Neuzen in de
kapellekensbaan
‘Neuzen in ...’ is een uitgave van curieus vzw • www.curieus.be • informatie@curieus.be Curieus is een progressieve vereniging die door een andere bril naar cultuur en de samenleving kijkt. We organiseren frisse, originele en gedurfde activiteiten die je goesting geven in cultuur.
Foto: PAul Teughels
Foto: 4 zweedse fotograaf uit het archief van Jo Boon
Neuzen in de
kapellekensbaan Boontje schreef een boek zo groots dat je er duizelig van wordt. Over de wereld en de mensen die erin rondlopen. Maar toch vooral over de Kapellekensbaan. En daar neuzen wij graag in. Want daar vind je heel wat curiositeiten. Bijzondere plekjes, aparte verhalen en uitzonderlijke figuren. Laten we er eens met een andere bril naar kijken. Kijk eens naar de Kapellekensbaan zoals je ze nog nooit gezien hebt. Luister naar wie er rondloopt of woont. Ontdek de Kapellekensbaan eens op een andere manier. Welkom. Het is onze Kapellekensbaan. Onze eigenzinnige keuze. Steek je neus in de Kapellekensbaan, haal diep adem en proef ervan op een compleet andere manier. Misschien ruikt het naar iets anders‌ Veel leesplezier, Jan Roegiers (voorzitter Curieus nationaal)
5
De Kapellekensbaan in 100 woorden TerMuren, Erembodegem, Aalst, Ondineke, Louis Paul Boon, gevelschilder, schilderen en tekenen, De voorstad groeit, Leon Kreynsprijs, Madame Odille, 1953, Kapellekensbaan, verboden lectuur, Zomer te Ter-Muren, Arbeiderspers, Reinaert de vos, Isengrimus, Tippetotje, de kantieke schoolmeester, Johan Janssens, de spoorweg, mossieu Colson van tministerie, kramiek, Derenancourt, Gourmonprez, kapel OnzeLieveVrouwterMuren, de Filature, de Labor, encyclieken, libertijnen, socialen, Glemmasson, Vapeur, Zotte Zulma, Oscar, de Konijnenberg, leerlooierij Schotte, Daens, Rode Vaan, cultuurpessimisme, tedere anarchist, nihilist, viezentist, Jeanneke, Boontjes, Vooruit, Boonfietstocht, ’t Is maar een Woord, Wachtwoord, Fenomenale Feminateek, Menuet, De Bende van Jan De Lichte, De Zwarte Hand, Geuzenboek, 1972, bijna Nobelprijs, 1979, Europese verkiezingen, 100 jaar.
7
Sta lin
sse a n Br u grad la m 29,9 k
l:
Gent nieuwstraat Sint-Pieters 32,4 km
8
:
Lees de Kapellekensbaan in 10 stappen 1 Ga zitten, relax maar hou je vast want
2
3
4
5
Boon raast 380 bladzijden door lijf en leden. Als je na 1979 bent geboren: een beetje historische achtergrond kan geen kwaad. Als je voor 1979 bent geboren: schaam je als je de Kapellekensbaan nog niet gelezen hebt. Maar schaam je niet te fel want Vlamingen lezen niet. Gelukkig waren er Nederlanders. Anders was Boon nooit schrijver gebleven. Bezoek Aalst en omgeving.
Sla het boek gerust dicht, want 3 maanden later kun je weer naadloos inpikken. 7 Geniet van een schrijver die door zijn pessimisme een optimist probeert te zijn. 8 Huur desnoods de dvd Daens van Stijn Coninx om de streek en tijd nog beter te leren kennen. 9 Als je het uit hebt, lees ook eens Dimitri Verhulst. 10 Vraag je af hoe het komt dat Louis Paul Boon de Nobelprijs literatuur niet heef t gewonnen. 6
9
Die zijn van de Kapellekensbaan Boon schrijf t in de Kapellekensbaan drie verhalen samen. Het verhaal over zichzelf die het boek aan het schrijven is en erover discussieert met zijn vrienden en buren. Het verhaal van Ondineke, het meisje uit Aalst dat krampachtig probeert in het jaar 1800 en zoveel te ontsnappen aan de uitzichtloze armoede en wil opklimmen tot het burgerschap. En het verhaal van Reinaert de Vos dat het alter ego van Boon, Johan Janssens, schrijf t voor een communistisch blad.
