca-Cola sa iba’t ibang pabrika nito sa bansa laban sa malawakang tanggalan at kontraktwal na paggawa. Noong Marso 24, 2018 nagwelga ang mga kontraktwal at tinanggal na mga manggagawa ng Coca-Cola Sta. Rosa dahil sa pagtanggi ng kumpanya na ipatupad ang kautusang ng DOLE na sila ay i-regular. Pinagtibay ng DOLE na ang kumpanyang Coca Cola ay gumagamit ng ipinagbabawal na labor-only contracting. Matapos ang ilang buwan, tagumpay na naipagwagi ng mga manggagawa ang kanilang kahilingan. Nagwelga rin ang mga manggagawa ng planta ng Coke sa Davao noong Abril 2018 kaugnay ng iligal na pagtanggal sa trabaho ng 127 na manggagawa. Dinahas ang kanilang welga at inaresto ang 10 manggagawa. Noong Disyembre 2018 ay nadismiss na ng korte ang kasong “coercion” laban sa 10 inaresto.
Coca-Cola
(MUL A K AY MAG GIE)
Samantala, nagsampa ng kaso ang mga manggagawa ng CocaCola Cebu kaugnay din ng kontraktwal na paggawa. Nitong Pebrero ay nagtagumpay sila sa isinampang kaso sa DOLE 7 at ipinag-utos nito sa kumpanya na gawin silang regular. Naglunsad din ng mga pagkilos ang mga manggagawa sa Coke Imus, Cavite laban sa malawakang tanggalan.
Noong Hunyo 30, 2018, humigit kumulang 12,000 empleyado ng PLDT ang nawalan ng trabaho. Imbes na sumunod sa kautusan ng DOLE na gawing regular ang mahigit 7,000 empleyado nito, nagmatigas ang PLDT at inapila sa Court of Appeals (CA) ang usapin. Nagtindig ng kampuhan ang mga tinanggal na empleyado sa harap ng PLDT Main Office at naglunsad ng iba’t ibang pagkilos sa Mendiola at DOLE. Ngayong Pebrero 2019, naglabas ang CA ng desisyon na tanging ang mga empleyado lamang sa “installation, repair and maintenance” ang saklaw ng regularisasyon. Hindi umano sakop ang nasa larangan ng “janitorial, IT, Back Office support, Sales, BPO.”
PL DT
(LARAWAN MULA SA DEFEND JOB PHILIPPINES)
3
20 1 8 Y E AR E N D R E P ORT
Jollibee
(L A R AWA N M U L A K AY K AT R I N A YA M ZO N)
Noong Oktubre 1, 2018, nagkasa ng welga ang mga manggagawa ng Sumitronics Philipppines Inc. (SMT) sa Laguna, matapos biglang magsara ang kumpanya sa gitna ng mga negosasyon para sa Collective Bargaining Agreement (CBA) ng unyon. dahil umano sa pagkalugi nito. Inokupa nila ang pagawaan at doon nagprotesta laban sa union-busting. Nakaranas ang mga manggagawa ng SMT Workers Union ng iba’t ibang porma ng pang-haharass gaya ng di pagpapasok ng pagkain (food blockade) para sa mga welgista. Matapos ang ilang buwan ay nagkasundo ang unyon at SMT management sa angkop na kompensasyon para sa mga tinanggal na manggagawa. Subalit, noong Disyembre ay kinasuhan ng Light Industry and Science Park (LISP) II administration ang 60 lider ng unyon at mga tagasuporta ng trespassing, grave coercion at malicious mischief, kaugnay ng isinagawa nilang pagkilos sa loob ng pabrika.
Unipak
(LARAWAN MULA SA DEFEND JOB PHILIPPINES)
Nagsagawa ng kampuhan ang 400 tinanggal na manggagawa ng Jollibee Foods Corporation (JFC) noong Hunyo 2018 sa harap ng JFC commissary warehouse sa Paranaque City. Naganap ang mass layoff, sa kabila ng kautusan ng DOLE sa kumpanya na gawing regular ang mahigit 6,000 manggagawa. Nangunguna ang JFC sa inilabas ng DOLE na listahan ng mga kumpanyang nagpapatupad ng iligal na labor-only contracting. Naging malakas din ang kampanyang #BoycottJollibee bilang suporta sa laban ng mga manggagawa.
SMT
(LARAWAN MULA SA REBEL KULE)
Matapos ang pitong (7) buwan na paglulunsad ng “Kampuhan ng mga Kontraktwal,” nagkamit ng mga tagumpay ang mga manggagawa ng Unipak. Kinilala ng DOLE na regular ang mga manggawa sa ilalim ng Slord Development Corporation at pinagbayad ang management ng P6.4M na money claim (underpayment of wages, 13th month pay, service incentive leave). Napagtagumpayan din nila ang ilang mga benepisyo, gaya ng SSS, 13th month pay at Service Incentive Leave.
Noong Oktubre 1, 2018, nagkasa ng welga ang mga manggagawa ng Sumifru Philippines Corp., sa ilalim ng unyon ng Nagkahiusong Mamumuo sa Suyapa Farms (NAMASUFA) dahil saisang dekadang di pagkilala ng kumpanya sa kanilang unyon, mababang pasahod, kontraktwalisasyon, di ligtas na paggawa at iba pa. Nakaranas sila ng iba’t ibang porma ng harassment at pandarahas mula sa kumpanya at mga bayaran nitong elemento ng PNP, AFP at goons. Tinutugis ng mga militar ang mga lider at miyembro ng unyon at pinagbibintangan silang mga NPA. Ilang beses ding pinagtangkaang paslangin ang ilan sa mga lider ng NAMASUFA. Noong Oktubre 31, 2018 ay pinatay si Danny Boy Bautista, isa sa mga unyonistang nakiisa sa welga. Noong Nobyembre ay nagtungo sa Maynila ang 350 manggagawa ng Sumifru upang iparating sa iba’t ibang ahensya ng gobyerno ang kanilang kalagayan. Subalit, mahigit 3 buwan na silang naka-kampo sa Maynila ay wala pa ring malinaw at paborableng resolusyon na inihahain sa kanila ang DOLE.
S UMI F R U
(LARAWAN MULA SA KMU-SOUTHERN MINDANAO REGION)
4
CTUHR M O N I TO R
Liwayway
(L A R AWA N M U L A SA A NA K BAYA N CE B U)
Noong Hunyo 2, 2018, nagkasa ng welga ang mga manggagawa ng NutriAsia, sa harap mismo ng pabrika ng kumpanya sa Marilao, Bulacan. Pangunahing dahilan ng kanilang pagwewelga ay ang iligal na pagtanggal sa trabaho sa 50 mga kasapi at taga-suporta ng Nagkakaisang Manggagawa ng NutriAsia (NMN) at ang laganap at mapang-abusong iskema ng kontraktwalisasyon.
Nagdeklara ng welga ang mahigit 300 mga manggagawa ng Liwayway Marketing Coporation (OISHI) sa Cebu noong Agosto 2018. Matapos ang ilang buwan ng welga, nagkamit ng tagumpay ang mga manggagawa. Yumukod ang management ng Oishi sa mga kahilingan ng mga manggagawa. Ibinalik sa trabaho ang 44 manggagawang inilagay sa floating status at binayaran sila ng karampatang backwages.
NutriAsia
( L A R AWA N M U L A S A A N A K B AYA N U S T )
Matagumpay nilang naparalisa ang operasyon ng pabrika ng ilang araw at nagdulot ng milyon-milyong pagkalugi sa NutriAsia. Ngunit imbes na ibigay ang mga lehitimong kahilingan ng mga manggagawa ay pinili pa ng kumpanya na gamitan ng dahas at iba’t ibang porma ng harassment at pananakot ang mga nakikibakang manggagawa. Noong Hulyo 30, marahas na binuwag ang piket at inaresto ang 19 na mga manggagawa at taga-suporta. Isa sa mga pinakamalubhang nasugatan ay si Nanay Leticia ng Kadamay na sumuporta sa labang ng mga manggagawa. Malawak din ang naabot ng kampanyang “Boycott NutriAsia!” sa loob at labas ng bansa. Sa kasalukuyan ay binuhay na namang muli ng kapulisan, sa pakikipagsabwatan sa management ng NutriAsia ang kasong “alarm and scandal” at “direct assault” sa 17 manggagawa. 3 na ang inaresto nila nitong huling linggo ng Pebrero habang pinaghahanap naman ang iba pa. Nitong Marso 25, muling itinayo ng mga manggagawa at kanialng taga-suporta ang picketline pero agad itong binuwag ng lokal na pamahalaan at PNP. Para sa mga katanungan o mungkahi, kontakin ang CTUHR sa 718-0026 o sumulat sa ctuhr.manila@gmail.com. Maaari rin bisitahin ang www.ctuhr.org para sa iba pang impormasyon.
