Beleidsplan Curieus vzw 2021-2025

Beleidsplan

2021-2025

“In tijden van politieke verharding kunnen we elkaar vaak enkel nog in de kunst ontmoeten� (Yousra Benfquih)

INHOUDSTAFEL WOORD VOORAF DE ESSENTIE VAN CURIEUS …………………………………………………………………………………………………………………. 3 Misie …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 3 Visie ……………………………………………………………………………………………………………………………………….…. 4 Waarden ……………………………………………………………………………………………………………………………..……. 5 Werkwijze vandaag en in de toekomst ……………………………..………………………………………………………. 6 OMGEVINGSANALYSE EN ZELFEVALUATIE ………………………………………………………………………………………….. 8 Maatschappelijk omgevingsanalyse ………….…………………………………………..………………………………….. 8 Zelfevaluatie …………………………………………………………………………………………………………..…………………. 10 Stakeholdersanalyse (SWOT) ……………………………………………………………………………………….. 10 Vrijwilligersenquete …………………………………………………………………………………………………….. 12 Interne Kwaliteitsaudit (EFQM) …………………………………………………………………….……………… 12 Aanbevelingen en verbetersuggesties van de visitatiecommissie ………………………………… 13 Analyse van de kerngegevens …………………………………………….……………………………………….. 14 Vorige beleidsdocumenten …………………………………………………………………………………..……… 14 BELEIDSUITDAGINGEN EN STRATEGISCHE EN OPERATIONELE DOELSTELLINGEN ………………….…………….. 16 Inhoudelijke beleidsuitdagingen en prioriteiten ………………………………………………………………………… 16 Strategische en Operationele Doelstellingen en acties ……………………………………………………………… 17 FUNCTIES EN ROLLEN ………………………………………………………………………………………………………………………….. 23 De rollen van het sociaal-cultureel werk ………………………………………………………………………………….... 23 Visie op de verbindende rol ………………………………………………………………………………………….. 23 Visie op de kritische rol ………………………………………………………………………………………………... 23 Visie op de laboratoriumrol ………………………………………………………………………………………….. 24 De Functiemix van Curieus ……………………………………………………………………………………………...............25 Keuze voor maatschappelijke beweging en cultuur ……………………………………………………….25 Visie op de maatschappelijke bewegingsfunctie …………………………………………………………… 26 Visie op de cultuurfunctie …………………………………………………………………………………………….. 27 Visie op de gemeenschapsvormende functie ……………………………………………………………….. 28 Visie op de leerfunctie ………………………………………………………………………………………………….. 28 VRIJWILLIGERSBELEID ……………………………………………………………………………………………………………………….… 29 WERKING IN DE VRIJE TIJD ………………………………………………………………………………………………………………….. 35 WERKING NAAR HET BREDE PUBLIEK EN GEMEENSCHAPPEN, DOELGROEPEN EN KANSENGROEPEN …… 36 RELEVANTIE EN LANDELIJKE UITSTRALING …………………………………………………………………………………………… 39 KERNGEGEVENS EN CIJFERS ………..………………………………………….……………………………….…………………………. 42 BEOORDELINGSELEMENTEN EN -CRITERIA ……………….…………………………………………………………………………. 47

WOORD VOORAF Curieus kijkt met veel enthousiasme en vertrouwen naar de toekomst – en de volgende beleidsperiode. De afgelopen 12 jaar heeft Curieus grote stappen vooruit gezet. We evolueerden van een klassieke, vrij gesloten vereniging met een sterke focus op haar eigen vrijwilligers, naar een open vereniging. Een vereniging die sterke cultureel-maatschappelijke activiteiten voor een breed publiek opzet. En tegelijk haar lokale vrijwilligers blijft prikkelen en begeleiden met inspirerende overkoepelende projecten.

Die werkwijze heeft Curieus op de kaart gezet. We zijn nu klaar om in de volgende beleidsperiode weer een grote stap vooruit te zetten. Meer nog, de uitdagingen die Curieus de volgende jaren zal aanpakken zijn cruciaal voor het voortbestaan van de organisatie.

Onze maatschappelijke impact is vandaag vele malen groter dan 10 jaar geleden. In alles wat Curieus doet, maken we een stevig maatschappelijk statement. Curieus koppelt cultuur aan maatschappelijke activering en speelt haar verbindende, kritische en laboratoriumrol vol overtuiging. Curieus gelooft in de maakbaarheid van de samenleving en wil haar eigen impact daarop niet onderschatten. Curieus probeert een positief antwoord of alternatief te bieden op prangende maatschappelijke uitdagingen. Het doel is meer gelijkheid in verscheidenheid creëren.

Het Festival van de Gelijkheid, dat met meer dan 17.000 bezoekers per jaar is uitgegroeid tot het grootste progressieve Festival van Vlaanderen, is de plek waar al deze keuzes samenkomen, en de uitgelezen Labo-plek voor al haar activiteiten. Maar ook uit haar andere open activiteiten voor een breed publiek (Feest van het Falen, Grinta, Ish Nodigt uit) en haar inspirerende overkoepelende projecten die haar lokale begeleiding vormgeven (100 in 1 Day, BelBos, The Empty Shop, Moeilijke Dingen Makkelijk Uitgelegd, Landverhuizers, …) speekt een drang om een sterke maatschappelijke impact te hebben. En dat lukt. Curieus brengt vandaag de dag jaarlijks meer dan 50.000 deelnemers en 2.000 vrijwilligers in beweging.

Het nieuwe decreet Sociaal-Cultureel werk, dat de schotten tussen de werkvormen neerhaalde, is voor Curieus écht een stap vooruit. We worstelden al enkele jaren met het strikte onderscheid tussen vereniging en beweging. Hoewel een sterke focus op onze lokale verenigingswerking aanwezig bleef – en blijft – ontstond er de afgelopen jaren een tweede poot in de werking van Curieus, die je veel meer kan omschrijven als bewegingswerk. De opdeling tussen verenigings- en bewegingswerk is niet meer van toepassing op onze werking. We combineren elementen van een vereniging (lokale focus, engagement in lokale groepen, …) met aspecten van een beweging (concrete maatschappelijke verandering teweegbrengen, …). Daarom omschrijven we Curieus, ook in ons nieuwe mission statement, als een Community. Want maatschappelijke verandering creëer je zowel in het publieke debat als in de buurten.

We willen vrijwilligers in beweging krijgen, in een community waarin plaats is voor duurzaam engagement, maar ook voor tijdelijk engagement rond bepaalde thema’s of projecten. Of gewoon als deelnemer. Maar vooral: met een lokale werking die als draaischijf fungeert voor mensen, groepen, straten, wijken, buurten, organisaties, … die een positief verbindend idee willen uitwerken. In 2026 willen we dé organisatie zijn waar mensen bij aankloppen om hun plan voor meer gelijkheid in de samenleving mee mogelijk te maken.

We willen in de volgende beleidsperiode vol overtuiging verder bouwen op de evolutie die we al ingezet hebben: onze stempel drukken op het maatschappelijk debat én onze vrijwilligerscommunity verder uitbreiden en versterken, zodat lokale vrijwilligers, projectvrijwilligers en lokale starters er hun plaats vinden.

Dit realiseren vraagt om een doordachte aanpak, vertrekkend vanuit onze historiek, ervaring en expertise, onderbouwd met inzichten uit bevraging en gebaseerd op een duidelijke visie en strategie. De uitdagingen en 1

ambities voor de komende beleidsperiode doen we in dit Beleidsplan uit de doeken. Inhoudelijk zit een grote uitdaging in het creëren van een duidelijker kader voor onze lokale werking. In de volgende beleidsperiode zullen we onze lokale groepen meer missiegedreven laten werken, en helemaal laten aansluiten bij onze gekozen functiemix. Een tweede ambitie ligt in het inclusiever maken van onze eigen werking, maar ook in het ‘vastpakken’ van inclusief werken als maatschappelijk thema.

In dit Beleidsplan omschrijven we onze belangrijkste uitdagingen voor de volgende beleidsperiode en – vooral – hoe we die in de volgende jaren willen aanpakken. We staan ook regelmatig stil bij het proces dat voorafging aan het vastleggen van onze uitdagingen en doelstellingen.

In de aanloop naar dit Beleidsplan werd een uitgebreide stakeholdersanalyse opgezet bij bestuurders, medewerkers, lokale vrijwilligers, projectvrijwilligers, partners en deelnemers van Curieus. In totaal werden 120 stakeholders bevraagd over de toekomst van Curieus. De resultaten van de stakeholdersanalyse werden besproken op de Raad van Bestuur van elke entiteit. Het bracht een fundamentele discussie op gang over de toekomst van Curieus, die op de TAPAS vrijwilligersdag van februari 2018 haar finale kreeg, onder begeleiding van lector Sociaal-Cultureel werk Joris Piot. De beleidsuitdagingen werden daar vastgelegd en de Strategische Doelstellingen kregen daar (en in de weken daarna) vorm.

Het was voor het eerst dat alle stakeholders op deze manier werden betrokken bij de samenstelling van het Beleidsplan, en dus ook bij de strategische keuzes voor de volgende beleidsperiode. Het Beleidsplan is in die zin een document dat sterk gedragen wordt door alle stakeholders die vandaag hun hart en ziel in de werking van Curieus steken. Het proces heeft veel in gang gezet. Er is veel gediscussieerd op een gepassioneerde manier.

Maar het eindresultaat mag er – naar onze mening – zijn. We zijn trots op onze hernieuwde missie en hebben heel veel zin om het ‘nieuwe Curieus’ in de volgende jaren uit te bouwen.

Veel leesplezier!

2

B E L E I D S P L A N

De essentie van Curieus

2 0 2 1

-

2 0 2 5

MISSIE Achtergrond bij en aanloop naar onze hernieuwde missie In de periode 2007-2011 maakte Curieus een grote evolutie door. Dat was in 2012 aanleiding voor een herwerkte missie en visie voor de organisatie. Deze missie moest weerspiegelen dat Curieus zich had ontwikkeld van een gesloten klassieke vereniging met een sterke focus op haar eigen vrijwilligers, naar een hedendaagse maatschappelijke vereniging met een twee sporenwerking: een open werking, met open activiteiten voor een breed publiek een lokale werking, met inspirerende overkoepelende projecten om lokale groepen rond te activeren De jaren erna zocht Curieus manieren om die openheid door te voeren in onze sociaal-culturele functies. Van een vereniging met een focus op cultuur en ontspanning, groeide Curieus uit tot een mengvorm tussen vereniging en beweging. Vandaag zijn we een organisatie die in alles wat ze doet een maatschappelijke rol vervult, en toont dat die samenleving ook maakbaar is. Ook in de lokale werking van Curieus ontstond er, naast de klassieke lokale werking, een meer open vrijwilligerswerking. Dat leidde ertoe dat er meer ruimte was voor nieuwe initiatieven en dat meer mensen zich projectgeboden konden engageren.

Dankzij de stijgende bekendheid van de Curieusprojecten vinden ook steeds meer organisaties, kunstenaars, wijkcentra, … de weg naar Curieus met een vraag om samen te werken. Deze gedreven ‘starters’ voegden de afgelopen jaren een nieuwe dimensie toe aan onze werking. We toetsen deze samenwerkingsvragen ook heel bewust af aan onze missie en ons uitgesproken waardenkader. Daarnaast trokken we, door onze sterke open activiteiten, meer en meer mensen aan die zich wel wilden engageren binnen Curieus, maar niet aangetrokken werden door het klassieke model, waarin enkel ruimte leek voor duurzaam lokaal engagement.

In 2018 werkten we, voortgestuwd door het denkproces in aanloop naar dit Beleidsplan, aan een hernieuwde missie, gesteund op de waarden die we samen met onze stakeholders en vrijwilligers formuleerden. Deze vernieuwde missie verwoordt in enkele zinnen wat ons uniek maakt in het middenveld.

De hernieuwde missie De nieuwe missie en visie van Curieus werd op de Algemene Vergadering van 2 april 2019 goedgekeurd.

“Curieus is een maatschappelijk geëngageerde community, die streeft naar een solidaire en inclusieve samenleving. We geloven sterk in cultuur, in haar meest diverse en verrassende vorm, als vitaal bindmiddel.

We zijn een community van enthousiaste vrijwilligers en ambassadeurs, verbinders die dag in dag uit Curieus uitdragen in hun wijk, straat en eigen biotoop. We willen deze lokale helden ondersteunen en inspireren met creatieve projecten en hen helpen om hun idee voor een meer gelijke samenleving te realiseren.”

Bijdragen tot en doel van het decreet Een groot geloof in de maakbaarheid van de samenleving stuwt ons voort. We geloven dat we door onze projecten het verschil kunnen maken, meer gelijkheid en verbondenheid kunnen creëren en daarmee een reële impact hebben op individuen en gemeenschappen. Dat doen we door met onze projecten onder andere polarisatie te doorprikken en alternatieven te formuleren.

Curieus vervult en verbindende, kritische en laboratoriumrol Allereerst ligt het civiele perspectief – sterk aanwezig in het decreet – vervat in de sterk maatschappelijke focus van de organisatie. Meer dan vroeger staan we stevig verankerd in het middenveld en proberen we te wegen 3

op het maatschappelijk debat en aan te zetten tot gedragsverandering. Meer nog: we proberen met onze creatieve aanpak verschillende perspectieven aan te bieden op maatschappelijke thema’s. We doen dat door nuance in te brengen in een samenleving waarin zwart-witdenken vaak overheerst. Nuance betekent: meer mensen en meningen laten horen, meerdere perspectieven bieden, de mensen achter het verhaal tonen, tonen dat het niet zwart of wit is. Meer schakeringen zijn waardevol.

Curieus versterkt de capaciteit van burgers om hun rol te spelen Veel meer dan standpunten en opinies de wereld in te sturen, willen we mensen de kans geven om binnen Curieus zélf vorm te geven aan hun waarden en maatschappelijke ambities. Bij Curieus vinden ze andere verbinders, met wie ze zich kunnen verenigen rond gedeelde waarden en overtuigingen. Curieus geeft hen de kans om samen maatschappelijke ambities te realiseren. Meer dan ooit wil Curieus zich openstellen voor mensen, straten, wijken, verenigingen, buurten, … die een verbindend en positief idee willen verwezenlijken.

Curieus fungeert op die manier als draaischijf voor projecten die polarisatie tegengaan. Verbinding, gelijkheid, positiviteit en inclusiviteit zijn daarbij voor ons sleutelwoorden.

Curieus biedt plekken waar burgerschap echt vorm krijgt Daarnaast is het creëren van dialoog één van de drijfveren van Curieus, zoals uit dit Beleidsplan zal blijken.

Tegenover politieke verharding, polarisering en zwart-witdenken wil Curieus dialoog, nuance en nieuwsgierigheid zetten. En luisterbereidheid, zonder meteen een oordeel klaar te hebben. Je openstellen voor andere meningen en voor verschillen is cruciaal voor een verbonden samenleving. Kunst en cultuur is voor Curieus een belangrijke tool om bruggen te bouwen en maatschappelijke dialoog op gang te brengen.

Curieus hanteert de waarden van duurzaamheid, inclusiviteit en solidariteit Tot slot zijn duurzaamheid, inclusiviteit en solidariteit niet enkel belangrijke waarden in het nieuwe decreet sociaal-cultureel volwassenwerk. Het zijn de waarden die Curieus in heel haar werking uitdraagt en voortdrijft.

De huidige polarisering van het maatschappelijke debat ondermijnt de dialoog en zorgt ervoor dat gedeeld burgerschap wordt bemoeilijkt. Wij willen hier een antwoord op bieden, door mensen weer ‘stakeholder’ te maken van de samenleving. Een levend(ig) middenveld is cruciaal om de dialoog over de samenleving levend te houden. Curieus benadert samenlevingsvraagstukken steeds vanuit de drang om dialoog te creëren: niet blijven steken in het eigen gelijk, maar openstaan voor een andere, vaak meer genuanceerde blik.

Door de keuze van Curieus om in alles wat ze doet een maatschappelijk thema te willen aankaarten, staan we met beide voeten stevig in het – sterk veranderende – maatschappelijke middenveld. Door onze sociaalculturele praktijken willen we mensen verbinden met elkaar, met groepen en met gemeenschappen. Cultuur is daarbij een vitaal bindmiddel. Het uiteindelijke doel is het creëren van meer gelijkheid.

Onze doelgroep? Mensen die zich niet goed voelen in een extreme, polariserende wereld. Geen zwart/wit denkers maar verbinders die benieuwd zijn naar andere perspectieven. Mensen die geloven in een betere maatschappij als welvaart gelijker verdeeld is.

VISIE We willen mensen de ruimte geven om elkaar te ontmoeten en versterken initiatieven die dat reeds doen.

Omdat ontmoeting betrokkenheid creëert (people do care), dialoog op gang brengt, solidariteit versterkt en wederzijds begrip en respect verdiept. Het maakt buurten warmer en mensen milder. We geloven sterk in cultuur, in haar meest diverse en verrassende vorm, als vitaal bindmiddel hiervoor.

4

We hebben een positieve kijk op de wereld en haar mensen. We zien steeds mogelijkheden om die wereld te veranderen. We geloven dat een bredere kijk en nuance bieden een dijk kan opwerpen tegen polarisering en onverschilligheid.

Curieus staat met haar voeten stevig in een waanzinnig interessante en veranderende samenleving. We houden onze ogen open om op die voortdurende veranderingen in te spelen en die te plooien naar ons ideale wereldbeeld: een samenleving met meer gelijkheid in verscheidenheid, waarin mensen solidair zijn met elkaar, zorgen en begrip hebben voor wie het moeilijk heeft.

Curieus is een community vol enthousiaste vrijwilligers en ambassadeurs. Verbinders die dag in dag uit Curieus uitdragen in hun wijk, straat en eigen biotoop tot in alle uithoeken van Vlaanderen en Brussel.

Wat ons drijft? Verontwaardiging om wat onrechtvaardig is, om wat driftig gepolariseerd wordt voorgesteld, om te luide en zwart-wit geformuleerde meningen … Op een positieve en speelse manier creëert Curieus ruimte voor nuance, helpt Curieus mensen andere perspectieven aan te nemen en laat Curieus mensen samenwerken in verscheidenheid. Verontwaardiging en verwondering gaan op die manier hand in hand. Dat alles met als doel: meer gelijkheid in de maatschappij, meer mensen kans geven op een goed leven

WAARDEN Het zal niet verbazen dat Curieus een sterk waardengedreven organisatie is. Dat is ze al van bij de oprichting, en is ze doorheen heel haar geschiedenis gebleven.

De afgelopen jaren heeft Curieus haar basiswaarden verder uitgediept en verscherpt. Niet alleen in de aanloop naar dit Beleidsplan, maar vooral ook in de denkoefeningen rond het DNA en de positionering van Curieus. We betrokken daarbij onze interne (vrijwilligers, medewerkers) en externe (samenwerkingspartners) stakeholders via gesprekken, met creatieve sessies op vrijwilligersdag TAPAS en regionale terugkoppeldagen.

De waarden waarrond we onze werking uitbouwen zijn: Gelijkheid in verscheidenheid Inclusie (verschillen niet alleen benoemen, maar vooral waarderen en als positief ervaren) Solidariteit (Sociale) duurzaamheid Creativiteit, speelsheid en humor Professionaliteit Mogen proberen en falen (begrip en mededogen) Deze waarden zijn sterk verankerd in onze koepelwerking, maar we slaagden er de voorbije jaren onvoldoende in om onze lokale groepen even missiegedreven te laten werken. De volgende jaren gaan we onze lokale vrijwilligers beter omkaderen, om hun werking en activiteiten meer te laten aansluiten bij onze missie, visie en waarden. In de volgende beleidsperiode zullen het strategische communicatieplan (zie hoofdstuk ‘Communicatiebeleid’, 51) en de samenstelling van het team, bestuur en lokale vrijwilligersgroepen nog meer in lijn worden gebracht met onze missie en onze waarden.

5

WERKWIJZE VANDAAG EN IN DE TOEKOMST Sinds 2012 huldigt Curieus in haar werking doelbewust een tweesporenbeleid: open activiteiten/events voor een breed publiek lokale werking, gebaseerd op ondersteuning, inspiratie en overkoepelende projecten De lokale werking richt zich op: het ondersteunen van de lokale vrijwilligersgroepen in hun activiteiten het inspireren van lokale vrijwilligersgroepen, door de Geniaal Lokaal inspiratiedatabank het aantrekken en opvangen van nieuwe projectvrijwilligers het zelf opzetten van overkoepelende projecten die zowel klassieke lokale groepen als nieuwe projectvrijwilligers activeren en inspireren (vb 100 in 1 Day, BelBos, The Empty Shop) De open werking voor een breed publiek richt zich op het organiseren van open activiteiten en events voor een breed publiek (vb Festival van de Gelijkheid, Grinta, Feest van het Falen) De nationale werking en de provinciale werking van Curieus bouwen samen aan dit tweesporenbeleid. Er is ook geen strikte afscheiding tussen beide sporen, ze lopen vaak in elkaar over (overkoepelende projecten worden vaak eerst uitgetest op een open activiteit en ook op lokaal vlak worden vaak open activiteiten voor een breed publiek georganiseerd).

Onze open activiteiten vandaag: Festival van de Gelijkheid, Ish nodigt uit, Feest van het Falen, Grinta Onze overkoepelende projecten vandaag:, The Empty Shop, Moeilijke Dingen Makkelijk Uitgelegd, 100 in 1 Day, TAPAS vrijwilligersdag, Landverhuizers, Geniaal Lokaal In bijlage 1 vindt u een uitgebreide beschrijving van de projecten hierboven. In het hoofdstuk ‘Kerngegevens en Cijfers’ (pagina 41) en in bijlage 2 geven we u graag een analyse van de lokale werking.

Het tweesporenbeleid heeft het afgelopen decennium erg goed gewerkt. Curieus staat als organisatie op de kaart met gedurfde en vernieuwende activiteiten. De lokale groepen worden sterk ondersteund en uitgedaagd met creatieve ondersteunende projecten. In de volgende beleidsperiode werken we dus op deze weg verder.

Maar de afgelopen jaren merken we dat het vrijwilligersmodel, waarin enkel ruimte is voor de puur klassieke vorm van duurzaam engagement in één lokale groep, onder druk staat. De open activiteiten en overkoepelende projecten trekken een ‘ander soort’ vrijwilliger aan, die geen of weinig aansluiting vindt met de – vrij klassieke – manier waarop de lokale groepen zijn georganiseerd (met een bestuur en bestuursfuncties). De nieuwe vrijwilliger kiest voor tijdelijk, projectgebonden engagement.

Daarnaast vinden meer en meer mensen, groepen, organisaties, wijkcentra, kunstenaars, … de weg naar Curieus met de vraag om samen hun verbindend idee voor de samenleving uit te werken. We noemen hen ‘starters’: positieve en verbindende initiatieven die een samenwerking zoeken om hun idee waar te maken.

Het opvangen van de ‘nieuwe vrijwilliger’ en ‘starters’, en het aanpassen van de organisatie aan deze nieuwe, lossere vorm van engagement is één van de belangrijkste uitdagingen van Curieus voor de volgende beleidsperiode. Onze huidige structuur werkt erg goed voor het huidige model, maar is te weinig aangepast aan het opvangen van tijdelijk, projectgebonden vrijwilligerswerk. In de volgende beleidsperiode maken we werk van een flexibelere, creatievere structuur, zodat we beter kunnen inspelen op verschillende behoeftes.

6

Curieus zal in de volgende jaren evolueren van een klassieke vrijwiligersvereniging naar een open Curieus Community waarin plaats is voor: duurzaam engagement in een lokale groep tijdelijk engagement rond bepaalde thema’s of projecten starters (organisaties, personen, wijken, straten, buurtcomités, …) die samenwerking zoeken om een verbindend en positief idee uit te werken dat aansluit bij de missie van Curieus We kiezen er heel bewust voor om met deze drie groepen geëngageerden aan de slag te gaan, met onze waardengedreven missie als aftoets-instrument (zie hoofdstuk ‘Vrijwilligersbeleid’, pagina 29).

Deze evolutie, die de vorige jaren al werd ingezet, maar in de volgende beleidsperiode helemaal moet worden voltooid, zal ook gepaard gaan met een sterke focus op inclusie. In onze werking (deelnemers, vrijwilligers) kunnen we stappen vooruitzetten om meer inclusie te bereiken op het vlak van leeftijd, gender en (vooral) etnisch-culturele achtergrond. In de nieuwe personeelssamenstelling zit het evenwicht in gender en leeftijd goed, maar moeten we echt een prioriteit maken van meer etnisch-culturele diversiteit. In de bestuursorganen is het evenwicht helemaal zoek, en moeten we echt een omslag maken naar een evenwicht in gender, leeftijd en etnisch-culturele achtergrond bij de bestuursleden.

Curieus kiest ervoor om het klassieke model, waarin duurzaam engagement vorm krijgt in lokale groepen, niet af te stoten. We willen verschillende modellen een plaats geven in onze organisatie. Maar in de klassieke lokale werking moeten wel keuzes worden gemaakt: ook onze bestaande lokale groepen zullen in de volgende beleidsperiode sterker missiegedreven moeten gaan werken. We bieden hen een kader aan en tegelijk laten we ook de erkenning en ondersteuning van lokale groepen afhangen van het van het uitvoeren van onze twee gekozen functies: de maatschappelijke bewegingsfunctie en de cultuurfunctie. We gaan daar dieper op in in het hoofdstuk ‘Vrijwilligersbeleid’ (pagina 29) en in het hoofdstuk ‘Functies en rollen’ (pagina 23).

7

B E L E I D S P L A N

Omgevingsanalyse en zelfevaluatie

2 0 2 1

-

2 0 2 5

MAATSCHAPPELIJKE OMGEVINGSANALYSE Socioloog Dirk Geldof omschrijft onze maatschappij als een ‘risicomaatschappij’ en onderscheidt vijf maatschappelijke domeinen waar zich in de 21ste eeuw cruciale ontwikkelingen voordoen.1 Deze vijf maatschappelijke domeinen gebruiken we als leidraad doorheen deze externe omgevingsanalyse. We proberen niet enkel de risico’s in beeld te brengen, maar maken ook de positieve en creatieve parallelle processen die zich ontwikkelen als maatschappelijk antwoord op deze risico’s zichtbaar.

De ecologische crisis Over de klimaatopwarming heerst er intussen quasi-consensus, al is de discussie over de impact van de opwarming nog volop gaande. We weten niet precies wanneer bepaalde gevolgen zich gaan voltrekken. We moeten als maatschappij leren omgaan met die globale onzekerheid. De Sustainable Development Goals, een verzameling van 17 ontwikkelingsdoelen die door de VN in 2015 in het leven geroepen zijn, zouden een leidraad kunnen zijn voor mondiale duurzame ontwikkeling, al waarschuwt Thomas Block (UGent), voor de valkuilen van deze ontwikkelingsdoelen.

Door de trage beslissingstermijn van deze ecologische inspanningen op mondiaal niveau, zie je tegelijkertijd op lokaal niveau veel burgerinitiatieven ontstaan. Wijkcomités en actiegroepen stampen bewustmakingscampagnes uit de grond. Er ontstaat stilaan een maatschappelijk bewustzijn dat onze consumptiemaatschappij zijn tol eist. Thema’s als ontspullen, recyclen en upcyclen, de korte keten en plasticvrij leven proberen dat bewustzijn verder aan te wakkeren. Middenveldorganisaties trachten burgers voldoende handvaten aan te reiken om die visie in praktijk te brengen.

De economische globalisering, armoede en sociale uitsluiting Bij het bekijken van de armoedecijfers in ons land, doen we het volgens de SILC-enquête niet slecht. Maar ga je op zoek naar andere indicatoren, blijkt een heel andere armoederealiteit haar gezicht te tonen. Uit het jaarboek 'Armoede en sociale uitsluiting 2018' blijkt dat 15,9% van de Belgische bevolking in een gezin met een inkomen onder de armoederisicogrens leeft. Dat zijn ongeveer 1.798.000 Belgen. In het Vlaams Gewest ging het om 9,8% van de bevolking of circa 640.000 personen. Concreet betekent dat dat één op de tien kinderen in Vlaanderen in armoede opgroeit. Uit verschillende andere indicatoren blijkt dat de armoedesituatie verslechterde, in tegenstelling tot de globale stabiliteit van de SILC-enquête. Zo is er op tien jaar tijd een toename van het gemiddeld maandelijks aantal ontvangers van een leefloon met 74% in België en met bijna 68% in Vlaanderen. De ongelijkheid neemt op een heel aantal domeinen toe. Dat we in de vierde rijkste regio van Europa leven, maakt het voor mensen in armoede des te pijnlijker. Terwijl meer mensen uit de boot vallen, kunnen kwetsbaren steeds minder rekening op begrip en mededogen.

De verzorgingsstaat brokkelt af en dat laat zich op een reële manier voelen. Naast de mensen die in structurele armoede zitten is een nieuwe risicogroep aan het groeien van de ‘working poor’: middenklassers die een duur huis af te betalen hebben en kinderen moeten grootbrengen die door een plotse tegenslag (bv. het verlies van hun job) meteen zware klappen krijgen. Die mensen komen nu ook sneller in armoede terecht, maar geraken er in het algemeen ook sneller weer uit. Burgerinitiatieven en persoonlijke netwerken kunnen emanciperend zijn voor mensen in armoede, maar ook daarin schuilt ongelijkheid. Al het sociologisch onderzoek wijst uit dat middengroepen een veel sterker zelforganiserend vermogen hebben dan de onderkant van de samenleving.

Mensen aan de onderkant van de sociale ladder krijgen minder zorg van de overheid en zijn ook niet in staat om informele zorg te organiseren.2 1 2

‘Onzekerheid. Over leven in een risicomaatschappij’, Dirk Geldof, 2011, Acco, Leuven.

https://www.socialevraagstukken.nl/interview/nieuwe-armoede-het-optimisme-en-de-scepsis-van-godfriedengbersen/ 8

Toegenomen vrijheid We leven in een maatschappij die ‘vrijer’ is dan ooit te voren, maar tegelijk ook enorm veel risico’s bij het individu legt. Succesvol zijn of mislukken, het lijkt een persoonlijke verdienste te zijn. Terwijl slagen of falen in het leven dicht bij elkaar liggen, en individuele verdienste slechts één aspect van succes is. Wie getroffen wordt door tegenslag en wie fortuinlijk is, is geen kwestie van individueel falen en slagen maar een sociaal vraagstuk, dat niet los gezien kan worden van de organisatie van de maatschappij. Waar ongelijkheden zich doorzetten, moet ook de organisatie van de samenleving zelf in vraag gesteld worden.3 Filosofe en auteur Alicja Gescinska ziet het beschikken over vaardigheden als voorwaarde om vrij te kunnen zijn. Vrijheid is dus geen passief recht, maar een concreet vermogen.4 “We zijn niet goed bezig als we beweren dat iemand uit een arm gezin dezelfde vrijheid heeft als iemand uit een gezin dat heel veel kansen heeft gekregen. Dus als we de individuele vrijheid willen garanderen, dan moeten we zorgen dat er maatschappelijk geïnvesteerd wordt in positieve vrijheid. De Noorse filosoof, Christian Bay zegt: “Een maatschappij is zo vrij als de mensen die onderaan op de ladder staan.”5 Meerkeuzemaatschappij met groeiende tijdsdruk De samenleving vergrijst in snel tempo. In 2050 zal bijna 1 op 3 Vlamingen ouder zijn dan 65 jaar. Bij de werkende klasse stijgt de druk om op alle vlakken van het leven te scoren: op het werk, als ouder, binnen vriendschapsrelaties, op het vlak van bezit, uiterlijk, lichamelijke gezondheid, ... We leven langer, maar gaan ook later op pensioen. ‘Echte’ vrije tijd komt pas later. Daartegenover staat een groot vrijetijdsaanbod. Hoe kunnen organisaties jonge mensen met weinig vrije tijd toch engageren en inspireren?

Joris Piot, docent sociaal-cultureel werk aan de UCLL, beschrijft de verschillende levensfasen die verenigingen doorlopen als gevolg van demografische en maatschappelijke verandering; startende, autonome, routineuze en verstillende fase. Mensen kiezen in de beperkte vrije tijd die ze hebben voor acties en projecten die er voor hen echt toe doen. Daarnaast zien we een positieve maatschappelijke trend van creatieve burgerinitiatieven.

Superdiversiteit en solidariteit De superdiverse samenleving is een feit. In onze steden zien we dat vandaag de meerderheid van de bewoners uit een brede waaier van minderheden bestaat. De lokale Inburgerings- en Integratiemonitor van 2018 liegt er niet om6: onze superdiverse samenleving biedt veel kansen en verrijkt, maar heeft ook een keerzijde. De superdiversiteit staat ook voor een hoge jeugdwerkloosheid en een toenemende armoede. Maar het houdt ook een toenemende middenklasse met migratieroots in.7 Hoe gaan we hiermee om als maatschappij? Welke invloed heeft dit op onze welvaartstaat en op onze solidariteit?