Boontje: de verteller die met “ge� wordt aangeduid. Hij schrijf t de romaninderoman over Ondineke. Johan Janssens: dichter en dagbladschrijver. Hij schrijf t de krantenstukjes over Reinaert de vos voor een communistisch blad. Alter ego van Boon. Mossieu Colson van tministerie: kennis van Boontje. Verzamelt krantenknipsels over bijzondere gebeurtenissen. Kantieke schoolmeester: kennis van Boontje. Hij vindt dat het vandaag geen zin meer heef t om een roman te schrijven. Tippetotje: schilderes. 11
Ondineke Ondine Bosmans: meisje in Ter-Muren. In het begin is ze 11 en wil opklimmen op de maatschappelijke ladder. Op het einde is ze een jonge vrouw en zit ze toch nog aan de grond. Carolus “Vapeur” Bosmans: Ondines vader. Hij noemt zich burger, geen arbeider, want hij is een zelfstandige trappenmaker. Zotte Zulma: Ondines moeder. Zij is niet goed bij haar verstand. Valeer Bosmans: Ondines jongere broer. Hij mankt en mist een vinger die Ondineke heeft afgesneden. Meneerke Brijs: boekhouder bij de Filature en de eerste “sociaal” die een ziekenbond opricht. Achille Derenancourt: zoon van de eigenaar van het kasteel en de Filature. 12
Norbert Derenancourt: ziekelijk broer van Achille. Ludovic Gourmonprez: vrijmetselaar en zoon van de eigenaar van de Labor. Glemasson: rijke man met monsterbuik en drie kinnen. Oscar Schatt: simpele jongen waar Ondineke mee trouwt.
Reinaert Reinaert de vos. Hermeline, zijn vrouw. Isengrimus de wolf.
Foto: Paul Teughels
Het monument De kapel en het standbeeld Je zou de roman De Kapellekensbaan zelf al een monument kunnen vinden. Maar wij kiezen twee monumenten uit het boek die je ook echt kunt bezoeken. De kapel en het standbeeld.
Kapel O.L.Vrouw TerMuren Ondine voelt zich een hele juffrouw omdat zijn de sleutel van de kapel mag bewaren. Daarom is ze wat beter dan de rest en vindt zij het ook kunnen dat zij het offerblok plundert om een nieuwe frak voor Valeer te kopen. De kapel OnzeLieveVrouwTerMuren bestaat echt en ligt aan de kapellekensbaan. Het is een classicistische kapel, gebouwd in 1763, maar al vermeld in 1631. Tussen 4 en 15 augustus speelt zij een centrale rol in “de Kapellekensdagen�. 15
16
In de 14de eeuw bevond zich op deze plek het Hof ter Hale. Aan de buitenmuur hing een geschilderde Mariabeeltenis. Toen er brand uitbrak op het Hof bleef deze beeltenis ongedeerd op de verschroeide muur. Om dit wonder te vereeuwigen bouwde men er een kapel, waar men O.L. Vrouw Ter Muren kwam aanbidden. Ja, Ter Muren staat dan voor de gespaard gebleven muur van het Hof. www.kerkerembodegem.be
Ondineke Aan de kapel heef t een hele tijd een standbeeldje van Ondineke gestaan. Het is van de hand van beeldhouwer Frans De Vree. Wegens herhaaldelijk vandalisme besloot men het standbeeldje te verhuizen naar het stadhuis van Aalst.
Sommigen beweren dat er ook een andere reden was voor de verhuis. Heel wat mensen van de kapellekensbaan spraken immers kwaad over het beeldje. Zij was naakt en zwanger. De pastoor heeft zelfs nog onderhandeld op het stadhuis om Ondineke aan te kleden. Ondine is Boon’s grote heldin. Een vuile ros en feeks, een dievegge, een kindermoordenares en een sadistische treiteraar. Het fabrieksmeisje dat wil opklimmen tot burgervrouw en zo ontsnappen aan de grauwheid van het bestaan. Want zij walgt van arme mensen.
De pastoor heeft nog onderhandeld op het stadhuis om Ondineke aan te kleden.
