Neuzen in
Maasmechelen
‘Neuzen in ...’ is een uitgave van curieus vzw • www.curieus.be • informatie@curieus.be curieus is een progressieve vereniging die door een andere bril naar cultuur en de samenleving kijkt. We organiseren frisse, originele en gedurfde activiteiten die je goesting geven in cultuur.
MAASMECHELEN VILLAGE
CAMPUS HELIX (H. HART COLLEGE)
Neuzen in
MAASMECHELEN Iedere stad of gemeente heeft haar curiositeiten. En daar neuzen wij graag in. In die bijzondere plekjes, aparte verhalen en originele tips. Dan zie je het allemaal door een andere bril. Kijk eens naar Maasmechelen zoals je het nog nooit gezien hebt. Luister naar Maasmechelaars die je amper kent. Ontdek Maasmechelen alsof je er voor de eerste keer komt. Of je er nu woont of gewoon op bezoek bent. Welkom. Het is ons Maasmechelen. Onze eigenzinnige keuze. Steek je neus eens in Maasmechelen, haal diep adem en proef ervan op een compleet andere manier. Misschien ruikt het naar meer‌
5
Mijntribuut
“kolen naar as” van ludoo Boonen
Op het mooie dorpsplein van Leut staat tussen drie bomen het beeldhouwwerk “Kolen naar As” van kunstenaar Ludoo Boonen. Dit ranke beeldje uit ruw en oud metaal stelt een figuur met twee kolenkits voor. Het werk is typisch voor de kunstenaar. Ludoo Boonen bouwt zijn sculpturen en personages op aan de hand van gerecupereerd materiaal, vaak stukken oud metaal. Deze worden menselijke figuren, paardenkoppen, standbeelden. Zijn werk is eerder anekdotisch. Toch is de vorm 6
uitgepuurd, haast zuiver en tegelijkertijd brutaal. Het gebruik van zwaar verroest metaal ondersteunt de referentie aan het verval en de dood, kenmerkend voor het werk van de kunstenaar. Het beeldje werd door de gemeente aangekocht uit het thematische project ‘Mijn-Tekens’ (1995) van het Cultuurcentrum Maasmechelen. Het beeld werd om een symbolische reden geplaatst in Leut. Leut is erg getroffen door de mijnverzakking. Ook nu wordt nog permanent grondwater weggepompt om te vermijden dat Leut onder water loopt.
De tajine van Meryame Maasmechelen is een diverse gemeente. Dit uit zich heel sterk in de eetcultuur. Op iedere hoek vind je een kebabzaak, een pizzatent, een frituur of broodjesbar. Italiaanse, Turkse, Griekse, Spaanse, Chinese en Belgische eethuizen vind je verspreid over de gemeente. Parlementslid Meryame Kitir is Marokkaanse van origine en kan goed overweg met de tajine. Hierbij haar lievelingsrecept, gemaakt in restaurant Lilla aan de Oude Baan. IngrediĂŤnten: 1 kg rundsvlees schouder of billen, 2 grote uien, 2 vleestomaten, 2 teentjes look, een halve bussel koriander, een halve bussel peterselie, 125 gr. zwarte pruimen, peper, zout, gemberpoeder, 5 saffraandraadjes, kurkuma, 3 eetlepels olijfolie, komijn
Pel 2 uien, hak uien, een half busseltje koriander en peterselie en 2 teentjes look fijn en meng het in een schaal met 1 koffielepel zout, peper, kurkuma, gemberpoeder en komijn. Voeg 3 eetlepels olijfolie en een glas water toe. Meng 1 kg rundsvlees (schouder of billen) in de marinade. Doe het gemarineerde vlees in de tajine, giet de saus erover en laat 10 minuten sudderen op een laag vuurtje. Voeg daarna 2 grote geschilde en ontpitte in stukjes gesneden vleestomaten toe, een beetje water en 5 saffraandraadjes. Laat dit nog eens 15 minuten sudderen. Voeg 125 gr. zwarte pruimen toe nadat ze 5 minuten geweekt zijn in water. Laat het geheel nog eens 5 minuten sudderen. Serveer met sesamzaadjes en Marokkaans brood. 9
Duitse invasie ‘Hier viel met documenten zwaar, de eerste Duitse adelaar. Jong en oud, heuge ‘t u goed: vier maanden later kwam de vloed’. (Heemkundige Kring Vochte)
Op 10 januari 1940 ging een Duitse Messerschmidt aan het sputteren boven de Maas in Vucht. Het vliegtuigje moest een noodlanding maken in het veld naast de Maas. De inzittenden waren Duitse militairen in het bezit van de geheime invasieplannen tegen België en Nederland. Een deel van de plannen werd door een officier verbrand, een deel werd gered door de toegesnelde gendarmes.