PULSO NG MANGGAGAWA Nagtanong-tanong kami sa ilang manggagawa kung sino ang napupusuan nilang kandidato sa pagka-senador ngayong Eleksyon 2019. Inalam din naming kung aling mga isyu ang nais nilang matugunan at anong katangian ang nais nila sa isang lider ng bansa. Narito ang ilan sa kanilang kasagutan: Si Atty. Neri Colmenares ang iboboto ko. Bilang senior citizen at isa sa nakinabang sa batas na isinulong niya para sa karagdagang pensiyon ng mga senior. Kahit na P1 libo pa lang ang naidagdag sa aming pensiyon, malaking tulong na para sa dagdag pang bili ng maintenance medicine. Dapat din na maibigay na ang P1 libo dahil ‘yan naman ang pinaglaban ni Neri, diba? Tatay Mar, 66 yrs old Retiradong Sundalo Bldg H, Auditor Ang boto ko ay para sa kandidatong alam kong maraming maitutulong sa pag papaunlad ng bansa. ‘Yong ilalaban ang karapatan ko at mga anak ko. Ang isyu ng problema sa relokasyon (amortisasyon, tubig, kuryente, kabuhayan at serbisyong pang publiko) at pagtaas ng bilihin dahil sa train law ang mga nais kong matugunan. Kaya malaki ang paniniwala ko na si Atty. Neri Colmenares dahil subok na siya ay tumutulong sa maralitang sektor ng ating bansa. Ice, 41 y/o Biyuda may 7 anak Ang iboboto ko lang yung alam ko na malinis ang record. Sina Bong at Jinggoy, hinding hindi ko na ipagkakatiwala ang boto ko sa kanila dahil sa pork barrel. Tama na yung nanakaw nila. Leo, 56 y/o Construction worker
5
20 1 8 Y E AR E N D R E P ORT
Alas-otso ng gabi ng Hunyo 2, 2018, hindi pa man natatapos magluto ng hapunan si Meri, dumating sa kaniya ang hindi inaasahang balita: dinukot ang asawang si Bob. Sinukluban siya ng takot na hindi na muling makita ang kabiyak. Ang alam kasi ni Meri sa mga kaso ng pagdukot, maliit ang tyansang ilitaw pa ang mga dinudukot na aktibista. “Para akong napilayan”, paglalarawan ni Mrs. Reyes mula nang ikulong sa gawa-gawang kaso si Juan Alexander Reyes o Bob. Sa loob ng 13 taon bilang mag-asawa, alam ni Meri na kakambal ng pagiging aktibista ni Bob ang panganib. Ang payo noon sa kaniya ng kaniyang ina, “kapag nag-asawa ka ng aktibista, kailangan handa ka sa mga posibilidad dahil hindi maiiwasang palaging nasa kalahati ng hukay ang buhay ng asawa mo”. Aminado si Meri, hindi naman makwento si Bob kaya ni minsan sa hinagap hindi niya naisip na biglang isang araw ay mababalitang nawawala ang asawa. Nang gabi ring iyon, matapos ang
paghahagilap ng mga kasamahan at kapamilya, natagpuan si Bob sa kustodiya ng Philippine National Police – Criminal Investigation and Detection Group. Nung una’y nagmamatigas pa ang mga pulis at itinatangging hawak nila si Bob. Kwento ni Meri, habang nakikipagtalo sila sa mga pulis, isang pamangkin niya ang dumungaw sa bintana ng isang maliit na silid kung saan itinago si Bob. Kasong arson sa Agusan del Norte at illegal possession of firearms and explosives sa Quezon City ang isinampa kay Bob Reyes. Mga gawa-gawang kasong karaniwang isinasampa sa mga tulad niyang bilanggong pulitikal – nonbailable ika nga, sa pag-aakala ng pulisya na kapag ikinulong ang isang aktibista, maikukulong na rin nila ang prinsipyo ng mga ito. SI BOB Panganay sa pitong magkakapatid si Bob. Sa kanilang pamilya, siya ang nagiisang aktibista. “Napakabait na bata ni Bob at lumaki na hindi nagkaroon ng kaaway”, ayon kay Ginang Virginia Reyes, ina ni Bob. Sa isang protesta kasabay ng
hearing ng kasong isinampa kay Bob nitong Pebrero, hindi mapigilan ni Gng. Reyes na maibulaslas ang damdamin sa pagkakakulong ng panganay na anak. “Paanong nagpasabog ng bomba ang anak ko sa Mindanao? Ganito na ba ang patakaran ng gobyerno? galit na mga tanong ni Gng. Reyes. Sa kasong arson na isinampa kay Bob, pinaratangan siyang nanunog ng truck ng kopra habang diumano ay may iwanawagayway itong bandila, isang kwentong kung iisipin ay sa pelikula mo lang makikita. Pareho sina Meri at Gng. Reyes na nagpapatotoong ni minsan ay hindi pa nakaapak ng Mindanao si Bob. Imposible na magkaroon ng kaso ang asawa sa Agusan del Norte. Aniya, maliit lang ang probinsiyang ito pero tila ba naroon ang pabrika ng mga kasong isinasampa sa mga trade union leaders. Walang masama sa pagiging trade union leader at pagtatayo ng unyon. Kung tutuusin, ayon kay Meri, prestihiyong maituturing sa ibang bansa ang pagiging union leader. “Dito lamang sa Pilipinas nangyayari na kapag union leader ka, ituturing kang terorista o rebelde”, ani
6
CTUHR M O N I TO R
Meri. Ang pagtatayo ng unyon ay hindi kailanman naging porma ng terorismo, ito ay karapatan na pinoprotektahan ng saligang batas, dagdag pa niya. Hindi na bago ang gawain ng gobyerno na pagsasampa ng kaso o di kaya ay pagdukot o pagpatay sa mga organisadong mamamayan. Sa tala ng Center for Trade Union and Human Rights, nasa 89 manggagawa ang inaresto at sinampahan ng gawa-gawang kaso na may kinalaman sa kanilang pag-uunyon at welga. Samatala, isa si Bob sa walong labor organizer na ikinulong ng gobyernong Duterte.
Hindi lamang pinaasa kundi maituturing na pagtatrayador sa manggagawa ang hindi pagtupad ni Duterte sa campaign promise nitong wakasan ang kontraktwalisasyon Hindi lamang pinaasa kundi maituturing na pagtatrayador sa manggagawa ang hindi pagtupad ni Duterte sa campaign promise nitong wakasan ang kontraktwalisasyon. Matapos pumosturang maka-manggagawa, sunod-sunod na ang birada ni Duterte sa mga organisasyon ng mamamayan lalo na yaong kritiko ng kaniyang mga polisiya. Ultimo ang pagwewelga ng mga manggagawa para sa karapatan at kabuhayan ay katawatawang pilit ikinabit ng Armed Forces of the Philippines sa terorismo na tinawag nilang Red October. Ang pag-uunyon, katulad ng sinabi ni Meri, ay legal at ginagarantiyahan ng Konstitusyon. Mabisang sandata ito ng manggagawa para kolektibong maigiit ang kanilang mga karapatan sa paggawa at mapabuti ang kanilang kondisyon sa trabaho. Sa mahabang panahon, ganito ang adbokasiyang isinulong ni Bob bilang organisador. Sa katunayan, ilang araw bago ang iligal na pag-aresto kay Bob, nagawa pa niyang pamunuan ang “strike vote” ng mga manggagawa ng Pearl Island Commercial Corp. Ang nasabing welga ay tugon sa ginawang iligal na tanggalan ng kumpanya. Bago pa man maging organisador sa hanay ng manggagawa sa pribadong sektor, mahigit isang dekada rin nagsilbi si Bob sa hanay ng mga manggagawa sa gobyerno. Naging miyembro siya ng Confederation for Unity Recognition and Advancement of Government Employees (COURAGE) noong nagtatrabaho pa siya sa Caloocan City Hall. Sa kabila ng pagiging aktibo sa pagsusulong ng mga demokrating karapatan ng mamamayan bilang aktibista simula pa noong nasa kolehiyo, hindi nagpabaya si Bob sa iba pa niyang tungkulin. Consistent siyang Dean’s Lister noong nagaaral ng kursong Electrical Engineering sa University of the EastCaloocan. Naging Chairperson siya ng Tinig ng Silangan Party Alliance at naging aktibo rin siya sa League of Filipino Students. Bilang isang ama, pagbabahagi pa ni Meri, malapit at handson sa pag-aalaga si Bob sa kanilang dalawang anak na lalaki. Si Bob aniya ang nag-aasikaso sa kanilang mga anak sa pagpasok
sa paaralan. Si Bob rin ang tumutulong sa mga ito sa kanilang mga school projects. Hindi nito pinapabayaan ang tungkulin bilang ama at asawa kasabay ng pagtangan din sa tungkulin bilang isang aktibista. Mailalarawan nga daw ni Meri si Bob bilang “the best boyfriend” dahil mula sa pagiging magkarelasyon hanggang sa pagiging mag-asawa, hindi nakakalimot si Bob sa kanilang anibersaryo at palaging naglalaan ng oras para sa kaniya at sa kanilang pamilya. Panandalian ngang huminto si Bob sa pagkilos para matutukan ang gamutan at ispesyal na pangangailangan ng panganay na anak. Nang makabalik noong taong 2017, tuloy-tuloy nang naging aktibo si Bob sa Sandigan ng mga Manggagawa sa Quezon City (SMQC) hanggang sa araw na iligal siyang arestuhin. Mistulang bangungot na makulong dahil sa gawa-gawang kaso ang isang mahal sa buhay. Higit kumulang dalawang buwan din hindi makatulog at makakain ng maayos si Gng. Reyes nang makulong ang anak. Ayon kay Meri, nakapahirap din para sa kaniyang biyenan ang pagkakakulong ni Bob. Bukod kasi sa pag-aasikaso sa pitong anak at mga apo, may tungkulin din si Gng. Reyes bilang kagawad sa kanilang barangay. Gayunpaman, sinisikap nila at ng buong pamilya at sa tulong din ng mga kasamahan ni Bob na matugunan ang pangangailangan ni Bob, mula sa medikal hanggang sa aspetong legal at moral.