Professor Stijn Oosterlynck pleit voor een brede invulling van solidariteit: “Als het over solidariteit gaat, verengt de discussie zich al snel tot een debat over de welvaartstaat. Die is belangrijk, maar solidariteit valt niet te herleiden tot herverdeling via een systeem van belastingen en publieke dienstverlening. Je kunt ook andere zaken met elkaar delen, bijvoorbeeld een plaats. Je woont in dezelfde straat en probeert er samen het beste van te maken.” Het gevoel eenzelfde toekomst te delen – of je dat nu graag wilt of niet - is zeer belangrijk bij de bereidheid om iets met elkaar te delen. Dat maakt dat mensen iets voor elkaar over hebben.8

https://www.knack.be/nieuws/belgie/een-sterke-sociale-zekerheid-is-een-zaak-van-welbegrepeneigenbelang-zowel-individueel-als-collectief/article-opinion-1457013.html?cookie_check=1573059089 4 https://yourlab.nu/alicja-gescinska/ 5 https://www.dewereldmorgen.be/artikel/2012/12/03/het-is-een-dwaalredenering-dat-we-alles-moetentolereren-zegt-alicja-gescinska/ 6 https://www.statistiekvlaanderen.be/monitor-lokale-inburgering-en-integratie 7 https://www.mo.be/recensies/superdiversiteit 8 https://www.samenlevingsopbouw.be/e-dossiers/solidariteit/een-brede-kijk-op-solidariteit 3

9

De toenemende polarisatie legt grote druk op deze solidariteit. Volgens Christophe Busch kan men twee soorten ‘polarisatie’ onderscheiden. Enerzijds de politieke polarisatie - dat is de legitieme polarisatie - een soort eeuwenoude strijdspel dat polarisatie nodig heeft. Anderzijds is er de sociale polarisatie, een vijandig wijzij denken dat bestreden moet worden. Voor politieke polarisatie moet je als democratie ruimte scheppen en burgers leren en ondersteunen in het zoeken naar het juiste onderwerp en leren te dialogeren erover op inhoudelijke en niet-vijandige wijze. Sociale polarisatie die centrifugaal werkt tussen groepen moet je bestrijden. Dat doe je best door mensen te begeleiden in het juist formuleren van hun vragen en onzekerheden. Door hen te besmetten met nuance.9 Ook theatermaker Haider Al Timimi onderstreept het belang van openheid en het bespreekbaar maken van delicate onderwerpen. “Desinteresse in de ander is immers een voedingsbodem voor extremisme. Daarom is het van groot belang te hybridiseren, culturen en invloeden te mengen. Precies door die barrière op te heffen, ga je naar de essentie, recht naar de schoonheid van de andere verhalen dan de jouwe.”10

ZELFEVALUATIE Stakeholdersanalyse (SWOT) In de aanloop naar dit Beleidsplan werd een – voor Curieus – nooit geziene stakeholdersbevraging opgezet, in de vorm van een SWOT-analyse. In het najaar van 2017 werden 120 stakeholders bevraagd, over alle mogelijke aspecten van de werking van Curieus.

Stakeholderskaart en -verloop Naast de interne stakeholders (lokale vrijwilligers, bestuurders, medewerkers) werden deze keer ook twee soorten externe stakeholders geïnterviewd: partners en deelnemers. Daarnaast werd ook een nieuw soort interne stakeholder aan de analyse toegevoegd: de projectvrijwilliger.

Dat geeft de volgende verdeling: Bestuurders: 15 (12,5%) Medewerkers: 20 (16,6%) Lokale vrijwilligers: 30 (25%) Projectvrijwilligers: 10 (8,4%) Partners: 15 (12,5%) Deelnemers: 30 (25%) Eind 2017 werden de stakeholdersinterviews afgerond en verwerkt. In januari 2019 werden de resultaten van de stakeholdersanalyse uitgebreid besproken op de Raad van Bestuur van elke regionale entiteit en op de Raad van Bestuur van Curieus nationaal (18/1/2018). Het bracht een fundamentele discussie op gang over de toekomst van Curieus, die op de TAPAS vrijwilligersdag van 7 maart 2018 haar finale bespreking kreeg, onder begeleiding van lector Sociaal-Cultureel werk Joris Piot. Op basis van de resultaten van de SWOT-analyse werd een eerste ontwerp van beleidsuitdagingen voor Curieus vastgelegd. De Strategische Doelstellingen kregen in de weken en maanden daarna concrete vorm. https://www.knack.be/nieuws/belgie/we-moeten-een-duidelijk-onderscheid-maken-tussen-politieke-ensociale-polarisatie/article-opinion-1196029.html?cookie_check=1576071486 10 https://www.standaard.be/cnt/dmf20190704_04494176?articlehash=FDAB20FD0183B42B15CC139222D752 DD613881AE7FA9A02281BE5C1D7351D6133FA142CD3F3472507831397DE5704E794BC105D4D78817B78365B CE3C1736EC2 9

10

Resultaten In bijlage 3 vindt u een uitgebreid overzicht van de resultaten van de SWOT analyse bij de stakeholders. Hier geven we u graag enkele belangrijke krachtlijnen mee: Zwaktes Wanneer we peilen naar de zwaktes van Curieus wordt er vooral gewezen op de discrepantie tussen de activiteiten die de vrijwilligers op poten zetten en die van het provinciale en nationale niveau. Deze verschillende zien de stakeholders vooral in het soort activiteiten dat wordt georganiseerd: maatschappelijke beweging en cultuur zijn de rode draad in de open activiteiten en overkoepelende projecten, terwijl gemeenschapsvorming de hoofdmoot van de activiteiten van de lokale groepen uitmaakt. Dit aanvoelen wordt bevestigd door onze kerngegevens (zie pagina 41): de open activiteiten en overkoepelende projecten (nationale en provinciale niveau) geven vandaag op een andere manier vorm aan de functiemix (met een nadruk op maatschappelijke beweging en cultuur). Lokale groepen laten zich eerder opmerken met activiteiten met sterke gemeenschapsvormende functie en cultuurbeleving.

Het gebrek aan diversiteit in het personeel blijft een terugkerend pijnpunt. Er zijn de voorbije beleidsperiode enkele kleine stappen genomen op vlak van demografische diversiteit, maar qua etnisch-culturele diversiteit zijn er nog grote sprongen te nemen. Ook is er een terechte bezorgdheid over de personeelsbezetting (onderbezetting), al leeft hier een ietwat onterechte perceptie dat er een groot verloop is bij het personeel.

Tegelijk wordt ook aangegeven dat de werking ‘een beetje alle kanten opgaat’. We doen veel en we doen veel verschillende dingen. Op dat vlak krijgen we de boodschap mee dat het soms moeilijk is om Curieus te ‘kennen’. Gebrek aan naamsbekendheid kwam naar voor als onze grootste zwakte.

Bedreigingen Bij de peiling naar de bedreigingen wordt vooral aangehaald dat de afbouw van de subsidiëring ons in de toekomst parten zou kunnen spelen. Andere bedreigingen zijn de toenemende polarisering en de opkomst van extreemrechts als ideologie. Ook andere maatschappelijke evoluties, zoals de toenemende tijdsdruk, vormen een mogelijke bedreiging. Onze doelgroep vindt het steeds moeilijker om een gezonde balans te vinden tussen werk en privéleven en kan amper tijd vrijmaken om zich te engageren of zelfs nog maar deelnemer te zijn aan de activiteiten die hen interesseren. Overigens is dit volgens onze respondenten niet enkel een bedreiging voor ons doelpubliek en onze vrijwilligers, maar ook voor de werknemers van Curieus zelf. We worden gepercipieerd als een enthousiaste ploeg die alles geeft, maar dus ook risico’s loopt op vlak van ‘burn outs’ en stress.

Het overaanbod op de vrijetijdsmarkt maakt het ons en ons doelpubliek op dat vlak niet gemakkelijker. Zowel wij als onze deelnemers hebben te maken met keuzestress. Daarom is het van belang dat we ons meer onderscheiden en een stukje van de markt te ‘claimen’, terwijl we op zoek blijven gaan naar unieke, betekenisvolle activiteiten en projecten die ons onderscheiden.

Kansen Er zijn ook maatschappelijke ontwikkelingen die ons juist wind in de zeilen geven. Soms is dit een kwestie van een bedreiging om te zetten in een kans. Zo biedt de toenemende polarisering ook een kans. Een groot deel van de bevolking is het zwart-wit denken beu en is zeer bewust op zoek naar meer nuance. Curieus wil uitgroeien tot een belangrijke speler in het maatschappelijke debat, maar zonder de uitersten op te zoeken.

Onze maatschappelijke waarden Gelijkheid, Duurzaamheid en Solidariteit stellen we scherp, maar we schieten niet met scherp. Onze verbindende rol is zeer belangrijk voor ons, dit wordt ook door de stakeholders erkend.

Ook in de toenemende diversiteit liggen voor ons als organisatie kansen voor de toekomst. Wij willen diversiteit laten reflecteren in alles wat we doen. We willen diversiteit benaderen op een verbindende manier,

11

waarbij we onze verschillen vieren, maar niet blind zijn voor de maatschappelijke uitdagingen die deze meebrengen. Meer hierover verderop in dit Beleidsplan.

Ook het veranderde verenigingsleven wordt voor Curieus minder als een bedreiging en vooral als een kans gezien. Dat sterkt ons in het idee dat we hierop een antwoord kunnen bieden door onze werking open te stellen voor andere vormen van engagement.

Sterktes Onze stakeholders gaven aan veel vertrouwen te hebben in ons vermogen om onze bedreigingen en zwaktes te counteren. Ze omschrijven Curieus als wendbaar, creatief en sterk missiegedreven. Ons aanbod wordt beschreven als creatief en origineel, het team als aangenaam, open en professioneel. Ook het personeelsteam zelf wordt als een absolute sterkte van de organisatie omschreven.

Bovenal worden onze openheid op vlak van samenwerken en ons sterk netwerk geprezen. Daarnaast kregen we heel wat nuttige tips over mogelijke samenwerkingspartners, waar we vooral aangemoedigd worden om nog meer ‘outside the box’ te gaan kijken. Samenwerkingen met onderwijsinstellingen worden zwaar aangemoedigd, maar ook op lokaal vlak is er vaak behoefte aan meer samenwerking tussen de lokale groepen.

Als de respondenten ons in 3 woorden zouden moeten omschrijven blijkt ‘sociaal’ de absolute topper, maar ook ‘open’ en ‘verbindend’ blijken belangrijke eigenschappen te zijn van onze organisatie. Er werd ook verwezen naar de inspiratie die we aanreiken, het engagement waarop we appelleren en onze maatschappijkritische functie.

Vrijwilligersenquête In het voorjaar van 2018 werd een grote online vrijwilligersenquête afgenomen. Alle 1286 bestuursvrijwilligers van Curieus kregen de bevraging toegestuurd. In totaal namen 154 respondenten deel aan de enquête.

De bevraging leverde geen strategisch-inhoudelijke input op, maar bezorgde wel bijzonder veel interessante input over de betrokkenheid bij de werking van Curieus, de communicatiekanalen die worden gebruikt, de activiteiten van Curieus, de Geniaal Lokaal inspiratiedatabank, de lokale werking en de TAPAS vrijwilligersdag.

In bijlage 4 vindt u een uitgebreid overzicht van de resultaten van de vrijwilligersenquête.

Interne kwaliteitsaudit EFQM Naar aanleiding van de aanbeveling van de Visitatiecommissie over het ontbreken van een beleid van Integrale Kwaliteitszorg maakten we vanaf het voorjaar 2019 werk van een Geïntegreerd Plan Integrale Kwaliteitszorg.

De eerste stap daarin was een grondige zelfevaluatie van onze werking. We gebruikten daarvoor de EFQM Kwaliteitsaudit. Alle mogelijke aspecten van de werking werden tegen het licht gehouden en geëvalueerd op basis van het EFQM kwaliteitsgroeimodel.

De audit werd begin 2019 uitgevoerd, eerst door het medewerkersteam op een aparte IKZ-dag. We tekenden meteen enkele cruciale kernprocessen (over projecten en starters) en verbetertrajecten uit. In de zomer van 2019 werden de voorgestelde verbetertrajecten besproken en goedgekeurd op de nationale Raad van Bestuur van Curieus. Een aantal verbetertrajecten werden meteen na de goedkeuring op de Raad van Bestuur opgestart, Integrale Kwaliteitszorg in de praktijk dus! Een aantal verbetertrajecten zijn integraal onderdeel geworden van het Zakelijk Deel in dit Beleidsplan.

12

De EFQM audit vormt daardoor een bijzonder nuttige aanvulling op de algemene SWOT-analyse, en betekent ook de start van ons beleid rond Integrale Kwaliteitszorg. De zelfevaluatie gaf ons inzicht in de schat aan kennis, netwerk en talent die er in onze organisatie aanwezig is, maar ook aan de kennis die in deze organisatie verloren gaat door een gebrek aan opvolging, procesmatig denken en systematiek. Het uittekenen van processen (vrijwilligers- en startersbegeleiding, projectontwikkeling …) helpt ons nu al om de duurzaamheid van projecten en samenwerkingen (en dus impact op de samenleving) te vergroten.

In bijlage 5 vindt u een uitgebreide neerslag van de Kwaliteitsaudit.

Aanbevelingen en verbetersuggesties van de visitatiecommissie Het bezoek van de visitatiecommissie was een bijzonder nuttige bron van input voor onze zelfevaluatie.

De commissie gaf vijf aanbevelingen mee aan Curieus. Hieronder geven we graag mee op welke plaats in ons Beleidsplan we dieper ingaan op de aanbevelingen van de Visitatiecommissie.

Een strategie en beleid met betrekking tot de werking en begeleiding van de lokale groepen De afgelopen jaren werkten we prioritair aan het uitwerken van een strategie voor onze lokale werking. In het hoofdstuk ‘Vrijwilligersbeleid’ (pagina 29) wordt de toekomstige strategie en doelstellingen met betrekking tot de lokale groepen uit de doeken gedaan. Er wordt ook een volledige Strategische Doelstelling opgehangen aan onze toekomstige lokale werking (Strategische Doelstelling 2, pagina 19). Ook in het Plan van Aanpak wordt dieper ingegaan op onze keuzes voor de toekomstige lokale werking.

In de verantwoordingsdocumenten helder uitleggen hoe de lokale afdelingswerking wordt ontwikkeld Ook hier verwijzen we graag naar het hoofdstuk ‘Vrijwilligersbeleid’ (pagina 29), Strategische Doelstelling 2 (pagina 19) en het Plan van Aanpak.

In de verantwoordingsdocumenten helder uit te leggen hoe Curieus de begeleiding van afdelingen vorm geeft In bijlage 2 geven we een uitgebreid overzicht van onze lokale werking en – vooral – hoe onze begeleiding en ondersteuning vorm krijgt.

De kwaliteit van het Beleidsplan als werkinstrument verbeteren door meer visie en strategie te expliciteren en doelstellingen zo formuleren dat voortgang makkelijk meetbaar is Doorheen het hele Beleidsplan hebben we getracht onze strategische keuzes duidelijk naar voor te schuiven en minder anekdotisch te werk te gaan. In elk hoofdstuk worden de strategische keuzes voor de toekomst weergegeven. Waar mogelijk worden ook concreet meetbare indicatoren meegeven. Ook de managementsamenvatting geeft een mooi overzicht van alle strategische keuzes. Het is de uitdrukkelijke keuze van de organisatie om in de volgende beleidsperiode jaarlijks een voortgangsrapport te schrijven voor eigen gebruik en opvolging en jaarlijks met het hele team op beleidstweedaagse te gaan, om de voortgang van de Strategische Doelstellingen op te volgen.

Analyse van de kerngegevens In het hoofdstuk ‘Kerngegevens en cijfers’ (pagina 41) vindt u een uitgebreid overzicht van alle relevante cijfers, die een beeld geven van de huidige werking van Curieus. Een aantal cijfers geven al rechtstreeks enkele pijnpunten aan in de werking.

Zo ligt het aantal ‘verstillende groepen’ en ‘routineuze groepen’ hoog. 2/3de van de lokale groepen wordt ingedeeld in één van deze twee categorieën. Er is ook een groot verschil in de functiemix die door de lokale groepen wordt gebruikt in hun activiteiten (63% van de activiteiten gebruikt de gemeenschapsvormende functie) en de functiemix van de overkoepelende werking, die sterker missiegedreven is (73% van de

13

activiteiten maakt gebruik van de maatschappelijke bewegingsfunctie en 60% van de cultuurfunctie). In Operationele Doelstelling 2.3 (pagina 20) en in het hoofdstuk ‘Vrijwilligersbeleid’ (pagina 29) geven we graag aan op welke manier we deze cijfers willen ombuigen.

Het aantal activiteiten dat wordt georganiseerd in partnerschap ligt bij de lokale groepen (45%) veel lager dan bij de overkoepelende werking (85%).

Evaluatie van het vorige Beleidsplan We houden even de Strategische Doelstellingen van het vorige Beleidsplan tegen het licht: SD 1- In 2020 formuleert en verdedigt Curieus haar en vertaalt ze in positieve projecten met een knipoog, steeds met het oog op het verzachten van de samenleving.

De missiegedrevenheid die Curieus in de lopende beleidsperiode aan de dag legde in haar open activiteiten en overkoepelende projecten was bijzonder succesvol. De maatschappelijke impact van activiteiten als het Festival van de Gelijkheid, Belbos, Feest van Falen, Ish Nodigt uit, The Empty Shop, … is onmiskenbaar. Maar er zijn twee kritische kanttekeningen bij te maken: het lokale niveau werkte niet even missiegedreven als de koepels. Er ligt een vrij grote afstand tussen de sociaal-culturele functies van de overkoepelende projecten en activiteiten (maatschappelijke beweging en cultuur) en de activiteiten van de lokale groepen (vooral gericht op gemeenschapsvorming). Er ontbreekt een duidelijk kader en engagement voor de lokale werking, Curieus bereikt een erg groot publiek met haar open activiteiten, en dat publiek is ook steeds diverser in haar samenstelling. Inclusief werken en het gericht benaderen van doelgroepen kunnen nog beter.

We hebben nagelaten om onze OD 1.4 uit ons vorige Beleidsplan (Lokale groepen zijn volledig doordrongen van onze missie) helemaal tot een goed einde te brengen. We goten en verspreidden onze missie weliswaar in een aantrekkelijke vorm en organiseerden vorming rond onze missie, maar een échte engagementsverklaring rond het ‘missiegedreven’ werken van de lokale groepen ontbrak.

Bij de uitvoering van OD 1.6 (We zoeken in al onze projecten naar vernieuwende manieren van communiceren) scheerden we hoge toppen met sterke beelden en projectcommunicatie. Maar het merk achter al die mooie projecten verdween gaandeweg meer naar de achtergrond en de algemene communicatie werd te diffuus.

SD 2 - In 2020 heeft Curieus een flexibele (hyper)lokale werking waarin ruimte is voor doeners in klassieke afdelingen, buurtwerkingen, thematische werkingen en losse vrijwilligers.

In de afgelopen jaren zetten we grote stappen in het hervormen van de lokale werking, maar het proces van transitie verliep wat te traag. Dat leverde ook een aanbeveling op de van de Visitatiecommissie, die Curieus aanmaande om meer werk te maken van een beleid en strategie rond lokale vrijwilligersbegeleiding.

Sinds 2017 doorloopt Curieus een traject onder begeleiding van docent Sociaal-Cultureel Werk Joris Piot. De lokale werking werd in kaart gebracht en de lokale groepen werden onderverdeeld in het levensfasemodel van Piot. In 2018 stokte dat proces opnieuw, we lieten na om het levensfasemodel uit te tekenen op maat van de organisatie, waardoor we erg conceptueel bleven werken.

Zoals we hierboven ook beschreven, werkten we geen kader uit voor de lokale werking, om afspraken vast te leggen rond lokale begeleiding en ondersteuning. Die ondersteuning aan lokale groepen bleef sterk, heel persoonlijk en laagdrempelig, maar er ontbrak systematiek. De aanbeveling van de Visitatiecommissie heeft hier veel in gang gezet: het uitbouwen van een lokale werking nieuwe stijl, die vorm krijgt in het uitbouwen van een Curieus Community is één van de topprioriteiten voor de volgende beleidsperiode.

14

OD 2.2. uit het vorige Beleidsplan (Curieus profileert zich als open huis voor doeners) kreeg zeker al vorm in de vorige jaren. Meer en meer ‘starters’ vinden we weg naar Curieus, met een vraag tot samenwerking. We ontwikkelden een procedure, op basis van de missie, om te bepalen welke samenwerkingen we wel en niet aangingen. Dat leverde al enkele mooie samenwerkingen op, waarvan het project ‘Landverhuizers’, dat we samen met dichter Carmien Michels uitwerkten een goed voorbeeld is.

Ook OD 2.4 (In 2017 heeft Curieus een CRM systeem dat al onze behoeften bevredigt. Dat betekent: meer dan alleen data verzamelen, onze volledige werking is gebaseerd op dit nieuwe systeem) brachten we tot een goed einde. Ons CRM Contactbeheer is sterk en werkt bijzonder goed. Onze volledige communicatie loopt via onze CRM en zowat alle gegevens van de lokale werking kunnen perfect worden gemeten en geanalyseerd. In 2019 kreeg het systeem nog een upgrade, om een betere meting van het gebruik van de functiemix bij de lokale groepen toe te laten. Deze upgrade was noodzakelijk, om een strategie te ontwikkelen rond de lokale begeleiding.

SD 3 - In 2020 zorgt Curieus voor een netwerk voor zij die iets willen organiseren binnen het progressieve veld.

Deze doelstelling groeide de afgelopen jaren uit tot een absolute sterkte in de Curieuswerking. We verwijzen hierbij graag naar onze sterke open activiteiten en overkoepelende projecten, die altijd warden uitgebouwd in partnerschap met andere organisaties. Het Festival van de Gelijkheid groeide uit van een driedaags event met 7 partners tot een Festival waaraan meer dan 60 organisaties (!) meewerken. Ook het aantal vragen van ‘starters’ om samen te werken steeg in de afgelopen jaren sterk.

15

B E L E I D S P L A N

Beleidsuitdagingen + Strategische en operationele doelstellingen

2 0 2 1

-

2 0 2 5

INHOUDELIJKE BELEIDSUITDAGINGEN Uit onze zelfevaluatie haalden we vijf beleidsuitdagingen voor de inhoudelijk-strategische werking van Curieus.

Ongelijkheid Ongelijkheid ondermijnt onze welvaartsstaat en is daarmee één de grootste problemen van deze tijd. Curieus wil in alles wat ze doet de huidige ongelijkheid in de samenleving aan de kaak stellen en bestrijden, en werken aan meer gelijkheid in verscheidenheid.

Polarisering en (politieke) verharding Het maatschappelijk debat wordt de laatste jaren sterk gepolariseerd, harder en meer zwart-wit. Mensen worden in hokjes gestoken en tegen elkaar opgezet. De nuance en luisterbereidheid zijn vaak zoek. Polarisering zorgt voor vereenzaming, angst voor wat/wie anders is. Curieus zet tegenover deze polarisering graag nuance

en dialoog. We waarderen verschillen, tonen positieve rolmodellen en bieden een 'bredere kijk' aan.

Verandering van het verenigingsleven De manier waarop mensen zich verenigen is fundamenteel veranderd. Mensen engageren zich minder duurzaam in één bepaalde vereniging, maar kiezen steeds vaker voor tijdelijk engagement rond bepaalde projecten of thema’s en willen hierbij taken en doelen die nauw aansluiten bij de eigen interesses en ontplooiing. Het selectiever engageren zorgt ervoor dat mensen zeer bewust voor de ‘waarom’ van je organisatie kiezen en zich inzetten voor projecten waar ze 100% in geloven. Curieus evolueert in de volgende beleidsperiode van een vrijwilligersvereniging (met slechts één vorm van lokaal engagement) naar een open vrijwilligersbeweging, waarin ruimte is voor verschillende vormen van engagement.

Diversiteit, inclusie en de empowerment van kwetsbare groepen De superdiverse samenleving is een feit. Meer nog, Vlaanderen is – in alle opzichten – altijd superdivers geweest. Maar in het vormgeven van de samenleving zijn vallen teveel mensen uit de boot. Het ‘wij-zij’ verhaal dat het huidige maatschappelijke debat kleurt zet mensen tegen elkaar op, praat mensen schrik aan voor ‘de andere’. Tegenover de angst voor ‘de andere’ wil Curieus een open, positieve kijk aanbieden. Curieus wil verschillen niet alleen aanvaarden, maar ook waarderen.

Taboes doorbreken, mogen falen, mededogen en begrip Het huidige neoliberale denkpatroon, waarin succes het resultaat is van hard werken en ‘falen’ voornamelijk je eigen schuld is, heeft verwoestende gevolgen voor de samenleving en haar sociaal weefsel. Terwijl meer mensen uit de boot vallen, kunnen kwetsbaren in de verharde samenleving steeds minder rekenen op begrip en mededogen. Curieus biedt een tegenstem tegen de neoliberale logica, wil aantonen dat falen mag en meer begrip en mededogen vragen voor mensen die niet in het opgelegde succesverhaal passen.

De ‘rat race’ en de zoektocht naar een betere ‘work life balance’ Vanuit dezelfde neoliberale logica is ‘hard werken’ vandaag de drijfveer. De prestatiedruk is groot. Mensen vinden het steeds moelijker om een gezonde balans te vinden tussen werk en privéleven.

INHOUDELIJKE PRIORITEITEN Doorheen het inhoudelijk deel van dit plan lopen 7 inhoudelijke prioriteiten voor de volgende beleidsperiode: Bijdragen tot een evenwichtiger maatschappelijk debat, door nuance een plaats te geven tegenover zwart-wit denken.

16

-

-

-

-

-

Kunst en cultuur gebruiken om maatschappelijke thema’s aan te kaarten, bespreekbaar te maken, statements te maken en mensen te verbinden.

Evolueren van een klassieke vrijwilligersvereniging, met enkel vast (‘strong ties’) engagement in een lokale groep naar een open Curieus Community waarin, naast duurzaam engagement, ook ruimte is voor tijdelijk/los engagement (‘weak ties’) rond bepaalde thema’s of projecten.

Uitgroeien tot een draaischijf voor ‘starters’ (verenigingen, organisaties, mensen, wijken, straten, buurten, kunsthuizen, …) die een positief verbindend idee willen uitvoeren (in de buurt, in het maatschappelijk debat, op het internationale niveau, …) en daarvoor samenwerking zoeken.

Bijdragen aan een inclusieve samenleving, onder andere door zelf het goede voorbeeld te geven en te evolueren naar een inclusieve werking (activiteiten en vrijwilligers), maar ook in onze structuur (personeelsteam en bestuursorganen) inclusief te worden.

Onze lokale groepen meer missiegedreven laten werken. Dit door onze keuze voor de maatschappelijke bewegingsfunctie en de cultuurfunctie toe te passen op alle niveaus, en dus ook gebruiken als leidraad voor de erkenning/ondersteuning/begeleiding van onze lokale groepen.

Daarnaast ook een sterker waardenkader uitwerken en aanbieden aan de lokale vrijwilligersgroepen, op basis van onze gekozen functiemix.

Meer diversiteit brengen in onze lokale vrijwilligers, zowel op vlak van leeftijd, gender als op het vlak van etnisch-culturele achtergrond. Daarnaast de vooruitgang op het vlak van publieksdiversiteit in onze open activiteiten voor een breed publiek verderzetten.

STRATEGISCHE DOELSTELLINGEN STRATEGISCHE DOELSTELLING 1 IN 2026 HEBBEN WE BIJGEDRAGEN TOT EEN GENUANCEERDER MAATSCHAPPELIJK DEBAT Beleidsuitdagingen: ‘ongelijkheid’ en ‘polarisering en (politieke) verharding’ Operationele Doelstelling 1.1: We zetten open activiteiten voor een breed publiek en inspirerende overkoepelende projecten op die als doel hebben mensen te verbinden, altijd vertrekkend vanuit een maatschappelijk onrecht of pijnpunt.

Een greep uit onze acties: De impact van onze open activiteiten voor een breed publiek (Festival van de Gelijkheid, Grinta, Feest van het Falen, …) en overkoepelende projecten blijft elk jaar groeien We creëren fysieke ontmoetingsplekken (vb pop up plekken, Curieus op wieltjes) en een eigen plek, een open huis waar verbinders elkaar kunnen ontmoeten - Onze lokale groepen werken meer missiegedreven. Dit door onze keuze voor de maatschappelijke bewegingsfunctie en de cultuurfunctie toe te passen op alle niveaus, en dus ook gebruiken als leidraad voor de erkenning/ondersteuning van onze lokale groepen (zie hoofdstuk ‘Functies en Rollen’, pagina 23 en hoofdstuk ‘Vrijwilligersbeleid, pagina 29). Daarnaast ook een sterker waardenkader aanbieden aan de lokale vrijwilligers, op basis van onze gekozen functiemix - Het Festival van de Gelijkheid blijft dé laboplek, om nieuwe activiteiten of projecten uit te testen

Indicatoren: Jaarlijks organiseren we minstens 200 open activiteiten en activiteiten binnen overkoepelende projecten, met landelijke uitstraling voor een breed publiek Jaarlijks zien we een publieksgroei van 5% voor de open activiteiten voor een breed publiek In 2021 maken we nieuwe afspraken met de lokale groepen, met onze functiemix als rode draad

17

Op het einde van de beleidsperiode organiseren onze lokale groepen evenveel activiteiten rond de maatschappelijke bewegingsfunctie en de cultuurfunctie als het overkoepelende niveau Op het einde van de beleidsperiode heeft Curieus een ‘eigen plek’, waar verbinders elkaar kunnen ontmoeten Jaarlijks experimenten we met minstens 1 nieuwe activiteit of project op het Festival van de Gelijkheid Operationele Doelstelling 1.2 We gebruiken kunst en cultuur om maatschappelijke thema’s aan te kaarten en bespreekbaar te maken, mensen te verbinden, verschillende perspectieven aan te bieden.

Een greep uit onze acties: - We geven startend artistiek talent kansen op onze open activiteiten en zorgen voor interactie met gevestigde artistieke waarden - Onze lokale groepen werken meer missiegedreven. Dit door onze keuze voor de maatschappelijke bewegingsfunctie en de cultuurfunctie toepassen op alle niveaus, en dus ook gebruiken als leidraad voor de erkenning/ondersteuning van onze lokale groepen. Daarnaast ook een sterker waardenkader aanbieden aan de lokale vrijwilligers, op basis van onze gekozen functiemix.

- In 2025 organiseren we een sociaal-artistiek festival, met een focus op maatschappelijke thema’s - We maken meer gebruik van de publieke ruimte om maatschappelijk geïnspireerde kunst te tonen - We gebruiken ‘dagen van’ en ‘weken van’ (top topicals) om ons maatschappelijk punt te maken - We bieden inspiratie voor maatschappelijke kunstinterventies op Geniaal Lokaal - 100 in 1 Day als jaarlijks ankerpunt om lokale vrijwilligers rond te verzamelen - Het programma van TAPAS wordt deels opgebouwd rond het aanleren van tools aan lokale groepen om dit waar te kunnen maken - We starten met Outreachend werken, waarbij we laagdrempelige kunst- en cultuurprojecten en trajecten opzetten in (kwetsbare) buurten en bij kansengroepen (ism buurtgerichte partners) Indicatoren: In 2021 maken we nieuwe afspraken met de lokale groepen, met onze functiemix als rode draad Op het einde van de organiseren onze lokale groepen evenveel activiteiten rond de maatschappelijke bewegingsfunctie en de cultuurfunctie als het provinciale en nationale niveau (evenwicht inde functiemix) Minstens 3x per jaar gebruiken we de publieke ruimte voor maatschappelijke kunstingrepen Minstens 3x per jaar maken we gebruik van een Top Topical voor een maatschappelijke actie We organiseren een sociaal-artistiek Festival in het laatste jaar van de beleidsperiode 100 in 1 Day menu bestaat jaarlijks voor minstens de helft uit kunstinterventies Jaarlijks zetten we minstens één outreachend project of traject op, met een duurzame impact Operationele Doelstelling 1.3 We geven rolmodellen die uitblinken in hun bijdrage aan meer gelijkheid een forum en tonen good practices.

Een greep uit onze acties: - Het concept ‘Ish nodigt uit’, waarbij we een bruggenbouwer curator laten zijn van een dagvullend programma, breiden we uit naar alle provincies, telkens met een ander rolmodel als curator - We experimenteren met kleinere, lokale vormen van ‘… nodigt uit’ (met inspirerende curator) - We maken verbinders zichtbaar, bv door de Prijs van de Gelijkheid - Vragen van ‘starters’ en partnerschappen worden prioritair beoordeeld op basis van het verbindende karakter van het idee (+ gebruik van onze checklist) - We geven inspirerende rolmodellen een plaats op Geniaal Lokaal - Op de open activiteiten voor een breed publiek krijgen rolmodellen een forum - We organiseren ‘talentenbeurzen’, waarbij jongeren in dialoog kunnen gaan met rolmodellen over hun talenten, job, opleiding, …

18

Indicatoren: Op het einde van de beleidsperiode bestaat er in elke provincie een ‘… nodigt uit’ (al dan niet als onderdeel van een groter geheel’, en al dan niet jaarlijks/tweejaarlijks Jaarlijks wordt de Prijs van de Gelijkheid uitgereikt door een jury van vorige prijswinnaars Jaarlijks krijgen minstens 100 rolmodellen een forum op één van de activiteiten van Curieus Jaarlijks organiseren we minstens één lokale variant van ‘… nodigt uit’ OF één talentenbeurs Operationele Doelstelling 1.4 We zetten feiten tegenover fake news en geven nuance een plaats tegenover zwart-wit denken.

Een greep uit onze acties: - We bouwen verder aan onze Concept ‘Reality Check’, waarin de activiteiten ‘Moeilijke Dingen Makkelijk Uitgelegd’, ‘Factcheck’, ‘De Oplossingen’ en ‘Het Dilemma’ worden opgenomen - We experimenteren met het opzetten van acties op sociale media die fake news bestrijden - We zetten een grote bewustmakingscampagne op rond het thema ‘falen’ - We experimenteren met Podcast om genuanceerde verhalen te verspreiden

Indicatoren: Jaarlijks organiseren we minstens 6 sessies uit het concept ‘Reality Check’ Tegen het einde van de beleidsperiode organiseren we minstens 3 acties op sociale media rond fake news Tegen het einde van de beleidsperiode zetten we minstens 1 bewustmakingscampagne rond ‘falen’ op

STRATEGISCHE DOELSTELLING 2 IN 2026 VERBINDEN EN VERSTERKEN MENSEN ELKAAR IN EEN LOKAAL VERANKERDE COMMUNITY, WAARIN RUIMTE IS VOOR LOKALE GROEPEN, PROJECTVRIJWILLIGERS EN VOOR ‘STARTERS’.