‘Al te doorzichtig’, dacht onze legerleiding. ‘Die moffen willen ons wat opjagen en beetnemen!’. Helaas de waarheid was anders. De Duitsers voerden de plannen vier maand later uit en België werd meer dan vier jaar bezet.
11
Eisden-Dorp boven water Architect Frank Jaspers, bezieler van “Eisden Dorp boven Water”, over de mijnverzakkingen en de daaraan verbonden waterproblematiek:
Greven is de waterhuishouding totaal verstoord. Indien er niet permanent wordt gepompt, loopt het hele gebied onder water.”
“Verzakkingen komen overal voor in het Limburgse mijngebied, in Eisden Dorp zijn ze zeer extreem, acht tot tien meter en bovendien goed zichtbaar. Het water in de Zuid-Willemsvaart bleef op peil, het dorp en landschap er omheen zakten letterlijk weg. Zo staat er in de Langstraat een huis twee verdiepingen lager dan de dijk, terwijl de voordeur oorspronkelijk op de hoogte van de dijk lag. In Het
Frank Jaspers is blij dat er terug geïnvesteerd wordt in Eisden. Niet alleen in de toeristische projecten als het Kruinenpad en de Hangende Tuinen maar ook in het statige gemeentehuis en het grootste plein van Maasmechelen, het Vrijthof.
11
Het statige gemeentehuis van Eisden wordt gerestaureerd tot hoofdzetel van de woningbouw Maaslands Huis.
Vanaf de dijk van de Zuid-Willemsvaart, op deze plaats ca. 11,50m hoog, vertrekt er een stalen wandelpad doorheen de kruinen van de bomen. Door gebruik te maken van het niveauverschil tussen de dijk en het verzakte landschap is er geen trap of lif t nodig. Het pad blijf t op het peil van de dijk, terwijl de bezoekers het landschap onder zich zien ‘wegzakken’.
Bjiësteboel uit Boorse Maste
Remmele
Kuusj Sjroet
Dèèm
Hondskloeat
Deur
Sjoapekeutel
Hin Kawf
Èèng
Doef Dèkke Inkbiegel
Kuke Passevang 16
Knien
Biër Gaws
Tujjere
postzegel aub
Boorsemse vergeliekingen Zoea bot es kiës Zoea zeker es get Zoea gek es e raad Zoea slum es ‘ne minsj Zoea zaat es ’n sjöp Zoea meug as ‘n maaj Zoea gezond es ‘ne vösj Zoea bli-j es ‘n gek Zoea kepsj es ‘n loes Zoea meug as kaw pap
Zo bot als kaas Zo zeker als iets Zo gek als een wiel Zo slim als een mens Zo zat als een schup Zo moe als een made Zo gezond als een vis Zo blij als een gek Geldloos als een luis Zo moe als koude pap
19
Gezellig ouderwets de Maas over
De veerpont “Hoal Euver� II was lange tijd de enige grensovergang tussen Maaseik en Maastricht. Ze is open dagelijks van half juni tot half september van 7u tot 23 uur en van half september tot half juni van 7u tot 21.30 uur.
De veerpont Uikhoven is open tijdens de maanden april en oktober tijdens het weekend van 10 tot 18 u, in mei en september dagelijks van 10 tot 19 u en in juni, juli en augustus dagelijks van 10 tot 21 u.