De Kapellekensbaan vroeger
en nu
De Kameraad “Schop de mensen tot zij een geweten hebben” Louis Paul Boon werd geboren op 15 maart 1912. Op zijn 16 jaar werd hij van school gesmeten omdat hij verboden boeken in zijn bezit had. Hij ging dan maar met zijn vader aan de slag als gevelschilder. In zijn vrije tijd volgde hij lessen aan de kunstacademie, maar daar moest hij mee stoppen wegens geldgebrek. Hij trouwde al vrij snel met Jeanne, om aan het juk van zijn moeder te ontsnappen, wordt wel eens gezegd. Sommigen denken ook dat Ondine uit de Kapellekensbaan gebaseerd is op zijn moeder. 20
Het debuut Louis Paul Boon komt onder vuur te liggen in het Limburgse Veltwezelt tijdens de Duitse invasie. Het inspireert hem voor “Mijn kleine oorlog”. Maar daarvoor heef t hij al “De Voorstad groeit” geschreven. Het slaat in en hij krijgt er de Leo Kreynsprijs voor. Maar zijn boeken verkopen voor geen meter. Willem Elschot over de jonge Boon: “Zijn stijl is ruw, brutaal, ongeschoold, soms plat, maar dat alles is bewust en gewild, met goede, ja met edele bedoelingen. Want Boon is een idealist, hoe eigenaardig en onburgerlijk de uitweg van zijn idealisme ook mag zijn.”
Foto: Š Jo Boon / Sabam 2013
De Kapellekensbaan In het begin van de jaren ’50 stapt hij met “De Kapellekensbaan” en het vervolg “Zomer te Ter Muren” naar Angèle Manteau, maar die wil het tweeluik niet uitgeven wegens te duur. De Arbeiderspers in Nederland hapt wel toe maar het zal 3 jaar duren eer de 1500 exemplaren uitverkocht geraken. Misschien had de katholieke index daar in Vlaanderen iets mee te maken. De Kapellekensbaan was “verboden lectuur”, Zomer te Ter Muren “streng voorbehouden lectuur”. In 1972 stond Boon in poolpositie voor de Nobelprijs literatuur toen de PEN club Vlaanderen en Nederland hem had voorgedragen. Geen enkele Vlaamse schrijver is er zo dicht bij geweest. 22
Bekende Vlaming Maar Louis bleef schrijven en verzamelen voor zijn Fenomenale Feminateek. Hij schreef Menuet, de Bende van Jan De Lichte en natuurlijk zijn Boontjes in De Vooruit. In de jaren ’70 begon hij zich toe te leggen op zijn historische romans: Daens, de Zwarte Hand en het Geuzenboek. Toen zelfs de katholieken opgetogen waren over zijn Daens, schreef hij onmiddellijk Mieke Maaikes obscene jeugd. En in de jaren ’60 schopte hij het zelfs tot Bekende Vlaming door zijn optredens in de tvspelletjes “’t Is maar een woord” en “Wachtwoord”.
“Zijn stijl is ruw, brutaal, ongeschoold, soms plat, maar dat alles is bewust en gewild, met goede, ja met edele bedoelingen.�
De legende Van de Vos Reinaert Johan Janssens schrijft in de Kapellekensbaan stukjes over Reinaert de vos voor een communistisch blad. Dat heeft Boon ook echt gedaan. Alleen wou de Rode Vaan ze niet publiceren. Deze weigering, samen met de Russische atoombom deden zijn liefde voor de Kommunistische Partij van BelgiĂŤ danig bekoelen. Het oorspronkelijke epos van Reinaert de Vos werd in de 13de eeuw geschreven door een zekere Willem. Hij schreef het zo goed al zeker als een satire op wat toen gebruikelijk was bij de adel, de geestelijkheid en de burgerij. Om van alle personages dieren te maken zal hij ook wel zijn redenen
hebben gehad, wilde hij niet geradbraakt worden.
Boon’s Reinaert Boon was gefascineerd door Reinaert de vos. Was het omdat hij zichzelf er wat in herkende of was het toch eerder de eenzame wolf Isengrimus waarmee hij zich identificeerde? Hoe dan ook had hij alle verhalen goed bestudeerd en wou hij er zijn eigen slag aan geven. Nadat de Rode Vaan ze had geweigerd integreerde hij ze in de Kapellekensbaan. Maar wel op zijn manier: Samen met zijn oom Isengrimus sticht Reinaert de “republiek der negatie van de bestaande dingen” die zich moet inzetten voor een rechtvaardige verdeling van de buit. Reinaert is echter te goedgelovig en
laat zich steeds beetnemen. Na een goed gesprek met zijn vrouw Hermeline en een pater wordt hij listig en spitsvondig en bedriegt iedereen, vooral zijn oom Isengrimus, die gewoon zijn klein gewin probeert te doen in de samenleving maar er uiteindelijk door wordt verstikt. Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie Van den Vos Reynaerde (tegenwoordig ook wel Reinaart de vos, Reinaert de vos of Over de vos Reinaert) is een episch dierdicht dat geldt als een hoogtepunt in de Nederlandse middeleeuwse literatuur. Het telt in totaal 3469 versregels en is geschreven in het Diets (dit is het Nederlands uit de periode van 1200 tot 1500). In tegendeel tot wat vaak beweerd wordt is het verhaal geen fabel, maar een epos (heldendicht).