hindi nila mapipigilan ang lumalaking bilang ng mga manggagawa na nag-oorganisa at namumulat sa kanilang kapangyarihan bilang mapagpalayang uri Sa ngayon, patuloy ang pagdinig sa kasong illegal possession of firearms and explosives sa Quezon City samantalng hindi pa umuusad ang kasong arson sa Agusan. Dahil sa patuloy na pagiral ng Martial Law sa Mindanao, mahirap para sa pamilya ni Bob na makakuha ng mga kaukulang dokumento. Naghihintay at umaasa ang pamilya Reyes na madismiss na ang kasong arson. Ang pag-aresto at pagsasampa ng gawa-gawang kaso sa mga aktibista, labor organizers, human rights defenders at iba pang kritiko ng administrasyon ay higit pang patunay na takot ang gobyerno na mamulat ang mamamayan sa kanilang mga batayang karapatan na kadalasan ay gobyerno rin ang lumalabag o nagkakait. Ang lalong pagtindi ng krisis at pagpapatupad ng gobyernong Duterte ng mga anti-manggagawa at antimamamayang polisiya sa halip na tugunan ang tunay na problema ng bayan ang siyang higit na nagtutulak sa mga manggagawa na mag-organisa at lumaban para baligtarin ang mapagsamantalang sistema. Nagtatagumpay man ngayon ang tiranikong gobyerno ni Duterte at mga kasabwat na kapitalista na ipakulong ang ilan pang Bob Reyes, hindi nila mapipigilan ang lumalaking bilang ng mga manggagawa na nag-oorganisa at namumulat sa kanilang kapangyarihan bilang mapagpalayang uri.
7
20 1 8 Y E AR E N D R E P ORT Mula sa p a h i n a 1
A NG SALAMIN NG DDS: Tiraniya sa kalagayan ng Manggagawa i. Paglobo ng Utang Panlabas, higit na pagpiga sa mamamayan Bumagal man ang ekonomiya, lumubo naman ang utang panlabas sa ilalim ng’Dutertenomics’ para pinansyahan ang ‘flagship’ na proyektong Build, Build Build. Umabot ang utang ng bansa sa US$73.1 billion sa pagtatapos ng 2017, mas mataas ng US$730 million kumpara sa 2016. Ang 48.6 % o $35.1 billion nito ay utang ng pribadong sektor o mga korporasyon na namumuhunan daw sa bansa at indibdwal [BSP,2018] na binabalikat ng taong bayan. Bukod sa halaga ng utang, na hindi pamilyar ang publiko, nakatago pa rin ang mga kondisyong kakambal ng utang sa pagitan ng Pilipinas at China.
Mas dobleng pahirap ito sa manggagawa na ‘di pa umabot sa minimum na sahod ang tinatanggap. Katunayan, sa Valenzuela City, tinaguriang sweatshop capital pa ng Pilipinas, may na-monitor ang CTUHR na 11 pabrika, na may kabuuang 19,680 na mga manggagawa na pinapasahod pa rin ng mas mababa pa sa minimum na sahod, 12 oras na pagtatrabaho at nananatiling kontraktwal, kahit ilan sa kanila ay dekada na nagtatrabaho sa kumpanya. Tikom ang bibig ng mga ‘pantas’ na nagsulong at nagpasa ng TRAIN law liban na lang ng sumirit at napilitang lang magsalita nang ang hinaing at galit ng taong-bayan ay maging banta sa kanilang karera o kahihintnan ng pagtakbo nila sa eleksyon. Bigla-bigla, makikitang suspensyon ng buwis sa langis (excise tax) ang bitbit ng walang kahihiyang maagang panangampanya. Pansamantalang trabahong nalilikha, pantapal lamang sa nawawalan ng trabaho
SOURCE: Trading Economics Bukod sa utang panlabas, at sa mga datos na mala-mahikang inilalako na umuunlad ang bansa, 22 milyong Pilipino o 1/5 ng populasyon ng bansa ang nakalugmok sa kahirapan. [WB, Mayo 2018]. Pinalala pa ito sa pagratsada ng TRAIN LAW. Sa pag-arangkada ng TRAIN Law, walang habas ang pagtaas sa presyo ng gasolina, mga pangunahing bilihin, pamasahe at nagtapyas sa halaga ng sahod at kakayahan ng mga manggagawa at maralita na makabili ng pagkain at pangunahing pangangailangan. Sumabay pa rito ang tanggalan sa trabaho mula sa maliliit na kumpanya na umaaray din sa halos lingo-linggong paglobo ng presyo ng gasolina. Sa manggagawa, mukha ng ratsada ng TRAIN ang higit pang pagkakasya nila at ng pamilya sa mga ‘di masustansyang pagkain tulad ng instant noodles, itlog, lugaw at de lata, para lang sa enerhiya na kailangan nila para makapagtrabaho o mairaos lang ang kanilang pamilya. Ngunit nagtaasan rin ang presyo nito, kesa mas maliit na `portion’ na lamang nagkakasya ang kanila badyet. Sa bahagi ng sentrong industriya ng Metro Manila halimbawa, kung saan ang regular na tanghalian ng mga manggagawang ‘di pa pinapasahod ng tama, mukha ng epekto ng TRAIN ang kalahating maliit ng mangkok na lugaw at isang nilagang itlog na tanghalian, mula sa dating isang mangkok at dalawang itlog sa parehong halaga.
Pinakamababa ang paglikha ng trabaho sa ilalim ng rehimeng Duterte, sa kabila ng inuulat nitong 825,000. Patuloy na lumalaki ang bilang ng kulang sa trabaho at sektor impormal na mismong World Bank ay nagtatayang 75% ng may trabaho ay nasa impormal. Ayon sa Ibon Foundation, mas malaki ang bilang ng OFW na umaalis kada araw na 5,757 kesa sa trabahong nalilikha na aabot lamang sa 2,260/ araw. Sa monitoring naman ng CTUHR, may 18 pagawaan na may 31,280 manggagawa din ang nagsara, bukod pa sa 2,800 na inalisan ng trabaho dahil sa pag-uunyon, [CTUHR] ii. Panlilinlang sa gitna ng nagpapatuloy at mas sopisitikadong iskema ng kontraktratwalisasyon, bulto-bultong tanggalan Halos 500,000 'manggagawa na mag-e-endo' ang naging regular daw sa pagtatapos ng 2018 ayon sa DOLE. Sabi pa ni DOLE Secretary Silvestre Bello, ang pagregular sa 411,449 ay bahagi raw ng pinaigting na kampanya ng gobyeno lalo sa mga ilegal na porma ng kontraktwalisasyon. Dagdag pa niya, na kalakhan daw dito ay mula sa pagkukusa ng mga kompanya na iregular ang manggagawa na kesyo produko ng inspeksyon at order ng DOLE. Kaya nga raw, pinag-iisipan na mismo ng DOLE na ang mga kumpanyang kasapi ng Employers Confederation of the Philippines o ECOP ay ma-exempt na sa inspeksyon. [Philstar.Dec 20, 2018] Subalit, ang tanong pa rin ng marami, nasaan ang mga naregular na ito, dahil sa pagtatapos ng taon, bigo pa rin ang pamahalaan na magbigay ng kongkretong listahan. Hindi rin nilinaw ni Bello kung ang mga sinasabing na-regular ay direkta sa kumpanya o sa ilalim ng mga manpower agencies tulad ng nakasaad sa DO 174. Ang linyang `patuloy ang pamahalaan sa pagreregular’ ay paulitulit, subalit hindi naglubay ang mga manggagawa at organisadong pwersa ng paggawa sa paniningil sa pangakong pagwawakas ng kontraktwalisasyon. Hanggang napilitang umamin si Duterte na HINDI niya kayang wakasan o AYAW niyang wakasan ang kontraktwalisasyon,
8 imposible raw ito, at ‘di magiging maganda sa negosyo. Ayaw ng China na wakasan ang kontraktwalisasyon. Kaya, mas nagpaapoy pa ito sa kilusang paggawa para itulak ang kahilingang pagtigil sa kontraktwalisasyon. Pinangunahan ng Kilos Na Manggagawa ang maramihang pagsasampa ng reklamo sa DOLE para sa regularisasyon. At Noong Mayo 1,2018, upang pahupain ang galit ng organisadong manggagawa, inilabas ng Malacañang ang EO 51, isang kompromisong kautusan na walang pinag-iba sa DO 174, na nagbababawal sa dati ngunit kalakarang praktika ng Labor Only Contracting (LOC). Sa halip na magpalamig, pinapaypayan nito ang apoy ng paniningil sa pangakong pagwawakas ng kontraktwalisasyon. Binigkis nito ang magkakatunggaling sentrong unyon at mga kasapi nito sa iisa at dambuhalang pagkilos noong Araw ng Paggawa. Subalit lang para pahupain ang pagkaiisang ito, naglabas ang DOLE noong Mayo 2018 rin ng Top 20 na kumpanya na nagsasagawa ng iligal na Labor Only Contracting LOC:
CTUHR M O N I TO R May mga pinareregular din na mga manggagawang kontraktwal ang DOLE sa mga kumpanya sa CALABARZON na hanggang ngayon ay hindi pa rin pinapatupad o may ilan lang pinatupad at ang iba ay tinanggal na. Sa Zambales, halos 17,000 ang natapyas sa bilang ng manggagawa dulot ng tatlong malakihang batch ng “voluntary” resignation kapalit ng separation package ng Hanjin Heavy Industry and Construction Philippines (HHIC), dahil daw di na makabayad ang huli sa pagkakautang sa bangko. Ayon sa mga manggagawa napipilitan silang tanggapin ang separation pay na animo’y suhol ng kapitalista dahil na rin sa ‘di makataong pagtrato ng huli sa una. May isa pang bulto ng tanggalan sa 2019, kaya halos wala ng matitira sa mga manggagawa at unyon. Nang nakaraang taon, nagkasundo ang HHIC at ang unyon sa ilalim ng PTGWO na kikilanin ang huli sa kalagitnaan ng 2019. Kaya nga sa maaga at bulto –bultong pagtatanggal, epektibo ring nabura ng kumpanya ang pag-uunyon. II. PAPATINDING ATAKE SA MAMAMAYAN AT KILUSANG MANGGAGAWA iii. Walang habas na pamamaslang Mula nang maupo si Duterte sa pwesto noong Hulyo 1, 2016, 196 na ang biktima ng pampulitikang pamamaslang hanggang noong Disyembre 10, 2018. Pagbaril ng hindi kilalang gunmen o riding-intandem, karaniwang paraan ng pagpatay, habang ilan din ang malatokhang na istilo. Samantala, 540 naman ang bilang ng political prisoner na nakapiit sa iba’t-ibang kulungan, 203 dito ay kinulong at ginawan ng gawagawang kaso sa ilalim ng rehimeng Duterte. [KARAPATAN] Sa kabila ng batikos, tuloy-tuloy pa rin ang madugong “War on Drugs” ng Philippine National Police (PNP) na pawang mga mahirap at ‘di ang mga malalaking mga pangalan ang nagiging biktima. Ang mga kilalang drug lord na malapit sa Pangulo tulad ni Peter Lim at ang sinasabing sangkot sa drug smuggling na “Davao Group”, na dawit mismo ang Presidential son at dating Davao City Vice Mayor Paolo Duterte at bayaw nitong si Atty. Mans Carpio ay malaya at namamayagpag matapos na makapuslit sa mga pantalan sa iba’t ibang panig ng bansa ang tone-toneladang droga na nagkakahalaga ng bilyon-bilyong piso.