De grillen van de Maas Bij de E314 staat een voertuig uit de Tweede Wereldoorlog op een sokkel. Aan dat monument hangt een heel verhaal vast. Het Britse amfibievoertuig ging ten onder in de Maas nabij Kotem tijdens een oefening in 1945. Alleen John Shearer wist het ongeluk te overleven. Waarom de tank onderging is onzeker. Wel weten we dat de geallieerden het voertuig hadden ontworpen om de Rijn over te steken. Het lijkt erop dat de ontwerpers geen rekening hielden met de grillen van een rivier als de Maas. Tijdens de beruchte oefening is ze dan ook meegesleurd door de sterke stroming.
Pas in 1977 is het amfibievoertuig teruggevonden. De vinders waren leden van de duikersclub ‘Jaws’. Maar, het lag eigenlijk aan de Nederlandse kant van de Maas. Geen nood: het werd met spoed naar de Belgische kant getrokken. Eens uit het water is de tank gerestaureerd en kreeg hij een ereplaats aan de E314. Om het niet te vergeten, die waanzin die oorlog heet.
23
FOTO: ROMAIN EYSKENS (HBVL)
FOTO: JEFFREY GAENS (HBVL)
Die zijn van hier: de maasmechelse bv’s
Ruben Bemelmans (24 j.) is tennisprof, 136ste op de wereldrangschikking op 30-1-2012. Luca Brecel (18 j.) is de meest belof tevolle snookerspeler en speelt tegen de wereldelite.
Andere bekende Maasmechelaars zijn: Nico Claesen, Davy De Fauw en Manu Karagiannis (profvoetballers) Heidi Rakels (judo) Patrick Stevens (atletiek), Katerina Avgoustakis, Anke Buckinx, André “Felice” Steemans, John Terra, Sabien Tiels, Ann Nelissen, Raf(faelle) Vetrugno (media en podiumkunst) Guido Wevers (theatermaker en regisseur) Mustafa Kör (auteur)
25
Wist je dat? Maasmechelen op 1-2-2012 37401 inwoners telde waarvan 18.563 mannen en 18.838 vrouwen Maasmechelen ongeveer 19 % buitenlandse inwoners telt uit liefst 98 verschillende landen De Nederlanders, de Italianen en de Turken de grootste groepen zijn In Maasmechelen ongeveer 50 % van de bevolking een buitenlandse roots heeft Maasmechelen een oppervlakte heef t van 7.628 ha Maasmechelen 405 km wegen (waarvan 386 gemeentewegen en 19 km gewestwegen) en 78 km fietsvoorzieningen Maasmechelen ruim 3.600 leerlingen telt in het kleuter- en lager onderwijs en 2500 in het secundair onderwijs 26
Maasmechelen een jumelage overeenkomst heef t met Skof ja Loka uit SloveniĂŤ en Jeuifang uit Taiwan Maasmechelen o.a. een woonloket, een opvoedingswinkel en een meldpunt discriminatie heeft Maasmechelen geschenkbonnen heef t die je kan inruilen bij 200 handelaars Je deze en nog veel meer informatie vindt op de gemeentelijke website www.maasmechelen.be
De M van Maasmechelen Kotem) en de dennen de gemeenten die op de boskant-zandgrond liggen (Eisden, Mechelen aan de Maas, Opgrimbie en Vucht) .
Het logo benadrukt de waarde van Maasmechelen als natuurrijke gemeente. De M van Maasmechelen komt naar voor met een verwijzing naar het reliëf en de Maasmeander. Negen bomen geven acht deelgemeenten en één kerkdorp weer. De loof bomen symboliseren de gemeenten in de alluviale vlakte van de Maas (Uikhoven, Boorsem, Leut, Meeswijk en
De grondvormen spelen in alle culturen een rol en bevatten over heel de wereld dezelfde boodschap nl. vierkant staat voor een beschermend geheel, driehoek voor dynamiek en rust tegelijk en de cirkel voor introspectie en bezinning. Ook de kleuren zijn bewust gekozen. De groene kleur roept de vredige rust op van het vruchtbare landschap en is het symbool van de vruchtbaarheid , hoop en wedergeboorte. Blauw geef t ruimtelijke werking en weidse uitgestrektheid weer. Deze kleur is stil en rustgevend. 27
De muziekbunker Jeugdcentrum Asteroïde heef t een repetitielokaal. Het is ook gekend als de “Muziekbunker”. Het lokaal is goed uitgerust: de muzikanten vinden er al het nodige audiomateriaal. De “Muziekbunker” staat open voor iedereen die muziek wil maken of graag zou experimenteren met een nieuwe sound. Zowel muziekbands als individuele muzikanten zijn welkom. In het lokaal kunnen de muzikanten voluit gaan in hun muziek zonder medebewoners of buren horendol te maken. De kostprijs van de “Muziekbunker” voor een blok van 3 uur bedraagt 13 €.