Boon was gefascineerd door Reinaert de vos. 25
Achter de gevel Villa Isengrimus Boon wou weg uit Aalst. Van zijn rijtjeshuis verhuisde hij in 1952 naar de groene gordel in Erembodegem. De dichter en architect Albert Bontridder tekende de plannen voor villa Isengrimus. Als Reinaertliefhebber koos Boon niet voor de naam van de sluwe vos maar voor die van de loser: de eenzame wolf. Of was het misschien gewoon omdat zijn vrouw De Wolf heette? Hier zou Boon leven, schrijven, schilderen, verzamelen en sterven. De villa werd ondertussen gesloopt maar gelukkig trok Joos Florquin er naar toe om Louis Paul Boon te interviewen voor één van zijn Ten huize vans… 26
Ten huize van… “Een dorp in Vlaanderen. Een straat in dat dorp. Een onopvallende weg die Vogelsang heet en die doodloopt in het bos. Rechts een modern huis zonder verdieping, opgenomen in het groen. Bloeiende appelbomen, heerlijkrustige zit en ligstoelen, de charme van een waterpartijtje. Een pergola die tuin en woning in elkaar doen schuiven. Boven de balk een vogelnest waarin deze lente lijsters werden uitgebroed.”
Naar binnen “In deze woning zijn bijna geen
Foto: Š Jo Boon / Sabam 2013
Foto: Š Jo Boon / Sabam 2013
binnenmuren en om van een ruimte een slaapkamer te maken, kan een gordijntje worden toegeschoven. De rustieke eethoek met banken is bij het raam: op een plank aan de muur staat een hele kollektie poppen die diverse figuren voorstellen. Het is een liefhebberij van mevrouw Boon.” “Aan de zoldering hangt een oude boterschaal en in een hoek staat een kast met al het werk van de huisheer in diverse drukken. Aan de wanden dan schilderijen. Dit is een van de eerste schilderijen van de auteur: ze stelt de Luie Hoek voor waar de voorstad begint. Andere schilderijen van Louis Paul Boon zijn Gevangenen aan de maaltijd en Binnenplein van de gevangenis. Ook deze konstruktie is van de auteur: in een oude lijst werd met kippegaas een vrouwenfiguurtje aangebracht. Deze andere konstruktie werd op een oude dynamo
opgebouwd. Ze heet Dynamische kracht. Deze foto met figuur is een negatief gemaakt door de zoon-fotograaf en dit portret van Louis Paul werd gemaakt door René Beckaert.” “In het tussenseizoen wordt in deze ruimte de haard aangestoken. Als afscheiding dient een houten kermispaard en als verbinding met het teesalon fungeert een aantrekkelijke bar. Naast de schouw staat hier in keramiek een Moeder en kind.”