Beleidsuitdagingen: ‘verandering van het verenigingsleven’ en ‘diversiteit en inclusie’ Operationele Doelstelling 2.1 Curieus wordt een draaischijf voor ‘starters’. Dat zijn mensen, groepen, straten, wijken, buurten, verenigingen… die een positief en verbindend idee willen uitwerken en daarvoor willen samenwerken. We gaan samenwerken, doorverwijzen (koude overdracht), matchmaken (warme overdracht) of loslaten.

Een greep uit onze acties: - We hanteren voor elke startervraag een procedure, waarbij de vraag wordt afgetoetst aan de missie, het verbindende karakter en het gebruik van kunst/cultuur - We lanceren open oproepen naar ‘starters’, vanaf de start van de nieuwe beleidsperiode - We werken aan de (naams)bekendheid door het uitrollen van een visuele identiteit voor Curieus - We stralen een community gevoel uit (“daar wil ik bij horen” en “daar kan ik iets betekenen”) - We bieden onze inspirerende ideeën ‘open source’ aan op geniaal lokaal - De jaarlijkse actie ‘100 in 1 Day’ verzamelt meer dan 100 verbindende acties op één dag - Ook het Festival van de Gelijkheid krijgt vanaf het begin van de beleidsperiode een ‘open call’, voor starters die een verbindend idee willen uitwerken in het kader van het Festival Indicatoren: We lanceren minstens 3 open oproepen voor starters gedurende de beleidsperiode Jaarlijks wordt de Geniaal Lokaal inspiratiebank uitgebreid met minstens 10 nieuwe activiteiten Jaarlijks krijgt de Geniaal Lokaal inspiratiebank minstens 5 nieuwe ideeën aangereikt van starters

19

De jaarlijkse actie 100 in 1 Day verzamelt jaarlijks minstens 100 verbindende acties op 1 dag Aan het einde van de beleidsperiode telt het Festival van de Gelijkheid minstens 30 verbindende acties in het kader van de ‘open call’ (die gebruik maken van de functiemix) Het aantal vragen van starters verdubbelt naar 60 per jaar in 2023 en stijgt naar 70 per jaar tegen het einde van de beleidsperiode + we zetten met minstens de helft een actieve samenwerking op Operationele Doelstelling 2.2 Verbinders die op zoek zijn naar tijdelijk, projectgebonden engagement vinden steeds beter de weg naar onze Curieus Community.

Een greep uit onze acties: - we gebruiken het potentieel aan deelnemers (dat we de afgelopen jaren hebben opgebouwd door onze open activiteiten) om mensen om de Community bekend te maken - we binden mensen duurzamer aan onze werking door het opzetten van inhoudelijke trajecten in aanloop naar onze open activiteiten - we werken met projectvrijwilligers op onze open activiteiten - we bouwen een community rond deze trajecten, zodat deelnemers aan de trajecten kunnen doorgroeien tot projectvrijwilligers - we maken duidelijk welke verschillende vormen van engagement (word vrijwilligers, doe mee, bezorg ons jouw idee, …) mogelijk zijn op onze website Indicatoren: We organiseren jaarlijks minstens 2 inhoudelijke trajecten in aanloop naar een open activiteit + de helft daarvan mondt uit in een duurzame samenwerking of engagement Oproep voor projectvrijwilligers naar aanleiding van elke open activiteit Minstens 1.000 projectvrijwilligers zijn actief in de Curieus Community aan het einde van onze beleidsperiode Operationele Doelstelling 2.3 Onze lokale groepen werken meer missiegedreven, waarbij de begeleiding en ondersteuning verder wordt vormgegeven op basis het ‘levensfasenmodel’ van Joris Piot (startend, autonoom, routineus, verstillend), een sterker waardenkader en het toepassen van de gekozen functiemix.

Een greep uit onze acties: - we werken een duidelijk waarden- en werkingskader voor de lokale groepswerking, met duidelijke afspraken rond het gebruik van de functiemix en visuele identiteit - we organiseren een ronde langs alle provincies met een engagementsverklaring, waarin we afspraken rond de werking, functiemix, ondersteuning, participatie en begeleiding vastleggen - de ‘open source’ inspiratiedatabank Geniaal Lokaal is de drijvende kracht achter de groepsondersteuning en –begeleiding en biedt inspiratie - 100 in 1 Day is het jaarlijkse moment waarrond lokale vrijwilligers worden geactiveerd

Indicatoren: Ronde van alle lokale groepen met een ‘engagementsverklaring’ in 2021 Minstens 180 lokale groepen tekenen de engagementsverklaring in 2021, tegen het einde van de beleidsperiode stijgt dit aantal naar minstens 235 lokale groepen (niveau 2019) Het aantal uitgevoerde acties op 100 in 1 Day stijgt elk jaar met 10% De verdeling van de lokale groepen over de levensfasen is aan het einde van de beleidsperiode veranderd: - het aantal startende groepen moet minstens 10% zijn - het aantal autonome groepen moet minstens 60% zijn het aantal routineuze groepen mag maximaal 10% zijn

20

het aantal verstillende groepen mag maximaal 10% zijn De lokale groepen werken meer missiegedreven: een stijging van 30% naar 60% bij de lokale activiteiten die gebruik maken van de cultuurfunctie een stijging van 26% naar 70% bij de lokale activiteiten met een maatschappelijke bewegingsfunctie minstens de helft van de lokale activiteiten moet de mix tussen beide functies maken Jaarlijks groeit het aantal bezoekers aan de Geniaal Lokaal inspiratiedatabank met 10% Operationele Doelstelling 2.4 Op TAPAS, op de inspiratiedatabank Geniaal Lokaal en in Geniaal Lokaal op sociale media inspireren onze verschillende vrijwilligers elkaar.

Een greep uit onze acties: - TAPAS is een jaarlijkse trefdag, een hoogtepunt in het Curieusjaar, met een programma waarin plaats is voor lokale vrijwilligers, projectvrijwilligers en ‘starters’ - op TAPAS ontmoeten onze drie types vrijwilligers elkaar - lokale initiatieven vinden de weg naar TAPAS als ze hun idee in de praktijk willen brengen - naast TAPAS ontmoeten onze vrijwilligers elkaar ook online, door de uitbouw van een online inspiratiefabriek op sociale media Indicatoren: Jaarlijks groeit het aantal deelnemers aan TAPAS met minstens 5% Tegen 2023 bestaat de helft van de deelnemers aan TAPAS uit projectvrijwilligers

STRATEGISCHE DOELSTELLING 3 IN 2026 IS INCLUSIE EEN EVIDENTIE IN HET MIDDENVELD Beleidsuitdagingen: ‘diversiteit en inclusie’ en ‘mogen falen, mededogen en begrip’ Operationele Doelstelling 3.1 Onze eigen teamwerking geldt als leerlabo van inclusief werken.

Een greep uit onze acties: - vanuit persoonlijke talenten bouwen we verder aan een team in balans, waarbij iedereen zijn of haar talenten optimaal benut (vb: talentenpaspoort) - we werken aan een ‘safe space’ houding en handleiding voor alle medewerkers - medewerkers scholen zich bij over bepaalde essentiële thema’s die te maken hebben met inclusie, waarin elkeen zijn expertise kan hebben (polarisering/armoede/diversiteit/…)

- aandacht voor toegankelijkheid in alle activiteiten die we organiseren - we zetten proactief in op een diverser team Indicatoren: Driejaarlijks maken we voor het Curieusteam een talentenpaspoort op Tegen 2022 is er een handleiding ‘safe spaces’

Operationele Doelstelling 3.2 We inspireren en stimuleren onze lokale groepen tot meer inclusief werken.

Een greep uit onze acties - we moedigen het gebruik van de checklist diversiteit & duurzaamheid door de lokale groepen aan 21

-

we moedigen onze lokale groepen aan tot het ontwikkelen van safe space we moedigen de lokale groepen aan om samen te werken met organisaties met doelgroepenwerking we bieden fijne leermomenten m.b.t. inclusief werken aan aan lokale groepen we registreren vanaf 2021 het aantal lokale activiteiten dat door lokale groepen wordt opgezet in samenwerking met organisaties met doelgroepenwerking, analyseren de resultaten en sturen bij

Indicatoren: Minstens 1/3de van de lokale groepen heeft tegen het einde van de beleidsperiode een samenwerking opgezet met een organisatie met doelgroepenwerking Tegen 2020 werken onze medewerkers een handleiding safe spaces uit Al onze Curieusactiviteiten zijn een safe space tegen 2022 Onze vrijwilligers erkennen het belang van een safe space omgeving tegen 2025.

Operationele Doelstelling 3.3 Inclusief werken is ons kompas voor al onze projecten en activiteiten.

Een greep uit onze acties: - we gebruiken zelf onze checklist diversiteit & duurzaamheid voor al onze activiteiten en projecten - we formuleren principes waaraan onze activiteiten/projecten moeten voldoen (participatief artistiek, laagdrempelig, aftoetsen aan ervaringsdeskundigen, aandacht voor meertaligheid en heldere communicatie, gericht op duurzame effecten, vertrekken vanuit talenten) - we creëren ‘safe spaces’, we werken hiervoor een handleiding uit. Het Festival van de Gelijkheid is hiervoor onze laboplek. Vanuit onze ervaringen hier, rollen we deze safe space oefening uit naar de andere projecten van Curieus en in tweede instantie naar de lokale werking van Curieus - we starten met Outreachend werken, waarbij we laagdrempelige kunst- en cultuurprojecten en trajecten opzetten in (kwetsbare) buurten en bij kansengroepen (ism buurtgerichte partners) - we zetten uitdagende partnerschappen (organisaties met expertise over kansengroepen) op - we hanteren het model van ‘taaltoegankelijkheid’ in al onze activiteiten en projecten - we zetten projecten op die laagdrempelig en zichtbaar zijn in de publieke ruimte - we laten onze activiteiten mee programmeren door verschillende doelgroepen Indicatoren: Jaarlijks zetten we minstens één outreachend project of traject op, met een duurzame impact Minstens 2x per jaar gebruiken we de publieke ruimte voor een laagdrempelig project Operationele Doelstelling 3.4 We zetten good practices van inclusief werken voor een breed publiek in de kijker Een greep uit onze acties: - op sociale media delen we goede praktijken, zowel van Curieus als van andere actoren - we zetten in op beeldvormingscampagnes rond diversiteit & cultuur - 100 in 1 Day is het jaarlijkse hoogtepunt van verbindende acties op buurtniveau - we experimenteren met Podcasts die taboe-onderwerpen genuanceerd benaderen

22

B E L E I D S P L A N

Functies en rollen

2 0 2 1

-

2 0 2 5

DE ROLLEN VAN HET SOCIAAL CULTUREEL WERK De drie rollen van het sociaal-cultureel werk, zoals ze omschreven worden in het nieuwe decreet SociaalCultureel Volwassenenwerk, zijn Curieus op het lijf geschreven. De drie rollen lopen in onze hele werking en in al onze activiteiten en projecten constant door elkaar.

Verbindende rol Curieus neemt de verbindende rol in de samenleving tijdens de volgende beleidsperiode op door de inhoudelijke én praktische invulling van haar projecten. In een verharde samenleving zoeken we verbinding door nuance aan te bieden tegenover het zwart-wit denken (zie Strategische Doelstelling 1, pagina 17). We nemen deze rol eveneens op door te werken aan de uitbouw van een Curieus Community (zie Strategische Doelstelling 2, pagina 19) waarin projectvrijwilligers, lokale groepen en starters (mensen met een verbindend idee dat ze willen uitwerken) zich thuis kunnen voelen en elkaar kunnen ontmoeten, een actieve rol kunnen opnemen (empowerment) en kunnen leren.

Curieus heeft het lef om verscheidenheid te benoemen en te waarderen en maakt in de volgende jaren nog meer ruimte voor inclusie (zie Strategische Doelstelling 3, pagina 21). We faciliteren en motiveren nieuwe verbindingen en creëren een context waarin mensen zichzelf ontplooien. We zoeken actief naar verbindende normen en waarden waarin deelnemers zich herkennen. De thema’s die we met onze activiteiten en projecten uitlichten, zijn er expliciet op gericht om mensen en gemeenschappen dichter bij elkaar te brengen, door nuance een plaats te geven. We laten mensen met elkaar spreken en naar elkaar luisteren, in een ‘safe space’.

We willen mensen de ruimte geven om elkaar te ontmoeten en initiatieven versterken die dat reeds doen. In veel projecten verbindt Curieus buurtbewoners en stimuleert Curieus minder evidente partnerschappen. Kijk maar naar 100 in 1 Day (gericht burgerinitiatieven, lokale besturen, klassieke groepen, …) en The Empty (Book)Shop. Curieus inspireert en stimuleert mensen om zelf de handen uit de mouwen te steken en hun leefomgeving zachter en warmer te maken. Soms via kleine eenvoudige ingrepen, soms ambitieuze evenementen. Door de draaischijffunctie die we willen ontwikkelen (zie Operationele Doelstelling 2.1, pagina 19) willen we mensen, groepen, straten, wijken, buurten, ... die een positief en verbindend idee hebben en dit willen uitwerken helpen en verbinden. In de volgende beleidsperiode zullen we onze draaischijffunctie verder uitbouwen, maar we zijn er nu al mee aan de slag gegaan. In 2019 ontvingen we 30 vragen van starters.

Ook de lokale groepen spelen hun verbindende rol. Dat doen ze vandaag, door meer dan 2.700 mensen te activeren als vrijwilliger, en daar activiteiten op te zetten die sterk inspelen op de gemeenschapsvormende functie. In de volgende beleidsperiode willen we voor de lokale werking een duidelijker kader aanbieden, om hen aan te moedigen meer missiegedreven te werken en meer aan te sluiten met onze focus op maatschappelijke beweging en cultuur als sociaal-culturele functies. We zijn ervan overtuigd dat de lokale groepen op deze manier hun verbindende rol nog sterker kunnen spelen, binnen een duidelijk waardenkader en met goed omlijnde afspraken.

Kritische rol Curieus doet mensen kritisch nadenken en stelt vanzelfsprekendheid in vraag. Daarin manifesteert onze kritische rol zich vandaag en in de volgende beleidsperiode. In plaats van eigen standpunten of het ‘eigen gelijk’ naar voor te schuiven, wil Curieus een bredere kijk aanbieden op samenlevingsvraagstukken, om zo het kritisch denken aan te moedigen. Dat doen we door kritische en diverse stemmen een platform te bieden en te empoweren (zie Operationele Doelstelling 1.3, pagina 18). Zo voeden en voeren we het debat over waar het met de samenleving naartoe moet en stellen we op een positieve manier onrechtvaardigheden aan de kaak.

Door nuance in te brengen in het maatschappelijk debat, gaan we zwart-wit denken tegen. Curieus werkt actief mee aan een duurzame, solidaire, inclusieve en open samenleving.

23

We werken ons aanbod aan inspiratie en projecten uit onder één grote paraplu: impact hebben op meer gelijkheid in de samenleving. We geloven dat het kritisch burgerschap van mensen na deelname aan onze evenementen of activiteiten enkel gevoed kan zijn. In heel wat projecten en activiteiten wordt kritisch denken en kritisch burgerschap gestimuleerd, zowel bij ons publiek als in onze community. Onze community geeft vorm aan 100 in 1 Day (een dag waarop we actief lokaal burgerschap vieren), The Empty Shop (kritisch omgaan met consumptie, betaalbaar mode willen leveren en een goed doel steunen), Belbos (werken rond ontginning, consumptie en correct recycleren). Lokale vrijwilligers kunnen met onze ondersteuning Curieusprojecten lokaal uitwerken en op die manier zelf een kritische rol opnemen. Ons publiek kan op het Festival van de Gelijkheid proeven van sofagesprekken, panelgesprekken, workshops, sociale films documentaires, ….

Bovendien willen we in de volgende beleidsperiode meer werk maken van ‘inhoudelijke trajecten’, waarin we deelnemers (of bepaalde doelgroepen) de kans geven om het programma van een activiteit zelf mee vorm te geven (naar het voorbeeld van het jongerentraject JAZZ). Door vertrouwen te geven en ondersteuning te bieden, stimuleren we verantwoordelijkheidszin en burgerzin.

Door het aanbieden van een beter werkings- en waardenkader voor onze lokale groepen (zie hierboven), willen we onze lokale vrijwilligers stimuleren om in hun lokale activiteiten hun kritische rol meer op te nemen.

Laborol Al onze projecten en evenementen vertrekken vanuit een maatschappelijke verontwaardiging of verwondering.

We zetten onze voelsprieten constant uit om op te pikken wat er leeft en daar gaan we graag mee aan de slag.

Niet alleen onze kritische rol, maar ook onze laborol vloeit daaruit voort.

We vervullen de laborol op drie manieren. Allereerst blijven we steeds alert voor wat er rondom ons gebeurt, omdat we beseffen dat wij niet telkens het warm water kunnen uitvinden. We houden onze ogen open voor sociale, culturele en maatschappelijke experimenten (open source) die al ergens gebeurden en waar wij potentieel in zien voor Vlaanderen of voor bepaalde buurten. Deze experimenten kunnen we dan op maat verder uitwerken. Een succesvol voorbeeld daarvan was onze uitrol van de Empty Shop, waarin we mensen op een originele manier bewust maken dat we meer tweedehands moeten kopen, omdat de mode-industrie moordend is voor ons milieu. Ook het concept van 100 in 1 Day pikten we zo op (vanuit o.a. Colombia en Canada) en rollen we in de volgende beleidsperiode nog verder uit in Vlaanderen.

Anderzijds willen we ruimte en tijd bieden aan mensen met sterke, verbindende ideeën. Er zijn veel mensen die goede ideeën hebben om de gelijkheid in onze maatschappij te verbeteren, maar die niet de tijd en middelen (financieel/productioneel/netwerk/creativiteit…) hebben om ze uit te werken. Daar wil Curieus haar rol in spelen. Zoals we hierboven al beschreven, willen we als organisatie een draaischijf worden voor starters die passen bij de missie van Curieus (zie Operationele Doelstelling 2.1, pagina 19). Zo werken we samen met anderen, bottom-up, aan maatschappelijke innovatie. Landverhuizers is een voorbeeld van een project dat zo vorm kreeg. Met dat project, een idee van Carmien Michels, plaatsten we gelukzoekers uit België in de kijker en brachten we onrechtstreeks nuance in het vluchtelingenverhaal (waarom is ‘gelukszoeker’ positief als je Westers bent en negatief als je bijvoorbeeld uit Afrika komt?).

Tot slot houden we van experimenteren om verfrissend te blijven en onze Community te blijven engageren.

We debatteren niet eindeloos vooraleer we ergens onze schouders onder zetten. Ons team is flexibel en wendbaar genoeg om constant nieuwe formats uit te proberen. Zo willen we als organisatie relevant blijven. Af en toe mogen falen is daar onlosmakelijk mee verbonden. Dat falen soms kan en mag, willen we ook als thema extra op de kaart zetten. Denk maar aan het Feest van het Falen dat in de volgende beleidsperiode een sterke plaats krijgt in onze plannen (zie Operationele Doelstelling 1.4, pagina 19). Ook bieden we open source activiteiten aan om nieuwe manieren van samenleven in buurten in de verf te zetten (zie Operationele 24

Doelstelling 2.4, pagina 21). De Geniaal Lokaal inspiratiedatabank willen we bekender maken, zodat dit dé plek wordt waar vrijwilligers elkaar kunnen inspireren en waar lokale verbinders elkaar vinden.

Ook hier verwachten we veel van onze ‘engagementsverklaring’ met de lokale groepen, waarin we hen een duidelijker kader gaan aanbieden om hun werking te ontplooien. Onze toekomstige Curieus Community, waarbinnen verschillende vormen van engagement mogelijk zijn, zal in haar uitstraling en look&feel ook aangeven dat ‘experimenteren’ bij Curieus een belangrijke plaats heeft.

Het Festival van de Gelijkheid is het beste voorbeeld van hoe deze drie aspecten van onze laborol functioneren.

Op verbindend vlak is het een plek waar organisaties en individuen elkaar vinden en elkaars engagement kunnen versterken. We bieden ruimte voor dialoog en nieuwe verbintenissen zowel in de aanloop naar als tijdens het festival. Zo wordt het Festivalcafé uitgebaat door de caféploeg van VFG; mensen met een beperking, samen met vrijwilligers zonder beperking. Het is een evenement dat ook door co-creatie tot stand komt. De editie van 2019 had 65 partners. Vanaf 2020 werken we met een Open Call: burgers en organisaties kunnen in de week van het Festival met onze ondersteuning een eigen event organiseren onder onze koepel.

Dit is deel van de laborol: het Festival is dé plek bij uitstek waar we projecten/ingrepen/thema’s kunnen testen en uitproberen. Vaak worden projecten dan nadien breder uitgerold in heel Vlaanderen (duidelijke voorbeelden daarvan zijn The Empty Shop, Moeilijke Dingen Makkelijk Uitgelegd en Faalverhaal).

FUNCTIEMIX Keuze voor de maatschappelijke bewegingsfunctie en de cultuurfunctie Als sociaal-culturele vereniging vinden we de vier functies van het sociaal-cultureel werk terug in al onze activiteiten. Voor ons zijn ze onlosmakelijk met elkaar verbonden. In de kerngegevens (zie pagina 41) geven we een overzicht van de verdeling van de activiteiten van Curieus over de verschillende sociaal-culturele functies.

De afgelopen jaren zien we een duidelijke evolutie in de functiemix van Curieus, naar een sterke focus op maatschappelijke relevantie en cultuur. Curieus werkt zeer missiegedreven. We streven actief naar een samenleving met meer gelijkheid, duurzaamheid en solidariteit. We geloven in de verbindende kracht van kunst en cultuur een samenleving met meer gelijkheid, duurzaamheid en solidariteit waar te maken. Het mag dan ook niet verbazen dat maatschappelijke beweging en cultuur voor ons de belangrijkste functies zijn, van waaruit de gemeenschapsvormende en educatieve functie voortvloeien.

Vandaag stoelt onze organisatie op de 4 functies van het SCW, en dat zal in de toekomst ook zo blijven. Maar in de volgende beleidsperiode willen we ons nog gerichter toespitsen op de combinatie van de maatschappelijke bewegingsfunctie en de cultuurfunctie.

Onze hernieuwde missie versterkt de focus van Curieus op maatschappelijke activering: werken rond onze basiswaarden gelijkheid, duurzaamheid en solidariteit en het brengen van nuance in het gepolariseerde zwartwit debat, zijn de basispijlers waarop we onze werking in de volgende beleidsperiode gaan uitbouwen.

Daarnaast beschrijven we in onze missie cultuur als onze verbindingsfactor; onze manier om die duurzame, meer gelijke en solidaire samenleving te bereiken. Dat willen we ook uitdrukkelijk uitstralen in onze vernieuwde visuele identiteit.

In de kerngegevens (zie pagina 41) wordt duidelijk dat de spreiding over de verschillende functies bij onze lokale groepen vandaag anders ligt dan bij de sterk missiegedreven koepelwerking. De open activiteiten en overkoepelende projecten (nationale en provinciale niveau) geven vandaag op een andere manier vorm aan de

25

functiemix (met een nadruk op maatschappelijke beweging en cultuur). Lokale groepen laten zich eerder opmerken met activiteiten met sterke gemeenschapsvormende functie.

Hoewel we in de volgende beleidsperiode zullen blijven streven naar een spreiding van de activiteiten van Curieus over de vier functies van het sociaal-cultureel werk, is het een belangrijke ambitie van Curieus in de volgende beleidsperiode om de lokale groepen meer missiegedreven te laten werken. We gaan daar uitgebreid op in in het hoofdstuk ‘Vrijwilligersbeleid’, op pagina 29. Het aanbieden van een sterker waardenkader voor de lokale werking is daarbij cruciaal. We willen de lokale groepen stimuleren om, net als de koepelwerking, meer activiteiten op te zetten die gebruik maken van de maatschappelijke bewegingsfunctie en cultuurfunctie.

Concreet: op dit moment speelt meer dan 60% van de activiteiten van de lokale groepen in op de gemeenschapsvormende functie, dit cijfer mag gerust op hetzelfde niveau blijven op dit moment gebruiken de lokale groepen in 30% van de activiteiten de cultuurfunctie, we mikken op minstens 60% tegen het einde van de beleidsperiode op dit moment gebruiken de lokale groepen in 26% van de activiteiten de maatschappelijke bewegingsfunctie, we mikken op minstens 70% tegen het einde van de beleidsperiode op dit moment maakt slechts 14% van de lokale groepen een mix van de maatschappelijke bewegingsfunctie en cultuurfunctie, dit aantal moet omhoog. We mikken op minstens de helft van de activiteiten tegen het einde van de beleidsperiode Bij de uitbouw van onze Curieus Community – waarop we de volgende beleidsperiode sterk inzetten – is het cruciaal dat onze lokale groepen dezelfde waarden uitstralen als de rest van de werking. We moedigen hen dan ook volop aan om meer missiegedreven te werken en dus meer in te zetten op de maatschappelijke activering en cultuur als primaire functies (zie hoofdstuk Vrijwilligersbeleid, pagina 29). Op die manier heeft de lokale werking een gelijkaardig profiel als de professionele werking, en laat zich zien o.a. in deze functiemix.

Waar lokale vrijwilligers zich soms meer door een historische verbondenheid dan een missie-match linken aan Curieus, is dat bij starters en projectvrijwilligers helemaal anders. Deze laatste groepen worden heel duidelijk gedreven door de ‘waarom’-vraag en aangetrokken door de missie van Curieus. Ze vinden op die manier sneller hun weg sneller binnen de maatschappelijke verandering die onze organisatie wil waarmaken.

De vier functies zijn dus altijd en overal aanwezig. Maar maatschappelijke verandering en cultuur, dat is wat Curieus drijft.

De visie van Curieus op de maatschappelijke bewegingsfunctie Curieus gelooft in de maakbaarheid van de samenleving. Curieus wil geëngageerde burgers en organisaties tools aanreiken om dat wat hen bezighoudt om te zetten in positieve actie. We zien mogelijkheden om de samenleving te veranderen naar een meer inclusieve, duurzame en solidaire versie van zichzelf. Een samenleving waarin meer gelijkheid bestaat, mensen solidair zijn, begrip hebben voor wie het moeilijk heeft.

We houden onze ogen open om alternatieven te formuleren voor wat wringt, onrechtvaardig voelt, lelijk is, verdeelt … Onze positieve kijk op de wereld en haar mensen, sterkt ons daarin. En we staan daarin niet alleen.

Mensen grijpen vandaag misschien niet meer terug naar hun klassieke zuil of netwerk om zich maatschappelijk te engageren, maar ze zijn daarom niet minder betrokken. Integendeel, Curieus ziet een grote kans om die gedrevenheid tot maatschappelijke engagement te vangen. Geëngageerde burgers zoeken naar en kiezen bewust voor projecten waar ze 100% in geloven. Wanneer ze zo’n project vinden, zijn ze bereid er – soms tijdelijk – veel tijd en energie in te steken. Door een platform te zijn voor mensen die hun frustraties en aspiraties in positieve acties willen omzetten, hopen we een constructief antwoord te bieden op veranderende vormen van engagement.

26

We willen mensen met onze Curieusprojecten inspireren om zelf de handen uit de mouwen te steken en hun leefomgeving iets zachter en warmer te maken. Om het maatschappelijke debat genuanceerder te maken. We ondersteunen onze lokale vrijwilligers en starters daarin. We delen onze expertise en netwerk om een stoet aan engagementen mogelijk te kunnen maken. In die zin is de hele samenleving een co-creatieproject, want zowel kleine eenvoudige ingrepen, als ambitieuze evenementen, hebben reële resultaten in een samenleving in verandering. Projectvrijwilligers geven we graag medeverantwoordelijkheid in bestaande en nieuw te ontwikkelen Curieusprojecten.

Het Festival van de Gelijkheid is de ideale laboplek voor organisaties om hun socio-culturele praktijken voor de samenleving te testen, maar ook voor onze eigen projecten biedt het een ideale plek om te experimenteren met participatieve brainfood-projecten, en hen nadien verder te ontwikkelen. Bovendien is het een inspiratieplek voor starters. Cultuur is in elk project het vitale middel om mensen te verbinden.

De visie van Curieus op de cultuurfunctie Kunstenaars zijn voor ons onontbeerlijke stemmen die in hun schrijfsels, beelden, smaken, bewegingen (on)bewust informatie meegeven over de zuurstofgraad van hun omgeving. Ze signaleren onrechtvaardigheid in de samenleving. Cultuur in die brede zin laat ons door een andere bril naar de samenleving en haar uitdagingen kijken. We kiezen dan ook bij al onze activiteiten voor een artistieke invulling. Dit kan zijn aan de hand van interessante cross-overs of culturele verbindingen. We laten fotografen en dichters, graffiti-artiesten en dansers, tekenaars en schrijvers … heel graag in dialoog gaan. We vragen een theatermaker om op een sociaal kwetsbare plek verhalen te vangen die de kranten niet halen, en die stemmen te vertalen in een performance. Of we nodigen een rapper uit om zijn licht te schijnen over een debat dat net heeft plaatsgevonden. Op die manier geven kunstenaars inzicht, porren ze tussen de ribben, doen ze twijfelen, breken ze door pantsers en verbinden ze mensen en visies.

We geloven dat cultuur in die brede zin ons door een andere bril naar de samenleving laat kijken. We kiezen dan ook bij al onze activiteiten voor een artistieke invulling. We kiezen er bewust voor startend en onbekend talent in the picture te zetten en in dialoog te brengen met andere artistieke talenten. We laten jongeren hun talenten ontdekken en ondersteunen hen om ze te ontplooien. Zo dragen we bij aan een inclusieve samenleving. We geloven dat iedereen een bijdrage kan leveren aan die samenleving , als hij/zij vertrouwen krijgt zicht te ontplooien. Het is hier belangrijk om aan het gevoel van eigenwaarde van de jongeren te appelleren: iedereen heeft talent. Projecten als GRINTA, Rise & Shine Talentenbeurs, Ish nodigt uit, en het woord&beeld programma van Festival van de Gelijkheid zijn een uiting van deze overtuiging.

De diversiteit binnen onze lokale groepen is zeer groot, het is dus gevaarlijk om erover te spreken als één homogene groep. Toch durven we te stellen dat de lokale groepen met een langere traditie meer nadruk leggen op samen cultuur beleven als gemeenschapsvormende en ontspannende kracht. We stimuleren hen om meer te experimenteren op het vlak van cultuurparticipatie en ook zelf te creëren. We zijn ervan overtuigd dat het de vitaliteit en verjonging (vernieuwing en tegelijk verduurzaming van engagement) van onze groepen ook ten goede zal komen, omdat het ons Curieus-DNA scherper stelt. We streven ernaar dat onze groepen tegen het einde van volgende beleidsperiode de overgrote meerderheid van hun activiteiten binnen dit kader organiseren.

De visie van Curieus op de gemeenschapsvormende functie Een inclusieve, duurzame, solidaire samenleving kan niet ontstaan zonder een betrokken gemeenschap.

Mensen zijn écht niet onverschillig: kwaadheid over grote maatschappelijke thema’s komt vaak voort uit een gevoel van verwaarlozing en verlies aan verbondenheid. Ontmoeting schept betrokkenheid, versterkt solidariteit en verdiept wederzijds respect, daarvan zijn we overtuigd. We willen dan ook bewust mensen de

27

ruimte geven om elkaar te ontmoeten (eigen projecten) en initiatieven versterken die dat reeds doen (onze draaischijffunctie en labo-functie als Festival).

Hoewel al onze activiteiten een gemeenschapsvormende functie hebben, vult Curieus deze functie heel activerend in. We vinden het niet voldoende om mensen samen te brengen; we willen betrokkenheid en luisterbereidheid creëren in onze zoektocht naar nuance. Dat kan zijn door samen te creëren, iets uniek te beleven, samen de motor van een verandering te zijn. Op deze manier hangt ook de gemeenschapsvormende functie nauw samen met maatschappelijke activering en cultuur als ijkpunt in onze werking.

De visie van Curieus op leerfunctie Curieus gelooft in de maakbaarheid van de samenleving, maar ziet met lede ogen aan dat het algemeen vertrouwen van burgers in grote instellingen zakt. Verlamming loert om de hoek. Curieus wil mensen tools aanreiken om wat hen raakt, frustreert, motiveert om te zetten in positieve actie.

Om je te kunnen engageren en de wereld veranderen, heb je kennis nodig en inzicht in complexe materie. De leerfunctie is in dat opzicht nauw verbonden met maatschappelijke activering. In tijden van fake news zien we hier een belangrijke taak voor Curieus weggelegd. Projecten als Moeilijke Dingen Makkelijk Uitgelegd, Factcheck en andere Reality checks … vinden hier helemaal hun plek. Curieus ziet zichzelf niet als een extra mening in het maatschappelijke debat, maar als een forum waar mensen met kennis in dialoog kunnen gaan, luisteren naar elkaar.

Om meer nuance te brengen in het maatschappelijk debat, willen we doelbewust ruimte maken voor menselijkheid en empathie. Tijdens publieke debatmomenten en in een safe space omgeving, laten we daarom verschillende stemmen aan het woord, elk met een andere achtergrond en expertise. Wie in de praktijk staat en ambities kan aftoetsen aan een doorrazende realiteit, heeft een even waardevolle stem in een maatschappelijk debat als wie mooie theorieën over de samenleving uitdenkt (denk aan debatten over het Mdecreet, toegankelijkheid, plastic vervuiling …). Brainfood met een hart.