Ayon sa ulat na nakalap ng CTUHR, matapos ilabas ang listahang ito, sa halip na ipatupad ng kompanya ang pagreregular sa mga manggagawang kontraktwal, nagtanggal pa sila ng manggagawa sa pamamagitan ng termination of services ng mga manpower agencies na mga ‘di raw DO 174 compliant para magmukhang ligal ang pagtatanggal sa mga manggagawa. Halimbawa dito ay ginawang pagtanggal sa 12,000 empleyado ng PLDT at mahigit na 400 na commissary ng Jollibee Foods Corporation. Sa CALABARZON naman, pareho rin ang kaso ng Middleby Philippines Inc. Matapos ideklarang nagpapatupad ng iligal na LOC ang kumpanya at dapat na iregular ang 184 na manggagawa sa ilalim daw ng Mother Ignacia at Gawad at Kalinga agencies nito, inihinto kumpanya ang serbisyo ng ahensya at naiwang walang katiyakan sa 184 na mangggagawa. Kaya napilitan silang mag-sit-down strike noong Mayo 2018.
Pinalala pa ito ng Memorandum Order 32 ng Malacañang na nagparami sa deployment ng pulis at militar sa Samar, Negros at Bicol Region. Kasunod na inilabas din ang Executive Order 70 o ang pagbubuo ng isang National Task Force para sugpuin daw ang insurhensiya, sa pamamagitan ng “whole-of-nation approach” na naglalayong wasakin ang pampulitikang istruktura na sumusporta raw sa insurhensya. Hindi raw ligtas pati mga NGOs. Kasabay nito, itinalaga ni Duterte ang nagretirong hepe ng Katihan (Army) na si Lt Gen Rolando Bautista sa Department of Social Welfare and Development (DSWD) at si dating AFP Chief of Staff General Carlito Galvez bilang kalihim ng Office of the Presidential Adviser on the Peace Process (OPAPP), kapalit ng nagbitiw na si Jesus Dureza. Tuluyan lumabo ang pag-asang na maituloy ang usapang pangkapayapaan sa sinumang rebolusyonaryong grupo partikular sa CPP-NPA-NDFP. Sa hanay ng paggawa 20 ang naitalang biktima ng pamamaslang nitong 2018, mas malaki kumpara sa 16 biktima na noong nakaraang taon. Sa kabuuan, 42 na ang biktima ng pampulitikang pamamamaslang sa sektor paggawa, karamihan dito ay manggagawang bukid.
9
20 1 8 Y E AR E N D R E P ORT Mga tampok na kaso ng pamamaslang noong nakaraang taon ay sa Negros, kung saan 14 sa 20 biktima ng pamamaslang ay galing dito tulad ng pagpatay kay Ronald Manlanat, manggagawa sa tubuhan at miyembro ng National Federation of Sugar Worker (NFSW) sa Sagay, Negros Occidental noong Pebrero 22, 2018, Kinabukasan (Pebrero 23), minasaker ang limang manggagawang bukid sa Siaton, Negros Oriental. Noong Oktubre 20, minasaker naman ang siyam na manggagawang bukid sa Sagay, Negros Occidental. Pawang usapin sa lupa, kagutuman ang litaw na motibo ng patayan, dahil sa daan-taong pagkontrol ng iilan sa lupa at paggamit sa pulis, militar, CAFGU, CAA at ang Revolutionary Proletarian Army-Alex Boncayao Brigade (RPAABB) na nagmistulang private army ng mga despotikong panginoong maylupa. Sa Compostela Valley, binaril at napatay si Dannyboy Bautista sa palengke ng bayan ng Compostela noong Oktubre 31. Si Bautista ay isa sa mga welgista at aktibong miyembro ng unyon ng Sumifru. Samantalang binaril at bigong napatay naman ang 2 manggagawa at kasapi rin ng unyon ng Sumifru na sina Jerry Alicante (November 11) at Victor Agues (September 4). Sa CARAGA naman, pinaslang ang dating Tagapangulo ng Kilusang Mayo Uno (KMU-CARAGA) at Anakpawis Coordinator ng nasabing rehiyon, na si Linus Cubol noong Nobyembre 27. Walang ibang motibo sa pagpatay sa kanila liban na lamang sa pagtindig sa isyu na kanilang kinabibilangan. Si Cubol, halimbawa ay makailang beses na pinagbawalan at binantaan ng militar na huminto sa pagkilos. iv. Mga mararahas na pagbuwag sa welga at panggigipit sa mga unyonista Samantalang 7 insidente ng mga mararahas na pagbuwag sa welga at piket ng mga manggagawa at pagkakaaresto ng 81 ng mga welgista at mga tagasuporta nito. Sa Davao City, marahas na binuwag ng PNP Davao City ang welga ng mga manggagawang kontraktwak na tinanggal ng CocaCola Davao. Marami ang nasugatan at 10 sa kanila ay inaresto at sinampahan ng kasong grave coercion at disobedience. Sa Mandaue Cebu, binuwag ang tinayong kubol ng mga manggagawa ng CocaCola sa nasabing lugar ng tinatayang 50 PNP at SWAT Cebu, 15 mga manggagawa ang nasaktan at 3 ang inaresto. Napilitang magtayo ng kubol ang manggagawa ng Coke sa Cebu dahil sa planong palitan ng nasabing kumpanya ang manpower agency na Extel Tech Manpower Services Inc. at walang kaseguruhan kung ano ang mangyayari sa kanila kapag natuloy ang pagpapalit na ito. Dalawang beses naman marahas na binuwag ang welga ng mga kontraktwal na mga manggagawa ng Nutriasia sa Marilao, Bulacan. Nung una ay Hunyo 14, na kung saan 23 manggagawa at kanilang taga-suporta ang inaresto at kinulong. At ang pangalawa naman ay noong Hulyo 31, na kung saan hindi lang mga welgista at tagasuporta, kundi pati mga mamamahayag ng Altermidya ay inaresto at ikinulong. Nagwelga ang mga manggagawa ng Nutriasia dahil sa pagbuwag sa unyon ng management sa pamamagitan ng pagtanggal sa trabaho ng mga opisyales at aktibong mga miymebro nito, gayundin ang malaganap na kontraktwalisasyon, na kung saan 1,400 sa 1,500 kabuuang pwersa sa paggawa ng nasabing pabrika ng condiments, ay pawang mga kontraktwal sa iba’t-ibang agency. Binuwag at inaresto rin ang mga welgista sa Pacific Plaza Condominium, Bonifacio Global City (BGC) noong Agosto 6 - kaunaunahan sa lugar. Tinanggal ang 17 manggagawa mula sa Polyster General Services - ang manpower agency sa loob matapos ang DOLE inspection na nagsasabing ang agency ay isang Labor-onlyContracting (LoC).