28
Als minstens één van de leden van de band in Maasmechelen woont, krijg je een korting van 50 %. Reserveren kan via de gemeentelijke jeugddienst, jeugd@maasmechelen.be of 089 76 97 92
SPEELPLEINWERKING SAENHOEVE
Hip in Maasmechelen: speelpleinwerking
Speelpleinwerking is hip in Maasmechelen. Saenhoeve heef t naam en faam gemaakt. Het heeft tal van prijzen gewonnen. Saenhoeve is dan ook een goed georganiseerde en gestructureerde werking voor honderden kinderen met tientallen begeleiders. Tijdens de zomer vindt ook “Flapuit!” plaats op het speelterrein naast het Jeugdcentrum Chico in Eisden-Dorp. Flapuit! is een initiatief van de jeugddienst en richt zich tot kinderen met een lichte beperking. Het is speciaal voor kinderen die wat meer aandacht nodig hebben.
De toegankelijke speelpleinwerking Tilliae gaat door in de speeltuin van Eisden. Andere initiatieven voor kinderen en jongeren kun je ontdekken in het Drakenblad of op de website van de jeugddienst. En het zijn er nogal wat: doepas, soccertoer, jeugd- en sportkampen, kunst-, dans- en muziekacademie, skatehal, sport- en jeugdclubs, ….
31
Van molen tot restaurant “stormvogel” en “Al mulino”
De molen van Boorsem heef t een vierhonderd jaar lange geschiedenis, maar de huidige molen dateert van 1858. In 1991 overleed de laatste molenaar. Tot dan werd er gemalen in de molen. Nadien kwam De Stormvogel in verval. Enkele jaren geleden kocht de Maasmechelse ondernemersfamilie Bemelmans-Carlisi de molen op. Ze is intussen prachtig gerestaureerd en heef t een nieuwe f unctie als hotel met 14 kamers, een Italiaans restaurant en een wijnbar.
32
Opmerkelijk is de zeer geslaagde architecturale combinatie van de authentieke molen met een modern, trendy gebouw. Het is een perfect huwelijk tussen authentieke elementen in een modern en hedendaags kader, met oog voor design maar nooit inbindend op het comfort voor de gasten. Al Mulino een hypermoderne en toeristische accommodatie!
Kruiswoordraadsel economie in maasmechelen 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 1. Koopjes; 2. Afkorting voor de bedrijfstak van drinken, eten en slapen; 3. Verkoop van gedemodeerde kledij; 4. Winterkleding; 5. Kleding of sport; 6. Restaurant of brasserie; 7. Waar kleding gehecht wordt 34
postzegel aub
MIJNwerkersMONUMENT
De Boomvlieger
De Wolk en de Regen
Waar is...
... de steek van de keizer
Jean-Pierre Paredis is de nieuwe keizer van de Schutterij Sint Monulphus en Gondulphus I in Mechelen-aan-de-Maas. Om keizer te worden bij een schutterij moet je drie keer Koning zijn d.w.z. de schietwedstrijd gewonnen hebben. In de Middeleeuwen was de schutterij of de schuttersgilde een militie, bestaande uit burgers, opgericht om de stad of het dorp te beschermen tegen een aanval en om de orde te handhaven bij oproer, brand of prominent bezoek. De folkloristische schutterijen zijn opgericht nadat de historische schutterijen werden opgeheven. Ze hebben vooral een sociale, 38
culturele en toeristische functie. Ze houden verschillende keren per jaar een optocht en schieten met een buks. Het Oud Limburgs schuttersfeest (OLS) is het grootste evenement. Hieraan nemen honderden schutterijen uit de beide Limburgen deel. Maasmechelen telt nog drie schutterijen: Sint-Laurentius in Meeswijk en de schutterijen Sint-Monulphus en Gondulphus I en II in Mechelen-aan-de-Maas.