Omdat we onszelf niet als alwetende moloch beschouwen, willen we in een lerend netwerk burgers doelbewust kennis en ervaringen laten uitwisselen. Zo ontwikkelen ze nieuwe inzichten, oplossingen of werkwijzen. Geëngageerde burgers geven we een duwtje in de rug om hun idee voor een solidaire, inclusieve samenleving tot uitwerking te brengen. We ontwikkelen een strategie om deze mensen (we noemen ze starters) te detecteren en hun katalysator te zijn. Dit kan door hen de nodige zichtbaarheid te geven of hen te verbinden met mensen die mogelijk het ontbrekende tandwiel in hun raderwerk zijn. Past een actie binnen onze missie en visie, dan zetten we er graag onze schouders onder. (zie OD 2.1)

28

B E L E I D S P L A N

Vrijwilligersbeleid

2 0 2 1

-

2 0 2 5

EEN STRATEGIE VOOR DE LOKALE WERKING In de volgende beleidsperiode werken we een strategie voor de lokale werking uit rond deze prioriteiten: Evolueren van een vrijwilligersvereniging naar een Curieus Community waarin, naast duurzaam engagement in een lokale groep, ook ruimte is voor projectgebonden engagement Uitgroeien tot draaischijf voor starters (mensen, organisaties, wijken, straten, … die een verbindend idee willen uitwerken en daarvoor samenwerking of ondersteuning zoeken) Lokale groepen even missiegedreven laten werken als de overkoepelende werking, op basis van de gekozen functiemix en de lokale begeleiding afhankelijk maken van het volgen van de functiemix Een duidelijk waardenkader aanbieden aan de lokale groepen, en een engagementsverklaring tussen de overkoepelende werking en de lokale groepen tekenen om deze afspraken vast te leggen In deze beleidsperiode werden belangrijke stappen gezet in het aanpassen van onze lokale werking, om in te spelen op de verandering van vrijwillig engagement. Grote structurele transities vragen tijd en soms wat bijsturing. In 2017 startte Curieus met een traject, onder begeleiding van docent Sociaal-Cultureel Werk Joris Piot, om haar lokale werking te hervormen. In een eerste fase brachten we onze lokale werking in kaart en verdeelden we de lokale groepen in de levensfasen uit het model van Piot. Het was de eerste fase om een broodnodig realistisch beeld op onze lokale werking, gespreid over de verschillende regio's, te krijgen.

Dat bracht rust in onze lokale werking. Het principe ‘elke afdeling is anders en begeleiding van de groepen gebeurt ad hoc en op maat’ werd aangevuld met een duidelijke classificatie van onze lokale groepen in levensfasen. Elke levensfase kreeg een eigen stappenplan. Een plan van aanpak om een lokale groep in een bepaalde levensfase te benaderen en te begeleiden, waarbij we ook de expertise van de verschillende provinciale coördinatoren konden samenbrengen. We spraken af om ons vooral te focussen op de startende groepen, en op het voorkomen dat autonome groepen routineus zouden worden.

In 2018 liep het proces vertraging op. We lieten na om het levensfasemodel verder uit te tekenen op maat van de organisatie, waardoor we erg conceptueel bleven werken. Naast ad hoc begeleiding, gericht op maatwerk en veel persoonlijk contact (wat door onze vrijwilligers geapprecieerd wordt) bleef de lokale begeleiding gericht op ondersteuning en het inspireren van lokale groepen met overkoepelende projecten. Bovendien staken we nog heel veel energie in het enthousiasmeren en op de kar krijgen van routineuze en verstillende groepen, in plaats van volop te focussen op de sterk missiegedreven startende en autonome groepen. We werkten geen kader of afspraken uit voor de lokale werking, om afspraken vast te leggen rond lokale begeleiding. Onze ondersteuning bleef sterk, heel persoonlijk en laagdrempelig, maar er ontbrak systematiek.

De aanbeveling van de Visitatiecommissie om werk te maken van een duidelijkere strategie in de begeleiding van de lokale groepen bracht nieuw leven in het proces. We werkten een plan van aanpak uit voor de lokale werking van Curieus. De evolutie van een klassieke vrijwilligersvereniging naar een Curieus Community is één van de topprioriteiten voor de volgende beleidsperiode. Cruciaal daarbij: het onderscheiden van verschillende vormen van engagement het scheppen van een duidelijk kader waarbinnen de lokale werking en begeleiding plaatsvindt vastleggen van afspraken rond lokale erkenning, begeleiding, gebruik van de functiemix, waarden, look&feel in een engagementsverklaring het uitbouwen van een missiegedreven Curieus Community We hebben de afgelopen twee jaren heel hard gewerkt om onze strategie voor de lokale werking in de volgende beleidsperiode vorm te geven en zijn blij met ons plan van aanpak. We geven hieronder graag mee op welke manier we in de volgende jaren willen evolueren naar een open Community.

29

DE CURIEUSVRIJWILLIGER: VAN 1 NAAR 3 TYPES ENGAGEMENT De vrijwilligers zijn de motor van onze lokale Curieuswerking. We onderscheiden vandaag in Curieus niet langer één vorm van engagement, maar drie verschillende soorten vrijwilligers: de lokale vrijwilliger, de projectvrijwilliger en de starter. Dat onderscheid vormt voor ons de basis om te kunnen evolueren van een vrijwilligersvereniging met enkel vast engagement (‘strong ties’) naar een open Community waarin, naast vast engagement, ook ruimte is voor tijdelijk/los engagement (‘weak ties’), rond bepaalde thema’s of projecten. We definieerden en ontwikkelden een strategie + persona om deze verschillende types vrijwilligers accuraat te kunnen begeleiden tijdens de volgende beleidsperiode. In onze toekomstige Curieus Community voelen vrijwilligers zich thuis om andere verbinders te ontmoeten, elkaar te inspireren en te experimenteren.

De lokale vrijwilliger De lokale vrijwilliger maakt deel uit van een lokale groep. Een lokale groep wordt erkend wanneer deze de missie onderschrijft en minstens 3 activiteiten per jaar organiseert. Om de aansluiting te formaliseren hebben we in 2019 een aansluitingsdocument in het leven geroepen.

We brengen al onze lokale vrijwilligersgroepen onder in het levensfasemodel ontwikkeld door Joris Piot. We (h)erkennen deze fasen bij onze lokale groepen en hebben de levensfasetool herschreven op maat van Curieus, geïmplementeerd naar de Curieuswerking, met een eigen strategie om hiermee aan de slag te gaan . Zie hiervoor bijlage 6. De lokale groepen zijn ingedeeld in 4 levensfasen: de startende groep, de autonome groep, de routineuze groep en de verstillende groep. We gebruiken de levensfasen en de bijbehorende strategie als handleiding om onze lokale groepen zo accuraat mogelijk te ondersteunen en te begeleiden.

Ook in 2019 stelden we voor al onze lokale groepen ook een online groepsfiche op, met alle praktische gegevens, wensen en noden, ambities van de groep, … Het werken met groepsfiches wordt voor ons hét registratiesysteem om het traject van elke groep efficiënt bij te houden, op maat te werken en informatie te kunnen overdragen aan collega’s. Het is ook een belangrijke stap in het borgen van kennis en informatie.

Ook in de volgende beleidsperiode focussen we op het begeleiden van startende groepen in hun evolutie naar een autonome groep. Daarnaast willen we zo weinig mogelijk autonome groepen routineus laten worden.

Tijdens onze ontmoetingen met lokale groepen werken we aan de bewustwording van de levensfasen. We kiezen ervoor om de verstillende groepen in de volgende beleidsperiode te laten uitdoven na een exitgesprek, tenzij een ultieme doorstart nog mogelijk is.

In 2020 bereiden we het hernieuwd engagement tussen de lokale groepen en de koepelwerking voor: we werken een inspiratiehandboek uit, met een aanbod van uitgewerkte activiteiten en projecten de nieuwe merkidentiteit van Curieus wordt vorm gegeven, Curieus krijgt een nieuwe huisstijl en look&feel die de Community moet ondersteunen er wordt een kader uitgewerkt om aan te geven binnen welke waarden en doelstellingen de lokale groepswerking moet vorm krijgen de missie wordt in een aantrekkelijke vorm gegoten, om te gebruiken als tool voor de lokale groepen de functiemix, waarbij de nadruk ligt op maatschappelijke beweging en cultuur moet ook door de lokale groepen worden gehanteerd we werken tools uit om de lokale groepen toe te laten sterker in te spelen op de maatschappelijke bewegingsfunctie en de cultuurfunctie we ontwikkelen een uitgebreide bevraging om te peilen naar wensen en noden bij de lokale groepen we stellen een engagementsverklaring op, waarin de wederzijdse afspraken worden vastgelegd TAPAS editie 2020 is het uitgelezen moment om deze voorbereiding op te starten

30

Aan de start van de volgende beleidsperiode krijgt de begeleiding een belangrijke doorstart. We plannen een roadshow langs al onze lokale groepen (een ronde van Vlaanderen), waarin het hernieuwd engagement vorm moet krijgen. Het inspiratiehandboek vormt de basis voor de ontmoeting, de nieuwe merkidentiteit en huisstijl worden voorgesteld, het kader wordt geschetst, en er volgt een open gesprek over de wensen, noden, verzuchtingen van de lokale groepen. Uiteindelijk wordt de engagementsverklaring getekend.

We verwijzen even naar het hoofdstuk ‘Kerngegevens en cijfers’ (pagina 41) voor meer achtergrond bij de cijfers die hierna volgen. Aan het einde van de roadshow in 2022 mikken we op minstens 180 lokale groepen die de engagementsverklaring tekenen. Aan het einde van de beleidsperiode willen we het aantal aangesloten lokale groepen terug op hetzelfde niveau als aan de start van de beleidsperiode (235 lokale groepen).

Het doel van het ‘hernieuwde engagement’ is het aanbieden van een duidelijker kader en betere handvaten voor de lokale werking, en het stimuleren van de lokale groepen om meer missiegedreven te werken. Aan het einde van de beleidsperiode willen we dat het aantal lokale activiteiten dat gebruik maakt van de maatschappelijke bewegings- en cultuurfunctie op hetzelfde niveau zit als bij de koepelwerking. Dat betekent: een stijging van 30% naar 60% bij de lokale activiteiten die gebruik maken van de cultuurfunctie een stijging van 26% naar 70% bij de lokale activiteiten met een maatschappelijke bewegingsfunctie minstens de helft van de lokale activiteiten moet de mix tussen beide functies maken We verwachten dat deze operatie ook een enorm effect zal hebben op de dynamiek in de lokale werking.

Tegen het einde van de beleidsperiode willen we een duidelijke verschuiving zien: - het aantal startende groepen moet minstens 10% zijn - het aantal autonome groepen moet minstens 60% zijn het aantal routineuze groepen mag maximaal 10% zijn het aantal verstillende groepen mag maximaal 10% zijn Met de lokale groepen die niet missiegedreven werken, houden we een remediëringsgesprek en zetten we samen een traject uit. In sommige gevallen stopt de samenwerking nadien.

De projectvrijwilliger De projectvrijwilliger kiest voor een projectgebonden engagement bij Curieus. Het ‘waarom’ van Curieus is een belangrijke drijfveer waar de projectvrijwilliger graag aan wil meebouwen. Naast het sterke geloof in onze missie willen mensen deel uitmaken van een groter verhaal, de Curieus Community, mensen leren kennen, vrije tijd inhoudelijk invullen of nuttige ervaring opdoen.

Het maatschappelijke engagement is sterk veranderd. Mensen kiezen steeds vaker voor tijdelijk engagement rond bepaalde projecten of thema’s en willen hierbij taken en doelen die nauw aansluiten bij de eigen interesses en ontplooiing. Het selectiever engageren zorgt ervoor dat mensen zeer bewust voor de ‘waarom’ van je organisatie kiezen en zich inzetten voor projecten waar ze 100% in geloven. Wat een mooie kans voor een missiegedreven organisatie als Curieus.

De hernieuwde missie, uitgedragen door een nieuwe visuele identiteit en een waardengedreven open Community, is een belangrijke sterkte van Curieus. Het ‘waarom’ drijft Curieus al jaren in alles wat ze doet, en moet in de volgende beleidsperiode nog meer fungeren als troef om projectvrijwilligers aan te trekken. De Curieus Community moet uitstralen: dat tijdelijk engagement welkom is dat er ruimte is om te experimenteren, ideeën kunnen opborrelen en krijgen om te groeien dat er ondersteuning is van professionele krachten, met knowhow op vlak van productie, organisatie, inhoudelijke uitwerking, creatieve invalshoeken 31

-

dat verschillende vormen van engagement vorm krijgen (deelnemen, zelf een idee uitwerken, meewerken aan een idee, …)

Naast het uitbouwen van een Curieus Community willen we beter gebruik maken van het enorme potentieel aan deelnemers dat we de afgelopen jaren hebben opgebouwd met onze open activiteiten voor een breed publiek. We willen deelnemers duurzamer aan onze organisatie binden door: de organisatie achter deze open activiteiten meer op de voorgrond te brengen en aantonen dat je bij Curieus terecht kan om je engagement vorm te geven inhoudelijke trajecten op te zetten rond bepaalde thema’s of voor bepaalde doelgroepen, waarbij de deelnemers zelf onderdelen van de activiteit mee kunnen vorm geven (naar het voorbeeld van JAZZ, het jongerentraject dat een gedeelte van het Festival van de Gelijkheid in 2019 kon invullen) ‘open calls’ voor co-creatie te lanceren in aanloop naar de activiteiten voor een breed publiek, met de mogelijkheid om jouw idee te laten plaatsvinden op of rond het event oproepen te doen bij de vorige deelnemers aan de activiteiten, met de vraag om een stapje verder te gaan en op de volgende editie mee te werken als vrijwilliger Zowel bij de deelnemers aan de open calls, als bij de deelnemers aan inhoudelijke trajecten en de mensen die als vrijwilliger meedraaien op een open activiteit wordt daarna bijzonder veel energie gestoken in nazorg en het uitbouwen van een Community gevoel. Het uiteindelijke doel is dat deze aparte groepen van vrijwilligers een eigen dynamiek ontwikkelen, en uiteindelijk uitgroeien tot duurzame ‘projectvrijwilligersgroepen’.

Daarnaast bieden we onze inspirerende overkoepelende projecten niet enkel aan bij de lokale vrijwilligers, maar aan heel de Curieus Community. De projectvrijwilliger kan zich bijvoorbeeld engageren om zo lokaal een Belbosactie op te zetten of om mee The Empty Shop in zijn/haar buurt uit te werken. Hiervoor bieden we onze lokale groepen de tools aan om om te gaan met het tijdelijke engagement van de projectvrijwilligers. De jaarlijkse 100 in 1 Day actie vormt hier een belangrijke spil.

We nemen de tijd om te luisteren naar de motivatie van een projectvrijwilliger en werken op maat. Is dit inhoudelijk (een 100 in 1 Day actie organiseren, een deel van het programma van het Festival van de Gelijkheid uitdenken of het ontwikkelen van een safe spacebeleid binnen Curieus)? Of kiest de projectvrijwilliger voor een praktische uitwerking (meedraaien bij een Empty Shop, zaalverantwoordelijke zijn tijdens het Festival van de Gelijkheid of helpen bij de opbouw van Grinta)? Op beiden hebben we een antwoord.

We mikken op een substantiële stijging van het aantal projectvrijwilligers tegen het einde van de volgende beleidsperiode. Het aantal projectvrijwilligers moet tegen 2023 verdubbeld zijn ten opzichte van 2019 (zie hoofdstuk ‘Kerngegevens en cijfers’, pagina 41), tegen het einde van de beleidsperiode is het doel om meer dan 1.000 projectvrijwilligers in ons CRM-systeem geregistreerd te hebben.

Starters Starters zijn mensen, organisaties, verenigingen, straten, wijken, buurten, … die een positief en verbindend idee willen uitwerken en daarvoor samenwerking zoeken met Curieus. Een vraag van een starter kan voor ons uitmonden in samenwerken, doorverwijzen/matchmaking of loslaten. (zie Strategische Doelstelling 2.1, pagina 19) We groeien in de volgende periode uit tot een draaischijf voor starters. Gemotiveerde burgers krijgen van ons dat duwtje in de rug om een idee voor een solidaire, inclusieve samenleving tot uitwerking te brengen. Ons sterk opgebouwde netwerk in het middenveld en artistieke veld is hiervoor onze grootste troef.

Om de vragen van starters correct te kunnen beoordelen hebben we in de zomer van 2018 een checklist opgesteld, op basis van onze missie, waarin we de aanwezigheid van een aantal criteria nagaan. Het verbindende karakter van het idee wordt prioritair beoordeeld. Op de maandelijkse staf worden de vragen van

32

starters besproken. Met dit systeem zorgen we ervoor dat we zo objectief mogelijke beoordelen en dat we steeds trouw blijven aan onze missie.

Momenteel behandelen we enkel vragen van starters die spontaan onze richting uitkomen. In de volgende beleidsperiode gaan we er actiever mee aan de slag. Aan de start van de nieuwe beleidsperiode lanceren we een open oproep naar starters (zie Strategische Doelstelling 2.1, pagina 19), tegen het einde van de beleidsperiode willen we minstens 3 open oproepen naar starters hebben gelanceerd. In het hoofdstuk ‘Kerngegevens en cijfers’ (pagina 41) vindt u meer cijfers over het aantal starters dat op dit moment. Het aantal vragen van starters moet tegen 2023 verdubbeld zijn tot 60 per jaar. Tegen het einde van de beleidsperiode willen we jaarlijks 70 vragen van starters registreren en behandelen.

VRIJWILLIGERSONDERSTEUNING IN DE TOEKOMST Hierboven schetsten we al op welke manier we onze lokale werking strategisch willen vorm geven in de volgende beleidsperiode. Hieronder geven we nog enkele algemene lijnen mee.

Nieuwe personeelssamenstelling In de volgende beleidsperiode krijgt de nieuwe personeelssamenstelling vorm. Zes Community Coaches, ondersteund en aangestuurd door 2 coördinatoren ‘Community’, geven dan vorm aan lokale begeleiding en ondersteuning. Hun werking spreidt zich uit over de drie soorten vrijwilligers: zij zorgen voor een persoonlijk contact in de vrijwilligersbegeleiding. Ze zijn bereikbaar en het zijn maatwerkers. Maar vooral: zij geven vorm aan het kader waarbinnen de lokale groepen kunnen werken, reiken tools aan om missiegedreven te werken, werken sturend in functie van de functiemix, organiseren opleidingen, bieden inspiratie aan de hand van overkoepelende projecten, … Tijdens de ontmoetingen met lokale groepen werken ze aan de bewustwording van de levensfasen. Wat zijn de sterktes van de groep, waar liggen de valkuilen? Maar ook: hoe kunnen de overkoepelende projecten lokaal worden geïmplementeerd? Waar liggen de noden van de groep? Hoe samenwerking creëren? ze maken ook een groei van het projectgebonden engagement mogelijk, door de Community vorm te geven, inhoudelijke trajecten op te zetten, open calls te lanceren, … ze geven vorm aan de draaischijf voor starters Geniaal Lokaal GeniaalLokaal.be is dé inspiratiedatabank voor onze lokale vrijwilliger. Je vindt er inspiratie voor buurtgerichte acties en activiteiten in handige projectfiches, die onze vrijwilligers volledig begeleiden in het op poten zetten van hun actie. Daarnaast vinden zij er allerlei tools voor de uitbouw van een lokale Curieuswerking, zoals een werkingshandboek, uitleg over de privacywetgeving en tips om duurzamer en inclusiever te werken. We plannen een update van de website die voor onze vrijwilligers in première gaat op Tapas.

We kiezen bewust voor een open source portaal en niet voor een gesloten website die je pas kan raadplegen na het verkrijgen van een wachtwoord. Op die manier spelen we zelfs al in het aanbieden van inspiratie onze maatschappelijke rol. Geniaal Lokaal moet in de volgende beleidsperiode veel bekender worden. We mikken op een score van 80% in de volgende vrijwilligersenquête op de vraag ‘”k ken Geniaal Lokaal”. Op dit moment kent minder dan 60% van de lokale vrijwilligers de inspiratiedatabank. Ook het effectieve gebruik van de inspiratiedatabank moet omhoog. Nu geeft nog geen 10% van de lokale vrijwilligers aan de Geniaal Lokaal Databank te gebruiken, dat moeten tegen het einde van de beleidsperiode minstens de helft zijn.

De Geniaal Lokaal-collegagroep, die op dit moment driemaandelijks samenkomt om ervaringen uit te wisselen tussen vrijwilligersbegeleiders, wordt vervangen door een wekelijkse bijeenkomst van de Community Coaches.

33

De strategie voor onze lokale werking wordt hier uitgerold: groepsfiches worden overlopen, ontmoetingen met lokale groepen worden opgezet, overkoepelende projecten worden gestroomlijnd, er is uitwisseling, vragen van lokale groepen worden gebundeld, open calls krijgen vorm, vragen van starters worden besproken, …

Aanbod overkoepelende projecten en kredietlijnen en bottom up We blijven onze lokale groepen en projectvrijwilligers in de volgende beleidsperiode voeden met een jaarlijks aanbod aan creatieve en vernieuwende overkoepelende projecten. Lokale groepen of projectvrijwilligers kunnen er hun karretje aan hangen en meewerken. BelBos, 7dagen sociale film, The Empty Shop, 100 in 1 Day, Samen(k)leven, Landverhuizers,… We geven enthousiastelingen de mogelijkheid om actie te ondernemen rond wat hen raakt in de wereld. Elk project heeft een eigen identiteit en het is makkelijk om mee in te stappen.

Om onze vrijwilligers financieel te ondersteunen hebben we een systeem van kredietlijnen ontwikkeld. Dit systeem wordt in de volgende beleidsperiode behouden. Het helpt regio's om hun eigen accenten te leggen en de projecten te respecteren in hun eigen identiteit. Zo zijn er acties die in steden op meer enthousiasme kunnen rekenen dan in landelijke gebieden.

We werken in de volgende beleidsperiode nog meer bottom up. We geven ruimte aan lokale groepen en projectvrijwilligers om initiatieven te ontwikkelen, aan ons kenbaar te maken, waardoor wij ze kunnen oppikken op Geniaal Lokaal en ter inspiratie aanbieden.

Vrijwilligers ontmoeten elkaar Op TAPAS, onze jaarlijkse vrijwilligersdag, krijgen vrijwilligers opleidingen, tools, er is veel ontmoeting en uitwisseling en veel tijd voor ontspanning. Sinds 2016 organiseren we een jaarlijkse nationale vrijwilligersdag.

De formule werkt: elk jaar groeit het aantal deelnemers.

In de volgende beleidsperiode willen we op deze weg verder bouwen, maar willen we TAPAS ook laten uitgroeien tot een Trefdag waarop alle vrijwilligers in de Curieus Community elkaar ontmoeten. Op TAPAS verbinden we onze lokale vrijwilligers, projectvrijwilliger en starters. Het programma wordt zo opgebouwd dat er tijd is voor ontmoeting en ruimte om elkaar te inspireren. Daarnaast wordt er in het programma ook ruimte gemaakt om elk type vrijwillig specifiek te begeleiden: tools aanbieden rond lokale werking voor de lokale groepen (gebruik van de functiemix, waarden en missie, vrijwilligersbegeleiding, samenwerkingen opzetten, selfcoaching, …) inspirerende projecten en initiatieven aanbieden voor de projectvrijwilligers projecten met starters worden voorgesteld en gelanceerd Inspiratie en ontmoeting staan centraal op de jaarlijkse TAPAS trefdag. Naast het programma met sprekers en opleiding kunnen geïnteresseerden zich laten inspireren op de ideeënmarkt. Tapas is ook het uitgelezen moment om onze community aan te moedigen en te inspireren tot meer inclusief werken (zie Strategische Doelstelling 3.2, pagina 21). We zorgen voor fijne leermomenten, inspirerende sprekers en ontspanning.

De Curieus Community online In de volgende jaren bouwen we ook aan de aanwezigheid van de Community online. Sociale media zijn daar natuurlijk een belangrijke speler in. Op dit moment gebruikt het professionele Curieusteam haar gesloten Facebookgroep ‘De Inspiratiefabriek’ om elkaar te bestoken met inspiratie. Deze groep evolueert naar een open Facebookgroep ‘Geniaal Lokaal’, waarop alle vrijwilliger in de Community elkaar kunnen inspireren met ideeën rond gelijkheid, duurzaamheid en solidariteit. Wij toetsen ideeën af en stellen projecten voor. Het geeft de mogelijkheid om tijdelijk engagement rond bepaalde projecten op te nemen en elkaar niet uit het oog te verliezen. Deelnemers voelen zich betrokken bij het verhaal, de stap om mee te participeren wordt kleiner.

34

B E L E I D S P L A N

Werking in de vrije tijd

2 0 2 1

-

2 0 2 5

WERKING IN DE VRIJE TIJD Als sociaal-culturele vrijwilligersvereniging ‘pur sang’ richt Curieus haar professionele activiteiten op mensen in de vrije tijd. Zowel de open activiteiten voor een breed publiek als de overkoepelende projecten ter ondersteuning van de lokale werking worden weliswaar professioneel bedacht en uitgewerkt door een professioneel team, tijdens de werkuren, maar het uitrollen en de effectieve uitvoering ervan gebeurt in de vrije tijd. Al onze evenementen, activiteiten, acties, overkoepelende projecten, vergaderingen van Geniaal Lokaal XL (waarop ook lokale vrijwilligers worden uitgenodigd)… vinden plaats na 19u00 ’s avonds of tijdens het weekend. Dat geldt ook voor onze opleidingen voor lokale vrijwilligers, zodat iedereen kan aansluiten. Geen enkele van onze activiteiten vond plaats in het kader van een arbeids- of beroepsopleiding en schooluitstap.

In het registratiesysteem van onze CRM-databank wordt het begintijdstip van elke activiteit geregistreerd. In het hoofdstuk ‘Kerngegevens en cijfers’ (pagina 41) geven we een overzicht van het aantal activiteiten (zowel lokaal als voor de koepels) en hun verdeling in de vrije tijd of tijdens de werkuren. Een verwaarloosbaar gedeelte van onze activiteiten (0,9% van alle activiteiten) vond plaats tijdens de werkuren. Het ging hier over enkele wandelingen van lokale groepen die weliswaar open stonden voor het grote publiek, maar die tijdens werkuren werden georganiseerd. 99,1% van onze activiteiten vond plaats in de vrije tijd.

Niet alleen de overkoepelende werking en de ondersteuning van de lokale werking ontwikkelt zich in de vrije tijd. Ook de werking van de lokale groepen zelf vindt plaats na de werkuren of in het weekend.

Bestuursvergaderingen, uitstappen, activiteiten van lokale groepen, … vinden (op één enkele uitzondering na) telkens plaats in de vrije tijd. Ook ontmoeting van de lokale vrijwilligers met de professionele medewerkers (groepsondersteuners) vindt plaats tijdens bestuursvergaderingen van lokale groepen (meestal op een weekdag na 19u00), ofwel tijdens een bezoek aan een lokale activiteit.

Het Festival van de Gelijkheid, ons grootste evenement, gaat jaarlijks door in het najaar van woensdagavond tot en met zaterdagavond. Dat betekent dat enkele activiteiten van het Festival (op donderdag en vrijdag) plaatsvinden tijdens de werkuren. Het Festival opent telkens om 13u30 in de namiddag en gaan elke dag tot 22u ‘s avonds door. Op donderdag richten we ons programma sterk naar studenten, op vrijdag naar mensen die 4/5de werken. Belangrijk daarbij te vermelden is dat ook de studenten zich op persoonlijke basis inschrijven, dus niet in schoolverband. Tout court richt het ‘overdaggedeelte’ van het Festival zich naar mensen die vakantie nemen om het Festival te komen bezoeken. Zo bieden we iedereen een moment aan dat past binnen hun vrije tijd: sommige mensen werken 1 dag per week niet, studenten komen tussen hun lessen door, ouderen komen vaak liever overdag en heel wat mensen nemen ondertussen ook al een dagje verlof om te komen genieten van wat het Festival van de Gelijkheid te bieden heeft.

In de volgende beleidsperiode is onze ambitie op dit vlak simpel: we blijven de reeds genoemde activiteiten organiseren in de vrije tijd. Zo moedigen we mensen aan om – via Curieus – in hun vrije tijd maatschappelijke en cultureel engagement op te nemen; als individu, in een lokale groep, of als projectvrijwilliger.

35

B E L E I D S P L A N

Werking voor het brede publiek en initiatieven voor gemeenschappen, doelgroepen en kansengroepen

WERKING VOOR HET BREDE PUBLIEK De werking voor en participatie van een breed publiek is een absolute sterkte van Curieus. In haar open activiteiten naar het breed publiek en haar overkoepelende projecten onderscheidt Curieus vier doelgroepen: deelnemers, ‘ons publiek’ met interesse en nieuwsgierigheid in maatschappelijke vraagstukken komt naar onze projecten of activiteiten en neemt actief of passief deel gasten, zij spreken of performen op onze evenementen en worden potentieel ambassadeurs en partners in de Curieus Community partners, Curieus werkt in al haar koepelactiviteiten en in de helft van de lokale activiteiten samen met andere organisaties, voor de organisatie van haar activiteiten vrijwilligers, zij werken mee aan maatschappelijke relevante acties, activiteiten en projecten, bieden praktische of inhoudelijke input, zetten zelf activiteiten op Onze evenementen en projecten kenmerken zich door een grote verscheidenheid aan disciplines, concepten, werkvormen,... We zoeken een balans tussen woord en beeld, tussen voor het publiek interactieve en eerder passieve concepten, tussen kwetsbaarheid & speelsheid, tussen eerder persoonlijke en eerder nuchtere manieren om over maatschappelijke thema's de dialoog aan te gaan, tussen populaire en eerder onbekende jonge artistieke talenten, tussen eerder ‘zachte’ maatschappelijke onderwerpen en de harde economische thema’s. Dat zie je heel concreet vertaald in de line-up en het programmaschema van onze grote activiteiten, maar ook bij de overkoepelende projecten laat zich dat zien. En ook de activiteiten van de lokale groepen laten een enorme verscheidenheid toe. Heel concreet: bij Curieus kan je in één en dezelfde week terecht voor een Lezing over Polarisering met Christophe Busch, een workshop Kintsugi, een muziekquiz, een kookworkshop en een info avond over Populisme en democratie.

De laagdrempeligheid van onze projecten uit zich op verschillende vlakken: we bewaken de financiële laagdrempeligheid en maken de meeste van onze events gratis toegankelijk we moedigen mensen aan om in te schrijven (voor ons databeheer heel nuttig), maar verplichten nooit om de spontane va-et-vient in een open welkom-sfeer op onze evenementen te behouden bij betalende events werken we in de regel samen met Fonds voor Vrijetijdsparticipatie, met een netwerk bij kansarme organisaties met projecten als The Empty Shop (in samenwerking met lokale sociale organisaties) richten we ons op een mix van minder kapitaalkrachtig publiek en de ecologisch bewuste shopper we denken bewust na over de laagdrempeligheid van onze locaties. We willen niet altijd landen in cultuurhuizen (die sowieso al een hogere drempel hebben), maar slaan vaak onze vleugels uit in publieke ruimte (denk aan Casacourt, Wall of Rights , 100%talent , GRINTA, de buttonmuur … ) tegelijk voeren we heel grassroots promo, wanneer we onze vleugels uitslaan in een buurt (cf. alle winkeliers en jongerenhuizen op de Turnhoutsebaan proactief uitnodigen op GRINTA) daarnaast doen we inspanningen op vlak van taaltoegankelijkheid (zie verder) In de volgende beleidsperiode trekken we deze lijn volledig door. Onze sociaal-culturele werking richt zich ook in de toekomst op een zeer breed publiek en laagdrempeligheid blijft één van de belangrijke aspecten in de activiteiten, op elk niveau. Maatschappelijk vraagstukken laagdrempelig aankaarten, je zou het ‘typisch Curieus’ kunnen noemen.

Ook als we onze lokale groepen gaan stimuleren om meer missiegedreven te gaan werken (zie hoofdstuk ‘Vrijwilligersbeleid’, pagina 29) betekent dit niet dat we de laagdrempeligheid en de brede schaal van onze werking verlaten. Integendeel: de koepelactiviteiten bewijzen dat een waardengedreven werking en laagdrempeligheid bij Curieus hand in hand kunnen gaan.

36

DOELGROEPEN EN KANSENGROEPEN De maatschappelijke verandering die Curieus wil teweegbrengen geeft Curieus vorm door laagdrempelige activiteiten voor een breed publiek op te zetten. Aangevuurd door het succes van haar participatieve werking wil Curieus de volgende jaren ook sterker inzetten op het betrekken van specifieke doelgroepen en kansengroepen in haar activiteiten.

Het decreet sociaal-cultureel volwassenenwerk van 2017 onderscheidt vier kansengroepen: personen in armoede, personen met een beperking, personen van buitenlandse herkomst en gedetineerden. Curieus zet vandaag haar eerste stappen om de eerste drie kansengroepen meer te betrekken bij haar werking. We trachten daarbij niet enkel activiteiten en projecten voor deze kansengroepen te maken, maar eveneens samen mét kansengroepen aan de slag te gaan en cultuur, in haar ruime zin, te beleven en te co-creëren. In de volgende beleidsperiode willen we hierop verder werken.