“En ondertussen… ja ondertussen zitten de schrijvers niet met verbetenheid te schrijven, maar staan ze in hun tuintje een plaats te kiezen om hun kerselaar te planten.” Louis Paul Boon
Foto: Lucienne Boon Š Jo Boon / Sabam 2013
De Kapellekensbaan door de ogen van een 12-jarige Door welke ogen van een twaalf jarige kunnen we beter naar de Kapellekensbaan kijken dan door die van onze heldin Ondineke. “Midden het volk van termuren, daar langs de kapellekensbaan, leefde Ondine die best mogelijk tot een schone vrouw kon rijpen, maar onbewust daarvan op haar klompjes liep en het bruine haar in 2 stijve vlechtjes op de rug droeg, en zeer zelfzuchtig de wereld van termuren als
een wereld voor haar alleen beschouwde. Het begin van de lange muur van de dekenfabriek de labor beschouwde zij echter als het begin van een andere wereld‌ en de grauwe regenhemel, waar de rokende schouwen van de garenfabriek de filature tegen afstaken, beschouwde zij als de hemel van de filature. Zij had het gevoel of haar wereld geprangd zat, aan de ene kant tussen de eindeloze velden waar een laatste boer over zijn braak gebogen hing, en aan de andere kant 31
tussen de rokende en stinkende stad waar het volk van termuren in de fabriek van meneer derenancourt ging werken. Toen zij die eerste keer over god hoorde spreken, die almachtig was, dacht zij dat men meneer derenancourt van tkasteel bedoelde, die in de zomer op de konijnenberg woonde en in de winter in de stad van de rokende schouwen van de filature. Als het volk van de garenfabriek de filature langs de kapellekensbaan naar huis kwam, zag de kleine Ondine hen vechten tegen het volk van de dekenfabriek de labor, dat ginder in de eerste vuile huizen achter het niemandsbos woonde: termuren was encycliek omdat meneer derenancourt dat was, en de eerste vuile huizen waren libertijn omdat meneer van de labor dat was: overigens hadden zij geen van allen kiesrecht‌ iets dat de kleine Ondine toen nog niet wist.�
Foto: Š Jo Boon / Sabam 2013
Het clichĂŠ van de Kapellekensbaan Een tedere anarchist of cultuurpessimist? Tja, ons Boontje. Hoe zit het er nu mee? Was hij die tedere anarchist, zoals Hubert Lampo hem noemde? Zo was hij meteen ook gelabeld en een beetje onschadelijk gemaakt. Want diezelfde Lampo vroeg hem na de Kapellekensbaan ook wanneer hij nu eens een echt boek ging schrijven. Of was hij de nihilist en cultuurpessimist, zoals ze zeiden, nadat hij de Kapellekensbaan had geschreven? Het gaat zelfs zover dat sommigen al willen beweren dat hij het socialisme
ontgoocheld vaarwel had gezegd. Zo heef t iedereen zijn Boontje. Maar komt hij dan ook om zijn loontje? Louis Paul Boon was in de eerste plaats een verontwaardigd man die opkwam voor de kleine man en de kleine vrouw. Maar hij was ook verontwaardigd dat die kleine man en vrouw hun idealen niet nastreefden. Dat zij genoegen namen met de kruimels die de machtigen hen toeschoven. Hoe kon die Vlaming toch zo 35
kleingeestig zijn en graag onder de knoet worden gehouden, vroeg hij zich af.
het nog eens uit in zijn interview met Joos Florquin.
Maar zegt hij niet zelf in de allereerste paragraaf van de Kapellekensbaan: “(…) op zoek naar iets dat de NEERGANG VAN HET SOCIALISME tegenhouden kan.”
Louis Paul Boon: “Ik ben altijd een beetje kommunist geweest, zo een van die buitenbeentjes in de partij. In om ’t even welke partij hebben ze me trouwens altijd maar als zo en zo beschouwd. Toen ik 17 jaar was, heb ik met een hoop andere gastjes van mijn leeftijd in Aalst de Kommunistische Partij opgericht. Dat is dan nog via de Vlaamse Beweging gebeurd! Wij waren toen allemaal flamingant en we bezochten dus geregeld het ‘Vlaams Huis’ in Aalst. We lazen toen de boeken van Stalin, Trotsky, Lenin, Bakoenin en al die andere mannen en we vernamen dat Lenin o.m. had gezegd: in de Kommunistische Internationale kan elke nationaliteit haar eigen taal en kern behouden. Wij dachten dat dat voor Vlaanderen een oplossing was:
De Vlaamse kameraden Maar zeggen dat na een tedere anarchist, een nihilist, viezentist en cultuurpessimist, Boontje zijn idealen zou zijn kwijtgespeeld… Daarmee nemen ze hun wensen voor werkelijkheid. Zo naïef was Louis Paul Boon nu ook weer niet om in 1979, het jaar dat hij stierf, nog op de verkiezingslijst van de Vlaamse socialisten te gaan staan. En om alle twijfel weg te nemen legt Boon 36
Vlaanderen moest zijn eigen plaats krijgen in de Sovjetrepubliek. Wij werden dus kommunist maar bleven samenkomen in dat Vlaams Huis, dat het lokaal was van de Kristelijke Volkspartij en het Vlaams Front. In dat lokaal hing het Kristusbeeld op de voornaamste plaats: op zekere dag namen wij het van de muur en smeten het door het raam. Toen werden ook wij buiten gesmeten. We zijn dan naar een slecht befaamd cafeetje getrokken en hebben daar de Kommunistische Partij opgericht.�
Louis Paul Boon was in de eerste plaats een verontwaardigd man die opkwam voor de kleine man en de kleine vrouw.