Samantalang nagbaba naman ng Assumption of Jurisdiction si DOLE Secretary Silvestre Bello sa welga ng Sumifru sa Compostela Valley, na naging lisensya ng pulis at militar para marahas itong buwagin noong Oktubre 3 at 11. Kahit may desisyon na ang Korte Suprema, hindi pa rin kinikilala ng SUMIFRU na regular ang mga manggagawa ganoon din ang kanilang unyon sa ilalim ng NAMASUFA. v. Dumarami ang inaaresto at sinasampahan ng gawa-gawang kaso Pinatalas din ng rehimen ang pangil ng pagtugis sa mga kritiko nito at mga itinuturing na `prente ng komunista’ at teroristang grupo. Walong unyonista at tagapagtaguyod ng karapatang pangmaggagawa ang kinulong at sinampahan ng gawa-gawang kaso na walang piyansa, tulad na lamang nila; Rafael Baylosis (nakalaya at ibinasura ng korte ang kaso), dating KMU Vice Chairman for Political and External Affairs at Adelberto Silva na pawang mga NDFP Peace Consultants. Nakapiit pa rin hanggang ngayon sina Marklen Maga, Juan Alexander Reyes, Ireneo Atadero, Julio Lusania, Oliver and Weng Rosales, na pawang mga organizers ng KMU, PISTON at COURAGE na sinampahan ng kasong `murder’ sa ibang bayan na hindi pa nila narating ni minsan. Gayundin, hinuli rin ang Kadamay coordinator sa Mabalacat, Pampanga, na si Ruby Lacadman.
Pinatalas din ng rehimen ang pangil ng pagtugis sa mga kritiko nito at mga itinuturing na ‘prente ng komunista’ at teroristang grupo Pinadalhan naman ng subpoena ang 26 na indibidwal, kabilang ang lima na sina Esteban “Steve” Mendoza, Henry Halawig, Robert Nievera, Rudy Bella at Lucio Amarante, dahil sa pag-uugnay sa kanila sa isang opensiba ng NPA sa bayan ng Majayjay sa probinsya ng Laguna. Si Mendoza ay Vice President ng Organize Labor in Line Industries and Agriculture-KMU (OLALIA-KMU), si Nievera at Bella naman ay Paralegal at Treasurer ng nasabing pederasyon. Si Halawig naman ay paralegal ng Banzuela Law Office, na karamihan ay humahawak ng kaso ng mga manggagawa at si Amarante naman ay PISTON organizer ng Southern Tagalog. Sa kabila ng pagdadawit ng militar sa kanila sa operasyon daw ng mga rebelde, alam din ng militar na address ng OLALIA ang pinadalhan ng sub-poena. Kinasuhan naman ang 60 lider manggagawa at kanilang mga kasapi ng kasong trespassing at destruction of property ng management ng LISP 2, matapos pasukin nila ang nasabing pribadong engklabo para bigyan ng pagkain ang mga nagugutom na manggagawa makalipas ang ilang linggong pagbabantay-pabrika sa SMT Philippines dahil sa iligal na pagsasara nito, na wala man lang pormal na abiso sa mga manggagawa. Laging hinaharang ng mga gwardiya ng LISP 2 ang pagpasok ng pagkain sa panahon ng bantay-pabrika sa SMT Kakambal ng tanggalan at pagsasampa ng gawa-gawang kaso ang ginawa ng Alorica - kumpanya ng Business Process Outsourcing (BPO) - laban sa Unified Employees of Alorica (UEA), nang magsampa ang huli ng “Notice of Strike” dahil sa union-busting. Gamit ang 8-point attendance system, pinutirya ng Alorica ang ang opisyales at aktibong miyembro ng unyon para masibak sila sa trabaho. Kabilang sa tinanggal ay ang pangulo ng unyon na si Sarah Prestoza at kalaunan, nagsampa rin ng alarm ang scandal laban kay Prestoza, BPO Industry Employees Network (BIEN) President na si Mylene Cabalona at Secretary General na si Rico Hababag. Kalaunan, ibinasura ng Korte ang kaso dahil sa kawalang batayan.
10
CTUHR M O N I TO R vi. Martial Law sa Mindanao, Pananakot at Pandarahas
Sa plantasyon naman ng Sumifru sa Compostela Valley, patuloy ang harassment at pilit na “pinapasuko” ng 66th Infantry Battalion ng Philippine Army ang mga manggagawa at unyonista ng Sumifru dahil sa pag-uugnay sa kanila bilang mga taga-suporta ng New People’s Army. Pinupuntahan sa bahay-bahay ang mga unyonista o pinapatawag sa barangay o kampo para linisin daw ang kanilang pangalan, ngunit matapos ito, pinapapirma sila bilang `surenderees’. Ayon sa mga manggagawa, ang mga kasamahan nilang `sumuko’ ay pinahawak ng mahabang baril, kinuhanan ng larawan bago pinapirma. Kapalit nito ang P30,000 piso kita ng mga sundalo bawat tao na kanila raw `mapasuko’. Ngunit, malinaw na ang pangunahing layunin lamang ng “pagpapasuko” na ito ay buwagin ang unyon na NAMASUFA-NAFLUKMU at pahinain ang laban para sa regular na paggawa sa nasabing kumpanya. vii. Red – tagging, Demonizing Unions, lubhang nagpaliit din sa kasapi ng unyon Sa opisyal na datos ng may trabaho noong huling kwatro ng 2018, 4.6 porsyento lang ng 41.3 milyong manggagawa ang kasapi ng 19,345 unyon o katumbas lamang ng dalawang milyong manggagawang unyonisado sa pribado at pampublikong sektor. Mas nakakaalarma pa ang bilang kung titingnan na 995 lamang na union ang ang mayroong collective bargaining agreement (CBA) na sumasaklaw sa 186,892 manggagawa. Hindi pa pinag-uusapan dito ang kalidad ng CBA.
Halimbawa dito ang welga ng Rubbertex Corp sa Malayalam, Bukidnon sa ilalim ng ALU-TUCP kung saan tinangkang dukutin ng mga militar ang presidente at pangalawang pangulo nito, sapagkat pinasok daw ng mga rebeldeng NPA ang welga nila. Sa madaling salita, ginagamit ang ganitong pahayag hindi para wakasan ang terorismo kundi upang kitlin ang unyonismo sa bansa at alisin ang sagka para sa malayang pagsasamantala ng mga kumpanya, korporasyon at estado sa mga manggagawa. Sa ganoon, wala nang kakapitan ang mga manggagawa habang pananatilihin silang kimi at inaalipin. III. PAGBALIKWAS AT PAGLABAN Ang panunumbalik ng tiraniya sa bansa at pagsiil sa mamamayan ay nagbunga, una, ng takot sa iilan at pangalawa, apoy sa dibdib para tumindig at lumaban. Isang palatandaan dito ay pagdami din ng nag-aalsang manggagawa at nagsasampa ng notices of strikes. Sa tala ng DOLE, may 155 ang nagsampa ng Notice of Strike (NoS), labas pa sa sama-samang pagsasampa at pagkampo sa DOLE para sa regularisasyon. May 7 welga rin na may 1,625 na manggagawa kasapi ang nailunsad sa buong taon kumpara sa 4 noong parehong panahon. Pero higit pa riyan na palatandaan ng pabalikwas ay ang malapad na pagkakaisang naitatag ng mga sentrong unyon sa panahon ng Martsa laban sa Kontraktwalisasyon at Araw ng Paggawa, pagkakaisa na huling naganap noong 1986 nang maitayo ang Labor Advisory Coordinating Council (LACC). Ang ganitong lapad ng pagkakaisa ang nagbibigay ng pag-asa sa maraming manggagawa hindi lang para maging matatag at matutong maggiit sa kanilang lehitimong mga kahilingan. Ibat-iba ring malalapad na alyansa ang naitatayo, sensyales na tumindi rin ang paglaban ng mga mamamayan laban sa tiraniya at pasistang paghahari. IV. PERSPEKTIBA Lantaran ang nagpapatuloy na digma ng estado kontra sa mga mamamayang nagbabalikwas sa pamamagitan ng Gera Kontra Droga, OK o Oplan Kapayapaan, Gera kontra Terorismo at walang habas na atake laban sa karapatan.
Source: Philippine Statistics Authority, DOLE – Bureau of Labor Relations
Sa kabila ng mabilis na pagdausdos sa bilang ng unyonn, matindi pa rin itong inaatake ng estado at maging mga kumpanya, para tuluyan nang buwagin ang pinakauna at abanteng haligi ng demorasya, ang kilusang unyon. Nasa sentro ng atakeng ito ang KMU at mga kasapi nito sa akusasyon (Red October plot) na naglalayon daw na patalsikin sa pwesto si Duterte, pagiging prente daw ng komunistang grupo at daluyan ng terorismo sa bansa. Naninindigan naman ang KMU na iginigiit lamang nila ang karapatan ng manggagawa para sa tamang pasahod, seguridad sa trabaho at karapatan sa malayang pag-uunyon. Subalit hinigitan pa ng rehimeng Duterte ang mga naunang kontra-insurhensyang programa ng nakaraang administrasyon. Hindi lamang eksklusibong dinadahas ang mga unyon ng KMU kundi ang lahat ng mga nawewelgang manggagawa lalo na sa Mindanao.
Ang EO 32 na naglegalisa sa pgataas ng deployment ng militar sa Negros, Samar at Bikol n at EO 7 o Whole of Nation Approach ay higit na nagpapalalim sa kahirapang mag-organissa at magpakilos sa mga mamamayan. Habang pinipiga ang sikmura at bulsa, pinaghahandaan din ng estado matapos ang eleksyon sa Mayo 2019 ang pagwasak sa panlipunang struktura at mga organisasyong inaakusahan ng estado na prente ng komunismo. Ang patuloy na red-tagging at pag-aresto sa mga unyonista ay posibleng hudyat ng madilim na balakin laban sa mamamayan. Sa ganito, mangangailangan ang kasalukuyang sitwasyon ng mapanlikha, mapangahas at masikhay na pag-oorganisa ng manggagawa at kanilang pamilya para ipagtanggol ang mga nakamit na nating tagumpay sa nakaraang pakikibaka. Sa ating lahat, nakatambad ang hamon, maging mapagbantay ngunit maingat.