Curieus zet met haar werking zowel in op ‘bonding’ als ‘bridging’ van sociale groepen. Veel van haar activiteiten en projecten zetten in op het versterken van vertrouwen en verbinding binnen een bepaalde sociale groep of gemeenschap, en zetten dus ‘bonding’ voorop als belangrijkste doelstelling. De afgelopen jaren zet Curieus ook volop in op ‘bridging’, bruggen bouwen, op verschillende manieren: door aandacht te hebben voor doelgroepen en kansengroepen in de uitbouw van haar activiteiten en overkoepelende projecten (zie verder) door specifieke activiteiten voor doelgroepen op te zetten (zie verder) door een gezonde mix van cultuurmakers en ‘cultuurbelevers’ door brugfiguren een forum te geven (bijvoorbeeld in de Talentenbeurs, waar rolmodellen in gesprek gaan met jongeren, over hun job en hun talenten) door samen te werken met organisaties met een doelgroepgerichte werking (bijvoorbeeld de samenwerking met IN-Gent en buurthuis De Sloep tijdens het Festival van de Gelijkheid, de samenwerking met buurthuis Cassablanca voor de aanleg van een Hype-Court In de volgende beleidsperiode wil Curieus verdere stappen zetten, om een werking met en voor specifieke doelgroepen op te zetten. Om bruggen te kunnen bouwen en ontmoetingsprojecten op te zetten zijn veilige ruimtes of ‘safe spaces’ noodzakelijk. Pas dan ontstaat er luisterbereidheid, openheid, ruimte om visies en gevoelens t.o.v. ‘de ander’ bij te schaven. Curieus zal in de komende beleidsperiode inzetten op het creëren van ‘safe spaces’ zowel bij de eigen werking en de samenwerkingsprojecten met partners als bij de werking van de lokale Curieusgroepen (zie Strategische Doelstelling 3, pagina 21).

Daarnaast experimenteren we de volgende jaren ook met ‘Outreachend werken’, waarbij we laagdrempelige kunst- en cultuurprojecten en -trajecten opzetten in (kwetsbare) buurten en bij kansengroepen. We zetten daarvoor strategische, buurtgerichte partnerschappen op (zie Strategische Doelstelling 3, pagina 20) Curieus onderschrijft het idee dat samenwerking met organisaties met een doelgroepgerichte werking onontbeerlijk is om kansengroepen te bereiken en op een kwaliteitsvolle manier te betrekken. We richten ons daarbij vooral op samenwerkingen met buurtcentra, buurtcomités, lokale doelgroepinitiatieven, sociale wijkregisseurs, integratiecentra, brugfiguren, buddy's, trajectbegeleiders, ... Curieus tracht in de doelgroepgerichte projecten aandacht te hebben voor (taal-)toegankelijkheid en drempels weg te werken. Dat doen we door structurele samenwerkingen aan te gaan. Ook hier is Festival van de Gelijkheid een laboplek. In 2020 werkt een werkgroep toegankelijkheid - open voor Curieusmedewerkers, partnerorganisaties (Vijftact, Blinkout, VFG, IN-Gent) en ervaringsdeskundigen een plan uit voor het maximaal toegankelijk maken van het Festival. Die expertise zal uitgerold worden naar de rest van de Curieuswerking.

37

Uiteraard heeft deze aanpak een impact op de manier waarop we onze communicatie voeren. Vandaag werken we die doelgroepgerichte communicatie (via partners, ambassadeurs uit onze community, grassroots, ...) uit per project. In de volgende beleidsperiode ontwikkelen we een overkoepelend communicatieplan dat stoelt op een doelgroepgerichte aanpak.

Resultaten De inspanningen die Curieus nu al opzet voor een sterkere doelgroepenwerking resulteren. Zo zijn er de voorbij jaren een heel aantal succesvolle initiatieven opgezet die geleid hebben tot sterke lokale partnerschappen en mooie culturele projecten mét en voor kansengroepen. We lichten enkele initiatieven, waar we de komende beleidsperiode op zullen verder werken, toe.

In het Bouckenborghpark in Merksem vindt Grinta plaats, een muziek-dans-workshop-talentenbeurs… een festival gericht op ontluikend talent, de ‘heroes of tomorrow’ en dat er vooral is op gericht om jongeren hun eigen talent te laten ontdekken. Curieus organiseert dit festival i.s.m. City Pirates Merksem, een voetbalploeg met een sterke sociale werking. Op 19 september 2020 vindt het festival voor de derde keer plaats. Grinta won vorig jaar de jongerenprijs van de cultuurraad en het district Merksem.

Ook op het Festival van de Gelijkheid, het grootste progressieve festival van het land, sluit Curieus tal van partnerschappen met doelgroepgerichte werkingen. Zo resulteerde de samenwerking met IN-Gent, het Gents Agentschap voor Integratie en Inburgering, in heel wat mooie culturele activiteiten met en voor nieuwkomers (podcast, lezing, toelichting buddywerking,…), én gaf theatermaakster Laura Van Dolron het beste van zichzelf op het podium van de Vooruit, gevoed door een dag vol ontmoetingen in het onthaalbureau en op de integratiedienst voor nieuwkomers, een buurthuis in een sociale wijk en andere plekken waar verhalen van kwetsbare doelgroepen samenkomen. Deze samenwerkingen zijn duurzaam, de verbindingen die hier gelegd worden, laten zich ook na het festival nog voelen. We introduceerden voor het eerst de taaliconen van Huis van het Nederlandsen de toegankelijkheidsiconen voor mensen met een beperking in de programmabrochure van het Festival van de Gelijkheid 2019. Het Festivalcafé werd dit jaar opnieuw uitgebaat i.s.m. VFG, een vereniging die zich inzet voor personen met een handicap, chronisch zieken en hun netwerk. .

In 2019 organiseerde Curieus ook voor de tweede keer ‘Ish nodigt uit’ in Vilvoorde. Daarvoor werkte Curieus ook samen met 1001 schakels, een burgerinitiatief met jongeren uit kansengroepen. Die dag werd ook de première van de film Drift vertoond, een op en top Vilvoordse kortfilm boordevol Vilvoords talent met een migratie-achtergrond. Curieus probeert op die manier het bereik van sterke inclusieve initiatieven te vergroten.

In 2021 zal Curieus opnieuw samenwerken met Ish en talloze Vilvoordse partners om weer een op en top Vilvoords Festival met maatschappelijke meerwaarde uit de grond te stampen waar alle Vilvoordenaren en streekgenoten zich thuis voelen.

Veel lokale groepen werken nu al jaarlijks één of enkele activiteiten uit voor of mét mensen in armoede.

Collectmet, een vrijwilligersproject waarbij er gekookt wordt met voedseloverschotten Wilde soep met vonken, waarin er soep verkocht wordt ten voordele van een sociale organisatie Casacourt, een participatief kunstproject in de openbare ruimte met mensen in kansarmoede De watertoog, een sensibiliseringsproject rond het recht op gratis kraanwater In Strategische Doelstelling 3 (pagina 21) geven we onze toekomstige werking rond doelgroepen, kansengroepen en inclusief werken, vorm. In het Operationeel Plan, dat in 2020 zal worden uitgewerkt op basis van dit Beleidsplan (en vorm geeft aan de concrete timing, acties, activiteiten, doelstellingen, …) voor alle aspecten van de werking, zal specifieke aandacht worden geschonken aan de ‘Werking doelgroepen en kansengroepen’.

38

B E L E I D S P L A N

Relevantie en landelijke uitstraling

2 0 2 1

-

2 0 2 5

Het hoofdstuk ‘Kerngegevens en cijfers’ (pagina 41) bevat een uitgebreid overzicht van de omvang en relevantie van de werking van Curieus.

LOKALE WERKING In maatschappelijke impact én in de omvang van onze lokale werking beoogt Curieus een grote relevantie en nationale uitstraling. Dat lukt. In 2019 brengt Curieus bijna 3.000 vrijwilligers en meer dan 75.000 deelnemers in beweging met lokale activiteiten voor een breed publiek. In 2019 werden door de 235 lokale vrijwilligersgroepen 2.481 activiteiten georganiseerd, goed voor meer dan 78.000 deelnemers. De lokale groepen verzamelden 2.751 vrijwilligers, waarvan 1.268 bestuursvrijwilligers.

De lokale werking van Curieus vertoont dus een grote relevantie en landelijke spreiding/uitstraling, maar er zijn zeker kritische kanttekeningen bij te maken. Het klassieke model van vast, gebiedsgebonden engagement stuit op haar grenzen. Het aantal aangesloten lokale groepen daalt al enkele jaren: in 2012 waren er 321 lokale groepen, vandaag zijn dat er een kleine 100 minder. Dat is deels het gevolg van fusies van lokale groepen aan het begin van de vorige beleidsperiode, maar daarnaast ook een bewuste keuze. In onze lokale werking kozen we in de lopende beleidsperiode voor een kwalitatieve benadering in plaats van een kwantitatief beleid. We streefden geen groei meer na in het aantal lokale vrijwilligers en groepen. We kozen ervoor om de ondersteuning voor de bestaande lokale groepen te verbeteren en onze organisatie open te stellen voor tijdelijk, projectgebonden vrijwilligersengagement. Het gebruik van het levensfasenmodel, heeft ook effect gehad op het aantal aangesloten lokale groepen. We lieten in de afgelopen jaren enkele verstillende groepen ‘stilletjes uitdoven’. Exit-gesprekken gingen ons nog wat te ver, maar door tijdens ontmoetingen te laten uitschijnen dat ‘stoppen een optie is’, besloten een aantal van de meest verstilde groepen om te stoppen.

De strategie voor de lokale werking en begeleiding behoeft verdere uitwerking. De overkoepelende werking is zeer missiegedreven en trekt steeds meer projectvrijwilligers aan. Maar we boden geen duidelijk waarden- en afsprakenkader aan aan onze ‘klassieke’ lokale groepen. Ad hoc ondersteuning op maat bleef teveel het motto, waardoor er afstand ontstond tussen de overkoepelende werking en de lokale groepen op het vlak van missiegedrevenheid. 63% van de activiteiten die door de lokale groepen werden opgezet spelen in op de gemeenschapsvormende functie. Dat is zeker waardevol, maar sluit niet helemaal aan bij de keuze van de overkoepelende werking, die in haar functiemix inzet op ‘maatschappelijke beweging’ en ‘cultuur’.

OPEN WERKING De afgelopen jaren hebben we enorme stappen vooruit gezet in onze open werking. Naast onze lokale vrijwilligersgroepen bouwden we het afgelopen decennium een zeer uitgebreide werking uit, gebaseerd op open activiteiten voor een breed publiek en overkoepelende projecten die onze lokale begeleiding vorm geven.

In 2019 werden 171 open activiteiten en activiteiten binnen overkoepelende projecten opgezet, goed voor meer dan 42.000 deelnemers. Uit de functiemix die gebruikt wordt bij de open activiteiten en overkoepelende projecten spreekt de missiegedrevenheid van Curieus: meer dan 70% van de activiteiten van de koepels maakt gebruik van de maatschappelijke bewegingsfunctie, meer dan 60% gebruikt de cultuurfunctie.

De keuze om de evolutie naar een Community, waarin meerdere vormen van engagement welkom zijn, al op te starten loont heel snel. In 2019 registreerden we al 30 vragen van ‘starters’, die een samenwerking wilden opzetten en verzamelden we al meer dan 200 projectvrijwilligers, die hun engagement vorm geven rond een bepaald project of meewerken aan de voorbereiding, organisatie of de praktische uitrol van een open activiteit.

39

EVOLUTIE IN DE VOLGENDE BELEIDSPERIODE In de volgende jaren willen we niet alleen onze maatschappelijke impact blijven vergroten door onze open activiteiten en overkoepelende projecten te blijven uitwerken rond de maatschappelijke bewegingsfunctie en de cultuurfunctie. We willen ook in omvang van de werking even relevant blijven en in de volgende jaren minstens evenveel vrijwilligers en deelnemers in beweging krijgen rond onze missie en waarden.

We verwachten daarbij veel van onze ambitie om onze lokale groepen meer missiegedreven te laten werken (zie hoofdstuk ‘Vrijwilligersbeleid’, pagina 29). In 2021 plannen we een ontmoeting met alle lokale groepen, on ons waardenkader, onze hernieuwde missie en onze nieuwe merkidentiteit te bespreken en een engagementsverklaring te ondertekenen. Een aantal van onze 72 verstillende lokale groepen zullen dan afhaken, een groot aantal zal echter een nieuwe start kunnen maken. Daarnaast verwachten we dat het aanbieden van een strikter waardenkader voor de lokale werking, in combinatie met de uitbouw van onze visuele identiteit en Community, zal leiden tot nieuwe lokale groepen. We mikken op minstens 180 lokale groepen, die in 2021 de engagementsverklaring met Curieus ondertekenen. Tegen het einde van de beleidsperiode willen we dat aantal laten stijgen tot minstens 235 aangesloten lokale groepen met minstens 2.000 actieve vrijwilligers.

Het ‘hernieuwde engagement’ moet een duidelijker kader en betere handvatten geven aan de lokale werking, en de lokale groepen stimuleren om meer missiegedreven te werken. Tegen het einde van de beleidsperiode willen we dat het aantal activiteiten van lokale groepen die gebruik maken van de maatschappelijke bewegingsfunctie en cultuurfunctie op hetzelfde niveau zit als bij de overkoepelende werking. We verwachten dat deze operatie ook een enorm effect zal hebben op de dynamiek in de lokale werking. Tegen het einde van de beleidsperiode willen we in het levensfasemodel een duidelijke verschuiving zien.

Daarnaast mikken we op een substantiële stijging van het aantal projectvrijwilligers tegen het einde van de volgende beleidsperiode. Het aantal projectvrijwilligers moet tegen 2023 verdubbeld zijn ten opzichte van 2019. Tegen het einde van de beleidsperiode moeten er meer dan 1.000 projectvrijwilligers in ons CRMsysteem geregistreerd zijn. Het aantal vragen van starters moet tegen 2023 verdubbeld zijn tot 60 per jaar.

Tegen het einde van de beleidsperiode willen we jaarlijks 70 vragen van starters registreren en behandelen.

De lijn die we de afgelopen jaren hebben uitgewerkt voor de open activiteiten en overkoepelende projecten willen we in de volgende beleidsperiode aanhouden. Vanaf 2021 willen we jaarlijks minstens 200 activiteiten organiseren die passen in het open tweesporenbeleid (open activiteiten voor een breed publiek + inspirerende overkoepelden projecten). We streven daarbij een jaarlijkse publieksgroei van 5% na. Dat betekent dat we mikken op minstens 52.000 deelnemers aan open activiteiten of activiteiten in het kader van overkoepelende projecten in 2023, en minstens 60.000 deelnemers tegen het einde van de beleidsperiode.

In de volgende beleidsperiode moet onze relevantie verder toenemen doordat we meer diversiteit nastreven in onze publiekssamenstelling. Zowel in onze communicatie (projecten en algemeen) als in de uitwerking van onze open activiteiten en overkoepelende projecten willen we sterker inzetten op het bereiken van specifieke doelgroepen en kansengroepen. Het genderevenwicht bij onze vrijwilligers moet beter, tegen het einde van de beleidsperiode moet minstens 50% van de lokale vrijwilligers van het vrouwelijke geslacht zijn (nu slechts 33%).

Tenslotte moet het aantal activiteiten van de lokale groepen dat in partnerschap met een andere organisatie wordt opgezet drastisch omhoog. Nu ligt dat op 45%, tegen het einde van de beleidsperiode moet minstens 2/3de van de lokale activiteiten in samenwerking met een partner worden georganiseerd.

40

Curieus wil een gamechanger zijn: een speler die gedragsverandering teweegbrengt (genuanceerder, met meer mededogen en luisterbereidheid in de wereld staan) én mensen individueel of als gemeenschap emancipeert (vertrouwen geven en ondersteunen om een eigen verbindend idee uit te werken).

Festival van de Gelijkheid wil meer dan ooit haar rol waarmaken als laboplek voor een rechtvaardigere samenleving. Een samenleving waar mensen gelijk aan de start komen en verschillen tussen mensen gewaardeerd worden. Op die manier zijn we relevant voor het hele middenveld; het is een ontmoetingsplek voor spelers uit middenveld, maar ook de uitgelezen plek om te experimenteren met nieuwe sociaal-culturele praktijken in samenwerking met Curieus). En voor de samenleving; omdat de impact van die nieuwe socioculturele praktijken van Curieus én partners zich daar laat voelen: mensen emancipeert (vb. JAZZ ea nieuwe participatietrajecten met oa IN-Gent), dialoog over complexe thema’s op gang brengt (vb. MDMU), nuance in een gepolariseerd debat brengt (vb. Factcheck), ontmoeting creëert (vb. creatief ontmoetingsatelier), uitnodigt tot dialoog (vb. buttonmuur) ...

Curieus wil van 100in1-day dé dag van actief burgerschap in België maken. Individuen en gemeenschappen van Oostende tot Genk, van Dentergem-Wakken tot Brussel stad inspireren en ondersteunen om in hun eigen buurt een verbindende actie te organiseren. Of het nu gaat om receptendialogen of vensterpoëzie, het idee blijft: breng je buren dichter bij elkaar, creëer warme ontmoetingen en gebruik daarvoor kunst en cultuur.

Curieus wil: een gamechanger zijn en de spelregels veranderen

-

gedragsverandering sturen actief bijdragen tot een minder gepolariseerd maatschappelijke debat, met nuance als alternatief voor zwart-wit (cf SD1)

41

B E L E I D S P L A N

Kerngegevens en cijfers

2 0 2 1

-

2 0 2 5

KERNGEGEVENS EN CIJFERS OVER DE WERKING AANTAL LOKALE GROEPEN Antwerpen West-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Vlaams-Brabant Limburg Brussel TOTAAL

59 47 49 27 34 19 235

Startend Autonoom Routineus Verstillend 3 18 19 19 4 5 21 17 4 10 16 19 6 6 10 5 6 6 10 12 8 3 5 3 31 48 81 75

AANTAL VRIJWILLIGERS Antwerpen West-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Vlaans-Brabant Limburg Brussel TOTAAL

668 563 549 295 468 208 2751

Bestuur 174 283 198 177 303 133 1268

1777 971 3

Percentage 64,59 35,30 0,11

Andere 508 280 351 118 165 75 1497

VERDELING VRIJWILLIGERS OVER GENDER Man Vrouw Anders

AANTAL ACTIVITEITEN Limburg Antwerpen Vlaams-Brabant Brussel Oost-Vlaanderen West-Vlaanderen TOTAAL

186 337 224 178 299 257 1481

VERDELING OVER DE FUNCTIES* Gemeenschapsvormende functie Cultuurfunctie Leerfunctie Maatschappelijke bewegingsfunctie Mix tusen Cultuur en Maatschappelijke Beweging TOTAAL * een activiteit kan aan meerdere functies voldoen

934 449 297 392 209 2072

Percentage 63,07 30,32 20,05 26,47 14,11

AANTAL DEELNEMERS Limburg Antwerpen Vlaams-Brabant Brussel

9.064 20.320 10.445 6.683

42

Oost-Vlaanderen West-Vlaanderen TOTAAL

17.949 12.400 76.861,00

AANTAL ACTIVITEITEN IN PARTNERSCHAP Limburg Antwerpen Vlaams-Brabant Brussel Oost-Vlaanderen West-Vlaanderen TOTAAL

82 120 160 109 104 97 672

Percentage 44,09 35,61 71,43 61,24 34,78 37,74 45,37

AANTAL ACTIVITEITEN OVERKOEPELENDE WERKING Limburg Antwerpen Vlaams-Brabant Brussel Oost-Vlaanderen West-Vlaanderen Nationaal TOTAAL

19 38 29 14 33 29 9 171

VERDELING OVER DE FUNCTIES* Gemeenschapsvormende functie Cultuurfunctie Leerfunctie Maatschappelijke bewegingsfunctie Mix tussen Cultuur en Maatschappelijke Beweging TOTAAL * een activiteit kan aan meerdere functies voldoen

60 103 63 125 68 419

Percentage 35,09 60,23 36,84 73,10 39,77

VERDELING OVER DE TWEE SPOREN Open activiteiten voor een breed publiek Overkoepelende projecten voor lokale werking

54 117

Percentage 31,58 68,42

AANTAL DEELNEMERS Limburg Antwerpen Vlaams-Brabant Brussel Oost-Vlaanderen West-Vlaanderen Nationaal

4.232 3.001 2.444 677 2.998 2.115 26.553

43

TOTAAL

42.020

AANTAL ACTIVITEITEN IN PARTNERSCHAP Limburg Antwerpen Vlaams-Brabant Brussel Oost-Vlaanderen West-Vlaanderen Nationaal TOTAAL

13 34 28 14 24 25 9 147

Percentage 68,42 89,47 96,55 100,00 72,73 86,21 100,00 85,96

AANTAL VRAGEN VAN STARTERS Actieve samenwerking Doorverwijzing Geen samenwerking opgestart TOTAAL

18 6 6 30

AANTAL PROJECVRIJWILLIGERS Limburg Antwerpen Vlaams-Brabant Brussel Oost-Vlaanderen West-Vlaanderen Nationaal TOTAAL

6 42 18 38 53 10 65 232

WERKING IN DE VRIJE TIJD Aantal activiteiten van lokale groepen in de vrije tijd: 1.472 (99,4%) Aantal activiteiten van lokale groepen tijdens de werkuren: 9 (0,6%) Aantal activiteiten van de koepelwerking in de vrije tijd: 168 (98,3%) Aantal activiteiten van lokale groepen tijdens de werkuren: 3 (1,7%)

KERNGEGEVENS EN CIJFERS OVER HET PERSONEEL Op 31/12/2018 werkten 20 VTE’s voor Curieus vzw. Eind 2019 was het aantal VTE’s exact hetzelfde.

De medewerkers van Curieus werken vandaag in zeven verschillende entiteiten (5 provincies + Brussel + nationaal secretariaat), die nauw samenwerken maar verspreid zijn over 7 secretariaten.

De verdeling van de 20 VTE over de 7 verschillende entiteiten: 4,5 VTE op curieus nationaal 3 VTE in provincie West-Vlaanderen 44

-

3 VTE in provincie Oost-Vlaanderen 2,5 VTE in provincie Antwerpen 3 VTE in provincie Vlaams-Brabant 2,5 VTE in provincie Limburg 1,5 VTE in het Gewest Brussel

In de geconsolideerde rekening van 2017 bedroeg te totale loonkost 1.413.587,28 euro Dat is 63% van het totale budget (2.238.947,01 euro) In de geconsolideerde rekening van 2018 bedroeg de totale loonkost 1.414.527,08 euro Dat is 61% van het totale budget (2.288.220,58 euro).

KERNGEGEVENS EN CIJFERS OVER DE FINANCIEN 2017 Kosten In 2017 was het totale bedrag aan kostenzijde in de geconsolideerde resultatenrekening 2.238.947,01 euro.

Een overzicht van de verdeling van de kosten: 1.413.587,28 euro loonkosten (63% van het totale budget) 825.359,73 euro werking (37% van het totale budget), met de volgende verdeling: 304.093,63 euro vaste kosten - huisvesting, secretariaat, opleidingen e.a. (13% van het totale budget) 452.049,51 euro aan projecten en activiteiten (23% van het totale budget) 33.378,30 euro aan afschrijvingen (1,5% van het totale budget) 35.838,29 euro andere kosten (1,5% van het totale budget) Inkomsten In 2017 was het totale bedrag aan inkomstenzijde in de geconsolideerde resultatenrekening 2.301.750,83 euro.

Er werd dus een winst van 62.803,82 euro geboekt.

Een overzicht van de verdeling van de inkomsten: 1.747.367,97 euro subsidies (78% van de totale inkomsten), met de volgende verdeling: 625.028,64 euro subsidie van de Vlaamse Gemeenschap (27% van de totale inkomsten) 636.745,16 euro subsidie voor de geregulariseerde gesco’s (28% van de totale inkomsten) 222.180,21 euro subsidies voor de geregulariseerde DAC’s (9,5% van de totale inkomsten) 114.005,64 euro middelen uit via-akkoord (4,5% van de totale inkomsten) 60.628.21 euro subsidie Interne Staatshervorming (2,5% van de totale inkomsten) 56.250 euro subsidies van de VGC (2% van de totale inkomsten) 41.000 euro andere subsidies (1,5% van de totale inkomsten) 248.606,63 euro schenkingen en legaten (11% van de totale inkomsten) 69.455,17 euro inkomsten uit activiteiten en projecten (3% van de totale inkomsten) 76.332,49 euro overige bedrijfsopbrengsten (3,5% van de totale inkomsten) 51.610,20 euro andere opbrengsten (2% van de totale inkomsten)

2018 Kosten In 2018 was het totale bedrag aan kostenzijde in de geconsolideerde resultatenrekening 2.288.220,58 euro.

Een overzicht van de verdeling van de kosten:

45

1.414.527,08 euro loonkosten (61% van het totale budget) 873.695,50 euro werking (39% van het totale budget), met de volgende verdeling: 342.505,24 euro vaste kosten - huisvesting, secretariaat, opleidingen en andere organisatiekosten (15% van het totale budget) 468.846,98 euro aan projecten en activiteiten (21% van het totale budget) 33.125,52 euro aan afschrijvingen (2% van het totale budget) 10.230,10 euro andere kosten (1% van het totale budget) Inkomsten In 2018 was het totale bedrag aan inkomstenzijde in de geconsolideerde resultatenrekening 2.253.731,23 euro.

Er werd dus een verlies van 34.489,35 euro geboekt.

Een overzicht van de verdeling van de inkomsten: 1.747.367,97 euro subsidies (78% van de totale inkomsten), met de volgende verdeling: 629.908,52 euro subsidie van de Vlaamse Gemeenschap (28% van de totale inkomsten) 642.372,32 euro subsidie voor de geregulariseerde gesco’s (28% van de totale inkomsten) 260.287,47 euro subsidies voor de geregulariseerde DAC’s (11,5% van de totale inkomsten) 88.487,26 euro middelen uit via-akkoord (4% van de totale inkomsten) 60.628.21 euro subsidie Interne Staatshervorming (2,5% van de totale inkomsten) 51.250 euro subsidies van de VGC (2% van de totale inkomsten) 14.434,19 euro andere subsidies (1% van de totale inkomsten) 220.000 euro schenkingen en legaten (10% van de totale inkomsten) 69.455,17 euro inkomsten uit activiteiten en projecten (3,5% van de totale inkomsten) 76.332,49 euro overige bedrijfsopbrengsten (3,5% van de totale inkomsten) 51.610,20 euro andere opbrengsten (3% van de totale inkomsten)

46

B E L E I D S P L A N

Beschrijving

van de beoordelings elementen

2 0 2 1

-

2 0 2 5

BEOORDELINSELEMENTEN EN -CRITERIA 1° De bijdrage van de missie en de visie van de sociaal-culturele organisatie aan het doel van het decreet De organisatie heeft een duidelijke en geëxpliciteerde missie en visie.

De hernieuwde missie werd op de Algemene Vergadering van 2 april 2019 goedgekeurd. Ze klinkt als volgt: “Curieus is een maatschappelijk geëngageerde Community, die streeft naar een solidaire en inclusieve samenleving. We geloven sterk in cultuur, in haar meest diverse en verrassende vorm, als vitaal bindmiddel.

We zijn een Community van enthousiaste vrijwilligers en ambassadeurs, verbinders die elke dag Curieus uitdragen in hun wijk, straat en eigen biotoop. We willen deze lokale helden ondersteunen en inspireren met creatieve projecten en hen helpen om hun idee voor een meer gelijke samenleving mogelijk te maken.”

Voor meer achtergrond bij de missie verwijzen we naar het hoofdstuk ‘De essentie van Curieus’, pagina 4.

De organisatie expliciteert haar ambities voor de komende beleidsperiode om bij te dragen aan de emancipatie van mensen en groepen, en aan de versterking van een democratische, duurzame, inclusieve en solidaire samenleving door: 1.

Aan te geven hoe ze sociaal-culturele participatie van volwassenen bevordert 2.

Aan te geven welke samenlevingsvraagstukken ze wil behandelen 3.

Aan te geven hoe en welke maatschappelijke praktijken ze zal ontwikkelen Een groot geloof in de maakbaarheid van de samenleving stuwt Curieus voort. We geloven dat we door onze projecten en activiteiten het verschil kunnen maken, meer gelijkheid en verbondenheid kunnen creëren en daarmee een reële impact hebben op individuen en gemeenschappen. Dat doen we door met onze projecten onder andere polarisatie te doorprikken en alternatieven te formuleren.

We proberen met onze creatieve aanpak verschillende perspectieven aan te bieden op maatschappelijke thema’s. We doen dat door nuance in te brengen in een samenleving waarin zwart-witdenken overheerst.

Nuance betekent: meer mensen en meningen laten horen, meerdere perspectieven bieden, tonen dat het niet zwart of wit is. Veel meer dan standpunten de wereld in te sturen, willen we mensen de kans geven om binnen Curieus zélf vorm te geven aan hun waarden en maatschappelijke ambities. Bij Curieus vinden ze andere verbinders, met wie ze zich kunnen verenigen rond gedeelde waarden en overtuigingen.

Daarnaast is het creëren van dialoog één van de drijfveren van Curieus. Kunst en cultuur zijn voor Curieus belangrijke tools om bruggen te bouwen en maatschappelijke dialoog op gang te brengen. Door de keuze van Curieus om in alles wat ze doet een maatschappelijk thema te willen aankaarten, staan we met beide voeten stevig in het – sterk veranderende – maatschappelijke middenveld. Door onze sociaal-culturele praktijken willen we mensen verbinden met elkaar, met groepen en met gemeenschappen.

Onze doelgroep? Mensen die zich niet goed voelen in een extreme, polariserende wereld. Geen zwart/wit denkers maar verbinders die benieuwd zijn naar andere perspectieven. Mensen die geloven in een betere maatschappij als welvaart gelijker verdeeld is.

In het hoofdstuk ‘De essentie van Curieus’ (pagina 4) geven we graag meer duiding bij de manier waarop we als organisatie willen bijdragen aan het doel van het Decreet.

47

2° de relatie van de missie en de visie van de sociaal-culturele organisatie tot de actuele maatschappelijke context die ze zelf omschreven heeft.

In een maatschappelijke contextanalyse expliciteert de organisatie welke ontwikkelingen relevant zijn in relatie tot haar missie en visie In onze maatschappelijke omgevingsanalyse (zie pagina 8) onderscheiden we 5 maatschappelijke domeinen waarbinnen zich grote evoluties voltrekken in de 21ste eeuw: de ecologische crisis, met o.a. de klimaatopwarming de economische globalisering en de sociaaleconomische risico’s, met o.a. een moeilijke work-life balance, onzekerheid op de arbeidsmarkt, armoede en sociale uitsluiting toegenomen vrijheid, met daarbij toegenomen individualiseringsrisico’s de meerkeuzemaatschappij met groeiende tijdsdruk groeiende diversiteit en onzekerheden over het samenleven Voor meer achtergrond verwijzen we naar hoofdstuk ‘Omgevingsanalyse en zelfevaluatie’, pagina 8.

De organisatie geeft aan welke maatschappelijke ontwikkelingen ze effectief als uitdaging wil aangrijpen om een werking errond te ontplooien en welke impact ze daarbij nastreeft Uit de maatschappelijke omgevingsanalyse (zie pagina 8) en de uitgebreide stakeholdersanalyse (zie pagina 10) haalde Curieus zes beleidsuitdagingen (zie pagina 16): Ongelijkheid Polarisering en (politieke) verharding Verandering van het verenigingsleven Diversiteit en inclusie Mogen falen, mededogen en begrip De ‘rat race’ en de zoektocht naar een betere ‘work life balance’ In deze tijden van extremen en individualisering, zijn er 2 fundamentele behoeften die we als socio-culturele organisatie willen invullen: Nuance: meer mensen en meningen laten horen, meerdere perspectieven bieden, tonen dat het niet zwart en wit is, maar er meer schakeringen zijn die waardevol zijn Een community: meer mensen betrekken, het gevoel geven ergens bij te horen en zich te herkennen, zich gewaardeerd en gerespecteerd te voelen, zich te kunnen uiten en te kunnen groeien. Een veilige omgeving bieden waar men gelijkgestemden vindt.

In de volgende beleidsperiode: brengt Curieus tegenover de polarisering nuance in evolueert Curieus van een klassieke vrijwilligersvereniging naar een open Community groeit Curieus uit tot een draaischijf voor ‘starters’ wil Curieus bijdragen aan een inclusieve samenleving wil Curieus haar keuze voor de maatschappelijke bewegingsfunctie en de cultuurfunctie toepassen op alle niveaus, en dus ook gebruiken als leidraad voor de begeleiding van onze lokale groepen Voor meer achtergrond bij onze inhoudelijke prioriteiten verwijzen we naar hoofdstuk ‘Strategische en Operationele Doelstellingen’, pagina 16.

48

3° de bijdrage van de sociaal-culturele volwassenenorganisatie aan de realisatie van de drie sociaalculturele rollen.