37
Made in de Kapellekensbaan “De stad van de 2 fabrieken waar het altijd regent, zelfs als de zonne schijnt.� In de stad van de Kapellekensbaan werden garen en dekens gemaakt. In de filature en in de labor. Zo staat het in het boek van Louis Paul Boon. Maar in het echt werden er in de labor geen dekens gemaakt maar een eeuw lang leder voor schoenen en handtassen.
Leerlooierij Schotte De lange bakstenenmuur in de Kapellekensbaan is de muur van Leerlooierij Schotte. Eind 19de eeuw richtte PieterJoseph Schotte de fabriek op. Op haar hoogtepunt werkten er 1000 mensen. In iedere familie in Erembodegem was er wel iemand die bij Schotte werkte. Huiden van runderen werden er bewerkt tot leder. Geleidelijk aan werden steeds minder gebouwen gebruikt en in 1998 sloot het
38
zwaar vervuilde bedrijf definitief haar deuren. De ruines werden gebruikt door druggebruikers en af en toe voor een illegale party. Het had heel wat voeten in de aarde om de site te saneren. Maar in september 2011 was het zover. Het terrein wordt volledig gesaneerd en heef t een herbestemming gekregen als groene recreatiezone. De stad Aalst zal er een sportcentrum bouwen. De twee historische gebouwen aan de straat en de schouwen blijven bewaard. Maar vooral: de muur aan de kapellekensbaan zal volledig gerestaureerd worden.
In iedere familie in Erembodegem was er wel iemand die bij Schotte werkte.
Het streekgerecht Ballekes in tomatensaus met een ondineke. Louis Paul Boon heeft in zijn Boontjes veel over eten geschreven. Deze cursiefjes werden gebundeld in “Eten op zijn Vlaams”. Maar het smakelijkst schreef hij over gehaktballetjes in tomatensaus, die door niemand zo smakelijk konden worden bereid als door zijn vrouw Jeanneke. “Gehaktballetjes in tomatensaus, dat doet haar echt niemand na.” En waarom zou je er de Oilsjtener Tripel Ondineke dan niet bij drinken? “Gehaktballetjes in tomatensaus, dat is nu iets van niets. En toch! Als je zo’n gloeiend heet balletje in de mond stopt, verzopen in de tomatensaus, oem oemf oem… wat is dat toch smakelijk.” 40
Ingrediënten (voor 6 personen) 750 gr tot 1 kg kalfsgehakt, 1 eierdooier, 2 sneden wit brood (geweekt in melk en fijngeprakt met een vork), peper en zout, 1/2 koffielepel gedroogde salie, boter, 2 fijngesneden grote uien, 1 kg gepelde, ontpitte en in stukken gesneden Romatomaten (of pruimtomaten), 250 gr passata. Bereiding Meng het gehakt met de eierdooier en het brood, kruid het met peper, zout en salie. Rol balletjes van het gehakt (ongeveer 4 cm diameter). Kleur de balletjes in boter.
Voeg de ui toe en schud de pan op, laat de ui mee fruiten. Voeg de tomaten en de passata toe en kruid met peper, zout en salie. Laat de saus met de balletjes ongeveer 1 uur sudderen op een zacht vuur. De balletjes moeten zeer mals zijn. (uit: “De keuken van ons moeder”)
Ondineke: een Oilsjtersen Tripel In Brouwerij De Glazen Toren in ErpeMere wordt ’n Ondineke gebrouwen. Een ongefilterd goudblond bier met alcoholpercentage van 8,5% zonder toevoeging van kruiden. De brouwer gebruikt de enige hopvariëteit die nog in Aalst verbouwd wordt: Hallertau Mittelf rüh. Smakelijk en gezondheid!
De route Langs Boon’s verhalen
voor zijn romans. Niet Boon zelf maar de historische feiten staan centraal in deze tocht.
De kapellekensbaan bestaat echt. Dat weet iedereen. Samen met de termurenlaan vormt zij één straat die doormidden wordt gesneden door de spoorweg. Je kunt de beroemdste en eenvoudigste straat van Vlaanderen dus bezoeken. Maar misschien wil je er wel een fietstocht door de streek van maken en meteen ook andere plekken ontdekken die een rol hebben gespeeld in de romans van Boon.