Mangangailangan ang kasalukuyang sitwasyon ng mapanlikha, mapangahas at masikhay na pag-oorganisa ng manggagawa at kanilang pamilya para ipagtanggol ang mga nakamit na nating tagumpay sa nakaraang pakikibaka
11
20 1 8 Y E AR E N D R E P ORT
Death Penalty
Political Dynasty
YES
NO
NO
YES
NO
NO
GO, BONG GO
YES*
?
YES
YES
YES
YES
YES
?
?
?
YES
YES
YES
YES
YES
?
BINAY, NANCY
YES
NCS
YES
NO
NO
YES
NO
NO
NO
ROXAS, MAR
NCS
?
NO
NO
NO
?
NO
NO
YES
REVILLA, BONG
YES
YES
?
?
?
?
YES
YES
?
MARCOS, IMEE
YES
?
YES
YES
YES
YES
YES
YES
?
AQUINO, BAM
YES
?
NO
NO
NO
NO
NO
NO
NO
EJERCITO, JV
YES
YES*
YES
YES
YES*
YES
YES
NO
NO
DELA ROSA, BATO
ENRILE, JUAN PONCE
Same-sex Marriage
Martial Law in Mindanao
YES
Federalism
War on Drugs
YES
Legalization of Marijuana
Lowering Age of Criminal Liability
POE, GRACE
S EN ATO R I A L S TA N D O N ISSUES
Divorce
TRAIN Law
E L E C T I O N S
Minimum Wage Increase
N AT I O N A L
End ENDO
2 0 1 9
NO
?
NO
NO
?
?
YES
?
NO
NO
YES
YES
?
?
NO
YES
NO
NO
?
?
?
?
YES
?
NO
NO
YES
YES
YES
YES
?
?
NO
YES
YES
YES
NO
YES
YES
YES
NO
YES
YES
YES
NO
YES
YES
YES
YES
NO
NO
NO
YES
NO
COLMENARES, NERI
YES
YES*
NO
NO
NO
NO
NO
NO
YES
YES
NO
YES
DIOKNO, CHEL
YES*
YES
NO
NO
NO
NO
NO
NO
YES
YES
NO
YES
MANICAD, JIGGY
NOTE: * Go, Bong on End ENDO: Yes but to “illegal” contractualization only * Ejercito, JV on Minimum Wage Increase: Yes to national minimum wage * Ejercito, JV on War on Drugs: Yes but against EJK * Colmenares, Neri on Minimum Wage Increase: Yes to P750 national minimum wage * Diokno, Chel on End ENDO: Yes but believe there is a legitimate contractualization practices
NCS means No Clear Stance UND means UNDECIDED We cannot include all the names of the candidated due to limited press time and pages. The answers herein are based on the candidates’ stance on senatorial debates and forum, media interviews and statements.
12
CTUHR M O N I TO R
D efend Labor Righ ts Def en ders! Uni o n Org an iz in g Is N ot A Crime! Uni o ni s t s a re n ot Terrorists! Fact: Pebrero 22, 2018, dinakip ng ‘di-unipormadong mga pulis si Maoj Maga, 40, habang naglalaro ng basketbol malapit sa kanilang tahanan sa San Mateo, Rizal. Kababalik lang noon ni Maoj sa kanilang bahay matapos na ihatid ang anak sa eskwelahan. Si Maoj ay organizer ng Kilusang Mayo Uno at PISTON. Fake: May kaso raw ito ng pagpatay sa isang sundalo sa liblib na bayan ng Agusan del Norte. Sa kwento ng mga pulis, may dala-dala raw si Maoj na .45 kalibre ng baril habang naglalaro ng basketbol.
ma r kl e n ma oj ma ga
Sinampahan si Maoj ng gawa-gawang kasong Illegal possession of firearms at murder. Noong Pebrero 6, nagbigay siya ng sinumpaang salaysay sa San Mateo Trial Court at Marso 25 naman nang magbigay rin ng sinumpaang salaysay ang kaniyang asawa.
Fact: Dinakip si Juan Alexander “Bob” Reyes noong Hunyo 2, 2018 sa Quezon City. Kagagaling laman niya noon sa pulong ng unyon nang bigla siyang tutukan ng baril, posasan at isakay sa isang SUV. Lider si Bob ng Samahan ng mga Manggagawa sa Quezon City at matagal nang kumikilos bilang organisador sa hanay ng mga manggagawa sa pampubliko’t pribadong sektor. Dati siyang empleyado sa Caloocan City Hall at miyembro ng COURAGE. Ilang araw bago siya iligal na arestuhin, pinamunuan pa ni Bob ang “strike vote” ng mga manggagawa ng Pearl Island Commercial Corp. Fake: Pumatay at nagsunog raw si Bob ng truck ng kopra sa Agusan del Norte habang may iwinawagayway na bandila. May dala-dala rin daw siyang baril at pampasabog sa kaniyang maliit na sling bag. Sinampahan ng anim na gawa-gawang kaso si Bob: illegal possesion of firearms, at illegal possesion of explosives sa Quezon City, at kasong multiple murder, arson at syndicated arson sa Agusan del Sur. Sa pagdinig sa unang nabanggit na kaso, tatlong beses nang bigo ang pulisya na maiharap sa korte ang kanilang testigo laban kay Bob.
ju an ale x a nd er “ bo b” r e y es
Fact: Oktubre 15, 2018 nang iligal na hulihin ng pinagsamang pwersa ng Criminal Investigation and Detection Group at Armed Forces of the Philippines sina Adel Silva, Ireneo Atadero, driver na si Julio Lusania at 2 iba pa. Patungo sana sila sa isang konsultasyon kaugnay sa Comprehensive Agreement on Social and Economic Reform (CASER) nang harangin sila at pababain sa kanilang sinasakyan. Sa ilalim ng tulay sa Sta. Cruz, Laguna, pinadapa sila ng mga pulis at militar sa mainit na sementadong kalsada.
i r e ne o a ta dero
Kilalang consultant si Adel ng National Democratic Front of the Philippines (NDFP). Matagal rin siyang naging labor organizer sa Kilusang Mayo Uno simula dekada 80s at naging adviser ni dating KMU Chairman Roland “Ka Lando” Olalia. Noong 2015, iligal na inaresto si Adel kasama ang kaniyang asawa sa Bacoor, Cavite. Noong 2016, nakalaya siya sa pamamagitan ng piyansa at naging kabahagi ng ilang rounds ng peace negotiations bago makaisang panig na tapusin ni Pangulong Duterte ang usapang pangkapayaapaan sa NDFP noong 2017.
13
20 1 8 Y E AR E N D R E P ORT Si Doy ay labor organizer sa ilalim ng Ilaw Buklod ng Manggagawa, isang national federation na naka-affiliate sa Kilusang Mayo Uno. Taong 1986 nang magtrabaho si Doy bilang seaman, dito rin siya unang nagsimula bilang unyonista’t organisador ng mga manggagawa. Isa siya sa mga nagwelga noon sa Pasacao Transport sa Ermita, Maynila. Mula noon, tuloy tuloy na naging aktibo si Doy bilang union organizer ng IBM-KMU. Fake: Diumano ay may natagpuang mga baril, granada at improvised explosive devices sa sasakyan na ginamit ng Sta. Cruz 5 (Silva, Atadero, driver Julio Lusania,women righst advocate Hedda Calderon, organiz farmer Edel Legaspi). Gamit ang mga itinanim na ebidensiya laban sa lima, kinasuhan sila ng illegal possession of firearms and explosives. As of press time, awaiting resolution ang motion to suppress evidence na inihain ng Sta. Cruz 5 upang ma-dismiss ang gawa-gawang kaso.
ad e l s i lva
Fact: Higit sa sampung ‘di unipormadong pulis at ahente ng militar ang humarang sa sinasakyang tricycle ng mag-asawang Oliver at Rowena Rosales noong gabi ng Agosto 11, 2018 sa Brgy. Wawa, Balagtas, Bulacan. Isang alias warrant sa kasong arson sa Agusan Del Norte ang ipinakita kay Rowena. Isinakay sila sa magkahiwalay na sasakyan patungong CIDG-NCR habang nakapiring at nakaposas ang mga kamay. Pauwi na sana sila ng gabing iyon mula sa pagtitinda ng ukay-ukay sa palengke at dala dala ang pagkaing lulutuin sana nilang hapunan para sa naiwang dalawang anak.
o l i v e r ros a les
Si Oliver at Rowena ay parehong dating staff ng COURAGE (Confederation for Unity, Recognition and Advancement of Government Employees). Noong 2015, kasama ang iba pang miyembro ng COURAGE, naghain ng writ of amparo ang mag-asawa sa Korte Suprema matapos na makaranas ng surveillance at banta sa kanilang buhay. Agosto 2016 nang magbitiw ang dalawa bilang staff ng COURAGE dahil sa usaping pangkalusugan at nagtinda na lamang ng ukay-ukay sa palengke sa bayan ng Balagtas, Bulacan. Fake: Ipinipilit ng pulisya na opisyal diumano ang dalawa ng National Government Employees Board ng Communist Partyof the Philippines. Bukod sa gawa-gawang kasong arson sa Agusan del Norte laban kay Rowena, sinampahan din ang mag-asawa ng gawa-gawang kasong illegal possession of firearms and explosives. Ang warrant of arrest na inihain kay Rowena ay pareho ng arrest warrant na ginamit nang iligal na arestuhin si Bob Reyes noong Hunyo 2, 2018. *Magkakasamang nakapiit sa Special Intensive Care Area-Metro Manila District Jail (SICA-MMDJ) sa Camp Bagong Diwa sina Maga, Reyes, Silva, Atadero, at Oliver Rosales habang ang asawa nitong si Rowena ay nakadetine naman sa Female Dormitory sa Camp Bagong Diwa.