Evenementen Spicy Maasmechelen Carnavalstoet Del Mundo straattheaterfestival Palm Parkies Elisabethpark Europees Kampioenschap Rallycross Opgrimbie Markt Eisden-Dorp Rommelmarkt Pauwengraaf Internationale Koorwedstrijd Maaslandse Gordel Smulpapentocht Schilderachtig Leut
Del Mundo Straattheaterfestival
Spicy Maasmechelen
Wat doet die hier? de mier
De mier is een ijverig en intelligent diertje. Ze staat bekend om haar werkijver en verbazingwekkende f ysieke kracht. De mier is niet alleen bijzonder als diertje, maar ook als soort. Een mierenkolonie is een toonbeeld van organisatie. Op het grasplein voor het Sociaal Bedrijvencentrum staat een reusachtige mier in staal. De mier staat voor de drive die uitgaat van de verschillende projecten gehuisvest in het centrum. Langdurig werkzoekenden en laaggeschoolden krijgen er een nieuwe kans om aansluiting te vinden met de arbeidsmarkt. De betrokken kunnen er werker42
varing op doen in diverse sectoren. Er is een strijkwinkel. Daarnaast is er tewerkstelling in bedrijven die zich specialiseren in hout en metaal, in recyclage en een kringloopwinkel, in groenonderhoud bij overheden en bedrijven, in eenvoudige montage en verpakking voor bedrijven. Het centrum voorziet ook opleiding. Het Sociaal Bedrijvencentrum creĂŤert zo meer dan 250 jobs. En reusachtige stalen mier? Die is de verwezenlijking van de eigen afdeling metaal van het Bedrijvencentrum.
Markante monumenten jan, jan en peter kohlbacher
Jan, Jan en Peter Kolhbacher: de vader en zijn zoons. En alle drie zijn monumenten in het vrijwilligerswerk. De ene is vergroeit met de sociale aspecten van het mijnverleden, de andere met de jeugdwerking van de mijnploeg Patro Eisden, de derde met Tuinwijk 2020 en de Volleybal. Jan senior is de drijvende kracht achter de Stichting Erfgoed Eisden. Deze organisatie houdt de geschiedenis van de Eisdense Tuinwijk levendig. Ze koestert het verleden van de Tuinwijk. De organisatie verzamelt historische informatie en giet die in publicaties. Het
gaat vooral over de sociale aspecten van het mijnverleden. De Stichting staat in voor de uitbating het museum van de mijnwerkerswoning. Daar verzorgt ze toeristische rondleidingen. Ook is er een eigen tijdschrif t. De Stichting is aanspreekpartner en medeorganisator van tal van activiteiten over het mijnverleden. Jan senior heeft niet alleen een encyclopedisch kennis over het Eisdense mijnverleden, hij staat ook garant dat het verleden niet vergeten wordt en dat de volgende generaties het leren kennen.
45
Jan junior is als voorzitter de drijvende kracht achter het jeugdvoetbal bij Patro Eisden. Deze voormalige mijnclub telt meer dan 300 jeugdspelers, heef t elke dag van de week trainingen en speelt in de nationale reeksen van het jeugdvoetbal. Toch heef t Jan nog dromen. Hij droomt van een samenwerking met alle jeugdvoetbalclubs in Maasmechelen om alle voetballertjes op hun niveau te laten sporten. En hij droomt van een splinternieuwe jeugdaccommodatie in het Gemeentelijk Sportpark: “Om efficiënt te kunnen werken en met uitstraling naar de regio.” Peter is één van de trekkers van de werkgroep Tuinwijk 2020 die allerlei evenementen organiseert in de Cité. De werkgroep is gestart n.a.v. het 100-jarig bestaan van de Tuinwijk in 2011. Daarnaast is hij ook voorzitter van de jeugdafdeling van Volleybalclub Volharding. 46
Vader Kohlbacher met zijn 2 zonen zijn het toonbeeld van het uitgebreid vrijwilligerswerk in Maasmechelen.