Twee fietslussen voeren je o.a. langs de plek waar de Bende van Jan De Lichte werd opgericht. Of langs het kasteel van Mesen dat in 1581 door de geuzen werd veroverd. Of langs de pastorie waar de Daensgezinde bisschop Lambrecht onverwacht overleed nadat hij een menigte had toegesproken.
Slim van Toerisme Provincie OostVlaanderen om een Boontocht met de fiets te organiseren. Je fietst langs de historische locaties die Boon inspireerden
Maar natuurlijk passeer je ook aan de kapellekensbaan met de kapel O.L. Vrouw Termuren en de lange baksteenmuur van leerlooierij Schotte.
42
Fietsen
Fiets en bedenk dat Boontje hier ook ooit rondslofte. De brochure Boontocht kun je bestellen op www.tov.be. Prijs: 3 euro.
Niet Boon zelf maar de historische feiten staan centraal in deze tocht.
Hier daten wij op de Kapellekensbaan Een goed plekje zoeken om te daten in de kapellekensbaan is niet zo moeilijk. We vragen het aan Ondineke zelf. Want was zij niet op zoek naar een goed lief? En vond ze dat lief niet in de tuin van het kasteel van Achille Derenancourt? “Zij verliet dan de hete wegel langsheen de spoorbaan, om het lommer van de kasteeldreef op te zoeken… Zij plukte onderweg bloemen tot een veel te grote ruiker, die ze weer bloem na bloem liet vallen, zich voorstellend dat ze terug gingen wortel schieten, om aan te tonen langswaar zij – de Heilige Ondine – was
gegaan. Maar het ogenblik daarna was ze weer haar heiligheid vergeten, en kroop ze op het lage muurtje van het park van tkasteel, en greep ze de hekspijlers vast. (…) Maar een zaterdag dat het wat regende kwamen de 2 jongetjes van tkasteel de tuin in rennen. (…) Vreemd genoeg echter begreep de dikke liza haar, zij ging dadelijk met Ondine mee tot aan het hek, om naar de verlaten tuin te kijken. Daar stonden ze, wees de kleine Ondine. Het is uw lief, zei liza met lijze neusklanken. Ondine keek haar verbaasd en tevens haast opgetogen aan… mijn lief, mijn lief, zong het in haar.” 45
Bestaat niet Maar Boontje, bestaat dat kasteel en die tuin dan wel? Mossieu Colson van tministerie: “(…) ge spreekt mij wel van de konijnenberg die ik van hier kan zien, en van het niemandsbos dat ik door het open raam kan ruiken, maar van het rijkemensenhuis op de konijnenberg maakt ge een kasteel waar een voor mij onbekende meneer derenancourt zou wonen. Dat versta ik niet: waarom zegt ge de dingen niet gelijk ze zijn, (…)?” Maar waar moeten we dan daten?
De kapel Ja mensen, in de kapellekensbaan draait
alles rond de kapel. Ook als je een plekje voor een date zoekt. Daar komen de jonge koppeltjes van de buurt samen om eens te kussen en soms wat meer. Sms’jes met “afspr aan kapel. Kom je?” worden regelmatig uitgewisseld.
Er zouden heel wat inwoners van de kapellekensbaan achter die kapel verwekt zijn.
Meesmuilend wordt gezegd dat het zeker niet alleen het jonge volkje is dat rendez vous geef t achter de kapel. Er zouden zelfs heel wat inwoners van de kapellekensbaan achter die kapel verwekt zijn. Maar ook verborgen of geheime liefdes kennen er hun beloop. Regelmatig stond er een auto te wachten tot een andere auto stopte en er werd overgestapt. Soms stonden die auto’s daar een paar uur. Op een keer had een vrouw haar kleine zelfs bij. Ze gaf hem ’n paraplu want het regende, om wat in de buurt te gaan wandelen. 47
Jouw Kapellekensbaan Schrijf hier jouw persoonlijke boekbespreking van de Kapellekensbaan of je favoriete citaat.
Wist je dat… … de oorspronkelijke titel van een allereerste versie van de Kapellekensbaan “Madame Odille” luidde?
… Boon in 1972 door de Vlaamse en Nederlandse PENclub werd voorgedragen voor de Nobelprijs literatuur?
… Boon’s schrijverschap eigenlijk begon met teksten bij zijn schilderijen en tekeningen die alsmaar langer werden?