PULSO NG MANGGAGAWA
row e na ros ales
*Sa tala ng Karapatan, nasa 548 na ang bilang ng bilanggong politikal sa bong bansa, 119 dito ang may karamdaman, 48 ang may edad na at 66 ang kababaihan.
Iboboto ko yung mga babaeng kandidato dahil isa rin akong babae at isang solong ina. Pinag-iisipan ko pa kung iboto ko si Bong Go kasi tiwala sa kaniya si President Duterte. Pero naiisip ko rin ang laki ng gastos niya sa pangangampanya pa lang, paano niya babawiin ‘yun kapag nanalo siya? Raquel, 38 Solo Parent
Naniniwala ako sa kakayahan ng mga kababaihan kaya si Poe, Villar at Pia Cayetano ang iboboto ko. Dahil marami silang na-implement na batas para sa atin. Sa livelihood, health at senior pension. Jarabo 49 y/o IT Bagumbong, Caloocan
Iyong may takot sa Diyos, magseserbisyo sa buong bansa at hindi para mag-korap. Makakatulong sa mga mahihirap na Pilipino, lalo na ‘yong mga nasa malalayong probinsiya at sa mga manggagawa para mabigyang proteksyon sa mapang abusong kompanya at dagdag sahod dahil kulang na kulang ang minimum wage ngayon kumpara sa mataas na bilihin ngayon.
Mae, 43 y/o Dating factory worker Solo Parent
14
CTUHR M O N I TO R
O C C U PATIONA L S A F ETY AN D HEALTH S TAN DARD S LAW: KULAN G PA RIN ? ni Atty. Remigio Saladero, Pro-labor Le g a l Assi st a n c e C e n t e r ( PLAC E) Maraming katanungan ang ating natanggap tungkol sa Occupational Safety and Health Standards Law (RA 11058) na nilagdaan ni Pangulong Rodrigo Duterte noong Agosto 2018. Ang Implementing Rules and Regulations ng nasabing batas ay natapos lamang nitong Disyembre 6, 2018. Sa ngayon ay mga tatlong buwan nang umiiral ang batas na ito. Unang katanungan: sino ba ang dapat sumunod sa batas na ito? Kasama ba ang mga contractor at subcontractor? Ang batas na ito ay umiiral sa lahat ng pagawaan at proyekto sa pribadong sektor, kasama na ang mga nasa loob ng Philippine Economic Zones, kabilang ang mga contractor at subcontractor. Sa madaling sabi, hindi lamang ang mga kumpanya kundi pati ang mga labor agencies, kahit nasa loob man ng Philippine Economic Zones, ay obligadong sumunod sa nasabing batas. Ano naman ang obligasyon ng mga kompanya at labor agencies sa ilalim ng batas na ito? Dapat nilang tiyakin na ang lugar na pinagtatrabahuan ng kanilang mga manggagawa ay hindi work hazard o hindi delikado. Kailangan din tiyakin nila na ang mga chemical, physical, at biological substances na ginagamit sa trabaho ay hindi makakaapekto sa kalusugan at kapakanan ng kanilang mga manggagawa.
Kailangan din nilang bigyan ng sapat na pagtuturo o oryentasyon ang kanilang mga manggagawa tungkol sa panganib kaakibat ng kanilang mga trabaho. Obligado rin silang magbigay ng libreng gamit tulad halimbawa ng safety belts, harness, gas o dust respirators at iba pang safety equipment sa kanilang mga manggagawa kung kinakailangan sa kanilang mga trabaho. Ang mga gamit na ito ay kailangang aprubado ng Department of Labor and Employment (DOLE). Kailangan ding bigyan nila ng kaukulang pagsasanay at mga training ang kanilang mga manggagawa kaugnay ng mga emergency, sunog, aksidente, at iba pang mga pagkakataon kung saan kailangan ang firstaid arrangement. Dapat din nilang pasalihin ang kanilang mga manggagawa sa pag-organisa at pagtakbo ng sistema ng Occupational Safety and Health (OSH) ng kumpanya. Obligado rin silang sabihin sa DOLE ang anumang panganib na kanilang makikita sa lugar na pinagtatrabahuan ng kanilang mga manggagawa. Kailangan din nilang magparehistro sa DOLE at magbigay ng kaukulang report tungkol sa OSH compliance sa kanilang mga pagawaan, opisina o kumpanya. Kaugnay rito, ay kailangan silang magbuo ng Occupational Health and Safety Committee sa kumpanya. Ang komiteng ito ay pangungunahan ng isang taga-kumpanya, kasama
ang mga safety officers, medical representatives at mga representante ng unyon, para matiyak ang pagsunod ng kumpanya sa programa sa Occupational Health and Safety nito. Sa bahagi naman ng mga manggagawa, karapatan nilang i-report sa DOLE, sa kanilang mga kumpanya, o sa iba pang ahensiya ng pamahalaan, ang anumang aksidente o panganib kaugnay ng kanilang trabaho. May karapatan din silang magsampa ng kaso sa anumang work-related disability o kamatayan kaugnay ng paglabag ng nasabing batas ng kanilang kumpanya. Kung sakaling ang paglabag sa OSH ay magdudulot ng kamatayan, sakit o kapahamakan sa mga manggagawa, bibigyan sila ng karapatan sa ilalim ng batas na ito upang huminto sa kanilang mga trabaho. Kung mapatunayang ito ay bunga ng kapabayaan ng kumpanya, obligado ang kumpanyang bayaran ang sahod ng mga manggagawa sa panahong tumigil sila sa kanilang trabaho. Ang DOLE ay binibigyan ng karapatang magsagawa ng kaukulang inspekyon sa mga pagawaan upang tiyakin na sumusunod sila sa OSH law. Ang sinumang kumpanya o agency na hindi susunod sa OSH standards ay papatawan ng multa na hindi lalampas sa P100,000 sa bawat araw hangga’t hindi niya naayos ang paglabag.
Kung sakaling itinago nila ang paglabag, ang kanilang multa ay madadagdagan pa ng P100,000. Ang DOLE ay binibigyan ng karapatang magsagawa ng kaukulang inspeksyon. Ang sinumang hindi papayag sa inspection na gagawin ng DOLE ay magmumulta rin ng P100, 000. Ganung multa rin ang ipapataw sa kanila kung sakaling gumanti sila sa kanilang manggagawa dahil sa pagbunyag sa kanilang katiwalian. Marami ang natuwa sa batas na ito, kabilang na ang World Health Organization na umaasang mababawasan ng batas na ito ang mga workrelated sickness, accidents, at deaths dito sa ating bansa. Ngunit ayon sa ibang sektor, kulang pa ang batas na ito. Yun ay sa dahilang ang parusang nilalaan nito sa mga lumalabag sa RA 11058 ay multa lamang at walang parusang pagkakulong. Sa isang malaking kumpanya, sisiw lamang ang multang ibabayad sa paglabag sa nasabing batas. Mas maganda kung kabilang rin ang pagkabilanggo sa parusa, nang sa ganun ay magdalawang-isip ang sinumang employer para labagin ang batas na ito. Ano sa tingin niyo, dapat bang dagdagan nating ang RA 11058?
15
20 1 8 Y E AR E N D R E P ORT
P 2 5 DAGDAG- S A HOD, BARYAN G LIMOS S A MA N GGAGAWA Wo me n Wise3 Sa pagkukuwentuhan ng mga Nanay at Kababaihang Manggagawa na miyembro ng Women Wise3 o Women Workers In Struggle for Employment, Empowerment and Emancipation sa Valenzuela, mapait ang biruan tungkol sa beinte-singko pesos na idinagdag sa minimum na sahod sa Metro Manila. Sa gitna ng patuloy na pagtaas ng presyo ng mga pangunahing pangangailangan dulot ng TRAIN Law, ni hindi makakabawas ang baryang dagdag sa bigat ng pagbabadyet sa katiting na kinikita nila o ng kanilang mister sa araw-araw. Noong Nobyembre ng nakaraang taon nang ipatupad ang P25 umento sa sahod para sa mga karaniwang manggagawa sa Metro Manila. Sino ba ang hindi matutuwa sa dagdag na sahod lalo’t nakasalalay din dito ang dagdag na pagkain sa lamesa? Pero insulto imbes na regalo ang baryang limos ng gobyerno. Hindi rin naman kelangan magpakadalubhasa pa ang mga nanay sa estadistika. Simple lang ang punto nila, maibibili ba ang P25 ng isang kilong bigas o ng masustansiyang baon man lang para sa kanilang mga anak? Kung pagbabatayan ang pagaaral ng IBON foundation,
napakalayo ng kasalukuyang P537 minimum wage sa tinatayang halaga ng family living wage na P966 para sa pamilyang may limang miyembro o P1,196 para sa pamilyang may anim na miyembro. Ang mas malala, marami sa mga manggagawa partikular sa Valenzuela ang hindi naman sumasahod ng minimum wage. Sa tatlong taon ni Duterte sa pwesto, pareho pa rin ang kalagayan ng maraming manggagawa – kontraktwal at mababa ang sahod. Kaya’t nang sumirit ang mataas na presyo ng mga panguhing bilihin tulad ng bigas, kaniyakaniyang diskarte na lamang ang mga kananayan sa pagbabadyet at paghihigpit ng sinturon. Ang marami sa atin, nagtatiyaga sa init at mahabang pila para makabili ng NFA Rice na P27/kilo, pinakamababa sa palengke. Kwento ng isa nating miyembro sa Women Wise3, pinaghahalo na lamang niya ang 5 kilong NFA Rice at 2 kilo ng tig P48 na commercial rice para kahit papaano ay masarap pa rin ang maihahain niyang sinaing sa kaniyang pamilya. At dahil kapos na kapos ang sweldo ng mga nagtatrabahong miyembro ng pamilya, dalawang beses na lamang sila nagsasaing sa loob ng
Presyong Sari Sari store sa Lungsod ng Caloocan at Valenzuela Dating Presyo Bigas 1 kilo
Bagong Presyo
Php 34
Php 45 – php 50
Php 15 – Php16
Php 18 – Php 22
Asukal washed ¼ kl.