Trek de stoute schoenen aan
Nationaal Park Hoge Kempen: toegangspoort Salamander Mechelen-aan-de-Maas telt twee waardevolle natuurgebieden met aangeduide wandelingen. Het wandelgebied de Mechelse Heide met het erg waardevolle Ven onder de Berg maken deel uit van het Nationaal Park Hoge Kempen (toegangspoort Salamander). De Maaswinkel ligt in de uiterwaarden langs de Grensmaas. 47
Doen!
op z’n italiaans of op de terril
Een dagje uit in Italiaanse sferen. Het kan in Maasmechelen. De Vespa, het onthaal, het landschap, de baas achter het fornuis, het etentje achteraf… Je proeft en voelt
48
Italië… in het Maasland. Informatie en vertrek aan grand café casino aan de kerk van Eisden-Tuinwijk. Of liever de mountainbike. Dat kan. Zelfs op de terril van de mijn.
Netoverschrijdend lopen Al meer dan 33 jaar werken de leraars Lichamelijke Opvoeding in Maasmechelen samen aan sportpromotie. Het project is uniek: het gaat om de sport. Alle schoolnetten slaan de handen in elkaar om de jongeren warm te maken voor sport. En dat brengt leuke evenementen
met zich mee. EĂŠn van de belangrijkste activiteiten is de massacross voor alle lagere schoolkinderen. Deze gaat traditioneel door in mei in het gemeentelijk sportpark. Zeker een aanrader om eens aanwezig te zijn en het jong geweld aan te moedigen!
49
Bekende optrekjes
De voormalige directeurswoning van de mijn
50
De ingang naar het buitenverblijf van Koning Boudewijn en Koningin Fabiola
Het kasteel Vilain XIIII in Leut
De vierkantshoeve Monnikhof, eigendom van voetballer en trainer Erik Gerets
Colofon Neuzen in Maasmechelen bijeen geneusd door: curieus Maasmechelen NoĂŤl Deckers Meryame Kitir Elvire Martens Redactie Kris Verduyckt
Lay out curieus Limburg Meer info www.curieus.be/neuzenin
Fotografie Anka Vandenrul HBvL Sanne Swijsen Vormgeving Rob Marcelis
53
Krijg je het ook warm door zo veel leuke ideeĂŤn? Voel je het tintelen om Curieus te worden?
Aarzel dan niet om ons te contacteren!
Guffenslaan 108, 3500 Hasselt info.limburg@curieus.be 011 30 10 93 54
CURIEUS? curieus is een sociaal-culturele vereniging voor volwassenen die zich bezig houdt met alles wat mensen kan boeien. Je komt ons tegen op meer dan 300 plaatsen in Vlaanderen en Brussel. Je kan er komen proeven van de activiteiten die een kleine of grote groep vrijwilligers organiseren voor iedereen in hun gemeente of wijk: daguitstappen, info- en debatavonden, tentoonstellingen, filmvoorstellingen, standupcomedy-avonden, internetklasje, quizzen, fiets- of wandeltochten… Kortom: alles wat mensen ‘curieus’ maakt. curieus is er voor mensen die op zoek zijn naar een zinvolle vrijetijdsbesteding. Mensen die andere mensen willen ontmoeten in een aangename en vriendschappelijke sfeer. curieus is er ook voor mensen die graag iets opsteken, die steeds op de hoogte willen blijven en mee willen zijn in deze steeds veranderende maatschappij. curieus draagt waarden als respect, gelijkwaardigheid en solidariteit hoog in het vaandel. We kiezen voor een samenleving waarin iedereen gelijke kansen krijgt om zich te ontplooien en de verantwoordelijkheid heeft om deze kansen te benutten. curieus kiest voor ontmoeting. curieus wil mensen samenbrengen, banden smeden, netwerken bouwen.
www.curieus.be informatie@curieus.be
printed by
www.zwartopwit.com
V.u.: Jurgen Theunissen, p/a Grasmarkt 105/41, 1000 Brussel. Niet op de openbare weg gooien ajb.