… veel personages uit de Kapellekensbaan op echte figuren geënt zijn. Zo is Achille Derenancourt waarschijnlijk de katholieke baron en minister Romain Moyersoen. Mossieu Colson van tministerie en de kantieke schoolmeester waren dan weer gebaseerd op zijn goede vrienden en dichters Marcel Wouters en Ben Cami.
… de dienst Toerisme van de Provincie OostVlaanderen een Boonfietstocht heef t ingericht? … als je de Kapellekensbaan ergens dichtslaat, je gerust drie maanden later weer kunt oppikken en naadloos verder lezen?
49
Foto: Paul Teughels
Zeg dat Boon het gezegd heeft “Wie romanschrijver wil worden, heef t het de eerste 100 jaar nogal moeilijk.”
“Ik lees graag in de bijbel. Ik vind dat één van de mooiste boeken die er bestaan.”
“Schop de mensen tot zij een geweten krijgen.”
“De hardste strijd in het leven is de strijd om niet bitter te worden.”
“Een mens zet zijn geweer weleens tegen de barricade om een pintje te gaan drinken.”
“Wat heef t een jong meisje aan een boek dat voor jonge meisjes geschikt is?”
“Ik was een gewone jongen uit een arbeidersbuurt en ik schrijf de taal die ik geleerd heb van mijn moeder.” “Ook de af breker bouwt op.”
“Nederlanders zijn gewoon Vlamingen, alleen ze zijn het vergeten.” “Om het even welke kleur bevalt mij, als ze maar rood is.”
51
Boek Op 15 maart 2013 zou Louis Paul Boon 101 kaarsjes uitgeblazen hebben. Meteen het officiële einde van het feestelijke Boonjaar. Voor Curieus de perfecte aanleiding om het boek Neuzen in De Kapellekensbaan voor te stellen, en op die manier het feestjaar in stijl af te sluiten.
Ook Vlaanderens belangrijkste politiek tekenaar GAL en cartoonist KIM haalden hun pen boven voor deze mijlpaal in de Belgische literatuur.
Het boek bundelt vijf eigentijdse interpretaties van Boons klassieker. Vijf literaire kleppers schreven in de vorm van een gedicht en kort verhalen hun versie van De Kapellekensbaan anno 2013: Stijn Vranken, Christophe Vekeman, Annelies Verbeke, Mustafa Kör en P.B. Gronda.
Te koop in de betere boekhandel en via informatie@curieus.be, 02 552 02 86
52
Uitgeverij ‘t Oneindige Verhaal ging met Curieus in zee om het boek uit te brengen.
Colofon Neuzen in de Kapellekensbaan werd bijeen geneusd door Dirk Chauvaux en curieus nationaal Met dank aan: Jo en Lucienne Boon, Lucien Bats en Marcella Piessens Wil je meedoen met curieus? Neem dan contact op met informatie@curieus.be Fotografie: Jo Boon, Lucienne Boon, de Zweedse fotograaf, Paul Teughels, Ellen Vandewiele Vormgeving: Rob Marcelis Lay-out: Ellen Vandewiele 54
CURIEUS? Curieus is een sociaal-culturele vereniging voor volwassenen die zich bezig houdt met alles wat mensen kan boeien. Je komt ons tegen op meer dan 300 plaatsen in Vlaanderen en Brussel. Je kan er komen proeven van de activiteiten die een kleine of grote groep vrijwilligers organiseren voor iedereen in hun gemeente of wijk: daguitstappen, info- en debatavonden, tentoonstellingen, filmvoorstellingen, standupcomedy-avonden, internetklasje, quizzen, fiets- of wandeltochten… Kortom: alles wat mensen ‘curieus’ maakt. Curieus is er voor mensen die op zoek zijn naar een zinvolle vrijetijdsbesteding. Mensen die andere mensen willen ontmoeten in een aangename en vriendschappelijke sfeer. Curieus is er ook voor mensen die graag iets opsteken, die steeds op de hoogte willen blijven en mee willen zijn in deze steeds veranderende maatschappij. Curieus draagt waarden als respect, gelijkwaardigheid en solidariteit hoog in het vaandel. We kiezen voor een samenleving waarin iedereen gelijke kansen krijgt om zich te ontplooien en de verantwoordelijkheid heef t om deze kansen te benutten. Curieus kiest voor ontmoeting. curieus wil mensen samenbrengen, banden smeden, netwerken bouwen.
www.curieus.be informatie@curieus.be
V.u.: Jurgen Theunissen, p/a Grasmarkt 105/41, 1000 Brussel. Niet op de openbare weg gooien ajb.