Php 13
Php 15 – php 17
Gatas foil pack
Php 13
Php 15
Softdrinks 800ml
Php 17
Php 20- php 25
Superkalan
Php 160
Php 170 – php 180
Sardinas
*presyong sari sari store depende sa brand name, laki at timbang.
Presyo sa pampublikong palengke Dating Presyo
Bagong Presyo
Karneng Baka/kilo
Php 250
Php 280 – php 300
Karneng Baboy
Php 200
Php 220 – php 240
Karneng Manok
Php 95
Php 120 – php 180
Galunggong/kl
Php 65
Php 120 – php 145
Bangus/kl
Php 75
Php 100 – php 180
Carrots/kl
Php 50
Php 100 – php 150
Kamatis/kl
Php 10 – php 15
Php 100 – php 150
*Ang presyo ay naka batay depende sa panahon, supply at demand.
isang araw. Ang pinagsamang 7 kilong bigas ay pilit na nilang pagkakasyahin sa loob ng isang linggo. Hindi lang din mga manggagawa ang apektado ng halos linggo-linggong pagtaas ng presyo ng langis, na nagtutulak naman sa pagtaas ng mga bilihin, kundi maging ang mga manininda o informal workers. Ilan sa nakapanayam ng Women Wise3 na maliliit na manininda ang nababawasan ng kita o ‘di kaya ay napipilitan rin na magtaas ng presyo. Si Kuya Hector, may-ari ng isang karinderya sa Valenzuela, ay isa lamang sa mga umaaray sa taas-presyo ng mga karne at sangkap sa palengke. Pero para hindi naman mawala ang kaniyang mga suki, pinakonti na lang daw niya ang serving ng kanilang tindang ulam kaysa magtaas ng presyo. Kaya kahit nga madalas abonado, sinisiguro niya na masarap pa rin ang mabibiling pagkain ng mga manggagawa na aniya’y nagtitiis sa kakarampot na sweldo. Walang pagbabagong nararamdam ang mga ordinaryong mamamayan taliwas sa ipinagmamalaking
paglago sa ekonomiya ng gobyerno. Sa katunayan, ni hindi nga nakalikha ng signipikanteng bilang ng trabaho si Tatay Digong. Sabi sa opisyal na datos ng gobyerno, 81,000 lang ang nalikhang trabaho ng administrasyon noong 2018. Kung gayon, nasaan ang ipinangakong maraming trabaho na lilikhain daw ng kaniyang Build, Build, Build? Aba’t ayun, mga instik na nga ang nakikinabang, tinawag pang tamad tayong mga Pilipino. Sobra naman! Kaya sa ganitong kalagayan, lalong nagiging makatarungan na tumindig para sa ating mga karapatan. Kailangan ang matibay nating pagkakaisa para isulong tunay na pagbabago at tulungan ang bawat isa na makaahon mula sa laganap na kahirapan sa ating bayan. Ang ating mga panawagan: Sahod, itaas! Presyo, ibaba! Kontraktwal, gawing regular! P750 minimum wage, isabatas! *ang Women Wise3 ay grupo ng mga kababaihan at kababaihang manggagawa na nagtataguyod ng karapatan sa trabaho at pamumuhay na may dignidad. Sa mga nais maging miyembro, maaaring kumontak sa numero 09499729075
Editoryal
SOLUSYON O PANGANIB?
WAGE HIKES UNDER DUTERTE
Tila isang malaking milagro na biglang 95% daw ng mga apektadong lugar sa Maynila ang may tubig na, ganoong mababa pa raw sa kritikal na lebel ang tubig sa La Mesa dam at halos makaputok-balat ang init na bumabalot sa bansa. Wala ni isang patak na ulan na nangyari na maari sanang magpadaloy ng tubig sa mga nanunuyong gripo, nakapilang tuyot na balde ng mga maiinit na ulo ng mga residenteng walang tubig sa nakaraang dalawang linggo. Sa gitna ng nagwawalang apektadong sambayanan, mga batang ‘di nakakapasok sa paaralan o nangangamoy na hospital, bigla at hayag na lumutang ang balaking Kaliwa Dam na pipinasyahan ng China. Sa ilang iglap, ang diskurso sa biglaang krisis sa tubig ay ‘di pala bunga lamang ng nagbabagong klima kundi usapin na maaaring sinadya para bigyang-katwiran ang kasunduan ng gobyerno sa China at madaliang maitayo ang proyektong ito. Itatayo raw ang Kaliwa Dam sa ispikong lugar ayon sa pamahalaan. Nakapokus daw ito sa KaliwaKanan-Agos River Basin, sa Quezon Province at inaasahang makapagbigay daw ng dagdag na 600 milyong litro ng tubig kada araw. Kontrobersyal ang proyektong ito at mariing tinutulan ng mga katutubo at residente sa paligid ng ilog. Bukod sa magpapatibay ito sa pagkakatali ng Pilipinas sa China, aalisan nito ng suplay ng tubig, pinagkukuhan ng kabuhayan at wawasakin ang komunidad ng nanirahan sa paligid ng ilog. Tahanan din ang ilog at bundok sa paligid ng libo-libong insekto at mga nilalang na dito lamang matatagpuan. Habang hinihigop ng higanteng syudad ng Metro Manila at ng mga malalaking negosyo nito ang tubig, unti-unti naman nitong pinapatay ang isang seksyon ng populasyon na isinilang at lumaki sa ilog. Inilalantad higit nito ang bansa sa matinding bulnerabilidad sa pagbabago ng klima na nadedepensahan ng mga bukid at bundok na tumatakip sa ilog. Sabi ng mga residente, bakit hindi na lamang tayuan ng pumping station sa halip na dam ang lugar? Hindi pa sila kailangang lumikas. Sabi ng gobyerno, tapos na ang kasunduan, wala ng pwedeng magbago. Solusyon nga ba ito? O bagong panganib?
Tagos sa buto ang ganitong insulto, lalo pa nga’t ang taong bayan ang nagpapasahod sa mga opisyal na ito. Parehong balangkas rin ang naging batayan sa mga naunang batas at proyekto ng gobyerno. Matatandaang ang pagmamadaling maipasa ang Rice Tariffication Law, o pagbubukas ng lokal na merkado sa imported na bigas ay para solusyunan daw ang pagtaas sa presyo ng bigas at mababang produktibidad daw ng mga magsasaka. Sa presyo ng palay na P14.00 at bigas na P50 –P62 kada kilos, sinong magsasaka pa ang makakabili ng bigas? Samantalang limpak na salapi ang kikitain ng mangagalakal na ang tanging alam lang ay mag-angkat at magbenta ng bigas, at walang alam sa hirap ng pagsasaka. Hindi makakalaya sa kahirapan ang mga magsasaka, bagkus ay malulugmok sila, katulad din ng mga kapatid na mangingisda nang ipasa ang Fisheries Modernization Act. Marami pang kwento ng lasong solusyong hinahain ng pamahalaan sa krisis na hinaharap ng bayan. Pero ang pinakamatindi nito lamang ay iyong mismong opisyal ng gobyerno ang nagsabi na ang pagdami ng mga ilegal na manggagawa sa mga proyektong pinondohan ng China ay dahil sa TAMAD ang mga manggagawa Pilipino sa konstruksyon at kakulangan ng kakayahan, ayon sa Pangulo. Tagos sa buto ang ganitong insulto, lalo pa nga’t ang taong bayan ang nagpapasahod sa mga opisyal na ito. Madalas pinagbabangga ng proyekto o batas na sinusulong ng administrasyon, nakaraan man o kasalukuyan, ang interes ng mga mamimili o konsyumer sa interes ng mga gumagawa. At sa talim ng paliwanag, madalas ding nalilito ang taumbayan sa pagunawa, na maagap na nasosolusyonan ang kanilang kagyat na pangangailangan, ng hindi namamalayan na bukas o makalawa, haharapin naman nila ang panibagong panganib ng inaakalang solusyon sa nagdaang krisis. Kaya nga mahusay na aralin at maging mapagbantay tayo na hangga’t nakatuon at nagkakasya sa patsi-patseng sagot na inaalok ng mga opisyal ng pamahalaan na buong kasiyahang nagsisilbi sa mga dayuhan, hindi maampat ang pagbulwak ng iba’t-ibang krisis na hinaharap ng taong bayan.
E D I TO R I A L S TA F F Daisy Arago EXECUTIVE DIRECTOR Regina Lacaran Kryzl Mendez Kamille Deligente Roben Casalda N e l y n Pe t Malou Santos S TA F F Aprille Joy Atadero CONTRIBUTING WRITER Abigael de Leon L AY O U T