De organisatie expliciteert haar visie op de verbindende rol en hoe ze via haar werking die rol zal waarmaken Verbindend werken is de kern van wat Curieus doet. We maken de verbindende rol waar door: nuance aan te bieden, te kiezen voor projecten die inzetten op verbinding, minder evidente partnerschappen op te zetten, verbinders en rolmodellen een forum te geven (zie SD 1, pagina 17) een Curieus Community uit te bouwen, waarin lokale vrijwilligers, projectvrijwilligers en starters elkaar ontmoeten (zie SD 2, pagina 19) en het hoofdstuk ‘Vrijwilligersbeleid’, pagina 29) meer in te zetten op en mensen de kans te geven zich te ontplooien inclusie (zie SD 3, pagina 21) De organisatie expliciteert haar visie op de kritische rol en hoe ze via haar werking die rol zal waarmaken Curieus doet mensen kritisch nadenken en stelt vanzelfsprekendheid in vraag. Curieus wil een bredere kijk aanbieden op samenlevingsvraagstukken, om zo het kritisch denken aan te moedigen. Dat doen we door: kritische en diverse stemmen een platform te bieden en te empoweren (zie OD 1.3, pagina 18) Fake News te bestrijden en in projecten en activiteiten kritisch denken en kritisch burgerschap rechtstreeks te voeden (zie OD 1.4 , pagina 19) werk te maken van ‘inhoudelijke trajecten’, waarin we deelnemers (of bepaalde doelgroepen) de kans geven om het programma van een activiteit zelf mee vorm te geven (zie OD 2.2, pagina 20) het aanbieden van een sterker werkings- en waardenkader voor onze lokale groepen om onze lokale vrijwilligers te stimuleren hun kritische rol meer op te nemen (zie OD 2.3, pagina 20) De organisatie expliciteert haar visie op de laboratoriumrol en hoe ze via haar werking die rol zal waarmaken We vervullen de laborol op drie manieren: we blijven steeds alert voor wat er rondom ons gebeurt. We houden onze ogen open voor sociale, culturele en maatschappelijke experimenten (open source) we bieden ondersteuning aan mensen met verbindende ideeën die meer gelijkheid creëren, (zie OD 2.1, pagina 19). Zo werken we samen met anderen, bottom-up, aan maatschappelijke innovatie we houden van experimenteren om verfrissend te blijven en onze Community te blijven engageren.

Ons team is flexibel en wendbaar genoeg om constant nieuwe formats uit te proberen. Zo willen we als organisatie relevant blijven. Af en toe mogen falen is daar onlosmakelijk mee verbonden.

4° de strategische en operationele doelstellingen van de sociaal-culturele volwassenenorganisatie.

De organisatie heeft een onderbouwd en samenhangend geheel van strategische en operationele doelstellingen die ze wil realiseren

49

Curieus ontplooit haar werking in de volgende beleidsperiode rond de volgende strategische en operationele doelstellingen: STRATEGISCHE DOELSTELLING 1 IN 2026 HEBBEN WE BIJGEDRAGEN TOT EEN GENUANCEERDER MAATSCHAPPELIJK DEBAT Operationele Doelstelling 1.1: We zetten open activiteiten voor een breed publiek en inspirerende lokale projecten op die al doel hebben mensen te verbinden, altijd vertrekkend vanuit een maatschappelijk onrecht of pijnpunt Operationele Doelstelling 1.2: We gebruiken kunst en cultuur om maatschappelijke pijnpunten te tonen, mensen te verbinden, een andere (genuanceerde) kijk aan te bieden Operationele Doelstelling 1.3: We geven rolmodellen die uitblinken in hun strijd tegen ongelijkheid een forum en tonen good practices Operationele Doelstelling 1.4: We bestrijden fake news en zetten nuance tegenover zwart-wit denken STRATEGISCHE DOELSTELLING 2 IN 2026 VERBINDEN EN VERSTERKEN MENSEN ELKAAR IN EEN LOKAAL VERANKERDE COMMUNITY, WAARIN RUIMTE IS VOOR LOKALE GROEPEN, PROJECTVRIJWILLIGERS EN VOOR ‘STARTERS’.

Operationele Doelstelling 2.1: Curieus wordt een draaischijf voor ‘starters’. Dat zijn mensen, groepen, straten, wijken, buurten, verenigingen… die een positief en verbindend idee hebben en dit willen uitwerken Operationele Doelstelling 2.2: We willen deelnemers aan projecten duurzamer aan Curieus binden door het opzetten van inhoudelijke trajecten, waardoor deelnemers kunnen doorgroeien tot projectvrijwilligers.

Operationele Doelstelling 2.3: Onze lokale groepen werken meer missiegedreven, waarbij de begeleiding en ondersteuning verder wordt vormgegeven o.b.v. het ‘levensfasemodel’ van Joris Piot Operationele Doelstelling 2.4: Op TAPAS, in de inspiratiedatabank Geniaal Lokaal en in Geniaal Lokaal op sociale media inspireren onze verschillende vrijwilligers elkaar.

STRATEGISCHE DOELSTELLING 3 IN 2026 IS INCLUSIE EEN EVIDENTIE IN HET MIDDENVELD Operationele Doelstelling 3.1: Onze eigen teamwerking geldt als leerlabo van inclusief werken Operationele Doelstelling 3.2: we inspireren en stimuleren onze lokale groepen tot meer inclusief werken Operationele Doelstelling 3.3: inclusief werken is het kompas voor al onze projecten en activiteiten Operationele Doelstelling 3.4: good practices van inclusief werken zetten we in de kijker Voor meer achtergrond bij de Strategische en Operationele Doelstellingen, en een overzicht van de acties en indicatoren, verwijzen we naar het hoofdstuk ‘Strategische en operationele doelstellingen’, pagina 17.

De organisatie expliciteert de relatie tussen haar eigen doelen en haar missie, visie en de actuele maatschappelijke context die ze zelf omschreven heeft We leggen hieronder graag de link tussen onze Doelstellingen en de beleidsuitdagingen. Deze beleidsuitdagingen komen rechtstreeks voort uit de maatschappelijke omgevingsanalyse en onze missie.

STRATEGISCHE DOELSTELLING 1 Beleidsuitdagingen: ‘ongelijkheid’ en ‘polarisering en (politieke) verharding’ STRATEGISCHE DOELSTELLING 2 Beleidsuitdagingen: ‘verandering van het verenigingsleven’ en ‘diversiteit en inclusie’ STRATEGISCHE DOELSTELLING 3 Beleidsuitdagingen: ‘diversiteit en inclusie’ en ‘mogen falen, mededogen en begrip’

50

5° de verduidelijking van de keuze voor minstens twee sociaal-culturele functies, een toelichting bij de functiemix en de uitwerking daarvan in relatie tot de missie en de visie van de sociaal-culturele volwassenenorganisatie.

De organisatie geeft aan op welke functies ze wil inzetten en verantwoordt haar keuze Als sociaal-culturele vereniging vinden we de vier functies van het sociaal-cultureel werk terug in al onze activiteiten. Voor ons zijn ze onlosmakelijk met elkaar verbonden. De afgelopen jaren zien we echter een duidelijke evolutie in de functiemix van Curieus, naar een sterke focus op maatschappelijke relevantie en cultuur. Curieus werkt zeer missiegedreven. We streven actief naar een samenleving met meer gelijkheid, duurzaamheid en solidariteit. We geloven in de verbindende kracht van kunst en cultuur een samenleving met meer gelijkheid, duurzaamheid en solidariteit waar te maken. Het mag dan ook niet verbazen dat maatschappelijke beweging en cultuur voor ons de belangrijkste functies zijn, van waaruit de gemeenschapsvormende en educatieve functie voortvloeien.

Vandaag stoelt onze organisatie op de 4 functies van het SCW, en dat zal in de toekomst ook zo blijven.

Maar in de volgende beleidsperiode willen we ons nog gerichter toespitsen op de combinatie van de maatschappelijke bewegingsfunctie en de cultuurfunctie. Meer achtergrond bij onze keuze voor deze functiemix vindt u in het Hoofdstuk ‘Functies en Rollen’, op pagina 23.

De organisatie heeft een onderbouwde visie op de gekozen functiemix en de onderscheiden functies Onze hernieuwde missie versterkt de focus van Curieus op maatschappelijke beweging: werken rond onze basiswaarden gelijkheid, duurzaamheid en solidariteit en het brengen van nuance zijn de basispijlers waarop we onze werking uitbouwen. Daarnaast beschrijven we in onze missie cultuur als onze verbindingsfactor, onze manier om die duurzame, meer gelijke en solidaire samenleving te bereiken.

Op die manier staat de functiemix ‘maatschappelijke activering + cultuur’ centraal. Maar omdat je de wereld niet kan veranderen, zonder te begrijpen hoe die ineen zit, vloeit ook de educatieve functie voort uit onze keuze voor functiemix. Omdat ontmoeting een basisvoorwaarde is voor dialoog en op die manier betrokkenheid creëert in die gepolariseerde samenleving, staat ook de gemeenschapsvormende functie ten dienste van onze zelfgekozen functiemix. Meer achtergrond bij onze functiemix vindt u in het Hoofdstuk ‘Functies en Rollen’, op pagina 23.

De organisatie expliciteert welke werkwijzen ze wil hanteren om de gekozen functies te realiseren Voor de cultuurfunctie: i. de visie op cultuur in relatie tot de missie van de organisatie; ii. een verantwoorde toekomstige werkwijze van de organisatie om de praktijken op te zetten die erop gericht zijn cultuur te creëren, te bewaren, te delen en eraan deel te nemen;

Cultuur is de rode draad doorheen onze activiteiten en projecten (zie missie). We kiezen voor cultuur als taal om te communiceren over gelijkheid, solidariteit en duurzaamheid.

Cultuur is liefst niet hoogdravend of belerend, maar een gemene deler voor de maatschappij (zie OD 1.2, pagina 18).

Kunstenaars zijn voor ons die onontbeerlijke stemmen die in hun woorden, beelden, bewegingen (on-)bewust informatie meegeven over de hun omgeving en de samenleving. We geloven dat cultuur in die brede zin ons door een andere bril naar de samenleving laat kijken. We kiezen dan ook bij al onze activiteiten voor een artistieke invulling. Meer achtergrond, zie hoofdstuk ‘Functies en Rollen’, pagina 23.

51

Voor de leerfunctie: i. de visie op leren in relatie tot de missie van de organisatie; ii. een verantwoorde toekomstige werkwijze om leeromgevingen op te zetten

Om je te kunnen engageren heb je kennis nodig en inzicht in complexe materie. De leerfunctie is in dat opzicht nauw verbonden aan maatschappelijke activering. In tijden van fake news en zwart-wit denken, zien we hier een belangrijke taak voor Curieus weggelegd. Curieus ziet zichzelf niet als een extra mening in het maatschappelijke debat. Wel als een forum, een ‘safe space’, waar mensen met kennis in dialoog kunnen gaan, zich een beeld kunnen vormen van de uitdagingen van onze moderne samenleving om zich achter een positief alternatief te scharen. Dit zie je onder meer in OD 1.3, OD 2.4, OD 3.1 en OD 3.4 (pagina 17). Meer achtergrond vindt u ook op pagina 28.

Voor de gemeenschapsvormende functie: i. de visie op groepen en gemeenschappen en interacties daartussen in relatie tot de missie van de organisatie; ii. een verantwoorde toekomstige werkwijze om processen te ondersteunen en te faciliteren die leiden tot het vormen van groepen en gemeenschappen of tot interacties tussen groepen en gemeenschappen;

Ontmoeting versterkt solidariteit en verdiept wederzijds respect, daarvan zijn we overtuigd. We willen dan ook bewust mensen de ruimte geven om elkaar te ontmoeten (via eigen projecten) en initiatieven versterken die dat reeds doen (via onze draaischijffunctie en labofunctie). Want de inclusieve samenleving kan enkel tot stand komen in een verbonden samenleving met een hoge betrokkenheid van eenieder, zeker ook minderheidsgroepen en kansengroepen. Dit vind je duidelijk terug in OD 1.1.en OD 1.3 (pagina 17 en 18). In SD 2 (pagina 19) geven we onze Curieus Community vorm, waarin verbinders elkaar ontmoeten. Meer achtergrond, zie hoofdstuk ‘Functies en Rollen’ (pagina 23).

Voor de maatschappelijke bewegingsfunctie: i. de visie op engagement en politisering en op relevante samenlevingsvraagstukken in relatie tot de missie van de organisatie; ii. een verantwoorde toekomstige werkwijze om praktijken op te zetten waarin ruimte voor engagement en politisering wordt gecreëerd in relatie tot samenlevingsvraagstukken.

Het streven naar een meer solidaire, inclusieve samenleving geeft richting aan al onze activiteiten. Met eigen projecten willen we burgers inspireren om zelf de handen uit de mouwen te steken en hun leefomgeving warmer en het maatschappelijke debat genuanceerder te maken. Zowel onze lokale vrijwilligers, als onze starters willen we daarin ondersteunen, onze expertise en netwerk delen om een stoet aan engagementen mogelijk te kunnen maken Projectvrijwilligers geven we graag medeverantwoordelijkheid in bestaande en nieuw te ontwikkelen Curieusprojecten.

Curieus wil op die manier geëngageerde burgers en organisaties tools aanreiken om wat hen raakt, frustreert, motiveert om te zetten in positieve actie. Door een platform te bieden aan mensen die hun frustraties en aspiraties in acties willen omzetten, hopen we op een positieve manier antwoord te bieden op deze veranderende trend op vlak van engagement.

Hoe we deze veranderingen in engageren willen aanpakken leest u uitgebreid in het hoofdstuk ‘Vrijwilligersbeleid’ (pagina 29) en in SD 2 (pagina 19) In SD 1 (pagina 17) en SD 3 (pagina 21) leggen we uit hoe we voor nuance en verbinding willen zorgen in een inclusieve samenleving.

52

6° de werking met een relevantie en uitstraling voor het Nederlandse taalgebied en het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad of de werking met een relevantie en uitstraling voor het Nederlandse taalgebied.

De organisatie expliciteert waar de werking waarvoor ze een subsidie aanvraagt, zich zal afspelen door kerngegevens en cijfers over aanwezigheid, zichtbaarheid, bereik of effect van de al eerder gerealiseerde sociaal-culturele werking aan te reiken Curieus heeft een werking in het volledige Nederlandse taalgebied en de tweetalige werking In de Brusselse Hoofdstad en wil deze werking in de volgende beleidsperiode versterken. De kerngegevens over aanwezigheid, zichtbaarheid en bereik vindt u terug in het hoofdstuk ‘Relevantie en Landelijke Uitstraling’ (pagina 39) en in het hoofdstuk ‘Kerngegevens en cijfers’ (pagina 41).

De organisatie staaft dat haar werking een relevantie en uitstraling heeft voor het Nederlandse taalgebied of het Nederlandse taalgebied en het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad.

In maatschappelijke impact én in de omvang van onze lokale werking beoogt Curieus een grote relevantie en nationale uitstraling. In 2019 werden door de 235 lokale vrijwilligersgroepen 2.481 activiteiten georganiseerd, goed voor meer dan 78.000 deelnemers. De lokale groepen verzamelden 2.751 vrijwilligers, waarvan 1.268 bestuursvrijwilligers. Naast onze lokale vrijwilligersgroepen bouwden we het afgelopen decennium een zeer uitgebreide werking uit, gebaseerd op open activiteiten voor een breed publiek en overkoepelende projecten die onze lokale begeleiding vorm geven. In 2019 werden 171 open activiteiten en activiteiten binnen overkoepelende projecten opgezet, goed voor meer dan 42.000 deelnemers.

Voor een uitgebreid overzicht van de relevantie en de omvang van de werking, verwijzen we u graag naar het hoofdstuk ‘Kerngegevens’ (pagina 41) en het hoofdstuk ‘Relevantie en Landelijke Uitstraling’ (pagina 39).

7° een gesubsidieerde werking die zich grotendeels afspeelt binnen de vrije tijd.

De organisatie toont aan dat de werking waarvoor ze een subsidie aanvraagt, zich aantoonbaar en hoofdzakelijk afspeelt binnen de vrije tijd van volwassenen.

Gemiddeld 99%, dus zo goed als al onze projecten, activiteiten, evenementen (zowel voor het grote publiek als voor onze vrijwilligers) vinden plaats buiten de werkuren en zijn expliciet gericht op mensen in hun vrije tijd. We moedigen mensen aan om in hun vrije tijd maatschappelijk en cultureel engagement op te nemen en bieden hen aan om dat via Curieus te doen. Meer achtergrond vindt u op pagina 35.

Het gedeelte van de werking dat zich in voorkomend geval uitzonderlijk buiten de vrije tijd afspeelt, omschrijft en verantwoordt de organisatie vanuit haar missie en visie.

Niet van toepassing 8° de werking voor: a. Het brede publiek en de keuzes daarin voor gemeenschappen, doelgroepen of kansengroepen b. Kansengroepen en keuzes daarin voor gemeenschappen, doelgroepen of het brede publiek

53

De organisatie expliciteert haar werking voor het brede publiek en welke keuzes ze daarin maakt op het vlak van doelgroepen, gemeenschappen of kansengroepen of de organisatie expliciteert haar werking voor (een of meer) specifieke kansengroepen en welke keuzes ze daarin maakt op het vlak van doelgroepen, gemeenschappen of het brede publiek De werking voor en participatie van een breed publiek is een absolute sterkte van Curieus. In haar open activiteiten naar het breed publiek en haar overkoepelende projecten onderscheidt Curieus vier doelgroepen: deelnemers, gasten, partners en vrijwilligers. Onze evenementen en projecten kenmerken zich door een grote verscheidenheid aan disciplines, concepten en werkvormen en door een bijzonder sterke aandacht voor laagdrempeligheid. Voor meer achtergrond over onze werking voor een breed publiek verwijzen we graag naar pagina 36 in het Beleidsplan.

Curieus richt zich daarnaast tot 3 van de 4 kansengroepen zoals geformuleerd in het decreet SCW: personen in armoede, personen met een beperking en personen van buitenlandse herkomst. Curieus tracht daarbij niet enkel activiteiten en projecten voor deze kansengroepen op te zetten, maar eveneens samen mét kansengroepen aan de slag te gaan en cultuur, in haar ruime zin, te beleven. De voorbije beleidsperiode werden reeds stappen gezet in het bereiken van kansengroepen. In de komende beleidsperiode verhoogt Curieus haar engagement naar kansengroepen en wordt inclusief werken een speerpunt in het strategisch beleid van de organisatie (zie SD 3, pagina 21). Meer achtergrond vindt u ook op pagina 36.

Binnen de gemaakte keuzes expliciteert en verantwoordt de organisatie haar toekomstige beleid en aanpak die ze wil hanteren om sociaal-culturele participatie van iedereen na te streven of de organisatie expliciteert en verantwoordt haar toekomstige beleid en aanpak die ze wil hanteren om sociaal-culturele participatie van die kansengroepen te realiseren.

We willen onze initiatieven om meer kansengroepen bij onze werking te betrekken, in de volgende beleidsperiode versterken door in te zetten op bonding én bridging. We doen dat door: aandacht te hebben voor doelgroepen en kansengroepen in de uitbouw van onze activiteiten specifieke activiteiten voor doelgroepen op te zetten een gezonde mix te brengen van cultuurmakers en ‘cultuurbelevers’ brugfiguren een forum te geven samen te werken met organisaties met een doelgroepgerichte werking het aanbieden van veilige ruimtes of ‘safe spaces’ te experimenteren met ‘Outreachend werken’, waarbij we laagdrempelige kunst- en cultuurprojecten en -trajecten opzetten in (kwetsbare) buurten en bij kansengroepen. We zetten daarvoor buurtgerichte partnerschappen op (zie SD 3, pagina 21) en pagina 37.

9° de plaats van vrijwilligers in de sociaal-culturele volwassenenorganisatie en de manier waarop ze betrokken en ondersteund worden in relatie tot de visie en missie van de sociaal-culturele volwassenenorganisatie.

De organisatie geeft aan welke rollen en taken vrijwilligers opnemen in de organisatie

54

Curieus evolueert in de volgende beleidsperiode van een vrijwilligersvereniging naar een open Curieus Community waarin, naast duurzaam lokaal engagement in een lokale groep ook ruimte is voor tijdelijk projectgebonden engagement en voor ‘starters’ (zie SD 2, pagina 19).

In onze community is ruimte voor de drie types van vrijwilligers: De lokale vrijwilliger maakt deel uit van een lokale groep, die in de toekomst meer missiegedreven werkt De projectvrijwilliger kiest voor een projectgebonden engagement . Het ‘waarom’ (missie) van Curieus is een belangrijke drijfveer waar de projectvrijwilliger graag aan wil meebouwen.

De Starters zijn mensen, groepen, straten, wijken, buurten, … die een positief en verbindend idee hebben en dit willen uitwerken en daarvoor samenwerking zoeken.

Meer achtergrond over deze drie types vrijwilligers en de strategie die we hanteren om onze vrijwilligers te betrekken en begeleiden vindt u in het hoofdstuk ‘Vrijwilligersbeleidsbeleid’, pagina 29.

De organisatie expliciteert haar toekomstige ondersteuningsbeleid ten aanzien van vrijwilligers en hoe ze betrokkenheid, inspraak en participatie van vrijwilligers in de organisatie vorm geeft De begeleiding van de lokale vrijwilligers krijgt vorm op deze manier: In het personeelsmodel geven zes Community Coaches, ondersteund door 2 coördinatoren ‘Community’, vorm aan de lokale vrijwilligersbegeleiding. Zij geven vorm aan het kader waarbinnen de lokale groepen kunnen werken, reiken tools aan om missiegedreven te werken, werken sturend in functie van de functiemix, bieden inspiratie met overkoepelende projecten. Daarnaast maken ze ook een groei van het projectgebonden engagement mogelijk en geven ze vorm aan de draaischijf voor starters.

GeniaalLokaal.be is dé inspiratiedatabank voor onze lokale vrijwilliger. Je vindt er inspiratie voor buurtgerichte acties en activiteiten in handige projectfiches en allerlei tools voor de uitbouw van een lokale Curieuswerking we blijven onze lokale groepen en projectvrijwilligers voeden met een aanbod aan creatieve en overkoepelende projecten waar lokale groepen of projectvrijwilligers kunnen aan deelnemen om onze vrijwilligers te ondersteunen blijft het systeem van lokale kredietlijnen behouden we geven ruimte aan lokale groepen en projectvrijwilligers om initiatieven te ontwikkelen, aan ons kenbaar te maken, waardoor wij ze kunnen oppikken op Geniaal Lokaal (bottom up) de volgende jaren willen we TAPAS, onze vrijwilligersdag laten uitgroeien tot een Trefdag waarop alle vrijwilligers in de Curieus Community elkaar ontmoeten In het hoofdstuk ‘Vrijwilligersbeleidsbeleid’ (pagina 29) geven we meer duiding bij de manier waarop we het ondersteuningsbeleid van onze lokale vrijwilligers vorm zullen geven.

55

“Nuance is veel sexyer dan de steriliteit van het eigen gelijk” (filosoof Ruben Mersch)

www.curieus.be

B E L E I D S P L A N

Bijlagen

BIJLAGE 1 OVERZICHT VAN DE OPEN ACTIVITEITEN EN OVERKOEPELENDE PROJECTEN

OPEN ACTIVITEITEN

Festival van de Gelijkheid In 2019 organiseerde Curieus voor het zevende jaar op rij het Festival van de Gelijkheid. Een driedaags maatschappelijk festival, met artistieke ingrepen. Het Festival van de Gelijkheid is de afgelopen jaren uitgegroeid tot het grootste progressieve festival van het land en een vaste waarde in het maatschappelijk debat. Een shot positieve energie als alternatief voor verzuring en polarisering. Meer dan 350 gasten en 18.000 deelnemers vonden afgelopen november hun weg naar het Festival. In totaal participeerden al meer dan 65.000 mensen aan het Festival van de Gelijkheid.

Vier dagen lang streven we op het Festival naar gelijkheid, diversiteit en verbondenheid, met een programma vol panels, sofababbels, docu, leesclubs, muziek, workshops, inspiratie, illustratie, poëzie, geef-, repair en ruilinitiatieven, theater, performance, dans … Het eerste Festival in 2013 organiseerden we met drie partners.

Tijdens de editie van 2019 werkten meer dan 60 partnerorganisaties mee aan dit feest van de diversiteit.

In december 2020 vindt de achtste editie van het Festival plaats. Er is deze keer opnieuw ruimte voor enkele participatieve trajecten naar het voorbeeld van ons participatief jongerentraject JAZZ (zie verder). We maken ook tijd en ruimte vrij voor een open call, waarbij we iedereen oproepen om in de week voor het Festival een verbindend initiatief op te zetten, onder de paraplu van het Festival van de Gelijkheid.

Ish nodigt uit Nadat schrijver en theatermaker Ish Ait Hamou in 2017 verkozen was tot stadsambassadeur van Vilvoorde, sloegen de stad Vilvoorde en Curieus de handen in elkaar om een eerste editie van ‘Ish nodigt uit’ te organiseren. Ish cureerde een programma in de Kruitfabriek met muziek, fototentoonstellingen, een foodcourt, een panelgesprek en sofagesprekken.

Met bijna 1.000 bezoekers was de eerste editie dermate succesvol, dat alle partners beslisten om in 2019 een nieuwe editie op poten te zetten. Deze editie baadde nog meer in de festivalsfeer door het uitgebreide programma, met kortfilm, docu, expo, eetstandjes, workshops, grime, een maatschappelijk stellingenspel en poëzie op bestelling. En veel ruimte voor jong talent, in dialoog met gevestigde waarden. In 2021 staat een nieuwe editie op stapel. We starten in 2020 alvast met een participatief traject, waarbij lokale verenigingen kunnen meebouwen aan het programma.

Feest van het Falen Het Feest van het falen is ontstaan uit de vraag van de Antwerpse Arenberg om samen een Antwerpse ‘spin off’ van het Festival van de Gelijkheid te organiseren. We kozen voor ‘falen’ als inhoudelijke insteek. We hingen daar maatschappelijke thema’s aan op via verschillende disciplines.

Met het Feest van het Falen wilden we ingaan tegen de heersende filosofie dat je succes altijd te danken hebt aan hard werken, en een mislukking altijd het gevolg is van ‘je best niet doen’. Soms heb je gewoon pech. Na

2

een eerste editie in 2019 staan we in maart 2020 terug in de Arenberg. Voor de editie van 2021 gaan we aan de slag met een ‘open call’ en met trajecten, waarin vrijwilligers delen van het programma kunnen invullen.

Grinta Curieus kauwde al een hele tijd op het idee van een talentenbeurs. Een plek waar jongeren met heel diverse achtergrond kunnen speed daten met rolmodellen. Ondertussen dacht de geëngageerde voetbalploeg City Pirates uit Antwerpen na hoe ze een festival konden organiseren om al hun talent binnen de club te tonen. In de wandelgangen vonden we elkaar en organiseerden we in 2018 en 2019 een superdivers feest in het Bouckenborghpark in Merksem.

Een festival met talentenbeurs, workshops, talent op en naast het podium, kinderanimatie en sfeer. Een festival organiseren met zo’n positieve insteek, voor jongeren die niet kapitaalkrachtig zijn en moeilijk te bereiken, is gedurfd. Na twee edities is er de vraag van CC Merksem, het lokale jeugdhuis en Radio Stad, om mee partner te worden. Grinta ontving in 2019 de jongerencultuurprijs in Merksem.

OVERKOEPELENDE PROJECTEN

The Empty Shop The Empty Shop is een winkel met lege kasten en kale paspoppen, die we vullen met kledinggiften. We starten elke ochtend met een lege winkel, en toveren hem elke dag opnieuw om tot de mooiste kledingboetiek met kwalitatieve tweedehandskledij. De opbrengst van de verkoop gaat naar een goed doel naar keuze.

Na de allereerste Empty Shop op het Festival van de Gelijkheid in 2016, sprongen meer dan 20 lokale Curieusgroepen ook op de kar. Ze organiseerden – met overdonderend succes – hun eigen Empty Shop en bezorgden klanten een unieke geef-ervaring. Op het festival van de Gelijkheid 2018 experimenteerden we met een Empty Bookshop. Dit bleek ook een schot in de roos te zijn en is ondertussen een vaste waarde op ons Festival, met extra edities in Borgerhout, Deurne en Sijsele.

The Empty Shop speelt in op vele hedendaagse thema’s: upcycling, vintage, geven- en nemen, duurzaamheid, bewustwording… En spreekt een zeer ruim publiek aan. Van modeliefhebbers tot bewust tweedehandsshoppers. Van minder kapitaalkrachtige kopers tot klimaatjongeren.

Moeilijke Dingen Makkelijk Uitgelegd Moeilijke Dingen Makkelijk Uitgelegd is een overkoepelend project pur sang. Om bureaucratie terug te kunnen dringen, om procedures menselijker te maken, om je maatschappelijk te kunnen engageren en om te kunnen bepalen in hoeverre technologische ontwikkelingen wenselijk zijn, is het belangrijk om te begrijpen Hoe Dingen Werken. Door burgers correcte informatie te verschaffen kunnen ze zich engageren zonder terughoudendheid en werpen we een dijk op tegen fake news en onverschilligheid.

We nodigen telkens 5 sprekers uit om een zeer complex onderwerp toe te lichten in 8 à 10 minuten. Deze sprekers zijn een kei in hun vakgebied, maar tegelijk in staat om iets complex kort en helder te verduidelijken.

Elke spreker heeft een heel uiteenlopende expertise. Daarna krijgt het publiek wat tijd om vragen te stellen. De MDMU trein begint te rollen. We organiseerden reeds MDMU-avonden in Gent, Brussel, Antwerpen, Leuven, Oostende en Zwevegem.

100 in 1 Day Met 100in1day wil Curieus op één dag minstens 100 verbindende culturele acties op poten zetten in Vlaanderen en Brussel. Dan doen we uiteraard niet alleen. Lokale Curieusgroepen, geëngageerde

3

buurtbewoners, partnerorganisaties, burgerinitiatieven en iedereen met een positieve ingesteldheid en een hands-on mentaliteit wordt warm gemaakt om mee de handen uit de mouwen te steken. We gaan voor deze actie voor radicaal inclusief.

De eerste editie van 100In1Day vond plaats op 18 mei 2019 en was meteen een groot succes. Raampoëzie in en rond Leuven, een stoepontbijt in Grimbergen, een kunstzinnige fietstocht in Herent en Oostende, een grootse garageverkoop in Rijmenam, een eigen kunstgalerij in Lochristi, een buurtbraai in Ekeren, internationale poëzie van nieuwkomers in Halle, … zijn slechts enkele acties die die dag plaatsvonden. De tweede editie van 100In1Day gaat door op 6 juni 2020.

TAPAS vrijwilligersdag Om onze lokale werking te stroomlijnen en ondersteunen, organiseerden we de voorbije jaren zowel regionaal als nationaal verschillende TAPAS-dagen. Tijdens deze dagen leggen we onze lokale vrijwilligers extra in de watten en laten we hen als het ware nog meer ‘proeven’ van Curieus. Zo stonden er altijd interessante vormingen op het programma rond bijvoorbeeld jongerencommunicatie, ‘pimp your promostand’ of het levensfasemodel voor verenigingen van Joris Piot. Vrijwilligers geven op TAPAS input over de werking van Curieus, komen meer te weten over het jaarprogramma, wisselen ervaringen uit met andere lokale groepen.

In de volgende beleidsperiode moet TAPAS uitgroeien tot dé trefdag voor al onze vrijwilligers. Het wordt een moment waarop onze klassieke lokale vrijwilligers, onze lossere project- en thematische vrijwilligers, onze starters én samenwerkingspartners samenkomen en elkaar ontmoeten.

Landverhuizers Iedereen kent wel een vriend, collega, nicht of neef die België verruilde voor het dichte of verre buitenland.

Landverhuizers. Ze lieten hun vertrouwde stek achter zich, trokken één of meerdere grenzen over en bouwden een nieuwe thuis op in een ander land. “Hoe fijn zou het zijn om deze mensen te verrassen met een poëtisch postkaartje?” dacht podiumdichter Carmien Michels. Een van haar beste vriendinnen verhuisde vorig jaar naar Colombia. Ze kroop in haar pen en schreef het gedicht Landverhuizers.

Ze klopte aan bij Curieus om haar idee te ondersteunen, we sloegen de handen in elkaar en drukten het prachtige gedicht op postkaartjes. Met ons pop-up postkantoor doken we een jaar lang op tijdens publieke evenementen in Vlaanderen & Brussel. Maar vooral: meer dan 30 lokale Curieus groepen gingen op pad met het mobiele postkantoor. 1.802 mensen schreven en verstuurden een kaartje naar hun favoriete Landverhuizer. Sommige Landverhuizers vonden een nieuwe thuis in een buurland, andere aan de andere kant van de aardbol. Dat maakt dat het Landverhuizers-project een flink aantal kilometers op de teller heeft: in het totaal legde het gedicht 3.196.666 km af.

Geniaal Lokaal GeniaalLokaal.be is de inspiratiedatabank voor onze lokale vrijwilliger. Je vindt er meer dan 100 inspirerende voorbeelden voor buurtgerichte acties en activiteiten, in handige projectfiches. Daarnaast vind je er allerlei tools die de lokale groepen en vrijwilligers helpen in de uitbouw van hun lokale werking zoals een werkingshandboek, een woordje uitleg over de privacywetgeving, tips om duurzamer en inclusiever te werken.

In de volgende beleidsperiode bouwen we de inspiratiedatabank Geniaal Lokaal verder uit tot een platform waarop al onze vrijwilligers (zowel de vrijwilligers met duurzaam engagement als de project- en thema vrijwilligers en de starters) elkaar kunnen ontmoeten. Er komt veel meer ruimte voor interactie en we maken werk van de interne en externe bekendheid van de databank.

4

BIJLAGE 2 OVERZICHT LOKALE WERKING 2019

LOKALE WERKING CURIEUS ANTWERPEN

Aan het einde van 2019 telt Curieus provincie Antwerpen 59 groepen. Elk jaar merken we een lichte verschuiving naar boven of onder toe. Enkele groepen doven uit, maar ook elk jaar starten er nieuwe groepen, waardoor we vrij stabiel blijven.

Levensfases Wanneer we onze 59 Antwerpse Curieusgroepen onderverdelen in het levensfasemodel ontwikkeld door Joris Piot zien we het volgende:

3 startende groepen: Mortsel, Deurne en Ekeren. Drie stedelijke groepen die veel goesting hebben om aan de slag te gaan in hun buurt. Er komen steeds mensen bij, tasten af en leren elkaar kennen. Nog wat aftastend (Deurne), eerste activiteiten achter de rug (Ekeren) en onmiddellijk zeer ambitieus (Mortsel). In 2020 gaan we verder erg inzetten op het begeleiden van deze groepen. Niet om hen taken uit de handen te nemen of een bepaalde richting in te duwen, maar om hen te helpen een stevige basis te vormen. We leggen de focus op de beleving van het samenwerken, meer dan op het al dan niet slagen van de activiteit. We verwachten in 2020 een groei van deze groepen dankzij projecten als 100 in 1 Day.

18 autonome groepen: Deze hebben zelfvertrouwen, zin en een open houding. De groepen zijn zowel stedelijk: Mechelen, Zurenborg, Turnhout, Antwerpen Luchtbal als meer landelijke groepen: Essen, Katelijne, Meerhout, Malle… In 2020 gaan we deze met veel liefde begeleiden. We houden de signalen goed in het oog en vermijden het evolueren naar een routineuze groep. We nemen tijd om hen bij overkoepelende projecten zoals 100 in 1 Day goed te kunnen begeleiden.

16 routineuze groepen: Alles draait naar behoren, maar zijn zeer gesloten en hoeven geen begeleiding vanuit het secretariaat. We merken ook op dat ze niet zitten te wachten op www.geniaallokaal.be of aangereikte activiteiten door de vereniging. Wanneer de groep ondersteuning verwacht, gaat dit vooral over administratie (verzekering, vzw-vraagjes…) en lay out.

16 verstilde groepen: Groepen als Edegem, Mol, Schoten, Herselt, Wijnegem, Borsbeek. Groepen waar te lang 1 voorzitter is geweest en een zeer verouderd bestuur. We hebben in 2019 tijd gemaakt om gesprekken te voeren met deze groepen. Zachtjes aan laten we deze groepen uitdoven, maar niet zonder bedanking voor hun jarenlange inzet. We hebben deze groepen extra uitgenodigd op Tapas om in schoonheid te kunnen afsluiten.

6 ‘Het is ingewikkeld’ groepen: Niet alle groepen zijn elk jaar even actief. Sommige besluiten om even een pauze in te lassen, waardoor ze een periode non- actief zijn. Vaak heeft dit te maken met de overvolle agenda’s van onze vrijwilligers, verleggen van prioriteiten, politieke activiteiten of een afwachtende houding.

Dit is uiteraard geen probleem. Liever een gemotiveerd team die zich helemaal achter Curieus kan scharen, dan iets wat de vrijwilligers er nog moeten ‘bijnemen’. We houden contact met elkaar en kijken rustig wat de toekomst nog kan brengen.

5

Aard van activiteiten Zoals steeds gaan Curieusgroepen graag op uitstap naar activiteiten van derden. Samen naar het theater, opera, musea of evenementen van andere Curieusgroepen. We zien onze vrijwilligers ook graag opduiken op onze eigen activiteiten. Samen naar het Festival van de Gelijkheid, Grinta of 7dagen sociale film.

Vele van onze groepen hebben een eigen identiteit/ thema en ontwikkelen ze activiteiten waar ze sterk in zijn.

Vaak gebeurt dit in samenspraak met partners. Curieus Mechelen is zeer ambitieus en doet graag activiteiten met een maatschappelijke activering. Curieus Wuustwezel zet in op een sterk podiumaanbod, Curieus Malle organiseert culturele activiteiten met maatschappelijke inslag, Curieus Mechelen Muizen is de ongekroonde koningin van de eetfestijnen, Curieus Turnhout staat sterk in zijn maatschappelijke acties en Curieus Bonheiden-Rijmenam gaat heel graag de ‘Gedeeldgoed’-toer op. Solidariteit, samenhorigheid en bewustmaking zijn waarden die onze groepen nauw aan het hart liggen. Curieus Boom en Mechelen zijn hier koploper in, maar ook Curieus Putte, Heist-op-den-Berg, Antwerpen, Ekeren, Bonheiden-Rijmenam en Kalmthout vinden dit zeer boeiend. We spelen hier heel graag op in met onze databank GeniaalLokaal waar de Deelactiviteiten extra in de verf worden gezet.

Samenwerking tussen verschillende groepen.

Antwerpen is een uitgestrekte provincie. Hierdoor zijn we gedwongen keuzes te maken en ons net als in 2019 te concentreren op een selectie groepen, waarvan de resultaten eind 2020 zullen opgemerkt worden. We moeten ook tijd vrijmaken voor nieuwe startende groepen die we verwachten in 2019 - 2020 en het begeleiden van een nieuwe lichting vrijwilligers in de autonome groepen (zie Kalmthout, Malle, Lint…)

We blijven ook ruimte maken voor afscheidsgesprekken, waardoor het overzicht van de groepen er einde 2020 helemaal anders uit zal zien.

Ondersteuning We leiden onze vrijwilligers graag naar www.geniaallokaal.be Aanbieden van overkoepelende activiteiten zoals 100 in 1 Day, BelBos...

Inspiratie (onze groepen zijn geen kopieerders en zitten zelden zonder inspiratie. Maar vinden het wel fijn om met ons na te denken hoe ze hun oorspronkelijk idee een extra Curieustoets kunnen geven) Administratie ((bank/vzw- problemen, vragen cultuurraad, gemeentebesturen, subsidies, erkenning, website, mailings, cultuurkalender…)

Logistieke ondersteuning Materiaal (give-aways, materiaal standje, hesjes, uitleenbaar materiaal provincie Antwerpen, toog, tentoonstellingspanelen…)

Lay out (ontwerp affiches, contacten met de drukkerij, aanpassingen…)

LOKALE WERKING CURIEUS WEST-VLAANDEREN

Momenteel telt Curieus West-Vlaanderen 47 lokale groepen.

Levensfasen Alle ‘levensfasen’ zijn vertegenwoordigd: (her)startende groepen (vb Curieus Zwevegem, Koksijde … ) die voor alles openstaan, mee zijn in het verhaal en samenwerkingen toejuichen; autonome groepen (vb Ieper, Izegem, Oostende, …) die blaken van creativiteit en betrokkenheid, sterk aanwezig zijn in de publieke ruimte en blijven groeien; ongeveer 1/3 van de lokale groepen zijn routineus (Poperinge, Menen, Lichtervelde, …), alles loopt er gesmeerd, er is minder (inter)actie en de groei stagneert. Veel groepen zijn verstillend: minder activiteiten, geen nieuwe contacten, weinig communicatie naar het provinciaal secretariaat, …

6

Aard activiteiten Langzaam inspireren de startende en autonome groepen sommige routineuze en verstillende groepen om toch ook eens ‘iets anders’ proberen, naast hun veelal jaarlijks terugkerend programma. Dit kunnen wij alleen maar toejuichen en we doen er alles aan om dit te stimuleren. Goed werkende activiteiten werken we verder uit in een overzichtelijk fiche, we voorzien financiële steun en geven de groepen op regelmatige basis een overzicht.

Lokale groepen die geregeld ingaan op het provinciaal en nationaal aanbod (Geniaal Lokaal, Empty Shop, Samenkleven, Superdeals, …) zijn bijvoorbeeld Curieus Roeselare, Ieper, Sijsele, Oostende, Zwevegem, Izegem).

Nieuwe vrijwilligers aantrekken blijft vooral in de routineuze groepen moeilijk. Vaak wordt van de nieuwe vrijwilliger verwacht dat ze hetzelfde doen als hun voorganger en worden nieuwe ideeën niet altijd geapprecieerd.

We merken dat startende en autonome groepen veel meer openstaan voor mensen die eerder projectmatig willen meewerken en heel dikwijls ook nog actief zijn in andere verenigingen.

Ook die tendens willen we aanmoedigen bij andere lokale groepen, door hen aan te moedigen om samen te werken met andere verenigingen, in te gaan op vragen van ‘doeners’ in hun buurt, vorming aan te bieden rond vrijwilligerswerking, …

Ondersteuning Uitleendienst (tenten, muziekinstallatie, plooi- en receptietafels, koffiebar, krijtborden, vlagjes, …)

Drukwerk en lay-out Aanbod inspiratiedatabank Geniaal Lokaal Superdeals (onweerstaanbaar aanbod + hulp) Soirée Curieuse (ontmoeting en inspiratie) Vorming Perscontacten/-berichten -

Praktische info (subsidies, verzekeringen, wetgeving, … )

LOKALE WERKING CURIEUS VLAAMS-BRABANT

In Vlaams- Brabant zijn er momenteel 27 Curieus groepen.

Levensfasen Startende groepen: Grimbergen, Holsbeek, Kortenaken, Diest, Glabbeek, Zemst Autonome groepen: Dilbeek, Halle, Kortenberg, Londerzeel, Wezemaal, Zoutleeuw Routineuze groepen: Herent, Sint-Pieters-Leeuw, Zaventem, Scherpenheuvel-Zichem, Bierbeek, Beersel, Leuven, Meise, Landen, Roosdaal, Verstillende groepen: Hoegaarden, Tielt-Winge, Liedekerke, Aarschot, Tienen

Aard activiteiten Zoals de classificatie hierboven toont, zijn er zijn verschillen tussen deze groepen. Sommige groepen hebben een uitgebreid aanbod aan verschillende activiteiten maar handelen vrij autonoom zonder veel input of ondersteuning te vragen aan ons. We denken zo aan Curieus Londerzeel, die om de twee weken op zondagnamiddag iets organiseren (concerten, een uitstap naar het Hergé Museum, expo’s van lokaal talent,…) maar ook bijvoorbeeld aan Curieus Beersel of aan Curieus Dilbeek en Curieus Halle die met een pas vernieuwd

7

bestuur terug meer dingen organiseren. Sommige van deze groepen horen we weinig, met anderen hebben we wel een sterk contact.

Een aantal andere groepen zijn ook heel actief maar toetsen al wat vaker met ons af of vragen wat meer ondersteuning. Zo is er Curieus Kortenberg die elk jaar zelfstandig een interessant programma op poten zetten (met veel uitstappen maar ook actuele lezingen en dergelijke) maar die wel vaak langskomen met vragen en die graag ook wel eens brainstormen over onderwerpen, sprekers en filmtips. Curieus Zoutleeuw organiseert ook veel maar vraagt nog veel hulp. Zij staan wel nog helemaal open voor de inspirerende ideeën van onze Geniaal Lokaal website en pikken hier makkelijker op in (zo organiseerde Curieus Zoutleeuw nog maar pas een Waar-is-Wally wandeling).

Curieus Herent heeft een vrij vast en repetitief programma maar zij pikken soms wel een overkoepelende activiteit op die hen helemaal ligt, zoals The Empty Shop, waar ze dan ook voldoende hulp van ons voor kunnen krijgen. Zo gaat het ook bij Curieus Vilvoorde, met wie we “Ish nodigt uit’ organiseerden.

Nog andere groepen hebben eerder 1 of 2 vaste activiteiten per jaar waar ze op inzetten, zoals onder andere Curieus Wezemaal (Vrouwen met een hoek af) en Curieus Holsbeek. Zij spelen niet zo snel in op de overkoepelende projecten van Curieus.

Daarnaast zijn er jammer genoeg ook een aantal verstilde groepen waar niets of weinig meer gebeurt en waar de energie en motivatie ook zoek is (bv. Curieus Tienen, Tielt-Winge, Hoegaarden).

Qua invulling van de activiteiten trekken sommige groepen volop de ontspannings- en ontmoetingskaart (zoals Halle, Londerzeel, Wezemaal, Zoutleeuw, Liedekerke, Meise…). Andere groepen spelen al wat liever in op maatschappelijke en/of actuele thema’s (bv. Curieus Kortenberg met actuele lezingen, Curieus Herent met een jaarlijkse soepactie tegen armoede, Curieus Dilbeek met een wandeling door Molenbeek, Curieus Zaventem met een lezing door Rudi Vranckx, Curieus Vilvoorde met een avond rond de Spaanse burgeroorlog, …).

Ondersteuning Als provinciaal secretariaat proberen we onze groepen op verschillende manieren te ondersteunen. De groepen kunnen maandelijks rekenen op een nieuwsbrief en krijgen regelmatig de kans om een vorming te volgen rond een actueel thema.

Groepen kunnen daarnaast bij ons terecht om flyers en affiches te laten lay-outen en om materiaal uit te lenen (vooral onze projector, projectiescherm, geluidsinstallatie en Curieus-tent worden regelmatig uitgeleend voor activiteiten). We helpen groepen ook geregeld om materiaal aan te vragen bij de uitleendienst van de Provincie en sporen hen aan om activiteiten op onze website te plaatsen. Ook via de Facebookpagina zetten we regelmatig activiteiten van de groepen in de kijker. En vragen rond verzekeringen komen eveneens regelmatig terug.

Maar de ondersteuning gaat verder dan enkel deze praktische zaken. En wat we voornamelijk merken, is dat de ondersteuning die we bieden meestal maatwerk is. De groepen vragen ons iets, en wij gaan kijken of en hoe we kunnen helpen. Soms vragen ze om te komen helpen op een activiteit, soms vragen ze naar creatieve input en inspiratie voor activiteiten, soms vragen ze om logistieke hulp, soms hebben ze een idee om samen een evenement op te zetten…

Voor startende groepen gaan we al eens een stapje verder. Zo hielpen we groep Meise in het voorjaar van 2018 van A tot Z met hun terrasfilm. Drukwerk, materiaal, filmkeuze, de avond zelf mee opzetten en afbreken,… . We hebben bij Curieus beslist dat we voldoende energie en tijd willen spenderen aan startende groepen en dus ook in Vlaams-Brabant trekken we die lijn door.

8

We proberen steeds (in de mate van het mogelijke) de vinger aan de pols te houden bij onze groepen. Dat doen we door regelmatig met hen te mailen of bellen en te horen hoe alles loopt. Als we weten dat er een belangrijke activiteit plaatsgevonden heeft, polsen we vaak achteraf hoe het ging. En ook als we onze groepen moeten informeren over een opleiding of dergelijke, grijpen we deze kans telkens aan om nog eens te polsen naar de lopende zaken. We versturen dus niet vaak algemene mailings aan onze groepen, maar gaan vaker gericht mailen of bellen per groep. Omdat we merken dat dat meer effect heeft.

Ook proberen we regelmatig langs te gaan bij de groepen. Soms doen we dit op uitnodiging maar vaker nog op eigen initiatief. In de periode 2017-2019 zijn we onder andere langsgegaan bij Curieus Aarschot, Halle, Zemst, Zaventem, Herent, Zoutleeuw, Scherpenheuvel-Zichem, Kortenberg, Holsbeek, Meise, Vilvoorde, Diest en Kortenaken. Dat kan tijdens een bestuursvergadering maar we opteren liever voor een bezoek tijdens een activiteit. Zo zien we de groep in actie en hebben zij echt het gevoel dat wat ze organiseren ook ons aanbelangt. Tijdens deze bezoekjes proberen we altijd het overkoepelende reilen en zeilen bij Curieus nog eens toe te lichten en we proberen zo om alle groepen mee te krijgen in onze vernieuwde missie. En hen af en toe nog eens te laten nadenken over waarom ze bepaalde activiteiten organiseren. Dat lukt zeker niet altijd even goed want sommige groepen zijn echte “eilandjes” die voornamelijk voor de eigen sociale cirkels nog een beperkt aantal activiteiten organiseren en die weinig openstaan voor vernieuwing of kritische reflectie over de eigen werking. We organiseerden in 2017 nog een provinciale Tapas waarop we naast informatie (een vorming rond jongerencommunicatie) ook wat verwennerij aanboden in de vorm van een lekkere lunch en een bezoek en rondleiding door de plantentuin van Meise. Het was zeker een gezellige dag maar in 2018 organiseerden we geen provinciale Tapas omdat we merken dat de vrijwilligers die naar de nationale Tapas komen, dezelfde mensen zijn als diegenen die naar de provinciale Tapas komen. Het zijn ook de vrijwilligers waar we sowieso al een goed contact mee hebben en die al mee zijn in het grotere verhaal (zoals vrijwilligers uit Londerzeel en Kortenberg).

LOKALE WERKING CURIEUS OOST-VLAANDEREN

In het najaar 2019 telt Curieus Oost-Vlaanderen 49 groepen die een breed scala aan activiteiten organiseerden.

De lokale groepen kunnen we onderverdelen volgens de schaal van Joris Piot:

Levensfasen Startende groepen: Haaltert, Deinze-Nevele, Zomergem en Wetteren.

Deze groepen starten helemaal van nul (zoals Wetteren) of krijgen een vernieuwde werking, zoals DeinzeNevele die samen met de fusie van beide gemeenten een curieusgroep hebben opgericht.

De starters krijgen een gerichte en vaak persoonlijke ondersteuning van Curieus Oost-Vlaanderen. Deze groepen hebben heel uiteenlopende vragen, zowel praktisch (hoe organiseer je een concert?) als juridisch (hoe zit het met de burgerlijke aansprakelijkheid), en met de juiste ondersteuning willen we hen laten uitgroeien tot autonome groepen.

Autonome groepen: De Pinte, Berlare, Destelbergen, Gent Oost, Lebbeke, Lokeren, Ronse, Temse, Wichelen, Zottegem Deze groepen zijn goed georganiseerd en hebben een uitstekende lokale werking. Tegelijkertijd zijn het deze groepen die ook voor de grotere activiteiten van Curieus openstaan: zo werkten Temse en Lokeren vol enthousiasme mee aan de eerste editie van “100 in 1 Day” op 18 mei 2019.

Routineuze groepen: Aalst, Beveren Kallo, Dendermonde, Eeklo, Eke/Nazareth, Gent Jean-Jaures, Gent Heuvelpoort, Gent 9050, Gent West, Kaprijke, Lede, Lovendegem, Melle, Moerbeke, Wachtebeke

9

Verstillende groepen: Aalter, Brakel, Buggenhout, Erpe-Mere, Evergem, Gent Brugse Poort, Herzele, Kruibeke, Laarne-Kalken, Lochristi, Maarkedal, Merelbeke, Nevele, Ninove, Oudenaarde, Sint-Lievens-Houtem en Zwalm

Net zoals in andere provincies telt Curieus Oost-Vlaanderen een aanzienlijk aantal routineuze of verstillende groepen. Zij organiseren vaak al jaar en dag dezelfde evenementen (de jaarlijkse quiz in Lovendegem, de rommelmarkt van Kaprijke, …) en zijn ook moeilijker te bewegen om iets nieuws te ondernemen. We willen deze groepen aanspreken op regionaal niveau, zodat ze via samenwerking met naburige groepen de goesting om het anders aan te pakken weer terugkrijgen.

Aard activiteiten Zoals de indeling van de lokale groepen al aangeeft, is er een grote diversiteit van acties en evenementen. Gent Oost organiseerde een succesrijke derde editie van de Empty Shop, Curieus Lebbeke hield zijn tweejaarlijkse Cartoonale, het vrouwenpraatcafé in De Pinte blijft een succesverhaal en de quiz van Berlare kon rekenen op 200 enthousiaste deelnemers.

Naast de lokale activiteiten enthousiasmeert Curieus Oost-Vlaanderen de lokale groepen om zich in te zetten voor grotere activiteiten zoals “100 in 1 Day”. In 2020 willen we daar een vervolg aan breien met een nieuwe editie van het Belbos.

Curieus Oost-Vlaanderen zorgt niet alleen voor ondersteuning van lokale groepen maar zet ook zelf een activiteitenaanbod op poten. De vierde editie van Koer de France kon rekenen op een massale belangstelling van koersliefhebbers en andere sfeerzoekers en Volta wist met het optreden van SONS een jong rockpubliek te bekoren.

Ondersteuning Uitleendienst: de groepen kunnen allerlei materiaal zoals beamer, projectiescherm, geluidsinstallatie met micro, tent, DVD-speler, een promostand, koffiekopjes, flipover, ... gratis bij ons ontlenen. Zo is er meer budget over voor andere belangrijke kosten (locatie, promo, catering, ...)

Lay-out en communicatie: de lay-outdienst staat ter beschikking voor de opmaak van affiches, flyers, brochures, wenskaarten en logo’s.

De evenementen van elke groep worden bekend gemaakt via de digitale kalender (www.curieus.be/kalender) en via de drukbezochte Facebookpagina van Curieus Oost-Vlaanderen.

LOKALE WERKING CURIEUS BRUSSEL

Curieus Brussel heeft 18 lokale groepen.

Levensfasen Startende groepen: Collectmet, Curieus Elsene, Match, QuartierWilesWijk en Curieus Vorst, Jette/Ganshoren, Esprito Mundo, Curieus Evere Autonome groepen: Curieus Brussel stad, Curieus Schaarbeek, Samen voor Morgen Routineuze groepen:, Curieus August Vermeylenkring Wabo, Curieuze Schaarbekenaren, Louis Paul Boonkring, cours circuit, Curieus 1082 Verstillende groepen: Anderlecht, Club Henri Vanhuffel, Molenbeek,

10

Aard van activiteiten Vooral de startende en autonome groepen staan open voor nieuwe ideeën en input. Ze zijn geïnteresseerd in de aangeboden opleidingen en inspiratiedagen en worden graag betrokken bij nationale evenementen.

Sommige van deze lokale groepen worden getrokken door één persoon met wisselende allianties, anderen hebben dan weer een zeer ruime vrijwilligersbasis om op terug te vallen. Afhankelijk van hoe breed deze basis is, hebben ze veel ondersteuning nodig of haken snel af.

Bij deze startende groepen hebben we ook enkele thema-groepen, zo zijn de activiteiten van Curieus Vorst liefst gericht op ontmoeting en duurzaamheid. Ook QuartierWielsWijk is zeer buurt-en duurzaam gericht, ze hebben een zeer druk programma en een enorme aanhang in de wijk. Ze hebben een eigen locatie, waar ze enorm veel organiseren van repair cafés tot café coutures, Empty Shops en expo’s. Ze zijn overtuigd 2-talig.

Collectmet smijt zich op het bestrijden van voedselverspilling en Match wil activiteiten organiseren voor Lesbische vrouwen.

Esprito Mundo is dan weer meer bezig met cultuur en kunstenaars die maatschappelijk geëngageerd zijn, zij organiseren één keer per jaar een Portugees sprekend filmfestival;

De Autonome groepen van Brussel hebben een sterke focus op muziek en organiseren veel concerten. De wat jongere leden van de groep zijn soms hongerig naar een ander soort activiteiten en tekenen hiervoor graag in op ons aanbod als de tijd het toelaat. Dit levert meestal geen problemen op binnen de groep. Ze pikken bij ons vooral inspiratie op en vragen soms ook wel logistieke ondersteuning. Voor de rest zijn ze behoorlijk zelfstandig. Ze zijn geïnteresseerd in de aangeboden opleidingen.

De Routineuze groep hebben vooral gepensioneerden als doelgroep en ondernemen veelal culturele uitstappen. Ze nemen regelmatig contact op met het secretariaat om hun hart te luchten. Ze zijn een eerder oudere groep en hebben de hoop op verjonging opgegeven. Ze tekenen zelden in op ons aanbod, maar zijn superblij met de communicatieve ondersteuning.

De Verstillende groepen horen of zien we weinig. We zien wel dat er een paar groepen van verstillend naar startende zijn gegaan. Dat is dan meestal omdat er nieuwe mensen zijn bijgekomen of overgenomen. Zij vragen veel aandacht gezien ze de hele werking opnieuw willen opstarten maar wel dikwijls met een verleden zitten die ze meenemen .

Ondersteuning Uitleendienst en logistieke ondersteuning Communicatieve ondersteuning: activiteiten op UIT-in Vlaanderen, Facebookpagina, nieuwsbrief Administratieve ondersteuning: subsidiedossiers, ,lay-out, beheer kas, verzekering Inspiratie: www.droomjebuurt.be, geniaal lokaal, TAPAS Kant-en-klare activiteiten Advies over eigen ideeën Inhoudelijke input: duurzaamheidschecklist, diversiteitschecklist Netwerk aanbieden (hen met de juiste mensen samenbrengen zodat ze beter hun doelstelling kunnen realiseren) Verschillende organisaties verbinden zodat ze mekaar leren kennen maar ook samen projecten kunnen doen Opleidingen

11

LOKALE WERKING CURIEUS LIMBURG

Aan het einde van 2019 telt Curieus provincie Limburg 34 lokale groepen.

Levensfasen Startende groepen: Beringen, Halen, Meerhout, Dilsen- Stokkem, Hasselt, Ham Autonome groepen: Alken, Gingelom, Maaseik, Maasmechelen, Lanaken, Sint-Truiden Routineuze groepen: Hasselt, Diepenbeek, Genk, Lommel, Kuringen, Nieuwerkerken, Ham, Pelt, Heers Verstillende groepen: Beringen, Genk, Riemst, Lummen, Filmclub Curieus Hasselt, Meeuwen-Gruitrode, Opglabeek, Peer, Bree, Neerpelt, Tongeren, Kuringen

Curieus heeft vandaag de meeste groepen in de centrumsteden, vooral in Hasselt, Tongeren, Lommel en Sint Truiden. Genk blijft een moeilijk verhaal ondanks het feit dat we daar enkele zeer jonge en goede vrijwilligers hebben (denk aan de warme kerstactie in het kinderziekenhuis). In het Maasgebied mogen we de laatste jaren spreken van een gunstige evolutie. Na Maaseik en het erg actieve Dilsen-Stokkem hebben we met Maasmechelen en ook Lanaken twee gemeentes waar Curieus opnieuw actief is. Dit staat wel in schril contrast met de kleinere gemeenten uit die regio waar het erg moeilijk is om actief te zijn of te blijven (Kinrooi, Riemst).

In het zuiden van Limburg zien we dat de kerkdorp-groepen bijna helemaal verdwenen zijn. Deze hadden vaak een erg onafhankelijke status en werkten perfect in die kleine gemeenschap rond de kerktoren. Vandaag zien we dat deze groepen het erg moeilijk hebben, doordat vele inwijkelingen dat dorpsgevoel minder delen en zich eerder richten op de centrumstad of gemeente waartoe ze behoren (Sint-Truiden, Borgloon ...).

De nieuwe groepsdag “Ideeën en kracht” bleek een bijzonder waardevol moment te zijn voor onze groepen.

Niet alleen omwille van het aanbod maar vooral omdat we hen zelf een opdracht gaven, namelijk het uitwerken en voorstellen van een ‘good practice’ uit hun groep. Dit zorgde voor extra leven in de brouwerij en maakt dat groepen verplicht werden na te denken over hun activiteitenaanbod.

Aard van de activiteiten Wat het activiteitenaanbod betreft van de groepen zien we een bijzondere sterke variatie in hun aanbod.

Sommige groepen blijven steken in het aanbod dat we provinciaal voorzien en aanbieden. Daarom blijft het belangrijk een verfrissend aanbod te voorzien vanuit het provinciaal of nationaal secretariaat. Sterkere groepen hebben vaak wel een eigen aanbod, denk aan groepen Curieus Ham, Stokkem, Lommel, Kuringen

Acties die zorgen voor nieuw leven zijn acties waarbij mensen aangespoord worden om maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen. Zo merken we vooral het BelBos voor extra schwung zorgde bij groepen, de Deelstickertjes in mindere mate. Die laatste actie droeg wel bij tot een goede profilering van onze organisatie.

Met Terrasfilms slagen we er dan wel in om nog meer bekendheid te verwerven maar het aantal vrijwilligers dat we uit deze reeks halen is dan weer eerder klein. Het uitstappen-aanbod van Curieus Limburg blijkt wel een goede trigger te zijn om nieuwe vrijwilligers aan te trekken en in contact te brengen met groepen.

De algemene conclusie blijft dus ondanks het vele enthousiasme in onze groepen, er toch nog te veel groepen zijn die erg kwetsbaar zijn omdat dat enthousiasme uitgedragen wordt door slechts enkele vrijwilligers.

Ondersteuning Uitleendienst (tent, muziekinstallatie, vlagjes, ...)

Drukwerk en lay-out Aanbod inspiratiedatabank Geniaal Lokaal Opleidingstournees Hulp bij perscontacten/-berichten - Praktische info (subsidies, verzekeringen, wetgeving, ... )

12

BIJLAGE 3 RESULTATEN STAKEHOLDERSBEVRAGING

13

STAKEHOLDERSANALYSE BELEIDSPLAN 2021-2025

Met wie zou jij Curieus vergelijken?

Curieus in kernwoorden

Welke maatschappelijke thema’s plak jij op Curieus?

Hoe volg je Curieus?

Zwaktes

- - - - - - -

- - -

Niet genoeg aangepast aan veranderend verenigingsleven Naamsbekendheid Onlogische/verouderde structuur met veel te veel beslissingsorganen Lokale werking is niet dynamisch, niet bekend Te weinig diversiteit Aantrekken nieuwe vrijwilligers loopt moeizaam Curieus wordt onderschat Geen algemene communicaMe Geen communicaMemedewerker Moeilijke communicaMe door overaanbod curieus

Verwachtingen

BIJLAGE 4 RESULTATEN VRIJWILLIGERSENQUETE

14

De Grote Curieus VrijwilligersenquĂŞte

Powered by

154 Totale aantal reacties Aanmaakdatum: 13 oktober 2018

Powered by

Q2: Ik ben vrijwilliger bij Curieus gedurende:

Powered by

Q4: Ik ben op de hoogte van de Curieuswerking:

Powered by

Q5: Ik voel me betrokken bij de werking van Curieus:

Powered by

Q7: Ik word het liefst op de hoogte gehouden van Curieusnieuws via

Powered by

Q8: Ik volg de Facebookpagina van Curieus:

Powered by

Q9: In welke mate vind je de Facebookpagina van Curieus informatief?

De afbeelding kan niet worden weergegeven. Mogelijk is er onvoldoende geheugen beschikbaar om de afbeelding te openen of is de afbeelding beschadigd. Start de computer opnieuw op en open het bestand opnieuw. Als de afbeelding nog steeds wordt voorgesteld door een rode X, kunt u de afbeelding verwijderen en opnieuw invoegen.

Powered by

Q10: Ik deel op Facebook Curieusactiviteiten en -berichten

Powered by

Q11: Ik bekijk/volg andere Facebookpagina’s:

Powered by

Q12: Ik weet dat ik zelf mijn Curieusactiviteiten op de website van Curieus kan ingeven.

Powered by

Q13: Ik bezoek de website van Curieus:

Powered by

Q14: Ik vind de website van Curieus interessant:

Powered by

Q15: Ik bekijk de nieuwsbrief van Curieus:

Powered by

Q16: Ik vind de nieuwsbrief van Curieus interessant:

Powered by

Q18: Dit is mijn top 3 van alle Curieusactiviteiten (lokaal en nationaal):

Powered by

Q19: Sinds 2013 organiseert Curieus het Festival van de Gelijkheid. Ik was aanwezig:

Powered by

Q20: Ik ken de inspiratiebank www.geniaallokaal.be?

Powered by

Q21: Ik gebruik de inspiratiebank voor:

Powered by

-

Ik probeer dit lokaal aan te brengen, maar lukt nog niet in de groep

-

de laatste tijd hebben we ze niet gebruikt...

-

ik ga er af en toe op lezen, maar nog nooit iets actief mee gedaan

-

Ik moet ze nog verkennen

-

ik start pas

-

Ik haal er leuke activiteiten uit.

-

Ik gebruik ze niet (2x)

Q22: Ik ken de geniale tools op Geniaal lokaal en

Powered by

Q23: Mijn Curieusgroep werkt met andere verenigingen samen:

Powered by

Q24: Mijn naburige Curieusgroep(en):

Powered by

Q25: Sinds 2015 organiseren we onze vrijwilligersdag TAPASproeven van Curieus. Ik was ... aanwezig:

Powered by

Q26: Ik weet wie mijn contactpersonen zijn op het provinciaal secretariaat:

De afbeelding kan niet worden weergegeven. Mogelijk is er onvoldoende geheugen beschikbaar om de afbeelding te openen of is de afbeelding beschadigd. Start de computer opnieuw op en open het bestand opnieuw. Als de afbeelding nog steeds wordt voorgesteld door een rode X, kunt u de afbeelding verwijderen en opnieuw invoegen.

Powered by

Q27: Ik ben ... tevreden over de samenwerking van mijn lokale afdeling en het provinciaal secretariaat.

Powered by

Q29: Deze ondersteuning verwacht ik van de professionele Curieusmedewerkers

Powered by

Q31: Ik ben een

Powered by

Q32: Mijn postcode is:

Powered by

28

BIJLAGE 5 RESULTATEN EFQM KWALITEITSAUDIT

CONCRETE VERBETERTRAJECTEN

-

Er wordt een duidelijk werkingsorganigram uitgetekend + een gewenst organigram voor de toekomst De lokale werking even missiegedreven laten werken als de overkoepelende werking Projectwerking: blijven werken met projectgroepen, maar ook duidelijke verantwoordelijkheden en taakverdelingen Samen met elk personeelslid wordt een nieuw functieprofiel uitgewerkt, met daaraan gekoppeld een persoonlijk vormingstraject/loopbaanontwikkeling Voor nieuwe medewerkers, stagiairs en vrijwilligers schrijven we een stappenplan voor onthaal en opvolging We volgen een diversiteitstraject met Diversito (scan&do) waarbij onze organisatie volledig wordt doorgelicht + een stappenplan krijgen voor de uitbouw van een diverse organisatie We zetten “de vrienden van� op onze website en op termijn willen we structurele partners betrekken in onze Algemene Vergadering We maken een nota met communicatie-afspraken, waarin we onze interne communicatiekanalen stroomlijnen Werk maken van meer betrokkenheid bij de bestuursorganen Het aanpakken van de organisatiestructuur met minder overlegorganen en met heldere rapporteringslijnen en verantwoordelijkheden

OVERZICHT VAN DE AUDIT

De vijf verschillende organisatiedomeinen die we tegen het licht hielden: Leiderschap Strategie Mensen Samenwerkingsverbanden en beheer van middelen Procesmanagement

De vier resultaatsgebieden die we analyseerden: Klanten Medewerkers Samenleving Sleutelresultaten

We stippen telkens heel kort de stand van zaken aan en koppelen hieraan heel kort de groeimogelijkheden en mogelijke verbetertrajecten.

15

ORGANISATIEDOMEINEN

LEIDERSCHAP

Missie, visie en waarden De missie/visie is gedragen in de hele organisatie: nieuwe projecten, het engagement van nieuwe lokale groepen en aanvragen van starters worden hieraan afgetoetst. Ze is tot stand gekomen in overleg met de organisatie (vrijwilligers & medewerkers), en wordt regelmatig tegen het licht gehouden.

Op korte termijn zit de groei in dit domein in het nog scherper formuleren van de missie (wat we ondertussen deden). In de volgende beleidsperiode dringen moedige keuzes zich op. Willen we de vrijwilligerswerking helemaal op 1 lijn met de projectwerking krijgen, en volop ruimte vrij maken voor waardengedreven samenwerkingen met starters, moeten we onze lokale groepen even streng toezien op missiegedreven activiteiten (en dus cultuur/maatschappelijke verandering als uitgangspunt nemen van erkenning).

Organisatie-inrichting Een overlegstructuur is er wel (staf + werkgroepen), een actueel organogram (die de realiteit weerspiegelt) ontbrak in april 2019. Bevoegdheden zijn meestal informeel toegewezen, maar niet duidelijk uitgesproken.

Daardoor zijn de rapporteringslijnen niet altijd helder.

Ondertussen tekenden we een actueel organogram uit + een ideaal organogram op het eind van deze beleidsperiode. Bij onze overkoepelende projecten en open activiteiten blijven we werkgroepen vormen voor de uitwerking van het project, maar benoemen we duidelijk wie (1 of 2) verantwoordelijk is. Deze persoon maakt de projectfiche op, roept de werkgroep samen en rapporteert aan de staf en leidinggevende. Volgend jaar evalueren we deze manier van werken, en sturen bij.

Betrokkenheid op de medewerkers Bij Curieus hechten leidinggevenden (coĂśrdinatoren + directeur) er belang aan dat alle medewerkers zich kunnen ontplooien in hun werk. Hun input wordt opgepikt, er is aandacht voor hun ideeĂŤn, voelen zich betrokken en worden uitgedaagd om oplossingsgericht te denken. Tijdens functioneringsgesprekken is er ruimte voor feedback in beide richtingen, de medewerker kan zijn/haar leidinggevende feedback geven in een veilige gespreksomgeving. Deze individuele gesprekken zijn vandaag niet op regelmatige basis.

De functioneringsgesprekken worden met jaarlijkse regelmaat ingepland (januari 2020 eerste nieuwe ronde), met focus op een ontwikkelingstraject per medewerker. Hierbij worden de wederzijdse verwachtingen tussen leidinggevende en medewerker duidelijker. We werken aan een ethische code voor de organisatie.

STRATEGIE

Vorige beleidsperiodes schreven we jaarlijks een voortgangsrapport. Hoewel dit in de toekomst niet meer van kracht is, blijven we zelf dit ritme aanhouden en plannen een jaarlijkse beleidstweedaagse waar we onze Strategische en Operationele Doelstellingen tegen het licht houden en bijsturen waar nodig - met daarbij in het achterhoofd maatschappelijke ontwikkelingen en evoluties binnen de sector. Op die manier is ons strategisch meerjarenplan ook een operationeel werkinstrument.

In voorbereiding op de eerste beleidstweedaagse van 2020 formuleren we de operationele doelstellingen meer SMART, op de beleidstweedaagse van 2021 toetsen we deze een eerste keer af. In het vernieuwde organigram is een beleidsmedewerker verantwoordelijk om het team alert te houden voor de inhoudelijke en

16

organisatorische opvolging van ons Beleidsplan. We werken aan operationeel plan voor personeelsbeleid en financieel beleid. Voor de partnerschappen werkten we een eerste operationeel plan uit voor Festival van de Gelijkheid, dat wordt uitgerold naar de andere projecten.

MENSEN

Bij de aanwerving van nieuwe personeelsleden is de missie van Curieus de leidraad, die moet matchen met de waarden van medewerkers. Ook het personeelsbeleid is afgestemd op onze missie en visie. Concrete voorbeelden: falen is niet enkel in onze projectwerking een inhoudelijk thema, ook bij onze medewerkers wordt ‘iets proberen’ (experimenteren) aangemoedigd, zelfs al bestaat de kans dat je daarbij op je bek gaat.

Ook het uitgangspunt om altijd en overal samen te werken keert terug in het personeelsbeleid.

Via functioneringsgesprekken worden personeelsleden gevraagd naar hun welbevinden, hun tevredenheid in de organisatie. ‘Talent’ is het uitgangspunt van deze gesprekken: hier ben ik goed in, en hier wil ik beter in worden. Deze evaluaties zijn heel procesgericht. Meer dan het eindresultaat (targets) wordt iemands inzet geëvalueerd en naar waarde geschat. In een functioneringsgesprek wordt een mentale ruimte gecreëerd waarbij de werknemer zich veilig voelt om zijn eigen functioneren in de organisatie en welbevinden in zijn/haar takenpakket uit te spreken. Het gesprek werkt in twee richtingen, ook de leidinggevende wordt geëvalueerd.

Een externe begeleider leidt het gesprek. Werkpunten worden uitgesproken en groeikansen afgetoetst.

Maar dit moet gestructureerder, gekoppeld aan een persoonlijk vormingstraject op lange termijn. Vormingen vandaag zijn eerder ad hoc, en op vraag van de medewerker wanneer die daar de nood aan voelt op dat moment. Bij de vernieuwde functioneringsgesprekken tekent elke Curieusmedewerker samen met zijn/haar leidinggevende een pad uit dat aansluit bij wat ie nodig heeft om zijn/haar takenpakket ten volle te kunnen uitvoeren, zijn tevredenheid en de mate waarin ie zichzelf kan ontplooien. Een ontwikkelingstraject op maat, gekoppeld aan het functieprofiel en gebaseerd op waar elke medewerker aangeeft naartoe te willen groeien, welke talenten hij/zij heeft en welke ie verder wil ontwikkelen). Door het scherper stellen van de verschillende profielen, geven we medewerkers ook de kans om zich te specialiseren.

Een overzicht van de individuele competenties en talenten werd in het verleden eenmalig gegenereerd op organisatieniveau dankzij het talentenpaspoort. Dat gaf inzicht in het persoonlijk functioneren en talentenplaatje (matrix/rooster), en de algemene talenten van en in de organisatie. Het helpt om de sterktes van de organisatie als geheel duidelijker te distilleren, en om op individueel niveau misverstanden of sluimerende conflicten uit te klaren (vb veel nood aan overleg vs alleen werken). In januari 2020 herhalen we de oefening rond talentenpasport met het volledige team.

Voor nieuwe medewerkers en stagiairs schrijven we een strategisch stappenplan uit voor onthaal & opvolging, gebaseerd op het onthaalbeleid voor nieuwe projectvrijwilligers.

Exitgesprekken willen we als leermomenten aangrijpen. Wanneer werknemers vertrekken, willen we structureler peilen naar de punten waar het “misliep”, het waarom van hun vertrek.

Om een diverser personeelsbestand te bereiken werken we een stappenplan uit. Ons diverse netwerk dat we opbouwden dankzij Festival van de Gelijkheid, GRINTA, Feest van het Falen … vragen we om de vacature bewust mee te verspreiden. We maken in de vacature zelf ook het belang van diversiteit voor een werking heel duidelijk . We gaan bewust op zoek naar stagiaires met migratieachtergrond. We gaan bewust op zoek naar nieuwe leden met diverse achtergrond voor de RVB. We vroegen de begeleiding van het Minderhedenforum voor een traject om het inclusiever maken van onze werking.

17

We tekenden een preventiebeleid en afsprakennota uit rond communicatie/timemanagement/burnout: Welk communicatiemiddel wordt wanneer en waarom gebruikt, afspraken rond mails sturen/beantwoorden in weekend/vakantie … en de druk die dat met zich meebrengt.

We tekenen een organogram tekenen dat overeenstemt met de realiteit vandaag, gestoeld op de talenten en de dagelijkse praktijken van de verschillende medewerkers. En we tekenen een ‘ideaal’ organogram, hoe ziet onze ideale structuur eruit?

SAMENWERKINGSVERBANDEN EN BEHEER VAN MIDDELEN

Strategische partnerschappen Curieus bouwde enkele structurele samenwerkingsverbanden uit met organisaties/individuen die een meerwaarde betekenen voor het realiseren van de eigen strategische doelstellingen, en waarbij Curieus een meerwaarde betekent voor de realisatie van de doelstellingen van deze partners. Telkens gaat het om partners waarbij we voor meerdere projecten samenwerken (waarbij het initiatief gedeeld wordt en niet alleen vanuit Curieus vertrekt), ideeën worden uitgewisseld en afgetoetst. We helpen elkaar om maatschappelijke thema’s op de kaart zetten en het maatschappelijk debat te openen. Bij de verschillende projecten kunnen we goed duiden wat we elkaar te bieden hebben, omdat we onze eigen sterktes en die van onze partners goed kunnen inschatten: van sfeersetting en uitwerking dialoog-concepten tot productionele ervaring bij het opzetten van een Festival). Bovendien verhogen we door samen te werken het publieksbereik en - in het ideale scenario – daar uitvolgend ook de impact op de samenleving. Curieus profileert zich niet alleen als laboplek voor eigen projecten, maar ook voor andere organisaties. Het Festival van de Gelijkheid is een reële/fysieke plek waarop organisaties projecten kunnen experimenteren nieuwe concepten, projecten … (cf. caféploeg VFG, Moeilijke Dingen Makkelijk Uitgelegd …) die impact hebben op de samenleving. We sluiten geen contracten af met deze partners, er heerst een groot vertrouwen en dat is tot op heden nog nooit beschaamd. De neerslag hiervan is wel te vinden in evaluatieverslagen e.a. opvolgingsdocumenten, gedeelde Trelloborden met taakafspraken en waarbij volgende edities letterlijk voortgebouwd worden op voorafgaande.

Heel wat organisaties staan in de nabije en verre toekomst op ons samenwerkings-verlanglijstje, heel specifiek willen we nauwer en structureler samenwerken met doelgroepgerichte organisaties (kansengroepen) en organisaties expertise hebben op vlak van eenzaamheid…

Met evaluatievergaderingen waarbij we zowel kwantitatieve als kwalitatieve parameters in rekening nemen, evalueren we de win-win in samenwerkingen. Bij evenementen gaat het om een beeld krijgen van de bezoekers (aantal, leeftijden, gender …), partners, deelnemers, locaties, interactiviteit, communicatie, impact (bv. bij de Empty Shop) ... Die evaluaties doen we met ons eigen team, maar uiteraard ook in overleg met de partners. We gaan uit van streefwaarden in de evaluaties, minder van indicatoren.

We formuleerden duidelijk de streefwaarden bij structurele samenwerkingen: Partners die elkaar vinden, en dat anders nooit zouden gedaan hebben zonder ons, dat we een sterke rol als toeleider kunnen spelen. Dankzij GRINTA bijvoorbeeld staat een structurele samenwerking tussen City Pirates en CC Merksem in de steigers. Dat zijn organisaties die, zonder hautain te willen klinken, die elkaar niet zouden gevonden hebben zonder ons engagement en verbindende kracht als GRINTA-organisator. We zouden deze nieuwe partnerships ook beter kunnen opvolgen zelf.

Dat we zelf leren van samenwerkingen, er is meer dan de eigen wereld waarin wij zitten, buitengaan met nieuwe ideeën (cf. TOSO, City Pirates, … -> zij zijn bezig met dingen waarover wij preken) Dat onze eigen talenten een meerwaarde zijn voor de partnerorganisatie Dat we andere organisaties een ander publiek laten bereiken (cf. Vooruit en Arenberg), en dat dat wederzijds is voor ons (cf. Ish Ait Hamou, City Pirates …). Dat we in publieksbereik elkaar versterken.

18

Er is sprake van een vaste methodiek op vlak van nieuwe strategische partners, die kan in 2 richtingen verlopen. Ofwel ontstaat een project uit een idee/ van Curieus, bij het denkproces over hoe we van idee naar realiteit willen, denken we meteen aan welke partners hier voor ons een meerwaarde kunnen zijn.

Maar het kan ook omgekeerd groeien, een andere organisatie klopt aan bij Curieus omdat onze werking hen opviel. Dan gaan we te werk als bij de starters: sluit het idee aan bij de missie van Curieus, wat kan Curieus bieden (als talent), wat is de return voor ons; Cf. bij GRINTA.

We zien nog veel groeimogelijkheden op korte termijn. We tekenen we een netwerkkaart uit. We formuleren waaraan de structurele/bevoorrechte partners van Curieus (De vrienden van Curieus) moeten voldoen, betrekken deze bij onze Algemene Vergadering geven hen een zichtbare plek op onze website. We werken op onze website een heel eenvoudig stappenplan uit en formuleren hoe Curieus een partner kan zijn (naar het voorbeeld van deBuren en Manchester International Festival).

Beheer van infrastructuur, uitrusting middelen Binnen het beperkte budget pikt Curieus in op technische en technologische evoluties, wanneer die de werking in zijn geheel en het werk van de medewerkers individueel vlotter laten lopen. Medewerkers kunnen aangeven wanneer ze voor hun werk bijzondere behoeftes hebben op technisch/technologisch vlak, bijvoorbeeld zware vormgevingsprogramma’s voor onze layouter, een onbeperkt 4G-abonnement voor medewerker sociale media ... Dit zou nog laagdrempeliger kunnen voor minder mondige personeelsleden, daarom maken we hiervoor een algemeen aanvraagformulier op Trello + vast agendapunt bij de functioneringsgesprekken. Op vlak van infrastructuur volgen we de marktevoluties minder van dichtbij op (behalve wanneer het gaat om pop-uplocaties voor pakweg The Empty Shop in steden). Wanneer we kiezen voor één nieuw Curieuskantoor, zullen we hier bewuster tijd, energie en geld moeten in investeren. De voorbije jaren was de investering in een performante en overkoepelende CRM een grote vooruitgang voor databeheer en communicatieplanning.

We werken een basispakket uit voor elke medewerker, wat ook bij aanwervingen en functioneringsgesprekken besproken wordt (gaande van gsm met abonnement dataverkeer tot een bureau met natuurlijke lichtinval).

Financieel beheer De organisatie beschikt over een analytische boekhouding, met kosten en opbrengsten toegewezen aan vooraf gedefinieerde kostenposten. De reële kosten van de werking worden systematisch en regelmatig getoetst aan de opgemaakte projectbegrotingen dankzij projectevaluaties en het opvolgingssysteem van de werktool Trello.

Financiële streefwaarden zijn onder meer een gezonde loonkostverhouding (maximum 70% loonkost vs minimum 20% werkingsmiddelen). Door de extra opgelegde besparingen zien we nu al dat we drastische keuzes moeten maken op vlak van personeelsbeleid in de volgende beleidsperiode.

PROCESMANAGEMENT

Projectwerking De inspiratiefabriek is de spil in het voeden van onze projectwerking. Projecten worden uitgewerkt door een werkgroep met een verantwoordelijke. Elk project krijgt een eigen kaart op Trello (voor iedereen steeds consulteerbaar), projectfiches en een terugkoppeling met de staf. Deze vrij recente manier van werken helpt om taken te herverdelen, werken aan waardering en werkdruk te verlichten. Het procesverloop van activiteiten/ projecten wordt opgevolgd door de werkgroepverantwoordelijken. Alle medewerkers krijgen binnen hun functie ruimte om de processen tot een goed einde te brengen.

19

Partners & starters Onze missie & visie zijn de toetsstenen om samenwerkingen aan te gaan, of ondersteuning te bieden.

Lokale werking (vrijwilligers) De verschillende levensfasen van een vrijwilligersgroep (model Piot), tekenden we uit op maat van Curieus.

Deze aanpak wordt bijgestuurd door de werkgroep Geniaal Lokaal.

Na onze zelfevaluatie was het voor Curieus duidelijk dat we onze sleutelprocessen moesten uittekenen. Dat gebeurde in het voorjaar van 2019. Daarnaast werken we aan het bepalen van onze indicatoren. We zijn van mening dat we hiervoor onze tijd moeten nemen. We hechten belang aan het oplijsten van kwalitatieve en kwantitatieve indicatoren.

RESULTAATSGEBIEDEN

RESULTATEN BIJ KLANTEN

We peilen de resultaten bij klanten (in Curieustermen: deelnemers/publiek, participanten/gasten, vrijwilligers) door kwantitatieve metingen (bezoekersaantallen, inschrijvingen, websitebezoekers) te koppelen aan kwalitatieve peilingen (evaluatiegesprekken met vrijwilligers, partners en ‘spilfiguren’ (gasten op het festival), grote enquête bij festivalbezoekers, brainstormsessies met vrijwilligers op Geniaal Lokaal XL en Tapas (al dan niet voor een specifiek project à la Festival van de Gelijkheid) …) We houden de resultaten bij in projectevaluaties (Trello als werktool), die een fundamentele insteek vormen voor de volgende editie van een project.

Opmerkingen worden eruit gedistilleerd en op korte of lange termijn aangepakt (bijvoorbeeld: meer programmaformules met interactie op het Festival, prikkelarme omgevingen creëeren op het Festival, actiever bouwen aan een safe space, meer focus op oplossingen, taaltoegankelijkheid …). We gaan met deze verbetersuggesties aan de slag met de werkgroep al dan niet in samenwerking of overleg met de mensen die de suggestie gaven (hetzij partners, vrijwilligers, participanten, deelnemers).

We formuleren ook streefwaarden (bijvoorbeeld: 75 % Festivalbezoekers die jaarlijks terugkomen, elk jaar 25% nieuwe mensen). Google Analytics is onze vriend voor opvolgen streefwaarden bezoekers.

RESULTATEN BIJ MEDEWERKERS

Als organisatie peilen we geregeld naar de tevredenheid van Curieusmedewerkers. Op basis van de resultaten zet de organisatie verbeteracties op.

De tevredenheid van Curieusmedewerkers wordt gepeild via verschillende manieren: - individueel: functioneringsgesprekken, talentenpaspoort en anonieme stakeholdersbevraging die ook peilt naar werkvreugde, tevredenheid en gedrevenheid bij werknemer - op organisatieniveau: de emotionele bankrekening Deze worden vergeleken in de tijd dankzij de systematiek van jaarlijkse functioneringsgesprekken en tweejaarlijkse herhaling van de oefening emotionele bankrekening.

Enkele prioriteiten voor de komende beleidsperiode kunnen we heel duidelijk aftekenen. Wat de emotionele rekening bij zowat alle teamleden doet aangroeien was vooral het gevoel van waardering, het betekenis kunnen geven, het vertrouwen krijgen, het kunnen groeien in de organisatie ...Wat de rekening deed

20

plunderen was de druk die het intense werk op het gezinsleven legt, de breedte van het takenpakket t.o.v. de behoefte om te verdiepen, de nood aan structuur, te weinig tijd om afstand te nemen …

We koppelen er acties aan. Om de moeilijke balans werk-gezin te bewaken, werken we vanaf nu met duidelijke projectoproepen en werkgroepen. Medewerkers worden niet zomaar verwacht aan elk nationaal/overkoepelend project deel te nemen, maar kunnen heel duidelijk kiezen om dat wel te doen.

Het organigram wordt hertekend, op die manier worden taken gebundeld. We maakten in team een afsprakennota rond interne communicatie (mails, sociale media … en verwachtingen hierover).

In januari 2020 herhalen we de oefening in groep met emotionele bankrekening, om een vergelijking in de tijd te kunnen maken. Op welke manier kon de organisatie aandacht geven aan de negatieve balances? Welke acties kunnen we nog ondernemen? Als techniek kan deze oefening ook toegepast worden in de individuele functioneringsgesprekken: Wat geeft je energie, en wat kost je energie?

RESULTATEN OP DE SAMENLEVING

Curieus wil aan een sociaal-rechtvaardige en duurzame samenleving bouwen. Meer nog dan dat we “zorg dragen voor het milieu”, formuleerden we ‘duurzaamheid’ uitdrukkelijk als structureel onderdeel van onze missie/visie. We schreven onze pas voorjaar 2019 uit in een MVO-visietekst.

We nemen bewust specifieke maatregelen om de ecologische voetafdruk van onze projecten en onze werking stap voor stap te verkleinen, met het oog op een transitie naar een duurzame samenleving. Curieus bouwt tegelijk aan een MVO-verhaal dat verder reikt dan enkel ecologische duurzaamheid, we werken bewust aan een sociaal duurzame samenleving.

SLEUTELRESULTATEN

Onze strategische doelstellingen zijn onze sleutelresultaten. Deze staan duidelijk geformuleerd in ons Beleidsplan. Deze worden gemonitord door onze voortgangsrapportage en voorgelegd aan onze bestuurders.

We leggen onszelf op om een jaarlijks VGR te schrijven als voorbereiding van ons tweedaags beleidsweekend.

We toetsen de doelstellingen af aan werkrealiteit en maatschappelijke evoluties.

We zetten een verbetertraject op met de bestuursorganen. Hierbij zijnde principes van goed bestuur het uitgangspunt. We gaan bewust op zoek naar nieuw bloed in onze RVB (waarbij we een balans zoeken tussen mensen met expertise elders in de sector en mensen die band hebben met de beweging als vrijwilliger). En we smelten 6 regionale Raden van Bestuur samen tot 1 overkoepelend bestuursorgaan.

21

BIJLAGE 6 LEVENSFASEMODEL TOEGEPAST OP CURIEUS

STARTENDE GROEP (bewust/onbekwaam) Een startende groep is niet per se hetzelfde als een pas opgerichte groep. Sommigen blijven jaren in de startende levensfase. Anderen slaan deze stap over en springen meteen naar routineuze groepen.

Zijn dikwijls ontstaan door een specifieke aanleiding: een project waar hun oog op gevallen is, gelijkgezinden die samen hun schouders onder Curieus willen zetten. Mogelijks kenden ze ons al een tijdje en zagen ze toen een Geniaal Lokaal activiteit passeren die hen aansprak. Ze zitten boordevol originele ideeën, de één wat zotter als de andere, falen mag nog, niet elke activiteit is even succesvol.

Hun voorkeur gaat naar maatschappelijk activerende activiteiten, meestal zit daar ook een educatief kantje aan.

De startende groep kan zich helemaal vinden in het links-progressieve verhaal en hecht belang aan waarden zoals duurzaamheid, diversiteit, toegankelijkheid,…Ze zijn zich bewust van de ‘waarom’ van hun vereniging en werken missiegedreven. Hun structuur is zeer los en de taken worden verdeeld naargelang de talenten en het netwerk van de personen. De vrijwilligers zijn meestal jonger en diverser dan de gemiddelde Curieusgroep.

Deze vrijwilligers hebben meestal een groot lokaal netwerk. De groep is nog zeer wisselend. Enthousiastelingen komen bij en vallen af.

Ze onderhouden een goed contact met het regionaal secretariaat, ze vinden gemakkelijk hun weg via veel verschillende communicatiekanalen (Messenger, Facebook, Whatsapp,…) voor hun vele kleine vraagjes, ze zijn ook goed mee met de sociale media. Samenwerken is voor hen logisch, ze gaan in hun netwerk op zoek naar contacten die specifiek een link hebben met het thema van hun actie, overleggen en zoeken naar samenwerkingen.

In deze categorie bevinden zich meestal ook de thematische groepen: ze hebben één specifiek thema of activiteit die echt hun core business is. Ze voelen onze missie wel, maar gaan zelden of nooit een ‘Geniaal Lokaal-activiteit’ doen omdat het niet in hun kraam past.

PLAN VAN AANPAK In eerste instantie focussen we ons op hen: Wat is je droom?

Waar wil je naartoe?

Waarom wil je dit doen?

We laten deze enthousiastelingen zoveel mogelijk proberen, binnen onze missie

Indien reeds ideeën over een eerste activiteit, nagaan hoe we hierin kunnen ondersteunen: Op vraag Met maximale ondersteuning: aanwezig zijn!

Wel opletten dat er geen valse verwachtingen worden gecreëerd naar de toekomst toe.

In een tweede gesprek kunnen we het meer hebben over de praktische kant van onze ondersteuning (eventueel te combineren met een evaluatie van hun eerste activiteit): Het ABC van de vrijwilliger nog eens overlopen

22

-

Inspiratie aanreiken (Geniaal Lokaal, Website,…)

Verzekeringen uitleggen Aansluitingsformulier

Opvolging We trachten de startende groepen 1x per jaar samen te brengen (onderdeel van tapas).

Waar mogelijk creëren we een meterschap van een nabije lokale groep. We brengen de startende groep in contact met andere groepen om ervaringen uit te wisselen.

We bekijken of we de startende groep kunnen verbinden met andere geïnteresseerden ‘Wat nu?-gesprek’ nog eens terugkoppelen naar de waarom van het eerste gesprek om zo te kijken wat voor hen een mooi toekomstbeeld zou kunnen zijn.

AUTONOME GROEP (bewust/bekwaam) Kennen het aanbod van het regionaal/nationaal secretariaat en gaan er ook (regelmatig) op in. Daarnaast hebben ze niet altijd inspiratie nodig, ze hebben zelf ook veel ideeën. Autonome groepen houden over het algemeen hun ogen open, ze weten ook wat er bij andere groepen gebeurt. Ze op zijn minst geïnteresseerd in bovenlokale activiteiten zoals Tapas, Festival, … en komen er zelfs naartoe. Ze werken steeds missiegedreven.

Ze zijn mee met social media en liken/delen wel eens onze provinciale activiteiten. Hun aanbod en partners zijn gevarieerd, ze denken aan specifieke samenwerkingen per project.

Ze maken ook wel eens een ‘statement’, zijn mee met wat er gebeurt in de maatschappij en actualiteit, spelen er soms op in. Ze kunnen zich (grotendeels) terugvinden in onze missie. Ze hebben een goed contact met het secretariaat en we weten hoe we ze moeten bereiken. Ze kennen (mensen van) andere curieusgroepen.

De groep blijft ook leven. Ze trekken nog nieuwe mensen aan.

PLAN VAN AANPAK Bewust maken/houden van het feit dat ze een autonome groep zijn, best tijdens persoonlijk gesprek – het verhaal van de levensfasen is ook iets wat ze verstaan, ze zijn ‘mee’ Goed contact blijven onderhouden, zeker omdat ze op zich niet al te veel hulp vragen, ze zijn geen ‘probleem’- of startende groep waar veel tijd in kruipt waardoor ze soms aan de aandacht ontsnappen - inspelen op een zekere ‘trots’ Interesse tonen in de activiteiten, vooraf (delen op social media, op website, …) tijdens (indien mogelijk 1 à 2 activiteiten per jaar trachten bij te wonen) en achteraf (hoe was het?)

Indien leuke ideeën, vragen om uit te schrijven voor toevoeging aan Geniaal Lokaal (erkenning!)

Uitnodigen voor ‘good practices’ op tapas (erkenning!)

Opbellen/ … voor ‘advies’ i.v.m. met provinciale activiteit of die van een andere lokale groep Bewust maken van de kenmerken van routineuze en verstillende groepen zodat dit kan worden voorkomen: (blijven) samenwerken met andere verenigingen, falen mag (nog steeds), zotte ideeën kunnen (nog steeds), taakverdeling binnen de groep eens veranderen, …

In plaats van vrijwilligersbegeleider word je een procesbegeleider.

ROUTINEUZE GROEP (Bekwaam/onbewust)

Zijn wel op de hoogte van het aanbod en tot op zekere hoogte geïnteresseerd maar er gebeurt uiteindelijk weinig mee. Er is weinig behoefte aan terugkoppeling en weinig contact met het secretariaat, enkel voor

23

praktische zaken (administratie, verzekering, ..) De werking is nogal formeel en vast, minder afwisseling in de taakverdeling, minder samenwerking met andere/nieuwe verenigingen, …

Routineuze groepen zijn zich ook niet meer zo bewust, niet van de missie van Curieus maar ook niet van het feit dat ze routineus (geworden) zijn.

Er zijn veel dezelfde terugkerende en succesvolle activiteiten en weinig ruimte voor experiment (‘we hebben dit al eens geprobeerd’) – falen wordt moeilijker. Alles wordt voorspelbaar. Ze hebben draaiboeken voor hun activiteiten.

Ze zijn logo-gevoelig en willen erkenning.

Ze vinden moeilijk nieuwe vrijwilligers.

PLAN VAN AANPAK We communiceren nog steeds over ons aanbod, maar sleuren hen niet over de streep.

Vooral : bewust maken van het feit dat ze zijn ‘afgegleden’ naar een routineuze groep, let wel, zo voorzichtig mogelijk en behoedzaam aanbrengen met nadruk op de positieve aspecten!

Best een moeilijk gesprek. Een zekere vorm van trots kan ervoor zorgen dat je zeer snel misbegrepen wordt.

‘We doen het al zo lang en alles gaat goed.’ Een bekwame groep, maar niet meer bewust van het ‘waarom’ en de missie.

Waarom niet eens een nieuwe samenwerking met die of die?

Zeg, dit of dat, dat is toch echt iets voor jullie, met al jullie ervaring? (erkenning!)

Gesprek voorstellen, ook eens met enkele lokale vrijwilligers erbij: hoe zien jullie de toekomst, zijn er zotte ideeën, wil iemand eens een andere taak op zich nemen, vinden jullie het nog tof, weet je nog waarom je ooit bent begonnen, …

De goesting weer laten primeren op ‘verplichting’ Fouten maken mag (nog steeds!)

Samen zoeken naar een ‘out of the box’ activiteit in de komende 6 maanden en dan ook hiervoor de nodige ondersteuning/aanwezigheid bieden Zie ook plan van aanpak bij autonome groepen! (soms is de lijn zeer dun) Bij het niet missiegedreven werken dringt een remediëringsgesprek zich op. We stippelen samen met de groep een traject uit om de ‘waarom’ van Curieus en de lokale groep terug op hetzelfde spoor te krijgen.

VERSTILLENDE GROEP (onbewust/onbekwaam)

De naam Curieus wordt stilaan een vehikel, wordt soms enkel nog gebruikt om subsidies of een zaal te huren.

De vrijwilligers in deze groep zijn weinig divers: vaak mannen met leeftijd. Hun pensioen is een feit, er is meer tijd vrijgekomen voor hun engagementen. Waarschijnlijk kunnen ze hierdoor ook minder goed de groep loslaten. Ze hadden beloofd om Curieus na hun pensioen op zich te nemen. Er komen geen nieuwe mensen bij.

Het bestuur wordt kleiner en kleiner.

24

Ze verwijzen vaak in gesprekken naar hun gloriedagen: de tijd van de tentoonstellingen over Nero of Anne Frank. Ze bewaren ook goede herinneringen aan het project ‘Kiezen voor Kunst’ en hopen dat de koepel dit project terug wil opstarten.

Aan de inspiratie vanuit de koepel gaan ze weinig in. Geniaal Lokaal is onbekend, overkoepelende projecten passeren maar dringen niet door. De evolutie die Curieus heeft gemaakt van cultuur naar meer maatschappelijk geëngageerde projecten is aan hen voorbijgegaan. Belbos leek hen vreemd, Samen(k)leven zorgde voor opgetrokken wenkbrauwen.

Soms klinkt het verwijt dat het regionaal secretariaat enkel met stedelijke projecten bezig is. Het festival van de Gelijkheid, Volta, Grinta,…zijn ver van hun bed. De Verstillende groep voelt er weinig voor om een uitstap naar deze evenementen te maken.

De activiteiten zijn beperkt.

Vaak vinden de eigen leden de activiteiten nog best fijn. Samenwerkingen over de Curieusgrenzen zijn uitgedoofd. De vaste contactpersoon is weggevallen, de samenwerking stopt.

Het contact met de het regionale secretariaat gaat eerder over formele zaken. Vragen over administratie, GDPR, verzekeringen. Bijna altijd gebeurt de communicatie via mail.

Sommige verstillende groepen zijn helemaal tot stilstand gekomen. Het bestuur bestaat vaak één of twee personen. Deze vrijwilliger is bijna altijd mannelijk, blank, op rust. Er is een misplaatst plichtsbesef. De vrijwilliger houdt de Curieusnaam in leven voor de koepel, terwijl dit niet hoeft.

Activiteiten worden niet meer echt georganiseerd. Jaarlijks staat de vrijwilliger nog op de lokale braderie nog een Curieusstandje. Geen enkele activiteit onderstreept nog het waarom van Curieus.

De vrijwilliger heeft nog nooit van Geniaal Lokaal gehoord. Weet ook niet wat er gebeurt tijdens het Festival van de Gelijkheid in Gent. Eigenlijk is het niet duidelijk of de vrijwilliger Curieus nog leuk vindt.

PLAN VAN AANPAK Bedanken voor hun inzet tot nu toe. Vaak hebben deze vrijwilligers zich decennia lang ingezet voor Curieus.

Maar een bewustwordingsgesprek en een bijhorend afscheid dringt zich op. Hoe pakken we dit gesprek aan: Vragen naar het waarom?

Vinden jullie het zelf nog leuk?

Zijn er nog andere vrijwilligers? Een andere groep om Curieus aan over te dragen?

De groep duidelijk maken dat het ok is om te stoppen.

Hen de keuze laten. Groep kan dan zelf beslissen of ze nog verder willen of willen stoppen Kunnen we je helpen met het opdoeken van je groep?

Belangrijk om de groep te bedanken en appreciëren voor de inzet in het verleden. (uitnodigen op het culturele luik op Tapas)

25